Công nghệ đo lường là một trong những yếu tố quan trọng đảm bảo sự tồn tại và phát triển kinh tế xã hội, làm cơ sở thống nhất hoá các chuẩn mực và tiêu chuẩn trong hệ thống quản lý chất lượng tiến tới ký kết các hiệp ước thừa nhận lẫn nhau đang là xu thế phát triển tất yếu của thời đại. Phát triển kỹ thuật và công nghệ đo lường là nhiệm vụ bức thiết đối với mỗi quốc gia trong bối cảnh hiện nay, góp phần tăng cường giao lưu sản phẩm hàng hoá và thúc đẩy quá trình phát triển khoa học kỹ thuật công nghệ.
Cùng với sự phát triển của các ngành khoa học điện tử, tin học v.v kỹ thuật đo lường không ngừng được phát triển và ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong đào tạo và nghiên cứu khoa học, góp phần nâng cao chất lượng và mở rộng qui mô đào tạo.
Việt Nam là một trong những nước đang phát triển có nền kinh tế lạc hậu, do vậy việc đầu tư phát triển khoa học kỹ thuật đo lường và các ngành khoa học công nghệ mũi nhọn là việc làm có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, cấp bách mang tính chiến lược trong việc thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hoá và hiện đại hoá nước nhà góp phần tăng cường sự quản lý của nhà nước về tiêu chuẩn chất lượng trong toàn bộ nền kinh tế–xã hội, theo hệ thống tiêu chuẩn đo lường chất lượng thống nhất trên toàn lãnh thổ.
Trong hệ thống các Trường Đại học của cả nước, Trường Đại Học Nông Nghiệp I Hà Nội có nhiệm vụ đào tạo cán bộ kỹ thuật và triển khai nghiên cứu khoa học kỹ thuật công nghệ góp phần đáp ứng nhu cấu phát triển nông nghiệp và hiện đại hoá nông thôn Việt Nam, tiến tới hoà nhập khu vực và quốc tế. Trước vận hội mới và thách thức mới của thời đại đòi hỏi trường phải có những bước nhảy vọt trong khoa học kỹ thuật công nghệ giáo dục và đào tạo, trong đó cần bổ xung và nâng cấp chiều sâu hệ thống trang thiết bị đo lường cơ điện nông nghiệp. Kết hợp giữa lý thuyết và thực hành không ngừng nâng cao chất lượng là mục tiêu đào tạo của nhà trường. Công tác đo lường thí nghiệm là nhu cầu tất yếu để tồn tại và phát triển của trường trong thời gian hiện nay và trong tương lai.
Trên cơ sở học tập kinh nghiệm của các cơ sở thực hành đo lường, dựa vào các tài liệu có liên quan, được sự hướng dẫn tận tình của thầy giáo, Thạc Sĩ Ngô Trí Dương trong quá trình thực hiện đề tài.
Tôi xin trân trọng cảm ơn sâu sắc sự giúp đỡ nhiệt tình của thầy giáo, Thạc Sỹ Ngô Trí Dương trong quá trình thực hiện đề tài.
Chân thành cảm ơn cán bộ phòng quản lý chất lượng nhà nước, các bạn sinh viên đồng nghiệp Trường Đại Học Nông Nghiệp I đã tạo điều kiện, giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện và hoàn thành bản luận văn này.
76 trang |
Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2258 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đồ án Xây dựng và đánh giá một số dụng cụ kỹ thuật đo lường, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
c¶m (h×nh 1.17b) cña chuyÓn ®æi thay ®æi theo, m¹ch ®o thêng sö dông lµ m¹ch cÇu vi sai. §é chÝnh x¸c cña chuyÓn ®æi phô thuéc vµo ®iÖn ¸p vµ tÇn sè cña nguån nu«i, khi nguån cung cÊp thay ®æi 1% th× kÕt qu¶ m¾c sai sè kho¶ng 1%, tÇn sè cña nguån thay ®æi 1% th× g©y ra sai sè 0,2%. ChuyÓn ®æi phô thuéc vµo nhiÖt ®é cña m«i trêng .
H×nh 1.17. ChuyÓn ®æi ¸p tõ
a, KiÓu ®iÖn c¶m; b, KiÓu hç c¶m;
1, Lâi thÐp; 2, Cuén d©y; 3, §èi tîng nghiªn cøu
ChuyÓn ®æi ¸p tõ cã ®é chÝnh x¸c thÊp (tõ 3% ®Õn 5%) nhng cã cÊu tróc ®¬n gi¶n, ®é tin cËy cao thßng ®îc sö dông ë ngoµi hiÖn trêng ®Ó ®o ¸p suÊt, m«men xo¾n trong c¸c m¸y khoan ®Êt, ®o lùc c¾t trong qu¸ tr×nh gia c«ng kim lo¹i v.v...
Nhîc ®iÓm cña chuyÓn ®æi cã sai sè phô thuéc vµo nhiÖt ®é m«i trêng vµ dßng ®iÖn tõ ho¸.
c. ChuyÓn ®æi kiÓu c¶m øng.
khi cã t¸c ®éng cña ®¹i lîng cÇn ®o Xv vµo phÇn ®éng 3 th× trong cuén ®ay 2 xuÊt hiÖn mét søc diÖn ®éng, kÕt qu¶ ë cöa ra cho mét ®iÖn ¸p t¬ng øng. §é lín cña ®iÖn ¸p ®Çu ra cña chuyÓn ®ái phô thuéc vµo sù biÕn thiªn cña tõ th«ng do nam ch©m ®iÖn hay man ch©m vÜnh cöu 1 cña chuyÓn ®æi g©y ra.
Ph¬ng tr×nh tæng qu¸t:
Ur = f(Xv)
§¹i lîng Xv cã thÓ lµ c¸c t¸c ®éng th¼ng (lùc kÐo, nÐn v.v...) hoÆc m« men quay hay chuyÓn dÞch gãc. Nguyªn t¾c cÊu t¹o cã lo¹i chuyÓn ®æi cuén d©y dÞch chuyÓn cã lo¹i phÇn s¾t dÞch chuyÓn.
C¸c chuyÓn ®æi c¶m øng ®îc dö dông ®Ó ®o tèc ®é quay, m«men quay. Lo¹i cã lâi thÐp di chuyÓn ®îc dïng ®Ó ®o c¸c di chuyÓn th¼ng, di chuyÓn gãc, ®o biªn ®é rung tõ vµi phÇn tr¨m mm ®Õn vµi mm. ChuyÓn ®æi c¶m øng cã u ®iÓm:
TÝn hiÖu ra cña c¸c chuyÓn ®æi cã gi¸ trÞ t¬ng ®èi lín tõ vµi phÇn v«n ®Õn vµi chôc v«n nªn m¹ch ®o kh«ng cÇn khuÕch ®¹i. §é nh¹y cña chuyÓn ®æi cho phÐp ®o ®îc c¸c di chuyÓn nhá, ®o tèc ®é, gia tèc vµ c¸c ®¹i lîng kh¸c cã tÇn sè tõ 15 ®Õn 30 KHz. Sai sè cña chuyÓn ®æi ®¹t tõ 0,2% ®Õn 0,5%.
3. ChuyÓn ®æi tÜnh ®iÖn
Gåm hai d¹ng chÝnh:
a. ChuyÓn ®æi kiÓu ¸p ®iÖn.
Dùa trªn hiÖu øng ¸p ®iÖn ngêi ta ®· chÕ t¹o c¸c chuyÓn ®æi ¸p ®iÖn lµm viÖc theo nguyªn t¾c: díi t¸c dông cña ®¹i lîng c¬ häc cÇn ®o biÕn thiªn t¸c dông vµo bÒ mÆt cña vËt liÖu th× trªn bÒ mÆt cña chuyÓn ®æi sÏ xuÊt hiÖn c¸c ®iÖn tÝch gäi lµ hiÖu øng ¸p ®iÖn thuËn. Ngîc l¹i nÕu ®Æt c¸c vËt liÖu trªn vµo trong mét ®iÖn trêng biÕn thiªn, díi t¸c dông cña ®iÖn trêng biÕn thiªn lµm biÕn d¹ng chuyÓn ®æi gäi lµ hiÖu øng ¸p ®iÖn ngîc, nghÜa lµ ®iÖn tÝch q biÕn thiªn víi ®¹i lîng vµo.
q = f(xv)
C¸c vËt liÖu dïng lµm chuyÓn ®æi ¸p ®iÖn lµ tinh thÓ th¹ch anh (SiO2), Titanabari (BaTiO3), muèi Xenhet v.v...
¦u ®iÓm cña chuyÓn ®æi ¸p ®iÖn: cã cÊu tróc ®¬n gi¶n, kÝch thíc nhá, ®é tin cËy cao vµ cã kh¶ n¨ng ®o ®îc c¸c biÕn thiªn nhanh. Trong kü thuËt ®o chuyÓn ®æi ¸p ®iÖn dïng ®Ó ®o lùc biÕn thiªn ®Õn 10.000N, ®o ¸p suÊt tíi 100N/m2 vµ gia tèc tíi 100g trong d¶i tÇn tõ 0.5 ®Õn 100KHz.
Nhîc ®iÓm cña chuyÓn ®æi ¸p ®iÖn lµ kh«ng ®o ®îc lùc tÜnh vµ rÊt khã kh¾c ®é. b. ChuyÓn ®æi kiÓu ®iÖn dung.
ChuyÓn ®æi ®iÖn dung lµ nh÷ng chuyÓn ®æi cã ®iÖn dung thay ®æi díi t¸c dông cña ®¹i lîng cÇn ®o khi ®¹i lîng vµo lµ sù dÞch chuyÓn th¼ng, di chuyÓn gãc t¸c ®éng vµo phÇn ®éng cña chuyÓn ®æi th× tÝn hiÖu ra cña chuyÓn ®æi díi d¹ng ®iÖn ¸p. C¸c chuyÓn ®æi lµm viÖc theo nguyªn t¾c nh vËy gäi lµ chuyÓn ®æi m¸y ph¸t. NÕu ®¹i lîng vµo cña chuyÓn ®æi lµ sù di chuyÓn cßn ®¹i lîng ra lµ sù thay ®æi ®iÖn dung th× gäi lµ chuyÓn ®æi th«ng sè.
Díi ®©y lµ mét sè lo¹i chuyÓn ®æi thêng ®îc sö dông trong kü thuËt ®o lêng b¶ng 1.2.
LÜnh vùc øng dông:
ChuyÓn ®æi ®iÖn dung cã khe hë kh«ng khÝ thay ®æi dïng ®Ó ®o nh÷ng di chuyÓn nhá tõ vµi micromet ®Õn vµi milimet. Lo¹i cã ®iÖn tÝch b¶n cùc thay ®æi ®îc dïng ®Ó ®o c¸c di chuyÓn lín h¬n 1cm vµ di chuyÓn gãc t¬Ý 2700. ChuyÓn ®æi cã ®iÖn m«i thay ®æi ®Ó ®o ®é Èm, ®o møc níc, chiÒu dµy cña vËt liÖu c¸ch ®iÖn vµ ®o lùc.
4. ChuyÓn ®æi nhiÖt ®iÖn
Lµ nh÷ng chuyÓn ®æi dùa trªn sù thay ®æi nhiÖt ®é cña c¸c qu¸ tr×nh nh ®èt nãng, lµm l¹nh hay trao ®æi nhiÖt v.v... th× ®Çu ra cña chuyÓn ®æi sÏ cã tÝn hiÖu cã thÓ lµ ®iÖn ¸p (nh chuyÓn ®æi cÆp nhiÖt ®iÖn ) hay tÝn hiÖu ra lµ sù thay ®æi vÒ ®iÖn trë ( nh chuyÓn ®æi kiÓu nhiÖt ®iÖn trë ).
ChuyÓn ®æi cÆp nhiÖt ®iÖn ( cÆp nhiÖt ngÉu ).
Lµ nh÷ng chuyÓn ®æi ®îc cÊu t¹o tõ hai d©y dÉn, ®îc lµm tõ hai vËt liÖu kh¸c nhau ®îc nèi l¹i víi nhau. Khi hai ®Çu cña chuyÓn ®æi cã sù chªnh lÖch vÒ nhiÖt ®é th× trong m¹ch sÏ xuÊt hiÖn mét søc ®iÖn ®éng nhiÖt ®iÖn ( h×nh 1-19).
1
6
a
a
i
5
a-a
i
1
2
3
4
H×nh 1-19.S¬ ®å cÊu t¹o cña mét cÆp nhiÖt ®iÖn
1,2- Hai ®Çu d©y cña cÆp nhiÖt ®iÖn; 3- §Çu hµn; 4,5- èng c¸ch ®iÖn;
6- Vá ngoµi; 7- §Çu nèi ra.
VËt liÖu dïng chÕ t¹o chuyÓn ®æi cÆp nhiÖt ngÉu ph¶i ®¶m b¶o: quan hÖ gi÷a søc ®iÖn ®éng nhiÖt ®iÖn víi nhiÖt ®é lµ hµm ®¬n trÞ, tÝnh chÊt bÒn ®iÖn kh«ng thay ®æi, ®é bÒn ho¸ vµ c¬ víi nhiÖt ®é ph¶i cao, dÉn ®iÖn tèt, cã trÞ sè søc ®iÖn ®éng nhiÖt ®iÖn lín.
CÆp nhiÖt ®iÖn nèi víi nhau theo ph¬ng ph¸p hµn vµ ®îc ®Æt trong thiÕt bÞ b¶o vÖ ®Ó tr¸nh t¸c ®éng cña m«i trêng. ThiÕt bÞ b¶o vÖ ®îc chÕ t¹o tõ lo¹i thÐp tèt, ®èi víi lo¹i cÆp nhiÖt ®iÖn quý, thiÕt bÞ b¶o vÖ thêng ®îc lµm b»ng th¹ch anh hoÆc gèm ( h×nh 1-19).
§Ó t¨ng ®é chÝnh x¸c cña phÐp ®o vµ cã kh¶ n¨ng tù ®iÒu chØnh nhiÖt ®é cña ®Çu ®o trong s¬ ®å m¹ch ngêi ta cã ®a thªm mét m¹ch cÇu vµo m¹ch ®o, trong ®ã ba nh¸nh cña cÇu ®o lµ ba diÖn trë kh«ng thay ®æi theo nhiÖt ®é ( §ång hoÆc Niken). CÇu ®îc tÝnh to¸n ë nhiÖt ®é 00C m¾c nèi tiÕp víi ®Çu tù do cña cÆp nhiÖt ngÉu ®Ó æn ®Þnh nhiÖt trong qu¸ tr×nh ®o sö dônh m¹ch bï nhiÖt theo s¬ ®å h×nh 1.20.
c
B
mV
r2
r3
r4
r1
a
b
r
g
r
b
e
b
b
c
H×nh 1-20. S¬ ®å nguyªn lý m¹ch bï nhiÖt ®é ®Çu ®o
R1- §iÖn trë bï nhiÖt; EB- Nguån nu«i
CÆp nhiÖt ®iÖn ®îc øng dông chñ yÕu ®Ó ®o nhiÖt ®é, ngoµi ra cßn ®Ó ®o c¸c ®¹i lîng kh«ng ®iÖn nh ®o dßng ®iÖn ë tÇn ®è cao, ®o híng chuyÓn ®éng.
ChuyÓn ®æi nhiÖt ®iÖn trë.
ChuyÓn ®æi nhiÖt ®iÖn trë lµ nh÷ng chuyÓn ®æi cã ®iÖn trë thay ®æi theo sù thay ®æi cña nhiÖt ®é. VËt liÖu chÕ t¹o b»ng d©y ®Én hoÆc lµ chÊt b¸n dÉn cã hÖ sè nhiÖt ®é lín, ®iÖn trë suÊt lín, khã ch¶y vµ cã ®é bÒn ho¸ häc cao ®èi víi m«i trtêng.
Lo¹i nhiÖt ®iÖn trë d©y.
VËt liÖu chÕ t¹o thêng lµ tõ §ång, Platin vµ Niken cã dêng kÝnh tõ 0,02 ®Õn 0.06mm vµ chiÒu dµi tõ 5 ®Õn 20mm. Mét sè lo¹i nhiÖt ®iÖn trë thêng gÆp (h×nh 1.21).
1
2
3
4
3
2
1
H×nh 1-21- Mét sè nhiÖt ®iÖn trë thêng gÆp
1- D©y ®Æt trong èng sø; 2- Vá b¶o vÖ; 3- æ ®ì; 4- Hép ®Çu ra.
NhiÖt ®iÖn trë b¸n dÉn .
§îc chÕ t¹o tõ mét sè «xit kim lo¹i kh¸c nhau nh CuO, CoO, MnO v.v...CÊu t¹o cña nhiÖt ®iÖn trë b¸n dÉn cã thÓ ë d¹ng thanh, d¹ng ®Üa vµ h×nh cÇu.B¶ng díi ®©y cho ®Æc tÝnh cña mét sè nhiÖt ®iÖn trë b¸n dÉn ( b¶ng 1.3 ).
M¹ch ®o ®èi víi chuyÓn ®æi nhiÖt ®iÖn trë cã thÓ dïng m¹ch bÊt kú ®Ó ®o ®iÖn trë cña nã. Th«ng thêng ngêi ta hay dïng m¹ch cÇu kh«ng c©n b»ng ( h×nh 1.22b) cã chØ thÞ lµ L«gomet hoÆc m¹ch cÇu cho thiÕt bÞ tù ghi ( h×nh 1.22c ).
øng dông cña chuyÓn ®æi nhiÖt ®iÖn trë ®îc dïng ®Ó ®o nhiÖt ®é, ®o c¸c ®¹i
lîng di chuyÓn, ®o ¸p suÊt vµ dïng ®Ó ph©n tÝch c¸c thµnh phÇn, nång ®é cña mét sè hîp chÊt vµ chÊt khÝ.
e
b
r
1
r
4
r
2
r
b
r
d3
r
d2
r
d1
r
t
r
3
r
b
e
b
r
d3
r
d2
r
2
r
1
r
d1
r
t
r
d1
r
d2
r
d3
r
t
r
2
r
4
r
3
r
b
r
g
e
b
u
ra
H×nh 1.22-M¹ch ®o dïng víi chuyÓn ®æi nhiÖt ®iÖn trë
a, M¹ch L«g«met; b, M¹ch cÇu 3 d©y dïng chØ thÞ l«g«met;
c, M¹ch cÇu 3 d©y dïng víi thiÕt bÞ ngoµi.
Ngoµi c¸c chuyÓn ®æi ®· tr×nh bµy ë trªn trong kü thuËt ®o lêng cßn sö dông s¬ cÊp dùa trªn nguyªn t¾c ho¸ häc (c¸c chuyÓn ®æi ho¸ ®iÖn), theo nguyªn t¾c xuÊt hiÖn c¸c ®iÖn tö hay Ion (c¸c chuyÓn ®æi ®iÖn tõ vµ Ion),v.v... [1].
1.9. Ph¬ng ph¸p ®o.
Ph¬ng ph¸p ®o lµ tr×nh tù L«gic c¸c thao t¸c ®îc m« t¶ mét c¸ch tæng qu¸t ®Ó thùc phÐp ®o, ph¬ng ph¸p ®o lµ sù thÓ hiÖn cña nguyªn lý ®o vµ ph¬ng tiÖn ®o. khoa häc c«ng nghÖ cµng ph¸t triÓn sÏ cã nhiÒu ph¬ng ph¸p ®îc ¸p dông vµ cã kh¶ n¨ng lo¹i trõ ãt c¸c sai sè ®¶m bao kªt qu¶ ®o cã ®é chÝnh x¸c cao.Trong thùc tiÔn øng dông nhiÒu ph¬ng ph¸p cã thÓ ph©n thµnh mét sè d¹ng c¬ b¶n h×nh 1.23.
Ph¬ng ph¸p ®ã s¸nh víi vËt ®ä ®îc sö dông nhiÒu trong c¸c phÐp ®o hiÖn nay, ph¬ng ph¸p cã u ®iÓm:
- Cho kÕt qu¶ cã ®é chÝnh x¸c cao.
- Cã kh¶ n¨ng lo¹i trõ sai sè hÖ thèng.
- Trong qu¸ tr×nh tiªu thô Ýt n¨ng lîng cña ®èi tîng ®o.
- Cã ý nghÜa cao trong thùc tiÔn bëi v× chÕ t¹o mét vËt ®ä cã ®é chÝnh x¸c cao sÏ dÔ dµng h¬n chÕ t¹o mét ph¬ng tiÖn ®o cã cung cÊp chÝnh x¸c.
Trong kiÓm ®Þnh, hiÖu thêng sö dông ph¬ng ph¸p so s¸nh vi sai vµ ph¬ng ph¸p chØ zªz«.
Víi ph¬ng ph¸p biÕn ®æi th¼ng ®é chÝnh x¸c thÊp nhng cã u ®iÓm lµ ®¬n gi¶n do ®ã thêng ®îc sö dông trong c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp ®îc øng dông ®Ó ®o vµ kiÓm tra c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
Ph¬ng ph¸p ®o
Ph¬ng ph¸p thÕ
Ph¬ng ph¸p trïng
Ph¬ng ph¸p chØ zªz«
Ph¬ng ph¸p hiÖu
Ph¬ng ph¸p ®o so s¸nh víi vËt ®ä
Ph¬ng ph¸p ®o trùc tiÕp
H×nh 1. 23. S¬ ®å m« t¶ c¸c ph¬ng ph¸p ®o
1.9.1 Ph¬ng ph¸p ®o trùc tiÕp (ph¬ng ph¸p biÕn ®æi th¼ng).
Lµ ph¬ng ph¸p ®o tr×nh tù l«gic c¸c thao t¸c ®îc thùc hiÖn nèi tiÕp nhau th«ng qua m¹ch ®o lêng(M.§), gåm c¸c kh©u chuyÓn ®æi ®îc nèi tiÕp víi nhau. S¬ ®å nguyªn lý qu¸ trinh ®o h×nh 1.24.
B.§
C.T sè
M.§
Nx/No
No
Nx
Xo
X
X
Xo
H×nh 1.24. S¬ ®å nguyªn lý qu¸ tr×nh ®o biÕn ®æi th¼ng.
§¹i lîng cÇn ®o X ®îc ®a qua mét hay nhiÒu kh©u biÕn ®æi sau ®ã ®îc biÕn ®æi thµnh sè Nx, mÆt kh¸c c¸c ®¬n vÞ cña ®¹i lîng ®o X0 còng ®îc biÕn ®æi thµnh sè No vµ ®îc ghi nhí l¹i. Sau ®ã diÔn ra qu¸ tr×nh so s¸nh gi÷a ®¹i lîng cÇn ®o víi ®¬n vÞ cña chóng, qu¸ tr×nh ®îc thùc hiÖn b»ng phÐp chia Nx/No. KÕt qu¶ ®o trªn c¬ cÊu chØ thÞ:
X = ( Nx/No )*Xo ( 1.6 )
Ph¬ng ph¸p ®o trùc tiÕp thêng ®îc ¸p dông cho c¸c dông cô ®o biÕn ®æi th¼ng cã sai sè lín. Ph¬ng ph¸p thêng ®îc ¸p dông cho c¸c nhµ m¸y, xãi nghiÖp c«ng nghiÖp c«ng nghiÖp, kiÓm tra qu¸ tr×ng s¶n xuÊt cã ®é chÝnh x¸c kh«ng cao.
1.9.2. Ph¬ng ph¸p ®o so s¸nh víi vËt ®ä
Lµ ph¬ng ph¸p thùc hiÖn tr×nh tù l«gic c¸c thao t¸c theo mét m¹ch vßng khÐp kÝn (cã kh©u ph¶n håi), qu¸ tr×nh so s¸nh cã thÓ c©n b»ng hoÆc kh«ng c©n b»ng, m« t¶ qu¸ tr×nh : h×nh 1.25 giíi thiÖu ph¬ng ph¸p ®o víi c¸c l«gic so s¸nh kiÓu c©n b»ng. Trong qu¸ tr×nh ®o ®¹i lîng cÇn ®o X vµ ®¹i lîng mÉu Xo ®Òu ®îc biÕn ®æi thµnh c¸c ®¹i lîng ®iÖn t¬ng øng (dßng hÆc ¸p) göi tíi bé so s¸nh (SS). Qu¸ tr×nh so s¸nh ®îc diÔn ra trong suèt qu¸ tr×nh ®o, ®¹i lîng cÇn ®o ®îc so s¸nh víi ®¹i lîng Xk tØ lÖ víi ®¹i lîng mÉu Xo, khi hai ®¹i lîng b»ng nhau th× qu¸ tr×nh so s¸nh kÕt thóc.
S.S
C.T
C.§n
M.§
X(t)
D´
C0
Xk
H×nh 1.25 M« h×nh ph¬ng ph¸p ®o kiÓu so s¸nh
Ph¬ng ph¸p vi sai:
Lµ ph¬ng ph¸p so s¸nh gi÷a ®¹i lîng ®o víi ®¹i lîng ®îc chän lµm vËt ®ä, kÕt qu¶ so s¸nh lµ hiÖu cña hai ®¹i lîng ®îc thÓ hiÖn trªn c¬ cÊu chØ thÞ cña dông cô. Trong ph¬ng ph¸p vËt ®ä cÇn cã ®é chÝnh x¸c cao cßn ph¬ng tiÖ ®o lµ nh÷ng ph¬ng tiªn th«ng thêng, ph¬ng ph¸p rÊt cã ý nghÜa trong thùc tiÔn bëi v× chÕ t¹o vËt ®ä cã ®é chÝnh x¸c cao dÔ dµng h¬n chÕ t¹o mét ph¬ng tiÖn ®o cã cïng mét ®é chÝnh x¸c.
Ph¬ng phapí thêng ®¬c dïng ®Ó kiÓm ®Þnh, hiÖu chuÈn c¸c biÕn dßng, biÕn ¸p ®o lêng.
Ph¬ng ph¸p chØ Zero.
Lµ trêng hîp ®Æc biÖt cña phong ph¸p hiÖu, nÕu trong ph¬ng ph¸p hiÖu chóng ta thay ®æi vËt ®ä ®Ó kÕt qu¶ so s¸nh hiÓn thÞ trªn c¬ cÊu chØ thÞ lµ Zero th× ta cã ph¬ng ph¸p chØ Zero.
Khi sö dông phong ph¸p ®¹i lîng ®o vµ vËt ®ä cã cïng b¶n chÊt t¸c dông ®ång thêi lªn ph¬ng tiÖn ®o , ®é chÝnh x¸c cña phÐp ®o phô thuéc vµo ®é chÝnh x¸c cña vËt ®ä vµ cña c¬ c¸u chØ thÞ.
Phong ph¸p chØ Zero ®îc ¸p dông réng r·i trong ®o lêng c¸c ®¹i lîng ®iÖn, ®o khèi lîng, quang häc v..v...
Trong qu¸ tr×nh ®o phÐp ®o phÐp ®o kh«ng tiªu thô n¨ng lîng cña ®èi tîng ®o nªn kÕt qu¶ cã ®é chÝnh x¸c cao.
Ph¬ng ph¸p thÕ:
Lµ ph¬ng ph¸p trong qu¸ tr×nh ®o ®¹i lîng cÇn ®o ®îc thay thÕ b»ng viÖc ®o vËt ®ä, qu¸ tr×nh ®o ®îc tiÕn hµnh:
- §o ®¹i lîng cÇn ®o.
- Thay thÕ ®¹i lîng ®o b»ng vËt ®ä, ®iÒu chØnh vËt ®ä ®Ó kÕt qu¶ ®o trë l¹i nh cò. Nh vËy, ®¹i lîng ®o cã ®é lín chÝnh b»ng vËt ®ä.
Sö dông ph¬ng ph¸p thÕ trong phÐp ®o sÏ lo¹i trõ ®îc sai sè hÖ thèng cña ph¬ng tiÖn ®o, sö dông ®Î ®o khèi lîng cho kÕt qu¶ víi ®é chÝnh x¸c cao h¬n so víi c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c.
Ph¬ng ph¸p trïng
Lµ ph¬ng ph¸p so s¸nh cïng mét lóc nhiÒu ®iÓm cña ®¹i lîng cÇn ®o X víi ®¹i lîng mÉu Xo, c¨n cø vµo c¸c ®iÓm trïng nhau ®Ó t×m ra kÕt qu¶ cña ®¹i lîng cÇn ®o.
1.10. Sai sè cña phÐp ®o vµ gia c«ng kÕt qu¶..
1.10.1 Sai sè cña phÐp ®o.
¦íc lîng sai sè cña phÐp ®o lµ viÖc lµm cÇn thiÕt sau khi thùc hiÖn phÐp ®o,khi thùc hiÖn phÐp ®o ta sÏ nhËn ®îc kÕt qu¶ cña phÐp ®o (kÕt qu¶ ®o).KÕt ®o ph¶n ¸nh tr×nh ®é nhËn thøc cña con ngêi, kÕt qu¶ ®o kh«ng nh÷ng phô thuéc vµo ®¹i lîng ®o mµ cßn phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh ph¬ng ph¸p ®o, ph¬ng tiÖn ®o, ngêi ®o, ®iÒu kiÖn ®o...
Nh vËy kÕt qu¶ ®o (X®) vµ gi¸ trÞ thùc (Xt) cña ®¹i lîng cÇn ®o cã sù sai kh¸c gäi lµ sai sè cña phÐp ®o, nghÜa lµ:
DX = X® - Xt (1.7)
Gi¸ trÞ thùc ®îc lÊy b»ng gi¸ trÞ thùc quy íc, lµ gi¸ trÞ ®îc t×m trong thùc nghiÖm rÊt gÇn víi gi¸ trÞ thùc cã thÓ chÊp nhËn ®îc, trong phÐp ®o lµ gi¸ trÞ trung b×nh cña n lÇn ®o.
KÕt qu¶ ®o thêng ®îc lµm trßn theo sai sè cña phÐp ®o. Khi lµm trßn kÕt qu¶ ®o ngêi ta c¨n cø vµo bËc cã nghÜa cña sai sè, tu©n thñ theo quy ®Þnh lµm trßn sè cña TCVN 1517 – 74.
Theo quy luËt xuÊt hiÖn sai sè ®îc ph©n thµnh mét sè lo¹i chÝnh sau:
Sai sè hÖ thèng.
Lµ sai sè kh«ng ®æi hoÆc thay ®æi theo mét quy luËt x¸c ®Þnh khi ®o lÆp l¹i cïng mét ®¹i lîng, quy luËt nµy kh«ng phô thuéc vµo sè lÇn ®o nhiÒu hay Ýt. Nghiªn cøu sai sè ngÉu nhiªn cho ta c¬ së ®Ó quyÕt ®Þnh cã thÓ bá qua hoÆc lo¹i trõ.
nguyªn sai sè hÖ thèng cã nhiÒu song cã thÓ ph©n thµnh mét sè nhãm sau:
Do ph¬ng tiÖn ®o g©y nªn lµ mét trong nh÷ng thµnh phÇn sai quan träng cña phÐp ®o. Nguyªn nh©n g©y ra sai sè nµy tríc hÕt lµ do cÊu tróc cña ph¬ng tiÖn ®o. V× vËy trong thiÕt kÕ ngêi ta cè g¾ng thuyÕt phôc, tuy nhiªn còng kh«ng htÓ lo¹i trõ ®îc.
Sai sè do ph¬ng tiÖn cßn do qu¸ tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o ra ph¬ng tiÖn ®ã. Trong qu¸ tr×nh sö dông c¸c bé phËn chi tiÕt cña ph¬ng tiÖn, giµ ho¸, h háng... Sau mét thêi gian c¸c ph¬ng tiÖn kh«ng cßn gi÷ ®îc nh÷ng ®Æc trng ®o l¬ng nh ban ®Çu, còng g©y nªn sai sè.
- Do l¾p ®Æt ph¬ng tiÖn ®o, sai sè nµy Ýt g©y nguy hiÓm song nÕu kg«ng chó ý th× cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn kÕt qu¶ ®o.
- Do ph¬ng ph¸p ®o, sai sè nµy thêng trong nh÷ng trêng hîp Ýt hiÓu biÕt vÒ lÜnh vùc ®o lêng hoÆc trong lÜnh vùc nghiªn cøu kh«ng t×m ®îc gi¶i ph¸p tèi u cña ph¬ng ph¸p ®o. Sai sè nµy cßn gäi lµ sai sè lý thuyÕt.
- Sai sè do chñ quan cña ngêi ®o.
Nh×n chung viÖc ph¸t hiÖn vµ lo¹i trõ sai sè hÖ thèng rÊt phøc t¹p vµ khã kh¨n, song khi ®· ph¸t hiÖn ®îc th× viÖc lo¹i trõ kh«ng mÊy khã kh¨n.
§Ó lo¹i trõ sai sè hÖ thèng qu¸ tr×nh ®o ngêi ta thêng sö dông mét sè biÖn ph¸p sau:
- Ph©n tÝch lý thuyÕt ®Ó x¸c ®Þnh sai sè hÖ thèng.
- KiÓm tra dông cô tríc khi ®a vµo sö dông.
- ChuÈn tríc khi ®o.
- ChØnh kh«ng tríc khi tiÕn hµnh ®o.
- TiÕn hµnh phÐp ®o b»ng c¸c ph¬ng ph¸p ®o kh¸c nhau.
- Sö dông ph¬ng ph¸p thÕ trong khi ®o.
- Sö dông ph¬ng ph¸p bï cã gi¸ trÞ ngîc dÊu.
- Sö dông ph¬ng ph¸p ho¸n vÞ.
- Sö dông ph¬ng ph¸p ®èi xøng.
Trong thùc tÕ kh«ng thÓ lo¹i trõ hoµn toµn sai sè hÖ thèng, mµ ta chØ cã thÓ lµm gi¶m trong mét ph¹m vi cho phÐp.
Sai sè ngÉu nhiªn.
Lµ sai sè xuÊt hiÖn mét c¸ch ngÉu nhiªn kh«ng theo mét quy luËt nµo khi ta tiÕn hµnh phÐp ®o nhiÒu lÇn víi mét ®¹i lîng . Chóng ta kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®îc gi¸
trÞ vµ dÊu cña chóng, bëi v× sù suÊt hiÖn cña c¸c t¸c ®äng ngÉu nhiªn trong mçi lÇn ®o kh«ng gièng nhau còng nh kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®îc chóng.
Trong qu¸ tr×nh ®o chóng ta kh«ng thÓ biÕt tríc sai sè ngÉu nhiªn x¶y ra ë nh÷ng lÇn ®o nµo nhng nÕu tiÕn hµnh phÐp ®o lÆp l¹i nhiÒu lÇn ta sÏ thÊy chung xuÊt hiÖn theo mét quy luËt nµo ®ã. Do vËy viÖc nghiªn cu ¶nh hëng cña sai sè ngÉu nhiªn ®Õn kÕt qua ®o lµ nghiªn cøu tÝnh chÊt tËp hîp c¸c gi¸ trÞ nhËn ®îc tõ mét d·y lÇn ®o lÆp l¹i.
Nguyªn nh©n g©y ra sai sè ngÉu nhiªn cã nhiÒu vµ còng kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®îc chóng. §Ó nghiªn cøu sù ¶nh hëng cña sai sè ngÉu nhiªn cã nhiÒu ph¬ng ph¸p, trong ®o lêng häc thêng sö dông to¸n häc thèng kª vµ lý thuyÕt x¸c xuÊt vµ ®îc dùa trªn c¸c gØa thuyÕt sau:
- C¸c sai sè ngÉu nhiªn cã cïng mét gi¸ trÞ (®é lín) cã cïng mét x¸c xuÊt.
- C¸c sai sè ngÉu nhiªn cã gia trÞ x¸c suÊt lín, vµ ngîc l¹i.
- NÕu sai sè ngÉu nhiªn vît qu¸ gi¸ trÞ nµo ®ã th× x¸c xuÊt coi nh b»ng kh«ng.
3. Sai sè th«
Lµ sai sè vît qu¸ sai sè mong ®îi trong ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh mét c¸ch râ rÖt. Th¬ng lµ nh÷ng h háng trÇm träng cña ph¬ng tiÖn, dothao t¸c nhÇm cña ngêi ®o ...
Sai sè th« thêng Ýt x¶y ra song rÊt dÔ bÞ nhÇm víi sai sè cña hÖ thèng vµ sai sè ngÉu nhiªn.
Lo¹i trõ sai sè th« ®¬n gi¶n b»ng sù thËn träng, b»ng sö dông c¸c ph¬ng tiÖn hoµn h¶o v.v... nhng ®«i khi còng khã thùc hiÖn.
1.10.2. Gia c«ng kÕt qu¶ ®o
KÕt qu¶ ®o lêng thö nghiÖm ph¶i ®îc c«ng bè theo sai sè vµ ®é tin cËy, kÕt qu¶ mét phÐp ®o ®îc x¸c ®Þnh theo biÓu thøc sau:
X® =`C ± D ( 1.8 )
Trong ®ã:
X®- Gi¸ trÞ ®óng cña phÐp ®o
`C - Lµ gi¸ trÞ trung b×nh cña n lÇn ®îc lÆp trong phÐp ®o
D - Lµ sai sè cña phÐp ®o.
Nh vËy ®é chÝnh x¸c cña kÕt qu¶ ®o sÏ phô thuéc vµo sai sè cña phÐp ®o víi mét ®é tin cËy nhÊt ®Þnh.
NÕu qui ®Þnh mçi lÇn ®o riªng rÏ trong phÐp ®o lÆp lµ mét quan tr¾c th× gi¸ trÞ nhËn ®îc lµ kÕt qu¶ quan tr¾c. KÕt qu¶ quan tr¾c cña lÇn ®o thø i lµ ®¹i lîng Xi cña ®¹i lîng ®o kh«ng ®æi X® sÏ n»m trong kho¶ng X1 < Xi < X2, víi c¸c sai sè cña nã Di. §Ó nghiªn cøu kÕt qu¶ ®o ta xem kÕt qu¶ quan tr¾c lµ ®¹i lîng ngÉu nhiªn liªn tôc. §iÒu nµy cã thÓ thùc hiÖn ®îc khi ta thùc hiÖn ph©n líp víi mét kho¶ng kh¸ nhá nhê kü thuËt vµ c«ng nghÖ ®o lêng hiÖn nay.
Víi quan niÖm nh vËy sai sè cña kÕt qu¶ quan tr¾c còng ®îc xem lµ ®¹i lîng ngÉu nhiªn nhËn nh÷ng gi¸ trÞ Di kh¸c nhau ë nh÷ng lÇn quan tr¾c kh¸c nhau vµ chóng tu©n theo qui luËt ph©n bè chuÈn, ®îc ®Æc trng b»ng kú väng to¸n M(x) vµ ph¬ng sai D(x) [1] ; [8].
Trong ®ã:
M(x) = X® = m
D(x) = d
§Ó íc lîng ®îc gi¸ trÞ kú väng to¸n m vµ trung b×nh ph¬ng d cña hµm ph©n bè quan tr¾c, dùa vµo kÕt qu¶ cña n lÇn ®o lÆp l¹i ta cã:
`C = (1.9)
NÕu kÕt qu¶ ®o kh«ng cã sai sè th×: X® = `X
V× vËy kÕt qu¶ quan tr¾c cña mçi lÇn ®o sÏ ph©n t¸n quanh gi¸ trÞ ®o trung b×nh. Gäi ®é lÖch cña mçi lÇn ®o Xi so víi gi¸ trÞ trung b×nh`X lµ ni lµ sai sè d, ta cã:
ni = Xi -`X (1.10)
Sai sè d cã tÝnh chÊt:
-Tæng tÊt c¶ c¸c sè d b»ng kh«ng ni = 0
-Tæng c¸c b×nh ph¬ng cña chóng cã gi¸ trÞ nhá nhÊt n2= Min.
Sai sè d ®îc dïng ®Ó kiÓm tra kÕt qu¶ ®o.
Khi ®ã ®é lÖch thùc nghiÖm S, ®Æc trng cho sù ph©n t¸n cña kÕt qu¶ quan tr¾c so víi `X ®îc x¸c ®Þnh:
S = (1-11)
Lý thuyÕt ®· chøng minh khi sè lÇn ®o t¨ng lªn v« h¹n th× gi¸ gi¸ trÞ trung b×nh cña n lÇn ®o `X tiÕn dÇn tíi kú väng to¸n m vµ ®é lÖch chuÈn thùc nghiÖm S tiÕn dÇn tíi d.
Theo sai sè d () ngêi ta x¸c ®Þnh tæng b×nh ph¬ng cña tÊt c¶ c¸c sè d, tõ ®ã x¸c ®Þnh íc lîng trung b×nh b×nh ph¬ng s*. Theo c«ng thøc Bessel ®îc x¸c ®Þnh.
s* = (1-12)
¦íc lîng nµy kh«ng chÖch cã c¨n cø vµ cã hiÖu qu¶ [1]
V× cã sù tham gia cña sai sè ngÉu nhiªn nµo ®ã ngêi ta ®a ra kh¸i niÖm íc lîng ®é chÖch trung b×nh b×nh ph¬ng `s*®îc x¸c ®Þnh:
`s*== = (1-12)
Dùa vµo kÕt qu¶ tÝnh to¸n gi¸ trÞ x¸c suÊt ®¸ng tin P víi ®¹i läng ngÉu nhiªn Xi
theo ph©n bè chuÈn, dùa vµo (phô lôc 2) sÏ x¸c ®Þnh ®îc hÖ sè k, c¨n cø vµo hÖ sè k x¸c ®Þnh kho¶ng ®¸ng tin cËy cña sai sè ngÉu nhiªn b»ng:
D1,2 = k*`s* (1-13)
Kho¶ng ®¸ng tin cËyD1,2 cho biÕt trong giíi h¹n kho¶ng ®o víi mét x¸c suÊt ®¸ng tin cËy sÏ t×m ®îc mét gi¸ trÞ ®óng cña phÐp ®o X®.
Trêng hîp :
NÕu n > 20 th× kho¶ng ®¸ng tin.
D1,2 = k*`s* (1-14)
NÕu 2<n<20 th× kho¶ng ®¸ng tin cËy:
D1,2 = hst`s* (1-15)
ë ®©y hst lµ hÖ sè ph©n bè Student phô thuéc vµo x¸c suÊt tÝnh ®îc ë trªn vµ sè lîng phÐp ®o tra theo (phô lôc 3). Theo ph©n bè Student ta cã:
(-D1,2) < < (+D1,2)
øng dông lý thuyÕt x¸c suÊt vµ thèng kª ta cã thÓ gia c«ng kÕt qu¶ theo mét Angorit (h×nh 1. 26)
Qu¸ tr×nh gia c«ng cã thÓ thùc hiÖn trªn m¸y tÝnh víi bÊt kú ng«n ng÷ nµo trªn mét Angorit (h×nh 1. 26).KÕt qu¶ cho chóng ta gi¸ trÞ thùc X® b»ng tæng cña gi¸ trÞ trung b×nh `C víi kho¶ng tin cËy D1,2
KÕt qu¶ cña phÐp ®o sau khi gia céng:
X® -`C ± D1,2. (1-16)
Cho x¸c xuÊt P t×m hst
Kho¶ng ®¸ng tin D1,2 = hst. d*`C
KÕt qu¶ ®o = `C ± D1,2
d*`C = d* /
Kú väng to¸n häc M[x] = `C
n phÐp ®o Xi
Sai sè d Vi=Xi-`C
TÝnh d* =
TÝnh = 0
B¾t ®Çu
Kªt thóc
H×nh 1.26 S¬ ®å ang«rit gia c«ng kÕt qu¶ ®o
Ch¬ng II
X¢Y DùNG C¥ S¥ Lý THUYÕT PHßNG Kû THUËT §O L¦êNG
2.l Lùa chän trang thiÕt bÞ ®o lêng C¬ §iÖn .
Do tÝnh chÊt c¸c m«n häc cña c¸c ngµnh trong khoa C¬ §iÖn ®ßi hái c«ng t¸c ®o lêng thö nghiÖm ph¶i chuÈn mùc , c¸c trang thiÕt bÞ cÇn phï hîp víi ®¹i lîng ®o vµ thÝch nghi vãi ®iÒu kiÖn tiÕn hµnh ®o vµ thÝ nghiÖm ®o. §ång thêi ph¶i ®¸p øng trang bÞ cho tõng bé m«n trong khoa vµ c¸c thiÕt bÞ ph¶i cã ®ä chÝnh x¸c ®ñ cao trong c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc cña c¸n bé vµ sinh viªn trong toµn Khoa C¬ §iÖn .
Trang thiÕt bÞ ®o lêng cña Khoa C¬ §iÖn ph¶i tho¶ m·n c¸c yªu cÇu ®· nªu ë ch¬ng 1môc 1.2 vµ ®¶m b¶o c¸c tiªu chÝ cÇn thiÕt sau :
2.1.1 ThiÕt bÞ ®o c¸c ®¹i lîng ®iÖn.
Môc ®Ých sö dông:
- Phôc vô cho c¸c bµi thùc tËp cña chuyªn ngµnh §iÖn, C¬ khÝ, C«ng tr×nh.
- Phôc vô cho nghiªn cøu khoa häc .
§èi tîng phôc vô:
- Sinh viªn ngµnh §iÖn, C¬ khÝ, C«ng tr×nh.
- C¸n bé trong khoa, cao häc ngµnh §iÖn vµ nghªn cøu sinh.
§¹i lîng cÇn ®o:
Dßng ®iÖn, §iÖn ¸p, C«ng suÊt, TÇn sè, HÖ sè cosj, §iÖn trë, §iÖn c¶m, §iÖn dung.
2.1.2 ThiÕt bÞ ®o vÒ ®é cøng, ®é bãng bÒ mÆt kim lo¹i .
Môc ®Ých sö dông.
- Phôc vô cho c¸c bµi thÝ nghiÖmthùc hµnh c¸c m«n häc kü thuËt kim lo¹i .
- Dung sai ®o lêng, c«ng nghÖ kim lo¹i .
b. §èi tîng phôc vô:
Sinh viªn chuyªn ngµnh c¬ khÝ, c«ng tr×nh c«ng th«n.
c. C¸c ®¹i lîng cÇn ®o.
- §o ®é bãng bÒ mÆt .
- §o ®é cøng kim lo¹i.
- X¸c ®Þnh kÕt cÊu vËt liÖu kim lo¹i .
2.1.3 ThiÕt bÞ ®o c¸c ®¹i lîng ®éng lùc häc vña liªn hîp m¸y.
1. Môc ®Ých sö dông.
Phôc vô cho c¸c bµi thÝ nghiÖm cña c¸c m«n häc .
- C¬ lý thuyÕt.
- Nguyªn lý m¸y .
- §éng lùc häc.
- Lý thuyÕt m¸y n«ng nghiÖp .
- Lý thuyÕt liªn hîp m¸y.
2. §èi tîng phôc vô.
- Sinh viªn ngµnh c¬ khÝ .
- Cao häc ngµnh c¬ khÝ .
- Nghiªn cøu sinh vÒ ngµnh c¬ khÝ vµ c¸c c¸n bé nghiªn cøu khoa häc .
3. §¹i lîng cÇn ®o.
- VËn tèc .
- Gia tèc.
- LùckÐo , nÐn .
- M«men xo¾n.
- C«ng suÊt.
ThiÕt bÞ ®o c¸c ®¹i lîng c¬ häc.
1. Môc ®Ých sö dông:
Phôc vô cho thùc hµnh thÝ nghiÖm c¸c m«n häc c¬ së vÒ c¬ häc vµ c¬ khÝ cho mét sè m«n häc cuÈ chuyªn ngµnh c¬ khÝ , ngµnh c«ng tr×nh .
2. §èi tîng phôc vô:
Sinh viªn chÝnh quy vµ t¹i chøc ngµnh c¬ khÝ, §iÖn ,C«ng th«n, ®µo t¹o sau ®¹i häc , nghiªn cøu sinh.
ThiÕt bÞ thö nghiÖm .
1. Môc ®Ých sö dông.
Phôc vô gi¶ng d¹y , thùc tËp cho c¸c m«n häc cña chuyªn ngµnh ®éng lùc «t«, m¸y kÐo , cho c¸c m«nhäc cña Bé m«n m¸y n«ng nghiÖp .
2. §èi tîng phôc vô:
Sinh viªn chuyªn ngµnh c¬ khÝ n«ng nghiÖp , c¬ khÝ ®éng lùc , c¬ khÝ chÕ biÕn , sinhy viªn c¸c khoa kh¸c trong trêng , c¸n bé trong khoa , cao häc ngµnh c¬ khÝ vµ nghiªn cøu khoa häc .
3. Néi dung nghiªn cøu:
- Thö nghiÖm vµ kiÓm tra hÖ thèng chiÕu s¸ng trªn «t«, m¸y kÐo.
- Thö nghiÖm va kiÓm tra hÖ thèng ®èt s¸ng, hÖ thèng ®iÒu khiÓn «t«, m¸y kÐo .
- Thö nghiÖm vµ kiÓm tra chuÈn ®o¸n ®éng c¬.
- Thö nghiÖm vµ chuÈn ®o¸n kü thuËt cña «t«, m¸y kÐo.
Tiªu chÝ lùa chän.
1.TÝnh hiÖn ®¹i .
Ph¬ng tiÖn dông cô ®îc trang bÞ ph¶n ¸nh tr×nh ®é khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn hiÖn nay trªn thÕ giíi, tÝnh n¨ng kü thuËt cao nh ®é æn ®Þnh, ®é tin cËy vµ thuËn tiÖn trong sö dông. C¸c thiÕt bÞ phï hîp víi c¸c yªu cÇu ë 2.1 ®¸p øng ®Çy ®ñ c«ng t¸c ®µo t¹o vµ nghiªn cøu triÓn khai c¬ ®iÖn n«ng nghiÖp.
TÝnh hÖ thèng.
§¸p øng nhu cÇu cÊu h×nh gän, cã kh¶ n¨ng hç trî vµ bæ xung lÉn nhau trong c¸c phÐp ®o cÇn thiÕt nhng kh«ng chång chÐo. Cã thÓ më réng n©ng cÊp khi cã nhu cÇu, cã kh¶ n¨ng nèi ghÐp thµnh hÖ thèng vµ ph¸t triÓn hÖ ®o lêng thö nghiÖm.
TÝnh linh ho¹t
Phôc vô c«ng t¸c ®o lêng trong phßng thÝ nghiÖm vµ ngoµi hiÖn trêng khi cÇn thiÕt, cã thÓ ®o riªng rÏ tõng chØ tiªu hoÆc ®o lêng hîp bé ®a chØ tiªu khi cÇn thiÕt.
§é bÒn.
C¸c trang thiÕt bÞ ph¶i ®îc nhiÖt ®íi ho¸, lµm viÖc æn ®Þnh trong m«i trêng kh¾c nghiÖt, chÞu rung ®éng víi c¸c thiÕt bÞ lu ®éng, thuËn lîi trong vËn chuyÓn.
Gi¸ c¶.
Phï hîp víi kh¶ n¨ng ®Çu t.
Nguån cung cÊp.
¦u tiªn c¸c c«ng ty, c¸c h·ng cung cÊp cã uy tÝn cã dÞch vô mua b¸n vµ dÞch vô kü thuËt ®o lêng tèt.
2.2.Tæ chøc qu¶n ký sö dông trang thiÕt bÞ phßng kü thuËt ®o lêng.
Theo c¸c th«ng tin vÒ kinh tÕ-kü thuËt cña trang thiÕt bÞ ®o lêng ®îc cung cÊp l¾p ®Æt t¹i c¸c phßng thÝ nghiÖm cña khoa C¬ §iÖn ®îc thu thËp tõ c¸c c«ng ty níc ngoµi, c¸c h·ng s¶n xuÊt nh h·ng chÕ t¹o cña Mü, Thuþ sÜ, NhËt Liªn x«....Trªn c¬ së ®ã lùa chän trang thiÕt bÞ theo yªu cÇu(môc 2.1) phôc vô ®µo t¹o vµ nghiªn cøu khoa häc.
§èi víi c¸c phßng thÝ nghiÖm phôc cho c«ng t¸c ®µo t¹o (thÝ nghiÖm thùc hµnh cña sinh viªn) nªn chän c¸c thiÕt bÞ ph¬ng tiÖn ®o lêng cã cÊp chi nhs x¸c thÊp tõ 1 ®Õn 2,5. ViÖc sö dông c¸c trang thiÕt bÞ ®o, c¸c kü s, c¸n bé gi¶ng d¹y chuyªn m«n phô tr¸ch ë c¸c bé m«n hoÆc c¸c kü thuËt viªn chuyªn tr¸ch, cã ®Þnh kú b¶o dìng, kiÓm tra hiÖu chuÈn.
§èi víi c¸c thiÕt bÞ phôc vô cho c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc, hiÖu chuÈn c¸c thiÕt bÞ ®o(phßng hoÆc nhãm ®o lêng) c¸c thiÕt bÞ cã ®é chÝnh x¸c cao, mang tÝnh hÖ thèng víi ch¬ng tr×nh phÇn mÒm hiÖn ®¹i vµ cã kh¶ n¨ng kÕt nèi víi m¸y tÝnh, sö dông c¸c trang thiÕt bÞ ph¶i lµ nh÷ng kü s, c¸n bé kü thuËt chuyªn tr¸ch hiÓu biÕt trong c¸c lÜnh vùc:§iÖn tö, ®iÖn kü thuËt, tin häc.
§Ó tiÖn cho c«ng t¸c qu¶n lý sö dông ta ph©n hÖ thèng ®o lêng khoa c¬ ®iÖn thµnh c¸c nhãm chÝnh nh sau:
-Nhãm ®o lêng c¬ së kü thuËt ®iÖn
-Nhãm ®o lêng chuyªn ngµnh ®iÖn
-Nhãm ®o lêng c¬ häc
-Nhãm ®o lêng ®éng lùc häc.
C¸c nhãm nµy ®îc trang bÞ hÖ thèng c¸c thiÕt bÞ, dông cô cã ®é chÝnh x¸c cao, ®ång bé vµ hiÖn ®¹i nh»m phôc vô chñ yÕu c«ng t¸c nhiªn cøu khoa häc, c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu cña cans bé vµ sinh viªn, phôc vô ®µo t¹o sau ®¹i häc. Trî gióp c¸c phßng thÝ chuyªn m«n trong c«ng t¸c ®o lêng nh cung cÊp c¸c th«ng tin,hiÖu chØnh c¸c dông cô,tham gia thùc hiÖn c¸c phÐp ®o khi cÇn thiÕt v.v...
§Ó hoµn thµnh nhiÖm vô trªn cÇn mét kü s vµ mét kü thuËt viªn chuyªn tr¸ch
c¸c phßng thÝ nghiÖm chuuyªn m«n ®îc trang bÞ c¸c ph¬ng tiÖn dông cô cã ®é chÝnh x¸c kh«ng cao, phôc vô chñ yÕu c«ng t¸c thÝ nghiÖm thùc hµnh cña sinh viªn theo ch¬ng tr×nh ®µo t¹o cña khoa vµ cña trêng
Qu¶n lý vµ sö dông trong c¸c thiÕt bÞ trong c¸c phßng thÝ nghiÖm chuyªn m«n lµ c¸n bé gi¶ng d¹y trùc tiÕp m«n häc hoÆc c¸c kü thuËt viªn chuyªn tr¸ch thÝ nghiÖm
NÕu c¬ së vËt chÊt cho phÐp cã thÓ kÕt hîp nhãm c¸c phßng thÝ nghiÖm chuyªn m«n, tæ chøc thùc hiÖn theo mét kÕ ho¹ch thèng nhÊt
Ngoµi c¸c nhãm trªn cã thÓ bæ xung t¨ng cêng mét sè c¸c ph¬ng tiÖn dông cô cã ®ä chÝnh x¸c cao ®¸p øng c«ng t¸c ®µo t¹o vµ nghiªn cøu triÓn khai trong thêi gian hÑp . §ång thêi x©y dùng phßng ®o lêng c¬ ®iÖn n«ng nghiÖp ®îc ®Çu t c¶ vÒ chiÒu s©u lÉn quy m« phôc vô chñ yÕu c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc. §¸p øng ®Çy ®ñ c¸c nhu cÇu vÒ ®o lêng c¬ ®iÖn n«ng nghiÖp cña Khoa vµ Trêng. Tõ ®ã tiÕn tíi tham gia vµo hÖ thèngTiªu chuÈn ®o lêng chÊt lîng Nhµ níc, gãp phÇn t¨ng cêng qu¶n lý chÊt lîng theo ph¸p lÖnh Nhµ níc vÒ tiªu chuÈn ®o lêng chÊt lîng m¸y mãc thiÕt bÞ C¬ §iÖn N«ng nghiÖp.
ViÖc tæ chøc qu¶n lý sö dông c¸c thiÕt bÞ ®o lêng cã hiÖu qu¶ lµ c«ng t¸c hÕt søc c«ng phu vµ phøc t¹p cã liªn quan ®Õn rÊt nhiÒu vÊn ®Ò, cÇn cã sù quan t©m cña l·nh ®¹o nhµ trêng, c¸c bé ngµnh cã liªn quan vµ toµn thÓ c¸n bé c«ng nh©n viªn trong khoa.
Phßng thÝ nghiÖm chÞu sù qu¶n lý ®iÒu hµnh trùc tiÕp cña ban chñ nhiÖm khoa C¬ §iÖn,tæ chøc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô phßng lµ c¸c kû s vµ c¸c kû thuËt viªn chuyªn tr¸ch.
2.3. Tiªu chuÈn cña phßng thÝ nghiÖm kü thuËt ®o lêng.
M«i trêng sö dông trang thiÕt bÞ trong phßng kü thuËt ®o lêng C¬ §iÖn N«ng nghiªp. c¸c thiÕt bÞ ®o lêng C¬ §iÖn N«ng nghiÖp ®îc sö dông trong m«i trêng:
- NhiÖt ®é kh«ng khÝ tõ 24 ®Õn 270C.
- §é Èm t¬ng ®èi tõ 40% ®Õn 50%.
§Ó ®¶m b¶o ®îc ®iÒu kiÖn ®ã, ®èi víi khÝ hËu cña níc ta c¸c phßng thÝ nghiÖm (phßng ®o lêng) cÇn ®îc trang bÞ m¸y ®iÒu hoµ nhiÖt ®é, m¸y hót Èm vµ cã c¸n bé chuyªn tr¸ch sö dông.
- B¶o dìng thêng xuyªn theo quy ®Þnh vµ ®Þnh kú hiÖu chuÈn.
2.4. Néi quy, quy ®Þnh cña phßng kü thuËt ®o lêng.
Thùc hiÖn néi quy, quy ®Þnh cña phßng ®o lêng lµ viÖc lµm hÕt søc cÇn thiÕt ®¶m b¶o sù an toµn cho con ngêi vµ trang thiÕt bÞ ®o lêng.
Tríc khi vµo phßng thÝ nghiÖm cÇn ph¶i tu©n theo c¸c nguyªn t¾c an toµn sau:
- §äc kû híng dÉn lý thuyÕt cña bµi ®îc lµm thÝ nghiÖm, tù v¹ch ra c¸c bíc thùc hiÖn.
- Tr¶ lêi ®Çy ®ñ c¸c c©u hái cña ngêi híng dÉn.
- TiÕn hµnh thÝ nghiÖm theo s¬ ®å vµ lÊy sè liÖu theo tµi liÖu híng dÉn.
-TiÕn hµnh thÝ nghiÖm t¹i vÞ trÝ quy ®Þnh víi c¸c dông cô cã s½n.
- Nghiªm cÊm viÖc di chuyÓn c¸c dông cô hoÆc ®i l¹i ngoµi vÞ trÝ cho phÐp.
- Ng¾t nguån tríc khi l¾p r¸p xong s¬ ®å.
- §ãng ®iÖn ph¶i ®îc sù cho phÐp cña ngêi híng dÉn.
- Ng¾t nguån vµ b¸o cho ngêi híng dÉn khi xuÊt hiÖn sù cè.
- Sau khi thi nghiÖm ph¶i th¸o s¬ ®å, s¾p xÕp l¹i dông cô nh tríc khi thÝ nghiªm.
Ch¬ng III
§¸NH GI¸ Vµ HIÖU CHØNH DôNG Cô
§O PHßNG THÝ NGHIÖM Kû THUËT §O L¦êNG
3.1. Kh¸i qu¸t chung.
Nhu cÇu hiÖn nay cña thùc tiÔn s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm cÇn tõng bíc tiªu chuÈn ho¸ c¸c ho¹t ®äng hç trî vµ gi¸m s¸t kû thuËt trong nÒn kinh tÕ quèc d©n ®ßi hái cÇn ph¸t triÓn toµn diÖn kû thuËt vµ c«ng nghÖ ®o lêng hiÖn ®¹i ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu vÒ héi nhËp kinh tÕ.
Nghiªn cøu kû thuËt vµ c«ng nghÖ ®o lêng kh«ng nh÷ng rÊt cÇn ®èi víi tÊt c¶ c¸n bé lµm c«ng t¸c ®o lêng mµ cßn cho tÊt c¶ c¸c ngµnh kû thuËt nh: §iÖn, §iÖn tö, C¬ khÝ, X©y dùng v.v...
Ph¸t triÓn kü thuËt vµ c«ng nghÖ ®o lêng cã ý nghÜa, vai trß ®Æc biÖt quan träng trong c«ng t¸c ®µo t¹o vµ nghiªn cøu khoa häc cña trêng §¹i häc N«ng nghiÖp I vµ khoa C¬ §iÖn, nh»m thùc hiÖn tèt nhiÖm vô ®æi míi trong ®µo t¹o vµ nghiªn cøu khoa häc, gãp phÇn vµo qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®¸t níc. §¸p øng c«ng t¸c nghiªn cøu øng dông ®o lêng kiÓm tra chÊt lîng s¶n phÈm c¸c thiÕt bÞ m¸y mãc c¬ ®iÖn, sö dông §iÖn n¨ng v.v... phôc vô ph¸t triÓn N«ng nghiÖp vµ chÕ biÕn n«ng s¶n.
§o lêng phôc ®µo t¹o, phÐp ®o kh«ng ®ßi hái ®é chÝnh x¸c cao, ®îc thùc hiÖn trong vïng tham sè t¬ng ®èi æn ®Þnh, tÜnh t¹i. Do vËy ph¬ng ph¸p ®o thêng ®¬n gi¶n (ph¬ng ph¸p ®o trùc tiÕp), dông cô, ph¬ng tiÖn ®o kh«ng cÇn ®é chÝnh x¸c cao (kho¶ng tõ 0,5 ®Õn 2,5). Trong nghiªn cøu triÓn khai c¸c ®¹i lîng C¬ §iÖn N«ng nghiÖp, ®o lêng thùc nghiÖm cã vÞ trÝ vai trß quan träng vµ thùc hiÖn trong ®iÒu kiÖn phøc t¹p nh: §¹i lîng cÇn ®o thay ®æi theo quy luËt ngÉu nhiªn, trong ®iÒu kiÖn kh«ng æn ®Þnh, chÞu t¸c ®éng cña m«i trêng v.v... V× vËy cÇn lùa chän ph¬ng ph¸p ®o, ph¬ng tiÖn ®o, dông cô ®o sao cho phï hîp.
3.2. §o c¸c ®¹i lîng ®iÖn.
3.2.1 §o dßng ®iÖn.
§o dßng ®iÖn trong m¹ch mét chiÒu hoÆc xoay chiÒu c¸c ampe ®îc m¾c nèi tiÕp víi m¹ch cÇn ®o, ngoµi c¸c sai sè ®· tr×nh bµy phÐp ®o cßn m¾c ph¶i sai sè ph¬ng ph¸p, sai sè nµy phô thuéc vµo c«ng suÊt tiªu thô cña dông cô ®o ®îc sö dông trong phÐp ®o.
§Ó tr¸nh sai sè do ph¬ng ph¸p nªn sö dông c¸c ampe cã c«ng suÊt tiªu thô cµng nhá cµng tèt.
S¬ ®å thÝ nghiÖm h×nh3.1.
H×nh 3-1 S¬ ®å x¸c ®Þnh sai sè cña dông cô ®o
a, S¬ ®å ®¸nh gi¸ ampemet 1 chiÒu.
b, S¬ ®å ®¸nh gi¸ ampemet xoay chiÒu.
c, S¬ ®å x¸c ®Þnh c«ng suÊt tiªu thô cña m¹ch mét chiÒu.
d, S¬ ®å x¸c ®Þnh c«ng suÊt tiªu thô cña m¹ch xoay chiÒu.
Dông cô ®Ó ®o dßng mét chiÒu thêng lµ c¸c ampe mÐt tõ ®iÖn hoÆc ®iÖn tõ. §o dßng ®iÖn trong m¹ch xoay chiÒu sö dông dông cô ampemÐt kiªur §iÖn tõ, §iÖn ®éng, s¾t ®iÖn ®éng hoÆc c¸c ampemÐt tõ ®iÖn cã chØnh lu, c¸c ampemÐt chØ thÞ sè.
3.2.2 §o ®iÖn ¸p.
Ph¬ng ph¸p chung ®o ®iÖn ¸p trong m¹ch ®iÖn lµ sö dông c¸c v«n mÐt m¾c song song víi phô t¶i cÇn ®o, kÕt qu¶ ®o sÏ m¾c ph¶i sai sè do sù tiªu hao n¨ng lîng ë trong m¹ch cña dông cô (h×nh 3-2)
V
U
E
a,
b,
Vn
Vn
V
H×nh 3-2 S¬ ®å ®o ®iÖn ¸p b»ng v«n mÐt.
a, §o ®iÖn ¸p m¹ch mét chiÒu; b, §o ®iÖn ¸p m¹ch xoay chiÒu
Dông cô dïng ®o ®iÖn ¸p lµ nh÷nh v«n mÐt kiÓu tõ ®iÖn ®Ó ®o trong m¹ch mét chiÒu hoÆc ®iÖn tõ, ®iÖn ®éng vµ tõ ®iÖn cã trong chØnh lu ®Ó ®o trong m¹ch xoay chiÒu.
Ph¬ng ph¸p ®o trùc tiÕp.
Khi ®o ®iÖn ¸p theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp thêng sö dông c¸c dông cô ®o kiÓu t¬ng tù, khi ®iÖn ¸p cÇn ®o trong mét giíi h¹n m¾c theo s¬ ®å h×nh 3.3a. §iÖn ¸p cÇn ®o ®îc x¸c ®Þnh:
Ux = k * Uv (3.1)
Trong ®ã:
Ux - §iÖn ¸p cÇn ®o.
Uv - Lµ hÖ sè m¸y biÕn ¸p ®o lêng.
k – Lµ hÖ sè më réng thang ®o.
§o ®iÖn ¸p trong m¹ch xoay chiÒu cã gi¸ trÞ lín dïng m¸y biÕn ¸p ®o lêng theo s¬ ®å h×nh 3-2b.
§iÖn ¸p ®o ®îc x¸c ®Þnh:
Ux = k * Uv (3-2)
Víi k- Lµ hÖ sè m¸y biÕn ¸p ®o lêng.
2. §o ®iÖn ¸p theo ph¬ng ph¸p so s¸nh.
Lµ ph¬ng ph¸p sö dông ®iÖn ¸p mÉu ®Ó so s¸nh víi ®iÖn ¸p cÇn ®o, dông cô thØ thÞ lµ lo¹i chØ thÞ kh«ng t¬ng tù hoÆc kiÓu sè. §©y lµ ph¬ng ph¸p cã ®é chÝnh x¸c cao thêng ®îc sö sông nhiÒu nhÊt lµ trong hiÖu chuÈn c¸c thiÕt bÞ hoÆc trong dÉn suÊt chuÈn.
Cã nhiÒu thiÕt bÞ vµ dông cô ®o sö dông ph¬ng ph¸p so s¸nh, ®Òu cã cïng mét nguyªn lý song chØ kh¸c nhau ph¬ng ph¸p thiÕt lËp ®iÖn ¸p mÉu cña phÐp ®o. H×nh 3.3b giíi thiÖu ®o ®iÖn ¸p theo ph¬ng ph¸p chØ thÞ kiÓu sè.
Io
Uo
Rk
Uk
R®c
A
Ux
CT sè
b,
a,
V
Uv
Zt
Ux
H×nh 3.3. S¬ ®å ph¬ng ph¸p ®o ®iÖn
a, S¬ ®ß ®o trùc tiÕp; b, S¬ ®ß ®o theo kiÓu so s¸nh
Khi ®iÖn ¸p nhá h¬n ho¨c xÊp xÜ b»ng ®iÖn ¸p mÉu Uo, sö dông biÕn trë R®c ®Ó x¸c ®Þnh dßng ban ®Çu cña m¹ch so s¸nh vµ ®îc gi÷ cè ®Þnh trong suèt thêi gian tiÕn hµnh ®o, sau ®ã ®iÒu chØnh con trît cña ®iÖn trë Rk tíi khi chØ thÞ sè chØ zªro th× qu¸ tr×nh ®o kÕt thóc, khi ®ã:
Ux = Uk = Io*Rk (3-3)
3.2.3 §o c«ng suÊt.
Ph¬ng ph¸p ®o trùc tiÕp.
§o trùc tiÕp c«ng suÊt trong m¹ch mét chiÒu vµ xoay chiÒu sö dôngW¸tmÐt ®iÖn ®éng hoÆc s¾t ®iÖn ®éng víi tÇn sè trong m¹ch ®o lµ tÇn sè c«ng nghiÖp hoÆc cao h¬n.
Víi Watmet ®iÖn ®éng cã thÓ chÝnh x¸c 0,1%.
§Ó ®o c«ng suÊt tiªu thô trong m¹ch mét chiÒu hoÆc xoay chiÒu mét pha thêng sö dông watmet m¾c theo s¬ ®å h×nh 3-4.
*
*
I
U
W
zt
H×nh 3-4 S¬ ®å nèi Watmet trong m¹ch mét pha
C«ng suÊt t¸c dông trong m¹ch.
Pt =k * a (3-4)
Trong ®ã:
k – Lµ hÖ sè thang ®o W/ v¹ch.
a - Sè chØ cña dông cô hay thiÕt bÞ ®o
Víi m¹ch 3 pha cã thÓ dïng 3 Watmet mét pha m¾c theo s¬ ®å h×nh 3.5.
w
w
w
*
*
*
*
*
*
ChiÒun¨ng n¨ng n¨ng
lîng
Chiªun¨ng
lîng
*
*
*
*
*
*
w
w
w
R
S
T
N
H×nh 3-5. S¬ ®å 3 Watmet ®o c«ng suÊt m¹ch 3 pha.
C«ng suÊt toµn m¹ch:
Pt = P1 + P2 + P3 (3-5)
Ph¬ng ph¸p ®o gi¸n tiÕp.
§o gi¸n tiÕp ®îc thùc hiÖn nhê c¸c dông cô v«nmÐt, ampemet vµ cosjmet, sai sè cña phÐp ®o b»ng tæng c¸c sai sè cña dông cô. §èi víi m¹ch mét chiÒu b»ng tæng sai sè cña v«nmet vµ ampemet, cßn ®èi víi m¹ch xoay chiÒu cÇn kÓ thªm sai sè cña Fazomet. S¬ ®å phèi hîp c¸c dông cô ®o theo h×nh 3.6.
U
W
*
*
A
cosj
*
*
Z
t
H×nh 3-6 Ph¬ng ph¸p ®o gi¸n tiÕp c«ng suÊt
C«ng suÊt trong m¹ch mét chiÒu:
P = U*I (W) (3-6)
M¹ch ®o kh«ng cÇn dông cô ®o hÖ sè c«ng suÊt.
Trong m¹ch xoay chiÒu:
P = U*I* cosj (W) (3-7)
3.2.4 §o n¨ng lîng.
1. Ph¬ng ph¸p ®o gi¸n tiÕp.
A
*
*
W
*
*
U
cosj
Phô
t¶i
V
§o n¨ng lîng theo ph¬ng ph¸p gi¸n tiÕp trong m¹ch mét pha hay 3 pha ®èi xøng sö dông v«n met, ampemet vµ ®ång hå ®o thêi gian ®Ó x¸c ®Þnh theo s¬ ®å h×nh 3.7.
H×nh 3-7 Ph¬ng ph¸p ®o gi¸n tiÕp n¨ng lîng.
N¨ng lîng tiªu thô trong m¹ch ®îc x¸c ®Þnh:
Víi m¹ch 1 pha: A = P*T (Wh) (3-8)
Víi m¹ch 3 pha: A= 3*A (Wh) (3-9)
Trong ®ã:
P – Lµ c«ng suÊt tiªu thô trong m¹ch (W)
t – thêi gian c«ng suÊt tiªu thô ®îc tÝnh b»ng giê (h)
Ph¬ng ph¸p ®o trùc tiÕp.
§o n¨ng lîng trùc tiÕp trong m¹ch sö dông c«ng t¬ 1 pha hoÆc 3 pha m¾c theo s¬ ®å h×nh 3-8. KÕt qu¶ ®îc ®äc trùc tiÕp.
Wh
Phô
t¶i
Wh
Wh
R
S
T
R
S
T
N
H×nh 3-8 Ph¬ng ph¸p ®o trùc tiÕp n¨ng lîng.
3.2.5 KiÓm tra c«ng t¬.
C«ng t¬ 1 pha.
§Ó kiÓm tra c«ng t¬ mét pha ta m¾c s¬ ®å theo h×nh 3.9.
U
V
w
Wh
A
L1
L2
TI
*
*
H×nh 3-9 S¬ ®å kiÓm tra c«ng t¬ 1 pha.
2. C«ng t¬ 3 pha.
M¾c theo s¬ ®å h×nh 3-10.
C«ng t¬ 3 pha
O
C
B
A
A
B
C
O
C’
A’
B’
watmet 3 pha
A
V
Zt
H×nh 3-10 S¬ ®å kiÓm tra c«ng t¬ 3 pha.
3.3.§o lêng øng dông thùc nghiÖm.
3.3.1 §èi tîng thÝ nghiÖm.
Ampemet vµ v«nmet mét chiÒu.
Dông cô vµ thiÕt bÞ thÝ nghiÖm ®îc ghi trong b¶ng 3.1.
B¶ng 3-1
STT
Tªn dông cô
Lo¹i
Ký hiÖu
Thang ®o
CÊp chÝnh x¸c
Sè lîng
1
Ampemet
M367T2
Tõ ®iÖn
0 ¸ 1A
1,5
1
2
Ampemet mÉu
M45MT3
Tõ ®iÖn
0 ¸ 30mA
1,0
1
3
V«nmet
M367T2
Tõ ®iÖn
0 ¸ 15mA
1,5
1
4
V«nmet mÉu
M366T-P2
Tõ ®iÖn
0 ¸ 30mA
1,0
1
Sè liÖu ®o ®îc khi thÝ nghiÖm vµ kÕt qu¶ tÝnh to¸n ghi vµo b¶ng 3-2.
KÕt qu¶ trong cét tÝnh to¸n ®îc x¸c ®Þnh theo c¸c c«ng thøc:
Sai sè tuyÖt ®èi:
DX = | X –Xth | (3-11)
Trong ®ã:
X - Lµ gi¸ trÞ ®o ®îc.
Xth – Lµ gi¸ trÞ thùc (mÉu)
Sai sè t¬ng ®èi:
g = (3-12)
B¶ng 3-2.
LÇn ®o
Ampemet, A
KÕt qu¶ ®o trªn dông cô mÉu vµ dông cô ®o
KÕt qu¶ tÝnh to¸n
Dông cô mÉu
Dông cô ®o
Sai sè t¬ng ®èi
Sai sè tuyÖt ®èi
T¨ng t¶i
Gi¶m t¶i
T¨ng t¶i
Gi¶m t¶i
T¨ng t¶i
Gi¶m t¶i
T¨ng t¶i
Gi¶m t¶i
1
0,018
0,03
0,02
0,035
11,1
16,7
0,002
0,005
2
0,021
0,02
0,025
0,025
19,04
25
0,004
0,005
3
0,03
0,018
0,035
0,02
16,7
11,1
0,005
0,002
4
0,038
0,014
0,04
0,018
5,26
28,6
0,002
0,004
V«nmet, V
1
12,5
37,5
12
38
4
1,3
0,5
0,5
2
25
31,25
25
31
0
0,8
0
0,25
3
37,5
25
38
25
1,3
0
0,5
0
4
41,25
18,75
40
19
3
4
1,25
0,75
Ampemet vµ v«nmet xoay chiÒu.
Dông cô vµ thiÕt bÞ thÝ nghiÖm b¶ng 3-3.
B¶ng 3-3.
STT
Tªn dông cô
Lo¹i
Ký hiÖu
Thang ®o
CÊp chinh x¸c
Sè lîng
1
Ampemet
§iÖn tõ
'378T
0¸5A
1,5
1
2
Ampemet mÉu
§iÖn tõ
3514T4-1
0¸100A
0,5
1
3
V«nmet
§iÖn tõ
1T1-VT
0¸250
1,5
1
4
V«nmet mÉu
§iÖn tõ
DT96
0¸450
0,5
1
4 bãng ®Ìn lo¹i 220-60w
1 biÕn ¸p tù ngÉu: §iÖn ¸p vµo 220v
§iÖn ¸p ra 0¸250v
Sè liÖu ®o vµ tÝnh to¸n b¶ng 3-3.
C«ng thøc tÝnh trong b¶ng:
Sai sè tuyÖt ®èi: DX= X - Xth
Sai sè t¬ng ®èi: gx =
Trong ®ã:
X – Lµ gi¸ trÞ thùc trªn dông cô ®o.
Xth – Lµ gi¸ trÞ thùc trªn dông cô mÉu.
DX – Lµ sai sè tuyÖt ®èi.
gx – Lµ sai sè t¬ng ®èi.
B¶ng 3-4.
LÇn ®o
Ampemet, A
KÕt qu¶ ®o trªn dông cô mÉu vµ dông cô ®o
KÕt qu¶ tÝnh to¸n
Dông cô mÉu
Dông cô ®o
Sai sè t¬ng ®èi
Sai sè tuyÖt ®èi
T¨ng t¶i
Gi¶m t¶i
T¨ng t¶i
Gi¶m t¶i
T¨ng t¶i
Gi¶m t¶i
T¨ng t¶i
Gi¶m t¶i
1
0,22
0,65
0,25
0,6
13,6
10,7
0,03
0,07
2
0,38
0,55
0,42
0,6
10,5
9,1
0,04
0,05
3
0,45
0,48
0,48
0,56
6,67
16,7
0,03
0,08
4
0,68
0,35
0,75
0,45
10,3
28,5
0,07
0,1
V«nmet, V
1
25
170
12
150
52
11,8
13
20
2
70
140
25
135
64,3
3,5
45
5
3
120
80
115
50
4,16
37,5
5
30
4
180
0
155
0
13,9
0
25
0
C«ng t¬ 1 pha.
S¬ ®å thÝ nghiÖm h×nh 3-9.
Dông cô vµ thiÕt bÞ thÝ nghiÖm b¶ng 3-5.
B¶ng 3-5.
STT
Tªn dông cô
Lo¹i
Ký hiÖu
Thang ®o
CÊp chinh x¸c
Sè lîng
1
Ampemet xc
§iÖn tõ
'378T
0¸20A
1,5
1
2
V«nmet xc
§iÖn tõ
1T1-VT
0¸250V
1,5
1
3
Watmet
S¾t ®iÖn ®éng
P539T
0¸150 V¹ch
0,5
1
BiÕn ¸p tù ngÉu: §iÖn ¸p vµo 220V
§iÖn ¸p ra 0¸250V
C«ng suÊt 2000VA
3 c«ng t¬ mét pha s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam EMIC.
CN = 900 vßng/1kwh 220V 50Hz 5(20)A
Sè liÖu ®o vµ tÝnh to¸n trong b¶ng 3-5.
Sè liÖu trong cét tÝnh to¸n ®îc tÝnh theo c«ng thøc:
H»ng sè c«ng t¬:
Cd = (3-13)
Sai sè c«ng t¬:
d% = (3-14)
B¶ng 3-6.
STT
Sè liÖu ®o ®îc
Sè liÖu tÝnh to¸n
U(V)
I(A)
P(W)
Cosj
N(vßng)
T (s)
C(v/w.s)
d (%)
1
220
1,5
740
1
1
10
0,13. 10-3
0,92
2
220
2
850
1
1
6
0,20. 10-3
0,25
3
220
2,5
900
1
2
12
0,18. 10-3
0,38
4
220
3
950
1
8
40
0,21. 10-3
0,19
5
220
4
1080
1
10
45
0,20.10-3
0,25
4. C«ng t¬ 3 pha.
S¬ ®å thÝ nghiÖm h×nh 3-10.
Dông cô vµ thiÕt bÞ thÝ nghiÖm b¶ng 3-7.
B¶ng 3-7.
STT
Tªn dông cô
Lo¹i
Ký hiÖu
Thang ®o
CÊp chinh x¸c
Sè lîng
1
Ampemet xc
§iÖn tõ
'378T
0¸250V
1,5
1
2
V«nmet xc
§iÖn tõ
1T1-VT
0¸5A
1,5
1
3
Watmet3pha
S¾t ®iÖn ®éng
P539T 04.1
0¸2kw
1,5
1
1 c«ng t¬ 3 pha h·ng Toky« - Japan.
Th«ng sè kû thuËt: CN = 30 vßng/1kwh 220/380V 50(100)A 50 Hz.
1 c«ng t¬3 pha h·ng EMIC – ViÖt Nam.
Th«ng sè kû thuËt: CN = 450 vßng/1kwh 3*220/380V 3*5A 50Hz.
T¶i lµ mét ®éng c¬ 3 pha.
Th«ng sè kü thuËt:
DU 220/380V 2,8/1,6A
HiÖu suÊt h = 14% P = 0,6 kw 2541v/p 50Hz
Cosj = 0,76
Sè liÖu thÝ nghiÖm vµ kÕt qu¶ tÝnh to¸n trong b¶ng 3-8.
B¶ng 3-8.
C«ng t¬ h·ng Toky« - Japan
LÇn ®o
Sè liÖu ®o ®îc
Sè liÖu tÝnh to¸n
U(V)
I (A)
P (W)
Cosj
N (vßng)
T (s)
C (v/w.s)
d (%)
1
220
1,4
0,76
0,73
1
265
0,5.10-5
0,66
2
220
1,4
0,76
0,73
1
260
0,5. 10-5
0,66
3
220
1,4
0,76
0,73
2
510
0,51. 10-5
0,62
4
220
1,4
0,76
0,73
3
720
0,54. 10-5
0,53
5
220
1,4
0,76
0,73
4
970
0,54. 10-5
0,53
C«ng t¬ h·ng EMIC – Viªt Nam
1
2202
1,4
0,75
0,73
1
12
0,111.10-3
0,12
2
220
1,4
0,75
0,73
2
25
0,106. 10-3
0,18
3
220
1,4
0,75
0,73
5
62
0,107. 10-3
0,16
4
220
1,4
0,75
0,73
8
102
0,104. 10-3
0,2
5
220
1,4
0,75
0,73
10
110
0,121. 10-3
0,03
KÕt qu¶ tÝnh trong b¶ng ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:
H»ng sè c«ng t¬:
Cd =
Sai sè c«ng t¬:
d% =
3.3.2. §¸nh gi¸ ph¬ng ph¸p ®o.
Ph¬ng ph¸p ®o trùc tiÕp Ýt gÆp ph¶i sai sè lín do dông cô do cã ®é chÝn x¸c cao(0.1%).
Ph¬ng ph¸p ®o gi¸n tiÕp thêng gÆp ph¶i sai sè lín h¬n do sai sè trong phÐp ®o b»ng tæng sai sè cña ¸c dông cô ®o.
S¬ ®å ®o cña ph¬ng ph¸p g¸n tiÕp cång kÒnh, kh«ng ®¬n gi¶n, thao t¸c phøc t¹p so víi ph¬ng ph¸p ®o trùc tiÕp.
3.4. HiÖu chuÈn.
Theo sè liÖu ®o vµ tÝnh to¸n cña ampemet vµ vonmet ta th¸y: Sai sè t¬ng ®èi lÖch rÊt niÒu so víi sai sè tuþet ®èi vµ cÊp chÝnh x¸c cña dông cô. CÇn ph¶i hiÖu chØnh l¹i dông cô.
§Ó ®¸nh gi¸ c«ng t¬ 1 pha vµ 3 pha ta so s¸nh gias trÞ h»ng sè trªn c«ng t¬ Cn vµ h»ng sè ®o C®. Tõ ®ã tÝnh ®îc si sè c«ng t¬.
+ Víi c«ng t¬ mét pha cã: CN = 900V/1kW.h = 0.25*10-3v/ws.
H»ng sè C® trung b×nh : C®TB = 0,18*10-3v/ws.
Sai sè c«ng t¬ : d% = .
+ C«ng t¬ 3 pha h·ng Tokyo - Japan.
CN =30v/1kw.h = 0,83*10-5 v/w.s
C®TB = 0,52*10-5v/ws.
d% = .
+ C«ng t¬ 3 pha h·ng EMIC -ViÖt Nam.
CN =450v/1kw.h = 0,125*10-3 v/w.s
C®TB = 0,11*10-3v/ws.
d% = .
ViÖc hiÖu chuÈn dông cô tiÕn hµnh theo c¸c bíc:
- C¸c thiÕt bÞ ph¶i ®îc kiÓm tra hiÖu chØnh tríc khi ®a vµo sö dông.
- §iÒu chØnh t¶i tõ gi¸ trÞ tèi thiÓu ®Õn gi¸ trÞ cùc ®¹i, tiÕn hµnh ®o lÆp l¹i ba lÇn.
- KiÓm tra ®iÒu kiÖn g©y t¶i vÒ kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu cña d¶i ®o, b¶o ®¶m cÊp chÝnh x¸c víi møc t¶i nhá nhÊt ph¶i lín h¬n ngìng t¶i cùc tiÓu.
- Ghi tiÕn hiÖu t¶i ë møc tèi thiÓu vµ tèi ®a khi chØ sè æn ®Þnh.
Ch¬ng IV.
KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ
Ph¸t triÓn kü thuËt vµ c«ng nghÖ ®o lêng hiÖn nay lµ xu thÕ tÊt yÕu vµ bøc thiÕt ®èi mäi quèc gia. ë c¸c níc tiªn tiÕn kü thuËt vµ c«ng nghÖ ®o lêng ®· ph¸t triÓn ®¹t tr×nh ®é cao, nh÷ng ph¬ng tiÖn ®o hiÖn ®¹i ®îc øng dông réng r·i trong mäi lÜnh vùc kinh tÕ x· héi. Vµ lµ bé phËn quan träng gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng ®µo t¹ovµ t¨ng cêng kh¶ n¨ng nghiªn cøu khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ.
ë níc ta ph¸t triÓn khoa häc kü thËt c«ng nghÖ nãi chung vµ kü thuËt c«ng nghÖ ®o lêng nãi riªng cßn chËm ph¸t triÓn, ®ã lµ ®iÒu bÊt lîi trong xu thÕ héi nhËp hiÖn nay. Ph¸t triÓn toµn diÖn c¸c lÜnh vùc khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ lµm c¬ s¬ thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp mang tÝnh chiÕn lîc, ®Çu t ph¸t triÓn vµ øng dông kü thuËt c«ng nghÖ ®o lêng tiªn tiÕn lµ chñ ch¬ng chung cña nhµ níc, trong ®ã cã bæ sung n©ng cÊp hÖ thèng trang thiÕt bÞ ®o lêng phôc vô ®µo t¹o vµ nghiªn cøu khoa häc trong c¸c trêng ®¹i häc. Nh»m n©ng cao chÊt lîng ®µo t¹o vµ hiÖu qu¶ nghiªn cøu khoa häc, t¨ng cêng kh¶ n¨ng giao lu khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi.
HÖ thèng trang thiÕt bÞ ®o lêng cña khoa c¬ ®iÖn ®îc trang bÞ tõ n¨m 1960 vµ bæ sung vµo n¨m 1980-1985. PhÇn lín lµ dông cô thiÕt bÞ kiÓu c¬ ®iÖn ®· lçi thêi, mét sè ®· hÕt niªn h¹n sö dông vµ háng kh«ng ®¸p øng quy m« ®µo t¹o vµ nghiªn cøu khoa häc trong thêi gian gÇn ®©y vµ quy m« ph¸t triÓn t¬ng lai. Nghiªn cøu dù ¸n x©y dùng hÖ thèng trang thiÕt bÞ ®o lêng phôc vô ®µo t¹o vµ nghiªn cøu khoa häc cña khoa c¬ ®iÖn lµ viÖc lµm bøc thiÕt cã tÝnh chiÕn lîc trong sù ph¸t triÓn t¬ng lai cña khoa c¬ ®iÖn vµ trêng §¹i häc N«ng nghiÖp I.
C¸c nghiªn cøu tæng quan vµ c¬ së kü thuËt ®o c¸c ®¹i lîng phôc vô ®µo t¹o vµ nghiªn cøu c¬ ®iÖn n«ng nghiÖp lµ tµi liÖu bæ Ých gióp cho nhngx ngêi c¸n bé lµm c«ng t¸c dù ¸n ®a ra c¸c tiªu chÝ chuÈn mùc ®Ó lùa chän trang thiÕt bÞ ®o lõ¬ng.
Dù ¸n hÖ thèng trang thiÕt bÞ ®o lêng cña khoa c¬ ®iÖn ®îc x©y dùng trªn c¬ së vÒ nhu cÇu vµ nh÷ng th«ng tin vÒ thµnh tùu khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ ®o lêng ®ang ®îc øng dông réng r·i ë c¸c níc tiªn tiÕn, cã thÓ dïng tham kh¶o ®Ó x©y dùng danh môc trang thiÕt bÞ.
Song song víi viÖc n©ng cÊp trang thiÕt bÞ ®o cÇn cã kÕ ho¹ch båi dìng c¸n bé kü thuËt x©y dùng c¬ së vËt chÊt ®Ó sím khai th¸c cã hiÖu qu¶ hÖ thèng trang thiÕt bÞ ®o lêng trong ®µo t¹o vµ nghiªn cøu khoa häc. Thùc hiÖn chÕ ®é b¶o dìng vµ hiÖu chuÈn ®Þnh kú thiÕt bÞ ®o ®¶m b¶o ®é tin cËy cña phÐp ®o.
Trªn c¬ së c¸c trang thiÕt bÞ ®îc trang bÞ ph¸t triÓn x©y dùng phßng ®o lêng cña khoa c¬ ®iÖn trë thµnh phßng ®o lêng chuyªn nghµnh theo tiªu chuÈn ®o lêng chÊt lîng quèc gia, tiÕn tíi tham gia qu¶n lý chÊt lîng c¸c s¶n phÈm m¸y mãc phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ chÕ biÕn n«ng s¶n.
Phô lôc 1.
C¸c ®¬n vÞ ®o c¬ b¶n trong c¸c lÜnh vùc c¬, ®iÖn, tõ vµ quang häc.
C¸c ®¹i lîng
Tªn ®¬n vÞ
KÝ hiÖu
C¸c ®¹i lîng c¬ b¶n
§é dµi
Khèi lîng
Thêi gian
Dßng ®iÖn
NhiÖt ®é
Sè lîng vËt chÊt
Cêng ®é ¸nh s¸ng
C¸c ®¹i lîng c¬ häc
Tèc ®é
Gia tèc
N¨ng lîng vµ c«ng
Lùc
C«ng suÊt
N¨ng lîng
C¸c ®¹i lîng ®iÖn
Lîng ®iÖn
§iÖn ¸p, thÕ ®iÖn ®éng
Cêng ®é ®iÖn trêng
§iÖn dung
§iÖn trë
§iÖn trë riªng
HÖ sè ®iÖn m«i tuyÖt ®èi
C¸c ®¹i lîng tõ
Tõ th«ng
C¶m øng tõ
Cêng ®é tõ trêng
§iÖn c¶m
HÖ sè tõ thÈm
C¸c ®¹i lîng quang
Luång ¸nh s¸ng
Cêng ®é s¸ng riªng
§é chiÕu s¸ng
mÐt
kil«gam
gi©y
ampe
Kelvin
m«n
Candela
mÐt trªn gi©y
mÐttrªn gi©y b×nh ph¬ng
Jun
Niut¬n
Watt
Watt gi©y
Cul«ng
V«n
V«n trªn mÐt
Fara
¤m
¤m mÐt
Fara trªn mÐt
Vebe
Tesla
Ampe trªn mÐt
Henri
Henri trªn mÐt
Lumen
Candela trªn mÐt vu«ng
lux
m
kg
s
A
K
mol
Cd
m/s
m/s2
J
N
W
W.s
C
V
V/m
F
W
W.m
F/m
Wb
T
A/m
H
H/m
lm
Cd/m2
lx
Phô lôc 2
P
0,5
0,68
0,95
0,98
0,99
0,997
k
0,667
1
2
2,33
2,58
3
Phô lôc 3 B¶ng Student Fisher
n
HÖ sè ph©n bè student theo c¸c gi¸ trÞ s¸c xuÊt
0,5
0,9
0,95
0,98
0,99
0,999
2
1,00
6,31
12,7
31.8
63,7
637
3
0,816
2,92
4,30
9,92
9,92
31,6
4
0,765
2,35
2,30
4,54
5,84
13,0
5
0,741
2,13
2,35
3,75
4,60
8,61
6
0,727
2,02
2,78
3,36
4,03
6,86
7
0,718
1,94
2,57
3,14
3,71
5,96
8
0,711
1,90
2,49
3,00
3,50
5,40
9
0,706
1,86
2,36
2,90
3,36
5,04
10
0,703
1,83
2,31
2,82
3,25
4,78
12
0,697
1,80
2,26
2,72
3,1
4,49
14
0,694
1,77
2,20
2,65
3,01
4,22
16
0,691
1,75
2,16
2,60
2,99
4,07
18
0,689
1,74
2,13
2,57
2,90
3,96
20
0,688
1,73
2,11
2,54
2,86
3,88
25
0,684
1,71
2,09
2,49
2,80
3,74
31
0,683
1,70
2,06
2,46
2,75
3,65
41
0,681
1,68
2,04
2,42
2,70
3,55
61
0,679
1,67
2,00
2,39
2,66
3,46
121
0,677
1,65
1,98
2,36
2,62
3,37
¥
0,674
1,64
1,96
2,33
2,58
3,29
Môc lôc
Më ®Çu 1
Ch¬ng I. Cë Së Lý LUËN VÒ Kü THUËT §O L¦êNG
1.1. Kh¸i qu¸t chung
1.2. Vai trß, vÞ trÝ ®o lêng
1.3. HiÖn tr¹ng trang thiÕt bÞ ®o lêng c¬ ®iÖn
1.4. KÕt luËn
1.5. HÖ thèng ®¬n vÞ ®o lêng vµ dÉn suÊt chuÈn
1.6. M« h×nh qu¸ tr×nh ®o lêng
1.7. M« h×nh hÖ thèng th«ng tin ®o lêng
1.8. CÊu tróc c¬ b¶n cña dông cô ®o
1.9. Ph¬ng ph¸p ®o
1.10. Sai sè cña phÐp ®o vµ gia c«ng kÕt qu¶ ®o
Ch¬ng II. x©y dùng c¬ së lý thuyÕt phßng kü thuËt ®o lêng
2.1. Lùa chän trang thiÕt bÞ ®o lêng c¬ ®iÖn
2.2. Tæ chøc qu¶n ký sö dông trang thiÕt bÞ phßng kü thuËt ®o lêng
2.3. Tiªu chuÈn cña phßng thÝ nghiÖm kü thuËt ®o lêng
2.4. Néi quy, quy ®Þnh cña phßng kü thuËt ®o lêng
Ch¬ng III. ®¸nh vµ hiÖu chØnh dông cô ®o lêng thÝ nghiÖm kü thuËt ®o lêng
3.1. Kh¸i qu¸t chung
3.2. §o c¸c ®¹i lîng ®iÖn
3.3. §o lêng øng dông thùc nghiÖm
3.4. §¸nh gi¸ - HiÖu chuÈn
Ch¬ng IV. kÕt luËn vµ ®Ò nghÞ
Phô lôc
Tµi liÖu tham kh¶o
1
3
3
4
5
9
9
11
14
18
36
40
47
47
50
51
52
53
53
61
69
71
Tµi liÖu tham kh¶o
1- Kû thuËt ®o lêng c¸c ®¹i lîng vËt lý, Ph¹m Thîng Hµn-NguyÔn träng QuÕ-
NguyÔn v¨n Hoµ-NguyÔn ThÞ VÊn, TËp 1 vµ TËp 2,NXBGD-1997.
2-C¬ së kû thuËt ®o lêng vµ tin häc c«ng nghiÖp §H B¸ch khoa Hµ néi-1995.
3-Dông cô vµ ®o lêng ®iÖn tö cña DAVID ABELL do NguyÔn H÷u Ngäc-TrÜnh Trung Thµnh-§Æng V¨n Sö dÞch, NXBKHKT-1994
4- Gi¸o tr×nh C¶m biÕn, Ph¹m Quèc Ph«-NguyÔn §øc ChiÕn, NXBKHKT-2000.
5- Kû thuËt m¹ch ®iÖn tö, Ph¹m Minh Hµ, NXBKHKT- 1997.
6- Kû thuËt ®iÖn tö sè, §Æng V¨n ChuyÕt, NXBGD- 1995.
7- §o lêng vµ ®iÒu khiÓn b»ng m¸y tÝnh.
8- Tµi liÖu vÒ tiªu chuÈn ®o lêng chÊt lîng nhµ níc – C¬ së ®o lêng häc.
9- Tµi liÖu vÒ tiªu chuÈn ®o lêng chÊt lîng nhµ níc – Qu¶n lý chÊt lîng.
10- NguyÔn H÷u Ngäc, ThiÕt bÞ ®o vµ ®o lêng ®iÖn tö, NXBKHKT-1996.
11- Bµi gi¶ng m«n häc kû thuËt ®o lêng.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- Xây dựng và đánh giá một số dụng cụ kỹ thuật đo lường.DOC