Dự báo tình hình những năm đầu của thế kỷ XXI để làm cơ sở xây dựng kế hoạch định hướng phát triển thủ đô đến năm 2010

ã c¸c ®« thÞ lín, c¸c ®« thÞ cã søc hót m¹nh nh− Hµ Néi, thµnh phè Hå ChÝ Minh, §µ 43 N½ng, H¶i Phßng míi ph¶i g¸nh chÞu c¸c ¸p lùc trªn, cßn c¸c ®« thÞ võa vµ nhá do ch−a ®ñ søc hÊp dÉn nªn c¸c ¸p lùc ®Æt ra còng ch−a nhiÒu. Trong nh÷ng n¨m tíi, dù b¸o quy m« di d©n tù do vµo Hµ Néi vÉn t¨ng mµ ch−a cã chiÒu h−íng gi¶m ®ßi hái ph¶i cã c¸c gi¶i ph¸p h÷u hiÖu nÕu kh«ng sÏ g©y ra nhiÒu bÊt lîi, g©y khã kh¨n cho sù ph¸t triÓn cña Thñ §«. Lý do dÉn ®Õn sù di chuyÓn lao ®éng, d©n c− tõ c¸c tØnh l©n cËn vÒ Hµ Néi ngµy cµng t¨ng trong nh÷ng n¨m tíi lµ: - Tèc ®é t¨ng GDP b×nh qu©n hµng n¨m cña Hµ Néi giai ®o¹n 2006-2010 gÊp kho¶ng tõ 1,5-1,7 lÇn tèc ®é t¨ng trung b×nh cña c¶ n−íc vµ gÊp kho¶ng 1,5 lÇn tèc ®é t¨ng cña vïng §BSH. Trong ®ã, tèc ®é t¨ng tr−ëng cña c«ng nghiÖp nhanh h¬n kho¶ng 1,7- 1,9 lÇn, cña dÞch vô kho¶ng 1,6-1,8 lÇn. §iÒu ®ã cho thÊy møc ®é chªnh lÖch vÒ mäi mÆt KT - XH gi÷a Hµ Néi víi c¸c ®Þa ph−¬ng kh¸c trong c¶ n−íc vµ nhÊt lµ víi c¸c tØnh l©n cËn lµ kh«ng tr¸nh khái vµ ngµy cµng do·ng ra (trong ®ã chªnh lÖch vÒ møc sèng gi÷a Hµ Néi víi c¸c tØnh ngµy cµng lín) lµm cho Hµ Néi cã søc hót ngày cµng lín ®èi víi lao ®éng, d©n c− c¸c tØnh l©n cËn. - C¸c tØnh xung quanh ®Òu chó träng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng trong n«ng nghiÖp, chuyÓn dÇn lao ®éng n«ng nghiÖp sang c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. Tuy nhiªn, møc ®é thu hót lao ®éng vµo dÞch vô vµ c«ng nghiÖp cña c¸c tØnh còng chØ cã thÓ ®¶m b¶o ë møc kho¶ng 80% sè lao ®éng n«ng nghiÖp vµ lao ®éng t¨ng thªm. Cßn kho¶ng 20% lao ®éng d«i ra kh«ng cã viÖc lµm, lùc l−îng nµy phÇn lín cã xu h−íng chuyÓn ra Hµ Néi. - Tèc ®é t¨ng cña c«ng nghiÖp vµ dÞch vô Hµ Néi trong nh÷ng n¨m tíi lµ rÊt cao, trªn 15% do vËy Hµ Néi trë thµnh mét trong nh÷ng ®Þa ph−¬ng cã nhu cÇu thùc sù vÒ lao ®éng. Do vËy, di chuyÓn vµo Hµ Néi ®Ó cã c¬ héi viÖc lµm víi thu nhËp cao (®Æc biÖt lµ víi c¸c lao ®éng kü thuËt) lµ vÊn ®Ò khã tr¸nh. - Lao ®éng di chuyÓn tù do vµo Hµ Néi chÊp nhËn lµm viÖc ®Ó cã thu nhËp (trong khi lao ®éng t¹i Thµnh phè kh«ng chÊp nhËn, không muốn vµ kh«ng chịu lµm) vµ nh− vËy lùc l−îng lao ®éng nµy ®· ®¸p øng phÇn nµo nhu cÇu lao ®éng cña Thµnh phè vµ chøng tá Thµnh phè cã nhu cÇu lao ®éng gi¶n ®¬n nµy. Sù di chuyÓn lao ®éng vµ d©n c− vÒ Hµ Néi g©y ra mét sè khã kh¨n, bÊt lîi mµ c¸c Hµ Néi ph¶i ®èi mÆt lµ: * Gi¸n tiÕp t¹o ra n¹n thÊt nghiÖp ë c¸c thµnh phè: Trong vµi n¨m gÇn ®©y, sè l−îng c¸c doanh nghiÖp cña vïng §BSH t¨ng rÊt nhanh vµ cã ®Õn 44 trªn 50% sè doanh nghiÖp t¨ng thªm tËp trung ë Hµ Néi. Do møc l−¬ng trung b×nh cña c¸c doanh nghiÖp nhá t¹i Hµ Néi cao h¬n khu vùc n«ng th«n tõ 2,5-3,5 lÇn6 vµ møc l−¬ng ®ã vÉn ch−a ®ñ ®Ó cã thÓ thu hót ®−îc lùc l−îng lao ®éng phæ th«ng cña Hµ Néi, nªn víi −íc tÝnh lùc l−îng lao ®éng c¸c ®Þa ph−¬ng kh¸c vµo Hµ Néi kho¶ng 1,5 - 2 v¹n/n¨m ®· gi¸n tiÕp t¹o ra tỷ lệ thất nghiệp lao động thành thị của Hà Nội cao nhất trong cả nước (gần 7% trong năm 2003; năm 2000 lên tới 7,95%); * Gãp phÇn ®Ì nÆng lªn hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng ®« thÞ ch−a ®ång bé hiÖn nay cña Hµ Néi: Theo c¸c sè liÖu ®iÒu tra ®èi víi Hµ Néi th×: (i) DiÖn tÝch nhµ ë b×nh qu©n míi ®¹t trªn 6m2/ng−êi. C¬ së h¹ tÇng x· héi c¸c khu d©n c− kh«ng ®ång bé, ®ang bÞ xuèng cÊp, chÊt l−îng ë thÊp; (ii) M¹ng l−íi giao th«ng trong vµ ngoµi ®« thÞ ch−a ph¸t triÓn t−¬ng xøng, tû lÖ ®Êt dµnh cho giao th«ng míi ®¹t trªn 5%, giao th«ng c«ng céng ®ang chiÕm tû lÖ rÊt thÊp; (iii) CÊp n−íc ®« thÞ míi ®¶m b¶o cho kho¶ng 70% d©n sè, tû lÖ thÊt tho¸t n−íc cao, trên 40%; (iv) M¹ng l−íi tho¸t n−íc vµ vÖ sinh ®« thÞ ch−a tèt; (v) §iÖn n¨ng cung cÊp ch−a æn ®Þnh, míi ®¹t gÇn 150kwh/ng−êi. C¸c chØ tiªu trªn vèn ®· kh«ng cao mµ ph¶i phôc vô thªm cho sè l−îng d©n di c− vµo thµnh phè ngµy cµng lín lµm cho møc ®¸p øng ngµy cµng thÊp, g©y ra møc ®é qu¸ t¶i ngµy cµng cao cña kÕt cÊu h¹ tÇng cña Hµ Néi, ®Æc biÖt lµ ë khu vùc néi thµnh; * Gi¸n tiÕp t¹o ra c¸c ¸p lùc vÒ t¾c nghÏn giao th«ng, tÖ n¹n x· h«Þ. ViÖc hµng n¨m cã mét sè l−îng lín lao ®éng di chuyÓn ®Õn Hµ Néi, viÖc qu¸ tËp trung doanh nghiÖp vµo khu vùc néi thµnh v« h×nh chung ®· gãp phÇn t¹o ra mËt ®é ®i l¹i rÊt lín t¹i c¸c quËn nµy trùc tiÕp g©y ra ¸ch t¾c giao th«ng, « nhiÔm, tai n¹n giao th«ng…vµ ®ã ®ang lµ nh÷ng vÊn ®Ò rÊt lín mµ Hµ Néi (®Æc biÖt lµ c¸c quËn néi thµnh) ®ang ph¶i ®èi mÆt. Ngoµi ra viÖc dÔ dµng nhËn vµ th¶i lao ®éng cña c¸c doanh nghiÖp t− nh©n hiÖn nay gãp phÇn h×nh thµnh mét lùc l−îng lao ®éng thÊt nghiÖp t¹m thêi ®ang ngµy cµng lín t¹i c¸c thµnh phè vµ lµ ®èi t−îng dÔ tham gia vµo c¸c tÖ n¹n x· héi. C¸c biÖn ph¸p gi¶m t¸c ®éng tiªu cùc cña viÖc di chuyÓn d©n sè, lao ®éng vµo Hµ Néi: §Ó h¹n chÕ c¸c t¸c ®éng tiªu cùc cña qu¸ tr×nh di chuyÓn d©n c−, lao ®éng cña c¸c tØnh l©n cËn vÒ Hµ Néi vµ h−íng c¸c dßng di chuyÓn nµy phï hîp víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KT - XH cña Thñ đ« cÇn ph¶i cã c¸c gi¶i ph¸p thÝch hîp. CÇn kÕt hîp c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ víi c¸c gi¶i ph¸p hµnh chÝnh (tr¸nh chØ ®¬n thuÇn sö dông c¸c gi¶i ph¸p hµnh chÝnh). VÊn ®Ò quan träng lµ ph¶i cã sù phèi hîp nhÞp nhµng gi÷a c¸c ngµnh trong Thµnh phè còng nh− 6 §Ò tµi khoa häc: Qu¸ tr×nh di d©n vµo Hµ Néi. 45 gi÷a Thµnh phè víi c¸c ®Þa ph−¬ng liªn quan. Trong quá trình hợp tác với các tỉnh, thành phố trong vùng KTTĐ Bắc Bộ và lân cận, Hà Nội cần thực hiện các biện pháp sau: - Víi tiÒm lùc to lín cña Hµ Néi, cÇn thµnh lËp Quü hç trî t¹o viÖc lµm của Thành phố để phối hợp với c¸c ®Þa ph−¬ng trong viÖc t¹o ra viÖc lµm t¹i chç, tuyªn truyÒn vËn ®éng kh«ng ra Hµ Néi lµm nh÷ng viÖc ¶nh h−ëng tíi m«i tr−êng x· héi cña Thñ đ«. - KÕt hîp víi c¸c ®Þa ph−¬ng kh¸c, t¹o ra nhiÒu viÖc lµm h¬n cho khu vùc n«ng th«n t¹i c¸c ®Þa ph−¬ng cã nhiÒu lao ®éng di c− ra Hµ Néi. H×nh thµnh sù hîp t¸c chÆt chÏ song ph−¬ng gi÷a Hµ Néi víi mét tØnh vµ ®a ph−¬ng gi÷a Hµ Néi víi nhiÒu tØnh trong viÖc t¹o mÆt b»ng (nh− kiÓu c¸c khu c«ng nghiÖp nhá vµ võa) vµ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt còng nh− c¸c ®iÒu kiÖn −u ®·i ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp Thñ đ« ®Çu t− vµo c¸c ®Þa ph−¬ng liªn quan (chñ yÕu ®Çu t− vµo c¸c ngµnh nghÒ sö dông nhiÒu lao ®éng, c¸c ngµnh chÕ biÕn n«ng s¶n tõ nguyªn liÖu t¹i chç...) nh»m sö dông ®−îc lao ®éng cña c¸c ®Þa ph−¬ng vµ gi¶m bít sè l−îng doanh nghiÖp tËp trung qu¸ ®«ng ë Hµ Néi. CÇn ®Æc biÖt chó ý tíi c¸c tØnh mµ do tr×nh ®é ph¸t triÓn KT - XH cßn thÊp kÐm nªn hiÖn ®ang cã lùc l−îng di c− vÒ Hµ Néi qu¸ ®«ng nh− Thanh Ho¸, Th¸i B×nh, Nam §Þnh, Hµ Nam. - Xây dựng cơ chế tiếp nhận các lao động di cư vào Hà Nội và tổ chức việc làm cho họ để sử dụng tốt lực lượng lao động này cho sự phát triển KT - XH Thủ đô; đồng thời, t¨ng c−êng c«ng t¸c qu¶n lý lực lượng lao ®éng này để bảo đảm trật tự an toàn xã hội bằng cách tiÕn hµnh ®¨ng ký theo dâi lùc l−îng lao ®éng di c− vµo thµnh phè. Tr−íc m¾t, cã thÓ kiÕn nghÞ h×nh thøc ph¸t sæ lao ®éng cho tÊt c¶ c«ng d©n ®Õn tuæi lao ®éng vµ khi di chuyÓn ®Õn c¸c ®Þa ph−¬ng kh¸c t×m viÖc lµm nhÊt thiÕt ph¶i cã sæ lao ®éng ®· ®¨ng ký ë ®Þa ph−¬ng vµ buéc nh÷ng ng−êi chñ thuª lao ®éng chØ ®−îc thuª c¸c lao ®éng ®· cã sæ ®¨ng ký. - Cã biÖn ph¸p phï hîp ®èi víi nh÷ng tr−êng hîp lao ®éng n«ng th«n vµo Hµ Néi kh«ng tham gia trùc tiÕp ph¸t triÓn KT - XH thµnh phè mµ ®i b¸n hµng rong, ¨n xin, ®¸nh giµy... ®Ó cã thÓ sö dông hiÖu qu¶ lùc l−îng lao ®éng nµy còng nh− h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc ®èi víi m«i tr−êng x· héi. - §Ò nghÞ c¸c ngµnh Trung −¬ng thùc hiÖn ý kiÕn chØ ®¹o cña Thñ t−íng ChÝnh phñ ph¸t triÓn c¸c trung t©m ®µo t¹o, y tÕ vÒ c¸c tØnh l©n cËn nh− Trung t©m y tÕ chuyªn s©u vÒ m¾t ë Hµ T©y, trung t©m ®µo t¹o chÊt l−îng cao vµ ®¹i häc ®a ngµnh ë H−ng Yªn, trung t©m ®µo t¹o nghÒ chÊt 46 l−îng cao ë VÜnh Phóc... ®Ó gi¶m bít d©n c− vµo thµnh phè Hµ Néi häc tËp ch÷a bÖnh. 3. C¸c gi¶i ph¸p h¹n chÕ mÆt tiªu cùc cña xu thÕ chuyÓn vèn ë c¸c ®Þa ph−¬ng vÒ ®Çu t− bÊt ®éng s¶n ë Hµ Néi Thùc tÕ ®ang diÔn ra xu thÕ lµ ngµy cµng cã nhiÒu ng−êi giµu lªn ë c¸c tØnh vµ hä ®em tiÒn vÒ mua nhµ, ®Êt ë Hµ Néi. Mét phÇn nhá trong sè hä lµ cã nhu cÇu thùc sù cßn phÇn lín lµ mua ®Ó kinh doanh. Theo nhiÒu chuyªn gia nghiªn cøu th× cã ®Õn gÇn 40% c¸c giao dÞch vÒ bÊt ®éng s¶n hiÖn nay ë Hµ Néi lµ cã sù tham gia cña c¸c chñ thÓ thuéc c¸c tØnh l©n cËn. Bªn c¹nh ®ã, viÖc qu¸ nhiÒu doanh nghiÖp cña c¸c tØnh muèn ®Æt trô së, v¨n phßng t¹i c¸c qô©n néi thµnh ®· lµm cho gi¸ thuª v¨n phßng, gi¸ thuª nhµ ë Hµ Néi lªn rÊt cao, cao h¬n so víi nhiÒu thµnh phè kh¸c trong khu vùc vµ thÕ giíi. T×nh h×nh trªn ®· gãp phÇn vµo viÖc ®Èy gi¸ bÊt ®éng s¶n ë Hµ Néi lªn qu¸ cao m©u thuÉn víi gi¸ c¶ cña c¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô kh¸c lµm t¨ng “®ét biÕn” gi¸ “®Çu vµo” gi¶m tÝnh hÊp dÉn cña m«i tr−êng ®Çu t−, g©y mÊt æn ®Þnh ®êi sèng x· héi, lµm t¨ng kho¶ng c¸ch giÇu nghÌo vµ nÈy sinh c¸c vÊn ®Ò x· héi phøc t¹p. T×nh tr¹ng nµy ®· tõng xÈy ra trong nhiÒu n¨m ë Hµ Néi, nh−ng ch−a cã gi¶i ph¸p can thiÖp kÞp thêi ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng "sèt" nhµ ®Êt, ®Çu c¬ B§S phæ biÕn. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng trªn lµ: * Nh÷ng ng−êi giµu lªn, cã nhiÒu tiÒn nhµn rçi kh«ng muèn göi tiÕt kiÖm v× l·i suÊt thÊp hoÆc kh«ng muèn ®Çu t− vµo s¶n xuÊt kinh doanh v× rñi ro cao mµ vµo bÊt ®éng s¶n do cã lîi nhuËn cao. * Cung kh«ng ®¸p øng nhu cÇu, nhÊt lµ trong lÜnh vùc nhµ ë vµ nhµ x−ëng cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá míi thµnh lËp. Nhu cÇu B§S nhÊt lµ nhµ ë vµ nhµ x−ëng cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá t¨ng ®ét biÕn v−ît xa so víi cung ®Èy gi¸ c¶ B§S lªn cao; * Hµ Néi đang khuyÕn khÝch c¸c dù ¸n ph¸t triÓn nhµ ë (chung c−, cao tÇng...) lo¹i h×nh nµy ch−a ph¸t triÓn mạnh ë c¸c ®Þa ph−¬ng kh¸c, do vËy c¸c chñ ®Çu t− B§S ë c¸c ®Þa ph−¬ng ®Òu muèn ®Çu t− vµo Hµ Néi; * Mét sè lo¹i B§S nhµ ë cÇn khuyÕn khÝch ph¸t triÓn nh− bÊt ®éng s¶n nhµ ë cho thuª, b¸n tr¶ dÇn ch−a ®−îc chó träng ph¸t triÓn, v× vËy ch−a t¹o ®−îc ®iÒu kiÖn ®Ó nh÷ng ng−êi ngoµi tØnh cã ®iÒu kiÖn chç ë vµ hä th−êng cè g¾ng mua cho ®−îc nhµ ë Hµ Néi... Gi¶i ph¸p h¹n chÕ t¸c ®éng tiªu cùc cña viÖc ®Çu t− B§S ë Hµ Néi - Phèi hîp víi c¸c tØnh ®Ó t¨ng cung vÒ B§S t¹i c¸c ®Þa ph−¬ng, khuyÕn 47 khÝch, −u ®·i ®Ó cã thÓ huy ®éng tèi ®a vèn nhµn rçi vµo s¶n xuÊt kinh doanh, h¹n chÕ ®Çu t− vµo B§S. - T¹i Hµ Néi cÇn ®Èy nhanh tiÕn ®é cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn së h÷u nhµ ë vµ quyÒn sö dông ®Êt nh»m ®¶m b¶o cho tÊt c¶ c¸c lo¹i B§S ®Òu ®−îc x¸c lËp quyÒn së h÷u vµ quyÒn sö dông theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt tr−íc khi ®−îc ®−a ra "l−u th«ng" trªn thÞ tr−êng. TiÕn tíi kh¾c phôc dÇn t×nh tr¹ng thÞ tr−êng ho¹t ®éng "ngÇm", tr¸nh thÊt thu cho Nhµ n−íc, t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy thÞ tr−êng vèn ph¸t triÓn æn ®Þnh; - §æi míi c«ng t¸c quy ho¹ch x©y dùng ë Thñ §«, b¶o ®¶m quy ho¹ch cã chÊt l−îng vµ qu¶n lý chÆt chÏ viÖc x©y dùng theo quy ho¹ch ®Ó t¨ng c−êng hiÖu qu¶ sö dông ®Êt vµ ph¸t triÓn thÞ tr−êng B§S bÒn v÷ng. CÇn cã quy ho¹ch ph¸t triÓn nhµ ë vµ v¨n phßng cho thuª; - X©y dùng ®Ò ¸n, ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn nhµ ë nh»m chñ ®éng can thiÖp b×nh æn thÞ tr−êng nhµ ë lµ kh©u ®ét ph¸ ®Ó b×nh æn thÞ tr−êng B§S, trong ®ã ®Æc biÖt −u tiªn ph¸t triÓn quü nhµ ë cho thuª, b¸n tr¶ dÇn ®Ó gi¶i quyÕt nhu cÇu vÒ chç ë cho c¸c ®èi t−îng thu nhËp thÊp, cho ng−êi ngoµi tØnh lµm viÖc t¹i Hµ Néi; - Nghiªn cøu ®iÒu chØnh, bæ sung mét sè lo¹i thuÕ liªn quan ®Õn thÞ tr−êng B§S nhµ ®Êt ®Ó khuyÕn khÝch sö dông bÊt ®éng s¶n cã hiÖu qu¶, h¹n chÕ ®Çu c¬ vµ ®iÒu chØnh lîi Ých mét c¸ch hîp lý gi÷a c¸c chñ thÓ tham gia thÞ tr−êng B§S ®ång thêi khuyÕn khÝch c¸c giao dÞch chÝnh thøc nh− thuÕ nhµ ®Êt, thuÕ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt,.. nh»m ®iÒu chØnh ®èi t−îng cã nhiÒu B§S hoÆc B§S cã gi¸ trÞ lín vµ ®èi t−îng sö dông diÖn tÝch ®Êt réng ®Ó h¹n chÕ ®Çu c¬ vµ khuyÕn khÝch khai th¸c cã hiÖu qu¶ t¹o ra gi¸ trÞ míi trong sö dông B§S. - H×nh thµnh vµ ®−a vµo ho¹t ®éng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n−íc c¸c sµn giao dÞch B§S lµ kh©u quan träng ®Ó hoµn thiÖn c¬ cÊu tæ chøc cho thÞ tr−êng B§S, lµnh m¹nh giao dÞch, t¨ng thu cho ng©n s¸ch vµ t¨ng c−êng vai trß kiÓm tra, gi¸m s¸t cña Nhµ n−íc trong c¸c ho¹t ®éng giao dÞch trªn thÞ tr−êng B§S. 4. C¸c gi¶i ph¸p kh¾c phôc « nhiÔm m«i tr−êng n−íc ®Çu nguån ¶nh h−ëng tíi Hµ Néi M¹ng l−íi s«ng ngßi trªn ®Þa bµn Hµ Néi kh¸ dµy ®Æc, kho¶ng 0,5 km/km2, thuéc 2 hÖ thèng s«ng chÝnh lµ s«ng Hång vµ s«ng Th¸i B×nh. HÖ thèng s«ng Hång ®o¹n qua Hµ Néi cã chiÒu dµi kho¶ng 54 km, l−u l−îng dßng ch¶y trung b×nh lµ 2945 m3/s. HÖ thèng s«ng Hång ë ®Þa phËn Hµ Néi bao gåm c¸c nh¸nh: s«ng NhuÖ, s«ng TÝch, s«ng §¸y ë h÷u ng¹n; s«ng 48 §uèng ë t¶ ng¹n. HÖ thèng s«ng Th¸i B×nh n»m ë phÝa §«ng B¾c thµnh phè gåm c¸c s«ng nh¸nh lµ s«ng C«ng, s«ng Cµ Lå, s«ng Cµ Lµi, s«ng CÇu. Ngoµi ra cßn cã c¸c s«ng T« LÞch, Kim Ng−u, Lõ, SÐt. Nh×n chung n−íc s«ng Hång vµ s«ng §uèng lµ t−¬ng ®èi tèt, chÊt l−îng n−íc bÞ « nhiÔm nhÑ. Cßn c¸c s«ng kh¸c qua ®Þa phËn thµnh phè chÊt l−îng n−íc ®ang bÞ « nhiÔm nặng do n−íc th¶i c«ng nghiÖp, c¸c lo¹i ph©n bãn, thuèc b¶o vÖ thùc vËt dïng trong n«ng nghiÖp th¶i ra ë th−îng nguån. Trong nh÷ng n¨m tíi, sù ph¸t triÓn cña c¸c tØnh th−îng nguån kh¸ nhanh, ®Æc biÖt lµ sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp sÏ t¹o ra nguy c¬ lµm « nhiÔm nguån n−íc s«ng lín h¬n rÊt nhiÒu nÕu kh«ng cã c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa sím (Theo ph−¬ng ¸n ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña c¸c tØnh th× nh÷ng n¨m tíi c«ng nghiÖp c¸c tØnh Hµ T©y, VÜnh Phóc, H¶i Du¬ng, B¾c Giang... ®Òu t¨ng trung b×nh trªn 15%/n¨m). Hµ Néi cÇn phèi hîp víi c¸c ®Þa ph−¬ng liªn quan cã gi¶i ph¸p c¬ b¶n, hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó gi¶m « nhiÔm nguån n−íc c¸c s«ng ch¶y qua Hµ Néi trong t−¬ng lai. Hµ Néi nªn bµn b¹c víi c¸c ®Þa ph−¬ng liªn quan sím h×nh thµnh mét m« h×nh qu¶n lý « nhiÔm nguån n−íc hÖ thèng s«ng Hång vµ s«ng Th¸i B×nh. III. VÒ ph¸t triÓn v¨n ho¸ - x· héi: 1. T¨ng c−êng qu¶n lý vµ ph¸t triÓn v¨n ho¸ - x∙ héi Thñ ®«: trªn c¬ së ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ - b¶n s¾c v¨n ho¸ truyÒn thèng kÕt hîp víi tiÕp thu c¸c gi¸ trÞ tinh hoa v¨n ho¸ thÕ giíi; x©y dùng nÒn v¨n ho¸ Thñ ®« tiªn tiÕn - ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc vµ x©y dùng con ng−êi míi Thñ ®« ph¸t triÓn toµn diÖn, hµi hoµ vÒ thÓ chÊt, nh©n c¸ch, trÝ lùc, kü n¨ng. B¶o tån vµ ph¸t huy tinh hoa v¨n ho¸ truyÒn thèng cña Thñ ®«, x©y dùng c¸c c¬ së hµng ®Çu cña ®Êt n−íc vÒ nghiªn cøu, øng dông KH – CN, v¨n ho¸, gi¸o dôc, y tÕ, thÓ dôc thÓ thao; x©y dùng m«i tr−êng x· héi vµ v¨n ho¸ lµnh m¹nh, ng¨n chÆn vµ ®Èy lïi c¸c hiÖn t−îng tiªu cùc vµ tÖ n¹n x· héi, chèng tr¶ c¸c x©m l¨ng vÒ v¨n hãa. 2. §µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, hoµn thiÖn c¬ chÕ chÝnh s¸ch thu hót vµ sö dông c¸c chuyªn gia, nhµ khoa häc ®Çu ngµnh, ng−êi lao ®éng cã tr×nh ®é cao. MÆc dï ®· cã nh÷ng b−íc tiÕn quan träng, nh−ng chÊt l−îng vÒ gi¸o dôc ë n−íc ta nãi chung, ë Hµ Néi nãi riªng vÉn cßn ch−a cao. Nh÷ng ho¹t ®éng c¶i c¸ch hÖ thèng gi¸o dôc võa qua tuy tèn nhiÒu tiÒn cña vµ c«ng søc, nh−ng hiÖu qu¶ ch−a râ nÐt. Víi t− c¸ch lµ trung t©m ®µo t¹o, thu hót m¹nh mÏ nhÊt nguån nh©n lùc chÊt l−îng cao cña c¶ n−íc, ®èi víi Hµ Néi, n©ng cao chÊt luîng ®µo t¹o 49 ®−îc ®Æt ra nh− lµ vÊn ®Ò quan träng nhÊt cho chiÕn l−îc ph¸t triÓn trung vµ dµi h¹n. KÕt qu¶ ®iÒu tra, kh¶o s¸t n¨m 2002 cña ViÖn Nghiªn cøu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi Hµ Néi cho thÊy, hiÖu qu¶ ®Çu t− cho gi¸o dôc hiÖn nay kh«ng ®−îc ®¸nh gi¸ kh¶ quan. Kh«ng ý kiÕn nµo ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t− cho gi¸o dôc lµ cao; 42,5% ý kiÕn ®¸nh gi¸ ë møc trung b×nh; trong khi 57,5% ®¸nh gi¸ ë møc thÊp. Nguyªn nh©n chÊt l−îng gi¸o dôc ®µo t¹o hiÖn nay ch−a cao xuÊt ph¸t tõ nhiÒu yÕu tè, nh−ng cã lÏ mét phÇn lµ tõ tÝnh chÊt c¹nh tranh ch−a cao (lµ mét trong nh÷ng yÕu tè ®éng lùc c¶i thiÖn chÊt l−îng) gi÷a c¸c c¬ së ®µo t¹o. Cã ®Õn 2/3 sè ý kiÕn cho r»ng hiÖn ®· cã yÕu tè c¹nh tranh nãi trªn nh−ng yÕu tè nµy kh«ng ®¸ng kÓ. Ngoµi ra, nh÷ng yÕu tè kh¸c c¶n trë chÊt l−îng cña hÖ thèng gi¸o dôc ®µo t¹o lµ sù ®Çu t− ch−a tho¶ ®¸ng tõ ng©n s¸ch, lµ do thiÕu sù liªn kÕt gi÷a ®µo t¹o vµ thùc hµnh (thiÕu sù g¾n kÕt gi÷a nhµ tr−êng vµ doanh nghiÖp), lµ do sù l¹c hËu cña ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o... Nh− vËy, toµn bé hÖ thèng gi¸o dôc ®µo t¹o hiÖn nay cÇn ph¶i tiÕp tôc ®−îc c¶i c¸ch m¹nh mÏ h¬n n÷a tr−íc nh÷ng ®ßi hái ngµy cµng cao cña nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt tr−íc yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc ®ang tíi gÇn. Môc tiªu ®Æt ra cho hÖ thèng gi¸o dôc ®µo t¹o lµ t¹o ra nguån nh©n lùc ®−îc gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ®Ó trë nªn s¸ng t¹o vµ cã kh¶ n¨ng häc hái häc hái kh«ng ngõng trong suèt c¶ cuéc ®êi. §Ó xö lý c¸c vÊn ®Ò trªn, Hµ Néi cÇn ®i tr−íc thùc hiÖn mét sè nhiÖm vô sau ®©y: - HiÖn ®¹i hãa hÖ thèng gi¸o tr×nh ë mäi cÊp ®é ®Ó ®µo t¹o nh÷ng kü n¨ng c¬ b¶n ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái cña nÒn kinh tÕ tri thøc. Bªn c¹nh nh÷ng §¸nh gi¸ vÒ chÊt l−îng gi¸o dôc ®µo t¹o 15% 45% 40% T−¬ng ®èi phï hîp Ph¶i ®µo t¹o thªm Ch−a phï hîp §¸nh gi¸ yÕu tè c¹nh tranh trong gi¸o dôc ®µo t¹o 27,5% 5% 67,5% Ch−a cã Kh«ng ®¸ng kÓ Cã søc Ðp lín 50 kü n¨ng c¬ b¶n, cÇn ph¶i cã nh÷ng kü n¨ng vÒ m¸y tÝnh vµ Internet vµ kh¶ n¨ng suy nghÜ s¸ng t¹o ®Ó cã thÓ thÝch nghi víi nh÷ng yªu cÇu cña c«ng viÖc lu«n lu«n thay ®æi. - §Þnh h−íng cho Së Gi¸o dôc - §µo t¹o chuyÓn dÇn tõ viÖc cung cÊp gi¸o dôc sang viÖc ®¶m b¶o chÊt l−îng cña hÖ thèng gi¸o dôc. NhiÖm vô cung cÊp tri thøc cÇn ®−îc chuyÓn giao triÖt ®Ó cho c¸c nhµ tr−êng chÞu tr¸ch nhiÖm (x· héi vµ ph¸p lý). Theo logic nµy, nªn më réng thªm hÖ thèng nhµ tr−êng t− ë mäi cÊp, cßn Së nªn tËp trung vµo chøc n¨ng thanh tra, gi¸m s¸t. - C¸c c¬ quan Thµnh phè nªn tËp trung vµo nhiÖm vô b¶o ®¶m sù c«ng b»ng trong viÖc tiÕp cËn vµ h−ëng thô nÒn gi¸o dôc c¬ së; ®ång thêi ch¨m lo ph¸t triÓn nh÷ng ch−¬ng tr×nh ®Ó ®¶m b¶o cho nh÷ng häc sinh, sinh viªn nghÌo nh−ng cã tµi n¨ng ®−îc thô h−ëng nÒn gi¸o dôc ®ã, ®Æc biÖt lµ gi¸o dôc ®¹i häc. - §æi míi hÖ thèng ®µo t¹o vµ d¹y nghÒ ®Ó ®¸p øng tèt h¬n nh÷ng nhu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp ®Þa ph−¬ng, phï hîp víi chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. T×nh tr¹ng thiÕu hôt lao ®éng cã tay nghÒ cao vµ phï hîp víi c¸c ®ßi hái hiÖn ®¹i ®ang vµ sÏ lµ rÊt nghiªm träng. Hµ Néi cÇn cã ch−¬ng tr×nh ®Æc biÖt ®Ó n©ng cÊp chÊt l−îng vµ më réng hÖ thèng tr−êng ®µo t¹o nghÒ nh− mét h−íng ®Çu t− −u tiªn cña giai ®o¹n tíi. - Thµnh phè cÇn cã c¸ch tiÕp cËn ®Õn vÊn ®Ò sö dông nh©n tµi theo mét c¸ch ®Æc thï. Trªn ®Þa bµn Hµ Néi ®ang vµ sÏ tiÕp tôc tËp trung mét sè l−îng lín nh÷ng ng−êi cã tr×nh ®é häc vÊn cao, cã n¨ng lùc s¸ng t¹o. CÇn hoµn thiÖn c¬ chÕ chÝnh s¸ch vµ cã chÕ ®é ®·i ngé thÝch hîp ®Ó thu hót, sö dông hiÖu qu¶ c¸c nguån chÊt x¸m nµy phôc vô sù nghiÖp ph¸t triÓn Thñ ®«. §·i ngé vËt chÊt lµ cÇn. Song ®·i ngé b»ng c¸ch t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy tµi n¨ng quan träng h¬n. VÒ nguyªn t¾c, ph¶i kÕt hîp c¶ hai vÕ: t¹o ®iÒu kiÖn tèt nhÊt ®Ó s¶n xuÊt tri thøc vµ ®·i ngé xøng ®¸ng. NÕu chØ cã mét vÕ th«i, nhÊt lµ chØ cã vÕ sau (ph©n phèi - h−ëng thô), th× khã mµ ph¸t huy ®−îc tµi n¨ng, thËm chÝ cßn g©y ra mÐo mã vÒ c¬ chÕ (tr¶ tiÒn cao cho ng−êi cã b»ng cÊp cao thay v× tr¶ tiÒn cao cho ng−êi cã cèng hiÕn tèt)7./. 7 Vò Träng L©m (chñ biªn), kinh tÕ tri thøc ë ViÖt Nam - Quan ®iÓm vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn, NXB Khoa häc vµ kü thuËt, HN, 2004 51 PhÇn phô lôc i. vÒ ph¸t triÓn cña ba vïng ktt® ®Õn NĂM 2010 1.1. §Æc ®iÓm næi bËt cña ba vïng KTT§: 1. Ba vïng KTT§ cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn to lín. Lµ ®Çu mèi giao th−¬ng b»ng c¶ ®−êng biÓn, ®−êng s¾t vµ ®−êng hµng kh«ng cña c¶ n−íc; cã mét sè kho¸ng s¶n quan träng nh− tr÷ l−îng than ®¸ chiÕm 98% c¶ n−íc, tr÷ l−îng ®¸ v«i 55%, sÐt chÞu löa 90%, sÐt xÝ m¨ng 60%, vïng biÓn gÇn bê cña c¶ 3 vïng KTT§ cã dÇu khÝ, chiÕm 80% tr÷ l−îng vÒ dÇu vµ 70% tr÷ l−îng khÝ ®èt. 2. T¹i ba vïng KTT§ ®· h×nh thµnh hÖ thèng ®« thÞ ph¸t triÓn, t¹o côc diÖn míi cho t¨ng tr−ëng vµ giao th−¬ng quèc tÕ. Tiªu biÓu lµ 4 thµnh phè trùc thuéc trung −¬ng (Hµ Néi, H¶i Phßng, Thµnh phè Hå ChÝ Minh, §µ N½ng), trong ®ã Hµ Néi lµ Thñ ®« vµ là đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn hoá, khoa học, giáo dục, kinh tế và giao dịch quốc tế cña c¶ n−íc; thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ trung t©m kinh tÕ lín nhất ë phÝa nam và của ®Êt n−íc. 3. T¹i ba vïng träng ®iÓm ®· h×nh thµnh c«ng nghiÖp lín vµ tiªu biÓu cña c¶ n−íc, tËp trung hÇu hÕt ®éi ngò c«ng nh©n c«ng nghiÖp cã tr×nh ®é vµ kü n¨ng cao. N¨m 2002, c¸c vïng KTT§ cã kho¶ng 14,7 v¹n doanh nghiÖp c«ng nghiÖp, chiÕm 22% sè doanh nghiÖp c«ng nghiÖp c¶ n−íc vµ cã 2,3 triÖu ng−êi lµm viÖc trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ x©y dùng, chiÕm 48% lao ®éng c«ng nghiÖp vµ x©y dùng vµ t¹o ra 73% gi¸ trÞ gia t¨ng c«ng nghiÖp vµ x©y dùng cña c¶ n−íc. 4. Ba vïng KTT§ lµ n¬i tËp trung hÇu nh− toµn bé tiÒm lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ cña ®Êt n−íc. TÝnh ®Õn n¨m 2002 c¸c vïng KTT§ cã 443 c¬ së nghiªn cøu khoa häc, chiÕm 96% sè c¬ së khoa häc c¶ n−íc; cã kho¶ng 256 c¬ së ®µo t¹o, trong ®ã cã 103 tr−êng ®¹i häc chiÕm 58% sè tr−êng đ¹i häc cña c¶ n−íc; 78 tr−êng d¹y nghÒ chiÕm 43% tæng sè tr−êng d¹y nghÒ c¶ n−íc… Chøc n¨ng vµ vÞ trÝ to lín cña c¸c vïng KTT§ ®−îc kh¼ng ®Þnh trong NghÞ quyÕt §¹i héi lÇn thø VIII vµ lÇn thø IX cña §¶ng với mục tiêu lµ: x©y dùng ba vïng KTT§ trë thµnh nh÷ng vïng kinh tÕ ph¸t triÓn n¨ng ®éng, cã tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ nhanh vµ cao h¬n c¸c vïng kh¸c trong c¶ n−íc, ®i ®Çu trong mét sè lÜnh vùc quan träng, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, t¹o ®éng lùc cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¶ n−íc, liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a c¸c vïng KTT§ víi c¸c vïng kh¸c, gãp phÇn 52 thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña c¶ n−íc trong thêi kú ®Èy m¹nh sù nghiÖp CNH, H§H. 1.2. Nh÷ng mÆt ®−îc vµ thµnh tùu cña ba vïng KTTĐ: 1. Ba vïng KTT§ cã tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ (GDP) cao nhÊt, cã ý nghÜa t¹o ®éng lùc cho ph¸t triÓn cña c¶ n−íc. Sau 7 n¨m (n¨m 2002 so víi n¨m 1995), tæng GDP cña ba vïng KTT§ gÊp 2,7 lÇn, GDP/ng−êi gÊp 2,4 lÇn, gi¸ trÞ xuÊt khÈu b×nh qu©n ®Çu ng−êi gÊp 2,7 lÇn. Tõng b−íc thÓ hiÖn ®−îc vai trß ®éng lùc ®ãng gãp to lín vµo nh÷ng thµnh tùu chung vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ - tÕ x· héi cña c¶ n−íc. Tèc ®é t¨ng tr−ëng GDP b×nh qu©n hµng n¨m của ba vïng KTT§ trong thêi kú 1996-2002 ®¹t 8,15%/n¨m, gÊp 1,2 tèc ®é t¨ng tr−ëng cña c¶ n−íc (®ãng gãp kho¶ng 60% vµo tèc ®é t¨ng tr−ëng GDP cña c¶ n−íc), trong ®ã vïng KTT§ phÝa Nam gÊp 1,3 lÇn, vïng KTT§ B¾c Bé gÊp 1,26 lÇn c¶ n−íc. Riªng vïng KTT§ miÒn Trung cã tèc ®é t¨ng tr−ëng thÊp h¬n trung b×nh c¶ n−íc, chØ ®¹t 5%/n¨m. N¨m 2002, c¸c vïng KTT§ ®ãng gãp kho¶ng 54% GDP, 72,8% gi¸ trÞ gia t¨ng c«ng nghiÖp, gÇn 59% gi¸ trÞ gia t¨ng dÞch vô, gÇn 80% gi¸ trÞ xuÊt khÈu, kho¶ng 67% thu ng©n s¸ch c¶ n−íc. 2. C¬ cÊu kinh tÕ cña vïng ®· ®−îc chuyÓn dÞch nhanh h¬n so nhiÒu vïng kh¸c theo h−íng CNH, HĐH ®· t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm chñ lùc cho ph¸t triÓn chung cña c¶ n−íc. Tû träng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô trong GDP ngµy cµng cao. Tõ n¨m 1995 ®Õn 2002, tû träng c«ng nghiÖp t¨ng 11,3 ®iÓm phÇn tr¨m (tõ 26,9% lªn 39,2%), dÞch vô cã gi¶m chót Ýt, kh«ng ®¸ng kÓ (chØ kho¶ng 0,76 ®iÓm phÇn tr¨m) song dÞch vô ngµy cµng ®i vµo chÊt l−îng, gi¶m c¸c dÞch vô th«ng th−êng, ®i vµo dÞch vô cao cÊp, ®Æc biÖt dÞch vô tµi chÝnh, ng©n hµng, b−u chÝnh viÔn th«ng cã chÊt l−îng t−¬ng ®−¬ng c¸c n−íc khu vùc; tû träng n«ng, l©m, ng− nghiÖp gi¶m ®−îc 11,5 ®iÓm phÇn tr¨m (tõ 36,1% cßn 24,6%) song tû träng s¶n l−îng hµng ho¸ n«ng nghiÖp t¨ng nhanh, tõng b−íc ®i vµo n«ng nghiÖp chÊt l−îng cao, h−íng vµo xuÊt khÈu. 3. M¹ng l−íi kÕt cÊu h¹ tÇng ®· ®−îc t¨ng c−êng ®¸ng kÓ (c¶ sè l−îng vµ chÊt l−îng) vÒ c¬ b¶n cã thÓ ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn, hîp t¸c ë møc cao h¬n tr−íc rÊt nhiÒu. 4. Ba vïng KTT§ cã c¸c ®« thÞ lín, ®Æc biÖt lµ thµnh phè Hå ChÝ Minh, Hµ Néi, H¶i Phßng vµ §µ N½ng kh«ng chØ lµ c¸c trung t©m chÝnh trÞ, 53 kinh tÕ mµ cßn lµ c¸c trung t©m khoa häc kü thuËt cung cÊp dÞch vô cho c¸c vïng vµ héi nhËp quèc tÕ. C¸c vïng KTT§ cã tæng d©n sè ®« thÞ n¨m 2002 kho¶ng 10,4 triÖu ng−êi, chiÕm 53% d©n sè ®« thÞ cña c¶ n−íc. Tû lÖ ®« thi ho¸ t¨ng kh¸ nhanh, tõ 39,3% n¨m 1995 (c¶ n−íc: 21%) ®Õn 2002 ®¹t 47% (c¶ n−íc: 25%). C¸c ho¹t ®éng dÞch vô quan träng nh− xuÊt nhËp khÈu, tµi chÝnh - tiÒn tÖ, vËn t¶i, du lÞch, khoa häc c«ng nghÖ tõ c¸c ®« thÞ lín cña ba vïng kinh tÕ träng ®iÓm lan to¶ vµ cuèn hót sù ph¸t triÓn chung cña c¸c vïng trªn ph¹m vi c¶ n−íc. NhiÒu ®« thÞ vÖ tinh hoÆc tiÒn th©n cña nh÷ng ®« thÞ vÖ tinh ë xung quanh c¸c vïng KTT§ ®ang tõng b−íc h×nh thµnh, gãp phÇn thay ®æi ®¸ng kÓ bé mÆt cña vïng phô cËn. 5. Ba vïng KTT§ ®· thu hót ®−îc khèi l−îng lín vèn ®Çu t−, nhÊt lµ ®Çu t− n−íc ngoµi vµ ®· h×nh thµnh nhiÒu Khu c«ng nghiÖp (KCN) vµ Khu chÕ xuÊt (KCX) vµ nhiÒu c«ng tr×nh c«ng nghiÖp quan träng; t¹o ra b−íc bøt ph¸ ®¸ng kÓ cho c¶ n−íc trong héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Tõ 1996 ®Õn 2002, ba vïng KTT§ ®· thu hót 504 ngh×n tû ®ång, chiÕm 54% vèn ®Çu t− x· héi cña c¶ n−íc, trong ®ã vèn ng©n s¸ch chØ kho¶ng 91 ngh×n tû ®ång (b»ng 43% vèn ng©n s¸ch c¶ n−íc). Vèn ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi (FDI) ®· ®¨ng ký (®· khÊu trõ vèn hÕt h¹n vµ dù ¸n gi¶i thÓ) cña ba vïng KTT§ tõ n¨m 1988 ®Õn hÕt n¨m 2002 ®¹t 31,1 tû USD, chiÕm tíi 81,6% ®Çu t− FDI cña c¶ n−íc. T¹i ba vïng KTT§ ®· h×nh thµnh 53 KCN vµ KCX (c¶ n−íc cã 75 khu) víi tæng diÖn tÝch kho¶ng 12,5 ngh×n ha (b»ng 83% diÖn tÝch c¸c KCN c¶ n−íc); trong ®ã ®· cho thuÕ gÇn 4 ngh×n ha (85% cña c¶ n−íc). §Õn nay c¸c KCN vïng KTT§ ®· thu hót ®−îc 1070 dù ¸n n−íc ngoµi (91% sè dù ¸n cña c¶ n−íc) víi tæng vèn ®Çu t− gÇn 9 tû USD (b»ng 96% c¶ n−íc) vµ 798 dù ¸n trong n−íc (78% c¶ n−íc), víi sè vèn ®Çu t− 38,7 ngh×n tû ®ång (88,5% c¶ n−íc). Sè lao ®éng ViÖt Nam thu hót vµo c¸c KCN kho¶ng 32,6 v¹n ng−êi (88,5%c¶ n−íc). 6. Ba vïng KTT§ ®· cã nhiều s¸ng t¹o trong qu¸ tr×nh vËn dông c¬ chÕ chÝnh s¸ch cña Nhà nước, t−¬ng ®èi n¨ng ®éng nªn ®· t¹o ra søc ph¸t triÓn m¹nh h¬n so víi c¸c vïng kh¸c trong c¶ n−íc. Bªn c¹nh nh÷ng mÆt ®¹t ®−îc, ba vïng träng ®iÓm cßn tån t¹i mét sè yÕu kÐm sau: (1) Ba vïng KTT§ ch−a ph¸t huy hÕt tiÒm n¨ng to lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, nhiÒu môc tiªu chñ yÕu ®Ò ra ch−a thùc hiÖn ®−îc; 54 (2) C¬ cÊu kinh tÕ cña ba vïng KTT§ vÉn ch−a t¹o ra thÕ vµ lùc ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ v÷ng ch¾c, ch−a thùc sù t¹o ®−îc søc c¹nh tranh vµ ®éng lùc ph¸t triÓn cho c¶ n−íc; (3) Ba vïng KTT§ tuy ®· ®¹t môc tiªu ph¸t triÓn nhanh c¸c KCN, song ch−a ph¸t huy hÕt n¨ng lùc cña c¸c KCN ®· cã, tû lÖ diÖn tÝch cho thuª thÊp, ®ãng gãp cho xuÊt khÈu vµ thu hót lao ®éng ch−a cao; (4) Qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ ch−a thËt sù t¹o nÒn t¶ng cho ph¸t triÓn kinh tÕ; (5) Nguån vèn ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi (FDI) thu hót vµo ba vïng KTT§ lµ t−¬ng ®èi lín, song ch−a thùc hiÖn cã hiÖu qu¶; (6) Ba vïng KTT§ cã nguån lao ®éng dåi dµo, ®Æc biÖt lµ cã nguån lao ®éng cã kü thuËt, song møc toµn dông vµ ph¸t huy cßn ch−a cao. Ch−a gi¶i quyÕt ®−îc tèt viÖc lµm cho lao ®éng n«ng nghiÖp d«i d− khi bi mÊt ®Êt n«ng nghiÖp cho c«ng nghiÖp; (7) VÊn ®Ò « nhiÔm m«i tr−êng ë c¸c thµnh phè, c¸c trung t©m khu du lÞch, c¸c lµng nghÒ ë n«ng th«n... cña c¸c vïng KTT§ ®ang gia t¨ng, ¶nh h−ëng kh«ng nhá ®Õn ®êi s«ng d©n c− vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng 1.3. Môc tiªu ph¸t triÓn ba vïng träng ®iÓm ®Õn n¨m 2010 Môc tiªu chung: Kiªn tr× quan ®iÓm x©y dùng c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm ®¶m nhËn vai trß ®Çu tµu t¨ng tr−ëng nhanh, tËn dông tèi ®a n¨ng lùc hiÖn cã vÒ kÕt cÊu h¹ tÇng, khoa häc-c«ng nghÖ, c¸c KCN, c¬ së dÞch vô, lao ®éng kü thuËt v.v. ®Ó cã tèc ®é t¨ng tr−ëng GDP cao, ®ãng gãp lín vµo t¨ng tr−ëng cña c¶ n−íc vµ l«i kÐo, hç trî c¸c vïng kh¸c, nhÊt lµ c¸c vïng cã nhiÒu khã kh¨n cïng ph¸t triÓn, nh»m ®−a n−íc ta vµo h¹ng c¸c quèc gia ph¸t triÓn trong khu vùc Môc tiªu cô thÓ: 1. Tèc ®é t¨ng tr−ëng chung cña ba vïng KTT§ tõ 2004 ®Õn 2010 ®¹t b×nh qu©n 10-11% gÊp 1,4-1,5 lÇn tèc ®é t¨ng tr−ëng trung b×nh cña c¶ n−íc. §Õn n¨m 2010 tû träng c¸c vïng KTT§ so víi c¶ n−íc vÒ GDP kho¶ng 58%, c«ng nghiÖp 75%, dÞch vô 54%. 2. C¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn ®æi m¹nh theo h−íng CNH, H§H, n«ng nghiÖp ®Õn 2010 cßn 4,7%, c«ng nghiÖp vµ dÞch vô chiÕm kho¶ng 95,3% (lóc ®ã c¶ n−íc: n«ng nghiÖp cßn 16-17%, c«ng nghiÖp vµ dÞch vô 83-84%). H×nh thµnh c¸c ngµnh, lÜnh vùc ®ét ph¸. 3. XuÊt khÈu t¨ng b×nh qu©n kho¶ng 20-25%/n¨m ë thêi kú 2004- 2010, chiÕm kho¶ng 70% tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu c¶ n−íc. 55 4. Ph¸t triÓn m¹nh kinh tÕ biÓn vµ vïng ven biÓn ®Ó gi¶i quyÕt nhiÒu viÖc lµm cho ng−êi lao ®éng, nu«i sèng ®−îc kho¶ng 40% sè d©n thuéc d¶i ven biÓn vµ ®ãng gãp cao vµo thu nhËp cña vïng. 5. N©ng cao vai trß trung t©m kinh tÕ vµ giao th−¬ng quèc tÕ cña Thñ ®« Hµ Néi, Thµnh phè Hå ChÝ Minh, §µ N½ng ®Ó ®¶m nhËn chøc n¨ng dÞch vô cho c¶ vïng B¾c Bé, Nam Bé vµ Trung Bé. T¹i ®« thÞ lín Hµ Néi, TP.Hå ChÝ Minh, §µ N½ng giao th«ng c«ng céng ®¸p øng 50-60% nhu cÇu ®i l¹i cña nh©n d©n. 6. §¶m b¶o 100% d©n ®« thÞ ®−îc dïng n−íc m¸y, 90% d©n sè n«ng th«n ®−îc dïng n−íc s¹ch; 100% sè hé gia ®×nh n«ng th«n cã hè xÝ hîp vÖ sinh; d©n ®i l¹i dÔ dµng vµ ®−îc ch¨m sãc søc kháe tèt, ®−îc ®i häc vµ cã häc vÊn cao h¬n. 7. PhÊn ®Êu ®Õn n¨m 2010 tû lÖ ®i häc cña nhµ trÎ ®¹t 25%, tû lÖ ®i häc mÉu gi¸o ®¹t 80%, trÎ 5 tuæi ®i häc mÉu gi¸o ®¹t 98%. Gi¶m tû lÖ suy dinh d−ìng trong c¸c c¬ së gi¸o dôc mÇm non xuèng d−íi 5%. §Õn n¨m 2010 huy ®éng 99% sè d©n trong nhãm tuæi 6-10 tuæi ra häc tiÓu häc, 95% sè d©n trong nhãm 11-14 tuæi ra häc Trung häc c¬ së vµ 55% sè d©n trong nhãm 15-17 tuæi ra häc Trung häc phæ th«ng. §¹t chuÈn phæ cËp trung häc c¬ së tÊt c¶ c¸c tØnh trong ba vïng KTT§ vµo n¨m 2006. Thùc hiÖn phæ cËp gi¸o dôc bËc trung häc ë 4 thµnh phè: Hµ Néi, TP.Hå ChÝ Minh, §µ N½ng, H¶i Phßng vµo n¨m 2007. 8. Lo¹i trõ c¸c lo¹i bÖnh dÞch, ®Æc biÖt bÖnh SARS; gi¶m thiÓu bÖnh HIV/AIDS, tÖ n¹n ma tuý, tÖ n¹n x· héi; ®¶m b¶o an toµn giao th«ng, an ninh chÝnh trÞ vµ trËt tù x· héi. §¶m b¶o bÒn v÷ng m«i tr−êng c¶ ë ®« thÞ vµ ë n«ng th«n. 9. Thùc hiÖn thËt tèt chñ tr−¬ng c¶i t¹o thÓ chÊt cña d©n c−; gi¶m tû lÖ hé ®ãi nghÌo trong ba vïng KTT§ cßn d−íi 2% vµo n¨m 2010. II. vÒ ph¸t triÓn cña c¸c tØnh trong vïng ®BSH Vïng §ång b»ng s«ng Hång (§BSH) gåm 2 thµnh phè (Hµ Néi, H¶i Phßng) vµ 10 tØnh (Hµ T©y, H¶i D−¬ng, H−ng Yªn, Ninh B×nh, Th¸i B×nh, Hµ Nam, Nam §Þnh, B¾c Ninh, VÜnh Phóc, Qu¶ng Ninh), cã diÖn tÝch tù nhiªn lµ 2,06 triÖu ha, d©n sè n¨m 2002 kho¶ng 18,5 triÖu ng−êi; chiÕm 6,3% diÖn tÝch vµ 23,2% d©n sè cña c¶ n−íc; mËt ®é d©n sè 1.124 ng−êi/km2. Nh÷ng thµnh tùu næi bËt cña c¸c tØnh trong vïng nh÷ng n¨m qua lµ: 56 1. C¸c tØnh trong vïng §BSH ®· cã b−íc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ, gi÷ ®−îc møc t¨ng tr−ëng kinh tÕ cao, cã ý nghÜa t¹o ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn cña c¶ n−íc. Sau 7 n¨m (1996-2002), tæng GDP cña vïng gÊp 2,3 lÇn; GDP/ ®Çu ng−êi gÊp 2,1 lÇn; xuÊt khÈu b×nh qu©n ®Çu ng−êi gÊp 2,8 lÇn. Tèc ®é t¨ng tr−ëng GDP cña vïng gÊp kho¶ng 1,2 - 1,3 lÇn so víi møc t¨ng chung cña c¶ n−íc; n¨m 2002 vïng ®ãng gãp kho¶ng 22,5% GDP, 20,5% gi¸ trÞ xuÊt khÈu, 21% thu ng©n s¸ch, 21% GTSX c«ng nghiÖp cña c¶ n−íc. 2. C¬ cÊu kinh tÕ cña vïng ®· cã b−íc chuyÓn dÞch quan träng, nhÊt lµ khu vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. Tõ n¨m 1995 ®Õn n¨m 2002, tû träng n«ng, l©m, ng− nghiÖp trong GDP ®· gi¶m tõ 30,7 % xuèng 20,1%, tû träng c«ng nghiÖp t¨ng tõ 26,6 % lªn 36,0%, tû träng c¸c ngµnh dÞch vô t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ, song khèi l−îng vµ chÊt l−îng dÞch vô t¨ng nhanh, ®Æc biÖt vÒ dÞch vô tµi chÝnh, ng©n hµng, b−u chÝnh viÔn th«ng vµ du lÞch. 3. M¹ng l−íi kÕt cÊu h¹ tÇng cña vïng ®· ®−îc t¨ng c−êng ®¸ng kÓ, vÒ c¬ b¶n cã thÓ ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn, hîp t¸c ë møc cao h¬n tr−íc. 4. C¸c ®« thÞ lín, ®Æc biÖt lµ c¸c thµnh phè Hµ Néi, H¶i Phßng, H¹ Long (Qu¶ng Ninh) ph¸t triÓn nhanh, lµ ®Þa bµn thu hót nhiÒu KCN, t¹o ra côc diÖn míi cho t¨ng tr−ëng vµ giao th−¬ng quèc tÕ. Trong 6 n¨m (1997 - 2002), d©n sè ®« thÞ cña vïng t¨ng h¬n 1 triÖu ng−êi. Lµ vïng cã mËt ®é ®« thÞ dµy nhÊt, ngoµi 2 thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng (Hµ Néi, H¶i Phßng) cßn cã 3 thµnh phè thuéc tØnh, 11 thÞ x·, 105 thÞ trÊn vµ hµng tr¨m thÞ tø. Trªn ®Þa bµn vïng ®· h×nh thµnh 14 khu c«ng nghiÖp (KCN), khu chÕ xuÊt (KCX), trong ®ã cã 9 khu ®· ®i vµo ho¹t ®éng, thu hót 109 doanh nghiÖp vµ t¹o viÖc lµm cho kho¶ng 1,2 v¹n lao ®éng, t¹o ra kho¶ng 2,7 ngh×n tû GDP. 5. T¹i vïng §BSH, b−íc ®Çu trong mét sè lÜnh vùc ®· h×nh thµnh ®−îc ®éi ngò doanh nh©n vµ lao ®éng kü thuËt cã n¨ng lùc tiÕp cËn tr×nh ®é quèc tÕ. Vïng cã kho¶ng 25,8 v¹n doanh nghiÖp c«ng nghiÖp (−íc kho¶ng gÇn 80 v¹n c¸c nhµ doanh nghiÖp), chiÕm 39,4% sè doanh nghiÖp c«ng nghiÖp c¶ n−íc vµ h¬n 4 ngh×n doanh nghiÖp thuéc ngµnh dÞch vô th−¬ng m¹i, du lÞch (−íc kho¶ng gÇn 12 ngh×n c¸c nhµ doanh nghiÖp), chiÕm 21% sè doanh nghiÖp th−¬ng m¹i du lÞch c¶ n−íc. 57 6. VÒ lÜnh vùc v¨n ho¸ - x· héi: M¹ng l−íi y tÕ ph¸t triÓn m¹nh so víi c¸c vïng kh¸c, sè d©n trung b×nh trªn mét tr¹m y tÕ cña vïng §BSH lµ 2.826 ng−êi (c¶ n−íc lµ 10.307 ng−êi), h¬n 99% sè trÎ em d−íi 1 tuæi ®−îc tiªm chñng phßng 6 bÖnh dÞch nguy hiÓm; H−ëng thô v¨n ho¸ ®−îc n©ng cao mét b−íc, 100% sè hé thµnh thÞ cã thiÕt bÞ nghe nh×n, kho¶ng 95% c¸c hé n«ng d©n ®−îc dïng ®iÖn phôc vô cho sinh ho¹t v¨n ho¸ (ph¸t thanh vµ truyÒn h×nh); C¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ chuyªn nghiÖp t¨ng nhanh, ®Õn nay vïng §BSH chiÕm kho¶ng 26% sè ®¬n vÞ nghÖ thuËt, 33% sè r¹p h¸t, 20% r¹p chiÕu bãng cña c¶ n−íc; C¸c chÝnh s¸ch ch¨m sãc ng−êi cã c«ng, ®Òn ¬n ®¸p nghÜa gia ®×nh th−¬ng binh liÖt sÜ, c«ng t¸c b¶o trî x· héi ®−îc thùc hiÖn tèt. Giao l−u v¨n ho¸ víi c¸c n−íc ®−îc më réng...; an ninh chÝnh trÞ, trËt t− an toµn x· héi ®−îc gi÷ v÷ng. Dù b¸o c¸c môc tiªu ph¸t triÓn cña vïng §BSH ®Õn 2010:. Møc t¨ng tæng s¶n phÈm (GDP) cña vïng kho¶ng 10-11%/n¨m thêi kú 2003-2010; trong ®ã c«ng nghiÖp t¨ng kho¶ng 13-14%; dÞch vô 11%, n«ng nghiÖp kho¶ng 4-4,5%. Cụ thể: 1. §ãng gãp kho¶ng 18 - 20% vµo t¨ng tr−ëng kinh tÕ chung cña c¶ n−íc; ®−a tû träng GDP cña vïng so víi c¶ n−íc ®¹t kho¶ng 23-24% vµo n¨m 2010. GDP b×nh qu©n ®Çu ng−êi vµo n¨m 2005 t¨ng 1,6 lÇn so víi n¨m 2000, vµo n¨m 2010 t¨ng 2,7 lÇn so víi n¨m 2000 2. C¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch theo h−íng t¨ng tû trọng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, gi¶m dÇn tû träng n«ng nghiÖp, song n«ng s¶n hµng ho¸ ph¸t triÓn m¹nh. N¨m 2010, tû träng cña c«ng nghiÖp, x©y dùng chiÕm kho¶ng 42%, dÞch vô 48% vµ n«ng nghiÖp 10% trong GDP). 3. §Õn n¨m 2010 xuÊt khÈu ®¹t 4,7-4,8 tû USD, tèc ®ộ t¨ng b×nh qu©n kho¶ng 9-10%/n¨m, chiÕm 20-25% tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu c¶ n−íc. 4. H×nh thµnh c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã hµm l−îng kü thuËt, c«ng nghÖ cao (c«ng nghiÖp ®iÖn tö, c«ng nghiÖp phÇn mÒm vµ c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc; c«ng nghiÖp c¬ khÝ chÕ t¹o,...). Hoµn thiÖn c¸c KCN ë ngo¹i vi c¸c thµnh phè lín, däc ®−êng 5, ®−êng 18 vµ ®−êng 21. 5. H×nh thµnh mét b−íc c¬ b¶n c«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n cña vïng; ph¸t triÓn m¹nh hµng ho¸ xuÊt khÈu n«ng s¶n, thùc phÈm, ngµnh nghÒ n«ng th«n, kinh tÕ biÓn vµ vïng ven biÓn; gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ cuéc sèng æn ®Þnh cho kho¶ng 55-60% sè d©n vïng ven biÓn vµ ®ãng gãp cao vµo thu nhËp cña vïng. 6. N©ng cao ®êi sèng mäi mÆt cho nh©n d©n. N©ng cao tuæi thä vµ chiÒu cao trung b×nh, t¨ng khÈu phÇn vµ chÊt l−îng dinh d−ìng cña ng−êi 58 d©n. 100% d©n ®« thÞ ®−îc dïng n−íc m¸y, 85% d©n sè n«ng th«n ®−îc dïng n−íc s¹ch; 75% sè hé gia ®×nh n«ng th«n cã hè xÝ hîp vÖ sinh; d©n ®i l¹i dÔ dµng vµ ®−îc ch¨m sãc søc kháe tèt. 7. Gi¶m tû lÖ hé nghÌo cßn d−íi 5% vµo n¨m 2005 vµ 2% vµo n¨m 2010; gi¶m tû lÖ trÎ em suy sinh d−ìng d−íi 5 tuæi cßn d−íi 10%. 8. PhÊn ®Êu gi÷ sè d©n ë møc 20 triÖu ng−êi; lao ®éng qua ®µo t¹o chiÕm 45%. Gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp ®« thÞ cßn d−ới 6%; t¨ng quü thêi gian lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n lªn kho¶ng 80%. 9. §¶m b¶o bÒn v÷ng m«i tr−êng c¶ ë ®« thÞ vµ ë n«ng th«n; phñ xanh diÖn tÝch hoang ho¸ ch−a sö dông, ®−a ®é che phñ cña rõng vµ c©y l©u n¨m trong vïng lªn kho¶ng 28%. III. vÒ ph¸t triÓn cña vïng ktt® b¾c BỘ: Vïng KTT§ B¾c Bé, theo quyÕt ®Þnh cña Thñ t−íng ChÝnh phñ sè 747/TTg ngµy11/9/1997 bao gåm thµnh phè Hµ Néi, H¶i Phßng vµ 3 tØnh Qu¶ng Ninh, H−ng Yªn, H¶i D−¬ng, cã diÖn tÝch tù nhiªn 10.912 km2, d©n sè n¨m 2002 lµ 8,5 triÖu ng−êi, chiÕm 3,31% vÒ diÖn tÝch vµ 10,7% vÒ d©n sè so víi c¶ n−íc. T¹i Héi nghÞ vïng KTT§ B¾c Bé ngµy 14-15/7/2003, Thñ t−íng ChÝnh phñ ®· quyÕt ®Þnh më réng ranh giíi vïng KTT§ B¾c Bé, vµ sau ®ã V¨n phßng ChÝnh phñ ®· ra th«ng b¸o sè 108/TB-VPCP ngµy 30/7/2003 vÒ kÕt luËn cña Thñ t−íng ChÝnh phñ t¹i Héi nghÞ, trong ®ã cã quyÕt ®Þnh "§ång ý bæ sung 3 tØnh: Hµ T©y, B¾c Ninh, VÜnh Phóc vµo vïng KTT§ B¾c Bé". Nh− vËy, vùng KTTĐ Bắc Bộ gồm 8 tỉnh, thành phố với tæng diÖn tÝch sau khi bæ sung lµ 15.277 km2, b»ng 4,64% diÖn tÝch vµ d©n sè (tÝnh ®Õn n¨m 2002) lµ 13,035 triÖu ng−êi, b»ng 16,35% c¶ n−íc. §Æc ®iÓm, tiÒm n¨ng, thÕ m¹nh næi tréi cña vïng: 1. Vïng KTT§ B¾c Bé cã vÞ trÝ, vai trß rÊt quan träng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña c¶ n−íc; lµ vïng cã ®ñ ®iÒu kiÖn vµ lîi thÕ ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp nÆng, c«ng nghiÖp sö dông c«ng nghÖ cao, ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ, ®µo t¹o nguån nh©n lùc cã tr×nh ®é cao, ph¸t triÓn dÞch vô, du lÞch… 2. Vïng KTT§ B¾c Bé cã vÞ trÝ ®Þa chÝnh trÞ, ®Þa kinh tÕ rÊt ®Æc biÖt: cã Thñ ®« Hµ Néi - tr¸i tim cña c¶ n−íc, ®Çu n·o chÝnh trÞ, hµnh chÝnh quèc gia, trung t©m lín vÒ v¨n hãa, khoa häc, gi¸o dôc, kinh tÕ vµ giao dÞch quèc tÕ; cã c¸c cöa ra biÓn lín, ®Çu mèi giao th−¬ng b»ng c¶ ®−êng biÓn, ®−êng s¾t vµ ®−êng hµng kh«ng cña c¶ vïng, c¶ n−íc víi quèc tÕ. 59 3. §· vµ ®ang h×nh thµnh hÖ thèng ®« thÞ ph¸t triÓn h¬n h¼n so c¸c vïng kh¸c, t¹o côc diÖn míi cho tæ chøc kh«ng gian l·nh thæ, cho t¨ng tr−ëng vµ giao l−u gi÷a c¸c vïng trong n−íc vµ quèc tÕ. Nhê ®« thÞ ph¸t triÓn m¹nh nªn ®· t¹o ra sù ph¸t triÓn chung cho c¶ vïng, t¹o søc hót m¹nh ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi ®Õn vïng vµ c¸c vïng xung quanh. 4. Lµ c¸i n«i cña ngµnh c«ng nghiÖp vµ ®éi ngò c«ng nh©n cña c¶ n−íc. Trªn ®Þa bµn vïng KTT§ B¾c Bé ®· h×nh thµnh c«ng nghiÖp lín vµ tiªu biÓu cña c¶ n−íc, tËp trung ®éi ngò c«ng nh©n c«ng nghiÖp t−¬ng ®èi ®«ng, cã tr×nh ®é vµ kü n¨ng cao h¬n h¼n nhiÒu vïng kh¸c. 5. Cã mét sè kho¸ng s¶n quan träng nh− than ®¸, tr÷ l−îng chiÕm 98%, than n©u, ®¸ v«i lµm xi m¨ng tr÷ l−îng h¬n 20%, cao lanh lµm sø tr÷ l−îng kho¶ng 40% so víi c¶ n−íc… Cã tiÒm n¨ng lín vÒ du lÞch víi c¸c ®Þa ®iÓm du lÞch næi tiÕng trong n−íc vµ quèc tÕ (VÞnh H¹ Long) vµ nhiÒu b·i biÓn, danh th¾ng vµ hµng tr¨m di tÝch lÞch sö, v¨n ho¸, lµng nghÒ truyÒn thèng...t¹o kh¶ n¨ng ph¸t triÓn du lÞch ®Æc s¾c, hÊp dÉn du kh¸ch trong vµ ngoµi n−íc. 6. Vïng KTT§ B¾c Bé cã −u thÕ néi tréi h¬n so víi c¸c vïng kh¸c vÒ lîi dông ®iÒu kiÖn khÝ hËu ®Æc thï cã mïa ®«ng l¹nh ë B¾c Bé ®Ó ph¸t triÓn c¸c vïng rau, hoa qu¶, ch¨n nu«i. N»m trªn d¶i ®Êt chuyÓn tiÕp gi÷a MiÒn nói trung du B¾c Bé víi §BSH thuËn thiÖn cho ph©n bè c¸c khu c«ng nghiÖp, c¸c ®« thÞ mµ kh«ng ¶nh h−ëng nhiÒu ®Õn quü ®Êt n«ng nghiÖp. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc cña vïng giai ®o¹n 1996-2002: 1. C¸c tØnh trong vïng ®· duy tr× ®−îc tèc ®é t¨ng tr−ëng t−¬ng ®èi cao so víi møc b×nh qu©n c¶ n−íc. Thêi kú 1996 - 2002 tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n cña vïng KTT§ B¾c Bé ®¹t kho¶ng 8,8% (gÊp 1,26 lÇn so víi møc t¨ng trung b×nh cña c¶ n−íc lµ 7%); trong ®ã gi¸ trÞ gia t¨ng cña c«ng nghiÖp ®¹t kho¶ng 11,4% (GTSX t¨ng 15%/n¨m); n«ng nghiÖp kho¶ng 3%/n¨m (GTSX: 4,5%/n¨m) vµ ngµnh dÞch vô kho¶ng 9%/n¨m. N¨m 2002, GDP b×nh qu©n ®Çu ng−êi cña vïng KTT§ B¾c Bé gÊp kho¶ng 1,18 lÇn møc b×nh qu©n cña c¶ n−íc (7,96/6,7 triÖu ®ång). §êi sèng nh©n d©n trong vïng ®−îc c¶i thiÖn (n¨m 2002 so víi n¨m 1995: GDP/ng−êi gÊp 2,4 lÇn, KWh/ng−êi gÊp 3,6 lÇn; tû lÖ hé ®ãi nghÌo gi¶m ®−îc 3,3%,…). 2. C¬ cÊu kinh tÕ cña vïng ®· cã sù chuyÓn dÞch tÝch cùc theo h−íng c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸ gãp phÇn l«i kÐo sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña c¸c vïng kh¸c. 60 Trong thêi kú 1995-2002 tû träng n«ng, l©m, thñy s¶n gi¶m tõ 15,42% xuèng 10,96%; c«ng nghiÖp - x©y dùng t¨ng tõ 30,46% lªn 41,67%; vµ dÞch vô gi¶m tõ 54,12% xuèng 47,37%. 3. Møc ®ãng gãp vµo thµnh qu¶ chung cña c¶ n−íc cña vïng KTT§ B¾c Bé tiÕp tôc t¨ng N¨m 2002, so víi c¶ n−íc, vïng KTT§ B¾c Bé chiÕm kho¶ng 19,4% vÒ GDP, 21,66% vÒ thu ng©n s¸ch, 19,58% vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu. So víi n¨m 1995, tû träng nhiÒu chØ tiªu tæng hîp cña vïng KTT§ B¾c Bé trong c¶ n−íc t¨ng h¬n kho¶ng 1 - 1,5%. 4. KÕt cÊu h¹ tÇng ®−îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ §Çu t− x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng chiÕm tû träng lín (thêi kú 1995 - 2002 ®¹t kho¶ng 43,5% tæng vèn ®Çu t− x· héi), ®· tËp trung vµo mét sè c«ng tr×nh then chèt, t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi c¬ b¶n cho khai th¸c tiÒm n¨ng cña vïng. 5. Mét sè mÆt v¨n ho¸ - x· héi cã b−íc ph¸t triÓn kh¸. Tû lÖ hé ®ãi nghÌo gi¶m ®¸ng kÓ (tõ 9,6% n¨m 1995 xuèng cßn 6,3% n¨m 2002); mçi n¨m gi¶i quyÕt viÖc lµm cho kho¶ng 12 v¹n ng−êi. H−ëng thô v¨n ho¸ cña nh©n d©n ®−îc n©ng cao mét b−íc, 100% sè hé thµnh thÞ cã thiÕt bÞ nghe nh×n, kho¶ng 90% c¸c hé n«ng d©n ®−îc h−ëng thô c¸c dÞch vô ph¸t thanh vµ truyÒn h×nh. An ninh, chÝnh trÞ vµ trËt tù x· héi cã nhiÒu tiÕn bé, thùc hiÖn tèt c¸c ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn x· héi, ch−¬ng tr×nh 3 gi¶m (ma tuý, m¹i d©m, téi ph¹m); ch−¬ng tr×nh gi¶i quyÕt viÖc lµm... Bªn c¹nh c¸c thµnh tÝch trªn, vïng cßn ®ang tån t¹i mét sè yÕu kÐm trªn mét sè mÆt chñ yÕu sau ®©y: (1) C¬ cÊu kinh tÕ tuy cã sù chuyÓn dÞch nh−ng cßn chËm so víi yªu cÇu ph¸t triÓn, ch−a t¹o ra tiÒn ®Ò cho t¨ng tèc vµ c¹nh tranh quèc tÕ; (2) Trong thêi gian qua míi chó träng thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, néi dung hiÖn ®¹i ho¸ cña vïng KTT§ B¾c Bé cã phÇn cßn chËm; (3) Quy ho¹ch vµ qu¶n lý ®« thÞ cßn nhiÒu yÕu kÐm, m«i tr−êng bÞ « nhiÔm; (4) ChÊt l−îng lao ®éng ch−a cao, c¬ cÊu lao ®éng dÞch chuyÓn chËm; (5) NhiÒu vÊn ®Ò v¨n ho¸ - x· héi ®ang ®Æt ra cÊp b¸ch ph¶i gi¶i quyÕt. 61 Quan ®iÓm ph¸t triÓn KT-XH ®Õn 2010 vµ 2020 - Ph¸t triÓn Vïng KTT§ B¾c Bé cÇn ®¶m b¶o vÞ trÝ, vai trß ®Çu tµu ®èi víi c¶ vïng B¾c Bé vµ c¶ n−íc; l«i kÐo, thóc ®Èy, hç trî c¸c vïng kh¸c, nhÊt lµ c¸c vïng cã nhiÒu khã kh¨n, cïng ph¸t triÓn. - Vïng KTTĐ B¾c Bé ®i ®Çu trong c«ng cuéc ph¸t triÓn ®Êt n−íc, nhÊt lµ ®i ®Çu vÒ CNH, H§H, vÒ hîp t¸c quèc tÕ và thu hót ®Çu t− n−íc ngoµi. - Vïng KTT§ B¾c Bé ph¶i ph¸t triÓn nhanh cã hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng. - Ph¸t triÓn vïng KTT§ B¾c Bé ph¶i cã tÇm nh×n xa, toµn diÖn; kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ víi x· héi, t¨ng c−êng cñng cè quèc phßng, an ninh, trËt tù an toµn x· héi, b¶o vÖ m«i tr−êng. Môc tiªu ph¸t triÓn chñ yÕu: 1. PhÊn ®Êu ®¹t tèc ®é t¨ng tr−ëng GDP b×nh qu©n hµng n¨m cña vïng KTT§ B¾c Bé thêi kú 2006-2010 b»ng kho¶ng 1,3 lÇn vµ thêi kú 2011-2020 kho¶ng 1,25 lÇn møc t¨ng tr−ëng b×nh qu©n chung cña c¶ n−íc. T¨ng tû träng ®ãng gãp cña Vïng KTT§ B¾c Bé trong GDP cña c¶ n−íc tõ 21% n¨m 2005 lªn kho¶ng 23-24% vµo n¨m 2010 vµ kho¶ng 28-29% vµo n¨m 2020. 2. T¨ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu b×nh qu©n ®Çu ng−êi/n¨m tõ 447 ®« la Mü n¨m 2005 lªn 1200 ®« la Mü n¨m 2010 vµ 9200 ®« la Mü n¨m 2020. 3. T¨ng møc ®ãng gãp cña vïng trong thu ng©n s¸ch cña c¶ n−íc tõ 23% n¨m 2005 lªn 26% n¨m 2010 vµ 29% n¨m 2020. 4. §Èy tèc ®é ®æi míi c«ng nghÖ ®¹t b×nh qu©n 20-25%/n¨m, ®i ®Çu trong tiÕn tr×nh HĐH, cã tû lÖ c«ng nghÖ tiÕn tiÕn ®¹t kho¶ng 45%. §−a tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o ®¹t kho¶ng 55% vµo n¨m 2010. 5. Gi¶m tû lÖ hé nghÌo xuèng cßn 1,5% n¨m 2010 vµ d−íi 0,5% n¨m 2020 vµ gi¶m tû lÖ lao ®éng kh«ng cã viÖc lµm ®Õn 2010 xuèng kho¶ng 6,5% vµ tiÕp tôc kiÓm so¸t ë møc an toµn cho phÐp lµ 4%. §Õn n¨m 2010 ®¶m b¶o tû lÖ 100% d©n sè thµnh thÞ ®−îc dïng n−íc m¸y; kho¶ng 90-95% d©n sè n«ng th«n sö dông n−íc s¹ch; 100% sè hé gia ®×nh n«ng th«n cã hè xÝ hîp vÖ sinh; nh©n d©n ®i l¹i dÔ dµng vµ ®−îc ch¨m sãc søc kháe tèt, ®−îc ®i häc vµ cã häc vÊn cao h¬n. 6. Gi¶m tû lÖ t¨ng d©n sè tù nhiªn xuèng 1% vµo n¨m 2010 vµ xuèng d−íi 0,8% vµo n¨m 2020. KiÓm so¸t t¨ng d©n sè trung b×nh (bao gåm c¶ t¸c ®éng di d©n c¬ häc) ë møc kh«ng v−ît qu¸ 1,5%. B¶o ®¶m kû c−¬ng, trËt tù an toµn x· héi, gi÷ v÷ng an ninh quèc phßng; b¶o ®¶m bÒn v÷ng m«i tr−êng c¶ ë ®« thÞ vµ n«ng th«n trong vïng. 62 IV. VÒ ph¸t triÓn KT - XH cña MỘT SỐ TỈNH LÂN CẬN THỦ ĐÔ HÀ NỘI (Hµ T©y, VÜnh Phóc, B¾c Ninh, H−ng Yªn) - Hµnh lang kinh tÕ ®−êng 21 víi lµng ®¹i häc, khu c«ng nghÖ cao cã nhu cÇu vµ cÇn hç trî rÊt lín tõ Hµ Néi vÒ lao ®éng kü thuËt, c«ng nghÖ, nghiªn cøu, ®Çu t−... Riªng lao ®éng kü thuËt, c¸c KCN vµ khu c«ng nghÖ cao cã nhu cÇu kho¶ng 20 v¹n vµ lùc l−îng lao ®éng nµy trong nh÷ng n¨m tr−íc m¾t chñ yÕu lÊy tõ Hµ Néi hoÆc ®−îc ®µo t¹o t¹i Hµ Néi. - XuÊt hiÖn hµnh lang kinh tÕ L¸ng - Hoµ L¹c víi sù ra ®êi cña rÊt nhiÒu khu c«ng nghiÖp lµ ®Þa bµn “chia sΔ c«ng nghiÖp, tiÕp nhËn thªm c«ng nghiÖp vµ tõ ®ã gi¶m bít sù tËp trung qu¸ møc vµo Hµ Néi. - XuÊt hiÖn tuyÕn cao tèc míi theo QL 5, ch¹y trÖch vÒ phÝa Nam cña §BSH lµ ®iÒu kiÖn thu hót bít c«ng nghiÖp gãp phÇn gi¶m bít t×nh tr¹ng tËp trung lín vµo Hµ Néi. - C¸c tØnh h×nh thµnh hµng lo¹t nh÷ng KCN cã quy m« võa vµ nhá, còng lµ ®Þa bµn thu hót c«ng nghiÖp, trong ®ã cã c¶ c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp cÇn chuyÓn ra khái khu vùc néi thµnh cña Hµ Néi lµ h−íng phèi hîp tèt gi÷a Hµ Néi vµ c¸c tØnh. - C¸c tØnh xung quanh Hµ Néi thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng nghiÖp chÊt l−îng cao do vËy cã kh¶ n¨ng ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu vÒ l−¬ng thùc, thùc phÈm cho Hµ Néi. __________________________________ 63 Tµi liÖu tham kh¶o 1. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 2001. 2. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø chÝn Ban chÊp hµnh Trung −¬ng kho¸ IX, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 2004. 3. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, NghÞ quyÕt 15-NQ/T¦ cña Bé ChÝnh trÞ (kho¸ VIII) vÒ ph−íng h−íng, nhiÖm vô ph¸t triÓn Thñ ®« trong thêi kú 2001-2010. 4. Thµnh uû Hµ Néi, V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu lÇn thø XIII §¶ng bé thµnh phè Hµ Néi, Hµ Néi, 2001. 5. C¸c c«ng tr×nh, ®Ò tµi, tµi liÖu nghiªn cøu cña ViÖn ChiÕn l−îc ph¸t triÓn, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t−. 6. C¸c b¸o c¸o hµng n¨m cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t−. 7. Trung t©m Khoa häc X· héi vµ NVQG, T− duy ph¸t triÓn hiÖn ®¹i - Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn, Nxb. Khoa häc X· héi, Hµ Néi, 2003. 8. Vâ §¹i L−îc (chñ biªn), Bèi c¶nh quèc tÕ vµ nh÷ng xu h−íng ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ ë mét sè n−íc lín, Nxb. Khoa häc x· héi, Hµ Néi, 2003. 9. NguyÔn Xu©n Th¾ng (chñ biªn), Mét sè xu h−íng ph¸t triÓn chñ yÕu hiÖn nay cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi, Nxb. Khoa häc X· héi, Hµ Néi, 2003. 10. NguyÔn Xu©n Th¾ng, Bèi c¶nh quèc tÕ, khu vùc vµ t¸c ®éng ®Õn an ninh kinh tÕ ViÖt Nam, t¹p chÝ Nh÷ng vÊn ®Ò Kinh tÕ thÕ giíi, sè 3(95) 2004. 11. T« Xu©n D©n, Vò Trong L©m (chñ biªn), C¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Æc thï ph¸t triÓn Thñ ®« Hµ Néi - Mét sè ®Þnh h−íng c¬ b¶n, Nxb. Khoa häc vµ Kü thuËt, Hµ Néi, 2003. 12. Vò Träng L©m (chñ biªn), Kinh tÕ tri thøc ë ViÖt Nam - Quan ®iÓm vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn, Nxb. Khoa häc vµ Kü thuËt, Hµ Néi, 2004. 13. L−u Ngäc TrÞnh (chñ biªn), B−íc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ tri thøc ë mät sè n−íc trªn thÕ giíi hiÖn nay, Nxb. Gi¸o dôc, Hµ Néi, 2002. 14. ViÖn Kinh tÕ ThÕ giíi, ThuyÕt kinh tÕ míi vµ "chu kú míi" cña nÒn kinh tÕ Mü, Nxb. ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi, 2002. 64 môc lôc Trang PhÇn I: Dù b¸o t×nh h×nh quèc tÕ, khu vùc ®Õn n¨m 2010 vµ t¸c ®éng cña nã ®Õn tiÕn tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ viÖt nam nãi chung, thñ ®« hµ néi nãi riªng I. Bèi c¶nh quèc tÕ vµ khu vùc ®Õn n¨m 2010 1. C¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ tiÕp tôc ph¸t triÓn m¹nh 2. Nh÷ng chiÒu h−íng míi trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ 3. Xu thÕ t¨ng c−êng c¶i c¸ch thÓ chÕ 4. C¸c s¾c th¸i míi trong xu thÕ hoµ b×nh, hîp t¸c vµ ph¸t triÓn 5. Dù b¸o triÓn väng ph¸t triÓn cña khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng 1 1 2 3 6 10 10 II. T¸c ®éng cña bèi c¶nh quèc tÕ tíi tiÕn tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam nãi chung, Hµ Néi nãi riªng ®Õn 2010 1. C¸c t¸c ®éng tÝch cùc 2. C¸c th¸ch thøc míi 12 12 13 PhÇn II: Dù b¸o t×nh h×nh trong n−íc t¸c ®éng ®Õn sù ph¸t triÓn cña thñ ®« hµ néi ®Õn n¨m 2010 I. Dù b¸o sù ph¸t triÓn cña c¶ n−íc ®Õn 2010, tÇm nh×n ®Õn 2020 II. Dù b¸o sù ph¸t triÓn KT - XH cña c¶ n−íc vµ mét sè vïng kinh tÕ tíi sù ph¸t triÓn cña Thñ ®« Hµ Néi III. T¸c ®éng cña viÖc ViÖt Nam tham gia c¸c tæ chøc, hiÖp ®Þnh quèc tÕ tíi Thñ ®« Hµ Néi 16 16 18 30 PhÇn III: mét sè gi¶i ph¸p ph¸t huy c¸c t¸c ®éng tÝch cùc, kh¾c chÕ c¸c t¸c ®éng tiªu cùc ®èi víi Thñ ®« Hµ Néi I. VÒ ph¸t triÓn kinh tÕ: 1. §æi míi chiÕn l−îc ph¸t triÓn 2. Đẩy mạnh quá trình cải cách thể chế, đổi mới và nâng cao hiệu lực quản lý kinh tÕ của Nhà nước 3. Hµ Néi phải đóng vai trò lµ trung t©m vµ ®éng lùc ph¸t triÓn 36 37 37 40 65 vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa B¾c II. VÒ qu¶n l ý vµ ph¸t triÓn ®« thÞ 1. T¨ng c−êng c«ng t¸c quy ho¹ch, qu¶n lý vµ ph¸t triÓn ®« thÞ 2. C¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ mÆt tiªu cùc cña xu thÕ di d©n tù do vµo Hµ Néi 3. C¸c gi¶i ph¸p h¹n chÕ mÆt tiªu cùc cña xu thÕ chuyÓn vèn ë c¸c ®Þa ph−¬ng vÒ ®Çu t− bÊt ®éng s¶n ë Hµ Néi 4. C¸c gi¶i ph¸p kh¾c phôc « nhiÔm m«i tr−êng n−íc ®Çu nguån ¶nh h−ëng tíi Hµ Néi III. VÒ ph¸t triÓn v¨n ho¸ - x· héi 1. T¨ng c−êng qu¶n lý vµ ph¸t triÓn v¨n ho¸ - x· héi Thñ ®« 2. §µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, hoµn thiÖn c¬ chÕ chÝnh s¸ch thu hót vµ sö dông c¸c chuyªn gia, nhµ khoa häc ®Çu ngµnh, ng−êi lao ®éng cã tr×nh ®é cao. 41 42 42 42 46 47 48 48 48 PhÇn phô lôc I. VÒ ph¸t triÓn cña ba vïng KTT§ ®Õn n¨m 2010 II. VÒ ph¸t triÓn cña c¸c tØnh trong vïng §BSH III. VÒ ph¸t triÓn cña vïng KTT§ B¾c Bé IV. VÒ ph¸t triÓn KT - XH cña mét sè tØnh l©n cËn Thñ ®« Hµ Néi (Hµ T©y, VÜnh Phóc, B¾c Ninh, H−ng Yªn) Tµi liÖu tham kh¶o 51 51 55 58 62 63