Giảm dư lượng thuốc trừ sâu, cải thiện năng suất, chất lượng và thị trường tiêu thụ rau vùng Bắc Trung Bộ thông qua việc sử dụng giống mới, áp dụng những nguyên tắc Thực hành nông nghiệp Tốt và huấn luyện cơ bản cho nông dân (021/06 VIE)

ho n¨ng suÊt thùc thu ®¹t cao nhÊt( 41,44 tÊn/ha) 4.3.4. S©u bÖnh h¹i Trong thêi gian thùc hiÖn thÝ nghiÖm kh«ng thÊy xuÊt hiÖn c¸c bÖnh h¹i. S©u h¹i chñ yÕu lµ s©u t¬, s©u xanh nh−ng kh«ng ®¸ng kÓ. 4.4.ThÝ nghiÖm ph©n bãn. 4.4.1. ChØ tiªu vÒ thêi gian sinh tr−ëng B¶ng11. ChØ tiªu vÒ thêi gian sinh tr−ëng cña c¸c c«ng thøc Thêi gian tõ trång ®Õn…(ngµy) C«ng thøc Håi xanh Vµo cuèn Thu ®Çu KÕt thóc thu Thêi gian thu ho¹ch N:P:K=50:50:50 10 35 93 103 10 N:P:K=100:50:50 10 34 93 103 10 N:P:K=150:50:50 10 35 93 98 5 N:P:K=50:50:100 10 37 91 99 8 N:P:K=100:50:100 10 34 91 97 6 N:P:K=150:50:100 10 34 92 98 6 N:P:K=50:50:150 10 35 93 99 6 N:P:K=100:50:150 10 35 92 97 5 N:P:K=150:50:150 10 35 91 96 5 N:P:K=100:100:50(®/c) 10 35 92 99 7 Qua b¶ng 11, chóng t«i thÊy: Thêi gian sinh tr−ëng cña b¾p c¶i ë c¸c møc ph©n bãn kh¸c nhau cã sù sai kh¸c kh«ng ®¸ng kÓ, dao ®éng tõ 96-103 ngµy. Trong ®ã c«ng thøc 9 cã thêi gian sinh tr−ëng ng¾n nhÊt(96 ngµy), c«ng thøc 1 vµ c«ng thøc 2 cã thêi gian sinh tr−ëng dµi nhÊt(103 ngµy), cßn c«ng thøc ®èi chøng cã thêi gian sinh tr−ëng lµ 99 ngµy. 4.4.2. §Æc ®iÓm vµ c¸c chØ tiªu h×nh th¸i. B¶ng 12. §Æc ®iÓm vµ c¸c chØ tiªu h×nh th¸i §Æc ®iÓm l¸ C«ng thøc ChiÒu cao ®ãng b¾p (cm) Dµi l¸ (cm) Réng l¸ (cm) N:P:K=50:50:50 6,83 21,67 23,76 N:P:K=100:50:50 6,83 23,50 26,30 N:P:K=150:50:50 6,37 23,23 22,47 N:P:K=50:50:100 5,60 22,03 23,63 N:P:K=100:50:100 5,83 22,27 25,07 N:P:K=150:50:100 6,73 23,13 24,73 N:P:K=50:50:150 5,77 20,93 25,76 N:P:K=100:50:150 7,00 21,30 24,80 N:P:K=150:50:150 7,03 24,67 26,43 N:P:K=100:100:50(®/c) 6,17 24,17 25,93 10 - ChiÒu cao ®ãng b¾p: ë c¸c c«ng thøc dao ®éng tõ 5,60 –7,03 cm. Trong ®ã lín nhÊt lµ ë c«ng thøc 9 vµ thÊp nhÊt lµ ë c«ng thøc 4. - §Æc ®iÓm l¸: L¸ cña gièng b¾p c¶i thÝ nghiÖm cã mµu xanh nh¹t. L−îng ph©n bãn cho mçi c«ng thøc kh¸c nhau nªn ¶nh h−ëng tíi ®Æc ®iÓm l¸ vÒ chiÒu dµi vµ chiÒu réng. ë c«ng thøc 9 c¶ chiÒu dµi (24,67 cm) còng nh− chiÒu réng (26,43 cm) lµ lín nhÊt vµ lín h¬n so víi c«ng thøc ®èi chøng c¶ vÒ chiÒu dµi còng nh− chiÒu réng lµ 0,50cm. Dµi l¸ ng¾n nhÊt lµ ë c«ng thøc 7 (20,93 cm); réng l¸ ng¾n nhÊt lµ ë c«ng thøc 3 (22,47 cm). 4.4.3. Kh¶ n¨ng chèng chÞu c¸c ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh bÊt thuËn. B¶ng 13: §¸nh gi¸ møc ®é bÞ h¹i vµ kh¶ n¨ng phôc håi cña c©y C«ng thøc Kh¶ n¨ng chèng chÞu cña c©y ( ®iÓm) N:P:K=50:50:50 4 N:P:K=100:50:50 4 N:P:K=150:50:50 2 N:P:K=50:50:100 3 N:P:K=100:50:100 3 N:P:K=150:50:100 4 N:P:K=50:50:150 3 N:P:K=100:50:150 2 N:P:K=150:50:150 1 N:P:K=100:100:50(®/c) 3 Qua b¶ng 13, chóng t«i nhËn thÊy: møc ®é bÞ h¹i vµ kh¶ n¨ng phôc håi cña c©y dao ®éng trong kho¶ng tõ ®iÓm 1 – 4, trong ®ã c«ng thøc 9 cã kh¶ n¨ng chèng chÞu tèt nhÊt (®iÓm 1), cßn c«ng thøc 1, 2 vµ 6 cã kh¶ n¨ng chèng chÞu kÐm nhÊt (®iÓm 4). 4.4.4. C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt vµ n¨ng suÊt. B¶ng 14. C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt vµ n¨ng suÊt Sè l¸ Träng l−îng trung b×nh (kg) KÝch th−íc b¾p (cm) C«ng thøc Ngoµi Trong C¶ c©y B¾p TP Tû lÖ BTP/C C Cao §−êng kÝnh N¨ng suÊt LT(tÊn/h a) N¨ng suÊt TT (tÊn /ha) NSTT so víi ®èi chøng( %) 1 18,10 42,67 1,37 0,73 0,63 9,76 16,17 36,67 29,0 74,94 2 16,23 45,33 1,47 0,93 0,63 11,13 18,53 46,67 30,5 78,81 3 17,80 46,33 1,53 0,96 0,62 10,57 16,10 48,33 35,4 91,47 4 17,90 47,57 1,60 1,03 0,63 10,47 16,93 51,67 35,4 91,47 5 16,90 44,67 1,47 0,93 0,63 10,30 16,80 46,67 38,7 100,00 6 17,23 42,90 1,40 0,89 0,62 10,37 17,10 44,33 32,7 84,50 7 18,90 47,57 1,70 1,20 0,70 10,80 17,16 60,00 41,0 105,94 8 15,00 47,23 1,97 1,40 0,71 12,57 19,37 70,00 42,3 109,30 9 16,53 46,57 1,47 0,96 0,64 10,73 16,57 48,33 40,5 104,65 10(®/c ) 15,90 42,63 1,33 0,76 0,58 11,03 17,87 38,33 38,7 100,00 LSD0,05 - - - - - - - 6,17 1,32 - N¨ng suÊt b¾p c¶i phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè trong ®ã ®Æc ®IÓm l¸ ®ãng vai trß quan träng trong viÖc cÊu thµnh n¨ng suÊt. L¸ b¾p c¶i cã chøc n¨ng chÝnh lµ quang hîp ®Ó tæng hîp c¸c chÊt h÷u c¬ quan träng cho c©y sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn d−íi ¸nh s¸ng mÆt trêi. 11 Qua sè liÖu theo dâi ë b¶ng 14, chóng t«i nhËn thÊy: C«ng thøc 8 cã c¸c chØ tiªu theo dâi hÇu nh− ®¹t gi¸ trÞ cao h¬n so víi c¸c c«ng thøc kh¸c, vÝ dô: träng l−îng trung b×nh b¾p th−¬ng phÈm ®¹t 1,4kg, chiÒu cao b¾p ®¹t 12,57cm, ®−êng kÝnh b¾p ®¹t 19,37cm. §ång thêi ®©y còng lµ c«ng thøc cho n¨ng suÊt thùc thu cao nhÊt(42,3 tÊn/ha), thÊp nhÊt lµ c«ng thøc 1(29,0 tÊn/ha), c«ng thíc ®èi chøng ®¹t 38,7 tÊn/ha. 4.4.5. HiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c møc ph©n bãn. NÕu n¨ng suÊt lµ chØ tiªu ®¸nh gi¸ vÒ kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña c©y trång th× hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ mét chØ tiªu ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña kü thuËt trång trät ®−îc øng dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Khi sö dông c¸c møc ph©n bãn hay gièng tuy cho n¨ng suÊt cao nh−ng ®Çu t− lín, tiÕn hµnh ch¨m sãc khã kh¨n, phøc t¹p dÉn ®Õn hiÖu qu¶ thÊp th× ng−êi d©n khã chÊp nhËn. Ng−îc l¹i, khi sö dông mét lo¹i gièng hay møc ph©n bãn mÆc dï n¨ng suÊt mang l¹i kh«ng cao l¾m nh−ng ®Çu t− thÊp, l¹i ®−îc tiÕn hµnh mét c¸ch dÔ dµng ®−a ®Õn hiÖu qu¶ cao th× møc ph©n hay gièng ®ã nhanh chãng ®−îc ng−êi d©n sö dông mét c¸ch réng r·i. HiÖu qu¶ kinh tÕ ®−îc ®¸nh gi¸ dùa vµo chØ tiªu n¨ng suÊt t¨ng lªn vµ chi phÝ bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Chóng t«i ®· tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c møc ph©n bãn vµ cã c¸c sè liÖu thÓ hiÖn ë b¶ng 15. B¶ng 15: HiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c møc ph©n bãn cho b¾p c¶i. Chi phÝ t¨ng so víi §C (1000®/ ha) ChØ tiªu C«ng thøc NSTT (tÊn/ ha) Béi thu (tÊn/ ha) Tæng thu t¨ng so víi §C (1000®/ ha) Ph©n ®¹m Ph©n kali Ph©n l©n Tæng L·i so víi §C (1000®/ ha) 1 29,0 - - - - - - - 2 30,5 - - - - - - - 3 35,4 - - - - - - - 4 35,4 - - - - - - - 5 38,7 0 - - - - - - 6 32,7 - - - - - - - 7 41,0 2,3 11.500 -597 1.300 -470 233 11.267 8 42,3 3,6 18.000 - 1.300 -470 830 17.170 9 40,5 1,8 9.000 597 1.300 -470 1.427 7.573 10(®/c) 38,7 - - - - - - - Ghi chó: + GÝa c¸c lo¹i ph©n ®¹m, kali, l©n. - Ph©n ®¹m: 5.500 ®ång/ kg - Ph©n kali: 6.500 ®ång/ kg - Ph©n l©n: 1.600 ®ång/ kg + GÝa b¾p c¶i: 5.000 ®ång/ kg Qua b¶ng 15 chóng t«i thÊy: khi sö dông c¸c møc ph©n bãn kh¸c nhau th× chØ cã c«ng thøc 7,8 vµ c«ng thøc 9 lµ cho n¨ng suÊt cao h¬n ®èi chøng tõ 1,8 – 3,6 tÊn/ha vµ ®Òu mang l¹i lîi nhuËn tõ 7.573.000 – 17.170.000 ®ång/ ha. ë c«ng thøc 9 cã møc ®Çu t− cao nhÊt (1.427.000 ®ång/ ha) nh−ng l¹i cã béi thu thap nhÊt( ®¹t 1,8 tÊn/ ha) dÉn ®Õn tæng thu nhËp thap h¬n so víi c¸c c«ng thøc sö dông c¸c møc ph©n bãn kh¸c vµ l·i suÊt mang l¹i còng thÊp nhÊt (17.170.000 ®ång/ ha). 12 V. KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ 5.1. KÕt luËn Vµo vô §«ng n¨m 2007, chóng t«I ®· tiÕn hµnh 4 thÝ nghiÖm b¾p c¶i ë ViÖn KHKT NN B¾c Trung Bé(ASINCV), thµnh phè Vinh, tØnh NghÖ An. KÕt qu¶ cña c¸c thÝ nghiÖm ®· ®−îc chóng t«i ph©n tÝch vµ tæng hîp, qua ®ã chóng t«i cã mét sè kÕt luËn nh− sau: • ThÝ nghiÖm so s¸nh gièng: TuyÓn chän ®−îc gièng Kkcross cã kh¶ n¨ng sinh tr−ëng ph¸t triÓn tèt trong ®iÒu kiÖn thêi tiÕt khÝ hËu ë vïng sinh th¸i B¾c Trung Bé, cã kh¶ n¨ng thÝch øng réng, cho n¨ng suÊt cao, phÈm chÊt tèt. • ThÝ nghiÖm mËt ®é: Trong qu¸ tr×nh thÝ nghiÖm b−íc ®Çu chóng t«i kÕt luËn ë mËt ®é 40x40cm cho n¨ng suÊt thùc thu cao, träng l−îng b¾p trung b×nh ®¹t tiªu chuÈn siªu thÞ, vµ ®©y còng lµ mËt ®é ®−îc khuyÕn c¸o trång vµo vô §«ng Xu©n t¹i vïng sinh th¸i B¾c Trung Bé. • ThÝ nghiÖm thêi vô: ë thêi vô trång ngµy 06/11/2007 lµ thêi vô sím nhÊt vµ lµ thêi vô cho n¨ng suÊt cao nhÊt víi 41,44 tÊn/ha. • ThÝ nghiÖm ph©n bãn: Møc ph©n bãn N:P:K =50:50:150 cho n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ cao nhÊt. 5.2. §Ò nghÞ • Cã thÓ sö dông l−îng ph©n bãn ë møc N:P:K=50:50:150, mËt ®é 40x40cm, thêi vô sím ngµy 06/11 cho m« h×nh b¾p c¶i • Cã thÓ më réng diÖn tÝch trång b¾p c¶i ®èi víi gièng Kkcross • CÇn cã sù ph©n tÝch hµm l−îng vitamin, c¸c kho¸ng chÊt cña b¾p c¶i 1 BÁO CÁO KẾT QUẢ CÁC THÍ NGHIỆM DƯA HẤU TẠI NGHỆ AN NĂM 2009 ***--0--*** Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n: “Gi¶m d− l−îng thuèc trõ s©u, c¶i thiÖn n¨ng suÊt chÊt l−îng vµ thÞ tr−êng tiªu thô rau vïng B¾c Trung Bé th«ng qua viÖc sö dông gièng míi, ¸p dông c¸c nguyªn t¾c thùc hµnh n«ng nghiÖp tèt vµ tËp huÊn c¬ b¶n cho n«ng d©n” (021/06/VIE), gi÷a ViÖn Khoa Häc Kü ThuËt N«ng NghiÖp B¾c Trung Bé vµ §¹i häc Sydney. Chóng t«i cã tiÕn hµnh c¸c thÝ nghiÖm vÒ D−a hÊu ë NghÖ An vµo vô HÌ n¨m 2009. ThÝ nghiÖm D−a hÊu chóng t«i thùc hiÖn gåm: ThÝ nghiÖm so s¸nh gièng, thÝ nghiÖm mËt ®é, thÝ nghiÖm ph©n bãn, thÝ nghiÖm thuèc b¶o vÖ thùc vËt ë Quúnh L−¬ng vµ DiÔn Phong. 1. KÕt qu¶ thÝ nghiÖm so s¸nh gièng D−a hÊu ë Quúnh L−¬ng 1.1. Một số chỉ tiêu về hình thái Bảng 1: Một số chỉ tiªu về h×nh th¸i cña c¸c giống D−a hÊu thÝ nghiệm Th©n L¸ Hoa Qu¶ H¹t ChØ tiªu Gièng Mµu s¾c Mµu s¾c D¹ng l¸ Mµu s¾c D¹ng qu¶ Mµu s¾c vá Mµu s¾c §Þa ph−¬ng (®/c) Xanh nh¹t Xanh nh¹t XÏ thuú s©u Vµng Dµi Xanh thÉm §en 3802 Xanh ®Ëm Xanh ®Ëm XÏ thuú s©u Vµng Trßn Säc tr¾ng xanh N©u 3803 Xanh ®Ëm Xanh ®Ëm XÏ thuú s©u Vµng BÇu Säc tr¾ng xanh N©u 3804 Xanh ®Ëm Xanh ®Ëm XÏ thuú s©u Vµng Trßn Säc N©u 3805 Xanh ®Ëm Xanh ®Ëm XÏ thuú s©u Vµng Trßn Säc N©u 3806 Xanh ®Ëm Xanh ®Ëm XÏ thuú s©u Vµng Trßn Säc tr¾ng xanh N©u 3807 Xanh ®Ëm Xanh ®Ëm XÏ thuú s©u Vµng BÇu §en säc N©u 3808 Xanh ®Ëm Xanh ®Ëm XÏ thuú s©u Vµng Dµi Säc N©u 3809 Xanh ®Ëm Xanh ®Ëm XÏ thuú s©u Vµng BÇu Säc N©u CS 202 Xanh nh¹t Xanh ®Ëm XÏ thuú võa Vµng Dµi Xanh §en CN 46 Xanh nh¹t Xanh ®Ëm XÏ thuú võa Vµng Dµi Xanh ®Ëm §en Sumo Xanh nh¹t Xanh nh¹t XÏ thuú võa Vµng Dµi Xanh sÉm säc mê §en D−a kh«ng h¹t Xanh ®Ëm Xanh nh¹t XÏ thuú n«ng Vµng Trßn Säc xanh nh¹t Tr¾ng Qua kÕt qu¶ ë b¶ng 1 chóng t«i nhËn thÊy gi÷a c¸c gièng trong thÝ nghiÖm cã nh÷ng ®Æc ®iÓm h×nh th¸i kh¸c nhau. 2 1..2. Thêi gian sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña c¸c gièng D−a hÊu B¶ng 2: Theo dâi thêi gian sinh tr−ëng ( §VT: Ngµy) ChØ tiªu Gièng Ngµy mäc (50%c©y/«) Ra hoa ré (50%c©y/«) Ngµy thu qu¶ ®Çu Ngµy thu xong qu¶ §Þa ph−¬ng (®/c) 5 28 62 65 3802 5 28 65 68 3803 6 28 65 68 3804 5 28 65 68 3805 5 28 65 68 3806 5 28 65 68 3807 5 28 65 68 3808 6 28 65 68 3809 6 30 65 68 CS 202 5 30 62 64 CN 46 5 30 62 64 Sumo 5 30 62 64 D−a kh«ng h¹t 6 31 63 65 Qua bảng 2 chúng tôi nhận thấy giống Dưa không hạt có thời gian sinh trưởng từ gieo đến ra hoa rộ dài nhất (31ngày). Các giống CS 202, CN 46, Sumo có thời gian sinh trưởng ngắn nhất (64ngày). 1.3. Theo dõi chỉ tiêu sâu bệnh: Nhìn chung mức độ nhiễm bệnh của các giống Dưa hấu ở Quỳnh Lương là không đáng kể. Cỏc giống đều nhiễm nhẹ Bệnh thán thư và Bệnh sương mai 1.4. N¨ng suÊt vµ c¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt cña c¸c gièng B¶ng 4: C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt vµ n¨ng suÊt cña c¸c gièng thÝ nghiÖm ChØ tiªu Gièng Träng l−îng qu¶ trung b×nh (kg/qu¶) MËt ®é (c©y/ha) NSLT (tÊn/ha) NSTT (tÊn/ha) NSTT so víi ®èi chøng (%) §Þa ph−¬ng (®/c) 2,70 7000 37,80 30,8 100 3802 3,20 7000 44,80 32,7 106 3803 3,73 7000 52,60 41,8 135 3804 3,80 7000 58,80 32,4 105 3805 3,90 7000 54,60 49,2 159 3 3806 3,80 7000 53,20 49,3 160 3807 3,64 7000 51,60 37,6 122 3808 3,39 7000 47,46 38,9 126 3809 2,90 7000 40,70 28,6 92 CS 202 3,20 7000 44,80 35,5 115 CN 46 3,50 7000 49,00 38,0 123 Sumo 3,19 7000 44,60 36,0 116 D−a kh«ng h¹t 3,80 7000 53,20 39,3 127 LSD 0,05 - - - 4,03 - Qua b¶ng 4 ta thÊy: träng l−îng qu¶ trung b×nh dao ®éng tõ 2,70 - 3,90 kg/qu¶. Trong ®ã träng l−îng c¸c gièng thÝ nghiÖm ®Òu cao h¬n so víi gièng ®èi chøng vµ cao nhÊt lµ ë gièng 3805. N¨ng suÊt lý thuyÕt c¸c gièng ®Òu cao h¬n gièng ®èi chøng (37,80 tÊn/ha) vµ cao nhÊt lµ ë gièng 3804 (58,80 tÊn/ha). Gièng 3806 cã n¨ng suÊt thùc thu cao nhÊt lµ 49,3 tÊn/ha; gièng 3809 cã n¨ng suÊt thùc thu thÊp h¬n gièng ®èi chøng vµ lµ gièng cã n¨ng suÊt thÊp nhÊt. 1.5. C¸c chØ tiªu vÒ chÊt l−îng qu¶ B¶ng 5: Mét sè chØ tiªu vÒ chÊt l−îng qu¶ Thö nÕm vµ cho ®iÓm ChØ tiªu Gièng Dµi qu¶ (cm) §−êng kÝnh qu¶ (cm) §é dµy cïi (cm) §é Brix (%) Mµu s¾c ruét VÞ ngät §é c¸t §Þa ph−¬ng (®/c) 24,5 17,8 0,96 9,0 3-§á TB 3-TB 3- TB 3802 20,0 17,3 0,73 9,0 4-Hång 3-TB 3- TB 3803 20,4 16,7 0,64 9,0 4-Hång 3-TB 3- TB 3804 20,8 18,9 0,40 9,0 3-§á TB 3-TB 3- TB 3805 20,5 17,3 0,52 9,0 3-§á TB 3-TB 3- TB 3806 20,2 17,2 0,56 9,0 3-§á TB 3-TB 3- TB 3807 21,2 17,4 0,79 9,20 3-§á TB 3-TB 3- TB 4 3808 25,2 16,0 0,98 9,21 3-§á TB 3-TB 3- TB 3809 24,3 14,9 0,83 9,99 3-§á TB 3- TB 3- TB CS 202 27,1 17,7 1,13 10,11 2- §á 2-Ngät 3- TB CN 46 27,6 18,0 1,15 10,77 2-Vµng 2-Ngät 3- TB Sumo 27,3 17,1 1,17 10,3 2- §á 2-Ngät 3- TB D−a kh«ng h¹t 22,0 19,5 1,10 10,5 3-§á TB 2-Ngät 3- TB Qua b¶ng 5 ta thÊy c¸c gièng thÝ nghiÖm cã nhiÒu d¹ng qu¶ kh¸c nhau(trßn, bÇu, dµi), do ®ã cã chiÒu dµi qu¶ còng nh− ®−êng kÝnh qu¶ kh¸c nhau râ rÖt, lÇn l−ît dao ®éng tõ 20,0 – 27,6cm; 14,9 – 19,5cm. §é dµy cïi cña c¸c gièng dao ®éng tõ 0,4 – 1,17cm, trong ®ã c¸c gièng 3803, 3804, 3805, 3806 cã ®é dµy cïi máng nªn dÔ bÞ nøt khi gÆp m−a. §é Brix cña c¸c gièng dao ®éng tõ 9,0 – 10,77. Qua ®¸nh gi¸ b»ng m¸y vµ ph−¬ng ph¸p thö nÕm cho ®iÓm ta thÊy c¸c gièng CS 202, CN 46, Sumo, D−a kh«ng h¹t ë møc thang ®iÓm 2(ngät), cßn c¸c gièng kh¸c cã mµu s¾c kh«ng hÊp dÉn vµ ®é ngät trung b×nh. 2. KÕt qu¶ nghiªn cøu thÝ nghiÖm ph©n bãn 2.1. ChØ tiªu vÒ thêi gian sinh tr−ëng ph¸ t triÓn B¶ng 6: Thêi gian sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn §¬n vÞ tÝnh : ngµy Thêi gian tõ gieo ®Õn.... ChØ tiªu Ph©n bãn Gièng Mäc Ra hoa Thu løa ®Çu KÕt thóc thu Thêi gian sinh tr−ëng CS 202 3 32 59 64 64 N:P:K=9:6:3 CN 46 3 31 59 64 64 CS 202 3 32 59 64 64 N:P:K=8:10:3 (®/c) CN 46 3 31 59 64 64 CS 202 3 32 59 64 64 N:P:K=3:9:6 CN 46 3 31 59 64 64 CS 202 3 33 62 66 66 N:P:K=13:13:13 CN 46 3 32 62 66 66 Tõ kÕt qu¶ b¶ng 6 chóng t«i nhËn thÊy thêi gian sinh tr−ëng ë c¸c thêi kú mäc mÇm, ra hoa ré, thu qu¶ ®Çu, thu xong qu¶ kh«ng cã sù sai kh¸c lín l¾m gi÷a c¸c c«ng thøc còng nh− c¸c gièng thÝ nghiÖm so víi c«ng thøc ®èi chøng. C«ng thøc 4(N:P:K= 13:13:13) cã thêi gian sinh tr−ëng dµi nhÊt (66 ngµy). 2.2. N¨ng suÊt vµ c¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt cña c¸c gièng 5 B¶ng 7: C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt vµ n¨ng suÊt ChØ tiªu Ph©n bãn Gièng Träng l−îng qu¶ b×nh qu©n (kg/qu¶) Sè qu¶/c©y (qu¶) MËt ®é (c©y/h a) NSLT (tÊn/ha) NSTT (tÊn/ha) NSTT so víi ®èi chøng (%) CS 202 2,79 2 7000 55,87 47,53 98,47 N:P:K =9:6:3 CN 46 2,86 2 7000 57,13 49,17 98,60 CS 202 2,84 2 7000 56,80 48,27 100,00 N:P:K =8:10:3 (®/c) CN 46 2,93 2 7000 58,60 49,87 100,00 CS 202 2,16 2 7000 43,20 37,03 76,71 N:P:K =3:9:6 CN 46 2,18 2 7000 43,60 37,45 75,10 CS 202 2,90 2 7000 58,00 49,17 101,86 N:P:K= 13:13:13 CN 46 3,04 2 7000 60,93 51,62 103,51 LSD0,05(nh¾c l¹i) - - - 1,631 - - LSD0,05(gièng) - - - 1,332 - - LSD0,05(ph©n bãn) - - - 2,547 - - LSD0,05(PB*G) - - - 2,664 - - LSD0,05(NL*PB) - - - 3,263 - - LSD0,05(nh¾c l¹i) - - - - 1,510 - LSD0,05(gièng) - - - - 1,233 - LSD0,05(ph©n bãn) - - - - 3,093 - LSD0,05(PB*G) - - - - 2,467 - LSD0,05(NL*PB) - - - - 3,021 - Qua kÕt qu¶ ë b¶ng 7, chóng t«i nhËn thÊy: - Träng l−îng qu¶ b×nh qu©n ë c¸c c«ng thøc ph©n bãn vµ c¸c gièng d−a hÊu thÝ nghiÖm dao ®éng tõ 2,16 – 3,04 kg/ qu¶. Trong ®ã, c«ng thøc ph©n bãn N:P:K= 3:9:6 cã träng l−îng qu¶ b×nh qu©n bÐ nhÊt (®¹t 2,16 kg vµ 2,18 kg), ë c«ng thøc ph©n bãn N:P:K= 13:13:13 träng l−îng qu¶ b×nh qu©n lín nhÊt (®¹t 2,90 kg vµ 3,04 kg). Tuy nhiªn, ë c¸c c«ng thøc ph©n bãn th× gièng d−a hÊu Ruét vµng CN 46 ®Òu cã ®é ®ång ®Òu qu¶ vµ träng l−îng qu¶ lín h¬n so víi gièng d−a hÊu CS 202. - ë tÊt c¶ c¸c c«ng thøc ph©n bãn thÝ nghiÖm th× gièng CN 46 cã NSLT còng nh− NSTT ®Òu lín h¬n so víi gièng CS 202. Trong ®ã ë c«ng thøc 4 (N:P:K=13:13:13) cã hµm l−îng c¸c yÕu tè N, P2O5, K2O ®Òu cao vµ c©n ®èi nªn cã c¶ NSLT vµ NSTT lín h¬n so víi c¸c c«ng thøc ph©n bãn kh¸c; cßn ë c«ng thøc 3 (N:P:K=3:9:6) víi hµm l−îng N thÊp nªn c©y sinh tr−ëng ph¸t triÓn kÐm do ®ã cã NSLT vµ NSTT ®¹t thÊp nhÊt (cô thÓ gièng CS 202 cã NSLT ®¹t 43,2 tÊn/ha, NSTT ®¹t 37,03 tÊn/ha). 6 2.3. ChØ tiªu vÒ phÈm chÊt qu¶ B¶ng 8: Mét sè chØ tiªu vÒ phÈm chÊt qu¶ cña c¸c gièng D−a hÊu Thö nÕm (1-5) ChØ tiªu Ph©n bãn Gièng VÞ ngät Møc ®é c¸t Mµu ruét qu¶ §−êng kÝnh qu¶ (cm) ChiÒu cao qu¶ (cm) §é dµy cïi (cm) §é dµy thÞt (cm) §é Brix (%) CS 202 1 RÊt ngät 2 C¸t 1 RÊt ®á 13,20 27,23 1,17 10,87 10,50N:P:K =9:6:3 CN 46 1 RÊt ngät 3 Trung b×nh 2 Vµng 13,73 27,40 1,03 11,67 12,17 CS 202 1 RÊt ngät 2 C¸t 1 RÊt ®á 13,60 27,33 1,13 11,33 11,33 N:P:K =8:10:3 (®/c) CN 46 1 RÊt ngät 3 Trung b×nh 2 Vµng 13,83 27,80 0,97 11,90 12,17 CS 202 1 RÊt ngät 2 C¸t 1 RÊt ®á 13,10 24,93 1,27 10,57 11,67N:P:K =3:9:6 CN 46 1 RÊt ngät 3 Trung b×nh 2 Vµng 13,43 25,13 1,07 11,33 12,33 CS 202 1 RÊt ngät 2 C¸t 1 RÊt ®á 13,77 27,83 1,10 11,57 12,00N:P:K= 13:13:13 CN 46 1 RÊt ngät 3 Trung b×nh 1 RÊt vµng 14,03 28,50 0,97 12,10 12,33 - VÞ ngät: Chóng t«i nhËn thÊy kh«ng cã sù kh¸c biÖt vÒ vÞ ngät D−a hÊu ë c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm vµ ®Òu ®−îc ®¸nh gi¸ cho thang ®iÓm 1( rÊt ngät). - §é c¸t: Khi nÕm chóng t«i cã nhËn xÐt ë tÊt c¶ c¸c c«ng thøc ph©n bãn th× gièng CS 202 ®Òu cã ®é c¸t ë møc thang ®iÓm 2 (c¸t), cßn gièng CN 46 ®Òu cã ®é c¸t ë møc thang ®iÓm 3 (trung b×nh). - Mµu s¾c ruét qu¶: ë c¸c c«ng thøc ph©n bãn th× gièng D−a hÊu CS 202 ®−îc cho thang ®iÓm 1 (rÊt ®á), cßn gièng CN 46 cho thang ®iÓm 2(vµng). - ChiÒu cao qu¶ vµ ®−êng kÝnh qu¶: ë c¸c c«ng thøc ph©n bãn vµ c¸c gièng thÝ nghiÖm cã chiÒu cao qu¶ còng nh− ®−êng kÝnh qu¶ sai kh¸c kh«ng lín l¾m, lÇn l−ît dao ®éng tõ 24,93 – 28,50 cm vµ 13,10 – 14,03 cm. Trong ®ã ta thÊy c«ng thøc 3(N:P:K=3:9:6) víi hµm l−îng ®¹m thÊp nªn cã träng l−îng qu¶ b×nh qu©n thÊp nhÊt, do ®ã còng cã chiÒu cao qu¶ vµ ®−êng kÝnh qu¶ nhá nhÊt. - §é dµy cïi vµ ®é dµy thÞt qu¶: Do thu ho¹ch qu¶ ®¹t ®Õn ®é chÝn cña D−a hÊu nªn cã ®é dµy cïi máng, kh«ng cã sù chªnh lÖch lín ë c¸c c«ng thøc ph©n bãn kh¸c nhau, dao ®éng tõ 0,97 – 1,27 cm. - §é Brix (%): Qua kÕt qu¶ ph©n tÝch chóng t«i nhËn thÊy, nång ®é chÊt kh« (% ®é Brix) ë c¸c c«ng thøc ph©n bãn còng nh− c¸c gièng thÝ nghiÖm dao ®éng tõ 10,50 – 12,33 %. §é Brix ë c«ng thøc I (N:P:K= 9:6:3) ®¹t thÊp nhÊt vµ thÊp h¬n so víi c«ng thøc ®èi chøng, cßn c«ng thøc III( N:P:K = 3:9:6) vµ c«ng thøc IV (N:P:K= 13:13:13) víi hµm l−îng Kali cao h¬n so víi c¸c c«ng thøc kh¸c nªn cã ®é Brix cao h¬n c«ng thøc ®èi chøng, trong ®ã c«ng thøc IV cã ®é Brix cao nhÊt (gièng CS 202 ®¹t 12%, gièng CN 46 ®¹t 12,33%). 7 2.4. HiÖu qu¶ kinh tÕ cña viÖc sö dông c¸c lo¹i ph©n bãn B¶ng 9: HiÖu qu¶ kinh tÕ ChØ tiªu Ph©n bãn Gièng Tæng chi (TriÖu ®ång/ ha) Tæng thu (TriÖu ®ång/ ha) Lîi nhuËn (TriÖu ®ång/ ha) Tû suÊt lîi nhuËn CS 202 45,4 237.65 192.25 4.235 N:P:K= 9:6:3 CN 46 46,0 319.61 273.61 5.948 CS 202 46,3 241.35 195.05 4.213 N:P:K =8:10:3 (®/c) CN 46 46,9 324.16 277.26 5.912 CS 202 46,8 185.15 138.35 2.956 N:P:K =3:9:6 CN 46 47,4 243.43 196.03 4.136 CS 202 48,2 245.85 197.65 4.101 N:P:K= 13:13:13 CN 46 48,8 335.53 286.73 5.875 Qua b¶ng 9 chóng t«i nhËn thÊy: Khi sö dông ph©n bãn B×nh §iÒn tuy møc ®Çu t− chi phÝ cao nh−ng do chÊt l−îng ph©n bãn tèt, tû lÖ c¸c hµm l−îng N, P2O5, K2O ®Òu cao vµ c©n ®èi, tû lÖ c¸c t¹p chÊt Ýt nªn ®· mang l¹i hiÖu qu¶ vµ thu ®−îc lîi nhuËn mét c¸ch ®¸ng kÓ. Nh×n chung khi xÐt vÒ lîi nhuËn thu ®−îc ë c¸c c«ng thøc ph©n bãn vµ gièng ta thÊy c«ng thøc IV ( N:P:K=13:13:13, CN 46) ®¹t lîi nhuËn cao nhÊt. 3. KÕt qu¶ nghiªn cøu thÝ nghiÖm vÒ mËt ®é 3.1. ChØ tiªu vÒ thêi gian sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn B¶ng 10: Thêi gian sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn §¬n vÞ tÝnh: ngµy Thêi gian tõ gieo ®Õn.... ChØ tiªu MËt ®é Gièng Mäc Ra hoa Thu løa ®Çu KÕt thóc thu Thêi gian sinh tr−ëng CS 202 3 29 57 59 59 0,3mx2,5m CN 46 3 28 57 59 59 CS 202 3 29 57 59 59 0,4mx2,5m (®/c) CN 46 3 28 57 59 59 CS 202 3 31 57 59 59 0,5mx2,5m CN 46 3 30 57 59 59 CS 202 3 31 57 59 59 0,6mx2,5m CN 46 3 30 57 59 59 Qua b¶ng 10 chóng t«i nhËn thÊy thêi gian sinh tr−ëng ë c¸c thêi kú mäc mÇm, ra hoa ré, thu qu¶ ®Çu, thu xong qu¶ kh«ng cã sù sai kh¸c lín l¾m gi÷a c¸c c«ng thøc còng nh− c¸c gièng thÝ nghiÖm. Thêi gian tõ gieo ®Õn ra hoa ré ë c¸c mËt ®é 0,3mx 2,5m vµ 0,4mx 2,5m ( dao ®éng tõ 28-29 ngµy) ng¾n h¬n so víi c¸c mËt ®é 0,5mx 2,5m vµ 0,6mx 2,5m (dao ®éng tõ 30-31 ngµy). 8 3.2. N¨ng suÊt vµ c¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt B¶ng 11: C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt vµ n¨ng suÊt ChØ tiªu MËt ®é Gièng Träng l−îng qu¶ b×nh qu©n (kg/qu¶) Sè qu¶/c©y (qu¶) MËt ®é (c©y/h a) NSLT (tÊn/ha) NSTT (tÊn/ha) NSTT so víi ®èi chøng (%) CS 202 2,16 2 9333 56,07 44,78 92,04 0,3x2,5m CN 46 2,21 2 9333 57,37 46,75 89,96 CS 202 3,03 2 7000 60,67 48,65 100,00 0,4x2,5m (®/c) CN 46 3,21 2 7000 64,27 51,97 100,00 CS 202 3,42 2 5600 54,67 42,70 87,77 0,5x2,5m CN 46 3,49 2 5600 55,84 43,83 84,34 CS 202 3,84 2 4666 49,92 39,12 80,41 0,6x2,5m CN 46 3,88 2 4666 50,44 39,50 76,01 LSD0,05(nh¾c l¹i) - - - 1,244 - - LSD0,05(gièng) - - - 1,016 - - LSD0,05(mËt ®é) - - - 1,306 - - LSD0,05(M§*G) - - - 2,032 - - LSD0,05(NL*M§) - - - 2,489 - - LSD0,05(nh¾c l¹i) - - - - 1,225 - LSD0,05(gièng) - - - - 1,001 - LSD0,05(mËt ®é) - - - - 1,865 - LSD0,05(M§*G) - - - - 2,001 - LSD0,05(NL*M§) - - - - 2,450 - - Träng l−îng qu¶ b×nh qu©n (kg/ qu¶): ë c¸c mËt ®é kh¸c nhau cña c¸c gièng d−a hÊu kh¸c nhau th× träng l−îng qu¶ còng kh¸c nhau, dao ®éng tõ 2,16 – 3,88 kg/ qu¶. Trong ®ã, c«ng thøc mËt ®é trång 0,3m x 2,5m cã träng l−îng qu¶ b×nh qu©n bÐ nhÊt (®¹t 2,16 kg vµ 2,21 kg), ë mËt ®é trång 0,6m x 2,5m cã träng l−îng qu¶ b×nh qu©n lín nhÊt (®¹t 3,84 kg vµ 3,88 kg). - ¶nh h−ëng cña c¸c møc mËt ®é kh¸c nhau ®Õn NSLT vµ NSTT ë mËt ®é dµy nhÊt (0,3mx2,5m) mÆc dï c¶ gièng CS 202 vµ CN 46 ®Òu cã sè luîng qu¶ trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch nhiÒu (52 qu¶/ «) nh−ng träng l−îng qu¶ b×nh qu©n cña chóng l¹i nhá (lÇn l−ît ®¹t 2,16 kg/ qu¶ vµ 2,21 kg/ qu¶), do ®ã ®em l¹i NSLT còng nh− NSTT thÊp (56,07 tÊn/ ha; 44,78 tÊn/ ha) vµ (57,37 tÊn/ ha; 46,75 tÊn/ ha). ë mËt ®é th−a nhÊt (0,6mx 2,5m) cã träng l−îng qu¶ b×nh qu©n cña c¶ gièng CS 202 vµ CN 46 ®Òu ®¹t lín nhÊt ( lÇn l−ît lµ 3,84 kg/ qu¶ vµ 3,88 kg/ qu¶) tuy nhiªn sè l−îng qu¶ trªn ®¬n vÞ 9 diÖn tÝch cña chóng l¹i Ýt nhÊt (26 qu¶/ «), v× vËy mµ chóng chØ ®¹t NSLT vµ NSTT lÇn l−ît lµ (49,92 tÊn/ ha; 39,12 tÊn/ ha) vµ (50,44 tÊn/ ha; 39,5 tÊn/ ha). N¨ng suÊt cña gièng CS 202 vµ CN 46 ®¹t cao nhÊt lµ ë c«ng thøc ®èi chøng (0,4mx2,5m), cã NSLT vµ NSTT lÇn l−ît ®¹t (60,67 tÊn/ ha; 48,65 tÊn/ ha) vµ (64,27 tÊn/ ha; 51,97 tÊn/ ha). 3.3. ChØ tiªu vÒ phÈm chÊt qu¶ B¶ng 12: Mét sè chØ tiªu vÒ phÈm chÊt qu¶ cña c¸c gièng D−a hÊu Thö nÕm (1-5) ChØ tiªu MËt ®é Gièng VÞ ngät Møc ®é c¸t Mµu ruét qu¶ §−êng kÝnh qu¶ (cm) ChiÒu cao qu¶ (cm) §é dµy cïi (cm) §é dµy thÞt (cm) §é Brix (%) CS 202 1 RÊt ngät 2 C¸t 1 RÊt ®á 13,37 24,07 1,23 10,90 12,170,3x2,5m CN 46 1 RÊt ngät 3 Trung b×nh 2 Vµng 13,50 24,80 1,07 11,37 12,33 CS 202 1 RÊt ngät 2 C¸t 1 RÊt ®á 14,07 27,67 1,10 11,87 12,170,4x2,5m (®/c) CN 46 1 RÊt ngät 3 Trung b×nh 2 Vµng 14,33 27,97 0,87 12,60 12,33 CS 202 1 RÊt ngät 2 C¸t 1 RÊt ®á 14,73 28,57 1,13 12,47 12,000,5x2,5m CN 46 1 RÊt ngät 3 Trung b×nh 2 Vµng 14,90 29,03 1,03 12,83 12,17 CS 202 1 RÊt ngät 2 C¸t 1 RÊt ®á 15,03 30,07 1,27 12,50 12,170,6x2,5m CN 46 1 RÊt ngät 3 Trung b×nh 2 Vµng 15,40 30,40 1,27 12,87 12,17 Qua b¶ng 12, chóng t«i cã nhËn xÐt sau ®©y: - ë c¸c c«ng thøc mËt ®é kh¸c nhau th× gièng CS 202 ®Òu ®−îc ®¸nh gi¸ rÊt ngät, c¸t, rÊt ®á; cßn gièng CN 46 còng ®−îc ®¸nh gi¸ rÊt ngät nh−ng cã ®é c¸t trung b×nh vµ ruét qu¶ mµu vµng. - ChiÒu cao qu¶ vµ ®−êng kÝnh qu¶ ë c¸c c«ng thøc mËt ®é vµ c¸c gièng thÝ nghiÖm sai kh¸c kh«ng lín l¾m, lÇn l−ît dao ®éng tõ 24,07 – 30,40 cm vµ 13,37 – 15,40 cm. C«ng thøc 1 víi mËt ®é trång dµy nhÊt (0,3mx2,5m) nªn cã chiÒu cao qu¶ vµ ®−êng kÝnh qu¶ nhá nhÊt, cßn c«ng thøc 4 víi mËt ®é trång th−a nhÊt (0,6mx2,5m) cã ®−êng kÝnh qu¶ còng nh− chiÒu cao qu¶ lín nhÊt, lÇn l−ît ®¹t 15,03 cm vµ 30,07 cm (®èi víi gièng CS 202), 15,40 cm vµ 30,40 cm (®èi víi gièng CN 46). - §é dµy cïi vµ ®é dµy thÞt qu¶: c¸c gièng ®Òu cã ®é dµy cïi máng, kh«ng cã sù chªnh lÖch lín ë c¸c c«ng thøc mËt ®é, dao ®éng tõ 0,87 – 1,27 cm. - §é Brix (%): Qua kÕt qu¶ ph©n tÝch chóng t«i nhËn thÊy, ë c¸c c«ng thøc mËt ®é còng nh− c¸c gièng thÝ nghiÖm th× chØ tiªu nµy kh«ng cã sù sai kh¸c lín l¾m, dao ®éng tõ 12,00 – 12,33 %. Trong ®ã chóng t«i nhËn thÊy ®èi víi gièng d−a hÊu Ruét vµng CN 46 khi ®· ®Õn ®é chÝn thu ho¹ch th× cã ®é Brix t−¬ng ®èi æn ®Þnh h¬n so víi gièng d−a hÊu CS 202. 10 3.4. HiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c gièng D−a hÊu ë c¸c c«ng thøc mËt ®é kh¸c nhau B¶ng 13: HiÖu qu¶ kinh tÕ ChØ tiªu MËt ®é Gièng Tæng chi (TriÖu ®ång/ ha) Tæng thu (TriÖu ®ång/ ha) Lîi nhuËn (TriÖu ®ång/ ha) Tû suÊt lîi nhuËn CS 202 46,3 223,90 177,60 3,84 0,3x2,5m CN 46 46,9 303,88 256,98 5,479 CS 202 46,3 243,25 196,95 4,25 0,4x2,5m (®/c) CN 46 46,9 337,81 290,91 6,20 CS 202 46,3 213,50 167,20 3,61 0,5x2,5m CN 46 46,9 284,90 237,99 5,07 CS 202 46,3 195,60 149,30 3,22 0,6x2,5m CN 46 46,9 256,75 209,85 4,47 Qua b¶ng 16 chóng t«i nhËn thÊy: XÐt vÒ lîi nhuËn thu ®−îc vµ tû suÊt lîi nhuËn ë c¸c c«ng thøc mËt ®é ta thÊy c«ng thøc 2 ( mËt ®é 0,4mx 2,5m) ®¹t lîi nhuËn vµ tû suÊt lîi nhuËn cao nhÊt. 4. KÕt qu¶ nghiªn cøu thÝ nghiÖm thuèc b¶o vÖ thùc vËt 4.1. §Æc ®iÓm sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn B¶ng 14: Thêi gian sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn Thêi gian tõ gieo ®Õn...(ngµy) ChØ tiªu C«ng thøc Gièng Mäc Ra hoa Thu qu¶ ®Çu KÕt thóc thu Thêi gian sinh tr−ëng (ngµy) CS 202 3 27 51 51 51 Sum« 5758 3 28 51 51 51 CN 46 Ruét vµng 3 27 51 51 51 MÆt trêi ®á (D−a kh«ng h¹t) 5 30 51 51 51 Ch¸nh n«ng CN 737 3 29 51 51 51 Phun thuèc BVTV N«ng viÖt 027 3 29 51 51 51 Phun n−íc l· CS 202 3 27 51 51 51 11 Sum« 5758 3 28 51 51 51 CN 46 Ruét vµng 3 27 51 51 51 MÆt trêi ®á (D−a kh«ng h¹t) 5 30 51 51 51 Ch¸nh n«ng CN 737 3 29 51 51 51 (®/c) N«ng viÖt 027 3 29 51 51 51 Qua b¶ng 14, chóng t«i nhËn thÊy thêi gian sinh tr−ëng ë c¸c thêi kú mäc mÇm, ra hoa ré kh«ng cã sù sai kh¸c lín l¾m gi÷a c¸c c«ng thøc còng nh− c¸c gièng thÝ nghiÖm. ë c¶ 2 c«ng thøc ®Òu cã thêi gian tõ gieo ®Õn ra hoa ré cña gièng CS 202 vµ gièng CN 46 lµ ng¾n nhÊt (27 ngµy), cßn gièng MÆt trêi ®á cã thêi gian tõ gieo ®Õn ra hoa ré kÐo dµi ®Õn 30 ngµy. 4.2. ¶nh h−ëng cña thuèc BVTV ®Õn kh¶ n¨ng chèng chÞu mét sè s©u bÖnh h¹i chÝnh cña c¸c gièng D−a hÊu trong thÝ nghiÖm 4.2.1. BÖnh th¸n th− (Colletotrichum lagenarium) B¶ng 15: Møc ®é nhiÔm bÖnh th¸n th− cña c¸c gièng D−a hÊu Thêi kú theo dâi Ra hoa, ®Ó qu¶ Thu ho¹ch ChØ tiªu C«ng thøc Gièng ChØ sè bÖnh(%) Møc ®é nhiÔm bÖnh ChØ sè bÖnh(%) Møc ®é nhiÔm bÖnh CS 202 30,0 Trung b×nh 32,5 Trung b×nh Sum« 5758 31,5 Trung b×nh 34,0 Trung b×nh CN 46 Ruét vµng 31,0 Trung b×nh 33,5 Trung b×nh MÆt trêi ®á (D−akh«ngh¹t) 27,5 Trung b×nh 29,5 Trung b×nh Ch¸nh n«ng CN 737 31,5 Trung b×nh 34,5 Trung b×nh Phun thuèc BVTV N«ng viÖt 027 33,0 Trung b×nh 37,0 Trung b×nh CS 202 37,5 Trung b×nh 44,0 NhiÔm nÆng Sum« 5758 39,0 Trung b×nh 45,5 NhiÔm nÆng CN 46 Ruét vµng 38,0 Trung b×nh 45,0 NhiÔm nÆng MÆt trêi ®á (D−akh«ngh¹t) 32,5 Trung b×nh 38,5 Trung b×nh Ch¸nh n«ng CN 737 39,5 NhiÔm nÆng 47,0 NhiÔm nÆng Phun n−íc l· (®/c) N«ng viÖt 027 42,5 NhiÔm nÆng 52,0 NhiÔm nÆng 12 Qua b¶ng 15, chóng t«i nhËn thÊy: ë thêi kú Ra hoa, ®Ó qu¶: C¸c gièng D−a hÊu ë c«ng thøc phun thuèc BVTV ®Òu cã møc nhiÔm bÖnh trung b×nh, chØ sè bÖnh dao ®éng tõ 27,5-33,0%, trong ®ã gièng MÆt trêi ®á cã chØ sè bÖnh thÊp nhÊt (27,5%), cßn gièng N«ng viÖt 027 (gièng ®Þa ph−¬ng) cã chØ sè bÖnh cao nhÊt (33,0%). ë c«ng thøc phun n−íc l· tuy hÇu nh− c¸c gièng D−a hÊu còng nhiÔm bÖnh ë møc trung b×nh, nh−ng chØ sè bÖnh cña c¸c gièng ë c«ng thøc nµy dao ®éng tõ 32,5-42,5%, cao h¬n so víi c«ng thøc phun thuèc BVTV tõ 5,0-9,5%. ë thêi kú thu ho¹ch: ë c«ng thøc phun thuèc BVTV do ®−îc phun c¸c lo¹i thuèc BVTV ®Þnh kú nªn lµm t¨ng kh¶ n¨ng kh¸ng bÖnh cña c¸c gièng D−a hÊu. V× vËy, c¸c gièng D−a hÊu ë c«ng thøc nµy cã chØ sè bÖnh dao ®éng tõ 29,5-37,0% (®Òu nhiÔm ë møc trung b×nh), chØ t¨ng so víi thêi kú ra hoa, ®Ó qu¶ tõ 2-4%. Cßn ë c«ng thøc phun n−íc l· c¸c gièng D−a hÊu hÇu nh− ®Òu bÞ nhiÔm bÖnh nÆng, nh− gièng N«ng viÖt 027 cã chØ sè bÖnh lªn tíi 52%, t¨ng so víi thêi kú ra hoa ®Ó qu¶ 6,0-9,5% vµ t¨ng so víi c«ng thøc phun thuèc BVTV 9,0-15,0%. 4.2.2. BÖnh s−¬ng mai hay BÖnh ®èm phÊn (Pseudoperonospora cubensia) B¶ng 16: Møc ®é nhiÔm bÖnh s−¬ng mai cña c¸c gièng D−a hÊu Thêi kú theo dâi Ra hoa, ®Ó qu¶ Thu ho¹ch ChØ tiªu C«ng thøc Gièng ChØ sè bÖnh(%) Møc ®é nhiÔm bÖnh ChØ sè bÖnh(%) Møc ®é nhiÔm bÖnh CS 202 28,0 Trung b×nh 30,5 Trung b×nh Sum« 5758 29,0 Trung b×nh 32,5 Trung b×nh CN 46 Ruét vµng 28,5 Trung b×nh 31,5 Trung b×nh MÆt trêi ®á (D−akh«ngh¹t) 27,0 Trung b×nh 29,0 Trung b×nh Ch¸nh n«ng CN 737 29,5 Trung b×nh 33,0 Trung b×nh Phun thuèc BVTV N«ng viÖt 027 31,5 Trung b×nh 36,5 Trung b×nh CS 202 34,0 Trung b×nh 40,0 NhiÔm nÆng Sum« 5758 35,5 Trung b×nh 42,5 NhiÔm nÆng CN 46 Ruét vµng 34,5 Trung b×nh 40,5 NhiÔm nÆng MÆt trêi ®á (D−akh«ngh¹t) 31,0 Trung b×nh 36,0 Trung b×nh Ch¸nh n«ng CN 737 36,0 Trung b×nh 43,0 NhiÔm nÆng Phun n−íc l· (®/c) N«ng viÖt 027 39,5 Trung b×nh 48,0 NhiÔm nÆng 13 Qua b¶ng 16, chóng t«i nhËn thÊy: ë thêi kú thu ho¹ch do thêi tiÕt m−a nhiÒu, ®é Èm cao chÝnh lµ ®iÒu kiÖn cho bÖnh ph¸t triÓn, do vËy mµ chØ sè bÖnh ë c¸c gièng D−a hÊu trong c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm ®Òu t¨ng lªn so víi ë thêi kú ra hoa, ®Ó qu¶, nhÊt lµ ë c«ng thøc phun n−íc l· c¸c gièng D−a hÊu hÇu nh− ®Òu bÞ nhiÔm bÖnh nÆng (trõ gièng MÆt trêi ®á), chØ sè bÖnh cña c¸c gièng d−a hÊu t¨ng tõ 5,0-8,5% so víi thêi kú ra hoa, ®Ó qu¶ vµ t¨ng tõ 7,0-11,5% so víi c«ng thøc phun thuèc BVTV, ®Æc biÖt lµ gièng N«ng viÖt 027 cã chØ sè bÖnh ë thêi kú thu ho¹ch lªn tíi 48,0%. 4.2.3. BÖnh nøt th©n ch¶y nhùa (BÖnh b· trÇu, bÖnh ch¹y d©y) B¶ng 17: Tû lÖ nhiÔm bÖnh nøt th©n ch¶y nhùa Thêi kú theo dâi ChØ tiªu C«ng thøc Gièng Ra hoa, ®Ó qu¶ Thu ho¹ch CS 202 21,54 47,69 Sum« 5758 13,85 35,38 CN 46 Ruét vµng 27,69 53,85 MÆt trêi ®á (D−akh«ngh¹t) 3,08 9,23 Ch¸nh n«ng CN 737 26,15 52,31 Phun thuèc BVTV N«ng viÖt 027 35,38 60,00 CS 202 26,15 50,77 Sum« 5758 18,46 43,08 CN 46 Ruét vµng 32,31 58,46 MÆt trêi ®á (D−akh«ngh¹t) 7,69 12,31 Ch¸nh n«ng CN 737 30,78 56,92 Phun n−íc l· (®/c) N«ng viÖt 027 41,54 67,69 Qua sè liÖu ë b¶ng 17, chóng t«i nhËn thÊy: ë thêi kú thu ho¹ch do kh«ng ®−îc phun c¸c lo¹i thuèc BVTV phßng trõ bÖnh nªn hÇu nh− c¸c gièng D−a hÊu ®Òu cã tû lÖ bÖnh trªn 50%, ë ®©y ta thÊy gièng MÆt trêi ®á cã tû lÖ bÖnh thÊp nhÊt (12,31%), cßn gièng N«ng viÖt 027 cã tû lÖ bÖnh cao nhÊt (67,69%). 14 4.2.4. T×nh h×nh s©u h¹i trªn c¸c gièng D−a hÊu B¶ng 18: T×nh h×nh s©u h¹i trªn c¸c gièng D−a hÊu Thêi kú theo dâi Ra hoa, ®Ó qu¶ Thu ho¹ch ChØ tiªu C«ng thøc Gièng S©u vÏ bïa (%) S©u xanh ¨n l¸(con/c©y) S©u vÏ bïa (%) S©u xanh ¨n l¸(con/c©y) CS 202 30 1,8 30 0,2 Sum« 5758 35 2,3 35 0,5 CN 46 Ruét vµng 25 1,5 25 0,4 MÆt trêi ®á (D−akh«ngh¹t) 25 0,7 25 0,0 Ch¸nh n«ng CN 737 35 2,5 35 0,7 Phun thuèc BVTV N«ng viÖt 027 40 2,7 40 0,9 CS 202 40 4,2 45 2,5 Sum« 5758 40 5,0 45 2,7 CN 46 Ruét vµng 35 4,5 40 2,3 MÆt trêi ®á (D−akh«ngh¹t) 30 3,8 30 1,5 Ch¸nh n«ng CN 737 40 5,6 45 2,7 Phun n−íc l· (®/c) N«ng viÖt 027 45 6,2 50 2,9 Qua theo dâi t×nh h×nh s©u h¹i thÓ hiÖn ë b¶ng 18, ta thÊy r»ng: ë c«ng thøc phun n−íc l·, c¸c gièng D−a hÊu cã tû lÖ s©u h¹i ë c¶ 2 thêi kú ®Òu cao h¬n so víi c«ng thøc phun thuèc BVTV tõ 5-15%. ë c«ng thøc phun n−íc l·, tû lÖ s©u h¹i ë thêi kú thu ho¹ch cña c¸c gièng D−a hÊu hÇu nh− ®Òu t¨ng lªn so víi thêi kú ra hoa, ®Ó qu¶, chØ trõ gièng MÆt trêi ®á cã tû lÖ s©u h¹i kh«ng t¨ng (30%). VÒ t×nh h×nh s©u xanh ¨n l¸ chóng t«i thÊy r»ng: Cµng vÒ sau th× mËt ®é s©u h¹i/ c©y cµng gi¶m. ë c«ng thøc phun n−íc l· tuy vÉn cßn nh−ng mËt ®é s©u/ c©y lµ kh«ng ®¸ng kÓ, dao ®éng tõ 1,5-2,9 con/ c©y (ë thêi kú thu ho¹ch). 15 4.3. N¨ng suÊt vµ c¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt B¶ng 19: C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt vµ n¨ng suÊt ChØ tiªu C«ng thøc Gièng Träng l−îng qu¶ b×nh qu©n (kg/qu¶) Sè qu¶/c©y (qu¶) MËt ®é (c©y/ha) NSLT (tÊn/ha) NSTT (tÊn/ha) CS 202 2,12 2 7000 42,4 27,4 Sum« 5758 2,00 2 7000 40,0 24,0 CN 46 Ruét vµng 1,95 2 7000 39,0 22,7 MÆt trêi ®á (D−a kh«ngh¹t) 2,47 2 7000 49,4 34,0 Ch¸nh n«ng CN 737 1,90 2 7000 38,0 22,0 Phun thuèc BVTV N«ng viÖt 027 1,87 2 7000 37,4 21,3 CS 202 2,06 2 7000 41,2 25,7 Sum« 5758 1,93 2 7000 38,6 22,3 CN 46 Ruét vµng 1,87 2 7000 37,4 21,0 MÆt trêi ®á (D−a kh«ngh¹t) 2,40 2 7000 48,0 32,5 Ch¸nh n«ng CN 737 1,80 2 7000 36,0 20,1 Phun n−íc l· (®/c) N«ng viÖt 027 1,76 2 7000 35,2 19,3 Qua kÕt qu¶ ë b¶ng 19, chóng t«i nhËn thÊy: Nh×n chung träng l−îng qu¶ b×nh qu©n cña c¸c gièng ë c¶ 2 c«ng thøc thÝ nghiÖm ®Òu t−¬ng ®èi nhá, dao ®éng tõ 1,76-2,47 kg/qu¶. Trong ®ã gièng MÆt trêi ®á cã träng l−îng qu¶ b×nh qu©n lín nhÊt, v× vËy mµ cã NSLT còng nh− NSTT lín nhÊt (49,4 tÊn/ha; 34 tÊn/ha), cßn gièng N«ng viÖt 027 cã träng l−îng qu¶ b×nh qu©n nhá nhÊt nªn nã còng cã NSTT thÊp nhÊt, ®¹t 19,3 tÊn/ha. 16 4.4. ¶nh h−ëng cña c«ng thøc sö dông thuèc BVTV ®Õn phÈm chÊt qu¶ B¶ng 20: Mét sè chØ tiªu vÒ phÈm chÊt qu¶ cña c¸c gièng D−a hÊu Thö nÕm (1-5) ChØ tiªu C«ng thøc Gièng VÞ ngät Møc ®é c¸t Mµu ruét qu¶ §−êng kÝnh qu¶ (cm) ChiÒu cao qu¶ (cm) §é dµy cïi (cm) §é dµy thÞt (cm) §é Brix (%) CS 202 2 Ngät 3 TB 2 §á 12,73 24,87 1,33 10,07 10,50 Sum« 5758 2 Ngät 3 TB 3 TB 12,40 25,00 1,37 9,67 10,17 CN 46 Ruét vµng 4 Ýt ngät 4 Ýt c¸t 3 TB 11,87 25,57 1,70 8,47 8,50 MÆt trêi ®á (D−a kh«ngh¹t) 3 TB 4 Ýt c¸t 4 Hång 16,00 21,43 1,53 12,93 9,17 Ch¸nh n«ng CN 737 3 TB 4 Ýt c¸t 3 TB 11,53 22,67 1,37 8,80 9,50 Phun thuèc BVTV N«ng viÖt 027 3 TB 4 Ýt c¸t 3 TB 11,20 24,33 1,40 8,40 9,33 CS 202 2 Ngät 3 TB 2 §á 12,93 23,10 1,23 10,47 10,33 Sum« 5758 2 Ngät 3 TB 3 TB 12,53 22,70 1,37 9,80 10,00 CN 46 Ruét vµng 4 Ýt ngät 4 Ýt c¸t 3 TB 12,07 23,30 1,63 8,80 8,33 MÆt trêi ®á (D−a kh«ngh¹t) 3 TB 4 Ýt c¸t 4 Hång 15,73 20,97 1,57 12,60 9,33 Ch¸nh n«ng CN 737 3 TB 4 Ýt c¸t 3 TB 10,93 22,67 1,33 8,27 9,50 Phun n−íc l· (®/c) N«ng viÖt 027 3 TB 4 Ýt c¸t 3 TB 10,77 22,13 1,43 7,90 9,17 KÕt qu¶ thu ®−îc ë b¶ng 20 cho thÊy nh×n chung c¸c gièng D−a hÊu cã møc ®é c¸t trung b×nh hoÆc Ýt c¸t, cßn mµu s¾c ruét qu¶ tõ hång - ®á. Do thu ho¹ch qu¶ sím nªn c¸c gièng d−a hÊu ®Òu cã kÝch th−íc qu¶ nhá, chiÒu cao qu¶ vµ ®−êng kÝnh qu¶ dao ®éng tõ 22,13 – 25,57cm; 10,77 – 12,93cm. §é Brix lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu quan träng nhÊt ®Ó ®¸nh gi¸ phÈm chÊt cña d−a hÊu, dao ®éng 8,33-10,50% (øng víi thang ®iÓm 4 – 2), trong ®ã gièng CN 46 cã ®é Brix thÊp nhÊt. 17 4.5. HiÖu qu¶ kinh tÕ B¶ng 21: HiÖu qu¶ kinh tÕ ChØ tiªu C«ng thøc Gièng Tæng chi (TriÖu ®ång/ ha) Tæng thu (TriÖu ®ång/ ha) Lîi nhuËn (TriÖu ®ång/ ha) Tû suÊt lîi nhuËn CS 202 47,8 54,8 7,0 0,146 Sum« 5758 47,8 48,0 0,2 0,004 CN 46 Ruét vµng 48,4 45,4 -3,0 -0,062 MÆt trêi ®á (D−akh«ngh¹t) 58,2 68,0 9,8 0,168 Ch¸nh n«ng CN 737 47,8 44,0 -3,8 -0,079 Phun thuèc BVTV N«ng viÖt 027 47,9 42,6 -5,3 -0,111 CS 202 45,3 51,4 6,1 0,135 Sum« 5758 45,3 44,6 -0,7 -0,015 CN 46 Ruét vµng 45,9 42,0 -3,9 -0,085 MÆt trêi ®á (D−akh«ngh¹t) 55,7 65,0 9,3 0,167 Ch¸nh n«ng CN 737 45,3 40,6 -4,7 -0,104 Phun n−íc l· (®/c) N«ng viÖt 027 45,4 38,6 -6,8 -0,15 Qua b¶ng 21 chóng t«i nhËn thÊy: Do thu ho¹ch qu¶ sím nªn c¸c gièng D−a hÊu ë c¶ 2 c«ng thøc ®Òu cã n¨ng suÊt thùc thu thÊp vµ do träng l−îng qu¶ b×nh qu©n nhá, chÊt l−îng qu¶ thÊp nªn gi¸ b¸n trªn thÞ tr−êng rÎ. B−íc ®Çu ®¸nh gi¸ th× chóng t«i nhËn thÊy gièng MÆt trêi ®á cã møc chi phÝ cao nhÊt (58,2 triÖu ®ång/ha) nh−ng nã l¹i cã tæng thu cao nhÊt (68 triÖu ®ång/ha), do ®ã cã lîi nhuËn vµ tû suÊt lîi nhuËn ®¹t cao nhÊt (9,8 triÖu ®ång/ha; 0,168). 18 5. KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ 5.1. KÕt luËn Tõ c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu chóng t«i rót ra mét sè kÕt luËn nh− sau: • C¸c gièng d−a hÊu CS 202, CN 46, Sumo, D−a kh«ng h¹t lµ c¸c gièng cã kh¶ n¨ng sinh tr−ëng vµ thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn thêi tiÕt tèt, cã kh¶ n¨ng chèng chÞu s©u bÖnh tèt, cã n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng cao. • Khi ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt: mËt ®é trång 0,4x2,5m, lo¹i ph©n bãn B×nh §iÒn N:P:K=13:13:13, phun thuèc BVTV ®Þnh kú th× c©y D−a hÊu sinh tr−ëng ph¸t triÓn m¹nh vµ ®ång ®Òu h¬n, qu¶ ®ång ®Òu, n¨ng suÊt thùc thu còng nh− hiÖu qu¶ kinh tÕ ®¹t cao nhÊt. • ChÊt l−îng qu¶ D−a hÊu: Nh×n chung, vÒ chØ tiªu chÊt l−îng qu¶ cña c¸c gièng CS 202, CN 46, Sumo, MÆt trêi ®á chóng t«i nhËn thÊy: Qu¶ c©n ®èi, mµu s¾c ruét qu¶ ®Ñp, ®é dµy cïi máng vµ ®Æc biÖt lµ ®é brix cao v.v... 5.2. §Ò nghÞ Qua kÕt qu¶ nghiªn cøu chóng t«i ®−a ra mét sè ®Ò nghÞ sau: • c¸c gièng CS 202, CN 46, Sumo, D−a kh«ng h¹t cã thÓ dïng ®Ó s¶n xuÊt trªn quy m« lín, nhÊt lµ gièng CN 46, MÆt trêi ®á cã gi¸ b¸n trªn thÞ tr−êng cao, ®em l¹i lîi nhuËn cao cho ng−êi d©n. • CÇn ®i s©u t×m hiÓu, ph©n tÝch thªm mét sè chØ tiªu vÒ chÊt l−îng qu¶ nh−: hµm l−îng chÊt kh«, hµm l−îng Vitamin C, hµm l−îng Pr«tªin,... • §èi víi thÝ nghiÖm thuèc BVTV do ®iÒu kiÖn thêi tiÕt m−a to kÐo dµi nªn thÝ nghiÖm ®−îc thu ho¹ch sím h¬n so víi thêi gian sinh tr−ëng cña c¸c gièng nªn ch−a ®¸nh gi¸ mét c¸ch hoµn chØnh vµ ®Çy ®ñ c¸c chØ tiªu, do ®ã cÇn tiÕn hµnh thÝ nghiÖm thªm mét vµi vô n÷a ®Ó cã kÕt qu¶ chÝnh x¸c h¬n. • CÇn ®i s©u t×m hiÓu, nghiªn cøu sù ¶nh h−ëng cña c¸c c«ng thøc thuèc BVTV kh¸c nhau tíi sù sinh tr−ëng, ph¸t triÓn vµ kh¶ n¨ng chèng chÞu s©u bÖnh cña c©y D−a hÊu. • Qua tÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm ta thÊy khi ¸p dông biÖn ph¸p kü thuËt: mËt ®é trång 0,4x2,5m, lo¹i ph©n bãn B×nh §iÒn N:P:K = 13:13:13, phun thuèc BVTV ®Þnh kú th× sÏ thu l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n so víi c¸c c«ng thøc kh¸c. V× thÕ, chóng t«i ®Ò nghÞ nªn ¸p dông biÖn ph¸p kü thuËt ®ã réng r·i ë c¸c vïng trång D−a hÊu t¹i vïng B¾c Trung Bé. 1 VẤN ĐỀ SAU THU HOẠCH VÀ HỆ THỐNG HÓA VIỆC CUNG CẤP ĐỐI VỚI RAU CẢI BẮP VÀ DƯA HẤU Người trình bày: ThS. Nguyễn Tuấn Minh Đơn vị: Viện Nghiên cứu Rau Quả I. Đặt vấn đề Hiện nay, tổn thất sau thu hoạch còn ở mức cao từ 20-25% và sảy ra ở tất cả các khâu từ thu hái, xử lý, vận chuyển, bảo quản và lưu thông phân phối đến tay người tiêu dùng. Tỷ lệ hư hỏng đặc biệt cao khi gặp điều kiện thời tiết bất thuận lợi như hạn hán, lụt lội. Trong tháng 9/2009, mưa kéo dài đã gây ngập lụt dài ngày tại Quỳnh Lưu, khiến dưa hấu giai đoạn cận thu hái bị hư thối nhiều trên đồng ruộng, chất lượng giảm và tỷ lệ thối hỏng rất cao sau thu hoạch. Bắp cải, dưa hấu hiện nay vẫn chủ yếu được sử dụng ở dạng tươi, trong khi đặc tính căn bản của rau quả tươi là mang tính thời vụ, thời gian thu hoạch ngắn, dễ hư thối do cường độ hô hấp cao, trao đổi chất mạnh. Ngoài ra, nhiều nơi người dân trồng, nhưng không nắm bắt được các giải pháp kỹ thuật chăm sóc hay biết cách hạn chế sự hư hỏng trong giai đoạn trước khi thu hoạch, vì vậy nhiều khi sản phẩm ngay khi ở trên cây đã có chất lượng thấp, điều này không chỉ làm giảm giá trị của sản phẩm khi thu hái mà còn ảnh hưởng tới khả năng tồn trữ sau thu hoạch. Việc xác định thời điểm thu hái, cách thu hái cũng là vấn đế quan trọng, bởi vì nếu xác định đúng thời điểm thu hái, không chỉ làm tăng giá trị thương phẩm mà còn tạo sự thuận lợi trong việc tăng khả năng bảo quản bắp cải, dưa hấu…Vì vậy, công nghệ sau thu hoạch đóng vai trò hết sức quan trọng trong phân phối lưu thông bắp cải, dưa hấu. Mặc dù vậy, hoạt động sau thu hoạch trước đây vẫn chỉ dựa vào các kinh nghiệm, mang tính thủ công, chắp vá. Tỷ lệ áp dụng kĩ thuật sau thu hoạch từ thu hái, phân loại, phân phối, bảo quản còn thấp. Do đó cần tăng cường nâng cao nhận thức sau thu hoạch nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả của chuỗi phân phối. Mục tiêu nghiên cứu Đưa ra giải pháp sau thu hoạch và hoàn thiện chuỗi cung cấp cho bắp cải và dưa hấu II. Vật liệu và phương pháp nghiên cứu 1. Vật liệu, địa điểm và thời gian nghiên cứu: - Bắp cải được trồng tại Quỳnh Lưu, Nghệ An vụ đông xuân năm 2009 - Dưa hấu được trồng tại Quỳnh Lưu, Nghệ An vụ hè thu năm 2009 - Các hóa chất bảo quản sẵn có gồm nước clorin, phèn chua, vôi bột. - Thiết bị sử dụng bao gồm nhiệt kế tự động, cân kỹ thuật. 2 2. Phương pháp nghiên cứu + Bố trí thí nghiệm Thí nghiệm khảo sát kênh phân phối - Bắp cải và dưa hấu được vận chuyển từ Nghệ An ra Hà Nội bằng xe tải, các công thức bao bì vận chuyển được theo dõi so sánh với các phương pháp vận chuyển hiện tại. Bao bì sử dụng cho bắp cải bằng thùng gỗ, carton đục lỗ đục lỗ và bao dứa (phương pháp phổ biến hiện tại). Bao bì sử dụng cho dưa hấu là thùng carton và để trực tiếp sàn xe có lót rơm (phương pháp phổ biến hiện tại). Nhiệt độ được theo dõi trong suốt quá trình vận chuyển. Thí nghiệm xử lý sau thu hoạch - Thí nghiệm xử lý bắp cải gồm xử lý nước vôi bão hòa, phèn 15% vào cuống bắp cải, đối chứng không xử lý. - Dưa hấu được xử lý nước chlorine 100 và 150ppm và đối chứng không xử lý. + Phương pháp theo dõi phân tích Tỷ lệ hư hỏng được tính bằng tỷ số khối lượng lá hư hỏng do thối, bầm dập trên tổng khối lượng đối với bắp cải và tỷ số khối lượng quả hư hỏng trên tổng khối lượng mẫu đối với dưa hấu. III. Kết quả và thảo luận 3.1. Thí nghiệm theo dõi kênh phân phối bắp cải và dưa hấu Bắp cải và dưa hấu sau khi thu hái thường được tập kết tại ruộng và vận chuyển bằng xe tải ngay trong đêm, nhằm lợi dụng nhiệt độ vận chuyển mát mẻ và đường xá thông thoáng, hàng được tập kết ở chợ đầu mối tại Hà Nội hoặc siêu thị theo đơn đặt hàng ngay sáng hôm sau. Hình 1: Theo dõi nhiệt độ trong quá trình vận chuyển bắp cải từ Nghe An đến Hà Nội 3 Bắp cải được vận chuyển phổ biến bằng bao dứa, để trực tiếp xuống sàn xe. Nhiệt độ bắp cải giảm dần từ 310C ở thời điểm bắt đầu xếp hàng và giảm chậm dần trong suốt quá trình vận chuyển và đạt dưới 260C (hình 1). Các vị trí bao bì khác nhau trên xe và vị trí trong bao thu được kết quả khác nhau. Nhưng nhìn chung do vận chuyển buổi tối nên có quy luật giảm dần về nhiệt độ. Dưa hấu được xếp trực tiếp lên sàn xe và có lót rơm. Quá trình biến đổi nhiệt độ thu được tương tự như trong vận chuyển bắp cải giảm dần từ 320C xuống 280C do điều kiện thời tiết mùa hè (hình 2). Hình 2: Theo dõi nhiệt độ trong quá trình vận chuyển dưa hấu từ Nghệ An đến Hà Nội 3.2. Tỷ lệ hư hỏng trong vận chuyển Bảng 1: Tỷ lệ hư hỏng của bắp cải trong vận chuyển Tại thời điểm nhận hàng, tỷ lệ hư hỏng do sử dụng bao dứa là 3,7%, cao hơn so với 2 loại bao bì carton và thùng gỗ. Điều này cho thấy bắp cải hư hỏng cao do bầm dập ở bao dứa do chịu đè nén chất đống cao. Đặc biệt, điều này ảnh hưởng đến chất lượng bắp cải khi đến tay người tiêu dùng. Sau 5 ngày theo dõi cùng điều kiện, tỷ lệ hư hỏng bằng phương pháp truyền thống là bao dứa cho khả năng tồn trữ kém nhất với tỷ lệ hư hỏng tới 8,6%, cao gấp đôi so với các phương pháp có sử dụng bao bì carton hoặc thùng gỗ. Tỷ lệ hư hỏng (%) Tại Hà Nội Sau 5 ngày theo dõi Bao bì carton 1,1 2,2 Bao bì thùng gỗ 2,5 3,4 Bao dứa 3,7 8,6 4 Bảng 2: Tỷ lệ hư hỏng của dưa hấu trong vận chuyển Tỷ lệ hư hỏng do bầm dập cao (3,5%) khi dưa hấu xếp chất đồng trên sàn xe, mặc dù có kết hợp lót rơm tuy nhiên quả vẫn bị va đập. Lớp dưới bị đè nén do xếp cao và đường gập ghềnh. Sử dụng bao bì carton góp gần giảm tỷ lệ bầm dập sau khi vận chuyển và góp phần giảm hư hỏng dưới 2% sau 7 ngày trong quá trình lưu thông đến tay người tiêu dùng. 3.3. Xử lý sau thu hoạch Trên thực tế, bắp cải bị gảm sút chất lượng nhanh chóng sau thu hoạch một phần do vi khuẩn gây thối nhũn ở cuống. Theo nghiên cứu xử lý thối nõn bắp cải bằng nước vôi bão hòa hoặc phèn chua 15% cho kết quả như sau: Bảng 3: Xử lý thối nõn bắp cải sau thu hoạch Mẫu đối chứng có tỷ lệ bị thối nõn cao nhất với 19%. Kết quả cho thấy bệnh thối nhũn của bắp cải được kiểm soát bằng cách xử lý nước vôi bão hòa cho kết quả tốt nhất, tiếp theo là phèn chua 15%. Bảng 4: Xử lý sau thu hoạch cho dưa hấu Xử lý nước clorin làm giảm hư thối sau 10 ngày theo dõi xuống 0,8-1,1%. Mẫu đối chứng không xử lý bằng nước chlorine cho tỷ lệ hư hỏng cao đến 7,2%. Chứng tỏ nước clorin có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn có hại và các bào tử nấm trên bề mặt quả. Tỷ lệ hư hỏng (%) Tại Hà Nội Sau 7 ngày theo dõi Bao bì carton 0,5 1,8 Để trực tiếp 3,5 6,4 Tỷ lệ hư hỏng (%) Sau 6 ngày theo dõi Đối chứng 19,0 Phèn 15% 3,4 Nước vôi 0 Tỷ lệ hư hỏng (%) Sau 10 ngày theo dõi Đối chứng 7,2 Nước chlorine 100ppm 1,1 Nước chlorine 150ppm 0,8 5 IV. Kết luận và kiến nghị 1. Ngoài áp dụng các quy trình sản xuất thực hành tốt trước thu hoạch, các quy trình sau thu hoạch từ bao gói, vận chuyển, xử lý sau thu hoạch…cần được áp dụng nhằm đảm giảm tổn thất sau thu hoạch như sử dụng bao bì hợp lý kết hợp xử lý vôi bão hòa cho bắp cải và nước chlorine 100-150ppm cho dưa hấu. 2. Xây dựng tài liệu tập huấn sau thu hoạch cho kỹ thuật viên cơ sở và nông dân nhằm trang bị các kiến thức cơ bản nâng cao chất lượng nông sản và hiệu quả kinh tế. 3. Xây dựng cách tiếp cận hệ thống hóa kênh phân phối theo hướng hiện đại: phát triển kênh phân phối vận hành theo cơ chế lưu thông phân phối sản phẩm đáp ứng được yêu cầu của thị trường và người tiêu dung và phát triển chuyên môn hóa người tham gia trên kênh phân phối. Yêu cầu đòi hỏi thay đổi tập quán tư duy, để thích nghi với các nhiệm vụ mới: - Mỗi thành viên tham gia kênh phân phối có phạm vi hoạt động và mục tiêu rõ ràng và đảm bảo lợi ích và chất lượng cho các thành viên khác trong chuỗi cung cấp. - Kênh phân phối cần đơn giản nhất và linh hoạt. Đảm bảo cung cấp một cách trực tiếp nhất đến tay người tiêu dùng. - Xây dựng liên kết, thúc đẩy quan hệ, hợp tác, trao đổi thông tin thường xuyên giữu các thành viên. - Người tham gia cần có tầm nhìn xa mang tình chiến lược để thay đổi mẫu mã, phương thức vận chuyển đáp ứng đòi hỏi ngày một cao của người tiêu dùng như chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm, mẫu mã bao bì… - Nhận thức được tính phụ thuộc lẫn nhau và mong muốn cùng nhau lỗ lực để đạt được mục tiêu chung về chia sẻ rủi ro, lợi ích kinh tế và kinh doanh lâu dài. - Chia sẻ cam kết về kiểm soát chất lượng sản phẩm và kiên định để đảm bảo lòng tin của khách hàng - Xây dựng độ tin cây cao giữu các thành viên nhằm cho đảm bảo mức cao nhất về độ an toàn trong kinh doanh, từ đó tạo điều kiện phát triển mục tiêu chung của cả chuỗi. - Mỗi thành viên trong chuỗi cung cấp cần có hệ thống ghi chép đảm bảo quá trình theo dõi và truy tìm thông tin một các rõ ràng. - Đảm bảo các kỹ thuật hoạt động sau thu hoạch, vận chuyển nhanh nhất đến các khâu tiếp theo. - Khuyến khích gắn kết thông qua hợp đồng nhằm đảm bảo số lượng chất lượng và thời gian. Giúp làm giảm rủi ro do biến động giá cả, sản xuất phân phối dư thừa, giảm chi phí đầu vào sản xuất, mở rộng dần quy mô sản xuất và chuyên môn hóa trong kinh doanh. - Khuyến khích tham gia nhóm, hợp tác xã tự nguyện, giúp đỡ lẫn nhau, chia sẻ thông tin, kinh nghiệm, thuận lợi tiếp nhận chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, xây dựng quan hệ tin cậy 6 lẫn nhau, đảm bảo cung đủ số lượng, thời gian, chất lượng đồng đều và vệ sinh an toàn thực phẩm. Yêu cầu về đảm bảo thông tin nhận dạng sản phẩm trên toàn chuỗi: - Nguồn gốc xuất xứ, giống, các phương pháp, thời điểm, liều lượng chế độ chăm sóc, xử lý phân bón, bảo vệ thực vật, đến độ già, thời điểm, phương thức thu hái, phương pháp phân loại, xử lý sau thu hoạch, bao gói, thông số lưu trữ vận chuyển và bảo quản, tiêu thụ. Các thông số này cần được ghi chép đầy đủ trên toàn bộ các khâu của chuỗi cung cấp, đảm bảo khả năng kiểm soát và khắc phục . - Đảm bảo khả năng truy vết trên toàn hệ thống phân phối về thời điểm, vị trí, hiện trạng sản phẩm, các bước lưu thông trong chuỗi. Bao gồm hệ thống tài liệu hóa, cơ chế đánh dấu, nhận diện bản ghi trên tất cả các khâu từ đồng ruộng, xử lý sau thu hoạch, cung cấp và tiêu thụ. Tài liệu tham khảo Kanlayanarat S., R. Rolle and A. Acedo, 2009. Horticultural Chain Management for Countries of Asia and the Pacific Region/ A training package. FAO-RAP publication 2009/06. Bautista O. and E.B. Esguerra, 2007. Postharvest technology for Southeast Asian perishable Crops. 2 edition, University of the Philippines Los Banos.