Giám sát thi hành án dân sự ở Việt Nam hiện nay

quan thi hµnh ¸n d©n sù. KhÈn tr−¬ng söa ®æi c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ thi hµnh ¸n d©n sù. T¨ng c−êng chØ ®¹o, kiÓm tra, h−íng dÉn kÞp thêi, th¸o gì v−íng m¾c vÒ c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù. C¸c khiÕu n¹i, tè c¸o ph¶i ®−îc gi¶i quyÕt kÞp thêi, døt ®iÓm t¹i n¬i ph¸t sinh. T¨ng c−êng thanh tra, kiÓm tra viÖc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè c¸o trong lÜnh vùc thi hµnh ¸n d©n sù... TiÕp ®ã, NghÞ quyÕt sè 49-NQ/TW ngµy 2/6/2005 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ ChiÕn l−îc c¶i c¸ch t− ph¸p ®Õn n¨m 2020 tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh: "Ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp cña toµn x· héi trong qu¸ tr×nh c¶i c¸ch t− ph¸p. C¸c c¬ quan t− ph¸p, c¬ quan bæ trî t− ph¸p ph¶i ®Æt d−íi sù gi¸m s¸t cña c¸c c¬ quan d©n cö vµ nh©n d©n", "x©y dùng c¬ chÕ ®¶m b¶o mäi b¶n ¸n cña Tßa ¸n cã hiÖu lùc ph¸p luËt ph¶i ®−îc thi hµnh"... ViÖc x©y dùng c¬ chÕ ®¶m b¶o thi hµnh ¸n ®−îc tiÕn hµnh trªn nhiÒu ph−¬ng diÖn, trong ®ã cã viÖc t¨ng c−êng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. §Ó b¶o ®¶m gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù cÇn ph¶i thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p sau: 2.4.2.1. Mét sè gi¶i ph¸p chung Thø nhÊt, n©ng cao nhËn thøc cña c¸c c¬ quan nhµ n−íc, c¸c tæ chøc ®oµn thÓ vµ nh©n d©n ®èi víi gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, ®iÒu ®Çu tiªn ®Æt ra lµ th¸i ®é cña Nhµ n−íc, cña x· héi vµ ®Æc biÖt lµ cña c¸c chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù ®èi víi gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù nh− thÕ nµo. NÕu nh− c¸c c¬ quan nhµ n−íc, c¸c tæ chøc ®oµn thÓ vµ nh©n d©n cã th¸i ®é ®óng ®¾n ®èi víi thi hµnh ¸n d©n sù, ®èi víi gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, th× hä sÏ quan t©m ®Õn gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. Nhê cã sù quan t©m nµy, th× hä tÝch cùc tham gia vµo ho¹t ®éng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. §Ó cã thÓ n©ng cao ®−îc nhËn thøc cña c¸c c¬ quan nhµ n−íc, c¸c tæ chøc ®oµn thÓ vµ nh©n d©n ®èi víi gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù cÇn ph¶i: 98 Mét lµ, lµm chuyÓn biÕn nhËn thøc cña c¸c cÊp ñy §¶ng vµ chÝnh quyÒn vÒ c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù Thi hµnh ¸n d©n sù lµ ho¹t ®éng mang tÝnh thùc tiÔn cao, cã thÓ nãi hÇu hÕt c¸c ho¹t ®éng thi hµnh ¸n d©n sù ®Òu ®−îc triÓn khai trong thùc tiÔn vµ g¾n bã chÆt chÏ víi c¬ së. §ång thêi, do thi hµnh ¸n d©n sù liªn quan trùc tiÕp ®Õn tµi s¶n cña ®−¬ng sù, cã ¶nh h−ëng kh«ng nhá ®Õn ®êi sèng ng−êi ph¶i thi hµnh ¸n vµ gia ®×nh, nªn thi hµnh ¸n d©n sù cã liªn quan ®Õn nhiÒu c¬ quan nhµ n−íc kh¸c nhau nh− Tßa ¸n, ViÖn KiÓm s¸t, c¬ quan ThuÕ, Tµi chÝnh, Nhµ ®Êt, C«ng an... vµ cã t¸c ®éng lín ®Õn t×nh h×nh an ninh chÝnh trÞ cña tõng ®Þa ph−¬ng. Do ®ã, trong qu¸ tr×nh tæ chøc thi hµnh ¸n d©n sù c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù cÇn ph¶i cã sù chØ ®¹o phèi hîp cña c¸c cÊp ñy ®¶ng vµ chÝnh quyÒn, nªn nÕu nh− cÊp ñy vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng kh«ng coi thi hµnh ¸n d©n sù lµ viÖc chung vµ cã tr¸ch nhiÖm víi c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù, th× viÖc gi¸m s¸t thi hµnh ¸n còng sÏ bÞ bu«ng láng. Hai lµ, tæ chøc tuyªn truyÒn gi¸o dôc ph¸p luËt vÒ thi hµnh ¸n d©n sù Tuyªn truyÒn, phæ biÕn gi¸o dôc ph¸p luËt mét mÆt lµm n©ng cao nhËn thøc vÒ ph¸p luËt thi hµnh ¸n cho nh©n d©n vµ nh÷ng ®èi t−îng trùc tiÕp liªn quan ®Õn viÖc thi hµnh ¸n d©n sù, gióp ng−êi ®−îc thi hµnh ¸n, ng−êi ph¶i thi hµnh ¸n vµ nh÷ng ng−êi cã quyÒn, nghÜa vô liªn quan ®Õn thi hµnh ¸n d©n sù n©ng cao kh¶ n¨ng tù b¶o vÖ m×nh, mÆt kh¸c tuyªn truyÒn gi¸o dôc phæ biÕn ph¸p luËt vÒ thi hµnh ¸n d©n sù gióp nh©n d©n vµ nh÷ng ng−êi cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc thi hµnh ¸n n¾m râ ®−îc c¸c quyÒn, nghÜa vô cña m×nh vµ cña c¸c ®èi t−îng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù còng nh− ph¸p luËt vÒ thi hµnh ¸n d©n sù, tõ ®ã lµm c¬ së ®Ó hä cã thÓ tham gia gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. Thø hai, x©y dùng vµ söa ®æi bæ sung kÞp thêi c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ thi hµnh ¸n d©n sù, vÒ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù lµm c¬ së vµ hµnh lang ph¸p lý cho gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù Mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù ®ã lµ theo dâi, kiÓm tra tÝnh hîp ph¸p cña c¸c hµnh vi cña c¸c ®èi t−îng gi¸m 99 s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. Do ®ã, ®Ó x¸c ®Þnh ®−îc hµnh vi cña c¸c ®èi t−îng gi¸m s¸t cã hîp ph¸p hay kh«ng th× cÇn thiÕt ph¶i cã mét hÖ thèng ph¸p luËt thi hµnh ¸n d©n sù ®Çy ®ñ lµm c¬ së cho ho¹t ®éng gi¸m s¸t. C¸c chñ thÓ gi¸m s¸t sÏ c¨n cø vµo c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh cña ph¸p luËt vÒ thi hµnh ¸n d©n sù ®Ó kiÓm tra tÝnh hîp ph¸p cña c¸c t¸c nghiÖp cña thñ tr−ëng, chÊp hµnh viªn c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù, cña kiÓm s¸t viªn ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n vµ c¸c ®èi t−îng kh¸c cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng thi hµnh ¸n d©n sù nh− c¸c c¬ quan, tæ chøc kinh tÕ, tæ chøc x· héi... Thêi gian võa qua, Ph¸p lÖnh Thi hµnh ¸n d©n sù n¨m 2004 ®−îc ban hµnh ®· kh¾c phôc ®−îc mét sè bÊt cËp cña Ph¸p lÖnh Thi hµnh ¸n d©n sù n¨m 1993 nh− c¸c quy ®Þnh vÒ miÔn, gi¶m thi hµnh ¸n, c¸c quy ®Þnh vÒ chuyÓn giao quyÒn, nghÜa vô thi hµnh ¸n, c¸c quy ®Þnh vÒ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i vµ c¸c quy ®Þnh liªn quan ®Õn kiÓm s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. Tuy nhiªn xÐt mét c¸ch tæng thÓ, th× Ph¸p lÖnh Thi hµnh ¸n d©n sù n¨m 2004 còng vÉn ch−a gi¶i quyÕt ®−îc mét c¸ch c¬ b¶n nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra trong t×nh h×nh míi. Bªn c¹nh ®ã, hÖ thèng ph¸p luËt vÒ d©n sù, kinh tÕ, lao ®éng kh«ng ®ång bé vµ ch−a trë thµnh c«ng cô h÷u hiÖu trong qu¶n lý kinh tÕ - x· héi. VÊn ®Ò ®¨ng ký quyÒn së h÷u tµi s¶n ch−a ®−îc quy ®Þnh ®Çy ®ñ, ch−a trë thµnh tËp qu¸n phæ biÕn, thµnh yªu cÇu b¾t buéc trong giao l−u d©n sù. ViÖc ®¨ng ký giao dÞch b¶o ®¶m (thÕ chÊp, cÇm cè, b¶o l·nh) chËm ®−îc triÓn khai. MÆt kh¸c, trong thêi gian dµi chóng ta ch−a cã c¬ chÕ h÷u hiÖu ®Ó kiÓm so¸t t×nh tr¹ng vèn, tµi s¶n, thu nhËp cña doanh nghiÖp, c¸ nh©n cã ®¨ng ký kinh doanh. ChÕ ®é kÕ to¸n, thèng kª trong thêi gian dµi kh«ng ®−îc chÊp hµnh nghiªm chØnh, trong khi l¹i ch−a cã c¬ chÕ kiÓm so¸t, gi¸m s¸t h÷u hiÖu, ch−a thùc hiÖn ®−îc chøc n¨ng gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp th«ng qua hÖ thèng tµi kho¶n t¹i ng©n hµng, tæ chøc tÝn dông, ch−a cã quy ®Þnh b¾t buéc giao dÞch th«ng qua hÖ thèng tµi kho¶n, h¹n chÕ sö dông tiÒn mÆt v.v... Nh÷ng bÊt cËp nµy ®· t¹o kÏ hë lín trong viÖc b¶o ®¶m thi hµnh ¸n, khã thu håi tµi s¶n ®Ó tr¶ cho ng−êi ®−îc thi hµnh ¸n. 100 Do ®ã, ®Ó b¶o ®¶m gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ thi hµnh ¸n d©n sù ®Ó lµm chuÈn mùc, th−íc ®o cho ho¹t ®éng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. NÕu nh− ph¸p luËt vÒ thi hµnh ¸n d©n sù lµ th−íc ®o, lµ chuÈn mùc, ®Ó c¸c chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù dùa vµo ®ã ®¸nh gi¸ hµnh vi cña thñ tr−ëng, chÊp hµnh viªn, c¸n bé, c«ng chøc thi hµnh ¸n d©n sù nãi riªng vµ c¸c ®èi t−îng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù nãi chung lµ hîp ph¸p hay kh«ng hîp ph¸p, th× c¸c quy ®Þnh vÒ gi¸m s¸t, gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù lµ c«ng cô, ph−¬ng tiÖn ®Ó c¸c chñ thÓ gi¸m s¸t tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng gi¸m s¸t. Hay nãi mét c¸ch kh¸c, c¸c quy ®Þnh vÒ gi¸m s¸t, gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù sÏ quy ®Þnh vÒ thÈm quyÒn gi¸m s¸t, thñ tôc tiÕn hµnh gi¸m s¸t, quyÒn, nghÜa vô cña chñ thÓ gi¸m s¸t, ®èi t−îng gi¸m s¸t mµ trªn c¬ së c¸c quy ®Þnh ®ã, chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù tiÕn hµnh gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña ®èi t−îng gi¸m thi hµnh ¸n d©n sù. Cho ®Õn thêi ®iÓm nµy, cã thÓ nãi c¸c quy ®Þnh vÒ gi¸m s¸t ë n−íc ta võa thiÕu, võa rêi r¹c, thiÕu tÝnh hÖ thèng vµ ch−a cã mét v¨n b¶n ph¸p luËt riªng quy ®Þnh vÒ gi¸m s¸t, ngo¹i trõ LuËt ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña Quèc héi míi ®−îc ban hµnh gÇn ®©y nh−ng còng chØ quy ®Þnh vÒ ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña duy nhÊt mét chñ thÓ gi¸m s¸t ®ã lµ Quèc héi. HÇu hÕt c¸c quy ®Þnh vÒ gi¸m s¸t ®−îc quy ®Þnh r¶i r¸c trong c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cã quy ®Þnh vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ gi¸m s¸t nh−: HiÕn ph¸p, LuËt Tæ chøc Héi ®ång nh©n d©n vµ ñy ban nh©n d©n, LuËt MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam... Riªng vÒ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù cho ®Õn nµy ch−a cã mét v¨n b¶n ph¸p luËt nµo quy ®Þnh vÒ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù mét c¸ch toµn diÖn, ®Çy ®ñ, mµ chñ yÕu viÖc gi¸m s¸t ®−îc tiÕn hµnh trªn c¬ së c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ tæ chøc, chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña c¸c chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. VÝ dô, c¸c quy ®Þnh vÒ kiÓm s¸t thi hµnh ¸n d©n sù ®−îc quy ®Þnh trong LuËt Tæ chøc ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n vµ Ph¸p lÖnh Thi hµnh ¸n d©n sù hoÆc gi¸m 101 s¸t cña MÆt trËn Tæ quèc ®−îc quy ®Þnh trong LuËt Tæ chøc Quèc héi, LuËt Ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña Quèc héi, LuËt Tæ chøc MÆt trËn, LuËt Tæ chøc Héi ®ång nh©n d©n vµ ñy ban nh©n d©n hoÆc gi¸m s¸t cña nh©n d©n ®−îc quy ®Þnh trong LuËt KhiÕu n¹i, tè c¸o, Ph¸p lÖnh Thi hµnh ¸n d©n sù... ChÝnh sù rêi r¹c, thiÕu hÖ thèng vµ c¸c quy ®Þnh cßn mang tÝnh chung chung, kh«ng ®i vµo tõng lÜnh vùc cô thÓ nµy ®· dÉn ®Õn ho¹t ®éng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù kÐm hiÖu qu¶. Do ®ã, cÇn ph¶i cã c¸c quy ®Þnh cô thÓ cña ph¸p luËt vÒ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. §Ó thùc hiÖn viÖc gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, ph¸p luËt ®· trao cho c¸c chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù nh÷ng quyÒn n¨ng nhÊt ®Þnh. Trªn c¬ së c¸c quyÒn n¨ng ®ã, c¸c chñ thÓ tiÕn hµnh theo dâi, kiÓm tra ho¹t ®éng cña c¸c ®èi t−îng gi¸m s¸t. Trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, trong tr−êng hîp cÇn thiÕt, c¸c chñ thÓ gi¸m s¸t cã thÓ dïng quyÒn n¨ng cña m×nh ®Ó t¸c ®éng vµo qu¸ tr×nh thi hµnh ¸n vµ trong nhiÒu trong nhiÒu tr−êng hîp sù t¸c ®éng ®ã lµm ¶nh h−ëng ®Õn qu¸ tr×nh thi hµnh ¸n d©n sù, thËm chÝ cã nh÷ng tr−êng hîp cßn g©y thiÖt h¹i ®Õn quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña ng−êi ®−îc thi hµnh ¸n, ng−êi ph¶i thi hµnh ¸n vµ cña ng−êi cã quyÒn, nghÜa vô liªn quan. VÝ dô, viÖc t¹m ®×nh chØ cña ng−êi cã thÈm quyÒn kh¸ng nghÞ cã thÓ lµm kÐo dµi thêi gian thi hµnh ¸n, hoÆc viÖc Tßa ¸n kh«ng gi¶i thÝch cho ®−¬ng sù vÒ quyÒn lµm ®¬n yªu cÇu thi hµnh ¸n hoÆc kh«ng chuyÓn giao quyÕt ®Þnh khÈn cÊp t¹m thêi cho c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù ®Ó tæ chøc thi hµnh ¸n. Do ®ã, ®Ó n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña c¸c chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù khi tiÕn hµnh gi¸m s¸t vµ ng¨n chÆn sù l¹m quyÒn trong gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, cÇn thiÕt ph¶i cã c¸c quy ®Þnh cô thÓ vÒ tr¸ch nhiÖm cña chñ thÓ gi¸m s¸t khi g©y thiÖt h¹i ®Õn quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ng−êi ®−îc thi hµnh ¸n, ng−êi ph¶i thi hµnh ¸n, ng−êi cã quyÒn, nghÜa vô liªn quan. Thø ba, c«ng khai tr×nh tù, thñ tôc thi hµnh ¸n d©n sù Nh− trªn ®· tr×nh bµy, trong qu¸ tr×nh gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, c¸c chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù sÏ kiÓm tra, theo dâi vµ ®«n ®èc, còng nh− 102 t¸c ®éng, ®iÒu chØnh c¸c hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt cña thñ tr−ëng, chÊp hµnh viªn c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù vµ c¸c ®èi t−îng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù kh¸c. §Ó lµm ®−îc ®iÒu nµy, c¸c chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù cÇn ph¶i ®−îc biÕt vÒ c¸c ho¹t ®éng thùc tiÔn cña c¸c ®èi t−îng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, mµ träng t©m lµ ho¹t ®éng cña thñ tr−ëng vµ chÊp hµnh viªn c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù, tøc c¸c chñ thÓ gi¸m s¸t cÇn ®−îc biÕt c¸c ®èi t−îng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù ®−îc quyÒn lµm g×, kh«ng ®−îc lµm g×; cã nghÜa vô thùc hiÖn c«ng viÖc g× hay kh«ng ®−îc thùc hiÖn hµnh vi nµo vµ lµm c«ng viÖc ®ã nh− thÕ nµo. Muèn vËy, ngoµi viÖc tuyªn truyÒn, phæ biÕn, gi¸o dôc ph¸p luËt vÒ thi hµnh ¸n d©n sù, vÒ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, th× ®ßi hái ph¶i c«ng khai hãa, minh b¹ch hãa c¸c ho¹t ®éng cña c¸c ®èi t−îng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. MÆt kh¸c, viÖc c«ng khai hãa, minh b¹ch hãa c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ thi hµnh ¸n d©n sù, quy tr×nh, thñ tôc thi hµnh ¸n d©n sù cßn gióp cho ng−êi ®−îc thi hµnh ¸n, ng−êi ph¶i thi hµnh ¸n vµ nh÷ng ng−êi cã liªn quan dÔ rµng thùc hiÖn c¸c quyÒn, nghÜa vô cña m×nh. §ång thêi, nã cßn cã t¸c dông phßng ngõa, ng¨n chÆn c¸c hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt cña thñ tr−ëng, chÊp hµnh viªn vµ c¸c c¸n bé, c«ng chøc lµm c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù vµ nh÷ng ng−êi cã liªn quan ®Õn thi hµnh ¸n d©n sù. MÆc dï, viÖc c«ng khai hãa, minh b¹ch hãa c¸c ho¹t ®éng thi hµnh ¸n d©n sù cã ý nghÜa lín nh− vËy ®èi víi thi hµnh ¸n d©n sù, gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, nh−ng c«ng khai nh÷ng ho¹t ®éng nµo, cña ®èi t−îng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù nµo th× l¹i ph¶i ®−îc tÝnh to¸n mét c¸ch kü l−ìng. §Ó x¸c ®Þnh ®−îc ®iÒu nµy, cÇn dùa vµo c¸c c¨n cø sau: Mét lµ, c¨n cø vµo ho¹t ®éng cña ®èi t−îng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù Nh− ®· tr×nh bµy, ®èi t−îng chÞu sù gi¸m s¸t cña chñ thÓ thi hµnh ¸n d©n sù rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i bÊt cø ho¹t ®éng nµo cña ®èi t−îng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù còng ph¶i chÞu sù gi¸m s¸t cña chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. VÝ dô, ho¹t ®éng liªn quan ®Õn c«ng t¸c tæ 103 chøc hay ho¹t ®éng liªn quan ®Õn quyÒn c«ng tè cña ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n sÏ kh«ng chÞu sù gi¸m s¸t cña chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, mµ chØ cã c¸c ho¹t ®éng nh− yªu cÇu ho·n thi hµnh ¸n d©n sù, t¹m ®×nh chØ thi hµnh ¸n d©n sù hay c¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn chuyÓn giao b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh; chuyÓn giao tang vËt, tµi s¶n liªn quan ®Õn viÖc thi hµnh ¸n...míi chÞu sù gi¸m s¸t cña chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. ThËm chÝ ngay ho¹t ®éng cña thñ tr−ëng, chÊp hµnh viªn c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù - ®èi t−îng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù chñ yÕu, th× kh«ng ph¶i lµ ho¹t ®éng nµo cña hä còng bÞ gi¸m s¸t. Do ®ã, khi xem xÐt nh÷ng ho¹t ®éng cÇn minh b¹ch hãa, c«ng khai hãa trong thi hµnh ¸n d©n sù tr−íc hÕt ph¶i c¨n cø vµo møc ®é quan hÖ cña c¸c ho¹t ®éng ®ã ®èi víi viÖc tæ chøc thi hµnh b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cã hiÖu lùc thi hµnh cña Tßa ¸n nh©n d©n hoÆc cña hµnh Träng tµi Th−¬ng m¹i. Hai lµ, møc ®é ¶nh h−ëng cña c¸c ho¹t ®éng ®ã ®Õn viÖc thùc hiÖn c¸c quyÒn, nghÜa vô cña ng−êi ®−îc thi hµnh ¸n, ng−êi ph¶i thi hµnh ¸n vµ nh÷ng ng−êi cã quyÒn, nghÜa vô liªn quan ®Õn thi hµnh ¸n d©n sù Trong qu¸ tr×nh tæ chøc thi hµnh ¸n d©n sù, thñ tr−ëng, chÊp hµnh viªn c¬ quan thi hµnh ¸n vµ c¸c ®èi t−îng cña gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù cã rÊt nhiÒu c¸c ho¹t ®éng, còng nh− c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt liªn quan ®Õn thi hµnh ¸n. Tuy nhiªn, lùa chän nh÷ng hµnh vi nµo, nh÷ng quy ®Þnh ph¸p luËt nµo cÇn ph¶i c«ng khai hãa, minh b¹ch hãa. NÕu nh− c«ng khai hãa, minh b¹ch hãa kh«ng cã sù lùa chän, th× sÏ g©y nhiÔu cho c¸c chñ thÓ gi¸m s¸t d©n sù khi tiÕn hµnh gi¸m s¸t. Do ®ã, ph¶i lùa chän nh÷ng quy ®Þnh, nh÷ng hµnh vi cã møc ®é ¶nh h−ëng lín ®Õn viÖc thùc hiÖn c¸c quyÒn, nghÜa vô cña ng−êi ®−îc thi hµnh ¸n, ng−êi ph¶i thi hµnh ¸n vµ nh÷ng ng−êi cã quyÒn, nghÜa vô liªn quan. Thùc tiÔn cho thÊy ®Ó n©ng cao ho¹t ®éng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, cÇn c«ng khai mét sè ho¹t ®éng sau: Nhãm c¸c quy ®Þnh liªn quan ®Õn thñ tôc hµnh chÝnh trong thi hµnh ¸n d©n sù; 104 Nhãm c¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn tr×nh tù, thñ tôc tiÕn hµnh tæ chøc thi hµnh b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n vµ quyÕt ®Þnh cña Träng tµi Th−¬ng m¹i vÒ d©n sù; Nhãm c¸c ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan h÷u quan cã liªn quan ®Õn thi hµnh ¸n d©n sù; Nhãm c¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn quyÒn vµ nghÜa vô cña ng−êi ®−îc thi hµnh ¸n, ng−êi ph¶i thi hµnh ¸n vµ ng−êi cã quyÒn, nghÜa vô liªn quan. Thø t−, t¨ng c−êng ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña c¸c chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù Thi hµnh ¸n d©n sù lµ ho¹t ®éng th−êng xuyªn, liªn tôc. ChÝnh v× vËy, ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, th× ho¹t ®éng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù ph¶i ®−îc tiÕn hµnh mét c¸ch th−êng xuyªn, liªn tôc. Khi ho¹t ®éng gi¸m s¸t ®−îc tiÕn hµnh th−êng xuyªn vµ liªn tôc, sÏ gióp c¸c chñ thÓ gi¸m s¸t kÞp thêi ph¸t hiÖn nh÷ng hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt cña c¸c ®èi t−îng gi¸m s¸t trong qu¸ tr×nh tæ chøc thi hµnh ¸n d©n sù. MÆt kh¸c, viÖc gi¸m s¸t thi hµnh ¸n kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc kiÓm tra tÝnh hîp ph¸p ®èi víi c¸c hµnh vi cña c¸c ®èi t−îng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, mµ th«ng qua ho¹t ®éng gi¸m s¸t, c¸c chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n cßn kiÕn nghÞ, yªu cÇu nh÷ng ®èi t−îng cã hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt thi hµnh ¸n d©n sù ph¶i kh«i phôc l¹i t×nh tr¹ng ban ®Çu, kh¾c phôc thiÖt h¹i nÕu cã vµ ®iÒu chØnh hµnh vi cña m×nh cho phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt. §ång thêi, trong qu¸ tr×nh gi¸m s¸t, c¸c chñ thÓ gi¸m s¸t ph¸t hiÖn nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn vi ph¹m ph¸p luËt trong thi hµnh ¸n, tõ ®ã rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm vµ kiÕn nghÞ c¸c ®èi t−îng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù thùc hiÖn. Trong tr−êng hîp ph¸t hiÖn cã vi ph¹m ph¸p luËt trong thi hµnh ¸n d©n sù, th× chñ thÓ ®· tiÕn hµnh ho¹t ®éng gi¸m s¸t cßn cã tr¸ch nhiÖm theo dâi, kiÓm tra viÖc thùc hiÖn kÕt qu¶ gi¸m s¸t, theo dâi viÖc kh¾c phôc c¸c hµnh vi 105 vi ph¹m ph¸p luËt cña ®èi t−îng gi¸m s¸t. §Ó lµm ®−îc nh÷ng viÖc nµy, ®ßi hái ho¹t ®éng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù ph¶i ®−îc tiÕn hµnh mét c¸ch th−êng xuyªn, liªn tôc. 2.4.2.2. Mét sè gi¶i ph¸p cô thÓ Thø nhÊt, gi¶i ph¸p vÒ chñ thÓ Trong gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, chñ thÓ gi¸m s¸t ®ãng mét vai trß quan träng trong sù thµnh c«ng cña ho¹t ®éng cña gi¸m s¸t. Do ®ã, ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ gi¸m s¸t nãi chung, gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù nãi riªng, th× n©ng cao chÊt l−îng cña chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù còng lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p lµm t¨ng hiÖu qu¶ cña gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. Nh− ®· tr×nh bµy ë trªn, hiÖn t¹i cã 6 chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù c¬ b¶n lµ Nh©n d©n; Quèc héi, Héi ®ång nh©n d©n c¸c cÊp; ChÝnh phñ, ñy ban nh©n d©n c¸c cÊp vµ c¸c chñ thÓ qu¶n lý thi hµnh ¸n d©n sù; MÆt trËn Tæ quèc vµ c¸c ®oµn thÓ x· héi; ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n; ng−êi ®−îc thi hµnh ¸n, ng−êi ph¶i thi hµnh ¸n vµ nh÷ng ng−êi cã quyÒn, nghÜa vô liªn quan ®Õn viÖc thi hµnh ¸n d©n sù. Ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ nµy trong thêi gian qua, xÐt ë c¸c gãc ®é kh¸c nhau, ®Òu ®· ph¸t huy ®−îc ¶nh h−ëng cña m×nh ®èi víi thi hµnh ¸n d©n sù, nhÊt lµ ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n vµ ng−êi ®−îc thi hµnh ¸n, ng−êi ph¶i thi hµnh ¸n. Tuy nhiªn, nÕu xÐt mét c¸ch tæng thÓ, th× ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ nµy ch−a ®¸p øng ®−îc c¸c yªu cÇu ®Ò ra, mµ vÉn cÇn ph¶i cã sù ®æi míi ®èi víi c¸c chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. Mét lµ, thµnh lËp c¬ quan chuyªn tr¸ch cña Quèc héi vµ Héi ®ång nh©n d©n ®Ó thùc hiÖn gi¸m s¸t ho¹t ®éng t− ph¸p Thi hµnh ¸n d©n sù lµ mét ho¹t ®éng hµnh chÝnh - t− ph¸p, nªn viÖc n©ng cao chÊt l−îng chñ thÓ gi¸m s¸t, tr−íc hÕt còng lµ n©ng cao chÊt l−îng chñ thÓ gi¸m s¸t c«ng t¸c t− ph¸p. NghÞ quyÕt sè 49-NQ/TW ngµy 2/6/2005 ®· cña Bé ChÝnh trÞ vÒ ChiÕn l−îc c¶i c¸ch c«ng t¸c t− ph¸p ®Õn 2020 ®· nªu 106 râ: "T¨ng c−êng vµ n©ng cao hiÖu lùc gi¸m s¸t viÖc chÊp hµnh ph¸p luËt cña c¸c c¬ quan t− ph¸p, ®Æc biÖt lµ cña l·nh ®¹o c¸c c¬ quan t− ph¸p. Thµnh lËp ñy ban t− ph¸p cña Quèc héi ®Ó gióp Quèc héi thùc hiÖn nhiÖm vô gi¸m s¸t ho¹t ®éng t− ph¸p". ViÖc thµnh lËp ñy ban T− ph¸p ®Ó gi¸m s¸t ho¹t ®éng t− ph¸p sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó Quèc héi tËp trung nh©n lùc, vËt lùc vµ ®Çu t− s©u cho gi¸m s¸t ho¹t ®éng t− ph¸p, trong ®ã cã thi hµnh ¸n d©n sù. Thµnh lËp ñy ban chuyªn tr¸ch gi¸m s¸t ho¹t ®éng t− ph¸p còng cho phÐp Quèc héi cã thÓ cã nh÷ng ®oµn gi¸m s¸t chuyªn s©u vÒ thi hµnh ¸n d©n sù trong thêi gian Quèc héi kh«ng häp, hoÆc trong phiªn häp cña Quèc héi. C¸c ®¹i biÓu chuyªn tr¸ch cña ñy ban nµy cã thÓ ®Çu t− thêi gian ®Ó nghiªn cøu s©u vÒ thi hµnh ¸n d©n sù, tõ ®ã n©ng cao chÊt l−îng cña ho¹t ®éng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. Hai lµ, thµnh lËp c¬ quan thanh tra vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè c¸o trong hÖ thèng c¸c c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù Theo quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh Thi hµnh ¸n d©n sù vµ NghÞ ®Þnh sè 50/2005/N§-CP ngµy 11/4/2005 cña ChÝnh phñ vÒ c¬ quan qu¶n lý thi hµnh ¸n d©n sù, c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù vµ c¸n bé c«ng chøc lµm c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù, th× Côc Thi hµnh ¸n d©n sù cã chøc n¨ng gi¶i quyÕt c¸c khiÕu n¹i, tè c¸o vÒ thi hµnh ¸n d©n sù. Tuy nhiªn, hiÖn nay c¬ quan chuyªn tr¸ch thùc hiÖn viÖc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i vµ tè c¸o trong thi hµnh ¸n d©n sù vÉn ch−a ®−îc thµnh lËp. ViÖc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè c¸o hiÖn nay vÉn ®−îc giao cho Phßng nghiÖp vô vµ Phßng tæ chøc thuéc Côc Thi hµnh ¸n d©n sù ®¶m nhËn. §iÒu nµy dÉn ®Õn nhiÒu bÊt cËp trong gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè c¸o bëi lÏ sau: - Kh«ng kh¸ch quan trong viÖc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i Theo quy ®Þnh, th× Côc Thi hµnh ¸n d©n sù h−íng dÉn nghiÖp vô ®èi víi c¸c c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù ®Þa ph−¬ng, c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng h−íng dÉn nghiÖp vô ®èi víi c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù quËn, huyÖn, thÞ x·, thµnh phè thuéc tØnh. Do ®ã, trong nhiÒu tr−êng hîp vô viÖc ®−îc c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù tØnh hoÆc Côc thi 107 hµnh ¸n d©n sù chØ ®¹o nghiÖp vô, nh−ng sau ®ã cã khiÕu n¹i, th× chÝnh hä l¹i lµ ng−êi gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, nªn t¹o ra t×nh tr¹ng võa ®¸ bãng, võa thæi cßi, lµm mÊt ®i tÝnh kh¸ch quan cña vô viÖc. - Kh«ng chuyªn s©u trong gi¶i quyÕt khiÕu n¹i Thùc tÕ cho thÊy, gi¶i quyÕt khiÕu n¹i lµ c«ng viÖc v« cïng khã kh¨n vµ phøc t¹p. Trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, ng−êi lµm c«ng t¸c gi¶i quyÕt khiÕu n¹i kh«ng chØ thuÇn tóy xem xÐt viÖc nµy lµ ®óng, viÖc kia lµ sai, mµ hä cßn ph¶i gi¶i quyÕt hµng lo¹t vÊn ®Ò liªn quan ®Õn x· héi vµ ®ßi hái ph¶i cã tr×nh ®é nghiÖp vô giái, b¶n lÜnh v÷ng vµng vµ t©m trong s¸ng. Trong gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, cã thÓ vÝ ng−êi lµm c«ng t¸c gi¶i quyÕt khiÕu n¹i nh− lµ ng−êi träng tµi, ®øng gi÷a mét bªn lµ ®−¬ng sù, mét bªn lµ c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù, mµ trùc tiÕp lµ chÊp hµnh viªn phô tr¸ch hå s¬ vô viÖc - nh÷ng ng−êi ®ång nghiÖp cña m×nh, thËm chÝ lµ thñ tr−ëng cña chÝnh m×nh. ChÝnh v× vËy, hä kh«ng cã tr×nh ®é chuyªn m«n giái, kh«ng cã b¶n lÜnh v÷ng vµng vµ kh«ng cã t©m trong s¸ng th× sÏ kh«ng thÓ tham m−u ®−îc nh÷ng ph−¬ng ¸n tèi −u ®Ó gi¶i quyÕt khiÕu n¹i mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt. Ba lµ, t¨ng c−êng ho¹t ®éng cña Thanh tra nh©n d©n trong c¸c c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù Tr−íc ®©y, quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh sè 30/CP ngµy 2/6/1993 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh vÒ tæ chøc, nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña c¬ quan qu¶n lý thi hµnh ¸n d©n sù, c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù vµ chÊp hµnh viªn, th× Phßng thi hµnh ¸n d©n sù lµ mét phßng thuéc Së T− ph¸p. Do ®ã, thanh tra nh©n d©n kh«ng ®−îc tæ chøc t¹i Phßng thi hµnh ¸n, mµ Thanh tra nh©n d©n chØ ®−îc tæ chøc t¹i Së T− ph¸p, trong khi ®ã, Së T− ph¸p cßn nhiÒu ho¹t ®éng kh¸c cÇn ®−îc quan t©m, nªn viÖc gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù kh«ng ®¹t hiÖu qu¶ cao. Theo quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh sè 50/2005/N§-CP ngµy 11/4/2005 cña ChÝnh phñ vÒ c¬ quan qu¶n lý thi hµnh ¸n d©n sù, c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù vµ c¸n bé c«ng chøc lµm c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù, th× Phßng thi hµnh ¸n d©n sù trë thµnh 108 c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù cÊp tØnh, c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù cÊp huyÖn chÞu sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña Chñ tÞch ñy ban nh©n d©n tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng (ë cÊp tØnh) vµ cña Chñ tÞch ñy ban nh©n d©n cÊp quËn, huyÖn, thÞ x·, thµnh phè thuéc tØnh (ë cÊp huyÖn). Do ®ã, ®Ó t¨ng c−êng sù gi¸m s¸t cña tæ chøc thanh tra nh©n d©n, cÇn thµnh lËp Tæ chøc thµnh tra nh©n d©n t¹i c¸c c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù c¸c cÊp ®Ó tiÕp nhËn th«ng tin, ph¶n ¸nh cña nh©n d©n vÒ viÖc khiÕu n¹i, tè c¸o vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè c¸o ë c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù; kÞp thêi ph¸t hiÖn nh÷ng hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt vÒ khiÕu n¹i, tè c¸o; kiÕn nghÞ thñ tr−ëng c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù gi¶i quyÕt kÞp thêi, ®óng ph¸p luËt vÒ khiÕu n¹i, tè c¸o vµ gi¸m s¸t viÖc gi¶i quyÕt ®ã. Bèn lµ, cho phÐp LuËt s− ®−îc tham gia b¶o vÖ quyÒn lîi cña ng−êi ®−îc thi hµnh ¸n, ng−êi ph¶i thi hµnh ¸n vµ ng−êi cã quyÒn, nghÜa vô liªn quan ®Õn thi hµnh ¸n Trong nh÷ng n¨m võa qua, cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ - x· héi, sù bïng næ cña th«ng tin ®¹i chóng, nh©n d©n ®· ®−îc tiÕp xóc nhiÒu víi ph¸p luËt, tr×nh ®é ph¸p luËt cña nh©n d©n ®· ®−îc n©ng lªn mét b−íc. Tuy nhiªn, thùc tÕ cho thÊy kh«ng ph¶i bÊt cø ng−êi d©n nµo còng cã ®Çy ®ñ kiÕn thøc ph¸p luËt ®Ó tù b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh, nhÊt lµ trong thi hµnh ¸n d©n sù mét lÜnh vùc cã liªn quan ®Õn nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c nhau. Do ®ã, ®Ó gióp ng−êi d©n b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh vµ gi¸m s¸t chÆt chÏ c¸c ho¹t ®éng thi hµnh ¸n d©n sù, cÇn thiÕt ph¶i cã c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt chÝnh thøc ghi nhËn sù tham gia cña LuËt s− trong qu¸ tr×nh tæ chøc thi hµnh ¸n d©n sù. Thø hai, vÒ ®èi t−îng gi¸m s¸t Më réng ®èi t−îng gi¸m s¸t thuéc diÖn khiÕu n¹i cña ng−êi ®−îc thi hµnh ¸n, ng−êi ph¶i thi hµnh ¸n vµ ng−êi cã quyÒn, nghÜa vô liªn quan ®Õn thi hµnh ¸n d©n sù Trªn thùc tÕ, hiÖn nay, tham gia vµo qua tr×nh thi hµnh ¸n d©n sù cã rÊt nhiÒu ®èi t−îng kh¸c nhau nh−: thñ tr−ëng, chÊp hµnh viªn c¬ quan thi hµnh 109 ¸n, c¸n bé thi hµnh ¸n, kÕ to¸n thi hµnh ¸n, thñ quü thi hµnh ¸n vµ c¸c c¬ quan, tæ chøc kh¸c cã liªn quan ®ã lµ kiÓm s¸t viªn ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n, ThÈm ph¸n, c¸n bé Tßa ¸n, thñ tr−ëng vµ c¸n bé cña c¬ quan n¬i tr¶ thu nhËp cho ng−êi ph¶i thi hµnh ¸n... tÊt c¶ nh÷ng ng−êi nµy ë c¸c møc ®é kh¸c nhau, ®Òu cã t¸c ®éng ®Õn hiÖu qu¶ cña thi hµnh ¸n d©n sù. VÝ dô nh− thñ tr−ëng cña tæ chøc kinh tÕ n¬i ng−êi ph¶i thi hµnh ¸n nhËn thu nhËp kh«ng chÞu cung cÊp sè liÖu vÒ thu nhËp cña ng−êi ph¶i thi hµnh ¸n hoÆc kh«ng thùc hiÖn quyÕt ®Þnh c−ìng chÕ cña chÊp hµnh viªn khi ¸p dông biÖn ph¸p trõ vµo thu nhËp cña ng−êi ph¶i thi hµnh ¸n, th× kÕt qu¶ thi hµnh ¸n râ rµng bÞ ¶nh h−ëng. Trong khi ®ã, Ph¸p lÖnh Thi hµnh ¸n d©n sù l¹i chØ quy ®Þnh cho ng−êi ®−îc thi hµnh ¸n, ng−êi ph¶i thi hµnh ¸n vµ nh÷ng ng−êi cã liªn quan ®Õn viÖc thi hµnh ¸n chØ ®−îc khiÕu n¹i hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt cña thñ tr−ëng vµ chÊp hµnh viªn cña c¬ quan thi hµnh ¸n. MÆt kh¸c, hiÖn t¹i theo quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh sè 50/2005/N§-CP ngµy 11/4/2005 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh vÒ c¬ quan qu¶n lý thi hµnh ¸n d©n sù, c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù vµ c¸n bé, c«ng chøc lµm c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù, th× trong c¬ cÊu tæ chøc cña c¬ quan qu¶n lý thi hµnh ¸n d©n sù, c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù cßn cã chøc danh ThÈm tra viªn thi hµnh ¸n d©n sù, còng lµ mét chøc danh t− ph¸p, cã chøc n¨ng thÈm tra c¸c hå s¬ thi hµnh ¸n. Do ®ã, nÕu kh«ng më réng ®èi t−îng gi¸m s¸t thuéc diÖn khiÕu n¹i cña ng−êi ®−îc thi hµnh ¸n, ng−êi ph¶i thi hµnh ¸n vµ ng−êi cã quyÒn, nghÜa vô liªn quan ®Õn viÖc thi hµnh ¸n, th× hiÖu qu¶ gi¸m s¸t cña chñ thÓ nµy ®èi víi thi hµnh ¸n d©n sù sÏ bÞ h¹n chÕ. Thø ba, vÒ néi dung gi¸m s¸t §Ó ®¶m b¶o n©ng cao hiÖu qu¶ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, th× ®æi míi néi dung gi¸m s¸t còng ph¶i ®−îc ®Æt ra. C¨n cø vµo c¸c ph©n tÝch ®· nªu trªn, cã thÓ thÊy cÇn ph¶i ®æi míi mét sè vÊn ®Ò liªn quan ®Õn néi dung gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù nh−: 110 Mét lµ, quy ®Þnh râ c¸c quyÒn, nghÜa vô cña chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, ®èi t−îng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù trong c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt thi hµnh ¸n d©n sù HiÖn t¹i, quyÒn vµ nghÜa vô cña chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, ®èi t−îng thi hµnh ¸n d©n sù chñ yÕu dùa trªn c¬ së c¸c quy ®Þnh vÒ chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña chñ thÓ gi¸m s¸t vµ ®èi t−îng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, nªn khi tiÕn hµnh gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù mét lÜnh vùc gi¸m s¸t rÊt cô thÓ trong ho¹t ®éng cña bé m¸y nhµ n−íc, c¸c chñ thÓ gi¸m s¸t vµ ®èi t−îng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù gÆp rÊt nhiÒu lóng tóng trong viÖc tiÕn hµnh gi¸m s¸t. C¸c chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù kh«ng x¸c ®Þnh ®−îc quyÒn, nghÜa vô cña m×nh ®Õn ®©u, ®−îc gi¸m s¸t ®èi víi nh÷ng ho¹t ®éng nµo cña ®èi t−îng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, ph¹m vi gi¸m s¸t bao gåm nh÷ng néi dung g×...vµ ®èi t−îng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù còng kh«ng râ m×nh ph¶i thùc hiÖn c«ng viÖc g× khi nhËn ®−îc nh÷ng kiÕn nghÞ, yªu cÇu cña chñ thÓ gi¸m s¸t. Do ®ã, ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù cÇn ph¶i quy ®Þnh râ rµng quyÒn, nghÜa vô cña c¸c chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, ®èi t−îng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. Hai lµ, x©y dùng c¬ chÕ nh»m thu hót sù gi¸m s¸t cña nh©n d©n ®èi víi thi hµnh ¸n d©n sù Theo quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh Thi hµnh ¸n d©n sù, th× viÖc khiÕu n¹i, gi¶i quyÕt khiÕu n¹i vÒ thi hµnh ¸n d©n sù ®−îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh Thi hµnh ¸n d©n sù, cßn tè c¸o vµ gi¶i quyÕt tè c¸o thi hµnh ¸n d©n sù l¹i ®−îc thùc hiÖn trªn c¬ së c¸c quy ®Þnh cña LuËt KhiÕu n¹i tè c¸o. Do viÖc thùc hiÖn gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù ®−îc tu©n theo nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c nhau ®· g©y khã kh¨n cho viÖc tiÕn hµnh ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña nh©n d©n. MÆt kh¸c, hiÖn t¹i tè c¸o chØ ®−îc thùc hiÖn trªn cã së c¸c hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt tíi møc cã g©y thiÖt h¹i ®Õn quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña Nhµ 111 n−íc, cña c«ng d©n, nªn ®· lµm h¹n chÕ tÝnh tÝch cùc cña ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña nh©n d©n do viÖc tè c¸o chØ ®−îc thùc hiÖn sau khi ®· x¶y ra vi ph¹m ph¸p luËt tíi møc g©y thiÖt h¹i cho Nhµ n−íc vµ cña c«ng d©n. §ång thêi, khi tè c¸o, ng−êi d©n ph¶i chÞu hoµn toµn tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng néi dung tè c¸o, nªn nÕu x¶y ra tr−êng hîp tè c¸o sai th× hä ph¶i g¸nh chÞ hËu qu¶ xÊu. Nh−ng tè c¸o ®óng th× hiÖn t¹i còng ch−a cã c¬ chÕ ®Ó th−ëng cho nh÷ng ng−êi tè c¸o, ®iÒu nµy dÉn ®Õn hËu qu¶ lµ nh©n d©n ng¹i kh«ng tham gia vµo gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. Do ®ã, cÇn ph¶i x©y dùng c¬ chÕ x¸c ®Þnh ®¶m b¶o ®−îc tÝnh tÝch cùc ña ho¹t ®éng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù cña nh©n d©n vµ x¸c ®Þnh râ rµng tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi cña nh©n d©n trong gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. Thø t−, vÒ h×nh thøc, ph−¬ng ph¸p gi¸m s¸t Gi¸m s¸t nh− thÕ nµo, gi¸m s¸t b»ng c¸ch nµo còng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn hiÖu qu¶ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. Trong gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, nÕu nh− cã h×nh thøc, ph−¬ng ph¸p gi¸m s¸t phï hîp sÏ n©ng cao ®−îc hiÖu qu¶ thi hµnh ¸n d©n sù, ng−îc l¹i, h×nh thøc vµ ph−¬ng ph¸p gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù kh«ng phï hîp sÏ lµm cho hiÖu qu¶ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù kh«ng cao. §Ó b¶o ®¶m gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, vÒ mÆt h×nh thøc vµ ph−¬ng ph¸p thi hµnh ¸n d©n sù cÇn ph¶i: KÕt hîp nhuÇn nhuyÔn gi÷a hai h×nh thøc gi¸m s¸t trùc tiÕp vµ gi¸m s¸t gi¸n tiÕp Nh− ®· tr×nh bµy, vÒ mÆt lý luËn còng nh− thùc tiÔn, hiÖn t¹i cã hai h×nh thøc gi¸m s¸t c¬ b¶n ®ã lµ h×nh thøc gi¸m s¸t trùc tiÕp vµ h×nh thøc gi¸m s¸t gi¸n tiÕp. Hai h×nh thøc gi¸m s¸t nµy ®−îc hÇu hÕt c¸c chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n sö dông, thËm chÝ cã chñ thÓ gi¸m s¸t sö dông cïng lóc c¶ hai h×nh thøc trong qu¸ tr×nh gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. Hai h×nh thøc gi¸m s¸t nµy xÐt ë gi¸c ®é nµy hay gi¸c ®é kh¸c ®Òu cã nh÷ng −u ®iÓm, nh−îc ®iÓm riªng. 112 Mét lµ, ®èi víi h×nh thøc gi¸m s¸t trùc tiÕp Khi sö dông h×nh thøc gi¸m s¸t trùc tiÕp, c¸c chñ thÓ b»ng chÝnh ho¹t ®éng cña m×nh ®Ó thu thËp c¸c th«ng tin vÒ ®èi t−îng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. Do ®ã, h×nh thøc gi¸m s¸t trùc tiÕp cho phÐp c¸c chñ thÓ gi¸m s¸t kiÓm tra, theo dâi trùc tiÕp ho¹t ®éng cña c¸c ®èi t−îng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, tù m×nh kiÓm tra tÝnh hîp ph¸p cña c¸c ho¹t ®éng cña c¸c ®èi t−îng gi¸m s¸t, còng nh− tù m×nh ®−a ra c¸c kiÕn nghÞ, c¸c yªu cÇu ®èi víi ®èi t−îng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù khi ph¸t hiÖn cã c¸c hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt cña ®èi t−îng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. ChÝnh v× vËy, sö dông h×nh thøc gi¸m s¸t trùc tiÕp cho phÐp xö lý nhanh chãng, c¸c vÊn ®Ò bÊt cËp n¶y sinh trong thi hµnh ¸n d©n sù. Tuy vËy, th× gi¸m s¸t trùc tiÕp còng cã nh÷ng nh−îc ®iÓm nhÊt ®Þnh. ChiÕm nhiÒu thêi gian cña chñ thÓ gi¸m s¸t Do ph¶i tù m×nh thùc hiÖn gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, nªn chñ thÓ gi¸m s¸t ph¶i ®Çu t− thêi gian cho gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. Do thi hµnh ¸n d©n sù l¹i lµ ho¹t ®éng th−êng xuyªn, liªn tôc, nªn khi tiÕn hµnh gi¸m s¸t, chñ thÓ ph¶i liªn tôc theo dâi, kiÓm tra ho¹t ®éng thi hµnh ¸n d©n sù, trong khi ®ã nhiÖm vô gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù ë mét sè chñ thÓ gi¸m s¸t l¹i kh«ng ph¶i lµ nhiÖm vô chÝnh cña chñ thÓ ®ã. H¬n n÷a, khi tù m×nh gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, th× ®ßi hái chñ thÓ tiÕn hµnh ho¹t ®éng gi¸m s¸t ph¶i cã sù am hiÓu nhÊt ®Þnh vÒ thi hµnh ¸n d©n sù. ChÝnh ®iÒu nµy ®· lµm h¹n chÕ kh¶ n¨ng hoµn thµnh viÖc gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù mét c¸ch nhanh chãng cña chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, dÉn ®Õn chiÕm nhiÒu thêi gian cho viÖc gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. Gi¸m s¸t trùc tiÕp ®ßi hái chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù ph¶i ®Çu t− nhiÒu nh©n lùc, vËt lùc cho gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù §Ó ®¶m b¶o hoµn thµnh nhiÖm vô gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, khi trùc tiÕp gi¸m s¸t ho¹t ®éng thi hµnh ¸n d©n sù, ®ßi hái chñ thÓ gi¸m s¸t ph¶i cã kÕ ho¹ch vµ ®Çu t− nhiÒu nh©n lùc, vËt lùc cho viÖc gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, bëi lÏ khi sö dông h×nh thøc gi¸m s¸t trùc tiÕp, c¸c chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh 113 ¸n d©n sù kh«ng thÓ sö dông nh÷ng ng−êi kh¸c n»m ngoµi sù qu¶n lý cña chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù ®Ó tiÕn hµnh gi¸m s¸t. Hai lµ, ®èi víi h×nh thøc gi¸m s¸t gi¸n tiÕp H×nh thøc gi¸m s¸t gi¸n tiÕp lµ c¸c chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù th«ng qua ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ kh¸c ®Ó tiÕn hµnh gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. Do tiÕn hµnh gi¸m s¸t th«ng qua ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ kh¸c, nªn trong cïng mét thêi ®iÓm chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù cã thÓ tiÕn hµnh gi¸m s¸t ®èi víi ho¹t ®éng cña nhiÒu ®èi t−îng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù kh¸c nhau. §ång thêi, h×nh thøc gi¸m s¸t gi¸n tiÕp còng cho phÐp cã thÓ huy ®éng ®−îc sù tham gia réng cña c¸c chñ thÓ kh¸c ®èi víi ho¹t ®éng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. MÆc dï cã nhiÒu −u ®iÓm nh− vËy, nh−ng h×nh thøc nµy còng cã nh÷ng nh−îc ®iÓm nhÊt ®Þnh ®ã lµ viÖc theo dâi, kiÓm tra, n¾m b¾t th«ng tin vÒ ®èi t−îng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù kh«ng ®−îc nhanh chãng vµ chÝnh x¸c, nªn khã cã thÓ ®−a ra ®−îc nh÷ng biÖn ph¸p xö lý chÝnh x¸c. MÆt kh¸c, viÖc ph©n biÖt h×nh thøc gi¸m s¸t trùc tiÕp vµ h×nh thøc gi¸m s¸t gi¸n tiÕp trong thi hµnh ¸n d©n sù chØ mang tÝnh chÊt t−¬ng ®èi, v× víi mçi h×nh thøc gi¸m s¸t, ®èi víi chñ thÓ nµy cã thÓ gi¸m s¸t trùc tiÕp, nh−ng víi chñ thÓ kh¸c l¹i lµ gi¸m s¸t gi¸n tiÕp. VÝ dô, nh©n d©n gi¸n tiÕp gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù th«ng qua ho¹t ®éng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù cña Quèc héi, ®¹i biÓu Quèc héi, Héi ®ång nh©n d©n vµ ®¹i biÓu Héi ®ång nh©n d©n. Nh−ng ®èi víi Quèc héi, ®¹i biÓu Quèc héi, Héi ®ång nh©n d©n vµ §¹i biÓu Héi ®ång nh©n d©n víi t− c¸ch lµ chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, th× ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña hä víi ho¹t ®éng thi hµnh ¸n d©n sù l¹i lµ h×nh thøc trùc tiÕp. Do ®ã, ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, ®ßi hái c¸c chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù ph¶i kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn gi÷a hai h×nh thøc gi¸m s¸t ®· nªu trªn. Tuy nhiªn, møc ®é kÕt hîp nh− thÕ nµo, th× l¹i phô thuéc vµo chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ mèi quan hÖ gi÷a chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù víi ®èi t−îng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. 114 Tãm l¹i, qua nghiªn cøu thùc tr¹ng vÒ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù ë ViÖt Nam trong thêi gian qua cho thÊy, mÆc dï ho¹t ®éng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù ®· ®−îc §¶ng, Nhµ n−íc quan t©m, ®· ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cã chøa ®ùng c¸c quy ®Þnh vÒ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, lµm c¬ së cho viÖc gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. Tuy nhiªn, qua nghiªn cøu thùc tr¹ng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù cña c¸c chñ thÓ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, thùc tr¹ng viÖc sö dông h×nh thøc, ph−¬ng ph¸p gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, kÕt qu¶ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù vµ sù ¶nh h−ëng cña gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù ®èi víi kÕt qu¶, hiÖu qu¶ thi hµnh ¸n d©n sù cho thÊy, bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ tÝch cùc ®· ®¹t ®−îc nh−: ho¹t ®éng gi¸m s¸t ®· ®−îc t¨ng c−êng, quyÒn vµ nghÜa vô cña chñ thÓ, ®èi t−îng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù ®· b−íc ®Çu ®−îc ®Þnh h×nh, th× bªn c¹nh ®ã cßn cã nhiÒu bÊt cËp cÇn ph¶i ®−îc gi¶i quyÕt trong thêi gian tíi ®Ó b¶o ®¶m gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù. §ång thêi, còng tõ c¸c nghiªn cøu vÒ thùc tiÔn ho¹t ®éng gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù t¹i ch−¬ng 2, trªn c¬ së ph©n tÝch nh÷ng nguyªn nh©n cña h¹n chÕ cßn tån t¹i trong gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù, kÕt hîp víi nh÷ng luËn gi¶i khoa häc vÒ thi hµnh ¸n d©n sù, gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù t¹i ch−¬ng 1, t¸c gi¶ ®· m¹nh d¹n b−íc ®Çu nªu lªn mét sè quan ®iÓm vµ gi¶i ph¸p b¶o ®¶m gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù nh»m n©ng cao kÕt qu¶ thi hµnh ¸n d©n sù, h¹n chÕ c¸c tiªu cùc trong thi hµnh ¸n d©n sù. 115 KÕt luËn Thi hµnh ¸n d©n sù lµ mét ho¹t ®éng cña Nhµ n−íc, mang tÝnh chÊt hµnh chÝnh - t− ph¸p, lµ mét trong nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®Ó thùc thi quyÒn lùc nhµ n−íc, ®ång thêi còng lµ biÖn ph¸p ®Ó ®¶m b¶o n©ng cao ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa. Th«ng qua ho¹t ®éng thi hµnh ¸n d©n sù, nh÷ng b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt cña tßa ¸n ®−îc thi hµnh trªn thùc tÕ, c¸c quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n, cña Nhµ n−íc vµ tæ chøc ®−îc b¶o vÖ, c«ng b»ng x· héi trë thµnh hiÖn thùc. B¶n ¸n, quyÕt ®Þnh vÒ d©n sù cña Tßa ¸n nh©n d©n ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt hoÆc ch−a cã hiÖu lùc ph¸p luËt nh−ng ®−îc thi hµnh ngay; quyÕt ®Þnh cña Träng tµi Th−¬ng m¹i ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt nÕu kh«ng ®−îc tæ chøc thi hµnh sÏ lµm v« hiÖu hãa toµn bé ho¹t ®éng cña hÖ thèng c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông tr−íc ®ã, lµm ¶nh h−ëng ®Õn ho¹t ®éng cña toµn bé bé m¸y nhµ n−íc. Gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù víi tÝnh c¸ch lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ®¶m b¶o thùc thi quyÒn lùc nhµ n−íc theo dâi, quan s¸t mét c¸ch chñ ®éng, th−êng xuyªn, liªn tôc ®èi víi c¸c ho¹t ®éng cña c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù, chÊp hµnh viªn, c¸c c«ng chøc kh¸c cña c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù vµ c¸c c¬ quan, c¸ nh©n cã liªn quan ®Õn viÖc thi hµnh ¸n d©n sù. §ång thêi, s½n sµng t¸c ®éng ®Ó buéc vµ h−íng ho¹t ®éng cña c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù, chÊp hµnh viªn vµ c¸c c¬ quan, c¸ nh©n cã liªn quan ®Õn viÖc thi hµnh ¸n d©n sù theo ®óng c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ thi hµnh ¸n d©n sù vµ c¸c v¨n b¶n cã liªn quan, nh»m tæ chøc thi hµnh mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt c¸c b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cã hiÖu lùc thi hµnh cña Tßa ¸n vµ Träng tµi Th−¬ng m¹i. Víi ý nghÜa nh− vËy gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù cã mét vai trß ®Æc biÖt quan träng trong viÖc ®¶m b¶o sù tu©n thñ ph¸p luËt trong thi hµnh ¸n d©n sù, gãp phÇn ®Èy lïi nh÷ng bÊt cËp tån t¹i trong thi hµnh ¸n d©n sù, tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ 116 c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù, cñng cè lßng tin cña quÇn chóng nh©n d©n ®èi víi c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù, c¬ quan t− ph¸p nãi riªng vµ ®èi víi bé m¸y nhµ n−íc nãi chung. Trªn c¬ së ®ã x©y dùng bé m¸y nhµ n−íc thùc sù trong s¹ch, v÷ng m¹nh, tiÕn tíi x©y dùng Nhµ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam thùc sù lµ cña nh©n d©n, do nh©n d©n vµ v× nh©n d©n. §Ó lµm ®−îc ®iÒu nµy, ®ßi hái hiÖu qu¶ c¸c ho¹t ®éng cña nhµ n−íc, trong ®ã cã ho¹t ®éng thi hµnh ¸n d©n sù ph¶i ®−îc n©ng cao. Trong thêi gian võa qua §¶ng vµ Nhµ n−íc ta ®· ®· ban hµnh nh÷ng chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch lín vµ nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt liªn quan ®Õn tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù (NghÞ quyÕt sè 08 cña Bé ChÝnh trÞ, LuËt Ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña Quèc héi, Ph¸p lÖnh Thi hµnh ¸n d©n sù söa ®æi, ChØ thÞ sè 20/2001/CTTg ngµy 11/9/2001 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ vÒ t¨ng c−êng c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù; Ph¸p lÖnh LuËt s− n¨m 2001....). §Æc biÖt lµ NghÞ quyÕt sè 49-NQ/TW ngµy 02/6/2005 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ ChiÕn l−îc c¶i c¸ch t− ph¸p ®Õn n¨m 2002 ®−îc ban hµnh gÇn ®©y ®· kh¼ng ®Þnh ph¶i "x©y dùng c¬ chÕ ®¶m b¶o mäi b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n cã hiÖu lùc ph¸p luËt ph¶i ®−îc thi hµnh, c¸c c¬ quan hµnh chÝnh vi ph¹m bÞ xö lý theo ph¸n quyÕt cña Tßa ¸n ph¶i nghiªm chØnh chÊp hµnh" vµ ®Ó ®¶m b¶o cho b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n ®−îc nghiªm chØnh thi hµnh, NghÞ quyÕt nµy còng nªu râ ph¶i "hoµn thiÖn c¬ chÕ gi¸m s¸t cña c¸c c¬ quan d©n cö vµ ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n ®èi víi c¬ quan t− ph¸p". §Ó tiÕp tôc n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù gãp phÇn n©ng cao kÕt qu¶, hiÖu qu¶ c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù, t¸c gi¶ ®· m¹nh d¹n nghiªn cøu vµ b−íc ®Çu ®−a ra mét sè quan niÖm vÒ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù; hÖ thèng hãa l¹i c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ gi¸m s¸t thi hµnh ¸n d©n sù vµ ®−a ra mét sè gi¶i ph¸p b−íc ®Çu nh»m gi¸m s¸t b¶o ®¶m thi hµnh ¸n d©n sù, tõ ®ã gãp phÇn ®¶m b¶o thùc hiÖn quyÒn lùc nhµ n−íc trong thi hµnh ¸n d©n sù cã hiÖu qu¶ vµ thèng nhÊt. 117 Do thêi gian nghiªn cøu cã h¹n vµ ®−îc giíi h¹n trong khu«n khæ cña luËn v¨n th¹c sÜ LuËt häc, nh÷ng vÊn ®Ò t¸c gi¶ nªu trong luËn v¨n sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, t¸c gi¶ sÏ tiÕp tôc nghiªn cøu, bæ sung, hoµn thiÖn trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng thùc tiÔn cña m×nh. §Ó hoµn thµnh luËn v¨n tèt nghiÖp nµy, t¸c gi¶ ®· nhËn ®−îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña Khoa Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt (nay lµ ViÖn Nhµ n−íc vµ Ph¸p luËt), Vô Sau ®¹i häc cña Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh, Côc thi hµnh ¸n d©n sù, Bé T− ph¸p vµ TiÕn sÜ TrÞnh §øc Th¶o, t¸c gi¶ xin ®−îc tr©n träng c¶m ¬n sù gióp ®ì quý b¸u cña ViÖn Nhµ n−íc vµ Ph¸p luËt cña Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh, TiÕn sÜ TrÞnh §øc Th¶o vµ tËp thÓ c¸c thÇy c« cña Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh. 118 nh÷ng c«ng tr×nh liªn quan ®Õn luËn v¨n ®· ®−îc c«ng bè 1. Hoµng ThÕ Anh (2000), "Thi hµnh ¸n d©n sù Th¸i Lan", Tin thi hµnh ¸n d©n sù, (1), tr. 42-43. 2. Hoµng ThÕ Anh (2000), "Kª biªn tµi s¶n cña ng−êi thø ba ®Ó thanh to¸n nî trong thi hµnh ¸n d©n sù Ph¸p", Tin thi hµnh ¸n d©n sù, (5), tr. 43-44. 3. Hoµng ThÕ Anh (2000), "Mét sè tån t¹i trong ¸p dông biÖn ph¸p c−ìng chÕ kª biªn, b¸n ®Êu gi¸ tµi s¶n", Tin thi hµnh ¸n d©n sù, (8), tr. 20-22. 4. Hoµng ThÕ Anh (2000), "Mét sè tån t¹i trong ¸p dông biÖn ph¸p c−ìng chÕ kª biªn, b¸n ®Êu gi¸ tµi s¶n", Tin thi hµnh ¸n d©n sù, (9), tr. 21-23. 5. Hoµng ThÕ Anh (2000), "Hµ T©y qu¶n lý, chØ ®¹o c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù qua kiÓm tra trùc tiÕp c¸c §éi thi hµnh ¸n d©n sù", Tin thi hµnh ¸n d©n sù, (11), tr. 28-29. 6. Hoµng ThÕ Anh (2001), "BiÖn ph¸p nµo n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù trong qu©n ®éi", Tin thi hµnh ¸n d©n sù, (2), tr. 17-19. 7. Hoµng ThÕ Anh (2001), "X©y dùng quy chÕ ho¹t ®éng cña Ban chØ ®¹o thi hµnh ¸n d©n sù nh− thÕ nµo", Tin thi hµnh ¸n d©n sù, (4), tr. 26-28. 8. Hoµng ThÕ Anh (2001), "Kinh nghiÖm ¸p dông §iÒu 42 Ph¸p lÖnh thi hµnh ¸n d©n sù", Tin thi hµnh ¸n d©n sù, (7), tr. 32-33. 9. Hoµng ThÕ Anh (2001), "B¸n tµi s¶n kª biªn theo LuËt thi hµnh ¸n Thôy §iÓn", Tin thi hµnh ¸n d©n sù, (7), tr. 44-45. 10. Hoµng ThÕ Anh (2001), "LÞch sö ra ®êi cña Thõa ph¸t l¹i trong ph¸p luËt ViÖt Nam", Tin thi hµnh ¸n d©n sù, (8), tr. 23-24. 11. Hoµng ThÕ Anh (2001), "Tr¸ch nhiÖm cña Thõa ph¸t l¹i Ph¸p", Tin thi hµnh ¸n d©n sù, (8), tr. 43-44. 12. Hoµng ThÕ Anh (2001), "Tæ chøc Thõa ph¸t l¹i Céng hßa Ph¸p", Tin thi hµnh ¸n d©n sù, (9), tr. 43-44. 119 13. Hoµng ThÕ Anh (2001), "Nguyªn nh©n vµ gi¶i ph¸p th¸o gì t×nh tr¹ng ¸n cã ®iÒu kiÖn nh−ng ch−a thi hµnh ®−îc, kh«ng thi hµnh ®−îc", Tin thi hµnh ¸n d©n sù, (10), tr. 26-28. 14. Hoµng ThÕ Anh (2001), "KÕt qu¶ ho¹t ®éng cña Ban chØ ®¹o thi hµnh ¸n d©n sù tØnh VÜnh Phóc - bµi häc kinh nghiÖm vµ kiÕn nghÞ", Tin thi hµnh ¸n d©n sù, (11), tr. 21-32. 15. Hoµng ThÕ Anh (2002), "KÕt qu¶ b−íc ®Çu vÒ tiÕp tôc rµ so¸t ®¬n khiÕu kiÖn vÒ t− ph¸p vµ ph©n lo¹i gi¶i quyÕt theo thÈm quyÒn cña c¸c c¬ quan t− ph¸p", Tin thi hµnh ¸n d©n sù, (7), tr. 1-5. 16. Hoµng ThÕ Anh (2002), "Mét sè thiÕu sãt cÇn rót kinh nghiÖm trong lËp, sö dông hå s¬, sæ s¸ch thi hµnh ¸n d©n sù qua c«ng t¸c kiÓm tra", Tin thi hµnh ¸n d©n sù, (8), tr. 33-35. 17. Hoµng ThÕ Anh (2002), "Mét sè biÖn ph¸p gi¶i quyÕt khiÕu kiÖn tån ®äng", Tin thi hµnh ¸n d©n sù, (9), tr. 4-8. 18. Hoµng ThÕ Anh (2002), "C¸ch tÝnh thêi ®iÓm b¾t ®Çu vµ thêi ®iÓm kÕt thóc thêi hiÖu thi hµnh ¸n d©n sù", Tin thi hµnh ¸n d©n sù, (10), tr. 33-35. 19. Hoµng ThÕ Anh (2003), "Mét sè vÊn ®Ò ho·n, t¹m ®×nh chØ cña ng−êi cã thÈm quyÒn trong thi hµnh ¸n d©n sù", Tin thi hµnh ¸n d©n sù, (2), tr. 21-27. 20. Hoµng ThÕ Anh (2003), "Kinh nghiÖm vÒ tiÕp c«ng d©n trong thi hµnh ¸n d©n sù", Tin thi hµnh ¸n d©n sù, (11), tr. 21-32. 21. Hoµng ThÕ Anh (2003), "KiÓm s¸t thi hµnh ¸n d©n sù nh×n tõ thùc tiÔn", Tin thi hµnh ¸n d©n sù, (12), tr. 31-35. 22. Hoµng ThÕ Anh (2004), "Nh÷ng kinh nghiÖm gi¶i quyÕt khiÕu n¹i vÒ nghiÖp vô trong thi hµnh ¸n d©n sù", D©n chñ vµ Ph¸p luËt, (12), tr. 92-98. 23. Hoµng ThÕ Anh (2005), "KÕt cÊu vµ ph−¬ng ph¸p ghi Tµi kho¶n kÕ to¸n "Lo¹i Tµi kho¶n 1"", Tin thi hµnh ¸n d©n sù, (1), tr. 16-19. 120 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. NguyÔn C«ng B×nh (2000), Mét sè ý kiÕn vÒ thi hµnh ¸n d©n sù, B¸o c¸o t¹i héi th¶o: T− ph¸p d©n sù, ViÖn Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt tæ chøc tõ ngµy 15-16/10/2000. 2. Bé T− ph¸p (1996), C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ chÕ ®Þnh thõa ph¸t l¹i, B¸o c¸o phóc tr×nh ®Ò tµi khoa häc cÊp Bé, Hµ Néi. 3. Bé T− ph¸p (1996), Sæ tay c¸n bé thi hµnh ¸n, Hµ Néi. 4. Bé T− ph¸p (2003), B¸o c¸o tæng kÕt 10 n¨m c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù, Hµ Néi. 5. Lª C¶m - NguyÔn Ngäc ChÝ (2004), C¶i c¸ch t− ph¸p ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n x©y dùng Nhµ n−íc ph¸p quyÒn, Nxb §¹i häc Quèc giam Hµ Néi. 6. ChÝnh phñ (2005), NghÞ ®Þnh sè 50/2005/N§-CP ngµy 11/4 cña ChÝnh phñ vÒ c¬ quan qu¶n lý thi hµnh ¸n d©n sù, c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù vµ c¸n bé, c«ng chøc lµm c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù, Hµ Néi 7. Côc Qu¶n lý Thi hµnh ¸n d©n sù - Bé T− ph¸p (1986), Sæ tay chÊp hµnh viªn, Tµi liÖu l−u hµnh néi bé, Hµ Néi 8. §¹i tõ ®iÓn tiÕng ViÖt (1999), Nxb V¨n hãa th«ng tin, Hµ Néi. 9. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1996), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 10. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2001), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 11. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2002), NghÞ quyÕt sè 08/NQ-TW ngµy 2-1 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ mét sè vÊn ®Ò träng t©m c«ng t¸c t− ph¸p trong thêi gian tíi, Hµ Néi. 121 12. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2005), NghÞ quyÕt sè 48-NQ/TW ngµy 24/5 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ ChiÕn l−îc x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010, ®Þnh h−íng ®Õn n¨m 2020, Hµ Néi. 13. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2005), NghÞ quyÕt sè 49-NQ/TW ngµy 2/6 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ ChiÕn l−îc c¶i c¸ch t− ph¸p tõ nay ®Õn n¨m 2020, Hµ Néi. 14. Tr−¬ng ThÞ Hång Hµ (2004), "Hoµn thiÖn c¬ chÕ ph¸p lý b¶o ®¶m chøc n¨ng gi¸m s¸t cña Quèc héi trong ®iÒu kiÖn x©y dùng Nhµ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam", Nhµ n−íc vµ Ph¸p luËt, (3), tr. 33-41. 15. Lª Xu©n Hång (2001), X· héi hãa thi hµnh ¸n d©n sù, LuËn v¨n th¹c sÜ LuËt häc, Tr−êng §¹i häc LuËt Hµ Néi. 16. TrÇn Thanh H−¬ng (2003), "§èi t−îng gi¸m s¸t cña Quèc héi", Nghiªn cøu lËp ph¸p, (2), tr. 22-27. 17. Khoa LuËt - §¹i häc Quèc gia Hµ Néi (2003), Gi¸o tr×nh lý luËn Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt, Nxb §¹i häc Quèc gia, Hµ Néi. 18. Khoa LuËt - §¹i häc Quèc gia Hµ Néi (2003), Gi¸o tr×nh lÞch sö Nhµ n−íc vµ Ph¸p luËt ViÖt Nam, Nxb §¹i häc Quèc gia, Hµ Néi. 19. §inh V¨n MËu (2003), QuyÒn lùc nhµ n−íc vµ quyÒn c«ng d©n, Nxb T− ph¸p, Hµ Néi. 20. Montesquieu (1996), Tinh thÇn ph¸p luËt, Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi. 21. NguyÔn HiÒn Nh©n (2001), "X¸c ®Þnh lo¹i tè tông cña thi hµnh ¸n d©n sù" Tin thi hµnh ¸n d©n sù, Côc qu¶n lý thi hµnh ¸n d©n sù, (5), tr. 17-21. 22. Quèc héi (1992), HiÕn ph¸p n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, Hµ Néi. 23. Quèc héi (1998), LuËt 09/1998/QH10 ngµy 2/12 vÒ khiÕu n¹i tè c¸o, Hµ Néi. 24. Quèc héi (1999), LuËt 14/1999/QH10 ngµy 12/6 vÒ MÆt trËn Tæ quèc, Hµ Néi. 122 25. Quèc héi (2001), LuËt 30/2001/QH10 ngµy 25/12 vÒ tæ chøc Quèc héi, Hµ Néi. 26. Quèc héi (2001), LuËt 32/2001/QH10 ngµy 25/12 LuËt Tæ chøc ChÝnh phñ, Hµ Néi. 27. Quèc héi (2002), LuËt 33/2002/QH10 ngµy 2/4 vÒ tæ chøc Tßa ¸n nh©n d©n, Hµ Néi. 28. Quèc héi (2002), LuËt 34/2002/QH10 ngµy 2/4 vÒ tæ chøc ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n, Hµ Néi. 29. Quèc héi (2003), LuËt 05/2003/QH11 ngµy 17/6 vÒ ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña Quèc héi, Hµ Néi. 30. Quèc héi (2003), LuËt 11/2003/QH11 ngµy 26/11 vÒ tæ chøc Héi ®ång nh©n d©n vµ ñy ban nh©n d©n, Hµ Néi. 31. Quèc héi (2003), LuËt 12/2003/QH11 ngµy 26/11 vÒ bÇu cö Héi ®ång nh©n d©n, Hµ Néi. 32. Quèc héi (2003), LuËt 26/2004/QH11 ngµy 15/6 vÒ söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt KhiÕu n¹i, tè c¸o, Hµ Néi. 33. Quèc héi (2004), LuËt 22/2004/QH11 ngµy 15/6 vÒ thanh tra, Hµ Néi. 34. Nguyªn Thµnh (2001), "Ho¹t ®éng chÊt vÊn nh×n tõ thùc tÕ mét kú häp Quèc héi", Nghiªn cøu lËp ph¸p, (6), tr. 11-15. 35. L−u Trung Thµnh (2004), "Ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña Héi ®ång nh©n d©n", LuËt häc, (4), tr. 53-60. 36. "Tæ chøc vµ ho¹t ®éng thi hµnh ¸n d©n sù - thùc tr¹ng vµ ph−¬ng h−íng ®æi míi", Th«ng tin khoa häc Ph¸p lý, ViÖn nghiªn cøu khoa häc ph¸p lý - Bé T− ph¸p, (8). 37. "Tæng hîp c¸c kiÕn nghÞ khoa häc gãp phÇn ®æi míi tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan t− ph¸p" (2000), Th«ng tin khoa häc ph¸p lý, ViÖn Khoa häc Ph¸p lý - Bé T− ph¸p, (11) 38. Tõ ®iÓn LuËt häc (1999), Nxb Tõ ®iÓn B¸ch khoa, Hµ Néi. 123 39. Lª Anh TuÊn (2004), §æi míi thñ tôc thi hµnh ¸n d©n sù ViÖt Nam, LuËn v¨n th¹c sÜ LuËt häc, Tr−êng §¹i häc LuËt Hµ Néi. 40. §µo TrÝ óc (2003), "Quan niÖm vÒ gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn quyÒn lùc nhµ n−íc vµ c¸c c¬ chÕ thùc hiÖn gi¸m s¸t", Nhµ n−íc vµ Ph¸p luËt, (6), tr. 3-7. 41. ñy ban Th−êng vô Quèc héi (1989), Ph¸p lÖnh Thi hµnh ¸n d©n sù, Hµ Néi. 42. ñy ban Th−êng vô Quèc héi (1993), Ph¸p lÖnh Thi hµnh ¸n d©n sù, Hµ Néi. 43. ñy ban Th−êng vô Quèc héi (2004), Ph¸p lÖnh 13/2004/PL-UBTVQH11 ngµy 14/1 vÒ Thi hµnh ¸n d©n sù, Hµ Néi. 44. V¨n phßng Quèc héi (2004), C«ng t¸c tham m−u tæng hîp phôc vô ñy ban Th−êng vô Quèc héi chØ ®¹o, ®iÒu hßa, phèi hîp ho¹t ®éng cña Héi ®ång d©n téc, c¸c ñy ban cña Quèc héi, nh÷ng vÊn ®Ò rót ra vµ kiÕn nghÞ, B¸o c¸o tãm t¾t ®Ò tµi, Hµ Néi. 45. ViÖn Khoa häc Ph¸p lý - Bé T− ph¸p (2004), Bé T− ph¸p Ch−¬ng tr×nh ®æi míi c«ng t¸c x©y dùng, ban hµnh vµ n©ng cao chÊt l−îng v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vµ c¸c v¨n b¶n triÓn khai, Nxb T− ph¸p, Hµ Néi. 46. ViÖn Khoa häc Ph¸p lý - Bé T− ph¸p (2005), ThiÕt chÕ chÝnh trÞ vµ bé m¸y nhµ n−íc mét sè n−íc trªn thÕ giíi, Nxb T− ph¸p, Hµ Néi. 47. ViÖn khoa häc ph¸p lý - Bé T− ph¸p (2005), LuËn cø khoa häc vµ thùc tiÔn cña viÖc ®æi míi tæ chøc vµ ho¹t ®éng thi hµnh ¸n ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n míi, B¸o c¸o phóc tr×nh ®Ò tµi cÊp nhµ n−íc ®éc lËp, Hµ Néi.