Giáo dục hành vi giao tiếp cho trẻ mẫu giáo trường mầm non Tân Lập - Lạc Sơn - Hoà Bình

Tr­êng ®¹i häc s­ ph¹m hµ néi Khoa gi¸o dôc mÇm non Bµi tËp nghiÖp vô cuèi kho¸ Gi¸o dôc hµnh vi giao tiÕp cho trÎ mÉu gi¸o tr­êng mÇm non T©n lËp - L¹c s¬n - Hoµ b×nh Ng­êi h­íng dÉn : T.s §inh Hång Th¸i Ng­êi thùc hiÖn : Bïi ThÞ T­m Líp §HTC hoµ b×nh - Khoa GDMN hµ néi - 2004 Lêi nãi ®Çu LÇn ®Çu tiªn lµm quen víi bµi tËp tèt nghiÖp cuèi kho¸ ®èi víi em thËt míi mÎ vµ bì ngì. §­îc sù gióp ®ì cña c¸c thÇy c« gi¸o Khoa gi¸o dôc mÇm non - tr­êng §¹i häc s­ ph¹m I Hµ Néi. §Æc biÖt lµ sù gióp ®ì cña thÇy §inh Hång Th¸i - ng­êi h­íng dÉn em hoµn thµnh bµi tËp nµy. §Ò tµi cña em ®· ®­îc hoµn thµnh, ®Ó cã ®­îc c¬ së thùc tiÔn cña viÖc gi¸o dôc hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ cho trÎ ph¶i kÓ ®Õn sù gióp ®ì t¹o ®iÒu kiÖn cña Ban gi¸m hiÖu tr­êng T©n LËp vµ 2 c« gi¸o chñ nhiÖm líp 5 tuæi cña tr­êng. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o tr­êng §¹i häc s­ ph¹m - khoa gi¸o dôc mÇm non. §Æc biÖt lµ thÇy gi¸o §inh Hång Th¸i. §ång thêi xin c¶m ¬n Ban gi¸m hiÖu vµ 2 c« gi¸o tr­êng mÇm non T©n LËp - HuyÖn L¹c S¬n - tØnh Hoµ B×nh ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho em hoµn thµnh tèt bµi tËp nghiÖp vô cuèi kho¸ nµy. Môc lôc PhÇn I: më ®Çu I. Lý do chän ®Ò tµi II. Môc ®Ých nghiªn cøu III. NhiÖm vô nghiªn cøu 1. Nghiªn cøu c¬ së lý luËn 2. Thùc hiÖn s­ ph¹m, t¸c ®éng s­ ph¹m ®Ó gi¸o dôc hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ 3. §Ò xuÊt vµ nh÷ng kiÕn nghÞ s­ ph¹m. IV. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu. 1. §äc tµi liÖu 2. Thùc hiÖn s­ ph¹m 3. Xö lý kÕt qu¶. PhÇn II. Néi dung nghiªn cøu Ch­¬ng I: C¬ së lý luËn 1. C¬ së lý luËn cña viÖc gi¸o dôc hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ cho trÎ mÉu gi¸o. Ch­¬ng II. M« t¶ qu¸ tr×nh nghiªn cøu I. Kh¶o s¸t nhËn thøc hµnh vi giao tiÕp cña trÎ II. BiÖn ph¸p t¸c ®éng ®Ó gi¸o dôc hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ cho trÎ mÉu gi¸o. PhÇn III. KÕt luËn vµ nh÷ng kiÕn nghÞ s­ ph¹m PhÇn IV. Tµi liÖu tham kh¶o PhÇn I : Më ®Çu I. Lý do chän ®Ò tµi : §Êt n­íc ta ®ang trªn b­íc ®­êng c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸; nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn m¹nh. TÊt c¶ v× d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng d©n chñ, v¨n minh. TrÎ em lµ niÒm h¹nh phóc cña mçi gia ®×nh, lµ t­¬ng lai cña mçi d©n téc, cña céng ®ång. TrÎ em h«m nay lµ nh÷ng c«ng d©n cña thÕ giíi ngµy mai. VËy viÖc b¶o vÖ ch¨m sãc trÎ em lµ tr¸ch nhiÖm cña nhµ n­íc, cña tßan x· héi vµ cña mçi gia ®×nh. ThÕ giíi trÎ th¬- mét thÕ giíi ®· tõng lµ ®Ò tµi cu¶ biÕt bao cuèn s¸ch, nguån c¶m xóc bao nhiªu t¸c gØa. Tuæi mÉu gi¸o lµ thêi kú vµng ngäc ®Ó ph¸t triÓn nh÷ng n¨ng khiÕu vÒ v¨n ho¸ nghÖ thuËt cña mçi con ng­êi. Tõ thùc tÕ còng nh­ nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu cña c¸c nhµ t©m lý häc, gi¸o dôc häc ®· cho chóng ta thÊy r»ng trong nh÷ng n¨m ®Çu cña cuéc ®êi ®øa trÎ, hÖ thÇn kinh mÒm m¹i h¬n, non yÕu h¬n. Trong qu·ng thêi gian ®ã rÊt dÔ h×nh thµnh nh÷ng nÐt c¬ b¶n cña c¸ tÝnh vµ nh÷ng thãi quen nhÊt ®Þnh. Sau ®ã nh÷ng phÈm chÊt t©m lý, nh©n c¸ch cña con ng­êi dÇn dÇn ®­îc ®Þnh h×nh. TrÎ ë løa tuæi mÉu gi¸o th× viÖc tiÕp nhËn vèn tri thøc, nh÷ng phÈm chÊt nh©n c¸ch con ng­êi còng nh­ v¨n ho¸, nghÖ thuËt thÈm mü th«ng qua sù vËt, hiÖn t­îng xung quanh gÇn gòi víi trÎ. Còng v× thÕ, khi chóng ta lo l¾ng nhiÒu tíi viÖc n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸ nghÖ thuËt cña ng­êi lín (ng­êi mÑ, ng­êi c« ®ã chÝnh lµ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho sù ph¸t triÓn cña thÕ hÖ trÎ th«ng qua nh÷ng ng­êi gÇn gòi nhÊt ®èi víi trÎ th¬) vµ viÖc gi¸o dôc trÎ ®ßi hái chóng ta ph¶i uèn n¾n tõ ®Çu nh­ nh©n d©n ta ®· ®óc kÕt thµnh nh÷ng kinh nghiÖm s©u s¾c l­u truyÒn cho ®êi sau: Uèn c©y tõ th­ë cßn non D¹y con tõ th­ë h·y cßn th¬ ng©y. BÐ kh«ng vin, c¶ g·y cµnh. Qua thêi gian häc tËp t«i ®· ®­îc c¸c thÇy c« gi¸o gi¶ng d¹y, h­íng dÉn, b¶n th©n t«i thÊy râ viÖc gi¸o dôc thÕ hÖ trÎ cô thÓ lµ løa tuæi mÇm non cÇn ®­îc ch¨m sãc gi¸o dôc ®Ó t¹o nªn nh÷ng con ng­êi míi x· héi chñ nghÜa cã phÈm chÊt ®¹o ®øc, cã tµi n¨ng vµ cã thÓ lùc c­êng tr¸ng ®Ó phï hîp víi thêi ®¹i c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. V× vËy, t«i ®· chän viÖc gi¸o dôc hµnh vi giao tiÕp cã v¨n hãa cho trÎ mÉu gi¸o lµm ®Ò tµi cho bµi tËp tèt nghiÖp kho¸ häc. Gi¸o dôc hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ cho trÎ mÉu gi¸o lµ d¹y trÎ nh÷ng hµnh vi phï hîp víi chuÈn mùc x· héi : BiÕt quý träng «ng bµ cha mÑ; biÕt quan t©m ®Õn ng­êi giµ c¶, c« ®¬n; biÕt nh­êng nhÞn em bÐ … NghÜa lµ ph¶i tiÕn hµnh daþ trÎ toµn diÖn 4 mÆt : §øc, trÝ, thÓ, mü ®óng víi ý nguyÖn cña ng­êi lín chóng ta lµ : TrÎ em h«m nay, thÕ giíi ngµy mai. ThÕ giíi cña c«ng nghÖ th«ng tin, thÕ giíi cña trÝ tuÖ, tµi n¨ng. II. Môc ®Ých nghiªn cøu : Mét sè biÖn ph¸p gi¸o dôc hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ cho trÎ mÉu gi¸o. III. NhiÖm vô nghiªn cøu : 1. Nghiªn cøu c¬ së lý luËn. 2. Thùc nghiÖm s­ ph¹m : T¸c ®éng s­ ph¹m ®Ó gi¸o dôc hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸. 3. §Ò xuÊt vµ kiÕn nghÞ s­ ph¹m IV. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 1. §äc tµi liÖu 2. Thùc nghiÖm s­ ph¹m 3. Xö lý kÕt qu¶. PhÇn II : Néi dung nghiªn cøu Ch­¬ng I : C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña viÖc gi¸o dôc hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ cho trÎ mÉu gi¸o . I. C¬ së lý luËn cña viÖc gi¸o dôc hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ cho trÎ mÉu gi¸o 1. Hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ : §Ó tiÕn hµnh gi¸o dôc hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ cho trÎ mÉu gi¸o cã hiÖu qu¶, chóng t«i ®· x¸c ®Þnh râ kh¸i niÖm hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ còng nh­ ph©n tÝch nh©n tè cã tÝnh quy luËt chi phèi qu¸ tr×nh gi¸o dôc nµy. a. V¨n ho¸ lµ g× ? V¨n ho¸ lµ mét kh¸i niÖm réng vµ phøc t¹p, kh¸i niÖm vÒ v¨n ho¸ ®· ®­îc nhiÒu t¸c gi¶ ®Ò cËp tíi vµ diÔn ®¹t theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau, thËm chÝ mét sè nhµ x· héi häc Mü ®· thèng kª ®­îc tíi gÇn 1000 ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ v¨n ho¸ . Nh­ng nh×n chung th× “V¨n ho¸ lµ toµn bé nh÷ng gi¸ trÞ vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn do loµi ng­êi s¸ng t¹o ra trong qu¸ tr×nh lÞch sö cña d©n téc m×nh”. V¨n ho¸ lµ mét hiÖn t­îng x· héi tiªu biÓu cho tr×nh ®é mµ x· héi ®· ®¹t ®­îc trong tõng giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh nh­ : TiÕn bé vÒ kinh tÕ, kinh nghiÖm s¶n xuÊt lao ®éng, häc vÊn gi¸o dôc, khoa häc, v¨n häc nghÖ thuËt vµ nh÷ng tæ chøc thÝch øng víi c¸i ®ã. Theo nghÜa réng v¨n ho¸ bao gåm c¶ v¨n ho¸ vËt chÊt vµ v¨n ho¸ tinh thÇn, cßn theo nghÜa hÑp th× v¨n ho¸ chØ liªn quan ®Õn ®êi sèng cña con ng­êi. V¨n ho¸ chÝnh lµ s¶n phÈm cña con ng­êi vµ do con ng­êi t¹o ra nã. V× vËy, v¨n ho¸ chØ lµ c¸i g× dµnh riªng cho con ng­êi vµ chØ cã thÓ cã ë n¬i con ng­êi sinh sèng mµ th«i. ë ®©u cã con ng­êi sèng thµnh tËp thÓ, thµnh x· héi th× ë ®ã cã v¨n ho¸, v¨n ho¸ bao giê còng g¾n liÒn víi x· héi, víi d©n téc, víi thêi kú lÞch sö. Cã v¨n ho¸ thêi cæ ®¹i, v¨n ho¸ thêi Phôc h­ng, v¨n ho¸ thêi Trung ®¹i, v¨n ho¸ ViÖt Nam,v¨n ho¸ Trung Quèc… V¨n ho¸ lµ do con ng­êi s¸ng t¹o ra, cã thÓ nãi r»ng con ng­êi sinh ra vµ tr­ëng thµnh trong x· héi nµo th× chÞu ¶nh h­ëng s©u s¾c bëi nÒn v¨n ho¸ cña x· héi ®ã. ThËm chÝ cho dï cã mét thêi gian dµi sèng t¸ch khái x· héi th× con ng­êi vÉn t­ duy vµ hµnh ®éng theo nh÷ng khu«n mÉu, t¸c phong, nÒ nÕp quen thuéc. Nh©n c¸ch cña mçi thµnh viªn trong mét céng ®ång bao giê còng mang dÊu vÕt b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc. * Ph©n biÖt v¨n ho¸ vµ v¨n minh : V¨n minh lµ mét kh¸i niÖm dïng ®Ó chØ tr×nh ®é ®¹t tíi møc ®é nµo ®ã cña x· héi loµi ng­êi, cã nÒn v¨n ho¸ vËt chÊt vµ v¨n ho¸ tinh thÇn mang nh÷ng nÐt ®Æc tr­ng nhÊt ®Þnh. Theo c¸c nhµ x· héi häc vµ d©n téc häc th× d©n téc nµo còng cã nÒn v¨n ho¸ riªng cña m×nh. D©n téc nµy v¨n minh h¬n d©n téc kh¸c chØ lµ nãi ®Õn sù kh¸c nhau vÒ møc ®é ph¸t triÓn mµ th«i. Theo ý nghÜa ®ã th× trong x· héi ngµy nay cã nh÷ng nÒn v¨n ho¸ ë tr×nh ®é v¨n minh thÊp h¬n. V¨n minh liªn quan chñ yÕu tíi kü thuËt lµm chñ tù nhiªn, sù tiÕn bé cña v¨n minh tr­íc hÕt lµ sù tiÕn bé vÒ khoa häc, kü thuËt vµ c«ng nghÖ. Sau ®ã lµ sù tiÕn bé vÒ ®¹o ®øc x· héi. V× thÕ, ng­êi ta th­êng lÊy sù tiÕn bé vÒ khoa häc, kü thuËt vµ c«ng nghÖ lµm tiªu chuÈn ®o tr×nh ®é v¨n minh cña c¸c nÒn v¨n ho¸. VD : NÒn v¨n minh ®å ®¸, v¨n minh c¬ khÝ, v¨n minh c«ng nghiÖp. Tuy lµ kh¸i niÖm rÊt kh¸c nhau, song v¨n ho¸ l¹i còng g¾n bã chÆt chÏ víi v¨n minh. ThËm chÝ cßn lµ linh hån cña v¨n minh bëi v× ®Ó tiÕp thu ®­îc khoa häc kü thuËt ®ßi hái con ng­êi ph¶i cã mét nÒn v¨n ho¸ s©u s¾c. NÕu mét d©n téc kh«ng cã s½n mét nÒn v¨n ho¸ cao, kh«ng cã truyÒn thèng ham häc, kh«ng cã b¶n lÜnh v÷ng vµng, chØ tiÕp nhËn ë khÝa c¹nh ®¬n thuÇn th× dÇn dÇn b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc ®ã bÞ mai mét, d©n téc ®ã sÏ bÞ t¸c ®éng bëi nh÷ng nÒn v¨n ho¸ kh¸c. Ng­îc l¹i : NÕu mét d©n téc cã nÒn v¨n ho¸ cao, cã truyÒn thèng hiÕu häc, cã b¶n s¾c d©n téc v÷ng vµng th× tõ chç rÊt l¹c hËu so víi thÕ giíi bªn ngoµi d©n téc ®ã sÏ nhanh chãng lµm chñ ®­îc khoa häc hiÖn ®¹i, t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm cã søc l«i cuèn m¹nh mÏ. B»ng c¸ch Êy d©n téc ®ã sÏ ph¸t triÓn nhanh, v¨n ho¸ lµ mét hiÖn t­îng võa mang tÝnh phæ biÕn võa mang tÝnh c¸ biÖt. TÝnh phæ biÕn cña v¨n ho¸ thÓ hiÖn ë chç nã lµ ®Æc ®iÓm chung cña con ng­êi b¾t gÆp ë mäi céng ®ång. TÝnh c¸ biÖt cña v¨n ho¸ thÓ hiÖn ë chç mçi céng ®ång l¹i cã mét lèi sèng riªng kh«ng gièng c¸c céng ®ång kh¸c. V¨n ho¸ kh«ng ph¶i lµ mét hiÖn t­îng cè ®Þnh mµ tr¸i l¹i nã biÕn chuyÓn vµ ph¸t triÓn tõ x· héi nµy qua x· héi kh¸c; tõ thêi kú nµy qua thêi kú kh¸c. ThËm chÝ cßn cã thÓ thay ®æi trong néi bé tõ chÕ ®Þnh nµy sang chÕ ®Þnh kh¸c. Sù biÕn chuyÓn cña v¨n ho¸ yÕu tè quan träng nhÊt lµ th«ng qua sù héi tô, phæ cËp. Hai diÔn biÕn nµy cã khuynh høíng ®an xen lÉn nhau trong sù ph¸t triÓn cña mét nÒn v¨n ho¸. LÞch sö ®· cho thÊy v¨n ho¸ biÕn chuyÓn vµ ph¸t triÓn nhanh chãng ë nh÷ng khu vùc cã giao l­u, tiÕp xóc réng r·i víi c¸c nÒn v¨n ho¸ kh¸c. Cßn nh÷ng nÒn v¨n ho¸ c« lËp víi thÕ giíi bªn ngoµi th× nÒn v¨n ho¸ ®ã kh«ng ph¸t triÓn ®­îc.Trong thêi ®¹i ngµy nay, thêi ®¹i mµ ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ph¸t triÓn mét c¸ch hiÖn ®¹i th× sù giao l­u, trao ®æi víi nhau gi÷a c¸c nÒn v¨n ho¸ lµ rÊt thuËn lîi. Trong qu¸ tr×nh giao l­u nµy nÕu c¸ nh©n nµo, tËp thÓ nµo biÕt lùa chän vµ tiÕp thu nh÷ng tinh hoa cña nÒn v¨n ho¸ kh¸c mét c¸ch nhanh chãng, th«ng minh, tinh tÕ vµ khÐo lÐo th× nÒn v¨n ho¸ ®ã sÏ ®­îc hoµn thiÖn vµ tèt ®Ñp h¬n. Ng­îc l¹i víi mét nÒn v¨n ho¸ c« lËp, tù bã hÑp th× nã sÏ bÞ nghÌo nµn vµ mai mét dÇn. Bëi vËy, ®Ó cã nÒn v¨n ho¸ ph¸t triÓn cÇn t¨ng c­êng giao l­u kinh tÕ, t¨ng c­êng tiÕp xóc, trao ®æi víi nh÷ng nÒn v¨n ho¸ cña c¸c d©n téc kh¸c nhau; biÕt lùa chän vµ tiÕp thu nh÷ng tinh hoa cña hä nh­ng ph¶i phï hîp víi nÒn v¨n ho¸ cña n­íc m×nh vµ kh«ng lµm mÊt ®i b¶n s¾c riªng cña d©n téc m×nh. 2. Hµnh vi : Theo c¸c nhµ t©m lý häc, hµnh vi con ng­êi ®­îc ph©n lo¹i theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau: Nh­ hµnh vi cã nguån gèc bªn ngoµi vµ hµnh vi cã nguån gèc bªn trong; còng cã nhµ t©m lý häc ®· ph©n biÖt hµnh vi thµnh 3 lo¹i kh¸c nhau theo b¶n chÊt t©m lý häc: §ã lµ hµnh vi b¶n n¨ng, hµnh vi kü x¶o vµ hµnh vi lý trÝ. Trong gi¸o dôc häc ng­êi ta th­êng quan t©m ®Õn hµnh vi ®¹o ®øc. §ã lµ nh÷ng hµnh ®éng ®­îc thóc ®Èy b»ng c¸c ®éng c¬ ®¹o ®øc ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ cã ý nghÜa ®¹o ®øc vµ ®­îc ®¸nh gi¸ b»ng nh÷ng ph¹m trï ®¹o ®øc. Hµnh vi ®¹o ®øc gåm 2 thµnh phÇn : Hµnh ®éng ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ cã ý nghÜa ®¹o ®øc víi t­ c¸ch lµ mÆt biÓu hiÖn bªn ngoµi; th¸i ®é (môc ®Ých, ý ®Þnh, ®éng c¬) thÊm nhuÇn ý thøc ®¹o ®øc víi t­ c¸ch lµ mÆt kÝch thÝch bªn trong. Nh­ vËy, khi ®¸nh gi¸ con ng­êi cã hµnh vi ®¹o ®øc hay kh«ng th× kh«ng nh÷ng ta ph¶i xem xÐt ng­êi ®ã ho¹t ®éng nh­ thÕ nµo, cã phï hîp víi chuÈn mùc ®¹o ®øc x· héi hay kh«ng mµ cßn ph¶i xem xÐt ng­êi ®ã ho¹t ®éng víi ®éng c¬ ®óng hay sai, tÝch cùc hay tiªu cùc? Còng nh­ khi gi¸o dôc hµnh vi v¨n ho¸ cho trÎ ®iÒu quan träng lµ kh«ng ngõng t¹o ra nh÷ng ho¹t ®éng phï hîp víi c¸c chuÈn mùc ®¹o ®øc x· héi vµ x©y dùng ®éng c¬ ho¹t ®éng cã ®¹o ®øc cao. 3. V¨n ho¸ hµnh vi §¹o ®øc M¸c xÝt coi v¨n ho¸ hµnh vi lµ toµn bé nh÷ng h×nh thøc hµnh vi, lèi sèng giao tiÕp hµng ngµy cña con ng­êi lao ®éng mµ c¸c chuÈn mùc ®¹o ®øc vµ thÈm mü bao trïm lªn c¸c h×nh thøc øng xö Êy. NÕu c¸c chuÈn mùc ®¹o ®øc quy ®Þnh hµnh vi Ên ®Þnh cô thÓ con ng­êi cÇn ph¶i lµm g× th× v¨n ho¸ hµnh vi v¹ch râ cô thÓ ph¶i lµm b»ng c¸ch nµo. C¸c yªu cÇu ®¹o ®øc tån t¹i trong hµnh vi. H×nh thøc bªn ngoµi cña hµnh vi con ng­êi ra sao, trong ph¹m vi nµo - c¸c chuÈn mùc nµy hoµ nhËp mét c¸ch h÷u c¬ tù nhiªn vµ ®­¬ng nhiªn víi h×nh ¶nh cña nã trong cuéc sèng ®Ó trë thµnh c¸c quy t¾c sèng hµng ngµy. V× thÕ, v¨n minh hµnh vi cßn ®­îc coi lµ v¨n ho¸ bªn ngoµi ®Ó ph©n biÖt víi v¨n ho¸ bªn trong cña con ng­êi bao gåm thÕ giíi quan, niÒm tin ®¹o ®øc, tr×nh ®é ph¸t triÓn chung, kiÕn thøc, høng thó, nhu cÇu… Gi÷a v¨n ho¸ bªn trong vµ v¨n ho¸ bªn ngoµi cña con ng­êi cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ, mét sù thèng nhÊt x¸c ®Þnh. Mèi quan hÖ ®ã rÊt phøc t¹p vµ biÖn chøng cã tÝnh hai chiÒu. V¨n ho¸ bªn trong tuy quan träng nh­ng nã cÇn ®­îc biÓu hiÖn ra b»ng hµnh ®éng cô thÓ d­íi nh÷ng h×nh thøc hµnh vi nhÊt ®Þnh. V¨n ho¸ bªn trong quy ®Þnh hµnh vi bªn ngoµi cña con ng­êi. H×nh thøc hµnh vi lµ sù ph¶n ¸nh c¸i bªn trong chÞu sù quy ®Þnh cña c¸i bªn ngoµi nh­ng ®ång thêi nã l¹i t¸c ®éng trë l¹i thÕ giíi bªn trong cña chñ thÓ. Sù luém thuém trong sinh ho¹t, th« lç côc c»n, thiÕu tÕ nhÞ trong giao tiÕp dÇn dÇn sÏ t¹o nªn nh÷ng thãi quen vµ phÈm chÊt c¸ nh©n t­¬ng øng. V× vËy, sÏ lµ sai lÇm nÕu cho r»ng phÈm chÊt bªn trong míi lµ phÈm chÊt thùc, cßn hµnh vi bªn ngoµi chØ lµ líp vá h×nh thøc. ChÝnh quan niÖm sai lÇm nµy ®· dÉn ®Õn viÖc coi th­êng tu©n thñ c¸c hµnh vi v¨n ho¸ còng nh­ dÉn ®Õn viÖc thiÕu quan t©m gi¸o dôc v¨n ho¸ hµnh vi cho thÕ hÖ trÎ. §ång thêi, chèng l¹i khuynh h­íng gi¸o dôc nµy sÏ t¹o ra mét thÕ hÖ con ng­êi gi¶ dèi, tham lam Ých kû. Nh÷ng kÎ nh­ vËy sÏ t¹o ra mét x· héi lõa bÞp, gi¶ t¹o. VËy chÝnh c¸c quy t¾c hµnh vi v¨n ho¸ lµ mét trong nh÷ng con ®­êng gióp con ng­êi gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®ã. Chóng ta t×m ra nh÷ng h×nh thøc hµnh vi phï hîp víi c¸c yªu cÇu ®¹o ®øc x· héi, ®¸p øng ®­îc nh÷ng ®ßi hái thÈm mü vµ ph¶n ¸nh mét tr×nh ®é v¨n ho¸ do x· héi tÝch luü ®­îc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña m×nh. Gi÷a v¨n ho¸ hµnh vi vµ kû luËt cã mèi quan hÖ chÆt chÏ do ®­îc quy ®Þnh bëi ®¹o ®øc x· héi. Do mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a kû luËt vµ v¨n ho¸ hµnh vi mµ viÖc gi¸o dôc kû luËt tù gi¸c ph¶i ®­îc g¾n liÒn víi v¨n ho¸ hµnh vi. Khi gi¶i thÝch cho trÎ c¸c yªu cÇu kû luËt ®ång thêi ph¶i chØ ra c¸ch thùc hiÖn chóng. Tãm l¹i: V¨n ho¸ hµnh vi lµ mét phÇn cña ®¹o ®øc céng s¶n. Gi¸o dôc v¨n ho¸ hµnh vi lµ mét trong nh÷ng mÆt gi¸o dôc ®¹o ®øc thÈm mü cho trÎ mÉu gi¸o. 4. Giao tiÕp Giao tiÕp lµ mét ph¹m trï rÊt quan träng cña t©m lý häc. Trong lÞch sö ph¸t triÓn t©m lý häc cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ giao tiÕp. Nh­ng næi lªn lµ cuéc tranh luËn gay g¾t gi÷a hai tr­êng ph¸i t©m lý X« viÕt sau : * Tr­êng ph¸i A. A Leonchep quan niÖm giao tiÕp lµ hÖ thèng nh÷ng qu¸ tr×nh cã môc ®Ých vµ cã ®éng c¬ ®¶m b¶o sù t­¬ng t¸c gi÷a ng­êi nµy víi ng­êi kh¸c. Trong ho¹t ®éng thùc tiÔn c¸c quan hÖ x· héi nh©n c¸ch vµ c¸c quan hÖ t©m lý sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p ®Æc thï mµ tr­íc hÕt lµ ng«n ng÷ . ¤ng cho r»ng giao tiÕp cã cÊu tróc chung cña ho¹t ®éng, giao tiÕp nµo còng cã ®éng c¬ quy ®Þnh sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña nã vµ còng ®Òu ®­îc t¹o ra bëi c¸c hµnh ®éng vµ thao t¸c. Hä cho r»ng giao tiÕp nµo còng mang ®Æc tÝnh cña ho¹t ®éng tøc lµ còng cã cô thÓ nh»m vµo mét ®èi t­îng nµo ®ã ®Ó t¹o ra mét s¶n phÈm. Néi dung cña nã lµ sù nhËn thøc qua l¹i vµ trao ®æi th«ng tin nh»m môc ®Ých vµ x©y dùng mèi quan hÖ qua l¹i cã l¬Þ ®èi víi qu¸ tr×nh ho¹t ®éng chung. ¤ng ®· chia qu¸ tr×nh giao tiÕp ra lµm 4 thêi ®iÓm : Mét lµ tiÕp xóc vµ liªn hÖ; hai lµ t¸c ®éng lÉn nhau; ba lµ nhËn thøc lÉn nhau; bèn lµ mèi quan hÖ lÉn nhau. Cßn BDPARUGHIN cho mèi quan hÖ giao tiÕp lµ qu¸ tr×nh hai mÆt cña sù th«ng b¸o vµ t¸c ®éng qua l¹i. Trong ®ã sù th«ng b¸o lµ néi dung vµ t¸c ®éng qua l¹i lµ h×nh thøc cña giao tiÕp. Ph¸i B.E Lomop cho r»ng giao tiÕp kh«ng ph¶i lµ mét d¹ng ho¹t ®éng mµ nã ph¶i ®­îc xem nh­ mét ph¹m trï t­¬ng ®èi ®éc lËp trong t©m lý häc bªn c¹nh ph¹m trï ho¹t ®éng. Sù bÊt ®ång gi÷a hai tr­êng ph¸i lµ ë chç giao tiÕp kh«ng ph¶i lµ mét d¹ng cña ho¹t ®éng. Tuy nhiªn c¶ hai tr­êng ph¸i còng nh­ bÊt cø mét nhµ t©m lý häc ch©n chÝnh nµo còng ph¶i thõa nhËn vai trß quan träng cña giao tiÕp trong sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch, ®Òu ph¶i coi giao tiÕp lµ ®iÒu kiÖn tÊt yÕu cña sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn t©m lý con ng­êi. ë ViÖt Nam còng cã mét sè t¸c gi¶ ®­a ra nh÷ng quan niÖm cña m×nh vÒ giao tiÕp nh­: Ph¹m Minh H¹c trong bµi: “ho¹t ®éng - giao l­u - nh©n c¸ch” ®· ®Þnh nghi·: Giao tiÕp lµ mèi quan hÖ hai chiÒu qua l¹i t¹o mét c¸i chung cña c¸c chñ thÓ cña mèi quan hÖ ®ã. §inh Träng L¹c l¹i cho r»ng : “giao tiÕp lµ sù tiÕp xóc nhau gi÷a c¸c c¸ thÓ nµy vµ c¸ thÓ kh¸c trong mét céng ®ång x· h«i.” Trong cuéc sèng, giao tiÕp diÔn ra rÊt phong phó, ®a d¹ng vÒ lo¹i h×nh. Dùa trªn nh÷ng c¬ së ph©n lo¹i kh¸c nhau mµ ng­êi ta cã c¸c c¸ch ph©n lo¹i kh¸c nhau. C¨n cø vµo ph­¬ng tiÖn sö dông ®Ó giao tiÕp, ng­êi ta chia giao tiÕp ra lµm 3 lo¹i lµ giao tiÕp vËt chÊt, giao tiÕp ng«n ng÷ vµ giao tiÕp tÝn hiÖu. C¨n cø vµo tÝnh chÊt trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp khi giao tiÕp mµ ng­êi ta ph©n giao tiÕp ra thµnh giao tiÕp trùc tiÕp vµ giao tiÕp gi¸n tiÕp. II. Thùc tiÔn viÖc gi¸o dôc hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ cho trÎ mÉu gi¸o. XuÊt ph¸t tõ nhËn thøc muèn n©ng cao chÊt l­îng vÒ hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ cho trÎ mÉu gi¸o th× ph¶i cã kÕ ho¹ch, cã ch­¬ng tr×nh. Néi dung thùc hiÖn viÖc gi¸o dôc hµnh vi cã v¨n ho¸ cho trÎ. V× vËy, tõ n¨m häc 1996 - 1997 Bé G D §T ®· triÓn khai chuyªn ®Ò : “Gi¸o dôc lÔ gi¸o” tíi 100% c¸c tr­êng mÇm non trong toµn quèc. C¸c tr­êng mÇm non trªn ®Þa bµn huyÖn L¹c S¬n ®· ®­îc thùc hiÖn chuyªn ®Ò nµy theo sù chØ ®¹o h­íng dÉn cña Bé GD§T vµ së Gi¸o dôc ®µo t¹o TØnh Hoµ B×nh theo tinh thÇn c«ng v¨n sè 914/GDMN vÒ viÖc triÓn khai “Chuyªn ®Ò gi¸o dôc lÔ gi¸o” ngµy 16/2/1996. §Ó ®éi ngò gi¸o viªn n¾m ®­îc môc ®Ých, yªu cÇu néi dung chuyªn ®Ò ta cÇn ph¶i : 1. Quan t©m ®Õn c«ng t¸c båi d­ìng. C¸c nhµ tr­êng ®· tæ chøc cho 100% c¸n bé gi¸o viªn vµ c«ng nh©n viªn tham dù c¸c líp båi d­ìng do së, phßng, tr­êng tæ chøc. Sau mçi ®ît båi d­ìng th× tæ chøc cho tÊt c¶ chÞ em trao ®æi, th¶o luËn, viÕt thu ho¹ch vµ ®Ò xuÊt nh÷ng kiÕn nghÞ. Ngoµi båi d­ìng theo líp, c¸c tr­êng chØ ®¹o båi d­ìng qua thùc tÕ ë c¸c líp ®iÓm. C¸c tr­êng thùc hiÖn theo kÕ ho¹ch chØ ®¹o trong 3 n¨m thùc hiÖn chuyªn ®Ò sau ®ã lµ thùc hiÖn sau chuyªn ®Ò. 2. T¹o m«i tr­êng gi¸o dôc xung quanh trÎ : TrÎ ë løa tuæi mÉu gi¸o cã ®Æc ®iÓm hay b¾t ch­íc. V× vËy, ph¶i t¹o m«i tr­êng mÉu mùc xung quanh trÎ: Ph¶i cã m«i tr­êng s­ ph¹m, m«i tr­êng xanh- s¹ch - ®Ñp (cã s©n v­ên, khu thiªn nhiªn, chuång nu«i c¸c con vËt, ®å ch¬i ®Ñp…) chóng t«i cßn yªu cÇu gi¸o viªn ph¶i g­¬ng mÉu ®èi víi trÎ ®ã lµ ¨n mÆc, cö chØ, lêi nãi, t¸c phong ph¶i nhÑ nhµng ®óng mùc ®Ó h×nh thµnh thãi quen g­¬ng mÉu tr­íc trÎ. C¸c tr­êng ®· ph¸t ®éng c¸c ®ît thi ®ua nh­ : “Nãi lêi hay, lµm viÖc tèt”; “Kû c­¬ng, t×nh th­¬ng, tr¸ch nhiÖm”… Nhê nh÷ng ®ît vËn ®éng nh­ trªn, dÇn dÇn nh÷ng hµnh vi ch­a g­¬ng mÉu cña gi¸o viªn, c«ng nh©n viªn ®· chÊm døt. 3. Gi¸o dôc lÔ gi¸o mäi lóc, mäi n¬i. §Æc ®iÓm t©m lý trÎ mÇm non lµ mau nhí nh­ng còng chãng quªn nªn viÖc gi¸o dôc lÔ gi¸o ®èi víi trÎ ph¶i ®­îc lµm th­êng xuyªn, liªn tôc vµ gi¸o dôc ë mäi lóc, mäi n¬i th«ng qua c¸c ho¹t ®éng lµ biÖn ph¸p tèt nhÊt. Gi¸o dôc lÔ gi¸o thùc hiÖn qua c¸c ho¹t ®éng hµng ngµy nh­ ®ãn tr¶ trÎ, ho¹t ®éng vui ch¬i, lao ®éng vÖ sinh… ®Òu lµ nh÷ng dÞp ®Ó trÎ béc lé c¸ tÝnh, c¸ch øng xö lêi ¨n tiÕng nãi cña m×nh. Yªu cÇu gi¸o viªn ph¶i gÇn gòi ®Ó kÞp thêi ph¸t hiÖn vµ uèn n¾n nh÷ng sai sãt cña trÎ trong hµnh vi, lêi nãi theo nh÷ng tiªu chÝ cña chuyªn ®Ò lÔ gi¸o quy ®Þnh. Ho¹t ®éng häc tËp chiÕm ­u thÕ trong gi¸o dôc lÔ gi¸o. Cho nªn, ®éi ngò gi¸o viªn ®· lång néi dung lÔ gi¸o vµo tÊt c¶ c¸c m«n häc : lµm quen v¨n häc, gi¸o dôc ©m nh¹c, lµm quen m«i tr­êng xung quanh …Trong m«n lµm quen víi v¨n häc trÎ ®ãng vai nh©n vËt trong truyÖn. Th«ng qua viÖc nhËp vai trÎ c¶m ¬n, xin lçi th× hµnh ®éng lêi nãi trong vai kÞch ®· trë thµnh hµnh ®éng lêi nãi trong sinh ho¹t hµng ngµy. Nh­ vËy, viÖc gi¸o dôc lÔ gi¸o ®· thÊm vµo trÎ nhÑ nhµng vµ hÊp dÉn. 4. X©y dùng gãc lÔ gi¸o. ë mçi nhãm líp ®· x©y dùng vµ s¾p xÕp mét gãc lÔ gi¸o. ë gãc nµy gi¸o viªn ®· s­u tÇm s¸ch, truyÖn cã tranh ¶nh nªu nh÷ng g­¬ng tèt cã gi¸o dôc ®Ó trÎ xem vµ lµm theo. Ngoµi ra, ë gãc kh¸c c« tr­ng bµy nh÷ng s¶n phÈm ®Ñp do trÎ tù lµm nh­ c¸c bøc tranh, s¶n phÈm nÆn, vÏ, xÐ d¸n… 5. X©y dùng m«i tr­êng xanh, s¹ch, ®Ñp. §Ó hç trî cho chuyªn ®Ò c¸c líp ®· chó ý t¹o c¶nh quan s©n tr­êng ®Ó thu hót trÎ; Hoa vµ c©y c¶nh ®­îc s¾p xÕp , ch¨m sãc chu ®¸o; Quy ®Þnh chç ®Ó xe cho phô huynh khi ®­a con ®Õn tr­êng ®Ó t¹o ý thøc thùc hiÖn nÕp sèng v¨n minh, trËt tù; T¹o c¸c thïng ®ùng r¸c vµ t¹o thãi quen bá r¸c vµo thïng cho phô huynh vµ häc sinh; t¹o gãc thiªn nhiªn c©y c¶nh, nu«i c¸c con vËt gÇn gòi ®Ó trÎ lµm quen nh­ : Chim bå c©u, thá, gµ, chim c¶nh, c¸ c¶nh… 6. Phèi kÕt hîp víi c¸c bËc cha mÑ häc sinh, c¸c lùc l­îng x· héi ®Ó lµm tèt viÖc gi¸o dôc lÔ gi¸o C«ng t¸c ch¨m sãc gi¸o dôc trÎ mÇm non nãi chung vµ c«ng t¸c gi¸o dôc lÔ gi¸o nãi riªng muèn ®¹t kÕt qu¶ tèt ®Òu kh«ng thÓ kh«ng cã sù ñng hé cña c¸c bËc phô huynh. Víi nhËn thøc nh­ vËy khi triÓn khai chuyªn ®Ò lÔ gi¸o chóng t«i ®· phèi kÕt hîp chÆt chÏ víi c¸c bËc phô huynh. Khi b¾t ®Çu thùc hiÖn chuyªn ®Ò lÔ gi¸o th× trong c¸c buæi häp phô huynh ®Çu n¨m gi¸o viªn ®· th«ng b¸o râ môc ®Ých yªu cÇu, néi dung thùc hiÖn cña chuyªn ®Ò víi phô huynh vµ ®Ò nghÞ c¸c chi héi phô huynh bµn biÖn ph¸p phèi hîp vµ thùc hiÖn. Th«ng b¸o trong c¸c kú häp, ®¹i héi phô n÷ x·, th«n xãm bëi phÇn ®a phô huynh trÎ ®Òu tham gia sinh ho¹t phô n÷, ®Ó cã biÖn ph¸p kÕt hîp gi÷a gia ®×nh vµ nhµ tr­êng, gi¸o dôc lÔ gi¸o th«ng qua c«ng t¸c tæ chøc héi thi : “Gia ®×nh vµ ng­êi c«ng d©n tý hon” ë c¸c cÊp. Víi nh÷ng ph­¬ng ph¸p, biÖn ph¸p gi¸o viªn ®Ò cËp víi c¸c bËc phô huynh tõ ®ã viÖc ch¨m sãc, gi¸o dôc trÎ n©ng lªn râ rÖt nh­ vÖ sinh c¸ nh©n trÎ, lêi ¨n tiÕng nãi, t¸c phong, cö chØ cña c¸c bËc cha mÑ vµ ®éi ngò gi¸o viªn Sù mÉu mùc, v¨n minh lµ tÊm g­¬ng tèt cho trÎ noi theo. Ch­¬ng II : M« t¶ qu¸ tr×nh nghiªn cøu I. Kh¶o s¸t nhËn thøc hµnh vi giao tiÕp cña trÎ 1. §èi t­îng kh¶o s¸t : §Ó n¾m v÷ng thùc tr¹ng sù nhËn thøc hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ cho trÎ mÉu gi¸o chóng t«i ®· tiÕn hµnh kh¶o s¸t 25 ch¸u mÉu gi¸o lín 5 - 6 tuæi cña tr­¬ng mÇm non T©n LËp - L¹c S¬n - Hoµ B×nh 2. Néi dung kh¶o s¸t : - Kh¶o s¸t nhËn thøc cña trÎ dùa trªn c¸c tiªu chÝ nhËn thøc hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ b»ng ph­¬ng ph¸p quan s¸t trß chuyÖn. Tiªu chÝ 1 : BiÕt chµo hái. Tiªu chÝ 2 : BiÕt th­a göi. Tiªu chÝ 3 : C¶m ¬n xin lçi Tiªu chÝ 4 : BiÕt gi÷ g×n vÖ sinh th©n thÓ Tiªu chÝ 5 : ThÝch ch¬i víi b¹n Tiªu chÝ 6 : Kh«ng tranh giµnh ®å ch¬i víi b¹n Tiªu chÝ 7 : BiÕt yªu th­¬ng nh÷ng ng­êi gÇn gòi. Tiªu chÝ 8 : Giao tiÕp m¹nh d¹n, tù tin, lÔ ®é. Tiªu chÝ 9 : BiÕt yªu quý c©y trång Tiªu chÝ 10 : BiÕt gi÷ g×n vÖ sinh m«i tr­êng Tiªu chÝ 11 : BiÕt gióp ®ì b¹n Tiªu chÝ 12 : Gi÷ vµ cÊt lÊy ®å ch¬i ®óng n¬i quy ®Þnh. Tiªu chÝ 13 : Ph©n biÖt ®­îc sai ®óng. Tiªu chÝ 14 : Høng thó ch¬i vµ häc. Tiªu chÝ 15 : Høng thó tham gia c¸c ho¹t ®éng tËp thÓ. Tæng sè trÎ t«i chän kh¶o s¸t nghiªn cøu lµ 25 ch¸u. Stt Hä tªn trÎ Ngµy th¸ng n¨m sinh 1 Bïi ngäc anh 20/3/1998 2 Bïi kh¸nh th­¬ng 20/10/1998 3 Bïi thÞ viÖt 10/2/1998 4 Bïi thÞ h­¬ng 3/2/1998 5 Bïi v¨n quyÒn 7/11/1998 6 Bïi anh tuÊn 11/5/1998 7 Bïi thanh tïng 30/3/1998 8 Bïi v¨n trung 25/5/1998 9 Bïi minh ph­¬ng 5/5/1998 10 Bïi thu huyÒn 30/8/1998 11 Bïi v¨n hïng 13/7/1998 12 Bïi viÖt chÝnh 2/4/1998 13 Bïi h÷u chÝnh 27/1/1998 14 Bïi thÞ hµ 1/10/1998 15 Bïi thÞ th¶o 12/7/1998 16 Qu¸ch thÞ trang 22/6/1998 17 Bïi thÞ h¶o 6/2/1998 18 Bïi v¨n ®¹t 6/6/1998 19 Bïi thuû quyªn 16/3/1998 20 Bïi thÞ nga 4/8/1998 21 Bïi v¨n tµi 10/12/1998 22 Bïi v¨n thµnh 15/8/1998 23 Bïi thÞ nguyÖt 16/6/1998 24 Bïi v¨n minh 2/9/1998 25 Qu¸ch v¨n hoµng 30/7/1998 Trªn ®©y lµ 25 ch¸u trong ®èi t­îng nghiªn cøu, c¸c ch¸u ë cïng mét ®é tuæi nªn viÖc theo dâi vµ ®¸nh gi¸ còng thuËn tiÖn. Ngoµi viÖc quan s¸t theo dâi ghi chÐp tù nhiªn ra t«i cßn trß chuyÖn gîi ý ®Ó trÎ giao tiÕp mét c¸ch tho¶i m¸i tù nhiªn nh÷ng ®iÒu trÎ biÕt, trÎ ch¬i vµ trÎ ®Þnh lµm. Khi x©y dùng kÕ ho¹ch kh¶o s¸t trÎ, chóng t«i ®Ò ra 15 tiªu chÝ trªn ®Ó ®¸nh gi¸ ph©n lo¹i theo 4 møc ®é: tèt, kh¸, trung b×nh, yÕu t­¬ng øng víi sè ®iÓm cña tõng tiªu chÝ, cô thÓ nh­ sau : Tèt : 4 ®iÓm Trung b×nh : 2 ®iÓm Kh¸ : 3 ®iÓm YÕu : 1 ®iÓm Lo¹i tèt : TrÎ cã thãi quen giao tiÕp th­êng xuyªn Lo¹i kh¸ : TrÎ ®· cã ý thøc nh­ng ch­a cã thãi quen th­êng xuyªn, ®«i khi ph¶i cã sù nh¾c nhë cña ng­êi lín. Loai trung b×nh : Khi thùc hiÖn ph¶i cã sù nh¾c nhë cña ng­êi lín trÎ míi lµm nh­ng ch­a ®¹t yªu cÇu. Lo¹i YÕu : TrÎ ch­a cã ý thøc thùc hiÖn viÖc giao tiÕp trong khi ch¬i vµ khi häc. Sau thêi gian kh¶o s¸t, nghiªn cøu tõng tiªu chÝ ®Õn tõng trÎ t«i ®· ghi l¹i cô thÓ nh­ sau Stt Tªn tiªu chÝ Lo¹i tèt Lo¹i kh¸ TB YÕu T.sè trÎ Tû lÖ % T.sè trÎ Tû lÖ % T.sè trÎ Tû lÖ % T.sè trÎ Tû lÖ % 1 BiÕt chµo hái 0 0 4 16% 15 60% 6 24% 2 BiÕt th­a göi. 0 0 2 8% 19 76% 4 26% 3 C¶m ¬n xin lçi 0 0 3 12% 20 80% 2 8% 4 BiÕt gi÷ g×n VSTT 0 0 5 20% 18 72% 3 12% 5 ThÝch ch¬i víi b¹n 0 0 7 28% 16 64% 2 8% 6 Kh«ng tranh giµnh ®å ch¬i cña b¹n 0 0 4 16% 15 60% 6 24% 7 BiÕt yªu th­¬ng nh÷ng ng­êi gÇn gòi 0 0 10 40% 10 40% 5 20% 8 Giao tiÕp m¹nh d¹n, tù tin lÔ ®é 0 0 0 0% 10 40% 15 60% 9 BiÕt yªu quý c©y trång 0 0 2 8% 16 64% 7 28% 10 BiÕt gi÷ g×n vÖ sinh m«i tr­êng 0 0 5 20% 18 72% 2 8% 11 BiÕt gióp ®ì b¹n 0 0 6 24% 14 56% 4 16% 12 Gi÷ vµ cÊt lÊy ®å ch¬i ®óng n¬i quy ®Þnh 0 0 4 16% 17 68% 4 16% 13 Ph©n biÖt ®­îc sai ®óng 0 0 4 16% 15 60% 6 24% 14 Høng thó ch¬i vµ häc 0 0 10 40% 13 52% 2 8% 15 Høng thó tham gia c¸c ho¹t ®éng tËp thÓ 2 8% 10 40% 12 48% 1 4% Trong qu¸ tr×nh kh¶o s¸t nghiªn cøu, ph­¬ng ph¸p chÝnh cña t«i lµ theo dâi, ghi chÐp, trß chuyÖn. V× vËy, trÎ giao tiÕp hoµn toµn tù tin tho¶i m¸i nªn kÕt qu¶ ®iÒu tra theo tõng tiªu chÝ còng nh­ sù giao tiÕp tõng trÎ lµ hoµn toµn trung thùc. Ph¶i nãi r»ng c¸c ch¸u ë ®©y v« cïng hiÕu ®éng, c¸c ch¸u lu«n muèn nãi vµ thÝch nãi, thÝch ch¬i víi ®å vËt vµ b¹n bÌ. KÕt qu¶ cña tõng trÎ thÓ hiÖn trªn c¸c tiªu chÝ vµ sè ®iÓm trªn c¸c tiªu chÝ nh­ sau : Lo¹i tèt : Tõ 40 - 60 ®iÓm Lo¹i kh¸ : Tõ 35 - 39 ®iÓm Loai trung b×nh : Tõ 29 ®Õn 34 ®iÓm. Lo¹i yÕu : Tõ 15 ®Õn 28 ®iÓm. Trªn c¬ së cho ®iÓm nh­ vËy t«i thÊy sè ch¸u ®­îc xÕp lo¹i tèt lµ 3 ch¸u = 12% 1. Bïi Kh¸nh Th­¬ng: 43 ®iÓm 2. Bïi ViÖt ChÝnh: 41 ®iÓm 3. Qu¸ch ThÞ Trang: 40 ®iÓm Sè trÎ ®¹t lo¹i kh¸ lµ : 7 ch¸u = 28% Sè trÎ ®¹t lo¹i trung b×nh lµ 11 ch¸u = 44 % Sè trÎ lo¹i yÕu lµ : 4 ch¸u = 16 % ®ã lµ c¸c ch¸u : 1. Bïi ThÞ NguyÖn: 20 ®iÓm 2. Bïi V¨n TuÊn: 21 ®iÓm 3. Bïi V¨n Trung: 23 ®iÓm 4. Bïi V¨n Thµnh: 24 ®iÓm §Ó hiÓu nguyªn nh©n dÉn ®Õn kh¶ n¨ng giao tiÕp cã v¨n ho¸ kh«ng ®ång ®Òu cña c¸c ch¸u, t«i ®· t×m hiÓu thªm vÒ hoµn c¶nh gia ®×nh, ®iÒu kiÖn sèng, nghÒ nghiÖp cña bè mÑ…t«i ®· ®­îc gia ®×nh c¸c ch¸u nhiÖt t×nh gióp ®ì, trao ®æi vµ trß chuyÖn vui vÎ. Qua trao ®æi t«i thÊy trong 25 ch¸u t«i kh¶o s¸t ®iÒu tra ®a sè bè mÑ trÎ lµm n«ng nghiÖp vµ phÇn Ýt bè mÑ lµ c¸n bé c«ng nh©n viªn nhµ n­íc. §èi víi c¸c ch¸u bè mÑ lµ c¸n bé c«ng nh©n viªn nhµ n­íc th× ®iÒu kiÖn, thêi gian ch¨m sãc c¸c ch¸u nhiÒu h¬n so víi c¸c ch¸u cã bè mÑ lµm n«ng nghiÖp. Do ®Æc ®iÓm ®Þa bµn tr­êng mÇm non x· T©n LËp n¬i t«i kh¶o s¸t lµ ®Þa bµn miÒn nói chñ yÕu lµ ng­êi d©n téc lµm nghÒ n«ng nghiÖp, tr×nh ®é häc vÊn thÊp, viÖc giao l­u Ýt nªn hä ch­a quan t©m mÊy ®Õn viÖc häc hµnh cña con c¸i mµ chñ yÕu vÉn lo kinh tÕ gia ®×nh, cã nh÷ng ch¸u 5 tuæi míi ®­îc ®i häc mÉu gi¸o; cã ch¸u nhµ ë ®éc lËp Ýt cã b¹n bÌ ch¬i cïng trong thêi gian ch­a ®­îc ®Õn tr­êng mÇm non. ChÝnh nh÷ng yÕu tè trªn ®· ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn sù ph¸t triÓn ng«n ng÷ cña trÎ. Sù giao tiÕp, tiÕp xóc víi b¹n bÌ, víi ng­êi lín gióp trÎ ph¸t triÓn ng«n ng÷ vµ ng«n ng÷ lµ yÕu tè quan träng ®èi víi mçi ng­êi mÑ v× th«ng qua ng«n ng÷ nãi ng­êi mÑ cã thÓ hiÓu biÕt ®¸nh gi¸ sù ph¸t triÓn ng«n ng÷ cña con vÒ ph­¬ng diÖn ng÷ ph¸p, diÔn ®¹t ý. 3. Ph©n tÝch kÕt qu¶ kh¶o s¸t. Nh­ chóng ta ®· biÕt nhu cÇu giao tiÕp cña trÎ tr­íc hÕt lµ nhu cÇu ph¸t triÓn cña chÝnh b¶n th©n trÎ. Song sù giao tiÕp cña trÎ víi mäi ng­êi cµng mang l¹i kÕt qu¶ bao nhiªu th× l¹i kÝch thÝch trÎ tÝch cùc chñ ®éng häc tËp tiÕng mÑ ®Î bÊy nhiªu. TÝch cùc cña trÎ trong viÖc n¾m b¾t vµ sö dông ng«n ng÷ lµ rÊt quan träng. Vai trß cña nh÷ng ng­êi xung quanh nh­ ng­êi lín, c« gi¸o ®Æc biÖt cã ý nghÜa. Nã lµ mét trong nh÷ng nguån ®éng lùc ®èi víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kh¶ n¨ng ng«n ng÷, hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ cña trÎ. VD : Ch¸u Bïi Kh¸nh Th­¬ng cã bè mÑ cïng lµm nghÒ gi¸o viªn, gia ®×nh cã ®iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ còng nh­ thêi gian quan t©m ch¨m sãc ch¸u tõ nhá, lªn 1 tuæi ch¸u ®i häc nhµ trÎ ®Õn nay ch¸u ®ang theo häc líp mÉu gi¸o lín, ngoµi giê ®Õn líp vÒ nhµ ch¸u ®­îc bè mÑ chó ý uèn n¾n, rÌn luyÖn cho ch¸u biÕt lÔ phÐp, nãi ®ñ c©u, kh«ng nãi tôc chöi bËy, biÕt xin khi ®­îc nhËn quµ, c¶m ¬n khi ®­îc gióp ®ì. Bªn c¹nh ®ã gÇn nh­ ®èi lËp víi c¸c ch¸u mµ t«i nªu ë trªn lµ nh÷ng ch¸u gia ®×nh cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, sù ch¨m sãc quan t©m ®Õn c¸c ch¸u cßn h¹n chÕ dÉn ®Õn nhËn thøc thiÕu ®Çy ®ñ, kh¶ n¨ng giao tiÕp kÐm. VD : Ch¸u Bïi Anh TuÊn cã bè mÑ sèng b»ng nghÒ n«ng nghiÖp nh­ng ruéng Ýt con ®«ng kh«ng cã nguån thu nhËp thªm, thãc chØ ®ñ ¨n trong thêi gian ng¾n. V× vËy, sau thêi vô l¹i ph¶i ®i lµm thuª ë n¬i kh¸c hµng th¸ng trêi míi vÒ qua nhµ, ch¸u ë nhµ víi «ng bµ nªn chuyÖn quan t©m ch¨m sãc gi¸o dôc con c¸i gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Trªn ®©y lµ 2 vÝ dô trÎ sèng trong hai m«i tr­êng kh¸c nhau ®Ó chóng ta thÊy râ h¬n r»ng : «ng bµ cha mÑ, c« gi¸o vµ nh÷ng ng­êi lín xung quanh trÎ lu«n ph¶i lµ tÊm g­¬ng s¸ng cho trÎ noi theo ë bÊt cø ho¹t ®éng giao tiÕp nµo. Ng­êi lín cÇn ph¶i chó ý nãi hay, nãi ®óng; sö dông tõ chÝnh x¸c, phong phó vµ lu«n ®­a ra cho trÎ nh÷ng mÉu c©u hay, nh÷ng cö chØ ®Ñp ®Ó trÎ häc theo. §Æc biÖt cÇn t¹o t×nh huèng cho trÎ ®èi tho¹i, t¹o ra nh÷ng c©u hái ®Ó trÎ tr¶ lêi. Nh÷ng cuéc ®èi tho¹i víi ng­êi lín sÏ gióp ta ph¸t hiÖn nh÷ng nh­îc ®iÓm trong ph¸t triÓn ng«n ng÷ cña trÎ vµ tõ ®ã cã ph­¬ng h­íng söa ch÷a uèn n¾n kÞp thêi. VËy ë bÊt kú thêi ®iÓm nµo, ®iÒu kiÖn nµo nÕu ng­êi lín biÕt c¸ch h­íng dÉn, t¸c ®éng, uèn n¾n, bæ xung ng«n ng÷, cö chØ mét c¸ch hîp lý víi trÎ th× kh¶ n¨ng sö dông ng«n ng÷ ®Ó giao tiÕp cña trÎ sÏ ®­îc ph¸t triÓn ®óng h­íng vµ tèt h¬n. C¸c yÕu tè x· héi nh­ tr×nh ®é v¨n ho¸ cña bè mÑ, hµnh vi giao tiÕp cña nh÷ng ng­êi xung quanh, ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng nh­ ®µi, b¸o, phim, truyÖn…cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn sù ph¸t triÓn hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ cña trÎ mÉu gi¸o: C¸ch nghÜ, c¸ch nãi, c¸ch diÔn ®¹t cña trÎ sÏ râ rµng, m¹ch l¹c h¬n nÕu th­êng xuyªn cã sù t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè trªn mét c¸ch thiÕt thùc vµ toµn diÖn. T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn ng«n ng÷ vµ giao tiÕp cho trÎ mét c¸ch tèt nhÊt, khoa häc nhÊt nh»m tr¸nh ®­îc nh÷ng ¶nh h­ëng kh«ng tèt ®Õn sù ph¸t triÓn ng«n ng÷ vµ kh¶ n¨ng giao tiÕp cña trÎ. II. Nh÷ng biÖn ph¸p t¸c ®éng ®Ó gi¸o dôc hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ cho trÎ 1.T¹o c¶m xóc, t×nh c¶m ®¹o ®øc vÒ c¸c chuÈn mùc hµnh vi. ViÖc n¾m c¸c chuÈn mùc hµnh vi dùa trªn t×nh c¶m cña trÎ ®­îc b¾t ®Çu tõ løa tuæi nhá d­íi ¶nh h­ëng cña ®iÒu kiÖn sèng vµ m«i tr­êng xung quanh Ngay tõ nhá trÎ ®· cã nh÷ng c¬ së ®Çu tiªn cña lßng nh©n ¸i: Quan hÖ hoµ thuËn gi÷a trÎ víi nhau, sù t«n träng cña ng­êi lín. TÝnh nh¹y c¶m, lßng vÞ tha cã ®­îc lµ do tÝnh mÒm dÎo cña hÖ thÇn kinh, gióp cho viÖc h×nh thµnh tÝnh c¸ch cña trÎ. Ng«n ng÷ cïng nh÷ng Ên t­îng mµ trÎ nhËn ®­îc trong nh÷ng n¨m th¸ng ®Çu trë nªn s©u s¾c, phÇn lín nã sÏ ®­îc g÷i l¹i trong t×nh c¶m vµ ý thøc cña trÎ suèt ®êi. TrÎ 5 - 6 tuæi th× mèi quan hÖ cña trÎ ®­îc më réng vµ g¾n bã víi nhau h¬n. Hµnh ®éng xuÊt hiÖn ®Þnh h­íng ®­îc thÓ hiÖn râ nh­ gióp ®ì ng­êi kh¸c, quan t©m yªu mÕn b¹n bÌ… §iÒu nµy chøng tá sù n¶y në t×nh c¶m ®oµn kÕt gi÷a trÎ nhá víi nhau, sù gióp ®ì lÉn nhau, quan t©m ®Õn b¹n vµ ho¹t ®éng cã tæ chøc. §Ó gi¸o dôc hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ ë trÎ mÉu gi¸o, tr­íc hÕt ph¶i t¹o cho c¸c em cã ®­îc nh÷ng xóc c¶m, t×nh c¶m ®¹o ®øc vµ c¸c chuÈn mùc hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸; cÇn tæ chøc nh÷ng ho¹t ®éng ®a d¹ng phong phó ®Ó h×nh thµnh nh÷ng c¶m xóc, t×nh c¶m ®¹o ®øc v¨n ho¸ vµ chuÈn mùc hµnh vi cho trÎ qua c¸c ho¹t ®éng, ®Æc biÖt lµ trong tiÕt häc kÓ chuyÖn, nh÷ng ý t­ëng trong s¸ng cña néi dung truyÖn sÏ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn nh©n c¸ch trÎ. TrÎ noi g­¬ng lµm viÖc thiÖn vµ thÝch cã tÝnh c¸ch cao ®Ñp nh­ nh÷ng nh©n vËt trong truyÖn. CÇn sö dông c¸c biÖn ph¸p thi ®ua, khen th­ëng trong qu¸ tr×nh tæ chøc chÕ ®é sinh ho¹t mét ngµy nh»m kÝch thÝch tÝnh høng thó cña trÎ vµ ý thøc tÝch cùc sö dông c¸c chuÈn mùc hµnh vi tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng. Trong ®iÒu kiÖn tæ chøc gi¸o dôc trªn tiÕt häc ë tr­êng mÇm non vµ trong sinh ho¹t hµng ngµy, nh÷ng tri thøc vµ t×nh c¶m cña trÎ ngµy cµng ®­îc më réng tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc tap; tõ chç ch­a biÕt ®Õn chç ®· biÕt. 2. Tæ chøc cho trÎ luyÖn tËp ®Ó h×nh thµnh kü n¨ng, kü x¶o, thãi quen giao tiÕp cã v¨n ho¸. Thãi quen giao tiÕp cã v¨n ho¸ lµ toµn bé nh÷ng cö chØ, ®iÖu bé, lêi nãi, c¸ch c­ xö cña con ng­êi víi nhau trong giao tiÕp. Nã ®­îc lÆp ®i lÆp l¹i nhiÒu lÇn vµ trong thêi gian dµi sÏ t¹o thµnh thãi quen. §©y lµ kh©u quan träng nhÊt cña c«ng t¸c gi¸o dôc hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ cho trÎ mÉu gi¸o. Bëi v× nh÷ng xóc c¶m, t×nh c¶m, nh÷ng tri thøc vÒ chuÈn mùc hµnh vi ®· trang bÞ cho trÎ kü n¨ng hµnh ®éng, trÎ nhÊt thiÕt ph¶i ®­îc luyÖn tËp mét c¸ch cã hÖ thèng d­íi nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng vµ phong phó. Song, tuú tõng néi dung, tõng líp, tõng tr­êng, tõng ®èi t­îng häc sinh mµ lùa chän c¸c biÖn ph¸p vµ h×nh thøc luyÖn tËp cho phï hîp th«ng qua c¸c trß ch¬i; ®Æc biÖt lµ trß ch¬i th«ng qua viÖc xö lý t×nh huèng trong sinh ho¹t hµng ngµy. CÇn phèi hîp sö dông c¸c h×nh thøc luyÖn tËp ®ì nhµm ch¸n. Chó ý thùc hiÖn c¸c thãi quen tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p. Hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ cña trÎ chØ cã thÓ ®­îc h×nh thµnh trong ®iÒu kiÖn trÎ ph¶i biÕt vµ hiÓu c¸c chuÈn mùc, c¸c quy t¾c vµ cè g¾ng thùc hiÖn theo c¸c chuÈn mùc ®ã trong cuéc sèng hµng ngµy. Trong qu¸ tr×nh trÎ luyÖn tËp trÎ tù rót ra cho m×nh kinh nghiÖm hµnh ®éng vµ ®­îc thùc hiÖn trong ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, ®­îc cñng cè vµ trë thµnh thãi quen. Nh÷ng ®éng c¬ hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ cã gi¸ trÞ sÏ lµm cho thãi quen cña trÎ thªm bÒn v÷ng vµ s©u s¾c h¬n. ViÖc h×nh thµnh thãi quen giao tiÕp cã v¨n ho¸ cña trÎ kh«ng thÓ tæ chøc nh­ c¸c ho¹t ®éng kh¸c vµ cµng kh«ng thÓ Ên ®Þnh thêi gian nh­ nh÷ng tiÕt häc cô thÓ mµ ph¶i ®i vµo thùc tÕ cuéc sèng hµng ngµy cña trÎ. §Ó gi¸o dôc kü x¶o thãi quen hµnh vi giao tiÕp ®óng tr­íc hÕt cÇn tæ chøc cuéc sèng cña trÎ thËt tèt. §iÒu nµy cã nghÜa lµ tæ chøc c¸c ho¹t ®éng cña trÎ ®Ó mäi sù giao tiÕp cña chóng víi mäi ng­êi xung quanh ®­îc lÆp ®i lÆp l¹i nhiÒu lÇn sÏ trë thµnh thãi quen cÇn thiÕt. ViÖc gi¸o dôc trÎ thãi quen giao tiÕp cã v¨n ho¸ cÇn ®­îc thùc hiÖn th­êng xuyªn. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn gi¸o viªn cÇn tiÕn hµnh tæ chøc luyÖn tËp ®Ó h×nh thµnh kü n¨ng, kü x¶o thãi quen giao tiÕp cã v¨n ho¸ cho trÎ. ViÖc luyÖn tËp ®èi víi trÎ cÇn n©ng cao dÇn møc ®é nh­ sau : - Tõ dÔ ®Õn khã - Tõ yªu cÇu chØ diÔn t¶ b»ng lêi c¸ch øng xö cña b¶n th©n ®Õn b»ng hµnh ®éng cô thÓ. - Tõ h×nh thøc ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p. - LuyÖn tËp tõng thao t¸c, tõng chuÈn mùc riªng lÎ ®Õn luyÖn tËp kÕt hîp c¸c thao t¸c, nhiÒu chuÈn mùc cïng mét lóc; tõ t×nh huèng gi¶ ®Þnh ®Õn t×nh huèng cã thùc trong cuéc sèng hµng ngµy. Gi¸o viªn cÇn luyÖn tËp cho trÎ ë c¸c ho¹t ®éng ®a d¹ng, phong phó. ViÖc tæ chøc chÕ ®é sinh ho¹t hµng ngµy cho trÎ vµ viÖc luyÖn tËp ®ã ph¶i ®­îc tiÕn hµnh th­êng xuyªn ®Ó trë thµnh kü n¨ng, kü x¶o thãi quen giao tiÕp cã v¨n ho¸. 3. H×nh thµnh ý thøc vÒ hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ ë trÎ. §Ó hµnh vi giao tiÕp ë trÎ ®­îc bÒn v÷ng (h×nh thµnh thãi quen) cÇn gióp trÎ thùc hiÖn c¸c hµnh vi mét c¸ch cã ý thøc. V× trªn c¬ së h×nh thµnh ®­îc ý thøc trÎ míi lµm chñ ®­îc hµnh ®éng, hµnh vi cña m×nh khi giao tiÕp víi mäi ng­êi xung quanh vµ sÏ tÝch cùc tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng kh¸c. Qua viÖc ®¸nh gi¸ hµnh vi cña trÎ nh÷ng hµnh ®éng tèt sÏ ®­îc biÓu d­¬ng, nh÷ng hµnh ®éng tèt nµy sÏ t¹o ®­îc nh÷ng c¶m xóc tèt ë trÎ, h×nh thµnh nh÷ng ý thøc vÒ hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ vµ chuÈn bÞ cho trÎ nh÷ng hµnh vi tèt sau nµy. ViÖc ®éng viªn trÎ ®¸nh gi¸ hµnh vi cña m×nh mét c¸ch kh¸ch quan cã ý nghÜa lín trong viÖc h×nh thµnh ý thøc vÒ hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ ë trÎ. Ng­êi gi¸o viªn t¹o mäi t×nh huèng, ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó trÎ giao tiÕp víi nhau vµ giao tiÕp víi ng­êi lín. ChÝnh trong c¸c t×nh huèng giao tiÕp ®ã c¸c hµnh vi phï hîp víi c¸c chuÈn mùc ®­îc béc lé vµ cñng cè. TrÎ sÏ ý thøc lµm chñ hµnh vi cña m×nh khi giao tiÕp phï hîp ®óng víi c¸c chuÈn mùc. VD : Trong giê ¨n, ngñ, häc c¸c ho¹t ®éng nh­ ®i th¨m quan, xem phim sÏ n¶y sinh ra c¸c t×nh huèng : C¸ch chµo hái nhau, c¸ch nh­êng chç, nh­êng ®­êng, c¶m ¬n… Râ rµng lµ nh÷ng t×nh huèng lµm trÎ suy nghÜ ®Ó lùa chän hµnh vi cña m×nh lµm sao cho phï hîp víi chuÈn mùc hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸. TrÎ ý thøc vµ lµm chñ ®­îc hµnh vi cña m×nh. NÕu trong c¸c t×nh huèng ®ã trÎ øng xö kh«ng ®óng th× c« gi¸o cÇn nh¾c nhë uèn n¾n söa sai cho trÎ ®Ó b¶n th©n trÎ tù x©y dùng ý thøc, ®iÒu chØnh hµnh vi cña m×nh cho phï hîp. Cïng víi viÖc t¹o ra c¸c t×nh huèng, c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó trÎ thùc hiÖn c¸c chuÈn mùc hµnh vi trong cuéc sèng c« gi¸o ph¶i kÞp thêi n¾m b¾t, tËn dông vµ khai th¸c nh÷ng t×nh huèng x¶y ra mét c¸ch ngÉu nhiªn trong cuéc sèng tËp thÓ cña líp häc ®Ó h×nh thµnh ý thøc cho trÎ. PhÇn III. KÕt luËn vµ nh÷ng kiÕn nghÞ s­ ph¹m Qua viÖc nghiªn cøu, ®iÒu tra thèng kª vµ sù ph©n tÝch trªn ta cã thÓ rót ra nh÷ng kÕt luËn sau ®©y: §Ó h×nh thµnh cho trÎ thãi quen cã hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ ngay tõ khi cßn nhá th× vai trß cña gia ®×nh vµ tr­êng mÇm non lµ rÊt quan träng. Tr­íc hÕt ph¶i nãi ®Õn tr¸ch nhiÖm cña nh÷ng ng­êi lín trong gia ®×nh nh­ «ng, bµ, bè, mÑ, anh chÞ … Ng­êi lín h¬n lu«n ph¶i lµ ng­êi tèt, g­¬ng mÉu ®Ó trÎ noi theo. Ph¶i g­¬ng mÉu tõ lêi nãi, cö chØ, viÖc lµm ®Ó trÎ b¾t ch­íc vµ lµm theo. Trong ch­¬ng tr×nh cÇn chó ý lång ghÐp tÝch hîp c¸c néi dung gi¸o dôc lÔ gi¸o thÝch hîp vµo c¸c tiÕt häc còng nh­ c¸c ho¹t ®éng trong ngµy cña trÎ mét c¸ch linh ho¹t ë mäi lóc, mäi n¬i cho phï hîp víi trÎ. TrÎ cã ý thøc ®Ó thùc hiÖn hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸. Song, ®Ó ph¸t triÓn tèt cÇn cho trÎ giao tiÕp réng r·i víi mäi ng­êi xung quanh, víi b¹n bÌ cïng häc cïng ch¬i. Qua ®©y trÎ cã ®iÒu kiÖn häc hái lÉn nhau, ®iÒu ®ã sÏ më réng kh¶ n¨ng giao tiÕp cña trÎ. Chóng ta cÇn duy tr× cho trÎ th­êng xuyªn kh«ng chØ trong giê häc mµ cßn trong c¸c giê ch¬i, trong c¸c ho¹t ®éng mäi lóc, mäi n¬i kÝch thÝch tÝnh tÝch cùc trong giao tiÕp cña trÎ. CÇn kÞp thêi ph¸t hiÖn nh÷ng ch¸u nhót nh¸t trong giao tiÕp ®Ó cã biÖn ph¸p gîi më dÉn d¾t trÎ tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng. Nh­ v©þ nhu cÇu giao tiÕp cña trÎ tr­íc hÕt lµ nhu cÇu ph¸t triÓn cña chÝnh b¶n th©n trÎ, sù giao tiÕp cµng mang l¹i kÕt qu¶ bao nhiªu cµng kÝch thÝch trÎ tÝch cùc chñ ®éng thÓ hiÖn hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ cu¶ m×nh bÊy nhiªu; c¸ch nghÜ, c¸ch nãi cña trÎ cµng m¹ch l¹c h¬n. V× vËy, cÇn ph¶i cã sù t¸c ®éng c¸c yÕu tè trªn mét c¸ch thiÕt thùc vµ toµn diÖn ®Ó cã thÓ t¹o c¸c ®iÒu kiÖn, ph­¬ng tiÖn hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ cho trÎ mét c¸ch tèt nhÊt. Mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn giao tiÕp cho trÎ tèt nhÊt lµ ¸p dông mét c¸ch linh ho¹t c¸c h×nh thøc vµ c¸c biÖn ph¸p ph¸t triÓn ng«n ng÷ giao tiÕp cã v¨n ho¸ cho trÎ. ¸p dông ë mäi lóc, mäi n¬i cho phï hîp víi løa tuæi cña trÎ trong c¶ qu¸ tr×nh ch¨m sãc gi¸o dôc trÎ ë gia ®×nh, nhµ tr­êng vµ x· héi. Ngµnh häc mÇm non cÇn nghiªn cøu ®­a vµo ch­¬ng tr×nh ch¨m sãc trÎ néi dung vµ c¸c ph­¬ng ph¸p, biÖn ph¸p ph¸t triÓn hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ ®Ó viÖc gi¸o dôc hµnh vi giao tiÕp cã v¨n ho¸ ®¹t kÕt qu¶ tèt h¬n. CÇn cã chÕ ®é ®·i ngé víi gi¸o viªn mÇm non, nhÊt lµ gi¸o viªn ngoµi biªn chÕ. §¶m b¶o cho ®êi sèng hµng ngµy cña gi¸o viªn ®Ó gi¸o viªn yªn t©m c«ng t¸c ch¨m sãc gi¸o dôc trÎ trong tr­êng ®­îc tèt. PhÇn IV. Tµi liÖu tham kh¶o. 1. Lª Minh Hµ : Gi¸o dôc c¸c bËc cha mÑ- biÖn ph¸p quan träng trong chiÕn l­îc gi¸o dôc mÇm non Vô mÇm non Bé Gi¸o dôc ®µo t¹o. 2. Ng« C«ng Hoµn : T©m lý häc trÎ em Tr­êng ®¹i häc s­ ph¹m I Hµ Néi. 3. NguyÔn Xu©n Khoa : TiÕng ViÖt tËp 1 Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc s­ ph¹m I Hµ Néi 4. V.X Mukhina : T©m lý häc mÉu gi¸o Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc 1986 5. T¹p chÝ Gi¸o dôc mÇm non sè 2 /1999 Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o 6. NguyÔn ¸nh TuyÕt (chñ biªn), NguyÔn Nh­ Mai, §inh Kim Thoa T©m lý häc trÎ em løa tuæi mÇm non Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc s­ ph¹m I Hµ Néi 7. Lª ThÞ ¸nh TuyÕt : Thùc tr¹ng gi¸o dôc mÇm non Vô mÇm non 8. NguyÔn Xu©n Thøc : TÝnh tÝch cùc giao tiÕp vµ ph¸t triÓn ng«n ng÷ cña trÎ 5 - 6 tuæi Nghiªn cøu gi¸o dôc sè 1/1995 9. AP. Xolokina : D¹y häc ë mÉu gi¸o Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc Hµ Néi - 1997