Giáo dục quyền con người, quyền công dân ở nước ta hiện nay - Thực trạng và giải pháp

ã lßng yªu n−íc vµ lý t−ëng x· héi chñ nghÜa, tiÕp thu truyÒn thèng tèt ®Ñp cña d©n téc vµ tinh hoa v¨n hãa cña loµi ng−êi" [88, tr. 120]. 93 3.2.1.2. §æi míi néi dung, ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n - ViÖt Nam lµ mét n−íc x· héi chñ nghÜa do §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam l·nh ®¹o. Lµ mét quèc gia ®éc lËp, cã chñ quyÒn, lµ thµnh viªn cña tæ chøc Liªn Hîp Quèc vµ ®ang trong tiÕn tr×nh thùc hiÖn ®−êng lèi c¶i c¸ch x©y dùng nhµ n−íc ph¸p quyÒn, x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng theo ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa. V× vËy, ®èi víi néi dung, ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n ë n−íc ta lµ yªu cÇu kh¸ch quan, tÊt yÕu xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®Æc thï riªng cã cña ViÖt Nam nh−: - ViÖt Nam cã 54 d©n téc anh em, do ®ã, bªn c¹nh nÒn v¨n hãa truyÒn thèng d©n téc, cßn tån t¹i nh÷ng truyÒn thèng v¨n hãa, truyÒn thèng sinh ho¹t riªng mang tÝnh ®éc lËp t−¬ng ®èi cña c¸c d©n téc thiÓu sè. GÇn nh− mäi d©n téc ®Òu cã tiÕng nãi riªng vµ ®Æc biÖt trong sè 54 d©n téc ë ViÖt Nam cã trªn 20 d©n téc cã ch÷ viÕt riªng. - Theo b¸o c¸o quèc gia lÇn thø 3 vµ 4 vÒ tiÕn hµnh thùc hiÖn c«ng −íc Liªn Hîp Quèc xãa bá mäi h×nh thøc ph©n biÖt ®èi xö víi phô n÷ (CEDAW) - Hµ Néi 2000. N¨m 1999 d©n sè ViÖt Nam lµ 76.787 triÖu ng−êi. Trong ®ã n÷ chiÕm 50,8% d©n sè thµnh thÞ 23,5%; tû lÖ d©n sè d−íi 15 tuæi lµ 33,5%; trªn 65 tuæi lµ 5,8%; lùc l−îng lao ®éng trong ®é tuæi quy ®Þnh cã kh¶ n¨ng lao ®éng lµ 43,4 triÖu; chiÕm 56,5% d©n sè, tû lÖ lao ®éng n÷ lµ 50,6%; tû lÖ hé gia ®×nh do n÷ lµm chñ hé lµ 21,6%. Sè lao ®éng ®ang ho¹t ®éng trong c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n lµ 38 triÖu ng−êi, chiÕm 50% d©n sè, trong ®ã tû lÖ n÷ lµ 48%. 76% d©n sè sèng chñ yÕu b»ng nghÒ n«ng víi ph−¬ng tiÖn lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh vµ phô thuéc nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn. Trong 54 d©n téc kh¸c nhau, ng−êi Kinh chiÕm chñ yÕu víi tû lÖ lµ 86,8% d©n sè. - D©n c− ViÖt Nam ph©n bè kh«ng ®Òu, phÇn lín d©n c− sèng ë n«ng th«n, trong ®ã cã nh÷ng vïng ®Æc biÖt khã kh¨n, xa x«i hÎo l¸nh. Do ®ã cã 94 ®iÒu kiÖn sèng lao ®éng, tËp qu¸n sinh ho¹t, v¨n hãa, truyÒn thèng ®iÒu kiÖn, kh¸c nhau. §Æc biÖt do c¸c vïng d©n c− ViÖt Nam ®−îc h×nh thµnh trong nhiÒu thêi gian kh¸c nhau cña lÞch sö, nªn ngay ®èi víi bé phËn d©n c− chÝnh yÕu lµ ng−êi kinh c− tró ë nh÷ng vïng kh¸c nhau còng cã nh÷ng tËp qu¸n, truyÒn thèng v¨n hãa kh¸c nhau. ViÖt Nam cßn lµ mét quèc gia ®a t«n gi¸o. Mçi t«n gi¸o cã ®øc tin, tÝn ng−ìng riªng, t¹o nªn tËp qu¸n sinh ho¹t, s¾c th¸i v¨n hãa riªng trong céng ®ång tÝn ®å cña m×nh. Mçi t«n gi¸o l¹i cã lÞch sö h×nh thµnh, cã qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn g¾n liÒn víi tõng giai ®o¹n lÞch sö kh¸c nhau cña ®Êt n−íc, d©n téc. §iÒu nµy còng phÇn nµo gãp phÇn t¹o ra ý thøc, sù g¾n kÕt kh¸c nhau cña c¸c t«n gi¸o víi céng ®ång d©n téc. TÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò trªn t¹o ra sù ®a d¹ng, phong phó trong ®iÒu kiÖn sèng, tËp qu¸n sinh ho¹t, truyÒn thèng v¨n hãa cña c¸c d©n téc thiÓu sè, cña c¸c céng ®ång d©n c− vµ cña c¸c bé phËn d©n chóng ë ViÖt Nam. T¹o ra nh÷ng kh¶ n¨ng tiÕp cËn kh¸c nhau víi ho¹t ®éng gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n. H¬n n÷a ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng n−íc x· héi chñ nghÜa cßn l¹i, do ®ã chóng ta ®ang ph¶i ®−¬ng ®Çu víi sù chèng ph¸ quyÕt liÖt cña chñ nghÜa ®Õ quèc vµ c¸c thÕ lùc thï ®Þch mµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p chèng ph¸ cña chóng lµ lîi dông chiªu bµi nh©n quyÒn ®Ó tuyªn truyÒn xuyªn t¹c sù thËt vÒ vÊn ®Ò nh©n quyÒn ë ViÖt Nam, ®Ó d©n chóng hiÓu lÖch l¹c vÒ b¶n chÊt néi dung nh©n quyÒn mµ chóng ta ®· thùc hiÖn ®−îc ë ViÖt Nam... - Tõ tÊt c¶ nh÷ng yÕu tè trªn, chóng t«i cho r»ng ®Ó thùc hiÖn gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n cã hiÖu qu¶ ë ViÖt Nam chóng ta ph¶i cã néi dung vµ ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc thÝch hîp víi tõng chñ thÓ gi¸o dôc, tõng ®èi t−îng gi¸o dôc. ViÖc gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n kh«ng chØ ®−îc gi¸o dôc tõng ®ît theo c¸c dù ¸n cho mét sè ®èi t−îng nhÊt ®Þnh mµ ph¶i ®−îc thùc hiÖn th−êng xuyªn, liªn tôc vµ phèi hîp thùc hiÖn chÆt chÏ gi÷a c¬ quan chuyªn tr¸ch vÒ gi¸o dôc ®µo t¹o, c¸c Bé ngµnh cã liªn quan, c¸c 95 cÊp chÝnh quyÒn tõ Trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng, c¸c tæ chøc ®oµn thÓ quÇn chóng, tæ chøc x· héi, nh÷ng ng−êi cã uy tÝn trong côm d©n c−, lµng x·. §Æc biÖt ph¶i t¨ng c−êng gi¸o dôc th«ng qua c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. - §æi míi mét c¸ch c¨n b¶n ph−¬ng ph¸p vµ h×nh thøc gi¸o dôc. Tr−íc m¾t cÇn ¸p dông c¸c ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc míi. ChuyÓn dÇn tõ gi¸o dôc theo kiÓu truyÒn thèng "ph−¬ng ph¸p ký göi" (ph−¬ng ph¸p truyÒn ®¹t th«ng tin mét chiÒu) sang ph−¬ng ph¸p "cïng tham gia". Theo ph−¬ng ph¸p nµy, häc viªn lµ chñ thÓ chÝnh, gi¶ng viªn chØ ®ãng vai trß lµ ng−êi trî gióp. KhuyÕn khÝch häc viªn tham gia th¶o luËn, t×m tßi suy nghÜ vµ ®ãng gãp ý kiÕn vÒ bµi gi¶ng. Tuy nhiªn, trong mçi bµi gi¶ng vµ tïy thuéc vµo néi dung còng nh− ®èi tuîng, gi¶ng viªn ph¶i chuÈn bÞ kü l−ìng c¸c kiÕn thøc sÏ truyÒn ®¹t cho häc viªn b»ng nh÷ng kü thuËt, c«ng cô kh¸c nhau nh− b¶ng biÓu, tranh, h×nh vÏ, xem phim ®Ó lµm sao cung cÊp cho hä nh÷ng th«ng tin vÒ quyÒn con ng−êi mµ hä quan t©m, gÇn gòi víi c«ng viÖc cña häc viªn. KÕt hîp chÆt chÏ gi÷a gi¶ng lý thuyÕt vµ thùc hµnh, ®i tham quan thùc tÕ, lµm bµi tËp t×nh huèng vÒ nh÷ng vÊn ®Ò xÈy hµng ngµy cã liªn quan ®Õn c«ng viÖc cña hä, nh»m h×nh thµnh lèi t− duy s¸ng t¹o vµ ®éc lËp suy nghÜ, tr¸nh gi¸o ®iÒu m¸y mãc, s¬ cøng. 3.2.1.3. Tham gia cã hiÖu qu¶ ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc quyÒn con ng−êi cña Liªn Hîp Quèc, ®Èy m¹nh hîp t¸c víi c¸c n−íc trªn thÕ giíi vµ c¸c tæ chøc chÝnh phñ, phi chÝnh phñ a) Tham gia ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc quyÒn con ng−êi cña Liªn Hîp Quèc - B¶o vÖ, thóc ®Èy quyÒn con ng−êi lµ môc tiªu cña Liªn Hîp Quèc, lµ quy t¾c xö sù c¬ b¶n trong quan hÖ ph¸p luËt quèc tÕ. V× vËy ngay tõ khi thµnh lËp ®Õn nay, Liªn Hîp Quèc ®· cã mét hÖ thèng tæ chøc, bé m¸y chuyªn tr¸ch vÒ gi¸o dôc nh©n quyÒn, cã nhiÒu kinh nghiÖm, ph−¬ng ph¸p vµ ®Çy ®ñ nguån lùc cho viÖc trùc tiÕp hoÆc hç trî c¸c quèc gia thµnh viªn thùc hiÖn gi¸o dôc quyÒn con ng−êi. Thêi gian qua Liªn Hîp Quèc ®· thùc hiÖn th−êng xuyªn c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc nh©n quyÒn trªn ph¹m vi toµn cÇu, nhÊt 96 lµ viÖc ph¸t ®éng vµ tæ chøc thùc hiÖn thËp kû gi¸o dôc nh©n quyÒn nh»m t¹o ra nÒn v¨n hãa nh©n quyÒn. Liªn Hîp Quèc còng ®· cã sù ®¸nh gi¸ s¬ bé kÕt qu¶ thùc hiÖn ThËp kû Gi¸o dôc nh©n quyÒn ®Ó t×m ra nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i vµ ph−¬ng h−íng tiÕp tôc thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh trong thêi gian tíi. V× thÕ, theo chóng t«i, ViÖt Nam cÇn thiÕt tham gia tÝch cùc c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc quyÒn con ng−êi cña Liªn Hîp Quèc. Tuy nhiªn, sù tham gia nµy lµ cã nguyªn t¾c trªn c¬ së ®éc lËp, tù chñ cña ViÖt Nam. Chóng ta tham gia c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc quyÒn con ng−êi cña Liªn Hîp Quèc ®Ó trao ®æi häc hái kinh nghiÖm, ph−¬ng ph¸p; ®Ó th«ng qua sù hç trî cña Liªn Hîp Quèc ®µo t¹o ®éi ngò cèt c¸n vÒ gi¸o dôc quyÒn con ng−êi vµ cßn ®Ó cã sù hç trî vÒ nguån lùc cÇn thiÕt (chuyªn gia, tµi chÝnh) cho c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc quyÒn con ng−êi ë ViÖt Nam. Tham gia c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc nh©n quyÒn cña Liªn Hîp Quèc kh«ng cã nghÜa lµ chóng ta rËp khu«n mét c¸ch m¸y mãc néi dung ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc cña Liªn Hîp Quèc; chóng ta ph¶i tiÕp thu vµ chuyÓn hãa c¸c néi dung, ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc cña Liªn Hîp Quèc vµo ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh cña ViÖt Nam, sao cho c¸c néi dung, ph−¬ng ph¸p ®ã phï hîp víi yªu cÇu gi¸o dôc cña ViÖt Nam, phï hîp víi v¨n hãa ViÖt Nam, phï hîp víi ®iÒu kiÖn sèng, lao ®éng, tr×nh ®é nhËn thøc cña ®èi t−îng gi¸o dôc ë ViÖt Nam. Chóng ta tham gia ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc quyÒn con ng−êi cña Liªn Hîp Quèc, nh−ng kh«ng thÓ bÞ ¸p ®Æt, phô thuéc vµo c¸c ch−¬ng tr×nh nµy, mµ cÇn thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh nµy mét c¸ch chñ ®éng, tù chñ theo ®iÒu kiÖn vµ yªu cÇu cña ViÖt Nam. §ång thêi, còng cÇn ph¶i c¶nh gi¸c víi c¸c ©m m−u lîi dông bé m¸y nh©n quyÒn cña Liªn Hîp Quèc cña c¸c n−íc thï ®Þch, cña c¸c tæ chøc ph¶n ®éng quèc tÕ vµ trong n−íc ®Ó ®−a néi dung gi¸o dôc nh©n quyÒn lÖch l¹c vµo ViÖt Nam nh»m thùc hiÖn c¸c m−u ®å chÝnh trÞ cña hä. Tham gia mét c¸ch tÝch cùc, th−êng xuyªn vµ chñ ®éng ®Ó ®ãng gãp quan ®iÓm vµ h×nh thµnh c¸c quy ®Þnh quèc tÕ vÒ quyÒn con ng−êi. Trong nhiÖm kú lµ thµnh viªn ñy ban nh©n quyÒn Liªn Hîp Quèc, ViÖt nam cÇn chñ ®éng phèi hîp c¸c c¬ quan chuyªn m«n ®Ò xuÊt nh÷ng s¸ng kiÕn cho viÖc 97 thóc ®Èy nh©n quyÒn nãi chung v× sù nghiÖp hßa b×nh, x©y dùng t×nh h÷u nghÞ gi÷a c¸c quèc gia, tr¸nh kÎ xÊu lîi dông d©n chñ, nh©n quyÒn can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña n−íc ta. §ång thêi trªn c¸c diÔn ®µn quèc tÕ, cÇn chñ ®éng giíi thiÖu nh÷ng thµnh tùu nh©n quyÒn ®· ®¹t ®−îc sau m−êi l¨m n¨m ®æi míi, chÝnh s¸ch, quan ®iÓm nh©n quyÒn cña §¶ng, Nhµ n−íc ta. b) §Èy m¹nh quan hÖ hîp t¸c vµ c¸c n−íc, c¸c tæ chøc quèc tÕ, tæ chøc liªn chÝnh phñ, tæ chøc phi chÝnh phñ trong ho¹t ®éng gi¸o dôc quyÒn con ng−êi - Thêi gian qua, c¸c tæ chøc quèc tÕ, tæ chøc liªn chÝnh phñ, tæ chøc phi chÝnh phñ ®· cã nhiÒu ®ãng gãp víi ViÖt Nam trong ho¹t ®éng gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, ®Æc biÖt lµ gi¸o dôc quyÒn phô n÷, quyÒn trÎ em. HiÖn t¹i ®ang cã h¬n 400 tæ chøc phi chÝnh phñ ho¹t ®éng ë ViÖt Nam. Sù tham gia cña c¸c tæ chøc nµy trong thêi gian qua rÊt cã ý nghÜa vµ hiÖu qu¶, nhÊt lµ ho¹t ®éng cña c¸c Tæ chøc cøu trî nhi ®ång quèc tÕ, Tæ chøc cøu trî nhi ®ång cña Thôy §iÓn - Radda Barnen. Sù gióp ®ì nµy lµ ®¸ng tr©n träng vµ cÇn ph¶i t¨ng c−êng, më réng h¬n n÷a. Tuy nhiªn sù gióp ®ì nµy trong thêi gian qua còng thÓ hiÖn cho thÊy chóng ta ®· hoµn toµn lÖ thuéc vµo c¸c tæ chøc nµy c¶ vÒ ch−¬ng tr×nh, néi dung, ph−¬ng ph¸p, tµi liÖu, tµi chÝnh. Vµ, ho¹t ®éng trî gióp nµy còng chØ nh»m tËp trung vµo gi¸o dôc c¸c c«ng −íc quèc tÕ vÒ quyÒn trÎ em, quyÒn phô n÷. Do ®ã, vÊn ®Ò nµy dï mang tÝnh chñ quan hay kh¸ch quan th× còng lµm cho chóng ta sao nh·ng hoÆc thËm chÝ quªn mÊt vÕ thø hai cña ho¹t ®éng nµy lµ gi¸o dôc quyÒn c«ng d©n trªn c¬ së HiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt (c¸c quy ®Þnh cña luËt quèc gia vÒ quyÒn, nghÜa vô cña c«ng d©n). §iÒu nµy dÉn ®Õn thùc tr¹ng lµ nhËn thøc cña mét bé phËn d©n chóng trë nªn phiÕn diÖn, kh«ng ph©n biÖt ®−îc ®©u lµ vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt chung, nh©n lo¹i, ®©u lµ vÊn ®Ò cã tÝnh quèc gia, d©n téc. NhËn thøc phiÕn diÖn, kh«ng ®Çy ®ñ nµy cã thÓ dÉn ®Õn ý thøc, hµnh vi xö sù tiªu cùc trong ho¹t ®éng ®¶m b¶o quyÒn con ng−êi ë ViÖt Nam. Tõ nh÷ng vÊn ®Ò trªn, theo chóng t«i, chóng ta cÇn thiÕt ph¶i cã c¬ 98 quan chøc n¨ng nhµ n−íc lµm nhiÖm vô tiÕp nhËn vµ ®iÒu phèi c¸c ho¹t ®éng hç trî cña c¸c tæ chøc quèc tÕ, tæ chøc phi chÝnh phñ vÒ gi¸o dôc quyÒn con ng−êi. Chóng ta còng ®ång thêi ph¶i x¸c ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ cÇn thiÕt ph¶i cã sù hç trî cña c¸c tæ chøc quèc tÕ. Chóng t«i cho r»ng, c¸i chÝnh yÕu hiÖn nay chóng ta thiÕu vµ cÇn cã sù hç trî lµ nguån lùc bao gåm nguån nh©n lùc, tøc lµ ®éi ngò cèt c¸n lµm nhiÖm vô trùc tiÕp gi¸o dôc vµ nguån tµi lùc nh− ph−¬ng tiÖn kü thuËt, tµi chÝnh ®Ó thùc hiÖn c¸c ch−¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch quèc gia vÒ gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n. V× thÕ trong thêi gian tíi chóng ta cÇn t¨ng c−êng, më réng quan hÖ víi c¸c tæ chøc quèc tÕ, tæ chøc phi chÝnh phñ trong ho¹t ®éng gi¸o dôc quyÒn con ng−êi vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c tæ chøc nµy ho¹t ®éng ë ViÖt Nam nh−ng sù hç trî ph¶i dùa trªn nh÷ng nguyªn t¾c, chuÈn mùc nhÊt ®Þnh, vµ cÇn thiÕt ph¶i tËp trung vµo mét ®Çu mèi thèng nhÊt qu¶n lý, ®iÒu phèi. Vµ còng chØ trªn hai lÜnh vùc lµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc cèt c¸n, hç trî tµi chÝnh, ph−¬ng tiÖn kü thuËt lµ chñ yÕu. Thùc hiÖn quan ®iÓm ®èi ngo¹i réng më ®a d¹ng hãa, ®a ph−¬ng hãa cña §¶ng, ViÖt Nam s½n sµng lµ b¹n, lµ ®èi t¸c tin cËy cña c¸c n−íc. Trong nh÷ng n¨m tíi, ViÖt nam chñ ®éng héi nhËp víi c¸c n−íc, c¸c tæ chøc quèc tÕ vÒ c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng nh»m thóc ®Èy quyÒn con ng−êi. §Èy m¹nh h¬n n÷a quan hÖ hîp t¸c víi c¸c tæ chøc nh©n quyÒn quèc tÕ vµ c¬ quan nh©n quyÒn cña c¸c n−íc nhÊt lµ nh÷ng n−íc cã truyÒn thèng vµ kinh nghiÖm trong viÖc thóc ®Èy vµ b¶o vÖ quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n. Kinh nghiÖm cho thÊy, chñ ®éng tham gia quan hÖ quèc vÒ nh©n quyÒn kh«ng chØ cã lîi lµm cho b¹n hiÓu quan ®iÓm, lÞch sö ®Êt n−íc con ng−êi mµ qua ®ã cho hä thÊy ®−îc chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n cña §¶ng, Nhµ n−íc ta lµ v× con ng−êi, coi con ng−êi lµ vèn quý nhÊt, b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn quyÒn con ng−êi chÝnh lµ nh©n tè quan träng thóc ®Èy sù æn ®Þnh chÝnh trÞ, x· héi, t¹o nÒn t¶ng cho ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam. Còng qua ®Èy m¹nh hîp t¸c quèc tÕ vÒ quyÒn con ng−êi chóng ta häc tËp ®−îc kinh nghiÖm trong viÖc b¶o vÖ nh©n quyÒn mµ hä ®· tÝch lòy ®−îc. 99 3.2.2. C¸c gi¶i ph¸p t¨ng c−êng gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n ë n−íc ta hiÖn nay Gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n lµ cÇn thiÕt ®Ó x©y dùng thµnh c«ng nhµ n−íc ph¸p quyÒn, vµ thùc hiÖn th¾ng lîi nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng theo ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam. §Ó t¨ng c−êng ho¹t ®éng gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n vµ ®Ó ho¹t ®éng nµy ®¹t hiÖu qu¶ cao trong thêi gian tíi, chóng t«i xin nªu mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n, cô thÓ sau: 3.2.2.1. Biªn so¹n gi¸o tr×nh, s¸ch vµ tµi liÖu gi¸o dôc cho tõng nhãm ®èi t−îng gi¸o dôc cô thÓ - HiÖn nay, chóng ta ch−a cã gi¸o tr×nh chung, thèng nhÊt; ch−a cã ®Çy ®ñ tµi liÖu cho viÖc gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n theo tõng nhãm ®èi t−îng. C¸c c¬ quan chøc n¨ng tham gia gi¸o dôc quyÒn phô n÷, quyÒn trÎ em chñ yÕu tù biªn so¹n tµi liÖu gi¸o tr×nh cho m×nh dùa trªn sù hç trî cña tæ chøc quèc tÕ, tæ chøc phi chÝnh phñ ®ang trùc tiÕp hç trî m×nh, nh− tµi liÖu, gi¸o tr×nh gi¸o dôc quyÒn trÎ em thùc hiÖn trong ch−¬ng tr×nh thö nghiÖm "quyÒn vµ bæn phËn trÎ em" lµ do Radda Barnen hç trî thùc hiÖn chØnh lý biªn so¹n trªn c¬ së tµi liÖu, tµi liÖu mµ tæ chøc nµy ®· thùc hiÖn gi¸o dôc trÎ em ë Thôy §iÓn vµ Pªru. V× thÕ, chóng ta cÇn thiÕt ph¶i "ViÖt Nam hãa" c¸c tµi liÖu gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n cho tõng nhãm chñ thÓ gi¸o dôc, tõng nhãm ®èi t−îng gi¸o dôc cô thÓ, trªn c¬ së tÝnh hÖ thèng, tÝnh liªn th«ng cña tµi liÖu vµ ®¶m b¶o g¾n kÕt c¶ néi dung gi¸o dôc quyÒn con ng−êi vµ néi dung gi¸o dôc quyÒn c«ng d©n. Cô thÓ: - HÖ thèng gi¸o tr×nh, tµi liÖu gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n cho trÎ em. - HÖ thèng gi¸o tr×nh, tµi liÖu gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n cho ng−êi lín. - HÖ thèng gi¸o tr×nh, tµi liÖu gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n cho ®èi t−îng lµ häc sinh, sinh viªn trong hÖ thèng gi¸o dôc - ®µo t¹o quèc gia. 100 - HÖ thèng gi¸o tr×nh, tµi liÖu gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n cho c«ng chóng ë thµnh thÞ, ë n«ng th«n, ë vïng s©u vïng xa, d©n téc Ýt ng−êi. - HÖ thèng gi¸o tr×nh, tµi liÖu cho c«ng chóng lµ tÝn ®å c¸c t«n gi¸o. - HÖ thèng gi¸o tr×nh, tµi liÖu cho c¸n bé, c«ng chøc nhµ n−íc nãi chung vµ cho ®èi t−îng chuyªn biÖt nh− c«ng an, luËt s−, thÈm ph¸n, c«ng tè viªn, ph¹m nh©n, ng−êi d©n téc thiÓu sè v.v... 3.2.2.2. §−a ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n vµo hÖ thèng gi¸o dôc nhµ n−íc Theo sè liÖu ®iÒu tra, tû lÖ trÎ em ViÖt Nam d−íi 15 tuæi lµ 33,5% d©n sè, kho¶ng trªn 25 triÖu em vµ nÕu tÝnh ®Õn d−íi 16 tuæi lµ kho¶ng 30 triÖu em, trong ®ã sè trÎ em häc sinh ë c¸c tr−êng phæ th«ng lµ: 19.797.004, trong ®ã tiÓu häc cã 10.063.025 em; häc sinh míi tuyÓn líp 1 cã 1.990.322 em; trung häc c¬ së cã 5.768.843 em; phæ th«ng trung häc cã 1.974.814 em (xem phô lôc 4). NÕu céng thªm vµo ®©y c¶ sè sinh viªn cña c¸c tr−êng s¬ cÊp, trung cÊp, cao ®¼ng vµ ®¹i häc, hÖ thèng c¸c tr−êng chÝnh trÞ, th× sè häc sinh, sinh viªn trong c¸c tr−êng do Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o qu¶n lý lµ rÊt lín cã thÓ lªn ®Õn trªn 50% d©n sè c¶ n−íc. H¬n n÷a, m«i tr−êng gi¸o dôc lµ mét trong c¸c yÕu tè quan träng nhÊt, hiÖu qu¶ nhÊt trong viÖc truyÒn thô kiÕn thøc vµ x©y dùng nh©n c¸ch con ng−êi. V× vËy, viÖc ®−a gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n trë thµnh m«n häc chÝnh thøc trong hÖ thèng gi¸o dôc nhµ n−íc lµ cÇn thiÕt vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao. ViÖc nµy võa ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt, tÝnh liªn th«ng cña ch−¬ng tr×nh, võa thùc hiÖn ®−îc th−êng xuyªn, liªn tôc, réng kh¾p trong c¶ n−íc vµ mang tÝnh chñ ®éng tr¸nh ®−îc nh÷ng phô thuéc vµo c¸c dù ¸n, nguån tµi chÝnh... §¶m b¶o tr¸ch nhiÖm cña c¶ chñ thÓ vµ ®èi t−îng tham gia ho¹t ®éng gi¸o dôc nµy. Khi ®−a d¹ng gi¸o dôc nµy vµo gi¶ng d¹y chÝnh thøc, néi dung cña nã cã thÓ ®−îc lång ghÐp, tÝch hîp vµo néi dung gi¶ng d¹y cña c¸c m«n häc kh¸c cã mèi liªn quan, hç trî nh− gi¸o dôc ®¹o ®øc, gi¸o dôc c«ng d©n, gi¸o dôc chÝnh trÞ t− t−ëng, gi¸o dôc ph¸p luËt... 101 Tr−íc m¾t cÇn tæ chøc l¹i thêi gian vµ néi dung m«n häc Gi¸o dôc c«ng d©n, chuyÓn l¹i thµnh bé m«n Gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n. CÇn tæ chøc m«n häc nµy thµnh ch−¬ng tr×nh chÝnh khãa tõ cÊp tiÓu häc ®Õn cÊp trung häc phæ th«ng; hÖ ®¹i häc, cÇn ®−a m«n häc quyÒn con ng−êi vµo mét sè tr−êng nh− §¹i häc LuËt, §¹i häc an ninh, §¹i häc c¶nh s¸t, tr−êng Cao ®¼ng kiÓm s¸t, tr−êng Lao ®éng TiÒn l−¬ng thuéc Bé Lao ®éng, Th−¬ng binh vµ X· héi; c¸c khoa LuËt thuéc mét sè tr−êng ®¹i häc vµ Tr−êng Trung cÊp s− ph¹m, Cao ®¼ng s− ph¹m, §¹i häc s− ph¹m. §èi víi hÖ ®µo t¹o c¸n bé, qu¶n lý thuéc Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh, cÇn tæ chøc vµ biªn so¹n l¹i tËp bµi gi¶ng vÒ quyÒn con ng−êi, ®¶m b¶o truyÒn t¶i kh«ng nh÷ng quan ®iÓm cña c¸c nhµ kinh ®iÓn cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh, quan ®iÓm cña §¶ng, Nhµ n−íc ta vÒ quyÒn con ng−êi mµ cßn cung cÊp ph−¬ng ph¸p luËn; c¸c quan ®iÓm nh©n quyÒn kh¸c nhau trong lÞch sö vµ ®−¬ng ®¹i; ®Æc biÖt mét néi dung kh«ng thÓ thiÕu ®−îc ®ã lµ c¸c chuÈn mùc nh©n quyÒn quèc tÕ cã sù ®èi chiÕu vµ so s¸nh rÊt cô thÓ c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt cña Nhµ n−íc ta. Trªn c¬ së ®ã, gióp häc viªn n¾m ®−îc nh÷ng ®iÓm tiÕn bé, sù phï hîp cña ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ quyÒn con ng−êi víi ph¸p luËt quèc tÕ. 3.2.2.3. X¸c ®Þnh ®óng ®¾n c¸c h×nh thøc, ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc phï hîp víi tõng ®èi t−îng gi¸o dôc - Nh− ë phÇn trªn chóng t«i ®· nªu, c¸c ®èi t−îng gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n ë ViÖt Nam rÊt ®a d¹ng. Mçi ®èi t−îng cã nh÷ng ®iÒu kiÖn, kh¶ n¨ng kh¸c nhau ®Ó tham gia, tiÕp nhËn néi dung cña d¹ng gi¸o dôc nµy. Do ®ã, theo chóng t«i mçi nhãm ®èi t−îng gi¸o dôc cô thÓ chóng ta cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng mét h×nh thøc, ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc riªng, thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn, kh¶ n¨ng cña hä. H×nh thøc, ph−¬ng ph¸p nµy ph¶i ®¶m b¶o truyÒn t¶i néi dung gi¸o dôc ®· ®−îc x©y dùng riªng cho tõng ®èi t−îng, mét c¸ch sinh ®éng, dÔ hiÓu, dÔ nhí, dÔ ¸p dông ngay vµo thùc tiÔn cuéc sèng. Nh− ®èi 102 víi d©n téc thiÓu sè, chóng ta cè g¾ng dÞch néi dung gi¸o dôc sang tiÕng cña hä. D©n téc nµo cã ch÷ viÕt th× thùc hiÖn c¶ dÞch viÕt vµ dÞch nãi, d©n téc nµo kh«ng cã ch÷ viÕt th× diÔn gi¶i néi dung gi¸o dôc b»ng chÝnh ng«n ng÷ cña hä. §éi ngò tuyªn truyÒn, gi¸o dôc cho d©n téc thiÓu sè lµ chÝnh nh÷ng giµ lµng, tr−ëng b¶n, nh÷ng ng−êi d©n téc cã tr×nh ®é häc vÊn ®· ®−îc ®µo t¹o trë thµnh cèt c¸n. H×nh thøc gi¸o dôc cã thÓ th«ng qua c¸c ho¹t ®éng v¨n hãa cña lµng, x·, b»ng tranh ¶nh, pan«, ¸p phÝch, tê r¬i, ®µi truyÒn thanh, ®µi ph¸t thanh truyÒn h×nh, phim vµ c¸c lo¹i h×nh nghÖ thuËt kh¸c. §èi víi ng−êi mï ch÷, thÊt häc, trÎ em lang thang, l¹i cÇn t¨ng c−êng tuyªn truyÒn gi¸o dôc qua c¸c h×nh thøc tranh ¶nh, tê r¬i, ph−¬ng tiÖn ph¸t thanh, truyÒn h×nh... ë c¸c vïng n«ng th«n, vïng s©u, vïng xa ®iÒu kiÖn ®i l¹i khã kh¨n, Ýt cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn ho¹t ®éng tuyªn truyÒn, gi¸o dôc mang tÝnh tËp trung. Chóng ta cã thÓ in Ên tµi liÖu, tranh ¶nh, tê r¬i cã h×nh thøc ®Ñp, dÔ hiÓu vµ giao cho c¸c tæ chøc ®oµn thÓ quÇn chóng, chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ph¸t cho tõng hé gia ®×nh ®Ó hä b−íc ®Çu cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn, lµm quen víi néi dung gi¸o dôc. 3.2.2.4. §µo t¹o ®éi ngò cèt c¸n, gi¸o viªn chuyªn tr¸ch - Gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n lµ mét d¹ng gi¸o dôc ®Æc thï, chñ thÓ gi¸o dôc kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i cã tr×nh ®é chuyªn m«n, chuyªn ngµnh cao nh− gi¸o dôc chÝnh trÞ, t− t−ëng; gi¸o dôc ph¸p luËt. Néi dung gi¸o dôc còng cho phÐp thùc hiÖn d−íi nhiÒu h×nh thøc, ph−¬ng ph¸p kh¸c nhau, tõ ®¬n gi¶n nh− tranh ¶nh ®Õn phøc t¹p nh− tuyªn truyÒn, gi¶ng d¹y... vµ cã thÓ thùc hiÖn gi¸o dôc tËp trung hoÆc kh«ng tËp trung. ViÖc chuyÓn t¶i néi dung gi¸o dôc sao cho ®èi t−îng gi¸o dôc hiÓu ®−îc b¶n chÊt cña vÊn ®Ò ®Ó tõ ®ã x©y dùng ý thøc hµnh vi cña m×nh lµ viÖc lµm khã kh¨n, phøc t¹p vµ ®ßi hái ph¶i thùc hiÖn th−êng xuyªn, liªn tôc. H¬n n÷a, ho¹t ®éng nµy l¹i diÔn ra trªn ph¹m vi réng lín, ®èi t−îng gi¸o dôc ®a 103 d¹ng, vµ l¹i ph¶i ®−îc thùc hiÖn th−êng xuyªn liªn tôc. V× vËy, viÖc x©y dùng ®éi ngò cèt c¸n, gi¸o viªn chuyªn tr¸ch lµ rÊt cÇn thiÕt. - §èi víi hÖ thèng gi¸o dôc nhµ n−íc chóng ta cÇn thiÕt ph¶i cã ®éi ngò gi¸o viªn chuyªn tr¸ch. §©y lµ ®iÒu kiÖn b¾t buéc ®Ó thùc hiÖn viÖc ®−a néi dung gi¸o dôc nµy vµo gi¶ng d¹y chÝnh thøc trong hÖ thèng gi¸o dôc. Trong khi ®ã hiÖn nay chóng ta hoµn toµn kh«ng cã gi¸o viªn chuyªn tr¸ch vÒ lÜnh vùc nµy. V× vËy, trong c¸c tr−êng s− ph¹m cÇn thiÕt ph¶i ®µo t¹o chuyªn ngµnh nµy, hoÆc lång ghÐp víi chuyªn ngµnh cã mèi liªn quan mËt thiÕt víi m«n häc nµy. §Ó gi¶i quyÕt yªu cÇu cÊp b¸ch, tr−íc m¾t, chóng ta cÇn thiÕt ph¶i ®µo t¹o ngay gi¸o viªn chuyªn tr¸ch tõ ®éi ngò gi¸o viªn cã s½n ®ang d¹y c¸c m«n cã liªn quan vµ ph¶i coi ®©y lµ gi¸o viªn chuyªn tr¸ch cho c¶ m«n häc nµy chø kh«ng ph¶i chØ mang tÝnh chÊt t¹m thêi, kiªm nhiÖm. §éi ngò gi¸o viªn nµy ph¶i ®−îc ®µo t¹o ë tÊt c¶ c¸c cÊp, c¸c hÖ thèng tr−êng häc trong hÖ thèng gi¸o dôc nhµ n−íc. §©y lµ m«n häc cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi gi¸o dôc chÝnh trÞ t− t−ëng, gi¸o dôc ph¸p luËt, do ®ã vÒ chiÕn l−îc cã thÓ ®µo t¹o ®éi ngò gi¸o viªn chuyªn tr¸ch cho d¹ng gi¸o dôc nµy tõ nguån sinh viªn tèt nghiÖp c¸c tr−êng luËt, chÝnh trÞ ®Ó cã thÓ thùc hiÖn tÝch hîp, lång ghÐp ®ång thêi c¸c d¹ng gi¸o dôc nµy trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y. - §èi víi ®éi ngò cèt c¸n: C¸c ho¹t ®éng tuyªn truyÒn, gi¸o dôc quyÒn con ng−êi quyÒn c«ng d©n ngoµi nhµ tr−êng, nhÊt lµ ë c¸c vïng s©u, vïng xa, vïng d©n téc thiÓu sè chóng ta rÊt cÇn cã mét ®éi ngò cèt c¸n kh«ng chØ lµm nhiÖm vô tuyªn truyÒn, gi¸o dôc quÇn chóng nh©n d©n mµ cßn ph¶i vËn ®éng quÇn chóng nh©n d©n tÝch cùc tham gia ho¹t ®éng gi¸o dôc nµy. §éi ngò chuyªn tr¸ch cã thÓ ®−îc x©y dùng tõ c¸c tæ chøc chÝnh trÞ x· héi, ®oµn thÓ quÇn chóng, nh÷ng ng−êi t×nh nguyÖn, c¸c giµ lµng, tr−ëng b¶n, ®éi ngò gi¸o viªn vïng s©u, vïng xa, con em c¸c d©n téc Ýt ng−êi cã tr×nh ®é v¨n hãa nhÊt ®Þnh. Trong ®ã chóng ta ph¶i ®Æc biÖt quan t©m ®Õn x©y dùng ®éi ngò cèt c¸n 104 trong tæ chøc §oµn Thanh niªn céng s¶n Hå ChÝ Minh, ®Ó th«ng qua c¸c ho¹t ®éng cña tæ chøc nµy mµ truyÒn t¶i néi dung gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n mét c¸ch s©u, réng ®Õn mäi tÇng líp nh©n d©n. 3.2.2.5. T¨ng c−êng ho¹t ®éng th«ng tin, tuyªn truyÒn trªn c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng KÕt qu¶ th¨m dß ý kiÕn cña thanh thiÕu niªn c¸c tØnh phÝa Nam vÒ "Thanh thiÕu niªn vµ quyÒn trÎ em" do ViÖn Nghiªn cøu gi¸o dôc ®µo t¹o phÝa Nam, Héi ®ång §éi Thµnh phè Hå ChÝ Minh, Radda Barnen phèi hîp thùc hiÖn n¨m 1997 cho thÊy, b×nh qu©n cã ®Õn 43,7% trÎ em ®−îc hái cho biÕt ®· nhËn biÕt vÒ quyÒn trÎ em tõ c¸c ph−¬ng tiÖn truyÒn th«ng, trong khi nhËn biÕt tõ cha mÑ chØ chiÕm 13,9%, tõ thÇy c« gi¸o chiÕm 24,2%, tõ b¹n bÌ chiÕm 3,6%, tõ ng−êi th©n chØ chiÕm 4,4% (xem phô lôc). B¸o c¸o tham luËn cña ñy ban B¶o vÖ vµ Ch¨m sãc trÎ em ViÖt Nam t¹i héi th¶o "Thµnh tùu vÒ quyÒn con ng−êi cña ViÖt Nam trong thêi kú ®æi míi", còng ®¸nh gi¸ c«ng t¸c truyÒn th«ng, vËn ®éng x· héi lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p quan träng ®Ó tuyªn truyÒn, phæ biÕn c«ng −íc vµ luËt quèc gia. Trong khi ®ã, dù ¸n truyÒn th«ng - tuyªn truyÒn ViÖt Nam - UNICEF vÒ quyÒn trÎ em giai ®o¹n 2001 - 2005 (ký ngµy 8/10/2001 víi tæng ng©n s¸ch 3.442.000 USD) míi chØ nh»m ®¶m b¶o cho 80% sè c¸n bé l·nh ®¹o ®Þa ph−¬ng, 40% sè gia ®×nh, 40% sè trÎ em trong c¸c tr−êng häc trªn toµn quèc ®−îc th«ng tin vµ tham gia c¸c ho¹t ®éng thùc hiÖn quyÒn trÎ em vµ 40% sè gia ®×nh vµ trÎ em cña 10 huyÖn ®−îc lùa chän trong sè 66 huyÖn träng ®iÓm ®−îc tham dù c¸c ho¹t ®éng truyÒn th«ng vÒ quyÒn trÎ em t¹i ®Þa ph−¬ng vµ c¸c bé tµi liÖu truyÒn th«ng cung cÊp ®Õn 100% sè x· trong 66 huyÖn träng ®iÓm [46]. V× vËy, chóng t«i cho r»ng, ®Ó hç trî cho c¸c h×nh thøc, ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc kh¸c, cÇn ph¶i t¨ng c−êng ®Çu t−, ®Èy m¹nh h¬n n÷a ho¹t ®éng tuyªn truyÒn, th«ng tin vÒ quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n trªn c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. Nhµ n−íc cÇn cã chÝnh s¸ch ®Çu t− nguån lùc, kü thuËt 105 thÝch hîp cho c¸c c¬ quan th«ng tin tuyªn truyÒn, ®Æc biÖt c¸c c¬ quan ph¸t thanh truyÒn h×nh, b¸o chÝ ®Ó c¸c c¬ quan nµy cã kh¶ n¨ng, ®iÒu kiÖn thùc hiÖn ho¹t ®éng cña m×nh mµ kh«ng bÞ phô thuéc qu¸ nhiÒu vµo c¸c nguån tµi trî cña c¸c tæ chøc quèc tÕ, tæ chøc phi chÝnh phñ. B¶n th©n c¸c c¬ quan th«ng tin ®¹i chóng ph¶i coi ho¹t ®éng tuyªn truyÒn gi¸o dôc nãi chung vµ gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n nãi riªng lµ tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô cña m×nh tõ ®ã x©y dùng c¸c chuyªn môc, ch−¬ng tr×nh th−êng xuyªn, liªn tôc vµ réng kh¾p cho ho¹t ®éng nµy. Nªn dµnh riªng chuyªn môc "nh©n quyÒn cña b¹n" trªn ®µi truyÒn h×nh, ®µi ph¸t thanh vµ c¶ b¸o chÝ víi néi dung phong phó, ®a d¹ng phï hîp víi mäi ®èi t−îng vµ løa tuæi kh¸c nhau. 3.2.2.6. X©y dùng tæ chøc, c¬ quan chuyªn tr¸ch vÒ gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n - HiÖn nay chóng ta míi chØ cã ñy ban b¶o vÖ vµ ch¨m sãc trÎ em ViÖt Nam, ñy ban quèc gia v× sù tiÕn bé cña phô n÷ ViÖt Nam lµ c¸c cã quan chuyªn tr¸ch vÒ quyÒn cña phô n÷ vµ quyÒn cña trÎ em. B¶n th©n hai c¬ quan nµy còng ho¹t ®éng ®éc lËp víi nhau vµ ®a sè c¸n bé cña hai c¬ quan nµy ho¹t ®éng mang tÝnh chÊt kiªm nhiÖm. V× vËy, theo chóng t«i, ®Ó ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña c¸c ho¹t ®éng vÒ quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n nãi chung vµ ho¹t ®éng gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n nãi riªng trong thêi gian tíi, chóng ta cÇn thiÕt ph¶i cã mét c¬ quan chuyªn tr¸ch chung vÒ vÊn ®Ò nµy. C¬ quan nµy ®−îc h×nh thµnh trªn c¬ së hîp nhÊt hai ñy ban nªu trªn vµ trùc thuéc ChÝnh phñ. C¬ quan nµy chÞu tr¸ch nhiÖm tæ chøc c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu, tuyªn truyÒn gi¸o dôc, ®¶m b¶o quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n ë ViÖt Nam, tiÕp nhËn ®iÒu phèi c¸c dù ¸n, c¸c nguån hç trî tµi chÝnh cña c¸c tæ chøc quèc tÕ, tæ chøc phi chÝnh phñ vµ thay mÆt chÝnh phñ thùc hiÖn c¸c quan hÖ ®èi ngo¹i trong lÜnh vùc nµy. Cã nh− vËy míi t¹o ra ®−îc sù tËp trung, thèng nhÊt vµ cã hiÖu qu¶ trong viÖc tuyªn truyÒn gi¸o dôc vµ ®¶m b¶o thùc hiÖn quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n ë ViÖt Nam. Ho¹t ®éng nµy còng phï hîp môc tiªu c¶i c¸ch hµnh chÝnh hiÖn nay cña ViÖt Nam. 106 Quèc héi, ChÝnh phñ cÇn ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, ph¸p quy, quy ®Þnh râ chøc n¨ng, nhiÖm vô, ho¹t ®éng cña c¬ quan nµy vµ mèi quan hÖ cña c¬ quan nµy c¶ c¸c cÊp, c¸c Bé ngµnh cã liªn quan, víi c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ phi chÝnh phñ, nh»m ®¶m b¶o ho¹t ®éng gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n ®−îc thùc hiÖn tËp trung, thèng nhÊt vµ sù râ rµng, minh b¹ch vÒ nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña c¸c c¬ quan tham gia ho¹t ®éng nµy. Trong khi ch−a cã c¬ quan chuyªn tr¸ch thùc hiÖn chøc n¨ng nhµ n−íc vÒ b¶o vÖ thóc ®Èy quyÒn con ng−êi, cÇn ®Èy m¹nh h¬n n÷a c¸c ho¹t ®éng tuyªn truyÒn, gi¸o dôc quyÒn con ng−êi cña Trung t©m Nghiªn cøu QuyÒn con ng−êi thuéc Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh. Ph¹m vi tuyªn truyÒn, gi¶ng d¹y kh«ng chØ bã hÑp trong khu«n khæ Häc viÖn mµ cÇn ph¶i më réng sang c¸c c¬ së gi¸o dôc kh¸c víi quy m« réng lín h¬n cho c¸c ®èi t−îng kh¸c nhau. Tham gia phèi hîp vµ gióp ®ì vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô vÒ nh©n quyÒn víi c¸c c¬ quan nhµ n−íc, tæ chøc x· héi kh¸c ®Ó b¶o ®¶m tÝnh thèng nhÊt vÒ ch−¬ng tr×nh vµ tÝnh chÝnh x¸c vÒ néi dung. 3.2.2.7. B¶o ®¶m c¸c ®iÒu kiÖn kinh phÝ, vËt chÊt phôc vô ho¹t ®éng gi¸o dôc quyÒn con ng−êi quyÒn c«ng d©n Thêi gian qua, ViÖt Nam ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong thùc hiÖn gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng nµy cßn mang tÝnh thô ®éng, phô thuéc vµ kÕt qu¶ ch−a cao. §iÒu nµy cã thÓ xuÊt ph¸t tõ nhiÒu nguyªn nh©n, nh−ng trong ®ã cã mét nguyªn nh©n quan träng lµ nguån ng©n s¸ch nhµ n−íc dµnh cho ho¹t ®éng nµy cßn rÊt h¹n chÕ. HiÖn nay kinh phÝ phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng tuyªn truyÒn gi¸o dôc, héi th¶o khoa häc quyÒn con ng−êi chñ yÕu lµ b»ng tµi trî quèc tÕ. V× vËy, ®Ó t¹o ra ®−îc nguån lùc cÇn thiÕt ®¸p øng ®−îc yªu cÇu, nhiÖm vô cña ho¹t ®éng gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n trong thêi gian tíi, hµng n¨m Nhµ n−íc cÇn cã kÕ ho¹ch ph©n bæ mét kho¶n kinh phÝ thÝch øng cho ho¹t ®éng nµy. 107 KÕt luËn 1. Gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n lµ sù t¸c ®éng cña nh©n tè chñ quan ®−îc ®Þnh h−íng trong toµn bé ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc §¶ng, c¬ quan nhµ n−íc, tæ chøc kinh tÕ, tæ chøc ®oµn thÓ quÇn chóng; c¸c tæ chøc cña Liªn Hîp Quèc, tæ chøc chÝnh phñ, tæ chøc liªn chÝnh phñ, tæ chøc phi chÝnh phñ b»ng nhiÒu h×nh thøc, ph−¬ng ph¸p kh¸c nhau nh»m tõng b−íc ®−a vÊn ®Ò quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n vµo thùc tiÔn cuéc sèng, gãp phÇn n©ng cao d©n trÝ, vµ t¹o lËp nÒn "v¨n hãa nh©n quyÒn" cho c¸n bé, nh©n d©n, vµ cho toµn thÓ x· héi, toµn thÓ nh©n lo¹i. 2. Gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n ë ViÖt Nam ®Õn nay vÉn cßn lµ ho¹t ®éng mang tÝnh míi mÎ vµ nh¹y c¶m nh−ng cã vai trß ®Æc biÖt quan träng, cã ý nghÜa chiÕn l−îc ®èi víi sù nghiÖp gi¸o dôc - ®µo t¹o thÕ hÖ trÎ; ®èi víi sù nghiÖp x©y dùng nhµ n−íc ph¸p quyÒn vµ lµ c¬ së ®Ó quÇn chóng nh©n d©n h×nh thµnh nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n, lµ c¬ së ®Ó chèng l¹i ho¹t ®éng lîi dông chiªu bµi "nh©n quyÒn" cña c¸c n−íc ph−¬ng T©y vµ c¸c thÕ lùc thï ®Þch sö dông chèng ph¸ sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam. Lµ c¬ së ®Ó cñng cè niÒm tin cña quÇn chóng víi §¶ng, Nhµ n−íc. 3. Gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n cÇn thiÕt ph¶i ®−a vµo hÖ thèng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nhµ n−íc vµ lµ ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o chÝnh khãa nh− mét m«n khoa häc ®éc lËp thuéc lÜnh vùc khoa häc x· héi. M«n häc nµy cã quan hÖ kh¨ng khÝt vµ cã thÓ lång ghÐp trong néi dung gi¸o dôc chÝnh trÞ, gi¸o dôc ph¸p luËt, gi¸o dôc v¨n hãa... cã cïng môc ®Ých h×nh thµnh nh©n c¸ch vµ ý thøc c«ng d©n cho häc sinh, sinh viªn, c¸c ®èi t−îng gi¸o dôc kh¸c. 4. ViÖc tæ chøc gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n ph¶i xuÊt ph¸t tõ tÝnh ®Æc thï cña nã, ph¶i cã sù kÕt hîp gi÷a ho¹t ®éng gi¸o dôc trong nhµ tr−êng víi ngoµi nhµ tr−êng, kÕt hîp c¸c ho¹t ®éng mang tÝnh quèc gia víi c¸c ho¹t ®éng mang tÝnh quèc tÕ, khu vùc, c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ. Ph¶i kÕ thõa kinh nghiÖm cña ViÖt Nam cña n−íc vµ cña tæ chøc Liªn Hîp Quèc 108 trªn c¬ së t¨ng c−êng, më réng quan hÖ cã c¸c tæ chøc nµy. Thùc hiÖn ho¹t ®éng gi¸o dôc nµy theo h−íng kÕt hîp c¶ hai ph−¬ng thøc: Mét lµ, b»ng c¸c gi¶i ph¸p t×nh thÕ ®Ó gi¶i quyÕt v¸c vÊn ®Ò cÊp b¸ch, tr−íc m¾t, t¹o ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho viÖc gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n trªn c¬ së thùc tr¹ng hiÖn cã. Hai lµ, b»ng c¸c biÖn ph¸p l©u dµi nghiªn cøu khoa häc c¬ b¶n, cã hÖ thèng nh»m hoµn thiÖn môc tiªu, yªu cÇu. Ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc, chuÈn hãa c¸c ch−¬ng tr×nh néi dung, gi¸o tr×nh s¸ch, tµi liÖu, Ên phÈm v¨n hãa, ph−¬ng ph¸p h×nh thøc gi¶ng d¹y - gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ®éi ngò gi¸o viªn chuyªn tr¸ch trong nhµ tr−êng, ®éi ngò cèt c¸n trong c¸c c¬ quan, tæ chøc x· héi, ®oµn thÓ quÇn chóng... 5. Gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi, liªn tôc. §ßi hái ph¶i cã sù tËp trung chØ ®¹o, tËp trung qu¶n lý, ®iÒu phèi c¸c quan hÖ, ho¹t ®éng. §ßi hái ph¶i tiÕn hµnh tõng b−íc, kh«ng chñ quan, nãng véi, h×nh thøc. Ph¶i thùc hiÖn toµn diÖn c¶ gi¸o dôc quyÒn con ng−êi vµ quyÒn c«ng d©n, ph¶i ®−îc thùc hiÖn cho mäi ®èi t−îng trong ®ã cÇn tËp trung −u tiªn ®èi víi c¸c ®èi t−îng thanh thiÕu niªn, nhi ®ång, phô n÷, d©n téc Ýt ng−êi. Ph¶i nghiªn cøu t×m tßi tæng kÕt rót kinh nghiÖm trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn. KÕt hîp hµi hßa gi÷a môc tiªu æn ®Þnh lau dµi víi c¸c nhiÖm vô cô thÓ tr−íc m¾t, trong ®ã kh«ng lo¹i trõ viÖc thö nghiÖm th«ng qua c¸c "dù ¸n", c¸c "®iÓm chØ ®¹o", vµ qua c¸c ho¹t ®éng héi nghÞ, héi th¶o ngoµi kÕ ho¹ch ®Þnh tr−íc. 6. XuÊt ph¸t tõ vai trß cña gi¸o dôc quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n trong viÖc t¹o lËp nÒn "v¨n hãa nh©n quyÒn quèc gia" vµ nÒn "v¨n hãa nh©n quyÒn toµn cÇu", viÖc thùc hiÖn ho¹t ®éng gi¸o dôc nµy lµ ch−¬ng tr×nh mang tÝnh chÊt quèc gia vµ quèc tÕ, ®¸p øng ®ßi hái kh¸ch quan vµ cÊp b¸ch. Thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh nµy lµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c chñ thÓ gi¸o dôc mµ tr−íc hÕt lµ nhµ tr−êng, gia ®×nh, x· héi. §ång thêi ph¶i cã sù quan t©m vµ ®Çu t− thÝch øng cña §¶ng, Nhµ n−íc. 7. §©y lµ ho¹t ®éng mang tÝnh réng lín, l©u dµi, phøc t¹p vµ nh¹y c¶m v× vËy cÇn thiÕt ph¶i cã hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt quy ®Þnh vÒ tæ chøc thùc hiÖn d¹y gi¸o dôc nµy vµ cÇn cã mét c¬ quan qu¶n lý duy nhÊt nh»m ®¶m b¶o sù chØ ®¹o, qu¶n lý tæ chøc thùc hiÖn, tiÕp nhËn ®iÒu phèi c¸c quan hÖ quèc tÕ tËp trung, thèng nhÊt. 109 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. NguyÔn Träng An (2001), B¸o c¸o tham luËn cña ñy ban b¶o vÖ vµ ch¨m sãc trÎ em ViÖt Nam t¹i héi th¶o "Thµnh tùu vÒ quyÒn con ng−êi cña ViÖt Nam trong thêi kú ®æi míi". 2. NguyÔn ThÞ B×nh (2000), "Chóng ta lu«n phÊn ®Êu v× quyÒn con ng−êi", Th«ng tin quyÒn con ng−êi, (1). 3. Barbara B.Bird (1995), "NhiÒu ®iÒu t«i kh«ng thÝch ë n−íc t«i d−êng nh− lµ nh÷ng c¸i th¸i qu¸ cña chÝnh nh÷ng ®iÒu t«i −a chuéng", trong s¸ch Hå s¬ v¨n hãa Mü, Nxb ThÕ giíi, Hµ Néi. 4. B¸o c¸o th¸ng 2 n¨m 2001 cña Trung t©m nghiªn cøu quyÒn con ng−êi vÒ thµnh tÝch vÒ c«ng t¸c gi¸o dôc, tuyªn truyÒn vµ phæ biÕn luËt n¨m 2000. 5. B¸o c¸o n¨m 2001 cña ñy ban b¶o vÖ vµ ch¨m sãc trÎ em ViÖt Nam - UNICEF vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng dù ¸n trÎ em cÇn sù b¶o vÖ ®Æc biÖt n¨m 2000 vµ1996 - 2000. 6. Bé b¸o c¸o ®¸nh gi¸ c¸c dù ¸n - TËp sè 5 n¨m 1998 cña Radda Barhen ViÖt Nam vÒ ®¸nh gi¸ dù ¸n DiÔn ®µn trÎ em cña T¹p chÝ "ThiÕu niªn tiÒn phong" n¨m 1996 - 1997. 7. B¸o c¸o th¸ng 9/1997 cña Së Gi¸o dôc vµ §µo t¹o thµnh phè Hå ChÝ Minh vÒ ho¹t ®éng gi¸o dôc quyÒn trÎ em n¨m 1997 t¹i Thµnh phè Hå ChÝ Minh. 8. B¸o c¸o ngµy 26/8/1997 cña Së Gi¸o dôc vµ §µo t¹o thµnh phè Hå ChÝ Minh vÒ tæng kÕt c¸c ho¹t ®éng vÒ tuÇn lÔ quyÒn trÎ em (15 - 22/7/1997) vµ c¸c ho¹t ®éng tiÕp theo. 9. B¸o c¸o ngµy 24/8/1998 cña Së Gi¸o dôc vµ §µo t¹o thµnh phè Hå ChÝ Minh vÒ tæng kÕt vÒ ho¹t ®éng gi¸o dôc quyÒn trÎ em n¨m 1998. 110 10. B¸o c¸o sè 947/GD§T ngµy 28/8/1999 cña Së Gi¸o dôc vµ §µo t¹o thµnh phè Hå ChÝ Minh vÒ tæng kÕt dù ¸n "th¸ng gi¸o dôc quyÒn trÎ em" n¨m 1999. 11. B¸o c¸o nhanh cña Së Gi¸o dôc vµ §µo t¹o thµnh phè Hå ChÝ Minh vÒ ho¹t ®éng dù ¸n "Th¸ng gi¸o dôc quyÒn trÎ em" bæ sung n¨m 1999. 12. B¸o c¸o ngµy 12/10/2000 cña Së Gi¸o dôc vµ §µo t¹o thµnh phè Hå ChÝ Minh vÒ tæng kÕt ho¹t ®éng dù ¸n "Th¸ng gi¸o dôc quyÒn trÎ em" dµnh cho trÎ em theo häc c¸c líp linh ho¹t t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh n¨m häc 1999 - 2000, 13. B¸o c¸o ngµy 23/3/2001 cña Së Gi¸o dôc vµ §µo t¹o thµnh phè Hå ChÝ Minh vÒ tæng kÕt ho¹t ®éng dù ¸n "Gi¸o dôc quyÒn trÎ em trong tr−êng tiÓu häc" t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh n¨m häc 2000 -2001. 14. B¸o c¸o sè 141/TH ngµy 7/1/1998 cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o vÒ tæng kÕt "tuÇn lÔ gi¸o dôc quyÒn vµ bæn phËn trÎ em" (tõ ngµy 8 ®Õn 13/9/1997). 15. B¸o c¸o ngµy 15/12/1999 cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o vÒ tãm t¾t kÕt qu¶ ho¹t ®éng vÒ "Gi¸o dôc quyÒn vµ bæn phËn trÎ em" 1999. 16. B¸o c¸o sè 11797/TH ngµy 15/12/1999 cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng giao l−u vÒ "quyÒn vµ bæn phËn trÎ em" - 1999 cña 7 tØnh, thµnh phè. 17. B¸o c¸o sè 425/TH ngµy 18/1/1999 cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña "Th¸ng gi¸o dôc quyÒn vµ bæn phËn trÎ em". 18. B¸o c¸o th¸ng 12/1998 cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o vÒ tæng kÕt "Th¸ng gi¸o dôc quyÒn vµ bæn phËn trÎ em n¨m häc 1998 - 1999. 19. B¸o c¸o th¸ng 5/2000 cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o vÒ tæng kÕt "Th¸ng gi¸o dôc quyÒn vµ bæn phËn trÎ em" n¨m häc 1999 - 2000. 20. B¸o c¸o quèc gia lÇn thø 2 cña Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam (1999), VÒ t×nh h×nh thùc hiÖn c«ng −íc Liªn Hîp Quèc xãa bá mäi h×nh thøc ph©n biÖt ®èi xö víi phô n÷ (CEDAW), Nxb Phô n÷, Hµ Néi. 111 21. B¸o c¸o quèc gia lÇn thø 3 vµ 4 cña CHXHCN ViÖt Nam (2000), VÒ t×nh h×nh thùc hiÖn c«ng −íc Liªn Hîp Quèc xãa bá mäi h×nh thøc ph©n biÖt ®èi xö víi phô n÷ (CEDAW), Hµ Néi. 22. B¸o c¸o th¸ng 9/1992 cña ñy ban b¶o vÖ vµ ch¨m sãc trÎ em ViÖt Nam vÒ hai n¨m thùc hiÖn c«ng −íc cña Liªn Hîp Quèc vÒ quyÒn trÎ em, 1992. 23. Bé b¸o c¸o ®¸nh gi¸ c¸c dù ¸n sè 7 n¨m 1998 cña Radda Barnen ViÖt Nam vÒ ®¸nh gi¸ ch−¬ng tr×nh ph¸t thanh vÒ quyÒn trÎ em do §µi tiÕng nãi ViÖt Nam thùc hiÖn (1996 - 1998). 24. C«ng −íc cña Liªn Hîp Quèc vÒ quyÒn trÎ em, Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh. 25. ChØ tiªu trÎ em ViÖt Nam n¨m 1998, (1999), Trung t©m Th«ng tin t− liÖu, UBBV vµ CSTE ViÖt Nam, Hµ Néi. 26. ChØ tiªu trÎ em ViÖt Nam n¨m 1999, (2000), Trung t©m Th«ng tin t− liÖu - UBBV vµ CSTE ViÖt Nam, Hµ Néi. 27. Ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng quèc gia v× trÎ em ViÖt Nam giai ®o¹n 2001 - 2010, (2/2001), UBBV vµ CSTE ViÖt Nam, Hµ Néi. 28. Children Rights training package, (1999), UNICEF, Hµ Néi. 29. C¸c v¨n kiÖn quèc tÕ vµ quèc gia vÒ quyÒn con ng−êi (1995), Trung t©m nghiªn cøu quyÒn con ng−êi, Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh, Hµ Néi. 30. Dù th¶o ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng quèc gia vÒ trÎ em n¨m 1991 - 2000, UBBV vµ CSTE ViÖt Nam. 31. NguyÔn B¸ DiÕn (1993), VÒ quyÒn con ng−êi - trong tËp chuyªn kh¶o "quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n", TËp 1, Trung t©m nghiªn cøu quyÒn con ng−êi - Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh, Hµ Néi, tr. 30 - 56. 32. TrÇn Ngäc §−êng (1999), Lý luËn chung vÒ Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt, tËp 1, 2, 3, Nxb CTQG, Hµ Néi. 112 33. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1996), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII, Nxb CTQG, Hµ Néi. 34. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1999), V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø 3 BCHTW khãa VIII, Nxb CTQG. 35. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2001), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX, Nxb CTQG, Hµ Néi. 36. Vò C«ng Giao (2001), C¬ chÕ cña Liªn Hîp Quèc vÒ nh©n quyÒn, LuËn ¸n th¹c sÜ LuËt häc. 37. Gi¸o ¸n cho c¸c bµi gi¶ng vÒ c«ng t¸c víi trÎ em lµm tr¸i ph¸p luËt, (1999), UBBV vµ CSTE ViÖt Nam Radda Barnen, Hµ Néi. 38. Hoµng V¨n H¶o - Chu HångThanh (10/1995), C¸c ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n−íc, ®Ò tµi KX 07-16, Hµ Néi. 39. Hoµng V¨n H¶o, (19980 ChÝnh s¸ch c¬ b¶n cña §¶ng - Nhµ n−íc ViÖt Nam vÒ quyÒn con ng−êi, quyÒn c«ng d©n.trong tËp bµi gi¶ng lý luËn vÒ quyÒn con ng−êi, TTNCQCN,HVCTQGHCM,Hµ néi. 40. Hoµng V¨n H¶o - Chu Hång Thanh (1997), Mét sè vÊn ®Ò vÒ quyÒn d©n sù vµ chÝnh trÞ, Nxb CTQG, Hµ Néi. 41. HoµngV¨n H¶o - Chu Hång Thanh (1996), Mét sè vÊn ®Ò vÒ quyÒn kinh tÕ, x· héi vµ v¨n hãa, Nxb Lao ®éng, Hµ Néi. 42. §ç Ngäc Hµ (1996), Gia ®×nh vµ kh¶ n¨ng t¸i hßa nhËp cña trÎ em lang thang kiÕm sèng, ViÖn NCTN (YRI), Radda Barnen, Hµ Néi. 43. §Æng Ngäc Hoµng (2000), Thùc tr¹ng vµ ph−¬ng h−íng ®æi míi gi¸o dôc ph¸p luËt hÖ ®µo t¹o trung häc chÝnh trÞ ë n−íc ta hiÖn nay, LuËn v¨n th¹c sÜ LuËt häc, Hµ Néi. 44. HiÕn ph¸p ViÖt Nam n¨m 1946, 1959, 1980 vµ 1992, (1995), Nxb CTQG, Hµ Néi. 113 45. Ho¹t ®éng cña Radda Barnen v× trÎ em lµm tr¸i ph¸p luËt, ch−a thµnh niªn ph¹m ph¸p, Radda Barnen, Hµ Néi, 1999. 46. Hîp t¸c ViÖt Nam - UNICEF vÒ truyÒn th«ng, tuyªn truyÒn quyÒn trÎ em, B¸o Nh©n d©n sè 16885, ngµy 9/10/2001. 47. Ph¹m Khiªm Ých -Hoµng V¨n H¶o (1995), QuyÒn con ng−êi trong thÕ giíi hiÖn ®¹i, ®Ò tµi KX 07-16, ViÖn TTKHXH, TTNCQCN, Hµ Néi. 48. Kû yÕu Héi nghÞ tæng kÕt kÕ ho¹ch hµnh ®éng v× sù tiÕn bé cña phô n÷ ViÖt Nam 1997 - 2000 (2000), X©y dùng chiÕn l−îc 10 n¨m vµ KHH§ 5 n¨m - ñy ban quèc gia v× sù tiÕn bé cña phô n÷ ViÖt Nam, Bé KÕ ho¹ch §Çu t−, Hµ Néi. 49. KÕ ho¹ch hµnh ®éng quèc gia v× sù tiÕn bé cña phô n÷ ViÖt Nam ®Õn n¨m 2000, UBQH v× sù tiÕn bé cña phô n÷ ViÖt Nam. 50. Kofi Annan (4/1999), Th«ng ®iÖp cña Tæng th− ký Liªn Hîp Quèc nh©n ngµy nh©n quyÒn, trong quyÒn trÎ em t¹o lËp mét nÒn v¨n hãa nh©n quyÒn, Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh, Hµ Néi, tr. 1. 51. Hå ChÝ Minh (1970), "Di chóc", Trong s¸ch Hå ChÝ Minh bµn vÒ c«ng t¸c gi¸o dôc, Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi. 52. Hå ChÝ Minh (1970), "Nãi chuyÖn víi c¸c ch¸u thiÕu nhi ViÖt Nam ®ªm trung thu thø nhÊt n−íc ViÖt Nam DCCH", Trong s¸ch Hå ChÝ Minh bµn vÒ c«ng t¸c gi¸o dôc, Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi. 53. "Hå ChÝ Minh (1970) nãi chuyÖn t¹i buæi lÔ khai m¹c tr−êng §¹i häc nh©n d©n ViÖt Nam", Trong s¸ch Hå ChÝ Minh bµn vÒ c«ng t¸c gi¸o dôc, Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi. 54. Hå ChÝ Minh (1995), Toµn tËp, tËp 4, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi. 55. HOFMANNR (1995), B¶o vÖ quyÒn con ng−êi vµ HiÕn ph¸p CHLB §øc trong quyÒn con ng−êi trong thÕ giíi hiÖn ®¹i ®Ò tµi KX 07 - 16, ViÖn TTKHXH - TTNCQCN, Hµ Néi. 114 56. §ç M−êi (1992), Söa ®æi HiÕn ph¸p x©y dùng Nhµ n−íc ph¸p quyÒn ViÖt Nam ®Èy m¹nh sù nghiÖp ®æi míi, Nxb Sù thËt, Hµ Néi. 57. C.M¸c - Ph.¡ngghen (1998), VÒ quyÒn con ng−êi, Nxb CTQG, Hµ Néi. 58. C.M¸c - Ph.¡ngghen (1976), "ChØ thÞ vÒ mét sè vÊn ®Ò göi BCH Trung −¬ng l©m thêi", trong s¸ch C.M¸c - Ph.¡ngghen - Lªnin - Xtalin bµn vÒ gi¸o dôc, Nxb Sù thËt, Hµ Néi. 59. C.M¸c - Ph.¡ngghen (1976), "Phª ph¸n c−¬ng lÜnh Gota", Trong s¸ch C.M¸c - Ph.¡ngghen - Lªnin - Xtalin bµn vÒ gi¸o dôc, Nxb Sù thËt, Hµ Néi. 60. C.M¸c - Ph.¡ngghen (1976), "§iÕu v¨n tr−íc mé M¸c", Trong s¸ch C.M¸c - Ph.¡ngghen - Lªnin -Xtalin bµn vÒ gi¸o dôc, Nxb Sù thËt, Hµ Néi. 61. C.M¸c - Ph.¡ngghen (1976), "Chèng §uy-rinh", trong s¸ch C.M¸c - Ph.¡ngghen - Lªnin - Xtalin bµn vÒ gi¸o dôc, Nxb Sù thËt, Hµ Néi. 62. C.M¸c - Ph.¡ngghen (1976), "Nguån gèc cña gia ®×nh cña chÕ ®é t− b¶n vµ cña Nhµ n−íc", Trong s¸ch C.M¸c - Ph.¡ngghen - Lªnin - Xtalin bµn vÒ gi¸o dôc, Nxb Sù thËt, Hµ Néi. 63. C.M¸c - Ph.¡ngghen (1993), Toµn tËp, TËp 12, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi. 64. C.M¸c - Ph.¡ngghen (1986), Toµn tËp, tËp III, Nxb Sù thËt, Hµ Néi. 65. NguyÔn V¨n M¹nh (1995), X©y dùng vµ hoµn thiÖn ®¶m b¶o ph¸p lý thùc hiÖn quyÒn con ng−êi trong ®iÒu kiÖn ®æi míi ë n−íc ta hiÖn nay, LuËn ¸n TiÕn sÜ LuËt häc, Hµ Néi. 66. Mary Robins¬n, Th«ng ®iÖp c¸c ®¹i diÖn cao ñy Liªn Hîp Quèc vÒ nh©n quyÒn nh©n ngµy nh©n quyÒn 1997, trong quyÒn trÎ em t¹o lËp mét nÒn v¨n hãa nh©n quyÒn, Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh, tr. 3. 67. D−¬ng ThÞ Thanh Mai (1996), Gi¸o dôc ph¸p luËt qua ho¹t ®éng t− ph¸p ë ViÖt Nam, LuËn ¸n TiÕn sÜ LuËt häc, Hµ Néi. 115 68. Jacques Mourgon (1995), QuyÒn con ng−êi, Nxb §¹i häc Ph¸p, Hµ Néi. 69. Lªnin (1976), "Bµn vÒ sù lÉn lén chÝnh trÞ", Trong s¸ch C.M¸c - Ph.¡ngghen - Lªnin - Xtalin bµn vÒ gi¸o dôc, Nxb Sù thËt, Hµ Néi. 70. Lªnin (1976), "NhiÖm vô cña §oµn thanh niªn", Trong s¸ch C.M¸c - Ph.¡ngghen - Xtalin bµn vÒ gi¸o dôc, Nxb Sù thËt, Hµ Néi. 71. Lªnin (1976), "DiÔn v¨n t¹i Héi nghÞ c¸c ban gi¸o dôc chÝnh trÞ toµn Nga" Trong s¸ch C.M¸c - Ph.¡ngghen - Lªnin - Xtalin, Bµn vÒ gi¸o dôc, Nxb Sù thËt, Hµ Néi. 72. Lªnin V.I. (1977), Toµn tËp, tËp 37, Nxb TiÕn bé, Matxc¬va. 73. Lª H÷u NghÜa, B¶o vÖ vµ ph¸t triÓn quyÒn con ng−êi b¶n chÊt cña chÕ ®é ta, Th«ng tin quyÒn vµ bæn phËn cña trÎ em ë ViÖt Nam, ViÖn NCKHGD - UBBV vµ CSTE ViÖt Nam, Radd Barnen tõ 9/10 - 3/11/2000. 74. L−îng gi¸ ch−¬ng tr×nh thö nghiÖm vÒ gi¸o dôc quyÒn vµ bæn phËn cña trÎ em ë ViÖt Nam, ViÖn Nghiªn cøu khoa häc gi¸o dôc, UBBV&CSTE, Radda Barnen tõ 9/10 - 3/11/2000. 75. H÷u Ngäc (1995), Hå s¬ v¨n hãa Mü, Nxb ThÕ giíi, Hµ Néi. 76. NguyÔn H÷u LÖ (1995), Mét sè vÊn ®Ò vÒ nhµ n−íc ph¸p quyÒn, LuËn ¸n chuÈn hãa tr×nh ®é th¹c sÜ, Hµ Néi. 77. LuËt b¶o vÖ ch¨m sãc vµ gi¸o dôc trÎ em, (1998), Nxb CTQG, Hµ Néi. 78. A.R.Lanier (1995), "Hµnh vi Mü", Trong s¸ch Hå s¬ v¨n hãa Mü, Nxb ThÕ giíi, Hµ Néi, tr. 152. 79. Lª Kh¶ Phiªu (2000), "B¶o vÖ vµ ph¸t triÓn quyÒn con ng−êi lý t−ëng phÊn ®Êu cña ng−êi céng s¶n", Th«ng tin quyÒn con ng−êi, (1). Trung t©m Nghiªn cøu quyÒn con ng−êi, Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh. 80. Ph©n tÝch ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch, ph¸p luËt ch¨m sãc vµ b¶o vÖ trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt, (2/2000), Bé Lao ®éng - Th−¬ng binh vµ x· héi - UNICEF, Nxb Lao ®éng. 116 81. QuyÒn trÎ em, (6/2000), Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh, Hµ Néi. 82. QuyÒn con ng−êi vµ sù nghiÖp ®æi míi ë ViÖt Nam, (1991), Häc viÖn NguyÔn ¸i Quèc. 83. QuyÒn con ng−êi, (1995), Trung t©m Nghiªn cøu quyÒn con ng−êi, Hµ Néi. 84. Fean -Facques - Roussrau (1992), Bµn vÒ khÕ −íc x· héi, Nxb thµnh phè Hå ChÝ Minh. 85. Nalin Swaris (2000), §¹o luËt nh©n quyÒn vµ sù t¸i sinh x· héi, Nxb Asian. 86. Chu Hång Thanh (1997), QuyÒn con ng−êi vµ luËt quèc tÕ vÒ quyÒn con ng−êi, Nxb CTQG, Hµ Néi. 87. TrÇn ThÞ Thanh Thanh (2001), Nghiªn cøu c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn ®Ó x©y dùng vµ triÓn khai thùc hiÖn chiÕn l−îc b¶o vÖ ch¨m sãc vµ gi¸o dôc trÎ em ®Õn n¨m 2010 - UBBV vµ CSTE ViÖt Nam, §Ò tµi khoa häc ®éc lËp cÊp nhµ n−íc, Hµ Néi. 88. §inh Xu©n Th¶o (1996), Gi¸o dôc ph¸p luËt trong c¸c Tr−êng §¹i häc vµ Trung häc chuyªn nghiÖp vµ d¹y nghÒ (kh«ng chuyªn luËt) ë n−íc ta hiÖn nay, LuËn ¸n TiÕn sÜ LuËt häc, Hµ Néi. 89. Tæng luËn ®Ò tµi Khoa häc cÊp bé (1997), C¸c c¬ së ph¸p lý cña quyÒn con ng−êi, TTKHXH vµ NVQG, ViÖn Nghiªn cøu Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt, Hµ Néi. 90. Tµi liÖu tham kh¶o néi bé (1998), TËp bµi gi¶ng lý luËn vÒ quyÒn con ng−êi, Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh, Hµ Néi. 91. Tµi liÖu phôc vô täa ®µm (2000), Mét sè bµi viÕt vÒ quyÒn con ng−êi cña c¸c t¸c gi¶ ViÖt Nam, Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh, Hµ Néi. 92. TËp chuyªn kh¶o (1990), CNXH vµ quyÒn con ng−êi, §Ò tµi khoa häc "Nh©n quyÒn", Häc viÖn NguyÔn ¸i Quèc, Hµ Néi. 93. "Tuyªn ng«n ®éc lËp Hîp chñng quèc Hoa Kú 1776" (2000), V¨n kiÖn quèc tÕ vÒ quyÒn con ng−êi, Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh, Hµ Néi. 117 94. "Tuyªn ng«n nh©n quyÒn vµ d©n quyÒn cña Ph¸p 1789" (2000), V¨n kiÖn quèc tÕ vÒ quyÒn con ng−êi, Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh, Hµ Néi. 95. Tµi liÖu huÊn luyÖn c«ng −íc vÒ quyÒn trÎ em, (1999), Nxb CTQG, Hµ Néi. 96. Tham luËn héi th¶o (2000), HiÕn ph¸p, ph¸p luËt vµ quyÒn con ng−êi, Kinh nghiÖm ViÖt Nam vµ Thôy §iÓn, Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh, Hµ Néi. 97. T¨ng c−êng l·nh ®¹o c«ng t¸c b¶o vÖ ch¨m sãc vµ gi¸o dôc trÎ em, (8/1998), UBBV vµ CSTE ViÖt Nam, Nha Trang. 98. TrÎ em lang thang, (1997), Nxb CTQG, Hµ Néi. 99. TrÎ em "Trong bãng tèi", (1999), Nxb CTQG, Hµ Néi. 100. T¹p chÝ phô n÷ vµ tiÕn bé, sè 1 (22)/2000. 101. TËp tham luËn Héi th¶o (2000), QuyÒn, lîi Ých cña phô n÷, trÎ em trong quan hÖ h«n nh©n, gia ®×nh, TTNCQCN/Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh, UNICEF, Hµ Néi. 102. Tuyªn bè viªn vµ ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng (1998), Trong c¸c V¨n kiÖn quèc tÕ vÒ quyÒn con ng−êi, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi. 103. §inh Ngäc V−îng (1992), ThuyÕt tam quyÒn ph©n lËp vµ bé m¸y Nhµ n−íc t− s¶n hiÖn ®¹i, ViÖn TTKHXH, Hµ Néi. 104. §¹i tõ ®iÓn tiÕng ViÖt (1999), ViÖn ng«n ng÷, Nxb V¨n hãa Th«ng tin, Hµ Néi. 105. Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt, Trung t©m tõ ®iÓn ng«n ng÷, Hµ Néi. 106. V¨n kiÖn quèc tÕ vÒ quyÒn con ng−êi, (2000), TTNCQCN VTTKH Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh, Hµ Néi. 107. Va-lª-ri - Sa-lit-de (1990), Sù −u tiªn cña nh÷ng quyÒn x· héi kinh tÕ quan ®iÓm cña ph−¬ng §«ng vµ ph−¬ng T©y trong tËp chuyªn kh¶o CNXH vµ quyÒn con ng−êi, §Ò tµi Khoa häc "Nh©n quyÒn", Häc viÖn NguyÔn ¸i Quèc, Hµ Néi. 118 Tµi liÖu tiÕng Anh 108. United Nation (1994), Human Rights question and answers New York and Geneva. 109. Human Rights Education in Asian schools (2001), Asia - Pacific Information center - March. 110. Citizenship education and human rights education (2000), Key concepts and debates 1 - The British council . 111. Citizenship education and human rights education (2001), Developments and resources in the UK2 - The British council . 112. Citizenship education and human rights education (2000), An International overview3. The British council . 113. Office of the United Nation High commissioner for human rights - United nations Decade for human Rights Education 1995 - 2004. 114. General Assembly - United nations Decade for human rights Education 1995 - 2004 - Note by the secretary - General - General 7 September 2000. 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 Phô lôc 4 Em cã biÕt quyÒn trÎ em gåm nh÷ng néi dung g× kh«ng? Lo¹i ®Þa ph−¬ng Giíi tÝnh Tuæi Lo¹i ý kiÕn TP. HCM C¸c tØnh phÝa Nam Nam N÷ 11 - 13 14 - 16 17 - 18 B×nh qu©n - Cã 59,6 68,5 66,7 58,4 57,6 57,9 61,3 61,5 - Kh«ng 36,0 28,4 28,6 35,7 37,3 35,8 34,2 33,7 - Kh«ng ý kiÕn 4,4 3,1 4,7 5,9 5,1 6,3 7,5 4,8 - Céng chung 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Tæng sè: 724. Em biÕt vÒ quyÒn trÎ em do tõ ®©u? Lo¹i ®Þa ph−¬ng Giíi tÝnh Tuæi Lo¹i ý kiÕn TP. HCM C¸c tØnh phÝa Nam Nam N÷ 11 - 13 14 - 16 17 - 18 B×nh qu©n - Cha mÑ 14,6 12,2 13,7 12,4 13,3 15,1 15,7 13,9 - ThÇy c« 17,9 25,6 23,1 26,2 24,6 26,3 25,9 24,2 - B¹n bÌ 3,2 3,4 4,6 3,8 2,9 3,7 4,4 3,6 - Ng−êi th©n 5,6 3,7 4,1 4,3 3,6 4,8 5,0 4,4 - Ph−¬ng tiÖn truyÒn th«ng 45,3 43,8 44,2 44,3 42,7 43,5 42,1 43,7 - Tranh cæ ®éng 3,6 3,9 3,1 4,3 2,6 3,3 2,1 3,0 - Nguån kh¸c 1,7 3,1 4,2 2,5 3,1 2,1 2,9 3,2 - Kh«ng tr¶ lêi 8,1 4,3 3,0 2,2 7,2 12 1,9 4,0 - Céng chung 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 C©u hái nµy ®−îc ®Æt ra víi häc sinh ®· tr¶ lêi "cã" ë c©u hái tr−íc. Tæng sè: 442. - Nguån: Th¨m dß ý kiÕn cña thanh thiÕu niªn c¸c tØnh phÝa Nam vÒ "Thanh thiÕu niªn vµ quyÒn trÎ em" do ViÖn Nghiªn cøu gi¸o dôc - ®µo t¹o phÝa Nam - Héi ®ång ®éi - TP Hå ChÝ Minh - Radda Barnen thùc hiÖn, TP Hå ChÝ Minh 1997.