Giúp đỡ học sinh yếu kém trong khi giải toán có lời văn ở lớp 4 trong trường tiểu học
PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU: I - LÝ DO CHON ĐỀ TÀI 1/ Xuất phát từ những yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục nói chung, chất lượng dạy - học toán ở Tiểu học nói riêng: Như chúng ta đã biết đất nước ta đã thực sự bước vào một kỷ nguyên mới với tương lai tươi sáng của thế kỷ XXI thế kỷ của nền văn minh nhân loại. Chúng ta đáng thật tự hào và tự hào thực sự về đất nước ta, dân tộc ta đang ngày càng thay da đổi thịt ngẩng cao đầu tự tin hướng tới tương lai để “Sánh vai cùng các cường quốc năm châu bốn biển”. Nói đến tương lai, niềm tự hào của dân tộc ta không khỏi nói đến con người mà con người muốn được phát triển toàn diện là nhờ sự giáo dục của gia đình của nhà trường - xã hội bởi: “Giáo dục và đào tạo là chìa khoá để mở cánh cửa tương lai”. Nghị quyết của Trung ương Đảng đã từng nêu: “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội thì đòi hỏi phải có con người XHCN. Muốn thành công XHCN thì phải thành công ba dòng thúc cách mạng. Trong đó: “Cách mạng giáo dục là then chốt” “xã hội đi lên banừg giáo dục”. Đó cũng là chân lý của thời đại chúng ta. Bởi vậy, giáo dục dánh một trách nhiệm hết sức nặng nề và cấp thiết. Đặc biệt đối với bậc tiểu học “Là bậc học nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân” (Điều 2 luật giáo dục). Bậc tiểu học là bậc rất quan trọng trong việc đặt nền móng cho sự hình thành và phát triển nhân cách của học sinh, trên cơ sở cung cấp những tri thức khoa học ban đầu về tự nhiên và xã hội, phát triển các năng lực phẩm chất trang bị các phương pháp ban đầu về hoạt động nhân thức và hoạt động thực tiễn. Bồi dưỡng phát huy tình cảm, thói quen đức tính tốt đẹp của con người Việt Nam. Mục tiêu đó được thực hiện thống qua việc dạy học các kiến thức cơ bản và thực hiện theo định hướng của yêu cầu giáo dục, nhằm trang bị cho trẻ những kiến thức, kỹ năng cần thiết giúp trẻ tiếp tục học ở bậc học cao hơn hay cho công việc lao động của trẻ sau này. Trong các môn học thì môn Toán đông một vai trò quan trọng. Môn Toán cung cấp những kiến thức cơ bản về số học, các yếu tố hình học, đo các đại lượng - giải. Môn toán ở Tiểu học là một môn thống nhất không chia thành phân môn. Bên cạnh đó, khả năng giáo dục môn Toán rất phóng phú, giúp học sinh phát triển tư duy, khả năng suy luận, trau dồi trí nhớ, giải quyết vấn đề có căn cứ khoa học, chính xác. Môn Toán còn giúp học sinh phát triển trí thông minh, tư duy độc lập, sáng tạo, kích thích sự tò mò tự khám phá và rèn luyện một phong cách, tác phong làm việc khoa học. Yêu cầu đó rất cần thiết cho mọi người, góp phần phát triển ý chí và những đức tính tốt như: Cần cù, chịu khó, kiên trì và nhẫn nại trong học tập, có ý chí vượt khó vươn lên. 2/ Xuất phát từ thực trạng đối tượng học sinh ở địa phương thường gặp khó khăn trong quá trình học mạch kiến thức nghiên cứu trong đề tài: Như chúng ta đã biết môn Toán là một môn học quan trọng không những trong trường Tiểu học mà hầu như là cả đời thường. Là thầy giáo, cô giáo phải có trách nhiệm dạy học trò học giỏi các môn học song không thể coi nhẹ môn Toán, đặc biệt là khi các em giải toán có lời văn. Cụ thể trong địa phương đang công tác giảng dạy có rất nhiều học sinh yếu khi tìm tòi lời giải để giải quyết đề tài. Nếu chúng ta coi nhẹ vấn đề này là coi như chúng ta không hoàn thành trách nhiệm của người dạy học. Do địa bàn dân cư phức tạp các hộ gia đình sống rời rạc trình độ dân cư có hạn bên cạnh đó lại xen lẫn với một số đồng bào công giáo - tập tục không giống nhau, thậm chí ngôn ngữ cũng khó hiểu nên ảnh hưởng không nhỏ đến các em khi giải toán có lời văn. Một ảnh hưởng nữa là mặt bằng dân trí không đồng đều có những gia đình rất hiếu học nhưng về nhà bày cho con lại sai vì họ không hiểu được việc cần phải tìm và phải tìm ra kết quả lời giải của bài toán. Cha nói một điều còn lại hiểu sang điều khác. Từ đó gây khó khăn rất lớn cho người học và người dạy. Có những lúc những khi học sinh không hiểu được những lời thầy giáo nói ra hoặc cha mẹ nói ra vì ai cũng là người đáng kính trong một bên là mẹ một bên là cô biết nghe ai đấy? Biết đặt lời giải cho bài toán này như thế nào? Song đối với giáo viên chất lượng giữa dạy và học vẫn là trên hết. Bản thân tôi cũng thấy rằng trong giảng dạy chất lượng mũi nhọn và chất lượng đại trà là hai vấn đề được đặt ra và phải thực hiện có hiệu quả trong năm học. Để đạt điều đó chúng ta cần phải quan tâm đến từng đối tượng học sinh giỏi - khá - trung bình và yếu. Mục tiêu trước mắt là nâng cao chất lượng dạy và học để đưa học sinh từ trung bình lên khá, đưa học sinh từ khá lên giỏi, học sinh giỏi phải đạt kết quả cao hơn nữa. Đặc biệt là đưa học sinh yếu, kém đạt học sinh trung bình để cuối năm không có học sinh lưu ban. Nếu như chúng ta để học sinh lưu ban học sinh yếu kém là trái với sự chỉ đạo của Bộ xuống tận phòng, tận trường. Đồng thời chống lưu ban ở trường tiểu học cũng là góp phần tích cực thực hiện tốt công tác phổ cập giáo dục Tiểu học. Đó là một trong những nhiệm vụ, mục tiêu của năm học. Đó là một trong những nhiệm vụ, mục tiêu của năm học đề ra cho từng lớp, từng cấp học đề ra. Riêng đối với học sinh lớp 4 việc giải toán có lời văn người giáo viên cần phải chú trọng hơn nữa. Bởi lúc này vốn kiến thức về ngữ pháp về tập làm văn các em đã phần nào được lĩnh hội mọi tri thức về ngôn ngữ thông qua các môn học đó. Việc giải toán có lời văn nhằm củng cố lại kiến thức về câu và từ cho các em. Nếu học sinh khi đặt một lời giải vô nghĩa chứng tỏ các em không những yếu về toán mà còn yếu về ngữ pháp về từ ngữ đã được học. Bởi vậy bên cạnh chất lượng đại trà chúng ta cần phải chú trọng đến những học sinh đạt chất lượng học tập môn Toán vào loại yếu. Do đó sự giúp đỡ giáo viên với học sinh là rất cần thiết, làm sao cho các em từng bước học tập có kết quả, từ đó gây dựng lòng tự tin hứng thú cố gắng học tập. Như chúng ta đã biết những học sinh phát triển bình thường đều có khả năng tiếp thu chương trình và đạt yêu câù quy định. Song thực tế trong một lớp học tại sao lại có học sinh đạt kết quả thấp khi giải toán có lời văn. Đây chính là mấu chốt của vấn đề cần đặt ra mà chúng ta cần phải tập trung giải quyết. 3/ Xuất phát từ yêu cầu đặt ra trong công cuộc đổi mới phương pháp dạy học môn Toán ở bậc tiểu học: Hiện nay đất nước ta đang bước vào thời kỳ phát triển mới - thời kỳ công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước. Chủ trương của Đảng và Chính phủ ta là Phấn đấu đến năm 2020 đưa nước ta căn bản trở thành một nước công nghiệp. Đây là nhiệm vụ hàng đầu đảm bảo xây dựng thành công CNXH ở nước ta. Nhu cầu của công cuộc đổi mới sâu sắc nền kinh tế xã hội đang diễn ra trên đất nước ta ngày nay là cần những con người có bản lĩnh, có năng lực, chủ động sáng tạo, dấm nghỉ dám làm, thích ứng được với đời sống xã hội đang từng ngày từng giờ thay đổi. Vậy những nhân tài đó được đào tạo ở đâu? Đó chính là sản phẩm của giáo dục mà chỉ qua giáo dục mới có. Như chúng ta đã biết con người hoàn thiện về nhân cách đạo đức, ý chí nghị lực không phải từ trên trời rơi xuống mà phải thông qua giáo dục. Vậy người thầy, người cô cần phải làm gì? Đặc biệt đối vớu học sinh bậc Tiểu học rõ ràng chúng ta đứng trước nhiệm vụ nặng nề nhưng vinh quang đó cần phải suy nghĩ tìm ra mọi biện pháp cách thức để đáp ứng nhu cầu thiết thực của toàn xã hội. Cũng chính vì vậy mà người giáo viên Tiểu học nói riêng và các thầy cô giáo nói chung cần phải luôn trăn trở suy nghĩ tìm ra mọi phương pháp dạy học tốt nhất để tạo tiền đề về nhân lực, tài năng cho xã hội, điều đó đã được ghi rõ ràng trong luật giáo dục năm 1998: “Phương pháp giáodục phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy, sáng tạo của người học; bồi dưỡng năng lực tự học, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên” (Điều 4 chương I - luật giáo dục 1998). Bởi vậy việc đổi mới phương pháp dạy học là một điều cấp thiết. Đặc biệt đối với độ tuổi tiểu học chập chững ngồi trên ghế nhà trường. Cho nên khi dạy toán có lời vănở lớp 4 ta luôn nghĩ rằng cần tạo mọi điều kiện tìm ra những con đường ngắn nhất, thiết thực nhất để “giúp đỡ những học sinh yếu kém giải toán có lời văn được tốt hơn” Đây cũng chính là nội dung chủ yếu của đề tài mà tôi đưa ra đem vào nghiên cứu trong cuộc dự thi tốt nghiệp lớp cử nhan Tiểu học khoá 2003 - 2006 lần này. II - MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU: “Giúp đỡ học sinh yếu kém trong khi giải toán có lời văn ở lớp 4” trong trường tiểu học. III - NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU: 1/ Nghiên cứu đề tài: - Nghiên cứu các tài liệu liên quan đến dạy học toán. Nghiên cứu các phương pháp dạy học để học sinh giải toán có lời văn ở lớp 4 được tốt hơn. 2/ Dạy thực nghiệm: Thực nghiệm sư phạm xác định hiệu quả của việc vận dụng phương pháp trực quan đối với môn Toán lớp 1. IV - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu về môn Toán - Phương pháp điều tra thực trạng. - Phương pháp thực nghiệm để nắm được tính khả thi của đề tài. - Tham khảo các đề tài sáng kiến kinh nghiệm của các năm trước cùng các tài liệu tập huấn chương trình sách giáo khoa với môn Toán lớp 4. V - PHẠM VI NGHIÊN CỨU: Đề tài nghiên cứu về mạch kiến thức về giải toán có lời văn ở lớp 4. - Đối tượng những học sinh thường gặp khó khăn trong khi giải toán có lời văn ở lớp 4 của trường Tiểu học Thanh Thuỷ - Thanh Chương - Nghệ An - Số học sinh 30 em thuộc 3 lớp 4của trường. IV - CẤU TRÚC CỦA ĐỀ TÀI: Ngoài phần mở đầu phần kết luận, mục lục, phụ lục tham khảo đề tài gồm có 4 chương. Chương I: Cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu Chương II: Cơ sở thực tiễn của đề tài Chương III: Thực nghiệm sư phạm Chương IV: Nội dung dạy học tích cực để thiết kế các bài dạy - giải các bài toán có lời văn tìm 2 số khi biết tổng và hiệu của hai số đó, hướng dẫn giúp đỡ học sinh yếu kém khi giải toán cò lời văn.
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Giúp đỡ học sinh yếu kém trong khi giải toán có lời văn ở lớp 4 trong trường tiểu học, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Môc lôc
Lêi c¶m ¬n
phÇn I: phÇn më ®Çu:
I - lý do chon ®Ò tµi
1/ XuÊt ph¸t tõ nh÷ng yªu cÇu n©ng cao chÊt lîng gi¸o dôc nãi chung, chÊt lîng d¹y - häc to¸n ë TiÓu häc nãi riªng:
2/ XuÊt ph¸t tõ thùc tr¹ng ®èi tîng häc sinh ë ®Þa ph¬ng thêng gÆp khã kh¨n trong qu¸ tr×nh häc m¹ch kiÕn thøc nghiªn cøu trong ®Ò tµi:
3/ XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu ®Æt ra trong c«ng cuéc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc m«n To¸n ë bËc tiÓu häc:
II - môc ®Ých nghiªn cøu:
III - NhiÖm vô nghiªn cøu:
IV - Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:
V - Ph¹m vi nghiªn cøu:
IV - CÊu tróc cña ®Ò tµi:
phÇn II: Néi dung ®Ò tµi
Ch¬ng I
C¬ së lý luËn cña vÊn ®Ò nghiªn cøu
Ch¬ng II
C¬ së thùc tiÔn cña ®Ò tµi
I - Nguyªn nh©n:
II - BiÓu hiÖn: Ho¹t ®éng t duy cña nh÷ng häc sinh yÕu kÐm cã nh÷ng biÓu hiÖn sau ®©y:
1/ T duy thiÕu linh ho¹t:
III- BiÖn ph¸p ng¨n ngõa vµ kh¾c phôc:
Ch¬ng III
Thùc nghiÖm s ph¹m
I -Môc ®Ých cña thùc nghiÖm:
II - Néi dung thùc nghiÖm:
III - H×nh thøc ph¬ng ph¸p thùc nghiÖm:
IV - Thêi gian vµ ®Þa ®iÓm thùc nghiÖm:
Ch¬ng IV
¸p dông d¹y häc tÝch cùc ®Ó thiÕt kÕ c¸c bµi d¹y:
Gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp 4
PhÇn kÕt luËn
Tµi liÖu tham kh¶o
3
4
4
4
5
7
8
8
8
8
8
9
10
10
13
1314
14
15
17
17
17
17
19
32
35
Lêi c¶m ¬n
§Ò hoµn thµnh ®îc b¶n ®Ò tµi nµy, ngoµi sù næ lùc cè g¾ng cña b¶n th©n. Em cßn ®îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña thÇy gi¸o TiÕn sü: §ç Xu©n Th¶o vµ sù gãp ý ch©n t×nh cña c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o trong khoa gi¸o dôc tiÓu häc, sù ®éng viªn khÝch lÖ cña b¹n bÌ vµ sù gióp ®ì tËn t×nh cña Ban l·nh ®¹o vµ tËp thÓ gi¸o viªn vµ häc sinh trêng TiÓu häc Thanh Thuû - Thanh Ch¬ng - NghÖ An.
Nh©n dÞp hoµn thµnh ®Ò tµi nµy em xin bµy tá tÊm lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn thÇy gi¸o híng dÉn cïng c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa gi¸o dôc tiÓu häc cña trêng §¹i häc s ph¹m Hµ Néi. Em còng xin bµy tá lßng biÕt ¬n ®Õn Ban l·nh ®¹o nhµ trêng, tËp thÓ gi¸o viªn vµ c¸c em häc sinh trêng tiÓu häc Thanh Thuû - Thanh Ch¬ng - NghÖ An.
Vinh, th¸ng 05 n¨m 2006
Ngêi thùc hiÖn
NguyÔn V¨n §oµi
phÇn I: phÇn më ®Çu:
I - lý do chon ®Ò tµi
1/ XuÊt ph¸t tõ nh÷ng yªu cÇu n©ng cao chÊt lîng gi¸o dôc nãi chung, chÊt lîng d¹y - häc to¸n ë TiÓu häc nãi riªng:
Nh chóng ta ®· biÕt ®Êt níc ta ®· thùc sù bíc vµo mét kû nguyªn míi víi t¬ng lai t¬i s¸ng cña thÕ kû XXI thÕ kû cña nÒn v¨n minh nh©n lo¹i. Chóng ta ®¸ng thËt tù hµo vµ tù hµo thùc sù vÒ ®Êt níc ta, d©n téc ta ®ang ngµy cµng thay da ®æi thÞt ngÈng cao ®Çu tù tin híng tíi t¬ng lai ®Ó “S¸nh vai cïng c¸c cêng quèc n¨m ch©u bèn biÓn”. Nãi ®Õn t¬ng lai, niÒm tù hµo cña d©n téc ta kh«ng khái nãi ®Õn con ngêi mµ con ngêi muèn ®îc ph¸t triÓn toµn diÖn lµ nhê sù gi¸o dôc cña gia ®×nh cña nhµ trêng - x· héi bëi: “Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o lµ ch×a kho¸ ®Ó më c¸nh cöa t¬ng lai”. NghÞ quyÕt cña Trung ¬ng §¶ng ®· tõng nªu: “Muèn x©y dùng chñ nghÜa x· héi th× ®ßi hái ph¶i cã con ngêi XHCN. Muèn thµnh c«ng XHCN th× ph¶i thµnh c«ng ba dßng thóc c¸ch m¹ng. Trong ®ã: “C¸ch m¹ng gi¸o dôc lµ then chèt” “x· héi ®i lªn banõg gi¸o dôc”. §ã còng lµ ch©n lý cña thêi ®¹i chóng ta.
Bëi vËy, gi¸o dôc d¸nh mét tr¸ch nhiÖm hÕt søc nÆng nÒ vµ cÊp thiÕt. §Æc biÖt ®èi víi bËc tiÓu häc “Lµ bËc häc nÒn t¶ng trong hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n” (§iÒu 2 luËt gi¸o dôc).
BËc tiÓu häc lµ bËc rÊt quan träng trong viÖc ®Æt nÒn mãng cho sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch cña häc sinh, trªn c¬ së cung cÊp nh÷ng tri thøc khoa häc ban ®Çu vÒ tù nhiªn vµ x· héi, ph¸t triÓn c¸c n¨ng lùc phÈm chÊt trang bÞ c¸c ph¬ng ph¸p ban ®Çu vÒ ho¹t ®éng nh©n thøc vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn. Båi dìng ph¸t huy t×nh c¶m, thãi quen ®øc tÝnh tèt ®Ñp cña con ngêi ViÖt Nam. Môc tiªu ®ã ®îc thùc hiÖn thèng qua viÖc d¹y häc c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vµ thùc hiÖn theo ®Þnh híng cña yªu cÇu gi¸o dôc, nh»m trang bÞ cho trÎ nh÷ng kiÕn thøc, kü n¨ng cÇn thiÕt gióp trÎ tiÕp tôc häc ë bËc häc cao h¬n hay cho c«ng viÖc lao ®éng cña trÎ sau nµy.
Trong c¸c m«n häc th× m«n To¸n ®«ng mét vai trß quan träng. M«n To¸n cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ sè häc, c¸c yÕu tè h×nh häc, ®o c¸c ®¹i lîng - gi¶i. M«n to¸n ë TiÓu häc lµ mét m«n thèng nhÊt kh«ng chia thµnh ph©n m«n. Bªn c¹nh ®ã, kh¶ n¨ng gi¸o dôc m«n To¸n rÊt phãng phó, gióp häc sinh ph¸t triÓn t duy, kh¶ n¨ng suy luËn, trau dåi trÝ nhí, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cã c¨n cø khoa häc, chÝnh x¸c. M«n To¸n cßn gióp häc sinh ph¸t triÓn trÝ th«ng minh, t duy ®éc lËp, s¸ng t¹o, kÝch thÝch sù tß mß tù kh¸m ph¸ vµ rÌn luyÖn mét phong c¸ch, t¸c phong lµm viÖc khoa häc. Yªu cÇu ®ã rÊt cÇn thiÕt cho mäi ngêi, gãp phÇn ph¸t triÓn ý chÝ vµ nh÷ng ®øc tÝnh tèt nh: CÇn cï, chÞu khã, kiªn tr× vµ nhÉn n¹i trong häc tËp, cã ý chÝ vît khã v¬n lªn.
2/ XuÊt ph¸t tõ thùc tr¹ng ®èi tîng häc sinh ë ®Þa ph¬ng thêng gÆp khã kh¨n trong qu¸ tr×nh häc m¹ch kiÕn thøc nghiªn cøu trong ®Ò tµi:
Nh chóng ta ®· biÕt m«n To¸n lµ mét m«n häc quan träng kh«ng nh÷ng trong trêng TiÓu häc mµ hÇu nh lµ c¶ ®êi thêng. Lµ thÇy gi¸o, c« gi¸o ph¶i cã tr¸ch nhiÖm d¹y häc trß häc giái c¸c m«n häc song kh«ng thÓ coi nhÑ m«n To¸n, ®Æc biÖt lµ khi c¸c em gi¶i to¸n cã lêi v¨n.
Cô thÓ trong ®Þa ph¬ng ®ang c«ng t¸c gi¶ng d¹y cã rÊt nhiÒu häc sinh yÕu khi t×m tßi lêi gi¶i ®Ó gi¶i quyÕt ®Ò tµi. NÕu chóng ta coi nhÑ vÊn ®Ò nµy lµ coi nh chóng ta kh«ng hoµn thµnh tr¸ch nhiÖm cña ngêi d¹y häc. Do ®Þa bµn d©n c phøc t¹p c¸c hé gia ®×nh sèng rêi r¹c tr×nh ®é d©n c cã h¹n bªn c¹nh ®ã l¹i xen lÉn víi mét sè ®ång bµo c«ng gi¸o - tËp tôc kh«ng gièng nhau, thËm chÝ ng«n ng÷ còng khã hiÓu nªn ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn c¸c em khi gi¶i to¸n cã lêi v¨n.
Mét ¶nh hëng n÷a lµ mÆt b»ng d©n trÝ kh«ng ®ång ®Òu cã nh÷ng gia ®×nh rÊt hiÕu häc nhng vÒ nhµ bµy cho con l¹i sai v× hä kh«ng hiÓu ®îc viÖc cÇn ph¶i t×m vµ ph¶i t×m ra kÕt qu¶ lêi gi¶i cña bµi to¸n. Cha nãi mét ®iÒu cßn l¹i hiÓu sang ®iÒu kh¸c. Tõ ®ã g©y khã kh¨n rÊt lín cho ngêi häc vµ ngêi d¹y. Cã nh÷ng lóc nh÷ng khi häc sinh kh«ng hiÓu ®îc nh÷ng lêi thÇy gi¸o nãi ra hoÆc cha mÑ nãi ra v× ai còng lµ ngêi ®¸ng kÝnh trong mét bªn lµ mÑ mét bªn lµ c« biÕt nghe ai ®Êy? BiÕt ®Æt lêi gi¶i cho bµi to¸n nµy nh thÕ nµo? Song ®èi víi gi¸o viªn chÊt lîng gi÷a d¹y vµ häc vÉn lµ trªn hÕt.
B¶n th©n t«i còng thÊy r»ng trong gi¶ng d¹y chÊt lîng mòi nhän vµ chÊt lîng ®¹i trµ lµ hai vÊn ®Ò ®îc ®Æt ra vµ ph¶i thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ trong n¨m häc. §Ó ®¹t ®iÒu ®ã chóng ta cÇn ph¶i quan t©m ®Õn tõng ®èi tîng häc sinh giái - kh¸ - trung b×nh vµ yÕu. Môc tiªu tríc m¾t lµ n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc ®Ó ®a häc sinh tõ trung b×nh lªn kh¸, ®a häc sinh tõ kh¸ lªn giái, häc sinh giái ph¶i ®¹t kÕt qu¶ cao h¬n n÷a. §Æc biÖt lµ ®a häc sinh yÕu, kÐm ®¹t häc sinh trung b×nh ®Ó cuèi n¨m kh«ng cã häc sinh lu ban. NÕu nh chóng ta ®Ó häc sinh lu ban häc sinh yÕu kÐm lµ tr¸i víi sù chØ ®¹o cña Bé xuèng tËn phßng, tËn trêng. §ång thêi chèng lu ban ë trêng tiÓu häc còng lµ gãp phÇn tÝch cùc thùc hiÖn tèt c«ng t¸c phæ cËp gi¸o dôc TiÓu häc. §ã lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô, môc tiªu cña n¨m häc. §ã lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô, môc tiªu cña n¨m häc ®Ò ra cho tõng líp, tõng cÊp häc ®Ò ra.
Riªng ®èi víi häc sinh líp 4 viÖc gi¶i to¸n cã lêi v¨n ngêi gi¸o viªn cÇn ph¶i chó träng h¬n n÷a. Bëi lóc nµy vèn kiÕn thøc vÒ ng÷ ph¸p vÒ tËp lµm v¨n c¸c em ®· phÇn nµo ®îc lÜnh héi mäi tri thøc vÒ ng«n ng÷ th«ng qua c¸c m«n häc ®ã. ViÖc gi¶i to¸n cã lêi v¨n nh»m cñng cè l¹i kiÕn thøc vÒ c©u vµ tõ cho c¸c em. NÕu häc sinh khi ®Æt mét lêi gi¶i v« nghÜa chøng tá c¸c em kh«ng nh÷ng yÕu vÒ to¸n mµ cßn yÕu vÒ ng÷ ph¸p vÒ tõ ng÷ ®· ®îc häc. Bëi vËy bªn c¹nh chÊt lîng ®¹i trµ chóng ta cÇn ph¶i chó träng ®Õn nh÷ng häc sinh ®¹t chÊt lîng häc tËp m«n To¸n vµo lo¹i yÕu. Do ®ã sù gióp ®ì gi¸o viªn víi häc sinh lµ rÊt cÇn thiÕt, lµm sao cho c¸c em tõng bíc häc tËp cã kÕt qu¶, tõ ®ã g©y dùng lßng tù tin høng thó cè g¾ng häc tËp. Nh chóng ta ®· biÕt nh÷ng häc sinh ph¸t triÓn b×nh thêng ®Òu cã kh¶ n¨ng tiÕp thu ch¬ng tr×nh vµ ®¹t yªu c©ï quy ®Þnh. Song thùc tÕ trong mét líp häc t¹i sao l¹i cã häc sinh ®¹t kÕt qu¶ thÊp khi gi¶i to¸n cã lêi v¨n. §©y chÝnh lµ mÊu chèt cña vÊn ®Ò cÇn ®Æt ra mµ chóng ta cÇn ph¶i tËp trung gi¶i quyÕt.
3/ XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu ®Æt ra trong c«ng cuéc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc m«n To¸n ë bËc tiÓu häc:
HiÖn nay ®Êt níc ta ®ang bíc vµo thêi kú ph¸t triÓn míi - thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Chñ tr¬ng cña §¶ng vµ ChÝnh phñ ta lµ PhÊn ®Êu ®Õn n¨m 2020 ®a níc ta c¨n b¶n trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp. §©y lµ nhiÖm vô hµng ®Çu ®¶m b¶o x©y dùng thµnh c«ng CNXH ë níc ta. Nhu cÇu cña c«ng cuéc ®æi míi s©u s¾c nÒn kinh tÕ x· héi ®ang diÔn ra trªn ®Êt níc ta ngµy nay lµ cÇn nh÷ng con ngêi cã b¶n lÜnh, cã n¨ng lùc, chñ ®éng s¸ng t¹o, dÊm nghØ d¸m lµm, thÝch øng ®îc víi ®êi sèng x· héi ®ang tõng ngµy tõng giê thay ®æi. VËy nh÷ng nh©n tµi ®ã ®îc ®µo t¹o ë ®©u? §ã chÝnh lµ s¶n phÈm cña gi¸o dôc mµ chØ qua gi¸o dôc míi cã.
Nh chóng ta ®· biÕt con ngêi hoµn thiÖn vÒ nh©n c¸ch ®¹o ®øc, ý chÝ nghÞ lùc kh«ng ph¶i tõ trªn trêi r¬i xuèng mµ ph¶i th«ng qua gi¸o dôc. VËy ngêi thÇy, ngêi c« cÇn ph¶i lµm g×? §Æc biÖt ®èi víu häc sinh bËc TiÓu häc râ rµng chóng ta ®øng tríc nhiÖm vô nÆng nÒ nhng vinh quang ®ã cÇn ph¶i suy nghÜ t×m ra mäi biÖn ph¸p c¸ch thøc ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thiÕt thùc cña toµn x· héi. Còng chÝnh v× vËy mµ ngêi gi¸o viªn TiÓu häc nãi riªng vµ c¸c thÇy c« gi¸o nãi chung cÇn ph¶i lu«n tr¨n trë suy nghÜ t×m ra mäi ph¬ng ph¸p d¹y häc tèt nhÊt ®Ó t¹o tiÒn ®Ò vÒ nh©n lùc, tµi n¨ng cho x· héi, ®iÒu ®ã ®· ®îc ghi râ rµng trong luËt gi¸o dôc n¨m 1998: “Ph¬ng ph¸p gi¸odôc ph¶i ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tù gi¸c, chñ ®éng, t duy, s¸ng t¹o cña ngêi häc; båi dìng n¨ng lùc tù häc, lßng say mª häc tËp vµ ý chÝ v¬n lªn” (§iÒu 4 ch¬ng I - luËt gi¸o dôc 1998). Bëi vËy viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ mét ®iÒu cÊp thiÕt. §Æc biÖt ®èi víi ®é tuæi tiÓu häc chËp ch÷ng ngåi trªn ghÕ nhµ trêng. Cho nªn khi d¹y to¸n cã lêi v¨në líp 4 ta lu«n nghÜ r»ng cÇn t¹o mäi ®iÒu kiÖn t×m ra nh÷ng con ®êng ng¾n nhÊt, thiÕt thùc nhÊt ®Ó “gióp ®ì nh÷ng häc sinh yÕu kÐm gi¶i to¸n cã lêi v¨n ®îc tèt h¬n” §©y còng chÝnh lµ néi dung chñ yÕu cña ®Ò tµi mµ t«i ®a ra ®em vµo nghiªn cøu trong cuéc dù thi tèt nghiÖp líp cö nhan TiÓu häc kho¸ 2003 - 2006 lÇn nµy.
II - môc ®Ých nghiªn cøu:
“Gióp ®ì häc sinh yÕu kÐm trong khi gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp 4” trong trêng tiÓu häc.
III - NhiÖm vô nghiªn cøu:
1/ Nghiªn cøu ®Ò tµi:
- Nghiªn cøu c¸c tµi liÖu liªn quan ®Õn d¹y häc to¸n. Nghiªn cøu c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc ®Ó häc sinh gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp 4 ®îc tèt h¬n.
2/ D¹y thùc nghiÖm:
Thùc nghiÖm s ph¹m x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ cña viÖc vËn dông ph¬ng ph¸p trùc quan ®èi víi m«n To¸n líp 1.
IV - Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:
- Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu tµi liÖu vÒ m«n To¸n
- Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra thùc tr¹ng.
- Ph¬ng ph¸p thùc nghiÖm ®Ó n¾m ®îc tÝnh kh¶ thi cña ®Ò tµi.
- Tham kh¶o c¸c ®Ò tµi s¸ng kiÕn kinh nghiÖm cña c¸c n¨m tríc cïng c¸c tµi liÖu tËp huÊn ch¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa víi m«n To¸n líp 4.
V - Ph¹m vi nghiªn cøu:
§Ò tµi nghiªn cøu vÒ m¹ch kiÕn thøc vÒ gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp 4.
- §èi tîng nh÷ng häc sinh thêng gÆp khã kh¨n trong khi gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp 4 cña trêng TiÓu häc Thanh Thuû - Thanh Ch¬ng - NghÖ An
- Sè häc sinh 30 em thuéc 3 líp 4cña trêng.
IV - CÊu tróc cña ®Ò tµi:
Ngoµi phÇn më ®Çu phÇn kÕt luËn, môc lôc, phô lôc tham kh¶o ®Ò tµi gåm cã 4 ch¬ng.
Ch¬ng I: C¬ së lý luËn cña vÊn ®Ò nghiªn cøu
Ch¬ng II: C¬ së thùc tiÔn cña ®Ò tµi
Ch¬ng III: Thùc nghiÖm s ph¹m
Ch¬ng IV: Néi dung d¹y häc tÝch cùc ®Ó thiÕt kÕ c¸c bµi d¹y - gi¶i c¸c bµi to¸n cã lêi v¨n t×m 2 sè khi biÕt tæng vµ hiÖu cña hai sè ®ã, híng dÉn gióp ®ì häc sinh yÕu kÐm khi gi¶i to¸n cß lêi v¨n.
phÇn II: Néi dung ®Ò tµi
Ch¬ng I
C¬ së lý luËn cña vÊn ®Ò nghiªn cøu
Nh chóng ta ®· biÕt t duy cña häc sinh TiÓu häc ®ang trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cßn ë trong gi¶i ®o¹n “t duy cô thÓ” do ®ã viÖc nhËn thøc c¸c kiÕn thøc to¸n häc trõu tîng lµ vÊn ®Ò khã ®Æc biÖt ®èi víi d¹ng to¸n cã lêi v¨n. ChÝnh v× vËy chóng ta cÇn nhËn thøc râ b¶n chÊt cña c¸c ®èi tîng ®Ó tõ ®ã ®Æt ra c¸c ph¬ng ph¸p gi¶i to¸n thÝch hîp nhÑ nhµng dÔ hiÓu ®èi víi nh÷ng häc sinh cßn yÕu kÐm. Nh phÇn trªn t«i ®· tr×nh bµy, nÕu nh chóng ta chØ tËp trung chÊt lîng mòi nhän mµ bá qua chÊt lîng ®¹i trµ th× râ rµng chóng ta kh«ng hoµn thµnh ®îc nhiÖm vô phæ cËp trong trêng tiÓu häc mµ cßn xóc ph¹m ®Õn danh dù cña ngêi thÇy. Theo t«i c¬ së lý luËn cña vÊn ®Ò nµy chóng ta ph¶i ®i s©u nghiªn cøu vÒ t©m sinh lý løa tuæi cña nh÷ng häc sinh nµy.
1/ Trõ nh÷ng trêng hîp bÖnh lý nh thÇn kinh - khuyÕt tËt bÈm sinh. C¸c chøng bÖnh nguy hiÓm ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t triÓn b×nh thêng cña häc sinh cßn tÊt c¶ nh÷ng em kh¸c ph¸t triÓn b×nh thêng ®Òu cã kh¶ n¨ng tiÕp thu ch¬ng tr×nh to¸n vµ ®¹t yªu cÇu quy ®Þnh. Song trong thùc tiÔn, trong mét líp häc sè häc sinh ®¹t kÕt qu¶ thÊp trong m«n To¸n con t¬ng ®èi nhiÒu, ph¶i ch¨ng ®©y lµ do sù ph¸t triÓn nhËn thøc cïng løa tuæi kh«ng ®ång ®Òu, ho¹t ®éng t duy cã nh÷ng nÐt riªng ®èi víi tõng em, viÖc lÜnh héi nh÷ng kiÕn thøc tríc kh«ng ®Çy ®ñ, thiÕu v÷ng ch¾c, th¸i ®é häc tËp cã nhiÒu thiÕu sãt, søc khoÎ cha tèt vµ ®êi sèng gÆp nhiÒu khã kh¨n, häc tËp ë nhµ kh«ng ®îc chó ý… §ã chÝnh lµ nh÷ng c¬ së ®Ó chóng ta t×m hiÓu nghiªn cøu c¸c em gi¶i to¸n ®îc tèt h¬n.
2/ To¸n cã lêi v¨n liªn quan ®Õn ng«n ng÷ mµ ng«n ng÷ to¸n häc ®îc thÓ hiÖn ë d¹ng ng«n ng÷ viÕt võa cã tÝnh chÊt chÆt chÏ võa cã tÝnh chÊt kh¸i qu¸t uyÓn chuyÓn bëi “ng«n ng÷ lµ ph¬ng tiÖn giao tiÕp quan träng nhÊt cña loµi ngêi” Lªnin. Song trªn thùc tÕ do t©m sinh lý løa tuæi cña c¸c em ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu nªn khi ®äc ®Ò to¸n hay nghe ®Ò to¸n nªu ra cã nhiÒu em kh«ng hiÓu ®îc ý cña ®Ò bµi, dÉn ®Õn hiÓu sai ý cña ®Ò bµi, theo kiÓu mçi em lµm mét vÎ: “Tr©u léi ngîc bß léi xu«i” kÕt qu¶ bµi ra hoµn toµn bÞ sai lÖch. V× vËy khi x¸c ®Þnh yªu cÇu vÒ kiÕn thøc, kü n¨ng cho nh÷ng häc sinh yÕu kÐm ngêi gi¸o viªn lu«n lu«n chó ý c¸c c©u hái nhÑ nhµng dÔ hiÓu nh»m t¹o ra høng thó, kÝch thÝch sù t×m tß, ®ßi hái sù næ lùc phÊn ®Êu v¬n lªn cña häc sinh. NÕu d¹y häc mµ kh«ng n¾m ®îc kh¶ n¨ng nhËn thøc còng nh c¸c ®Æc ®iÓm cña qu¸ tr×nh nhËn thøc ë trÎ em th× kh«ng ®¹t ®îc hiÖu qu¶, gièng nh “nÒn v¨n minh” ®ang ®øng tríc mét bøc têng ng¨n. H¬n thÕ n÷a, kh¶ n¨ng nhËn thøc cña trÎ em ®ang ®îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn theo tõng giai ®o¹n cã quy luËt riªng. §Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng häc sinh c¸ biÖt ®· yÕu l¹i chËm hiÓu. V× vËy h¬n ai hÕt ngêi gi¸o viªn TiÓu häc ph¶i hiÓu trÎ em víi ®Çy ®ñ ý nghÜa cña nã ®Ó tiÕn hµnh bßi dìng gióp ®ì nh÷ng häc sinh gÆp khã kh¨n trong khi gi¶i to¸n ®îc thµnh c«ng tèt ®Ñp h¬n. Bëi vËy khi nªu ®Ò tµi ng«n ng÷ cña ngêi thÇy gi¸o ph¶i hÕt søc thËn träng, kh«ng nªu c©u hái ng¾n qua hoÆc dµi qu¸ mµ cÇn nªu c©u hái ng¾n gän gîi më g©y høng thó häc tËp cho häc sinh. §©y còng chÝnh lµ céi nguån dÉn ®Õn sù thµnh c«ng cña ngêi d¹y häc trong c«ng cuéc ®æi míi cña ®Êt níc ta hiÖn nay.
3/ §Æc ®iÓm t©m lý, sù ph¸t triÓn t©m lý ë ®é tuæi TiÓu häc ¶nh híng kh«ng nhá ®Õn qu¸ tr×nh nhËn thøc, chiÕm lÜnh tri thøc khi häc m«n To¸n cña häc sinh TiÓu häc, quan träng h¬n lµ khi häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n.
- Do trÝ nhí cña c¸c em cha bÒn v÷ng nªn khi nªu ra mäi kh¸i niÖm mäi ®Þnh nghÜa mäi ph¬ng ph¸p gi¶i to¸n cã nh÷ng em gi¶i to¸n rÊt nhanh, kÓ c¶ ®Æt lêi gi¶i vÉn chÝnh x¸c song nÕu khi chuyÓn sang häc ch¬ng míi d¹ng to¸n míi ®· kh«ng ®äng l¹i trongc ¸c em ®îc c¸i g× c¶. Cã ch¨ng lµ nh÷ng em cã trÝ nhí tèt hoÆc cã ®iÒu kiÖn tèt ®Ó kiÓm tra l¹i. Bªn c¹nh ®ã ®Æc ®iÓm “chó y” cña häc sinh tiÓu häc còng kh«ng bÒn v÷ng. Khi häc bµi díi sù dÉn d¾t cña thÇy gi¸o c¸c em rÊt chó ý nghe gi¶ng bµi. Song do tÝnh hiÕu ®äng ham ch¬i hiÓu biÕt c¸i míi, c¸i l¹ l¹i quªn ngay néi dung bµi ®· häc.
- §èi víi nh÷ng em häc sinh c¸ biÖt cµng dÔ dµng sao nh·ng ®i phÇn néi dung bµi häc. Bëi v× so víi sù ph¸t triÓn t©m lý løa tuæi cïng víi b¹n bÌ lµ kh«ng ®ång ®Òu chÝnh v× vËy mµ chóng ta cÇn cã sù quan t©m ®Æc biÖt tíi nh÷ng häc sinh nµy. Muèn vËy chóng ta ph¶i ®i s©u nghiªn cøu t×m hiÓu mäi ®Æc tÝnh c¸ biÖt, mäi hoµn c¶nh riªng cña rõng em, kh«ng thÓ ®èi víi víi c¸c em, d¹y c¸c em ®ång ®Òu nh nh÷ng b¹n cïng líp ®îc. N¾m b¾t ®îc nh÷ng ®Æc ®iÎm t©m sinh lý riªng cña nh÷ng häc sinh nµy t«i quyÕt ®Þnh ®i s©u nghiªn cøu, häc hái ®Ó gióp c¸c em häc sinh yÕu kÐm gi¶i to¸n cã lêi v¨n hiÖu qu¶ h¬n.
Cô thÓ lµ gi¸o viªn nªn n¾m ch¾c ®îc nguyªn nh©n mµ c¸c häc sinh bÞ thua kÐm b¹n bÌ, ph¸t hiÖn ra nh÷ng häc sinh gi¶i to¸n ®¹t kÕt qu¶ kh«ng cao. §Æt c©u gi¶i, lêi gi¶i cßn bÞ quÌ - côt khã hiÓu. DÉn ®Õn bµi gi¶i sai, yªu cÇu mét n¬i, tËp trung gi¶i quyÕt mét n¬i, kÕt qu¶ mang l¹i kh«ng ®îc nh ý muèn cña gi¸o viªn, cña ch¬ng tr×nh ®Ò ra.
Ch¬ng II
C¬ së thùc tiÏn cña ®Ò tµi
I - Nguyªn nh©n:
1/ Kh¸ch thÓ:
Nãi ®Õn kh¸ch thÓ lµ nãi ®Õn sù t¸c ®éng bªn ngoµi nh ®iÒu kiÖn sèng, m«i trêng x· héi, mãi quan hÖ x· héi lu«n t¸c ®éng ®Õn con ngêi (chñ thÓ) lµm ®¶o lén cuéc sèng lao ®éng vµ häc tËp cña mçi c¸ thÓ. Hä c¶m thÊy xa l¹ kh«ng phï hîp vµ kÐo giËt lïi sù tiÕn bé ham hiÓu biÕt cña mäi ngêi. §iÒu kiÖn nµy cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn häc sinh häc yÕu ®Òu c¸c m«n vµ ®Æc biÖt lµ gi¶i to¸n cã lêi v¨n.
- Trong gia ®×nh bè mÑ sèng kh«ng hßa thiÖn bá r¬i con c¸i kh«ng quan t©m ®Õn viÖc häc cña con c¸i lµm cho con ch¸n n¶n, sî sÖt kh«ng chÞu khã häc tËp.
- §Þa bµn d©n c xa trêng líp, kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Õn trêng kÞp thêi. §iÌu kiÖn vËt chÊt thiÕu thèn…
- BÊt ®ång vÒ mÆt ng«n ng÷: NÕu häc sinh d©n téc Ýt ngêi ë xa trêng líp Ýt khi hoµ nhËp víi céng ®ång víi x· héi. ChØ quen tiÕng mÑ ®Î, kh«ng hiÓu râ rµnh rät tiÕng phæ th«ng dÉn ®Õn thÇy nãi mét ®êng, trß hiÓu mét nÎo.
- VÒ phÝa ngêi dËy: Cã nh÷ng gi¸o viªn kh«ng chó träng ®Õn ph¬ng ph¸p ®æi míi d¹y häc mµ cø “kh kh m×nh buéc lÊy m×nh” c¸i ph¬ng ph¸p truyÒn thèng cæ hñ lçi thêi. Kh«ng biÐt chÆt läc c¸i hay c¸i tèt cña ph¬ng ph¸p truyÒn thèng mµ bª trän c¸i ®ã vµo d¹y häc. Gi¸o viªn kh«ng chÞu häc hái kh«ng chÞu ph¸t s¸ng mµ chØ chó träng tíi mét vµi em trong líp (Ch©ts lîng mòi nhän) lÊy ®ã lµm thµnh tÝch c¸ nh©n, cßn chÊt lîng ®¹i trµ kh«ng nh×n ®Õn. §Æc biÖt lµ nh÷ng häc sinh yÕu kÐm hä l¹i quªn ®i mµ chØ biÕt “sèng chÕt mÆc bay tiÒn thÇy bã tói”.
2/ Chñ thÓ: Trong thùc tiÔn cßn cã nhiÒu häc sinh gi¶i to¸n cã lêi v¨n ®¹t kÕt qu¶ thÊp. Nguyªn nh©n chñ yÕu vÉn lµ do ngêi häc. Tríc hÕt ph¶i nãi r»ng nh÷ng häc sinh ®ã, sù ph¸t huy nhËn thøc kh«ng ®ång ®Òu, ho¹t ®éng t duy cã nh÷ng nÐt riªng ®æi víi tõng em, viÖc lÜnh héi kiÕn thøc tríc ®ã kh«ng ®Çy ®ñ thiÕu v÷ng ch¾c (bÞ hæng kiÕn thøc) søc khoÎ cha tèt - t©m sinh lý ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu nh c¸c b¹n kh¸c, ®êi sèng gÆp nhiÒu khã kh¨n, th¸i ®é häc tËp kh«ng tèt cßn Ø l¹i cho thÇy gi¸o c« gi¸o - häc tËp ë nhµ kh«ng ®Çy ®ñ. Nãi tãm l¹inguyªn nh©n d©n ®Õn nh÷ng häc sinh häc yÕu m«n To¸n mµ ®Æc biÖt lµ nh÷ng em gÆp nhiÒu khã kh¨n trong khi gi¶i to¸n lµ do t©m sinh lý cña c¸c em ph¸t triÓn kh«ng b×nh thêng vµ th¸i ®ä häc tËp cu¶ c¸c em cha tèt. Ngêi d¹y cha kh¬i gîi ®îc sù høng thó häc tËp trong c¸c em.
II - BiÓu hiÖn: Ho¹t ®éng t duy cña nh÷ng häc sinh yÕu kÐm cã nh÷ng biÓu hiÖn sau ®©y:
1/ T duy thiÕu linh ho¹t:
Tõ viÖc lÜnh héi mét tÝnh chÊt chung nµo ®ã häc sinh khã cã thÓ t×m ®îc thÝ dô minh häa hoÆc tõ mét sè thÝ dô cô thÓ khã ph¸t hiÖn c¸i chung. C¸c em gÆp khã kh¨n khi ph¶i chuyÓn tõ thao t¸c t duy nµy sang t duy kh¸c. Häc sinh nh buéc chÆt vµo lêi gi¶ng cña gi¸o viªn, thay thÕ viÖc n¾m mét c¸ch tù gi¸c néi dung kiÕn thøc b»ng viÖc tiÕp thu h×nh thøc, nhiÒu khi kh«ng ®Çy ®ñ, suy luËn thêng m¸y mãc hay dùa vµo t¬ng tù, c¨n cø vµo c¸c dÊu hiÖu bªn ngoµi. Suy luËn thêng lµ nh÷ng kh¼ng ®Þnh kh«ng c¨n cø.
T duy thiÕu linh ho¹t nµy thÓ hiÖn râ khi gi¶i to¸n. Trong mét chõng mùc nµo ®ã c¸c em cã thÓ gi¶i ®îc mét bµi tËp “b¾t chíc” theo c¸c mÉu ®· cã nhng thêng hay sai lÇm khi tÝnh to¸n. Khi gi¶i c¸c bµi tËp míi c¸c em thêng hay gi¶i b»ng c¸ch t¸i hiÖn, cã khi kh«ng ®Çy ®ñ, nh÷ng c¸ch gi¶i ®· ®îc luyÖn tËp “m¸y mãc’ nhiÒu lÇn, nªn khi hái vÒ lý lÏ c¸c em kh«ng tr¶ lêi ®îc.
2/ Sù chó ý quan s¸t trÝ tëng tîng ®Òu ph¸t triÓn chËm:
Khi ph©n tÝch thêng khã ph©n biÖt b¶n chÊt vµ kh«ng b¶n chÊt, khi tæng hîp thêng dùa vµo c¸c dÊu hiÖu dÔ thÊy bªn ngoµi. Kh¶ n¨ng ph©n tÝch vµ tæng hpä kÐm vµ ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu nªn cã khi ph©n tÝch ®îc nhng kh«ng biÕt tæng hîp. Kh¶ n¨ng trõu tîng ho¸, kh¸i qu¸t ho¸ ®Òu ph¸t triÓn chËm, c¸c em thêng thÊy khã kh¨n khi mÊt chç dùa cô thÓ.
3/ DiÔn ®¹t b»ng ng«n ng÷ khã kh¨n, sö dông ng«n ng÷ to¸n häc (thuËt ng÷ - ký hiÖu) lóng tóng nhiÒu chç lÉn lén.
4/ BiÓu hiÖn bÒ ngoµi lµ th¸i ®ä thê ¬ ®èi víi häc tËp, ngo¹i cë g¾ng thiÕu tù tin, ngay c¶ khi lµm ®óng bµi to¸n, gi¸o viªn hái l¹i còng ngËp ngõng kh«ng tin m×nh lµm ®óng. h¸i ®é trong líp thô ®éng.
5/ Mét biÓu hiÖn kh«ng kÐm phÇn quan träng n÷a lµ khi gi¶i to¸n c¸c em hay nhÇm lÉn gi÷a c©u hái vµ lêi gi¶i. §a sè häc sinh kh«ng biÕt ®Æt lêi gi¶i chÝnh x¸c.
III- BiÖn ph¸p ng¨n ngõa vµ kh¾c phôc:
1/ §iÒu quan träng ®Çu tiªn lµ gi¸o viªn cÇn ph¶i theo dâi thêng xuyªn, cô thÓ kÕt qu¶ häc tËp, kÕt qu¶ kiÓm tra thêng ngµy, thêng kú cña häc sinh trong líp. Sím ph¸t hiÖn c¸c trêng hîp häc sinh gÆp khã kh¨n trong häc tËp vµ ®i s©u cô thÓ t×m hiÓu ph©n tÝch ®óng nguyªn nh©n ®a ®Õn t×nh h×nh ®ã ®èi víi tõng em.
2/ Ph©n lo¹i häc sinh kÐm theo nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu (Nh sù ph¸t triÓn trÝ tuÖ chËm, kiÕn thøc kh«ng v÷ng ch¾c, nhiÒu “læ hæng”, th¸i ®é häc tËp kh«ng ®óng, hoµn c¶nh gia ®×nh gÆp nhiÒu khã kh¨n… ) vµ cã kÕ ho¹ch gióp ®ì thÝch hîp víi tõng lo¹i. ViÖc nµy cÇn lµm trong suèt c¶ n¨m häc. Trong qu¸ tr×nh ®ã cã sù ®iÒu chØnh nhãm phï hîp víi sù gióp ®ì cña gi¸o viªn.
3/ Gi¸o viªn t×m ph¬ng ph¸p thÝch hîp cã träng t©m nh»m vµo c¸c yªu cÇu quan träng nhÊt, víi møc ®é yªu cÇu võa søc c¸c em vµ n©ng dÇn lªn, kh«ng nªn n«n nãng sèt ruét, kh¾c phôc tÝnh ng¹i khã vµ nh÷ng ®Þnh kiÕn, thiÕu tin tëng vµo tiÕn bé cña häc sinh.
Khi gi¶ng d¹y, cÇn theo dâi chó ý cña häc sinh kÐm, kiÓm tra kÞp thêi sù tiÕp thu bµi gi¶ng, hiÓu c¸c thuËt ng÷, c¸ch suy luËn. PhÇn híng dÉn bµi tËp cÇn lµm cô thÓ h¬n ®èi víi c¸c häc sinh nµy. PhÇn híng dÉn häc bµi ë nµh cã thªm mét sè c©u hái ®Ó häc sinh cã thÓ tù kiÓm tra hay chØ râ nh÷ng ý chÝnh cÇn ®i s©u nhí kü…
Mäi nhiÖm vô ®îc giao cÇn ®îc kiÓm tra cô thÓ, c¸c sai lÇm m¾c ph¶i, cÇn ®îc ph©n tÝch vµ söa ch÷a, nÕu cÇn (lµm viÖc riªng víi häc sinh). KhuyÕn khÝch ®éng viªn ®óng lóc khi c¸c em cã tiÕn bé hay ®¹t ®îc mét sè kÕt qu¶ (dï khiªm tèn) ®ång thêi ph©n tÝch, phª b×nh ®óng lóc th¸i ®é v« tr¸ch nhiÖm hoÆc lë lµ ®èi víi nhiÖm vô häc tËp ®îc giao. Nhng tr¸nh th¸i ®é lêi nãi chËm tíi lßng tù ¸i hoÆc mÆc c¶m häc sinh.
4/ Tæ chøc häc sinh kh¸ giái thêng xuyªn gióp ®ì c¸c bÑn kÐm vÒ häc tËp, vÒ ph¬ng ph¸p vËn dông kiÕn thøc.
5/ Tæ chøc kÌm cÆp, phô ®¹o trong ®iÒu kiÖn thêi gian quy ®Þnh trong c¸c buæi nµy, néi dung chñ yÕu lµ kiÓm tra viÖc lÜnh héi c¸c kiÕn thøc gi¶ng d¹y trªn líp, nÕu cÇn «n tËp, cñng cè kiÕn thøc c¸c em n¾m v÷ng chøc h¬n; kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c híng dÉn vÒ lµm bµi tËp vµ häc bµo ë nhµ.
Ch÷a kü mét sè bµi tËp, cã ph©n tÝch cô thÓ c¸c sai lÇm vµ híng dÉn ph¬ng ph¸p gi¶i ®Ó c¸c em n¾m v÷ng, nãi chuyÖn ®Ó t×m hiÓu thªm nh÷ng chç c¸c em cha hiÓu hoÆc cha n¾m ch¾c ®Ó bæ sung cñng cè híng dÉn ph¬ng ph¸p häc tËp, häc bµi, lµm bµi tËp, viÖc tù häc ë nhµ.
6/ Phèi hîp víi gia ®×nh t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c em häc tËp, ®«n ®èc kÕ ho¹ch thùc hiÖn häc tËp ë trêng vµ ë nhµ.
VD: Vµo ®Çu n¨m häc qua kiÓm tra chÊm bµi t¹i líp hay bµi tËp ë nhµ. NÕu ph¸t hiÖn thÊy cã nh÷ng em häc yÕu t«i khÈn tr¬ng ®iÒu tra vµ t×m ra nguyªn nh©n gi¶i to¸n yÕu cña em ®ã. NÕu em ®ã thuéc nguyªn nh©n thø 6 th× gi¸o viªn ph¶i trùc tiÕp ®Õn gia ®×nh t×m hiÓu vµ ®éng viªn gia ®×nh t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó gióp ®ì em ®ã häc tèt h¬n. NÕu cã thÓ gi¸o viªn mua mét vµi tµi liÖu nhê gia ®×nh híng dÉn häc sinh häc thªm ë nhµ kh«ng ngoµi môc ®Ých n©ng cao chÊt lîng gi¶i to¸n cho häc sinh.
Ch¬ng III
Thùc nghiÖm s ph¹m
I -Môc ®Ých cña thùc nghiÖm:
Xu¸t ph¸t tõ môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi, nh»m gióp häc sinh yÕu kÐm kh¾c phôc khã kh¨n khi häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp 4. PhÇn rÌn kiÕn thøc, kü n¨ng em ®· tiÕn hµnh thùc nghiÖm, kiÓm nghiÖm tÝnh kh¶ thi cña ®Ò tµi, sù hiÖu qu¶ cña c¸c ph¬ng ph¸p, h×nh thøc tæ chøc d¹y häc,
II - Néi dung thùc nghiÖm:
D¹y 2 tiÕt to¸n ë líp 4: Tæ chøc d¹y phô ®¹o cho häc sinh 1 tiÕt
TiÕt 2, 3: LuyÖn tËp.
TiÕt: 37 t×m hai sè khi biÕt tæng vµ hiÖu cña hai sè ®ã.
III - H×nh thøc ph¬ng ph¸p thùc nghiÖm:
- Trong hai tiÕt d¹y em ®· sö dông nh÷ng h×nh thøc vµ ph¬ng ph¸p díi ®©y:
+ Ph¬ng ph¸p trùc quan
+ Ph¬ng ph¸p g¬pi më ®Æt t×nh huèng
+ Ph¬ng ph¸p ®Æt vÊn ®Ò vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.
+ Ph¬ng ph¸p thùc hµnh luyÖn tËp
+ Ph¬ng ph¸p trß ch¬i
- C¸c h×nh thøc tæ chøc d¹y häc.
+ D¹y häc theo líp
+ D¹y häc c¸ nh©n
+ D¹y häc theo nhãm
* Riªng ®èi víi tiÕt d¹y phô ®¹o em chó ý h×nh thøc vµ ph¬ng ph¸p díi ®©y.
- Ph¬ng ph¸p gîi më nªu t×nh huèng ®Ó häc sinh tËp tr¶ lêi ®Æt lêi gi¶i.
- Ph¬ng ph¸p luyÖn tËp thùc hµnh.
- H×nh thøc tæ chøc d¹y
+ D¹y theo nhãm
+ D¹y c¸ nh©n
IV - Thêi gian vµ ®Þa ®iÓm thùc nghiÖm:
TiÕt 1: T×m hai sè khi biÕt tæng vµ hiÖu cña 2 sè ®ã.
Giêi d¹y phô ®¹o: LuyÖn tËp gi¶i to¸n cã lêi v¨n
§Þa ®iÓm: Trêng tiÓu häc Thanh Thuû - Thanh Ch¬ng - NghÖ An
V - KÕt qu¶ thùc nghiÖm:
Líp
Sè häc sinh
Gi¸o ¸n sè
§iÓm 1-4
§iÓm 5-6
§iÓm 7-8
§iÓm 9-10
Bµi
%
Bµi
%
Bµi
%
Bµi
%
4A
33
49
20
60
10
30
3
10
0
0
4B
30
5
16.5
7
23.5
18
60
Ch¬ng IV
¸p dông d¹y häc tÝch cùc ®Ó thiÕt kÕ c¸c bµi d¹y:
Gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp 4
Gi¸o ¸n sè 1
Tªn bµi d¹y: Bµi to¸n vÒ t×m hai sè khi biÕt tæng vµ hiÖu cña hai sè ®o.
TiÕt sè: 49 líp 4A
Tªn ngêi so¹n: NguyÔn V¨n §oµi
Ngµy so¹n
Ngµy d¹y:
A - Môc tiªu:
1/ Nh÷ng kiÕn thøc cÇn ®¹t tíi trong bµi häc
- Häc sinh n¾m ®îc c¸ch vÎ s¬ ®å ®o¹n th¼ng biÕt tãm t¾t bµi to¸n. Gi¶i ®îc c¸c bµi to¸n cã lêi v¨n.
+ LËp kÕ ho¹ch bµi to¸n b»ng c¸ch lËp c«ng thøc t×m sè bÐ, sè lín heo c¸ch thø nhÊt. C¸c thø hai ®· gi¶m t¶i quy ®Þnh cña bé gi¸o dôc - ®µo t¹o.
2/ Nh÷ng kü n¨ng cÇn h×nh thµnh vµ rÌn cho häc sinh trong qu¸ tr×nh d¹y häc:
- BiÕt c¸ch vËn dông c«ng thøc ®Ó gi¶i bµi to¸n vÒ t×m hai sè khi biÕt tæng vµ hiÖu cña hai sè ®ã.
- Ph¸t triÓn t duy to¸n häc qua viÖc quan s¸t nhËn xÐt trªn s¬ ®å ®o¹n th¼ng.
3/ Th¸i ®é: BiÕt gi¶i c¸c bµi to¸n cã liªn quan ®Õn d¹ng to¸n khi “T×m hai sè khi biÕt tæng vµ hiÖu cña hai sè ®ã”.
B - ChuÈn bÞ:
B¶ng phô vÎ s¬ ®å to¸n t¾t bµi to¸n mÉu trang 70 SGK To¸n 4
- PhiÕu bµi tËp giao viÖc cho häc sinh
C - Mét sè ho¹t ®éng d¹y häc chñ yÕu:
Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò
* H×nh thøc: KiÓm tra c¸ nh©n mét sè häc sinh trªn b¶ng vµ kiÓm tra vë bµi tËp c¶ líp lµm theo néi dung phiÕu giao viÖc cho häc sinh.
- Gi¸o viªn kiÓm tra miÖng cho häc sinh vÒ c¸ch thùc hiÖn bµi tÝnh däc phÐp céng.
- Bµi tËp 5: Gi¸o viªn gäi häc sinh lµm trªn b¶ng líp
Sè häc sinh trêng Thµnh C«ng nhiÒu h¬n sè häc sinh trêng ®oµn kÕt lµ:
3012 - 2573 = 439 (häc sinh)
§¸p sè: 439 häc sinh
- Bµi tËp 6:
Gi¸o viªn gäi 3 em nªu c¸ch tÝnh vµ kÕt qu¶
Sè trung b×nh céng lµ: (96 + 52 + 20) : 3 = 56
Sè trung b×nh céng lµ: (133 + 123 + 201 + 163) : 4 = 155
- C¸c häc sinh kh¸c nhËn xÐt bµi võa lµm, söa ch÷a bæ sung c¸c thiÕu sãt.
- Häc sinh trao ®æi vë lÉn nhau xem xÐt bµi tËp ®· lµm ë nhµ, söa chç sai.
Ho¹t ®éng 2: D¹y bµi míi
- Híng dÉn häc sinh t×m hai sè khi biÕt tæng vµ hiÖu cña hai sè ®ã.
2/ Gi¸o viªn nªu ®Ò to¸n råi tãm t¾t bµi to¸n ë trªn b¶ng líp (nh s¸ch gi¸o khoa).
Híng dÉn häc sinh t×m trªn s¬ ®å vµ tÝnh hai lÇn sè bÐ, sè lín ch¼ng h¹n híng dÉn häc sinh tãm t¾t bµi to¸n.
70
10
?
Sè lín:
Sè bÐ:
?
3/ LËp kÕ ho¹ch gi¶i to¸n: (T×m c«ng thøc sè bÐ vµ sè lín)
- Häc sinh chØ hai lÇn sè bÐ trªn s¬ ®å tõ ®ã nªu c¸ch t×m hai lÇn sè bÐ
(70 - 10 = 60)
Råi t×m sè bÐ: 60 : 2 = 30
T×m sè lín: 30 + 10 = 40
Cho häc sinh viÕt bµi gi¶i trªn b¶ng líp
Hai lÇn sè thø nhÊt lµ: 70 - 10 = 60
Sè thø nhÊt lµ: 60 : 2 = 30
Sè thø hai lµ: 30 + 10 = 40
§¸p sè: Sè thø nhÊt: 30
Sè thø hai : 40
- Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch t×m sè bÐ.
- HS tr¶ lêi: Muèn t×m sè bÐ ta lÊy tæng trõ hiÖu råi chia cho hai.
- Häc sinh nh¾c l¹i tõ 3 - 4 em
- Gi¸o viªn rót ra c«ng thøc
Sè bÐ = Tæng + HiÖu : 2
4/ Híng dÉn häc sinh t×m sè lín:
Gi¸o viªn nªu ®Ò bµi trªn b¶ng líp híng dÉn häc sinh tãm t¾t ®Ò bµi: Dïng trùc quan s¬ ®å vµ ph©n tÝch tõ c©u hái ®i ngîc lªn dù kiÖn ®Ò tµi. Thùc hiÖn vÊn ®¸p gi÷a thÇy vµ trß.
Gi¸o viªn: Bµi to¸n b¾t chóng ta ph¶i lµm g×?
HS: T×m sè bÐ vµ sè lín
GV: §o¹n th¼ng ng¾n ë díi chØ sè bÐ. §o¹n th¼ng dµi ë trªn chØ sè lín. Lµm c¸ch nµo ®Ó biÕn ®æi ®o¹n th¼ng ng¾n cho b»ng ®o¹n th¼ng dµi?
HS: Lªn b¶ng nèi ®o¹n th¼ng ng¾n cho b»ng ®o¹n th¼ng dµi ®Ó cã hai ®o¹n th¼ng b»ng nhau.
GV: VËy lµ em ®· lÊy tæng + HiÖu
GV: ViÕt trªn l¶ng lín Tæng + hiÖu
GV: Khi ®ã ®o¹n th¼ng díi dµi ra nã b»ng víi ®o¹n th¼ng trªn. Nh vËy c¶ hai ®o¹n th¼ng dµi b»ng nhau gÊp mÊy lÇn sè lín.
HS: GÊp hai lÇn sè lín
GV: ViÕt thªm trªn b¶ng líp thµnh ra nh sau
Hai lÇn sè lín = tæng + HiÖu
GV: Lµm c¸ch nµo t×m ®îc mét lÇn sè lín
HS: LÊy tæng céng hiÖu chia cho 2
GV: ViÕt c«ng thøc : sè lín = (Tæng céng hiÖu) : 2
HS: §äc l¹i c«ng thøc trªn b¶ng líp
Sè lín = (Tæng + HiÖu) : 2
HS: Theo c«ng thøc ®äc thµnh quy t¾c
HS: Theo c«ng thøc ®äc thµnh quy t¾c.
GV nh¾c l¹i: Trong mét bµi to¸n cã d¹ng t×m 2 sè khi biÕt tæng vµ hiÖu cñ 2 sè ®ã ta cã 2 c¸ch gi¶i. Khi gi¶i bµi to¸n cã thÓ chän mét trong hai c¸ch ®ã.
Ho¹t ®éng 3: LuyÖn tËp thùc hµnh
* H×nh thøc: Gäi häc sinh mçi tæ lªn b¶ng lµm mét bµi tËp. C¶ líp lµm bµi tËp theo phiÕu giao viªn vµ ®æi nhau kiÓm tra chÐo sau mçi bµi tËp.
Bµi 1: Cho häc sinh tù tãm t¾t bµi to¸n råi gi¶i bµi to¸n ch¼ng h¹n.
? tuæi
58 tuæi
Sè lín:
38 tuæi
?
Sè bÐ:
Gi¶i
Hai lÇn tuæi cßn lµ
58 - 38 = 20 (tuæi)
Sè tuæi cña con lµ
20 : 20 = 10 (tuæi)
Sè tuæi cña cha lµ:
10 + 38 = 48 (tuæi)
§¸p sè: Tuæi con: 10 tuæi
Cha: 48 tuæi
Bµi 2: T¬ng tù bµi 1 ch¼ng h¹n:
Tãm t¾t:
?HS
? HS
28HS
4HS
Häc sinh trai
Häc sinh g¸i
Bµi gi¶i:
Hai lÇn sè häc sinh trai lµ:
28 + 4 = 32 (häc sinh)
Sè häc sinh trai lµ:
32 : 2 = 16 (häc sinh)
Sè häc sinh g¸i lµ:
16 - 4 = 12 (häc sinh)
§¸p sè: 16 häc sinh trai
12 häc sinh g¸i.
Bµi 3: Cã thÓ cho mét nöa sè häc sinh cña líp lµm theo c¸ch t×m sè bÐ tríc. Nöa cßn l¹i lµm theo c¸c t×m sè lín. Sau ®ã gióp häc sinh ch÷a bµi.
Bµi 4: NÕu cã thêi gian gi¸o viªn cho häc sinh nhÉm råi nªu c¸ch nhÉm, ch¼ng h¹n.
Sè lín lµ 8, cè bÐlµ 0 v×: 8 +8 = 8 - 8 = 8
HoÆc hai lÇn sè bÌ lµ: 8 - 8 = 0
VËy sè bÌ lµ 0 vµ sè lín lµ 8
Ho¹t ®éng 4: Cñng cè
H×nh thøc: Thùc hiÖn trß ch¬i thi ®ua gi¶i tÝnh nhanh vµ ®óng dan tê kÕt qu¶ lªn b¶ng líp.
VÝ dô: TÝnh nhÉm: Tæng cña hai sè b»ng 8, hiÖu cña chóng còng b»ng 8.
§Ó tÝnh nhÉm bµi nµy, cÇn ¸p dông phÐp thö ®óng sai
Sè lín + sè bÐ = 8
Sè lín - sè bÐ = 8
Mµ kÕt qu¶ chØ kh«ng ®æi khi ta céng, trõ víi sè 0
VËy sè bÐ lµ 0, sè lín + 0 = 8 nªn sè lín lµ mÊy?
HS: Sè lín lµ 8, v× ta cã 8 + 0 = 8
8 - 0 = 8
Häc sinh viÕt kÕt qu¶: Sè lín lµ 8, sè bÐ lµ 0
Ho¹t ®éng 5: NhËn xÐt dÆn dß
- Gi¸o viªn nhËn xÐt t×nh h×nh häc tËp cña líp vµ tõng tæ.
- Gi¸o viªn dÆn dß häc sinh xem l¹i c¸ch gi¶i, häc thuéc lßng 2 c«ng thøc vµ lµm bµi tËp cßn l¹i.
Tªn: …………………………
Líp: ……………………….
PhiÕu bµi tËp
T×m hai sè khi biÕt tæng vµ hiÖu cña hai sè ®ã
- §äc vµ viÕt c«ng thøc t×m sè bÐ, sè lín theo c¸ch thø nhÊt.
Bµi tËp 1:
Tuæi cña bè vµ tuæi cña con céng l¹i ®îc 58 tuæi. Bè h¬n con 28 tuæi. Hái bè bao nhiªu tuæi, con bao nhiªu tuæi?
- C¶ líp ®äc vµ tãm t¾t bµi tËp b»ng s¬ ®å ®o¹n th¼ngo gi¶i bµi tËp 1 trªn phiÕu.
- LÇn lît häc sinh tæ 1 lµm trªn b¶ng líp, mçi em mét lêi gi¶i vµ mét phÐp tÝnh.
Bµi gi¶i
…………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………..
Bµi tËp 2: Theo tãm t¾t ®Ò to¸n:
Sè häc sinh c¶ líp: 28 em
Sè nam h¬n sè n÷: 4 em
Sè n÷ sinh: ? em
Sè nam sinh: ? em
C¶ líp tãm t¾t bµi to¸n b»ng s¬ ®å ®o¹n th¼ng, gi¶i bµi tËp 2 trªn phiÕu.
- LÇn lît mçi häc sinh tæ 2 lµm trªn b¶ng líp, mçi em mét lêi gi¶i vµ mét phÐp tÝnh.
Bµi gi¶i
…………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………..
Gi¸o ¸n sè 2
¸p dông ph¬ng phap d¹y häc tÝch cùc ®Ó gióp ®ì häc sinh yÕu kÐm khgi gi¶i to¸n cã lêi v¨n cña häc sinh líp 4.
Tªn bµi d¹y: LuyÖn tËp gi¶i to¸n cã lêi v¨n
TiÕt d¹y ngo¹i kho¸
Häc sinh c¸c líp: 4A - 4B - 4C
SÜ sè häc sinh yÕu c¶ 3 líp: 30 em
Ngêi so¹n: NguyÔn V¨n §oµi
Ngµy so¹n: 25/10/2005
Ngµy d¹y: 26/10/2005
A - Môc tiªu:
1. KiÕn thøc:
- Gióp häc sinh: Gióp häc sinh biÕt gi¶i ®îc c¸c bµi to¸n hîp cã hai - ba phÐp tÝnh. Khi t×m sè trung b×nh céng, khi t×m hai sè khi kÕt tæng vµ hiÖu cña hai sè ®ã.
- BiÕt ®Æt c¸c lêi gi¶i chÝnh x¸c vµ ®iÒn t©n c¸c danh sè chÝnh x¸ch.
2/ Kü n¨ng: Gi¶i to¸n cã lêi v¨n mét c¸ch râ rµng rµnh m¹ch, kh«ng lÆp c¸c lêi gi¶i hay ®Æt lêi gi¶i v« nghÜa.
- BiÕt gi¶i to¸n thµnh th¹o, ph¸t triÓn t duy to¸n häc qua viÖc quan s¸t nhËn xÐt ®Ò bµi.
3/ Th¸i ®é: Häc sinh cã ý thøc ham häc to¸n - kh«ng ng¹i khã khi gÆp bµi to¸n khã gi¶i hay to¸n hîp cã hai - ba phÐp tÝnh.
B - ChuÈn bÞ:
B¶ng phô vÏ s¬ ®å to¸n khi t×m hai sè khi biÕt tæng vµ hiÖu cña hai sè ®ã.
- Mét sè ®Ò to¸n do gi¸o viªn tù so¹n trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu häc sinh yÕu kÐm thêng hay vÊp lçi - kh«ng gi¶i ®îc, phiÕu bµi tËp.
- Ph¬ng ph¸p: Gi¶ng gi¶i
- LuyÖn tËp - thùc hµnh
- Nªu vÊn ®Ò vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
C - Mét sè ho¹t ®éng chñ yÕu:
Ho¹t ®éng 1:
I - KiÓm tra bµi cò:
1/ Häc sinh nh¾c l¹i c¸ch t×m sè trung b×nh céng
2/ Nh¾c l¹i ph¬ng ph¸p t×m hai sè khi biÕt tæng vµ hiÖu cña hai sè ®ã.
Ho¹t ®éng 2: Híng dÉn häc sinh gi¶i to¸n
GV: Híng dÉn l¹i mét sè ph¬ng ph¸p gi¶i to¸n hay c¸c bíc gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n.
Cô thÓ gi¸o viªn híng dÉn c¸c bíc sau ®©y:
Bíc 1: NhËn d¹ng ®Ò to¸n (T×m hiÓu ®Ò bµi)
T×m hiÓu vÒ: Dù kiÖn, Èn sè, ®iÒu kiÖn cña bµi to¸n.
Bíc 2: Tãm t¾t ®Ò to¸n, khi nhËn d¹ng xong häc sinh ph¶i t×m c¸ch tãm t¾t bµi to¸n b»ng ph¬ng ph¸p thÝch hîp nhÊt nh: Rót vÒ ®¬n vÞ - dïng tØ sè hay lµ ph¬ng ph¸p s¬ ®å ®o¹n th¼ng.
Bíc 3: LËp ch¬ng tr×nh gi¶i (Lùa chän c¸ch gi¶i)
Híng dÉn cho häc sinh ph©n tÝch, tæng hîp sµng läc nh»m lo¹i bá c¸c yÕu tè d thõa, c¸c trêng hîp kh«ng c¬ b¶n ®èi víi viÖc gi¶i to¸n.
Bíc 4: Tr×nh bµy c¸ch gi¶i
Qua t×m hiÓu ®Ò bµi, häc sinh ph¶i vËn dông c¸c ph¬ng ph¸p ®Ó tr×nh bµy bµi gi¶i sao cho ®îc kÕt hîp ®óng. Mçi phÐp to¸n gi¶i ph¶i ghi c©u tr¶ lêi ®óng kÕt qu¶ bµi to¸n.
Bíc 5: KiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶.
C¸c em kiÓm tra nh»m ph¸t hiÖn sai sãt nhÇm lÉn trong qu¸ tr×nh tÝnh to¸n hoÆc suy luËn. §©y lµ mét viÖc lµm rÊt quan träng, sau khi tiÕn hµnh xong bíc 4, thêng häc sinh hay bá qua bíc nµy.
Ho¹t ®éng 3: LuyÖn tËp thùc hµnh
Bµi to¸n 1: Nhµ trêng tæ chøc diÖt chuét, khèi líp I diÖt chuéc: 45 con, khèi líp II diÖt ®îc 97 con, khèi líp III diÖt ®îc 123 con khèi líp 4 diÖt ®îc 150 con, khèi líp 5 diÖt ®îc 200 con. Hái trung b×nh mçi khèi líp diÖt ®îc bao nhiªu con chuét?
Híng dÉn c¸ch gi¶i: Híng dÉn häc sinh gi¶i theo c¸c bíc
Bíc 1: NhËn d¹ng ®Ò to¸n
Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn
Ho¹t ®éng cña häc sinh
- §äc ®Ò to¸n (4-5em)
- Bµi to¸n thuéc d¹ng to¸n g×?
- T×m sè trung b×nh céng cña nhiÒu sè
- Cô thÓ bµi to¸n ë ®©y buéc chóng ta t×m c¸i g×?
- T×m sè chuét trung b×nh cña mçi líp diÖt chuét
- Muèn t×m ®îc trung b×nh mçi khèi líp diÖt ®îc ta lµm thÕ nµo?
- Muèn lµm ®îc nh vËy chóng ta ph¶i tÝnh tæng sè chuét c¶ n¨m khèi líp diÖt ®îc
Bíc 2: Tãm t¾t ®Ò bµi
- Muèn tØnh tæng sè chuét c¶ n¨m khèi líp ta ph¶i lµm phÐp tÝnh g×?
- PhÐp tÝnh céng
- Gäi HS lª b¶ng ghi tãm t¾t ®Ò to¸n
Tãm t¾t
- HS ghi tãm t¾t ®Ò bµi theo d¹ng rót vÒ ®¬n vÞ
VËy thÇy mêi 1 em lªn b¶ng tãm t¾t ®Ò to¸n cßn nh÷ng em cßn l¹i lËp tãm t¾t ®Ò bµi vµo b¶ng con
Sè chuét khèi I diÖt : 45 con
Sè chuét khèi II diÖt : 97 con
Sè chuét khèi IIIdiÖt : 123 con
Sè chuét khèi IV diÖt : 150 con
Sè chuét khèi V diÖt : 45 con
Bíc 3: LËp ph¬ng tr×nh gi¶i
GV Híng dÉn xong cho HS gi¶i to¸n
Bµi to¸n nµy chóng ta gi¶i qua mÊy phÐp tÝnh?
Chóng ta gi¶i bµi to¸n qua hai phÐp tÝnh
- GV gäi HS ®Æt lêi gi¶i cho bµi to¸n
Bíc 4: Tr×nh bµy c¸ch gi¶i
C¸ch tæ chøc
N1: §Æt lêi gi¶i phÐp tÝnh thø nhÊt
Chia líp thµnh 4 nhãm ®Ó ®Æt lêi gi¶i vµ gi¶i
N2: Gi¶i phÐp tÝnh thø nhÊt
GV theo dâi uèn n¾n ®éng viªn häc sinh söa nh÷ng lêi gi¶i bÞ sai
N3: §Æt lêi gi¶i cho phÐp tÝnh thø 2
N4: Gi¶i phÐp tÝnh thø 2
VD: C¶ 5 khèi líp diÖt ®îc söa l¹i: Sè chuét cña c¶ 5 khèi líp diÖt ®îc lµ
HS xung phong nªu ®¸p dè cña bµi
Hay c¶ 5 khèi líp diÖt ®îc sè chuét lµ
Gi¶i
Tæng sè chuét c¶ 5 khèi líp diÖt ®îc
45 + 97 + 123+150 + 200 = 615 (con)
- Lêi gi¶i 2: Mét khèi líp diÖt ®îc lµ
Trung b×nh mçi khèi líp diÖt ®îc
Söa l¹i: Trung b×nh sè chuét cña mçi khèi líp diÖt ®îc:
615 ; 5 = 123 (con chuét)
§¸p sè: 123 con chuét
Bíc 4: KiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶
GV nªu c©u hái:
- Em nµo cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch ®Æt lêi gi¶i cña c¸c b¹n?
- Lêi gi¶i c¸c b¹n nªu ®· râ rµng dÔ hiÓu
- KÕt qu¶ cña bµi to¸n ®· tho¶ m·nvíi yªu cÇu ®Ò bµi cha?
KÕt qu¶ cña bµi to¸n ®· tho¶ m·n víi yªu cÇu cña ®Ò tµi
- Gäi HS nh¾c l¹i c¸ch t×m sè trung b×nh céng cña nhiÒu sè.
HS nh¾c l¹i quy t¾c sÏ t×m sè trung b×nh céng.
Bµi to¸n 2:
GV ghi ®Ò bµi lªn b¶ng líp:
HS ®äc ®Ò bµi
§Ò bµi: Sè häc sinh trong líp 4A cã 26em, trong ®ã sè häc sinh nam Ýt h¬n sè häc sinh n÷ lµ 2 em. Hái líp 4A cã bao nhiªu häc sinh n÷ vµ bao nhiªu häc sinh nam?
HS ®äc ®Ò bµi kho¶ng 6 em ®äc
Bµi tËp 2: Gi¸o viªn híng dÉn häc sinh gi¶i theo 4 bíc nh bµi tËp 1. Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh tËp ph©n tÝch ®Ò tËp nªu lêi gi¶i nÕu sai cã thÓ cho b¹n kh¸c xung phong lªn b¶ng ph¸t biÓu l¹i lêi gi¶i. Gi¸o viªn söa l¹i chç sai c©u gi¶i sai vµ ghi b¶ng cho häc sinh.
Ho¹t ®éng 4: LuyÖn tËp cñng cè.
36 tuæi
26 tuæi
? tuæi
Gi¸o viªn cho häc sinh ®Æt ®Ò to¸n vµ gi¶i theo tãm t¾t sau häc sinh mçi líp lµm 1 bµi.
Líp 1A: Tuæi bè :
36 lÝt
5 lÝt
? lÝt
? tuæi
Tuæi con:
Líp 4A: Sè dÇu ë can 1 :
? lÝt
Sè dÇu ë can 2:
Líp 4C: HS líp 4A: 27 em
HS líp 4B: 32 em
HS líp 4C: 31 em
Trung b×nh HS mçi líp ? em
Häc sinh yÕu cña mçi líp lµm xong cã thÓ ®µo ë cho nhau ®Ó kiÓm tra ®¸nh gi¸.
Líp 4A kiÓm tra líp 4B
Líp 4B kiÓm tra vì cña líp 4C
Líp 4C kiÓm tra vì cña líp 4A
GV híng dÉn c¸c em nhËn xÐt ®¸nh gi¸ bµi lµm cña líp b¹n.
Lu ý gióp ®ì c¸c em söa lçi khi viÕt lêi gi¶i sai.
2/ Nªu nhiÒu häc sinh cha biÕt ®Æt ®Ò to¸n vµ gi¶i, gi¸o viªn cã thÓ híng dÉn l¹i cho c¸c em v× ®©y lµ ®èi tîng häc sinh yÕu ta kh«ng nªn cÇu toµn nh khi d¹y bµi theo chÊt lîng ®¹i trµ.
Ho¹t ®éng 5: Tæng kÕt
Gi¸o viªn nh¾c l¹i ph¬ng ph¸p vµ c¸c bíc cÇn tiÕn hµnh khi gi¶i mét bµi to¸n cã lêi v¨n ë häc sinh líp 4
- NhËn xÐt ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ giê häc
- Híng dÉn luyÖn thªm ë nhµ
TËp lµm c¸c bµi to¸n ®¬n cã 1 - 2 hoÆc 3 phÐp t×nh tuú møc ®é ë tõng em mµ gi¸o viªn ra ®Ò bµi.
PhÇn kÕt luËn
Trong giai ®o¹n ®æi míi nh hiÖn nay, nhiÖm vô cña gi¸o viªn ®ßi hái ngµy cµng cao, nÕu chØ tr«ng chê vµo nh÷ng g× s½n cã ®Ó yªu cÇu häc sinh tËp dît, b¾t chíc theo ®ã chØ míi lµ viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c gi¸o dôc mét c¸ch ®¬n thuÇn. D¹y bÊt cø m«n nµo chóng ta còng cÇn rÌn luyÖn kü n¨ng vËn dông thùc hiÖn vµ coi träng sù s¸ng t¹o cña häc sinh. §Æc biÖt trong d¹y häc m«n To¸n ë TiÓu häc nãi chung vµ ë m«n To¸n líp 4 nãi riªng, ngêi gi¸o viªn cÇn ph¶i chó träng ®Õn viÖc rÌn luyÖn kü n¨ng gi¶i c¸c bµi tËp trong SGK ®Ó båi dìng n¨ng lùc t duy cho häc sinh. §Ó lµm ®îc ®iÒu ®ã ngêi gi¸o viªn cÇn ph¶i chó ý ®Õn c¸c vÊn ®Ò sau:
1/ N¾m ®îc ®Æc ®iÓm t©m lý løa tuæi cña häc sinh TiÓu häc: T duy cô thÓ chiÕm u thÕ, c¸c em thÝch tß mß ham hiÓu biÕt, tõ ®ã lùa chän nh÷ng néi dung, ph¬ng ph¸p phïhîp, kh¬i dËy tÝnh tß mß ham hiÓu biÕt cña häc sinh còng nh t¹o høng thó cho häc sinh häc tËp.
2/ N¾m v÷ng néi dung ch¬ng tr×nh, b¶n chÊt cña tõng d¹ng to¸n, huy ®éng ®îc nh÷ng hiÓu biÕt, tri thøc vèn cã cña häc sinh ®Ó häc sinh tù m×nh cã thÓ chiÕm lÜnh ®îc kiÕn thøc cña bµi d¹y mét c¸ch ®éc lËp, s¸ng t¹o, lÊy häc sinh lµm nh©n vËt trung t©m cña giê d¹y.
3/ Gi¸o viªn cÇn lùa chän bµi tËp phï hîp víi ®èi tîng häc sinh cña líp ®èi víi häc sinh yÕu cÇn cã sù gióp ®ì riªng ®Ó ®¹t yªu cÇu. §èi víi häc sinh kh¸ giái cÇn ph¶i rÌn luyÖn kü n¨ng gi¶i to¸n nhanh h¬n, cã c¸ch ng¾n gän nhÊt ®ång thêi ®Ó c¸c em béc lé hÕt n¨ng lùc cña m×nh (Cã thÓ cho häc sinh lµm mét sè bµi tËp cao ®èi víi häc sinh cã n¨ng khiÕu to¸n)
4/ Tæ chøc tiÕt häc sao cho mäi häc sinh ®Òu ®îc ho¹t ®éng mét c¸ch chñ ®éng trong mäi kh©u ®Ó ®¹t kÕt qu¶ cao nhÊt. VËn dông kiÕn thøc gi¶i hÕt c¸c bµi tËp trong SGK vµ mét sè bµi to¸n trong ®êi sèng thùc tiÔn.
5/ Sö dông nhiÒu h×nh thøc linh ho¹t ®Ó thu hót häc sinh vµo gi¶i to¸n.
6/ ViÖc d¹y häc m«n to¸n nh»m b¶o ®¶m tÝnh khoa häc, tÝnh chÝnh x¸c, tÝnh s ph¹m, gi¸o viªn cÇn ph¸t huy tÝnh chñ ®éng, s¸ng t¹o, t duy l«gÝc cña häc sinh vµ kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é vÒ to¸n häc vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc. Qua nghiªn cøu d¹y häc, häc tËp c¸c tµi liÖu cã liªn quan ®Õn ch¬ng tr×nh, néi dung gi¶ng d¹y.
MÆc dï ®Ò tµi ®· hoµn thµnh vµ b¶n th©n t«i khi lµm ®Ò tµi nµy ®· cã nhiÒu cè g¾ng; song do thêi gian, do kh¶ n¨ng vµ kinh nghiÖm cßn h¹n chÕ nªn ®Ò tµi kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt. T«i rÊt mong sù gãp ý cña c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o trong héi ®ång khoa häc cña nhµ trêng, c¸c b¹n bÌ ®ång nghiÖp vµ ®Æc biÖt lµ sù gãp ý cña thÇy gi¸o TiÕn sü: §ç Xu©n Th¶o ®Ó ®Ò tµi nµy ®îc hoµn thiÖn h¬n.
ý kiÕn ®Ò xuÊt
1/ S¸ch gi¸o khoa: Yªu cÇu Bé vµ c¸ch ngµnh cã liªn quan t¹o ®iÒu kiÖn xuÊt b¶n riªng vÒ s¸ch gióp häc sinh gÆp khã kh¨n khi gi¶i to¸n ë TiÓu häc.
VD: To¸n n©ng cao ë c¸c líp, båi dìng häc sinh giái xuÊt b¶n nhiÒu nhng kh«ng cã s¸ch gióp ®ì phô ®¹o thªm cho nh÷ng häc sinh yÕu kÐm khi häc to¸n mµ chØ xen kÎ mét phÇn nµo trong c¸c cuèn ph¬ng ph¸p d¹y häc to¸n ë tiÓu häc.
2/ VÒ phÝa gia ®×nh, nhµ trêng, x· héi: X· Héi cÇn quan t©m, nhµ trêng chó ý h¬n tíi nh÷ng häc sinh häc yÕu, kh«ng nªn kh«ng cã th¸i ®é kh«ng tèt ®èi víi nh÷ng häc sinh ®ã.
3/ §èi víi nhµ trêng cÇn chän cö nh÷ng gi¸o viªn cã kinh nghiÖm, cã nhiÖt t×nh ®Ó phô ®¹o gióp ®ì nh÷ng häc sinh yÕu kÐm khi gi¶i to¸n cã lêi v¨n nãi riªng vµ nh÷ng häc sinh yÕu kÐm c¸c m«n kh¸c nãi chung.
TriÓn väng nghiªn cøu sau ®Ò tµi
Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ d¹y thùc nghiÖm mÆc dï ®Ò tµi cã tÝnh kh¶ thi rÊt cao vµ ®· mang l¹i kÕt qu¶ d¹y häc gi¶i to¸n tèt. Nhng bªn c¹nh ®ã ®Ò tµi cßn mét sè tån t¹i mµ em hy väng m×nh sÏ ®îc tiÕp tôc nghiªn cøu ®Ò tµi cã tÝnh kh¶ thi cao h¬n, øng dông ®îc réng r·i cho viÖc gi¶i to¸n tèt h¬n.
Do thêi gian nghiªn cøu ng¾n kinh nghiÖm cña b¶n th©n cßn h¹n hÑp nªn em mong r»ng ®îc sù gãp ý chØ b¶o cña quý thÇy c« gi¸o trong khoa gi¸o dôc tiÓu häc trêng ®¹i häc s ph¹m Hµ Néi vµ c¸c b¹n ®ång nghiÖp./.
Tµi liÖu tham kh¶o
---------------------
1/ S¸ch gi¸o khoa To¸n 4 phÇn I - II ch¬ng tr×nh TiÓu häc n¨m 2000. Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc 2003.
T¸c gi¶: §ç §×nh Hoan (Chñ biªn) NguyÔn - ¸ng - Vò Quèc Chung - §µo Th¸i Lai - §ç Trung HiÖu - TrÇn Diªn HiÓn - Ph¹m Thanh Tr©m - KiÒu §øc Thµnh - Lª TiÕn Thµnh - Vò D¬ng Thuþ.
2/ Tµi liÖu híng dÉn gi¶ng d¹y To¸n 4 phÇn I + II ch¬ng tr×nh TiÓu häc n¨m 2000.
T¸c gi¶: §ç §×nh Hoan (Chñ biªn) NguyÔn ¸ng - Vò Quèc Chung - §µo Th¸i Lai - §ç Trung HiÖu - TrÇn Diªn HiÓn - Ph¹m Thanh T©m - KiÒu §øc Thµnh - Lª TiÕn Thµnh - Vò D¬ng Thuþ.
3/ S¸ch gi¸o viªn To¸n 4 ch¬ng tr×nh c¶i c¸ch gi¸o dôc.
T¸c gi¶: Ph¹m V¨n Hoµn - §ç Trung HiÖu - §ç §×nh Hoan - §µo N·i - Vò D¬ng Thuþ
4/ Gi¸o tr×nh: Ph¬ng ph¸p d¹y häc m«n To¸n ë TiÓu häc
T¸c gi¶: §ç Trung HiÖu - §ç §×nh Hoan - Vò D¬ng Thuþ - Vò Quèc Chung.
(Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc 2001)
5/ Ph¬ng ph¸p d¹y To¸n bËc TiÓu häc.
T¸c gi¶: Ph¹m §×nh Thùc
(Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc S ph¹m)
6/ Thùc hµnh ph¬ng ph¸p d¹y häc To¸n ë tiÓu häc
T¸c gi¶: §µo Tam (Chñ biªn)
Ph¹m Thµnh Th«ng - Hoµn B¸ ThÞnh (HuÕ 2004)
7/ To¸n ph¸t triÓn líp 4, Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc 1996
T¸c gi¶: NguyÔn Danh Ninh - NguyÔn Ngäc Oanh
Các file đính kèm theo tài liệu này:
luan van gia toan co loi van4(minh).doc
