Giúp học sinh lớp 5 học tốt văn miêu tả

ÑAËT VAÁN ÑEÀ : I . LYÙ DO : T rong chöông trình tieåu hoïc , caùc baøi laøm vaên gaén vôùi chuû ñieåm cuûa ñôn vò hoïc . Quùa trình thöïc hieän caùc kó naêng phaân tích ñeà , tìm yù , quan saùt , vieát ñoaïn laø nhöõng cô hoäi giuùp treû môû roäng hieåu bieát veà cuoäc soáng . Hoïc caùc tieát Taäp laøm vaên , hoïc sinh coù ñieàu kieän tieáp caän vôùi veû ñeïp cuûa con ngöôøi , thieân nhieân qua caùc baøi vaên , ñoaïn vaên ñieån hình . Khi phaân tích ñeà taäp laøm vaên , hoïc sinh coù dòp höôùng tôùi caùi chaân , caùi thieän, caùi mó , . . . ñöôïc ñònh höôùng trong caùc ñeà baøi . Nhöõng cô hoäi ñoù laøm cho tình caûm yeâu meán , gaén boù giöõa thieân nhieân vôùi con ngöôøi vaø söï vieäc xung quanh cuûa treû naûy nôû , taâm hoàn , tình caûm cuûa treû theâm phong phuù . Ñoù laø nhöõng nhaân toá quan troïng goùp phaàn hình thaønh nhaân caùch toát ñeïp cuûa treû . II . TAÀM QUAN TROÏNG : Ñeå laøm ñöôïc moät baøi vaên hay , hoïc sinh caàn huy ñoäng caùc kieán thöùc veà taäp ñoïc , luyeän töø vaø caâu , voán hieåu bieát , . . . Noùi chung , moân Taäp laøm vaên laø toång hôïp caùc kieán thöùc maø hoïc sinh hoïc ñöôïc ôû caùc phaân moân Tieáng vieät . Khi giaûng daïy Taäp laøm vaên , giaùo vieân hay gaëp phaûi khoù khaên laø hoïc sinh thuï ñoäng , ít phaùt bieåu , coù chaêng cuõng chæ laø nhöõng hoïc sinh khaù gioûi . Baøi vaên cuûa caùc em chöa coù söï lieân keát thaønh ñoaïn , yù töôûng coøn ngheøo naøn , . . . noùi ñaõ khoù , vieát caøng khoù hôn . Do vaäy, sau moät thôøi gian giaûng daïy , toâi ñaõ suy nghó phaûi laøm theá naøo ñeå giuùp caùc em höùng thuù vaø hoïc toát moân hoïc naøy . NOÄI DUNG CHÍNH : I . BIEÄN PHAÙP XÖÛ LYÙ : 1/ Phaùt hieän hoïc sinh coù naêng khieáu : Coù nhieàu naêng khieáu cuûa hoïc sinh ñöôïc phaùt trieån töø khi coøn raát beù , nhaát laø ôû baäc Tieåu hoïc . Coù nhieàu em boäc loä khaû naêng veà Haùt – Nhaïc , Myõ thuaät, Veõ , Ngoaïi ngöõ , Toaùn , Vaên , . . . nhöng nhöõng naêng khieáu ñoù neáu khoâng ñöôïc chaêm soùc , boài döôõng thì naêng khieáu coù theå bò bieán maát ñi . Hoïc sinh coù naêng khieáu Vaên neáu ñöôïc vun xôùi , höôùng daãn chu ñaùo thì raát deã daøng trôû thaønh hoïc sinh gioûi Vaên . $ Coù theå phaùt hieän hoïc sinh coù naêng khieáu töø lôùp naøo ? Caàn phaùt hieän naêng khieáu vaên cuûa treû töø khi coøn hoïc lôùp Moät ( cuõng coù theå ôû löùa tuoåi Maãu giaùo ) . Nhöõng treû em phaùt trieån toát veà ngoân ngöõ coù nhöõng bieåu hieän nhö : duøng nhieàu töø ngöõ chính xaùc ñeán noãi thaày coâ , cha meï cuõng phaûi ngaïc nhieân , noùi naêng , dieãn ñaït caâu cuù roõ raøng , maïch laïc. Nhìn chung , treû em ñeàu thích nghe keå chuyeän : Nhöõng hoïc sinh coù naêng khieáu vaên coù theå nhôù vaø keå toùm taét noäi dung caâu chuyeän moät caùch maïch laïc , keå coù ñaàu , coù ñuoâi , thích nghe ñoïc thô vaø thuoäc nhieàu baøi thô hôn nhöõng treû khaùc cuøng löùa tuoåi . Caùc em thöôøng coù nhöõng xuùc caûm, tình caûm , nhaïy beùn tröôùc nhöõng hieän töôïng , söï vieäc xaûy ra xung quanh . Caùc em coøn coù khaû naêng quan saùt tinh teá , giaøu trí töôûng töôïng , voán töø ña daïng vaø phong phuù . 2/ Giuùp hoïc sinh hoïc toát moân Taäp laøm vaên nhö theá naøo ? - Giôø hoïc Taäp laøm vaên , neáu moät hoïc sinh khoâng say meâ , khoâng thích thuù thì ta coù khoå coâng luyeän taäp cuõng khoâng ñaït ñöôïc keát quaû . Ñeå giuùp hoïc sinh coù ñöôïc söï höùng thuù trong caùc giôø hoïc , toâi ñaõ thöïc hieän caùc bieän phaùp cuï theå nhö sau : 2.1 / Cung caáp voán töø , laøm giaøu voán töø cho hoïc sinh : - Hoïc sinh hieåu theâm moät töø môùi laø hieåu theâm moät khaùi nieäm môùi . Maø ngoân ngöõ gaén chaët vôùi tö duy . Ngoân ngöõ phaùt trieån thì tö duy cuõng phaùt trieån theo. - Laøm giaøu voán töø cho hoïc sinh nhaát laø nhöõng töø töôïng hình , töôïng thanh , töø gôïi taû maøu saéc , . . . ñeå giuùp caùc em vieát toát theå loaïi vaên mieâu taû . - Coù nhieàu ñeà taøi nhoû ñeå gôïi cho hoïc sinh tìm töø . Ví duï ôû lôùp 5 , hoïc theå loaïi vaên taû ngöôøi , giaùo vieân coù theå cho hoïc sinh tìm caùc töø ñeå mieâu taû veà hình daùng nhö :” Tìm töø ñôn hoaëc töø phöùc ñeå mieâu taû khuoân maët , maùi toùc , ñoâi maét , nuï cöôøi gioïng noùi , daùng ñi , . . .” - Ngoaøi ra ,coøn coù nhöõng caùch boài döôõng khaùc laøm giaøu voán töø cho hoïc sinh , chaúng haïn , cho hoïc sinh tìm töø ñoàng nghóa , töø traùi nghóa, töø ñöôïc duøng theo nghóa goác , nghóa chuyeån , . . . - Veà phöông phaùp troø chôi , toâi cho hoïc sinh thi ñua tìm caùc töø laùy coù aâm ñaàu theo thöù töï Alphabeùt : * Giaùo vieân coù theå chia hoïc sinh laøm hai nhoùm ( hoaëc nhieàu hôn) cuøng tìm töø trong moät thôøi gian ñöôïc quy ñònh cuï theå ( moät voøng ñoàng hoà caùt). * Laàn löôït töøng hoïc sinh leân baûng ghi töø theo baûng chöõ caùi ñaõ ghi saün. * Hoïc sinh 1 ghi xong , chuyeàn phaán cho Hoïc sinh 2 , cöù theá cho ñeán em cuoái cuøng , . . . Nhoùm naøo tìm ñöôïc nhieàu töø thì nhoùm ñoù thaéng : b - boàng beành baäp beânh c - cöùng caùp caàn cuø d - dòu daøng deã daøng ñ - ñeàu ñaën ñuùng ñaén g - goïn gaøng gaëp gôõ h - hiu haét huøng haäu k - kóu kòt keõo keït l - lung linh laáp laùnh m - meânh moâng mieät maøi n - noùng nöïc no neâ r - ríu rít roùc raùch s - saïch seõ suoân seû t - tæ teâ tí taùch v - veùo von vi vu x - xa xaêm xoân xao - Cuõng vôùi phöông phaùp troø chôi , caùc nhoùm seõ thi ñua tìm caùc töø laùy bieát raèng aâm cuoái cuûa töø laùy ñöùng tröôùc seõ laø aâm ñaàu cuûa töø laùy ñöùng sau : - an nhaøn , no neâ , eâm ñeàm , meânh moâng , ngaøo ngaït , tí taùch , chi chít , tíu tít , tæ mæ , môn môûn , noùng nöïc , cuoàn cuoän , nuõng nòu , um tuøm , moûng manh , nhanh nheïn , non nôùt , tieân tieán , . . . - Toâi coøn duøng hình thöùc naøy ñeå vaän duïng tìm töø gheùp , töø theo chuû ñeà , töø loaïi, . . . , phaân bieät nghóa chung cuûa töø vaø nghóa cuûa töø trong vaên caûnh . 2.2/ Luyeän vieát caâu vaên : - Luyeän cho hoïc sinh vieát ñuùng caâu ngöõ phaùp : Hoïc sinh chæ caàn vieát caâu vaên coù ñaày ñuû boä phaän chuû ngöõ vaø vò ngöõ , dieãn ñaït caâu vaên saùng suûa , ngaén goïn . Bieát duøng daáu caâu , ngaét caâu ñuùng choã , yù töôûng muoán dieãn ñaït seõ roõ raøng hôn, ngöôøi ñoïc seõ hieåu ñöôïc yù töôûng cuûa mình . Trong vaên vieát , vieäc duøng daáu phaåy laø khoù hôn caû . - Vaäy coù bao nhieâu tröôøng hôïp duøng daáu phaåy khi vieát caâu vaên maø giaùo vieân chöa höôùng daãn cho hoïc sinh ? Haõy höôùng daãn vaø giuùp cho hoïc troø nhoû cuûa chuùng ta hieåu vaø vaän duïng daáu caâu moät caùch thaønh thaïo töøng tröôøng hôïp . ->Toâi cho hoïc sinh so saùnh caùch dieãn ñaït caùc caâu döôùi ñaây : ! Caùch 1 : Nhöõng chieác xe ñaïp coïc caïch chaïy . Maáy con boø ñang gaëm coû . Toâi ñaõ hoïc lôùp naêm . Em nhôù thaày Tuaán , ngöôøi thaày kính yeâu ñaõ taän tuî daïy doã chuùng em naêm hoïc lôùp Ba . ! Caùch 2 : Treân con ñöôøng ñaát ñoû , nhöõng chieác xe ñaïp coïc caïch chaïy . Xa xa , treân thaûm coû non möôït , maáy con boø ñang gaëm coû ngon laønh. Baây giôø toâi ñaõ hoïc lôùp Naêm . Haèng ngaøy , khi nhìn thaáy coâ giaùo vieát baøi treân baûng , em laïi nao nao nhôù veà thaày Tuaán , ngöôøi thaày kính yeâu ñaõ taän tuî daïy doã chuùng em naêm hoïc lôùp Ba . Giôø ñaây , nhìn nhöõng haït buïi phaán rôi rôi . . . , em laïi nao nao nhôù veà thaày Tuaán , ngöôøi thaày kính yeâu ñaõ taän tuî daïy doã chuùng em naêm hoïc lôùp Ba . -> Hoïc sinh seõ nhaän xeùt thaät deã daøng : Nhöõng caâu vaên coù söû duïng boä phaän traïng ngöõ , duøng daáu caâu thích hôïp , caâu vaên caøng cuï theå , sinh ñoäng hôn . Vaäy thì vieäc giaùo vieân luyeän taäp cho hoïc sinh bieát caùch môû roäng caâu laø raát caàn thieát ñeå giuùp caùc em vieát toát , dieãn ñaït toát moät caâu vaên . 2.3/ Höôùng daãn hoïc sinh söu taàm, tích luyõ caùc hình aûnh vaên hoïc : Qua caùc baøi taäp ñoïc , baøi thô , baøi ñoïc theâm , . . . toâi giuùp hoïc sinh caùch phaùt hieän vaø ghi laïi moät yù hay , nhöõng caâu vaên hay vaøo “ soå tay vaên hoïc” . Bôûi vì söu taàm , tích luyõ , ghi cheùp töøng caâu vaên hay , nhöõng caâu thô giaøu caûm xuùc , nhöõng caâu ca , lôøi haùt , . . . laâu daàn seõ thaám hình aûnh vaên hoïc ñöôïc tích luyõ gioáng nhö nguyeân vaät lieäu thì “ toaø laâu ñaøi vaên hoïc” cuûa caùc em caøng to , caøng ñeïp . + Coù hoïc sinh ñaõ ghi ñöôïc nhöõng caâu danh ngoân nhö : “ Treân böôùc ñöôøng thaønh coâng khoâng coù daáu chaân cuûa ngöôøi löôøi bieáng” + Coù em ñaõ ghi ñöôïc nhöõng ñoaïn vaên gôïi caûm nhö : “ Hai caùnh coång saét to noái lieàn vôùi hai bôø töôøng vöõng chaõi nhö hai chaøng veä só baûo veä cho khuoân vieân tröôøng taùch haún sinh hoaït nhoän nhòp cuûa con ñöôøng beân ngoaøi . Beân treân laø taám bieån lôùn sôn xanh noåi baät haøng chöõ :” Tröôøng Tieåu hoïc Leâ Vaên Taùm”. ( Ñoaïn vaên taû Caùnh coång tröôøng ). - Taát caû nhöõng lôøi leõ , nhöõng tö töôûng aáy sao hoàn nhieân ngaây thô ñeán vaäy ? Caùc em thöôøng xuyeân söu taàm, tích luyõ nhöõng hình aûnh vaên hoïc thì soå tay vaên hoïc caùc em caøng phong phuù thì caùc em caøng mau tieán boä , caøng coù kó naêng vieát toát . 2.4/ Höôùng daãn hoïc sinh caùch caûm nhaän caùi hay , caùi ñeïp trong moät ñoaïn vaên: - Hoïc sinh deã caûm nhaän , rung caûm tröôùc caùi hay , caùi ñeïp trong vaên hoïc . Qua ñoù , giuùp hoïc sinh caûm thuï vaên hoïc , giuùp em coù nhöõng caûm xuùc thaåm mó xoay quanh caùi ñeïp trong thieân nhieân , caùi ñeïp trong xaõ hoäi . - Muoán hoïc sinh caûm thuï ñöôïc taùc phaåm , phaûi coù nhöõng ñeà taøi hay . Ví du 1ï : - Ñoaïn vaên trong baøi “ Haïng A Chaùng” A Chaùng ñeïp ngöôøi thaät . Möôøi taùm tuoåi , ngöïc nôû voøng cung , da ñoû nhö lim , baép tay , baép chaân raén nhö traéc , guï . Voùc cao , vai roäng , ngöôøi ñöùng thaúng nhö caùi coät ñaù trôøi troàng . - Caùch thöïc hieän : + Hoïc sinh suy nghó , töï ñaët vaø ghi caùc caâu hoûi khaùc nhau , xoay quanh noäi dung ñoaïn vaên treân . Keát quaû hoïc sinh töï ñaët ra ñöôïc caùc caâu hoûi khaùc nhau raát phong phuù : Ñoaïn vaên mieâu taû gì cuûa nhaân vaät ? Tìm nhöõng töø gheùp ñeå söû duïng trong ñoaïn ? Neâu nhöõng hình aûnh so saùnh ? Ñoïc xong ñoaïn naøy , baïn coù caûm xuùc gì ? Ví duï 2 : - Ñoaïn vaên taû “ Baø toâi” Gioïng baø traàm boång , ngaân nga nhö tieáng chuoâng . Noù khaéc saâu vaøo trí nhôù toâi deã daøng , vaø nhö nhöõng ñoaù hoa , cuõng dòu daøng , röïc rôõ , ñaày nhöïa soáng .Khi baø mæm cöôøi , hai con ngöôi ñen saãm nôû ra , long lanh , dòu hieàn khoù taû , ñoâi maét aùnh leân nhöõng tia saùng aám aùp , töôi vui . Maët duø treân ñoâi maù ngaâm ngaâm ñaõ coù nhieàu neáp nhaên , khuoân maët cuûa baø toâi hình nhö vaãn töôi treû . - Caùch thöïc hieän : + Giaùo vieân chia lôùp thaønh nhoùm 4 , yeâu caàu töøng nhoùm suy nghó caâu hoûi , ñaët vaán ñeà ñeå chæ ñònh moät trong nhöõng nhoùm baïn traû lôøi caâu hoûi ñaõ ñaët ra . + Sau khi traû lôøi , boå sung yù kieán , ñöôïc quyeàn ñaët caâu hoûi phoûng vaán nhoùm tieáp theo : Tìm töø laùy coù trong ñoaïn vaên ? Tìm nhöõng töø ngöõ gôïi taû ngoaïi hình baø ? Giaûi thích nghóa cuûa töø “ con ngöôi”? Ví duï 3 : - Hoïc sinh coù theå töï tìm moät ñoaïn vaên , ñoaïn thô maø mình thích ñeå trình baøy cho caû lôùp cuøng trao ñoåi ñeå caûm thuï vaên : “ Neáu nhaém maét nghó veà cha meï Ñaõ nuoâi em khoân lôùn töøng ngaøy Tay boàng beá sôùm khuya vaát vaû Maét nhaém roài laïi môû ra ngay” Ñoaïn thô treân taùc giaû Vuõ Quaàn Phöông muoán noùi gì vôùi caùc em ? 2.5/ Reøn kó naêng dieãn ñaït yù : Ví duï 1: - Em haõy nhaém maét laïi , nghó veà moät ngöôøi naøo ñoù coù quan heä ñaëc bieät trong cuoäc soáng cuûa em vaø mieâu taû ngöôøi ñoù . +Yeâu caàu hoïc sinh seõ vieát nhanh nhöõng suy nghó cuûa mình , trao ñoåi cho nhau cuøng ñoïc . + Keát quaû : Coù em ñaõ vieát ñöôïc nhöõng yù nhö : Maùi toùc ñen gôïn soùng , boàng beành . Laøn da raùm naéng . Ñoâi maét saùng tinh anh, cöông nghò . Moät trí tueä minh maãn . Thích nghe nhaïc, thích ñoïc saùch Ví duï 2 : Xaùc ñònh maãu ñoaïn vaên döôùi ñaây laø ñoaïn môû baøi hay keát baøi? Töï ñaët ñeà baøi cho moãi ñoaïn vaên ñoù . Töø nhaø em ñeán tröôøng coù theå ñi theo nhieàu con ñöôøng . Nhöng con ñöôøng maø em thích ñi hôn caû laø con ñöôøng Nguyeãn Tröôøng Toä . Em raát yeâu quyù con ñöôøng töø nhaø ñeán tröôøng . Saùng naøo ñi hoïc , em cuõng thaáy con ñöôøng saïch seõ . Em bieát ñaáy laø nhôø coâng queùt doïn ngaøy ñeâm cuûa caùc coâ baùc coâng nhaân veä sinh .Em vaø caùc baïn baûo nhau khoâng xaû raùc böøa baõi ñeå con ñöôøng luoân saïch ñeïp . Sau nhöõng ngaøy laøm vieäc baän roän , ai cuõng thích tìm ñeán thieân nhieân . Ñöôïc cuøng gia ñình ñi bieån Vuõng Taøu trong chieàu thöù baûy vöøa qua , em ñaõ coù dòp ngaém böùc tranh thieân nhieân soáng ñoäng vaø ñaày aán töôïng cuûa bieån luùc hoaøng hoân . Bieån ñeâm thaät yeân tónh . Nhöng em bieát trong khuùc nhaïc rì raàm muoân thuôû cuûa ñaïi döông laïi oâm aáp nhieàu chôø mong vaø hy voïng : Nhöõng ñoaøn thuyeàn ra khôi kia seõ löôùt soùng vaøo bôø tröôùc bình minh , nhöõng khoang thuyeàn seõ ñaày aép caù vaø tieáng cöôøi saûng khoaùi cuûa caùc baùc ngö daân . Sau khi xaùc ñònh ñoaïn vaên , hoïc sinh taäp vieát ñoaïn môû baøi ( giaùn tieáp , tröïc tieáp ) , keát baøi ( môû roäng , khoâng môû roäng ) theo maãu , theo chuû ñeà. Keát quaû : Hoïc sinh hieåu raèng môû baøi laø raát quan troïng , vieát toát ñoaïn môû baøi seõ kích thích ñöôïc söï höùng thuù cho ngöôøi ñoïc .Vieát toát ñoaïn keát baøi ñoïng laïi trong ngöôøi ñoïc nhöõng caûm xuùc , nhöõng suy nghó. II . HIEÄU QUAÛ BAN ÑAÀU : Noäi dung ñeà taøi luoân laø moät nguoàn caûm höùng ñeå hoïc troø toâi thích vieát vaên . Toâi luoân chuù yù ñeán vieäc soaïn ñeà baøi gôïi caûm xuùc , gaàn guõi vôùi cuoäc soáng xung quanh caùc em . Caûi caùch phöông phaùp daïy vaø hoïc moân Taäp laøm vaên , toâi ñaõ vaän duïng caùc bieän phaùp daïy hoïc theo höôùng tích cöïc nhö treân .Qua ñoù , hoïc sinh cuûa toâi ñaõ töï giaùc thöïc hieän toát caùc hoaït ñoäng hoïc taäp nhö sau : Hoïc sinh töï thuyeát trình baøi vieát cuûa mình döôùi söï toå chöùc cuûa giaùo vieân. Hoïc sinh töï “chaám cheùo baøi” cuûa nhau. Hoïc sinh töï tìm nhöõng caâu vaên dieãn ñaït hay ngay trong baøi laøm cuûa mình vaø trong baøi laøm cuûa baïn . Töï ruùt kinh nghieäm , töï söõa chöõa caâu vaên cho hoaøn chænh. KEÁT LUAÄN : M oät soá kinh nghieäm toâi ghi ra ôû ñaây vôùi hy voïng raèng : Ñaây seõ laø moät taøi lieäu nhoû ñeå caùc quyù ñoàng nghieäp coù theå tham khaûo , vaän duïng trong nhöõng tình huoáng sö phaïm thích hôïp . Bôûi vì , daïy toát moân Taäp laøm vaên chính laø ñaõ goùp phaàn giaùo duïc hoïc sinh tình yeâu Tieáng vieät , yeâu tieáng Meï ,yeâu söï phong phuù , meânh moâng cuûa Tieáng vieät – Tieáng noùi cuûa daân toäc Vieät Nam .