Hãy trình bày và phân tích các tác nhân cơ bản của quá trình xã hội hoá

TR NG Đ I H C K THU T CÔNG NGH TP HCMƯỜ Ạ Ọ Ỹ Ậ Ệ KHOA QU N TR KINH DOANHẢ Ị L P 1 XÃ H I H CỚ Ộ Ọ TI U LU NỂ Ậ HÃY TRÌNH BÀY VÀ PHÂN TÍCH CÁC TÁC NHÂN C B N C AƠ Ả Ủ QUÁ TRÌNH XÃ H I HOÁỘ Gi ng viên h ng d nả ướ ẫ : TS Tr ng Văn Vươ ỹ Sinh viên th c hi n:ự ệ Lê Th Vân Anh ị L p 09DQN3ớ Tháng 5/2010 I M Đ UỞ Ầ Trong su t cu c đ i, m i con ng i luôn có s bi n đ i liên t c t hìnhố ộ ờ ỗ ườ ự ế ổ ụ ừ th c đ n n i dung, b n ch t theo quy lu t v n đ ng c a t nhiên xã h i.ứ ế ộ ả ấ ậ ậ ộ ủ ự ộ Theo tính liên t c đó , b n thân con ng i luôn ph i ti p thu h c h i v n nụ ả ườ ả ế ọ ỏ ề ề văn hóa mà h đ c sinh ra, lĩnh h i nh ng kinh nghi m th c t , đ áp d ngọ ượ ộ ữ ệ ự ế ể ụ đi vào cu c s ng tr thành m t con ng i toàn di n. Quá trình h c t p nàyộ ố ở ộ ườ ệ ọ ậ không b gi i t i nh ng đi m c a các giai đo n s ng, mà nó di n ra trongị ớ ạ ữ ể ủ ạ ố ễ su t cu c đ i. Ngay t khi m i sinh ra, m i cá nhân đã h c cách nh n di n,ố ộ ờ ừ ớ ỗ ọ ậ ệ cách đi, cách nói, khi c p sách đ n tr ng “ h c bi t ch , h c cách làm tính”ắ ế ườ ọ ế ữ ọ và đ n nh ng giai đo n v sau: tr ng thành, trung niên, cu i đ i, b i vi cế ữ ạ ề ườ ố ờ ở ệ h c không bao gi gi i h n. Đó là quy trình c b n c a xã h i h c.ọ ờ ớ ạ ơ ả ủ ộ ọ Do có s liên quan gi a xã h i hóa v i m t văn hóa, mà có s đ m b o vự ữ ộ ớ ặ ự ả ả ề tính liên t c t th h này sang th h khác, con ng i ch tr thành conụ ừ ế ệ ế ệ ườ ỉ ở ng i thông qua s t ng tác v i nhi u ng i, nhi u thành viên trong khôngườ ự ươ ớ ề ườ ề th nhìn nh n nhân cách và cách hòa nh p v i c ng đ ng xã h i. Nh v y xãể ậ ậ ớ ộ ồ ộ ư ậ h i hóa là gì?ộ II XÃ H I HÓAỘ 1. Khái ni mệ Xã h i hóa là m t quá trình mà cá nhân gia nh p vào nhóm xã h i vàoộ ộ ậ ộ c ng đ ng xã h i và đ c xã h i ti p nh n cá nhân nh m t thành viênộ ồ ộ ượ ộ ế ậ ư ộ chính th c c a mình, là quá trình cá nhân ti p nh n n n văn hóa xã h i, làứ ủ ế ậ ề ộ quá trình cá nhân h c t p b t ch c l n nhau và là quá trình h c cáchọ ậ ắ ướ ẫ ọ đóng vai trò xã h i theo đúng khuôn m u hành vi nh m đáp ng s mongộ ẫ ằ ứ ự đ i c a toàn xã h i. Đi u quan tr ng trong quá trình cá nhân cá nhân giaợ ủ ộ ề ọ nh p, hòa h p v i c ng đ ng xã h i là cá nhân đó ph i có đ tiêu chu n,ậ ợ ớ ộ ồ ộ ả ủ ẩ ph i mài mòn nh ng góc c nh c a mình, c a cái tôi d tìm đ c ti ng nóiả ữ ạ ủ ủ ể ượ ế chung c a c ng đ ng.ủ ộ ồ 2. Vai trò Trong khoa h c xã h i, xã h i hóa t ng cá nhân cũng chính là quá trình làmọ ộ ộ ừ chuy n bi n con ng i t th c th sinh h c thành th c th xã hôi. Đó làể ế ườ ừ ự ể ọ ự ể quá trình hình thành nhân cách, trong đó có s c sát thích ng c a cá nhânự ọ ứ ủ v i các gớ iá tr chu n m c c a các khuôn m u hành vi, qua đó cá nhân duyị ẩ ự ủ ẫ trì đ c kh năng ho t đ ng xã h i.ượ ả ạ ộ ộ Th c t conự ế ng i ph i hi u bi t xã h i đ s ng, ngoài s t n t i mangườ ả ể ế ộ ể ố ự ồ ạ tính sinh h c đ n thu n, vi c h p th kinh nghi m xã h i giúp cá nhânọ ơ ầ ệ ấ ụ ệ ộ nâng cao nâng cách, t o nên h th ng t duy, c m xúc hành đ ng trongạ ệ ố ư ả ộ t ng tác xã h i. Ch có nh v y con ng i m i có s khác bi t so v iươ ộ ỉ ư ậ ườ ớ ự ệ ớ đ ng v t. Trong nh ng tr ng h p b cách li hoan toàn v i đ i s ng xãộ ậ ữ ườ ợ ị ớ ờ ố h i, thì cá nhân đó ch t n t i sinh h c, vô c m , không có ph m ch t xãộ ỉ ồ ạ ọ ả ẩ ấ h i.ộ Trong quá trình xã h i hóa, thì s tác đ ng c a xã h i lên cá nhân theoộ ự ộ ủ ộ cách có đ nh h ng, có ho ch đị ướ ạ ịnh và ng c l i, nghĩa là gia đình, nhàượ ạ tr ng, xã h i luôn giáo d c m i cá nhân theo h ng làm sao cho cá nhânườ ộ ụ ọ ướ đó tr thành m t công dân t t, có ích cho xã h i, c ng đ ng. Không ch cóở ộ ố ộ ộ ồ ỉ s tác đ ng hai chi u nh v y thôi, mà xã h i hóa là quá trình tác đ ng đaự ộ ề ư ậ ộ ộ chi u, các cá nhân xã h i tác đ ng đ n nhau, đ n ng i khác, h c h iề ộ ộ ế ế ườ ọ ỏ nhi u thành viên c a xã h i và ng c l i ng i khác tác đ ng đ n mìnhề ủ ộ ượ ạ ườ ộ ế qua nh ng hành vi, ng x .ữ ứ ử 3.Quá trình xã h i hóa ộ Quá trình xã h i hóa phân ra làm hai c p đ :ộ ấ ộ Xã h i hóa s c p: là nh ng h c h i đ u tiên trong đ i, cung c p n nộ ơ ấ ữ ọ ỏ ầ ờ ấ ề t ng cho s nh n th c b n thân và th gi i xung quanh. Giai đo n nàyả ự ậ ứ ả ế ớ ạ di n ra khi đ a tr đ c sinh ra, đ c giáo d c gia đình. Đây là giaiễ ứ ẻ ượ ượ ụ ở đo n đ u tiên c a tr , các thành viên trong gia đình là nh ng y u t quanạ ầ ủ ẻ ữ ế ố tr ng t o đi u ki n giúp tr nh n th c, phát tri n.ọ ạ ề ệ ẻ ậ ứ ể Xã h i hóa th c p: là s h c h i c a cá nhân nh m m r ng hi uộ ứ ấ ự ọ ỏ ủ ằ ở ộ ể bi t, k năng… đáp ng nh ng mong đ i c a xã h i, c ng đ ng, nhóm…ế ỹ ứ ữ ợ ủ ộ ộ ồ Giai đo n này cá nhân không ch còn n m trong s yêu th ng, d y b o,ạ ỉ ằ ự ươ ạ ả chăm sóc b o v c a gia đình, mà song song đó, cá nhân ph i đ n tr ngả ệ ủ ả ế ườ h c h i ti p xúc v i nhi u cá nhân khác nh th y cô, b n bè, đ c bi t làọ ỏ ế ớ ề ư ầ ạ ặ ệ ch u tác đ ng m nh c a các cá nhân truy n thông đ i chúng, và các tácị ộ ạ ủ ề ạ nhân khác c a xã h i.ủ ộ III CÁC TÁC NHÂN XÃ H I HÓAỘ 1 Gia đình 1.1 Đ c đi mặ ể Gia đình là tác nhân đ u tiên và quan tr ng, khi m i sinh ra con ng iầ ọ ớ ườ không th bi t đi, đ ng, t nuôi s ng b n thân ngay mà ph i nh s giúpể ế ứ ự ố ả ả ờ ự đ nuôi n ng, b o v c a gia đình trong su t quãng đ i cho đ n khi thôiỡ ấ ả ệ ủ ố ờ ế c p sách đ n tr ng.ắ ế ườ Đ i v i h u h t các cá nhân, gia đình là môi tr ng t p th c b n đ uố ớ ầ ế ườ ậ ể ơ ả ầ tiên d y tr nh ng kinh nghi m s ng, các giá tr tiêu chu n văn hóa, vàạ ẻ ữ ệ ố ị ẩ d n t đó tr em ti p thu đ a vào hành đ ng c s c a mình. các giaầ ừ ẻ ế ư ộ ư ử ủ Ở đình Vi t Nam đ c bi t là mi n b c, các b c cha m luôn coi tr ng vệ ặ ệ ở ề ắ ậ ẹ ọ ề văn hóa l giáo trong vi c giáo d c con cái. Nh ng đ a tr khi sinh t iễ ệ ụ ữ ứ ẻ ạ nh ng gia đình này luôn đ c d y b o ph i luôn l phép v i ng i l n,ữ ượ ạ ả ả ễ ớ ườ ớ tr c khi dùng b a ph i m i m i ng i, đ c bi t ph i gi đ c tôn tiướ ữ ả ờ ọ ườ ặ ệ ả ữ ượ tr t t gia đình cha m nói con cái ph i nghe…, nh ng đi u đó tr thànhậ ự ẹ ả ữ ề ở s ép bu c đ i v i tr , nh ng d n tr s quen và tr thành tính cách c aự ộ ố ớ ẻ ư ầ ẻ ẽ ở ủ tr mai sau.ẻ Các đ c đi m nh ặ ể ư ch ng t củ ộ , tôn giáo, dân t cộ , đ ng c p xã h iẳ ấ ộ ...đ uề đ c gia đình truy n th tr c ti p cho tr em và tr thành m t ph n trongượ ề ụ ự ế ẻ ở ộ ầ khái ni m ệ cái tôi c a tr .ủ ẻ Gia đình cũng là n i đ u tiên ơ ầ ch d yỉ ạ cho nh ng thành viên m i sinh raữ ớ c a xã h i nh ng ý ni m v ủ ộ ữ ệ ề gi i tínhớ . Ở trên lĩnh v c này, ự ph n l nầ ớ nh ng gì chúng ta xem là b m sinh b n thân th c ra đ u là s n ph mữ ẩ ở ả ự ề ả ẩ c a ủ văn hóa, k t h p vào nhân cách c a chúng ta thông qua xã h i hóa.ế ợ ủ ộ Cũng chính t i ạ gia đình, trong h u h t các n n văn hóa, tr nh đ c d yầ ế ề ẻ ỏ ượ ạ r ng con trai c n ph i m nh m , dũng c m..., con gái c n ph i d uằ ầ ả ạ ẽ ả ầ ả ị dàng....Xã h i hóa ộ gi i tínhớ luôn là m t trong nh ng ch c năng quan tr ngộ ữ ứ ọ nh t c a ấ ủ gia đình. V trí c a m t gia đình trong c c u xã h i (đ c bi t là c c u nghị ủ ộ ơ ấ ộ ặ ệ ơ ấ ề nghi p) càng th p, thì h càng b thi t thòi v v t ch t, xã h i và văn hóa.ệ ấ ọ ị ệ ề ậ ấ ộ Và quá trình xã h i hóa t i gia đình khó th thúc đ y ti m năng nh n th c,ộ ạ ể ẩ ề ậ ứ đ ng c và ngôn ng c a tr .ộ ơ ữ ủ ẻ M i quan h gi a t ng l p xã h i và s chú tr ng c a cha m vào tínhố ệ ữ ầ ớ ộ ự ọ ủ ẹ đ c l p và thành tích c a đ a tr r t m nh. Tr em c a t ng l p trungộ ậ ủ ứ ẻ ấ ạ ẻ ủ ầ ớ l u đ c kỳ v ng ph i có nh ng thành tích cao, đ c bi t t i nhà tr ng,ư ượ ọ ả ữ ặ ệ ạ ườ chúng bu c ph i h c cách đ c l p ngay t r t s m. Các bà m thu c t ngộ ả ọ ộ ậ ừ ấ ớ ẹ ộ ầ l p trung l u luôn tìm cách phát tri n kh năng trí tu và thành tích c aớ ư ể ả ệ ủ đ a trứ ẻ Nh v y có th nói gia đình là môi tr ng vi mô có vai trò quan tr ngư ậ ể ườ ọ nh t trong giai đo n xã h i hóa ban đ u. Gia đình không ch tái s n xu t raấ ạ ộ ầ ỉ ả ấ con ng i v m t th ch t, mà còn t o ra đ i s ng tinh th n, tâm h n vănườ ề ặ ể ấ ạ ờ ố ầ ồ hóa, t c là xã h i hóa - bi n đ a tr t sinh v t thành con ng i xã h i.ứ ộ ế ứ ẻ ừ ậ ườ ộ 1.2 Các Giai Đo nạ Gia đình tham gia vào các giai đo n xã h i hóa trong chu kì s ng c a conạ ộ ố ủ ng i, giai đo n nào thì vai trò c a gia đình luôn đ c bi u hi n nh thườ ở ạ ủ ượ ể ệ ư ế đ y m t cách khá rõ.ấ ộ Giai đo n u thạ ấ ơ Sau khi sinh không lâu, tr đã b t đ u h ng đ n th gi i xung quanh vàẻ ắ ầ ướ ế ế ớ b t đ u h c h i. Các giác quan c a tr b t đ u ho t đ ng m nh, góp ph nắ ầ ọ ỏ ủ ẻ ắ ầ ạ ộ ạ ầ quan tr ng trong b c đ u xã h i hoá: tr c m nh n đ c s cho ăn, t mọ ướ ầ ộ ẻ ả ậ ượ ụ ắ r a, nh ng l i ru, l i âu y m ng t ngào c a cha m .ử ữ ờ ờ ế ọ ủ ẹ Cùng v i vi c t p luy n thói quen, tr t p ch i nh ng trò gi ng ng i l nớ ệ ậ ệ ẻ ậ ơ ữ ố ườ ớ nh bán hàng, làm cô giáo, h a sĩ… Đi u này giúp tr s m hình dung vư ọ ề ẻ ớ ề t ng lai, hi u bi t v ngành ngh , và cách c s khi l n lên ph i nh thươ ể ế ề ề ư ử ớ ả ư ế nào. Khi tr b t đ u đẻ ắ ầ n tr ng, bên c nh nh ng m i quan h v i th y cô, b nế ườ ạ ư ố ệ ớ ầ ạ bè… tr còn ch u tác đ ng m nh c a tivi, phim nh, nh ng gia đình v n luônẻ ị ộ ạ ủ ả ư ẫ bên c nh tr , t ch c h ng d nạ ẻ ổ ứ ướ ẫ các ho t đ ng c a tr : ch i v i ai, cáchạ ộ ủ ẻ ơ ớ chào h i, m i ăn, xem sách gì, h c tr ng nào, bao gi đ c xem TV vàỏ ờ ọ ườ ờ ượ ch ng trình nào,..ươ Gia đình giúp tr nh n th c đ c cái đúng, cái sai, cái đ c phép và cáiẻ ậ ứ ượ ượ không đ c phép b ng cách khuy n khích, đ ng viên, khen ng i khi tr làmượ ằ ế ộ ợ ẻ đúng, ho c ngăn c m, không b ng lòng khi tr làm không đúng, làm cho trặ ấ ằ ẻ ẻ có c m giác t i l i và x u h khi vi ph m quy t c; giúp tr hình thành ý th cả ộ ỗ ấ ổ ạ ắ ẻ ứ trách nhi m thông qua các vi c làm c th .ệ ệ ụ ể Đi u này không ph i là s dề ả ự ễ dàng đ i v i nh ng b c cha m thi u kinhố ớ ữ ậ ẹ ế nghi m, đôi khi nh ng l i trách móc n ng n đ i v i nh ng cái sai c a tr cóệ ữ ờ ặ ề ố ớ ữ ủ ẻ th làm tr m c c m, không giám ho t đ ng , ch i đùa theo s thích c aể ẻ ặ ả ạ ộ ơ ở ủ mình và kh năng sáng t o c a tr b h n ch . N u lâu dài tình tr ng đó cả ạ ủ ẻ ị ạ ế ế ạ ứ ti p t c có th hình thành tính cách tiêu c c c a tr , xa r i ng i thân, luônế ụ ể ự ủ ẻ ờ ườ m c c m, nhút nhát, thu mình vào góc riêng c a chính b n thân. Không b cặ ả ủ ả ậ cha m , xã h i nào l i mu n con em c a h nh ng th , b i v y chính cácẹ ộ ạ ố ủ ọ ư ế ở ậ b c cha m ph i bi t:ậ ẹ ả ế • Hành vi ki m soát c a các b c cha m nh th nào đ phù h p v iể ủ ậ ẹ ư ế ể ợ ớ s phát tri n c a tr .ự ể ủ ẻ • M i quan h c m xúc gi a cha m và con cân ph i ch t ch thânố ệ ả ữ ẹ ả ặ ẽ thi t. Không nh t thi t lúc nào cũng th hi n b ng s âu y m,ế ấ ế ể ệ ằ ự ế chi u chu ng, ngoài ra h có th thông qua nh ng c ch , ánh m t,ề ộ ọ ể ữ ử ỉ ắ n c i bi u th s yêu th ng, hay ng h v i nh ng quy t đ nhụ ườ ể ị ự ươ ủ ộ ớ ữ ế ị c a tr .ủ ẻ • Cha m ph i luôn nh n m nh đ n s đ c l p và thành tích đ trẹ ả ấ ạ ế ự ộ ậ ể ẻ s m hòa nh p v i c ng đ ng đang phát tri n không ng ng, cũngớ ậ ớ ộ ồ ể ừ làm n i b t chính b n thân trong t p th x ng đáng v i các ho tổ ậ ả ậ ể ứ ớ ạ đ ng lãnh đ o nhóm, l p…ộ ạ ớ • Lo i hình truy n thông gi a cha m và con cái, đây là m t đi uạ ề ữ ẹ ộ ề quan tr ng đ h ng d n ho t đ ng c a tr . Nhìn vào nh ng bi uọ ể ướ ẫ ạ ộ ủ ẻ ữ ể hi n c a tr , thì h bi t tr nh th nào, tr c n gì và đôi khi ch cóệ ủ ẻ ọ ế ẻ ư ế ẻ ầ ỉ h m i hi u nh ng bi u hi n c a tr mà thôi.ọ ớ ể ữ ể ệ ủ ẻ Giai đo n tu i thi u niênạ ổ ế Tr em ti p xúc đa d ng v i th gi i xung quanh là b c đ u hình thànhẻ ế ạ ớ ế ớ ướ ầ nh ng giá tr , chu n m c, thi t l p quan h v i nh ng ng i xung quanhữ ị ẩ ự ế ậ ệ ớ ữ ườ tr c h t là v i nh ng ng i trong gia đình, th s c trong các quan h xãướ ế ớ ữ ườ ử ứ ệ h i, ti n t i hình thành nhân cách đ c l p.ộ ế ớ ộ ậ giai đo n này gia đình giúp đ và cung c p cho các em nh ng kinh nghi mỞ ạ ỡ ấ ữ ệ xã h i trong quan h và ng x v i nh ng ng i xung quanh, đ ng viên,ộ ệ ứ ử ớ ữ ườ ộ thông c m, nâng đ các em khi th t b i và n n trí, giúp các em nh ng ki nả ỡ ấ ạ ả ữ ế th c, hi u bi t c n thi t đ t ch giai đo nứ ể ế ầ ế ể ự ủ ở ạ d y thì khi c th có nh ngậ ơ ể ữ thay đ i l n.ổ ớ l a tu i tr ng thànhỞ ứ ổ ưở Cá nhân phát tri n b n s c cái tôi, hình thành nh ng kinh nghi m xã h iể ả ắ ữ ệ ộ n đ nh, chu n b b c vào nh ng nhóm làm vi c, nh ng t ch c xã h i hayổ ị ẩ ị ướ ữ ệ ữ ổ ứ ộ c ng đ ng m i. ộ ồ ớ giai đo n này, xã h i hóa s c p h u nh đã hoàn thành, nhân cách v cỞ ạ ộ ơ ấ ầ ư ề ơ b n đã hình thành. ả Gia đình giúp cá nhân đã tr ng thành đ nh h ng v ngh nghi p, cáchưở ị ướ ề ề ệ s ng, và hôn nhân.ố Giai đo n chu n b k t hôn và làm cha mạ ẩ ị ế ẹ Gia đình t o cho cá nhân đ ng c và mong mu n đi t i k t hôn và giúpạ ộ ơ ố ớ ế cho các cá nhân bi t cách ng x khi h k t hôn. ế ứ ử ọ ế M t ng i tr c khi b c vào hôn nhân th ng đã quan sát hôn nhân c a chaộ ườ ướ ướ ườ ủ m trong m t th i gian dài. Nh th nào là hôn nhân, là đi u mà các cá nhânẹ ộ ờ ư ế ề đ c h c h i ch y u t trong hôn nhân c a cha m . ượ ọ ỏ ủ ế ừ ủ ẹ Mô hình hôn nhân c a cha m có vai trò c c kỳ quan tr ng đ i v i vi c xãủ ẹ ự ọ ố ớ ệ h i hóa vai trò hôn nhân và làm cha m cho con cái. ộ ẹ Giai đo n b c sang tu i giàạ ướ ổ Ng i tr tu i có th hình dung đ c cu c s ng c a mình khi b c sangườ ẻ ổ ể ượ ộ ố ủ ướ tu i già s di n ra nh th nào chính là nh quan sát cu c s ng c a nh ngổ ẽ ễ ư ế ờ ộ ố ủ ữ ng i già trong gia đình.ườ Gia đình đóng m t vai trò ch đ o trong quá trình xã h i hóa t i gia đình,ộ ủ ạ ộ ạ đ c bi t trong 10 năm đ u c a đ a tr , gia đình là nhóm qui chi u, nó đi uặ ệ ầ ủ ứ ẻ ế ề khi n, và l a ch n nh ng lo i hình giáo d c bên ngoài. Khi đ a tr ti p t cể ự ọ ữ ạ ụ ứ ẻ ế ụ h c lên cao, nh h ng này gi m d n, thay vào đó là nh ng ph ng ti nọ ả ưở ả ầ ữ ươ ệ truy n thông đ i chúng và nh ng nhóm b n đ ng l a. Tuy v y gia đình v nề ạ ữ ạ ồ ứ ậ ẫ là n i đ duy trì nh h ng vào vi c t ch c đ i s ng c a thanh thi u niênơ ể ả ưở ệ ổ ứ ờ ố ủ ế trong các đ nh h ng v nh ng chu n m c đ o đ c và l p đ nh k ho ch vị ướ ề ữ ẩ ự ạ ứ ậ ị ế ạ ề ngh nghi p t ng lai. Gia đình v n là đi m t a cho thanh thi u niên.ệ ệ ươ ẫ ể ự ế 2. Nhà tr ngườ Nhà tr ng là n i con ng i b t đ u đ c ti p xúc v i tính đa d ng xãườ ơ ườ ắ ầ ượ ế ớ ạ h i, t ng tác v i nh ng thành viên không ph i trong t p th c b n là ộ ươ ớ ữ ả ậ ể ơ ả gia đình, đ c d y d nhi u đi u khác so n n t ng trong ượ ạ ỗ ề ề ề ả gia đình. Trong vi c giáo d c và đào t o th h sau, nhà tr ng luôn th hi n đ cệ ụ ạ ế ệ ườ ể ệ ượ vai trò đ nh h ng xã h i c a mình. Nhà tr ng truy n đ t cho th h sauị ướ ộ ủ ườ ề ạ ế ệ nh ng tri th c, giá tr , chu n m c ch đ o c a m t xã h i. Đây là môiữ ứ ị ẩ ự ủ ạ ủ ộ ộ tr ng xã h i hoá chính th c có vai trò đ c bi t quan tr ng v i th h trườ ộ ứ ặ ệ ọ ớ ế ệ ẻ trong xã h i hi n đ i. Ý th c r t đ y đ v v n đ này, H Chí Minh gi iộ ệ ạ ứ ấ ầ ủ ề ấ ề ồ ả thích: “T ti u h c, trung h c cho đ n đ i h c, là n i rèn luy n nhi đ ng vàừ ể ọ ọ ế ạ ọ ơ ệ ồ thanh niên. Óc c a nh ng ng i tr tu i trong s ch nh t m l a tr ng,ủ ữ ườ ẻ ổ ạ ư ấ ụ ắ nhu m xanh thì nó s xanh, nhu m đ thì nó s đ . Vì v y s h c t p ộ ẽ ộ ỏ ẽ ỏ ậ ự ọ ậ ở tr ng có nh h ng r t l n cho t ng lai c a thanh niên t c là t ng laiườ ả ưở ấ ớ ươ ủ ứ ươ cu n c nhà”. Tr ng h c là môi tr ng đa d ng, tác đ ng đ n cá nhân tả ướ ườ ọ ườ ạ ộ ế ừ nhi u phía. N u t ch c t t môi tr ng này s r t h u ích cho s hình thànhề ế ổ ứ ố ườ ẽ ấ ữ ự và phát tri n nhân cách c a cá nhân.ể ủ Nhà tr ng cung c p cho tr em nh ng ki n th c và k năng t th p đ nườ ấ ẻ ữ ế ứ ỹ ừ ấ ế cao, t đ n gi n đ n ph c t p mà có nh ng đi u không ph i các thành viênừ ơ ả ế ứ ạ ữ ề ả l n tu i trong ớ ổ gia đình c a chúng đã đ c h p th . Tùy theo t ng đ tu i vàủ ượ ấ ụ ừ ộ ổ kh năng h p th , trau d i ki n th c mà m i cá nhân đ c nhà tr ng d y,ả ấ ụ ồ ế ứ ỗ ượ ườ ạ truy n đ t ki n th c m c đ nào, cao sâu hay c b n. ề ặ ế ứ ở ứ ộ ơ ả Nh ng tr c h t cáư ướ ế nhân s đ c h c nh ng đi u c b n, t ng quát sau đó m i đi sâu vào t ngẽ ượ ọ ữ ề ơ ả ổ ớ ừ ph n. m i ch ng trình gi ng d y có nhi u c p đ khác nhau, càng đi sâuầ Ở ỗ ươ ả ạ ề ấ ộ càng đòi h i nh ng h c sinh này s năng đ ng sáng t o và c n cù h n.ỏ ở ữ ọ ự ộ ạ ầ ơ H th ng tr ng h c Vi t Nam đ c chia thành nhi u c p: m u giáo,ệ ố ườ ọ ở ệ ượ ề ấ ẫ ti u h c, trung hoc c s , trung h c ph thông, đ i h c và sau đ i h c. Xétể ọ ơ ở ọ ổ ạ ọ ạ ọ v s khác nhau gi a các c p thì c b n là m c đ ki n th c, vi c s pề ự ữ ấ ơ ả ở ứ ộ ế ứ ệ ắ x p các ch ng trình theo các c p sao cho phù h p v i kh năng, s phátế ươ ấ ợ ớ ả ự tri n, tâm sinh lý c a m i cá nhân. trung h c ph thông, h c sinh đ c h cể ủ ỗ ở ọ ổ ọ ượ ọ khá sâu v nhi u lĩnh v c đ i s ng, văn hóa, khoa h c, làm sao trang b đ yề ề ự ờ ố ọ ị ầ đ ki n th c t i thi u, c b n cho h c sinh tr c khi b c vào cu c đ i.ủ ế ứ ố ể ơ ả ọ ướ ướ ộ ờ C p đ i h c sau đ i h c, sinh viên đ c đi sâu vào t ng chuyên ngành, đi uấ ạ ọ ạ ọ ượ ừ ề này có nghĩa sinh viên ph i có ki n th c sâu r ng trong ngành h c c a mìnhả ế ứ ộ ọ ủ đ ph c v cho ngh nghi p sau này.ể ụ ụ ề ệ Ta th y s khác nhau rõ ràng gi a các b c giáo d c, đ u tiên cá nhân đ cấ ự ữ ậ ụ ầ ượ h c th nào đ hòa nh p v i xã h i, đ c trang b đ y đ nh ng ki n th cọ ế ể ậ ớ ộ ượ ị ầ ủ ữ ế ứ c b n đ đ đáp ng các ho t đ ng th c ti n h ng ngày, đ đ th c hi nơ ả ủ ể ứ ạ ộ ự ễ ằ ủ ể ự ệ s t ng tác v i m i cá nhân khác trong cu c s ng th ng nh t, gia đình,ự ươ ớ ọ ộ ố ườ ậ b n bè, làng xóm… Sau đó cá nhân đ c h c t p ki n th c chuyên môn, đóạ ượ ọ ậ ế ứ là nh ng ki n th c ph c v ch y u cho cu c s ng sau này. Nh ng ki nữ ế ứ ụ ụ ủ ế ộ ố ữ ế th c cao c p này đ c cá nhân áp d ng trong công vi c, trong s t ng tácứ ấ ượ ụ ệ ự ươ v i đ ng nghi p, đ i th c nh tranh,… ớ ồ ệ ố ủ ạ Tính đa d ng xã h i nhà tr ng th ng ạ ộ ở ườ ườ làm cá nhân nh n th c rõ ràngậ ứ h n v v trí c a mình trong c u trúc xã h i đã hình thành trong quá trình xãơ ề ị ủ ấ ộ h i hóa ộ ở gia đình. gia đình, cá nhân nh n th c v trí c a mình thông quaỞ ậ ứ ị ủ cách x ng hô, c s là con, cháu, anh, ch , em và b n ph n c a cá nhân trongư ư ử ị ộ ậ ủ v trí đó. Nh ng trong nhà tr ng, cá nhân đ c trang b ki n th c, đ o đ cị ư ở ườ ượ ị ế ứ ạ ứ m t cách đ y đ , đa d ng và vi c nh n th c v trí c a cá nhân không ch bộ ầ ủ ạ ệ ậ ứ ị ủ ỉ ị bó h p t i gia đình mà đ c m r ng toàn xã h i. V trí c a cá nhân lúc nàyẹ ạ ở ượ ở ộ ộ ị ủ là h c sinh, sinh viên, m t ng i đang tham gia giao thông, là công dân c aọ ộ ườ ủ m t n c, là b n bè c a t t c m i ng i… , t t c nh ng nh n th c trênộ ướ ạ ủ ấ ả ọ ườ ấ ả ữ ậ ứ đ u đ c nhà tr ng đ a vào gi ng d y. Nh v y khi bi t đ c nhi m v ,ề ượ ườ ư ả ạ ư ậ ế ượ ệ ụ b n ph n c a t ng v trí, cá nhân s có đ ng l c m nh đ phát tri n, v nổ ậ ủ ừ ị ẽ ộ ự ạ ể ể ươ t i hoàn thành t t v trí c a mình. Đây cũng là n n t ng cho cá nhân tr c khiớ ố ị ủ ề ả ướ b c vào môi tr ng công vi c. Đ có đ c v trí, đ a v trong c quan bu cướ ườ ệ ể ượ ị ị ị ơ ộ cá nhân ph i không ng ng nâng cao ki n th c, kh năng c a mình.ả ừ ế ứ ả ủ Thông qua t ng tác v i các thành viên khác, ươ ớ con ng iườ nh n biậ ết thêm nh ng khía c nh c a ữ ạ ủ ch ng t củ ộ , gi i tínhớ , đ ng c pẳ ấ giàu nghèo... cũng như u và khuy t do s phân c p, s khác nhau gi a v trí con ng i.ư ế ự ấ ự ữ ị ườ Tr ng ườ h c cũng là b máy ọ ộ hành chính đ u tiên mà h u h t ầ ầ ế con ng iườ đ c ti p xúc, nhượ ế ư th i khóa bi u, ờ ể n i quyộ ... cho họ có ý ni m v m t nhóm,ệ ề ộ t ch c l n cũng nh vai trò là m t b ph n trong đó.ổ ứ ớ ư ộ ộ ậ Đi u c b n này giúpề ơ ả tr h c đ c cách s ng trong công đ ng, t p th ph i tuân theo quy lu t, kẻ ọ ượ ố ồ ậ ể ả ậ ỉ lu t chung, ngay c đ i v i chính cá nhân cũng ph i t p đ c tính t l p, tậ ả ố ớ ả ậ ượ ự ậ ự giác đ có đ c k t qu t t nh t.ể ượ ế ả ố ấ Các ch ng trình gi ng d y góp ph n hình thành nh ng giá tr , tiêu chu nươ ả ạ ầ ữ ị ẩ văn hóa quan tr ng, bên c nh đó cá nhân đ c đánh giá theo năng l c, d aọ ạ ượ ự ự vào tiêu chu n ph bi n ch không ph i các m i quan h cá nhân c th ẩ ổ ế ứ ả ố ệ ủ ể ở gia đình. Đi u này cá nhân ph i nhân th c rõ ràng và đôi khi nhi u cá nhânề ả ứ ề còn d a vào đó đ phát huy kh năng, thi đua h c t p v i b n bè.ự ể ả ọ ậ ớ ạ M t đi u quan tr ng trong ch ng trình gi ng d y mà ch t ch H Chíộ ề ọ ươ ả ạ ủ ị ồ Minh đã t ng nh c nh đó là nguyên lý “h c đi đôi v i hành”. Ng i cănừ ắ ở ọ ớ ườ d n: ặ m t ng i t t nghi p đ i h c n u ch có ki n th c sách v không màộ ườ ố ệ ạ ọ ế ỉ ế ứ ở không bi t gì v công vi c th c t , thì anh ta m i ch là trí th c m t n a.ế ề ệ ự ế ớ ỉ ứ ộ ử Ng i trí th c là c n bi t mang kh i ki n th c sách v đó áp d ng vào th cườ ứ ầ ế ố ế ứ ở ụ ự t đ gi i quy t các v n đ do th c t đ t ra. Đi u đó cũng có nghĩa trongế ể ả ế ấ ề ự ế ặ ề quá trình xã h i hoá cá nhân không đ n thu n ch bi t h c h i kinh nghi mộ ơ ầ ỉ ế ọ ỏ ệ c a xã h i, mà đi u quan tr ng còn ph i bi t sáng t o ra các kinh nghi m đủ ộ ề ọ ả ế ạ ệ ể tác đ ng vào xã h i.ộ ộ Dù tr ng h c là m t n i d y h c sinh nh ng ki n th c, tiêu chu n vănườ ọ ộ ơ ạ ọ ữ ế ứ ẩ hóa h u nh tuy t đ i nh ng v n không tránh kh i nh ng tiêu c c khuy tầ ư ệ ố ư ẫ ỏ ữ ự ế đi m ph bi n trong xã h i nh n n mua bán đi m, trù d p h c sinh, h c giể ổ ế ộ ư ạ ể ậ ọ ọ ả b ng thi t, gian l n trong thi c … nh ng đi m đen này xu t hi n do m t bằ ệ ậ ử ữ ể ấ ệ ộ ộ ph n th y cô, h c sinh, ph huynh ý th c th p, không còn sáng su t và đậ ầ ọ ụ ứ ấ ố ủ tâm trong công tác giáo d c đào t o th h tr , ngu n nhân l c cho đ t n c.ụ ạ ế ệ ẻ ồ ự ấ ướ Có bao nhiêu tiêu c c nh v y trong ngành giáo d c thì ta cũng không thự ư ậ ụ ể ph nh n vai trò tích c c và b n ch t t t đ p c a nhà tr ng, m t tác nhânủ ậ ự ả ấ ố ẹ ủ ườ ộ tích c c tuy t đ i trong quá trình xã h i hóa t ng cá nhân.ự ệ ố ộ ừ 3. B n Bèạ Nhóm b n cùng l a tu i có l là nh ng ng i khá quan tr ng đ i v i quáạ ứ ổ ẽ ữ ườ ọ ố ớ trình xã h i hóa. H cùng tu i v i nhau, di n bi n tâm lý gi ng nhau, hoànộ ọ ổ ớ ễ ế ố c nh tác đ ng c a môi tr ng và s quan tâm c a xã h i gi ng nhau. B i cóả ộ ủ ườ ự ủ ộ ố ở nhi u đi u t ng đ ng nhau nh v y, nên h d dàng ti p c n và ch i v iề ề ươ ồ ư ậ ọ ễ ế ậ ơ ớ nhau nhi u h n.ề ơ S tác đ ng c a b n bè, nhóm b n đ i v i cá nhân r t đ c bi t, hi u theoự ộ ủ ạ ạ ố ớ ấ ặ ệ ể h ng tích c c, b n bè d dàng c m thông v i nhau h n b i nh n đ nh c aướ ự ạ ễ ả ớ ơ ở ậ ị ủ h v v n đ nào đó th ng d ng l i cách hi u theo l a tu i c a h . khiọ ề ấ ề ườ ừ ạ ở ể ứ ổ ủ ọ m t cá nhân này ph m l i, hay có chuy n bu n h s đ c b n bè c a hộ ạ ỗ ệ ồ ọ ẽ ượ ạ ủ ọ quan tâm, khuyên b o, thông c m, đ ng viên, vì v y h d dàng v t quaả ả ộ ậ ọ ễ ượ khó khăn h n.ơ Đi u quan trong h n, b n bè nhóm b n còn là m t môi tr ng khá t t đề ơ ạ ạ ộ ườ ố ể cho cá nhân th c hi n s t ng tác và hòa nh p v i m i ng i. Theo đánhự ệ ự ươ ậ ớ ọ ườ giá nh n đ nh c a s đông, khi cá nhân s m k t b n và có nhi u c h i đậ ị ủ ố ớ ế ạ ề ơ ộ ể ti p xúc v i b n bè nh h p nhóm, đi ch i, tham gia nhi u phong trào… thìế ớ ạ ư ọ ơ ề vi c giao ti p, ng x trong các ho t đ ng xã h i s khéo léo, và giành đ cệ ế ứ ử ạ ộ ộ ẽ ượ nhi u thi n c m. Đ c bi t h n là h s luôn th y yêu đ i vì h c m nh nề ệ ả ặ ệ ơ ọ ẽ ấ ờ ọ ả ậ đ c s quan tâm giúp đ c a b n bè, đ i v i h tình b n là m t li u thu cượ ự ỡ ủ ạ ố ớ ọ ạ ộ ề ố b , là ni m vui ti ng c i, là n i có th xoa d u n i ni m c a h , trong khiổ ề ế ườ ơ ể ị ỗ ề ủ ọ nh ng ng i khác nh th y cô, cha m khó có th th c hi n đ c b iữ ườ ư ầ ẹ ể ự ệ ượ ở kho ng cách, s e ng i…ả ự ạ Trong nhóm b n, vai trò đ c l p c a cá nhân góp ph n hình thành các ạ ộ ậ ủ ầ kinh nghi mệ trong quan h xã h i cũng nh ý th c v b n thân khác v i nh ng gìệ ộ ư ứ ề ả ớ ữ có trong gia đình. B n bè, nhóm b n là nh ng ng i lý t ng đ bày t tìnhạ ạ ữ ườ ưở ể ỏ c m, suy nghĩ, cũng nh t o nên ni m vui, nh ng không ph i đó là n i đả ư ạ ề ư ả ơ ể d a d m, đ đ c yêu th ng chi u chu ng b ng tình th ng c a gia đình,ự ẫ ể ượ ươ ề ộ ằ ươ ủ cha m . Cá nhân ph i t đ ng v ng, ph i t đ c l p b i b n bè không thẹ ả ự ứ ữ ả ự ộ ậ ở ạ ể cho h m i th nh gia đình. Khi cá nhân có kinh nghi m v s đ c l pọ ọ ứ ư ở ệ ề ự ộ ậ c a mình h s d dàng b c ra kh i xã h i và ti p t c ch ng đ ng sóngủ ọ ẽ ễ ướ ỏ ộ ế ụ ặ ườ gió đó là tr ng thành và t tìm ki m ngh nghi p…Nh v y chính b n bèưở ự ế ề ệ ư ậ ạ là m t môi tr ng t o tính t l p cho cá nhân, đi u này di n ra ch y uộ ườ ạ ự ậ ề ễ ủ ế trong th i gian cá nhân đ n tr ng, đ c bi t là ph i tr xa gia đình đ ti pờ ế ườ ặ ệ ả ở ọ ể ế t c con đ ng h c hành.ụ ườ ọ Nhóm b n cũng t o ra c h i cho các thành viên chia s , th o lu n v cácạ ạ ơ ộ ẻ ả ậ ề m i quan tâm.ố Có nh ng v n đ , đ tài mà cá nhân quan tâm h ng thú và dữ ấ ề ề ứ ễ dàng chia s trao đ i bàn b c v i b n bè cùng l a tu i, trong khi đi u này r tẻ ổ ạ ớ ạ ứ ổ ề ấ khó th c hi n đ i v i ng i l n nh cha m , th y cô b i các v n đ đóự ệ ố ớ ườ ớ ư ẹ ầ ở ấ ề không n m trong ph m vi quan tâm ho c hoàn toàn nh t nh o đ i v i h vàằ ạ ặ ạ ẽ ố ớ ọ khi chia s d dàng nh n đ c k t qu không mong đ i. Ngoài ra vi c traoẻ ễ ậ ượ ế ả ợ ệ đ i th o lu n trong nhóm b n v v n đ h c t p hay nh ng ki n th c xã h iổ ả ậ ạ ề ấ ề ọ ậ ữ ế ứ ộ s t o nhi u thu n l i đ cá nhân hi u v n đ m t cách sâu s c và kĩ l ngẽ ạ ề ậ ợ ể ể ấ ề ộ ắ ưỡ h n, cá nhân d dàng h c đ c nh ng kĩ năng m m trong giao ti p, ho tơ ễ ọ ượ ữ ề ế ạ đ ng nhóm, lãnh đ o nhóm…ộ ạ Vi c cá nhân trong môi tr ng b n bè t o nhi u đi u ki n v n xa trongệ ườ ạ ạ ề ề ệ ươ h c t p, ho t đ ng, cá nhân s m nh n ra v trí c a mình trog nhóm b n, t đóọ ậ ạ ộ ớ ậ ị ủ ạ ừ t o l c đ y đ ti n t i b ng ho c cao h n b n bè h . B n bè là môi tr ngạ ự ẩ ể ế ớ ằ ặ ơ ạ ọ ạ ườ khá t t đ cá nhân th c hi n quá trình xã h i hóa theo h ng tích c c. Nh ngố ể ự ệ ộ ướ ự ư trên khía c nh khác, nhóm b n đôi khi t o ra các tác đ ng tiêu c c đ n cácạ ạ ạ ộ ự ế thành viên trong nhóm đó ho c nhóm khác qua các ho t đ ng ru ng b , làmặ ạ ộ ồ ỏ x u h th m chí hành h b n bè c a h . Đi u này hoàn toàn ng c l i v iấ ổ ẩ ạ ạ ủ ọ ề ượ ạ ớ nh ng gì t t đ p mà quá trình xã h i hóa b n bè mang l i, thay vì con ng iữ ố ẹ ộ ạ ạ ườ d dàng hòa nh p v i m i ng i thì h d b đ ng, không giám k t b n vàễ ậ ớ ọ ườ ọ ễ ị ộ ế ạ thu mình vào trong cái v b c c a riêng mình. B n bè, nhóm b n là tác nhânỏ ọ ủ ạ ạ đ c bi t, là c s đ th c hi n quá trình xã h i hóa nh ng tác h i do nhómặ ệ ơ ở ể ự ệ ộ ư ạ b n gây ra thì không th nói là ít và cũng khó đ tránh kh i. ạ ể ể ỏ Vi c ti p xúc v i b n bè có th t o ra mâu thu n gi a cá nhân và gia đìnhệ ế ớ ạ ể ạ ẫ ữ v các m u văn hóa luôn thay đ i mà các m i quan tâm c a gia đình luônề ẫ ổ ỗ ủ mang tính đ nh h ng, khuôn phép. Nh v y vi c ch n b n đ ch i c a m iị ướ ư ậ ệ ọ ạ ể ơ ủ ỗ cá nhân ph i có s ch p nh n, qu n lý c a gia đình, đ ng th i các b c chaả ự ấ ậ ả ủ ồ ờ ậ m cũng luôn ph i t đ i m i ph ng pháp d y c a mình sao cho phù h pẹ ả ự ổ ớ ươ ạ ủ ợ v i t ng cá nhân cũng nh th i đ i.ớ ừ ư ờ ạ Đ i v i cá nhân thì b n bè t t thì nhi u, nh ng cá nhân cũng d b lôi kéoố ớ ạ ố ề ư ễ ị theo nh ng chi u h ng x u n u không bi t cách ch i hay ch n b n. Vàữ ề ướ ấ ế ế ơ ọ ạ trong cu c lôi kéo c a quá trình xã h i hóa gia đình, nhà tr ng, xã h i… thìộ ủ ộ ườ ộ b n bè chi m ph n th ng l n nh t, m t tác nhân h t s c lo ng i, b i đi u gìạ ế ầ ắ ớ ấ ộ ế ứ ạ ở ề cũng có th s y ra, vi c cá nhân b lôi kéo theo chi u h ng x u hay t t cònể ả ệ ị ề ướ ấ ố ph thu c r t nhi u vào nh n th c c a chính cá nhân và vi c nuôi d y c aụ ộ ấ ề ậ ứ ủ ệ ạ ủ gia đình, nhà tr ng đ i v i chính cá nhân đ y.ườ ố ớ ấ 4. Ph ng Ti n Truy n Thông Đ i Chúngươ ệ ề ạ Ph i nói r ng t khi các ph ng ti n truy n thông đ i chúng xu t hi n, xãả ằ ừ ươ ệ ề ạ ấ ệ h i loài ng i đã có m t s thay đ i v t b c, t m nhìn xã h i đ c mộ ườ ộ ự ổ ượ ậ ầ ộ ượ ở r ng không ng ng, s xu t hi n c a con ng i không d ng l i m t gi iộ ừ ự ấ ệ ủ ườ ừ ạ ở ộ ớ h n nh t đ nh mà ngày càng đ c m r ng h n n a.ạ ấ ị ượ ở ộ ơ ữ Ngày nay, các ph ng ti n truy n thông đ i chúng đã quá ph bi n v i t tươ ệ ề ạ ổ ế ớ ấ c m i ng i m i l a tu i, nhi u tr em đã s m ti p xúc v i truy n hìnhả ọ ườ ở ọ ứ ổ ề ẻ ớ ế ớ ề tr c khi đi h c và đi u này có nh h ng r t nhi u đ n s phát tri n c aướ ọ ề ả ưở ấ ề ế ự ể ủ tr theo hai h ng có h i và có l i. Theo các nhà nghiêng c u v tác đ ngẻ ướ ạ ợ ứ ề ộ c a tivi đ n s phát tri n c a tr em, thì tr càng s m ti p xúc v i tivi vàủ ế ự ể ủ ẻ ẻ ớ ế ớ xem v i l ng th i gian dài càng làm tr th đ ng, kh năng sáng t o vàớ ượ ờ ẻ ụ ộ ả ạ vi c t p nói, di n đ t, k năng giao ti p c a tr gi m d n đi. V n đ nàyệ ậ ễ ạ ỹ ế ủ ẻ ả ầ ấ ề đ c các b c cha m quan tâm không đúng cách, cho r ng tr s m quan tâmựơ ậ ẹ ằ ẻ ớ đ n truy n hình s giúp tr sáng t o và nh n th c đ c nhi u v n đ h n,ế ề ẽ ẻ ạ ậ ứ ượ ề ấ ề ơ nh ng k t qu l i ng c l i.ư ế ả ạ ượ ạ Nói v v n đ mà các ph ng ti n thông truy n đ i chúng mang l i choề ấ ề ươ ệ ề ạ ạ m i cá nhân, thì nó là m t tác nhân tích c c khi nó đã th c s là m t y u tọ ộ ự ự ự ộ ế ố c a cu c s ng. Nó m ra cho m i cá nhân nh ng chân tr i m i, nh ng ki nủ ộ ố ở ỗ ữ ờ ớ ữ ế th c, cũng nh là m t ngu n s ng đ b i d ng c m hóa lòng ng i, h ngứ ư ộ ồ ố ể ồ ưỡ ả ườ ướ con ng i đ n v i nh ng đi u t t đ p, chân thành cao c , nó cho ta bi tườ ế ớ ữ ề ố ẹ ả ế cu c s ng đang v n đ ng th nào và ta ph i chu n b nh ng gì đ b c vàoộ ố ậ ộ ế ả ẩ ị ữ ể ướ vòng đ i đó.ờ Truy n thông cũng làm cho các thành viên trong m t xã h i g nề ộ ộ ắ k t v i nhau h n thông qua nh ng m i quan tâm chung, nh ng giá tr chungế ớ ơ ữ ố ữ ị đ c bi t là khi có nh ng s ki n n i b t nh h ng nhi u đ n đ i s ng xãặ ệ ữ ự ệ ổ ậ ả ưở ề ế ờ ố h i. Ch nh ng đi u đ n gi n đó thôi cũng m t ph n nào làm thay đ i m t cáộ ỉ ữ ề ơ ả ộ ầ ổ ộ nhân nào đó, cũng nh làm thay đ i cách mà cá nhân đó t ng tác v i xã h i. ư ổ ươ ớ ộ Ph ng ti n thông tin đ i chúng là tác nhân xã h i hóa khá quan tr ng,ươ ệ ạ ộ ọ nh ng v n còn nhi u h n ch , ư ấ ề ạ ế truy n thôngề r t ít ho c không mang tínhấ ặ t ng tác, khán thính gi không th th o lu n hay bày t thái đ tr c ti pươ ả ể ả ậ ỏ ộ ự ế v i nh ng ng i làm ra ch ng trình ớ ữ ườ ươ truy n thôngề . Chính vì th , v t xa r tế ượ ấ nhi u nh ng gì mà truy n thông đ a đ n nh m t ngu n gi i trí, nó là ề ữ ề ư ế ư ộ ồ ả m tộ ph ng ti n l p trình thái đ và ni m tin c a chúng taươ ệ ậ ộ ề ủ .[6] Vì lý do đó, các v nấ đ nh ề ư qu ng cáoả , b o l cạ ự , l i s ng... trên các ph ng ti n thông tin đ iố ố ươ ệ ạ chúng th ng là ch đ gây tranh cãi.ườ ủ ề Th c s các ph ng ti n thông tin r t t t cho m i cá nhân m i khíaự ự ươ ệ ấ ố ọ ở ọ c nh, t o nhi u c h i và đi u ki n đ cá nhân hoàn thi n b n thân mình vạ ạ ề ơ ộ ề ệ ể ệ ả ề nhân cách, đ o đ c, tri th c. Nh ng mu n v y ph i bi t s d ng, ch n l cạ ứ ứ ư ố ậ ả ế ử ụ ọ ọ nh ng gì c n thi t quan tr ng, đ h c t p, gi i trí, tránh l m d ng quá m cữ ầ ế ọ ể ọ ậ ả ạ ụ ứ s gây h u qu x u.ẽ ậ ả ấ 5. Các Tác Nhân Khác Ngoài t p th chính,con ng i cũng ch u tác đ ng c a d lu n.Tôn giáo,ậ ể ườ ị ộ ủ ư ậ nhà n c cũng là nh ng tác nhân xã h i hóa.ướ ữ ộ Nh ng nghi l tôn giữ ễ áo và nh ng quy đ nh c a nhà n cữ ị ủ ướ nh ư đ tu i kêt hôn,ộ ổ đ tu i lái xe…cũng đ nhộ ổ ị hình nh n th c,ậ ứ hành vi c a các cá nhânủ . Con ng i, tuy cùng m t t ng l p xã h i, nh ng có nh ng hành đ ng khácườ ộ ầ ớ ộ ư ữ ộ nhau, suy nghĩ khác nhau, giá tr khác nhauị , hoàn c nh s ng khác nhau s cóả ố ẽ nh ng thái đ , hành vi khác nhau hay nói cách khác nh ng l i s ng khác nhau.ữ ộ ữ ố ố Nh ng ng i có tôn giáo, truy n th ng vùng, hoàn c nh kinh t , khuôn m uữ ườ ề ố ả ế ẫ đ nh h ng văn hóa gi ng nhau s t o nên nh ng môi tr ng t ng đ iị ướ ố ẽ ạ ữ ườ ươ ố gi ng nhau. Ngoài ra, m t s tác nhân tham gia vào quá trình xã h i hóa cáố ộ ố ộ nhân nh ch làm vi c th ng chi m m t th i gian r t l n trong ngày đ iư ỗ ệ ườ ế ộ ờ ấ ớ ố v i nh ng ng i trong đ tu i đi làm. ch làm vi c con ng i ti p t cớ ữ ườ ộ ổ Ở ỗ ệ ườ ế ụ đ c xã h i hóa thành ngh nghi p và ng x phù h p v i ngh nghi p đó.ượ ộ ề ệ ứ ử ợ ớ ề ệ D u n c a ngh nghi p trong xã h i hóa có th th y rõ trong b nh nghấ ấ ủ ề ệ ộ ể ấ ệ ề nghi p… Các nhà xã h i h c th ng phân ra nhi u lo i l i s ng theo môiệ ộ ọ ườ ề ạ ố ố tr ng, hoàn c nh s ng th nào mà cá nhân có tính cách th đó nh môiườ ả ố ế ế ư tr ng khóai l c, môi tr ng ti u t s n, môi tr ng b o th , môi tr ngườ ạ ườ ể ư ả ườ ả ủ ườ công nhân, môi tr ng h ng đ n thăng ti n. Nh v y mà ta có th gi iườ ướ ế ế ờ ậ ể ả thích t i sao xã h i Vi t Nam hi n nay có nh ng “tr em con nhà giàu ph iạ ộ ệ ệ ữ ẻ ả v t khó”, nh ng c u m, cô chiêu ph i ng i tù vì t i đua xe trái phép, hayượ ữ ậ ấ ả ồ ộ nh ng th khoa đ i h c con nhà nghèo.ữ ủ ạ ọ IV K T LU NẾ Ậ B t kỳ m t cá nhân nào t n t i trong xã h i đ u tr i qua quá trình xã h iấ ộ ồ ạ ộ ề ả ộ hóa. Xã h i hóa cá nhân là m t quá trình vô cùng quan tr ng hình thành nênộ ộ ọ nhân cách con ng i,trong đó cá nhân luôn t ng tác v i xã h i, ch u s ki mườ ươ ớ ộ ị ự ể soát c a xã h i,ch u s chi ph i c a xã h i…Cá nhân mu n phát tri n m tủ ộ ị ự ố ủ ộ ố ể ộ cách đ y đ và hoàn thi n v nhân cách thì cá nhân đó ph i đ c s ng trongầ ủ ệ ề ả ượ ố m t môi tr ng xã h i, ph i nh n đ c đ y đ t đó s chăm sóc, giáo d cộ ườ ộ ả ậ ượ ầ ủ ừ ự ụ c b n nh t, đi u đó có ý nghĩa quy t đ nh đ n quá trình phát tri n c a conơ ả ấ ề ế ị ế ể ủ ng i.ườ Trong quá trình y, gia đình và tr ng h c có vai trò ấ ườ ọ đ c bi t quan tr ngặ ệ ọ D i góc đ khoa h c xã h i, xã h i hoá là m t quá trình di n ra th ngướ ộ ọ ộ ộ ộ ễ ườ xuyên liên t c trong su t cu c đ i c a m t con ng i. Đi u này có nghĩaụ ố ộ ờ ủ ộ ườ ề trong cu c s ng, chúng ta ph i liên t c h c t p, th ng xuyên trau d i ki nộ ố ả ụ ọ ậ ườ ồ ế th c, đ b t k p v i s phát tri n c a xã h i.ứ ể ắ ị ớ ự ể ủ ộ