Hoàn thiện các quy định của pháp luật tố tụng dân sự về phiên tòa sơ thẩm theo tinh thần cải cách tư pháp

MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài Trong điều kiện nền kinh tế - xã hội nước ta hiện nay, hoàn thiện hệ thống pháp luật nói chung và pháp luật tố tụng dân sự (TTDS) nói riêng là một nhu cầu khách quan nhằm đáp ứng yêu cầu trong quá trình giải quyết các vụ việc dân sự đang ngày càng gia tăng cả về số lượng cũng như tính chất phức tạp của từng loại vụ việc. Quá trình xây dựng và hoàn thiện pháp luật TTDS nhằm nâng cao chất lượng xét xử của Tòa án, đảm bảo cho việc giải quyết các vụ việc dân sự được nhanh chóng, chính xác, công minh và đúng pháp luật. Bộ luật tố tụng dân sự (BLTTDS) 2004 ra đời thay thế các Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án dân sự (PLTTGQCVADS) 1989, Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án kinh tế (PLTTGQCVAKT) 1994, Pháp lệnh thủ tục giải quyết các tranh chấp lao động (PLTTGQCTCLĐ) 1996 là bước phát triển có tính bước ngoặt đối với ngành luật TTDS Việt Nam. Bộ luật này quy định khá đầy đủ và toàn diện các nguyên tắc cơ bản trong TTDS; trình tự thủ tục khởi kiện các vụ án dân sự; trình tự thủ tục giải quyết các vụ việc dân sự tại Tòa án, thi hành án dân sự; nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của các cơ quan và người tiến hành tố tụng cũng như quyền và nghĩa vụ của các chủ thể tham gia tố tụng. Chương XIV BLTTDS quy định về trình tự thủ tục giải quyết vụ án dân sự tại phiên tòa sơ thẩm. Đây là chế định có vai trò, vị trí rất quan trọng, quy định khá cụ thể và toàn diện các vấn đề như: Các quy định chung tại phiên tòa, thủ tục bắt đầu phiên tòa, tranh luận tại phiên tòa, nghị án và tuyên án. Mặc dù là Bộ luật mới ra đời, có sự kế thừa các quy định trước đó và được Quốc hội dày công soạn thảo, song một số quy định về phiên tòa sơ thẩm dân sự trong thực tiễn áp dụng còn gặp nhiều vướng mắc, bất cập và chưa hợp lý, làm cho quá trình xét xử sơ thẩm gặp nhiều khó khăn, ảnh hưởng đến chất lượng giải quyết vụ án cũng như kéo dài thời gian giải quyết, chưa đáp ứng được tiến trình cải cách tư pháp theo tinh thần Nghị quyết 08-NQ/TƯ ngày 2/1/2002 về một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới (sau đây gọi tắt là Nghị quyết 08) và Nghị quyết 49-NQ/TƯ ngày 2/6/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 (sau đây gọi tắt là Nghị quyết 49). Chính vì vậy, chúng tôi thấy việc đi sâu nghiên cứu các quy định này này nhằm phân tích, đánh giá đúng các điều luật, tạo điều kiện cho việc nhận thức và áp dụng trên thực tế một cách thống nhất, đồng bộ và đạt hiệu quả cao. Đồng thời, tìm ra những tồn tại, bất cập của các quy định trên, đưa ra những giải pháp hữu hiệu đóng góp vào quá trình xây dựng pháp luật cũng như áp dụng pháp luật là hết sức cần thiết. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Từ trước đến nay, chưa có một công trình khoa học pháp lý nào nghiên cứu một cách đầy đủ các quy định về phiên tòa sơ thẩm dân sự. Hơn nữa BLTTDS 2004 bắt đầu có hiệu lực kể từ 1/1/2005, nên chưa có một hội nghị tổng kết hay hội thảo khoa học nhằm nêu ra những tồn tại, vướng mắc trong quá trình áp dụng. Một số công trình nghiên cứu của một số tác giả nhưng đề cập đến các vấn đề khác như: Luận văn thạc sĩ "Thẩm quyền xét xử sơ thẩm theo pháp luật tố tụng dân sự Việt Nam" của Lê Hoài Nam; Luận văn thạc sĩ "Các cấp xét xử trong tố tụng dân sự Việt Nam" của Lê Thị Hà; Luận văn thạc sĩ "Thủ tục tranh luận tại phiên tòa sơ thẩm dân sự - Cơ sở lý luận và thực tiễn" của Nguyễn Thị Thu Hà . 3. Phạm vi nghiên cứu của đề tài Trong khuôn khổ của một luận văn thạc sĩ, đề tài chỉ đi sâu nghiên cứu các quy định về phiên tòa sơ thẩm dân sự theo quy định của BLTTDS mà không nghiên cứu vấn đề này đối với việc dân sự. Ngoài ra, đề tài còn nghiên cứu một số quan điểm trong các Nghị quyết 08 và Nghị quyết 49 về cải cách tư pháp với mục đích làm sáng tỏ trọng tâm nghiên cứu của đề tài. 4. Phương pháp nghiên cứu đề tài Đề tài nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước và pháp luật. Quá trình nghiên cứu, đề tài sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu như: Phương pháp phân tích tổng hợp, phương pháp so sánh, phương pháp lịch sử, phương pháp điều tra xã hội học, phương pháp thống kê. 5. Mục đích, nhiệm vụ của việc nghiên cứu đề tài Mục đích của việc nghiên cứu đề tài là làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của việc hoàn thiện các quy định của pháp luật về phiên tòa sơ thẩm dân sự theo tinh thần cải cách tư pháp. Từ đó nhiệm vụ của đề tài là giải quyết về mặt lý luận các khái niệm thuộc phạm vi nghiên cứu của đề tài cũng như các vấn đề có liên quan. Trên cơ sở phân tích, đánh giá các quy định của pháp luật hiện hành, nêu lên thực trạng của việc áp dụng luật trong quá trình giải quyết các tranh chấp dân sự tại phiên tòa sơ thẩm. Trên cơ sở đó đưa ra những giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện hơn nữa các quy định của pháp luật TTDS về phiên tòa sơ thẩm. 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Một số vấn đề lý luận về phiên tòa sơ thẩm vụ án dân sự Chương 2: các quy định về phiên tòa sơ thẩm trong Bộ luật tố tụng dân sự. Chương 3: Phương hướng hoàn thiện các quy định của pháp luật tố tụng dân sự về phiên tòa sơ thẩm.

pdf74 trang | Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2939 | Lượt tải: 1download
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Hoàn thiện các quy định của pháp luật tố tụng dân sự về phiên tòa sơ thẩm theo tinh thần cải cách tư pháp, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
ph¸p luËt tiªn tiÕn trªn c¬ së tiÕp thu, lùa chän, kÕt hîp hµi hßa phï hîp víi ®iÒu kiÖn, t×nh h×nh nÒn kinh tÕ - x· héi n−íc ta ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn vµ héi nhËp m¹nh mÏ. VÒ mÆt néi dung, tr×nh tù, thñ tôc xÐt xö vô ¸n d©n sù t¹i phiªn tßa s¬ thÈm vÒ c¬ b¶n ®· ®−îc quy ®Þnh t−¬ng ®èi ®Çy ®ñ, vµ chi tiÕt, ®¸p øng nhu cÇu gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp d©n sù ®ang ngµy cµng gia t¨ng trong ®êi sèng x· héi, gióp cho Tßa ¸n xÐt xö c¸c vô ¸n d©n sù mét c¸ch c«ng b»ng, chÝnh x¸c vµ ®óng thêi h¹n, n©ng cao chÊt l−îng b¶n ¸n còng nh− gi¶m thiÓu sè l−îng ¸n tån ®äng. Tuy nhiªn, nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng cña ®Êt n−íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ ®æi míi, hÖ thèng ph¸p luËt vÉn kh«ng ngõng hoµn thiÖn, nhiÒu lo¹i quan hÖ ph¸p luËt d©n sù míi tiÕp tôc xuÊt hiÖn vµ ®Þnh h×nh, ý thøc ph¸p luËt cña ng−êi d©n ngµy cµng ®−îc n©ng cao. V× vËy, c¸c quy ®Þnh vÒ phiªn tßa s¬ thÈm ph¶i tiÕp tôc ®−îc hoµn thiÖn. ViÖc söa ®æi, bæ sung BLTTDS nãi chung vµ ch−¬ng XIV nãi riªng trong thêi gian tíi lµ hÕt søc cÇn thiÕt nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña thùc tiÔn. 49 Ch−¬ng 3 Ph−¬ng h−íng hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt tè tông d©n sù vÒ phiªn tßa s¬ thÈm 3.1. Thùc tr¹ng c¸c quy ®Þnh cña Bé luËt tè tông d©n sù vÒ phiªn tßa s¬ thÈm Cã thÓ nãi sù ra ®êi cña BLTTDS 2004 nh− "mét lµn giã míi" hßa chung vµo bÇu kh«ng khÝ c¶i c¸ch t− ph¸p ®ang diÔn ra s«i ®éng trong giai ®o¹n hiÖn nay, ®¸p øng ®−îc chñ tr−¬ng ®· ®−îc ®Ò ra trong NghÞ quyÕt 08, ®ång thêi gióp cho Tßa ¸n gi¶i quyÕt tèt c¸c tranh chÊp d©n sù ®ang ngµy cµng gia t¨ng vµ cã chiÒu h−íng phøc t¹p. KÓ tõ khi BLTTDS b¾t ®Çu cã hiÖu lùc tõ ngµy 1/1/2005, c¸c Tßa ¸n ®· cã nhiÒu cè g¾ng ®Ó gi¶i quyÕt mét khèi l−îng c«ng viÖc kh¸ lín. C«ng t¸c gi¶i quyÕt c¸c vô viÖc d©n sù, h«n nh©n vµ gia ®×nh: C¸c Tßa ¸n cÊp s¬ thÈm ®· thô lý 134.332 vô viÖc; ®· gi¶i quyÕt 115.186 vô viÖc, ®¹t 86% (trong ®ã c¸c Tßa ¸n cÊp huyÖn ®· gi¶i quyÕt 110.288 vô viÖc; c¸c Tßa ¸n cÊp tØnh ®· gi¶i quyÕt 4.898 vô viÖc)... Tû lÖ c¸c b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh bÞ hñy lµ 1,5%, bÞ söa lµ 3,6%. So víi n¨m 2004, tû lÖ c¸c b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh bÞ hñy t¨ng 0,2%, bÞ söa gi¶m 0,1% [28, tr. 4]. C«ng t¸c gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp kinh doanh th−¬ng m¹i vµ yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n: C¸c Tßa ¸n cÊp s¬ thÈm ®· thô lý 1.260 vô viÖc; ®· gi¶i quyÕt 1.035 vô viÖc, ®¹t 82,1% (trong ®ã c¸c Tßa ¸n cÊp huyÖn gi¶i quyÕt 169 vô viÖc; c¸c Tßa ¸n cÊp tØnh gi¶i quyÕt 866 vô viÖc)... Tû lÖ c¸c b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh bÞ hñy lµ 2,5%, bÞ söa lµ 3,9%. So víi n¨m 2004, tû lÖ c¸c b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh bÞ hñy t¨ng 0,3%, bÞ söa t¨ng 1,3% [28, tr. 4]. 50 C«ng t¸c gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp, yªu cÇu vÒ lao ®éng: C¸c Tßa ¸n cÊp s¬ thÈm ®· thô lý 950 vô viÖc; ®· gi¶i quyÕt 812 vô viÖc, ®¹t 86% (trong ®ã c¸c Tßa ¸n cÊp huyÖn gi¶i quyÕt 497 vô viÖc; c¸c Tßa ¸n cÊp tØnh gi¶i quyÕt 315 vô viÖc)... Tû lÖ c¸c b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh bÞ hñy lµ 2,2%, bÞ söa lµ 5,2%. So víi n¨m 2004, tû lÖ b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh bÞ hñy t¨ng 1,2%, bÞ söa t¨ng 2% [28, tr. 5]. Tuy nhiªn, c¸c quy ®Þnh cña BLTTDS còng nh− thùc tiÔn ¸p dông Bé luËt nµy vÉn ch−a ®¸p øng ®−îc nhu cÇu ®ßi hái cña tiÕn tr×nh c¶i c¸ch t− ph¸p, ch−a ngang tÇm víi yªu cÇu vµ ®ßi hái cña x· héi. Thùc tiÔn ¸p dông c¸c quy ®Þnh vÒ tr×nh tù, thñ tôc xÐt xö t¹i phiªn tßa s¬ thÈm cßn næi lªn mét vµi tån t¹i nh− sau: §èi víi tr−êng hîp thay ®æi ®Þa vÞ tè tông t¹i phiªn tßa, §iÒu 219 quy ®Þnh cßn chung chung, thiÕu cô thÓ vµ ch−a tiªn liÖu ®−îc hÕt c¸c t×nh huèng cã thÓ x¶y ra. NÕu tr−êng hîp nguyªn ®¬n rót yªu cÇu khëi kiÖn, bÞ ®¬n rót yªu cÇu ph¶n tè nh−ng ng−êi cã quyÒn lîi nghÜa vô liªn quan vÉn gi÷ nguyªn yªu cÇu ®éc lËp cña m×nh, Tßa ¸n ®×nh chØ xÐt xö ®èi víi yªu cÇu vµ ph¶n yªu cÇu ®ã còng ®ång nghÜa víi viÖc ®×nh chØ vÒ mÆt néi dung vô ¸n theo nh− vô ¸n t¹i thêi ®iÓm thô lý. Nh− vËy, nÕu nh− phiªn toµ vÉn tiÕp tôc th× néi dung ¸nvô ¸n sau khi ®· thay ®æi ®Þa vÞ tè tông sÏ kh«ng gièng nh− néi dung vô ¸n t¹i thêi ®iÓm thô lý ban ®Çu, trong khi vô ¸n (theo sè thô lý ban ®Çu) vÉn lµ vô ¸n ®ang ®−îc gi¶i quyÕt t¹i phiªn tßa. Trªn thùc tÕ c¸c Tßa ¸n ®· gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. Cã Tßa ¸n ®· ®×nh chØ viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n vµ h−íng dÉn cho ng−êi cã quyÒn lîi nghÜa vô liªn quan khëi kiÖn l¹i, cã Tßa ¸n kÎ thªm c¸c cét trong biÓu mÉu sæ thô lý ®Ó vµo c¸c th«ng tin sau khi cã sù thay ®æi vµ tiÕp tôc gi¶i quyÕt vô ¸n. VÒ c¸c tr−êng hîp ®−¬ng sù v¾ng mÆt t¹i phiªn tßa quy ®Þnh t¹i c¸c ®iÒu 199, 200, 201 BLTTDS vÉn cßn thÓ hiÖn nhiÒu bÊt cËp. C¸c ®iÒu luËt quy ®Þnh nÕu ®−¬ng sù v¾ng mÆt lÇn thø nhÊt cã lý do chÝnh ®¸ng lµ c¨n cø ho·n phiªn tßa nh−ng kh«ng gi¶i thÝch thÕ nµo lµ cã lý do chÝnh ®¸ng. §iÒu luËt còng 51 kh«ng ®−a ra hËu qu¶ ph¸p lý ®èi víi tr−êng hîp ®−¬ng sù v¾ng mÆt lÇn thø nhÊt kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng. V× vËy, tr−êng hîp ®−¬ng sù v¾ng mÆt lÇn thø nhÊt dï cã hay kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng th× vÉn ph¶i ho·n phiªn tßa. C¸ch quy ®Þnh nh− vËy ®· kh«ng kh¾c phôc ®−îc h¹n chÕ tr−íc kia cña PLTTGQCVADS. Thùc tiÔn xÐt xö cho thÊy ®©y còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho phiªn tßa s¬ thÈm bÞ ho·n nhiÒu lÇn. VÒ quy ®Þnh nguyªn ®¬n, bÞ ®¬n, ng−êi cã quyÒn lîi, nghÜa vô liªn quan ®· ®−îc triÖu tËp hîp lÖ ®Õn lÇn thø hai mµ vÉn v¾ng mÆt còng cßn nhiÒu c¸ch hiÓu kh¸c nhau. Theo c¸ch hiÓu thø nhÊt: "TriÖu tËp hîp lÖ ®Õn lÇn thø hai mµ vÉn v¾ng mÆt lµ hai lÇn Tßa triÖu tËp vµ c¶ hai lÇn ®−¬ng sù v¾ng mÆt. Víi quan ®iÓm nµy, mçi ®−¬ng sù ®−îc v¾ng mÆt mét lÇn. Do ®ã mét vô ¸n cã bao nhiªu ®−¬ng sù th× cã kh¶ n¨ng ph¶i ho·n phiªn tßa bÊy nhiªu lÇn" [30, tr. 13]. Quan ®iÓm thø hai th× cho r»ng: "Ph¶i lÊy sè lÇn tèng ®¹t hîp lÖ giÊy triÖu tËp ®Ó tÝnh. NÕu ®−¬ng sù ®· ®−îc triÖu tËp hîp lÖ ®Õn lÇn thø hai, th× dï phiªn tßa lÇn thø nhÊt ®−¬ng sù cã mÆt hay kh«ng cã mÆt, mµ phiªn tßa lÇn thø hai v¾ng mÆt th× vÉn ®−îc coi lµ triÖu tËp hîp lÖ lÇn thø hai mµ vÉn v¾ng mÆt ®Ó ra quyÕt ®Þnh ®×nh chØ gi¶i quyÕt vô ¸n hay xÐt xö v¾ng mÆt ®−¬ng sù" [30, tr. 13]. §Ó viÖc ¸p dông luËt ®−îc thèng nhÊt, cÇn cã sù gi¶i thÝch, h−íng dÉn c¸c quy ®Þnh nµy. Kho¶n 1 vµ 2 §iÒu 201 BLTTDS quy ®Þnh b¶n ¸n vµ c¸c quyÕt ®Þnh nh− quyÕt ®Þnh thay ®æi ng−êi tiÕn hµnh tè tông, ng−êi gi¸m ®Þnh, ng−êi phiªn dÞch, chuyÓn vô ¸n, t¹m ®×nh chØ hoÆc ®×nh chØ gi¶i quyÕt vô ¸n, ho·n phiªn tßa ®−îc th¶o luËn vµ th«ng qua phßng nghÞ ¸n mµ kh«ng quy ®Þnh cho tr−êng hîp ra quyÕt ®Þnh c«ng sù tháa thuËn cña ®−¬ng sù. Trong khi ®ã quyÕt ®Þnh nµy còng kh«ng thÓ th«ng qua t¹i phßng xö ¸n theo kho¶n 3 cña ®iÒu nµy. §©y còng lµ mét thiÕu sãt khiÕn cho c¸c tßa ¸n gÆp khã kh¨n vµ cã nhiÒu c¸ch vËn dông kh¸c nhau. Ngoµi nh÷ng tån t¹i cô thÓ nªu trªn, mét sè quy ®Þnh vÒ phiªn tßa s¬ thÈm d©n sù theo BLTTDS 2004 cßn béc lé nh÷ng h¹n chÕ, ch−a tho¸t khái t− duy lËp ph¸p cña c¸c giai ®o¹n tr−íc, thÓ hiÖn th¸i ®é dÌ dÆt, ngËp ngõng trong tiÕn tr×nh c¶i c¸ch t− ph¸p vèn ®· ®−îc ®Ò ra tõ NghÞ quyÕt 08: 52 Thñ tôc hái t¹i phiªn tßa (thay cho thñ tôc xÐt hái t¹i phiªn tßa tr−íc kia) ®· ®¸nh gi¸ ®óng b¶n chÊt cña quan hÖ TTDS t¹i tßa ¸n, ®Ò cao vai trß, vÞ trÝ cña ®−¬ng sù trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp d©n sù. Tuy nhiªn, thùc tiÔn xÐt xö cho thÊy c¸c quy ®Þnh vÒ nghe lêi tr×nh bµy vµ hái c¸c bªn ®−¬ng sù (t¹i c¸c tõ §iÒu 221 ®Õn §iÒu 225 BLTTDS) cßn r−êm rµ vµ kh«ng cÇn thiÕt. §èi víi nguyªn ®¬n, c¸c yªu cÇu vµ chøng cø kÌm theo ®Ó chøng minh cho yªu cÇu cña hä ®· ®−îc lµm râ trong qu¸ tr×nh khëi kiÖn, thô lý, hßa gi¶i vµ chuÈn bÞ xÐt xö. BÞ ®¬n vµ ng−êi cã quyÒn lîi nghÜa vô liªn quan ®· ®−îc tßa ¸n th«ng b¸o vÒ viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n (§iÒu 174), hä cã quyÒn ®−a ra ý kiÕn, kÌm theo tµi liÖu, chøng cø, quyÒn yªu cÇu ph¶n tè, yªu cÇu ®éc lËp, quyÒn yªu cÇu tßa ¸n cho xem, ghi chÐp, sao chôp ®¬n khëi kiÖn vµ tµi liÖu, chøng cø kÌm theo ®¬n khëi kiÖn cña phÝa bªn kia tr−íc khi më phiªn tßa. Nh− vËy, t¹i phiªn tßa s¬ thÈm, c¸c bªn ®−¬ng sù ®· n¾m ®−îc toµn bé néi dung vô kiÖn vµ cã sù chuÈn bÞ tr−íc ®Ó b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh. NÕu cã ®−¬ng sù vÉn gi÷ nguyªn yªu cÇu cña m×nh vµ c¸c ®−¬ng sù vÉn kh«ng tù tháa thuËn ®−îc víi nhau vÒ viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n, kh«ng ®−a ra tµi liÖu, chøng cø míi th× viÖc nghe lêi tr×nh bµy vµ hái ®−¬ng sù chØ nªn tiÕn hµnh nÕu xÐt thÊy cÇn thiÕt. Theo tinh thÇn c¶i c¸ch t− ph¸p, ho¹t ®éng tranh tông t¹i phiªn tßa ®ãng vai trß quan träng, lµ c¬ së ®Ó tßa ¸n ®−a ra ph¸n quyÕt cuèi cïng. RÊt tiÕc BLTTDS 2004 ®· kh«ng quy ®Þnh tranh tông lµ mét nguyªn t¾c cña TTDS. C¸c quy ®Þnh vÒ tranh luËn t¹i phiªn tßa cßn ch−a nhiÒu vµ ch−a ®−îc h−íng dÉn cô thÓ. Ho¹t ®éng tranh tông t¹i phiªn tßa theo quy ®Þnh cña BLTTDS 2004 trªn thùc tÕ ch−a cã nhiÒu chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ, ch−a t¹o ®−îc sù "®ét ph¸" ®−a phÇn tranh luËn trë thµnh trung t©m cña phiªn tßa xÐt xö. Trong thêi gian tíi, c¸c quy ®Þnh vÒ tranh luËn t¹i phiªn tßa nªn tiÕp tôc ®−îc quy ®Þnh ®Çy ®ñ vµ cô thÓ h¬n, kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng tranh tông ph¶i ®−îc ph¶n ¸nh râ trong ph¸n quyÕt cña tßa ¸n. BLTTDS 2004 x¸c ®Þnh viÖc giao nép chøng cø lµ quyÒn vµ nghÜa vô cña ®−¬ng sù, nÕu ®−¬ng sù kh«ng nép hoÆc nép kh«ng ®Çy ®ñ th× ph¶i chÞu 53 hËu qu¶ cña viÖc kh«ng nép hoÆc kh«ng nép ®Çy ®ñ ®ã (§iÒu 84). Tuy nhiªn, viÖc kh«ng Ên ®Þnh thêi ®iÓm giao nép chøng cø dÉn ®Õn viÖc c¸c ®−¬ng sù chØ cung cÊp chøng cø vµo thêi ®iÓm cã lîi cho hä. NhiÒu tr−êng hîp, ®−¬ng sù kh«ng bæ sung thªm chøng cø t¹i phiªn tßa s¬ thÈm mµ chê ®Õn phiªn tßa phóc thÈm míi giao nép chøng cø v× cho r»ng thµnh phÇn Héi ®ång xÐt xö còng nh− diÔn biÕn vô ¸n t¹i phiªn tßa s¬ thÈm kh«ng cã lîi cho hä. §iÒu nµy ®· ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng xÐt xö cña tßa ¸n, kÐo dµi thêi gian gi¶i quyÕt vô kiÖn, thËm chÝ vi ph¹m nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö. Theo §iÒu 211 kho¶n 4 BLTTDS, ng−êi tham gia tè tông cã quyÒn ®−îc xem biªn b¶n phiªn tßa ngay sau khi kÕt thóc phiªn tßa, yªu cÇu ghi nh÷ng söa ®æi, bæ sung vµo biªn b¶n vµ ký tªn x¸c nhËn. §©y lµ nh÷ng quy ®Þnh rÊt khã thùc hiÖn trong thùc tÕ. HÇu nh− t¹i c¸c phiªn tßa s¬ thÈm, th− ký phiªn tßa kh«ng thÓ theo hÕt ®−îc c¸c t×nh huèng diÔn ra t¹i phiªn tßa vµ th−êng ghi bót ký phiªn tßa sau khi kÕt thóc viÖc xÐt xö. NÕu nh− c¸c ®−¬ng sù yªu cÇu ®−îc xem biªn b¶n phiªn tßa ngay t¹i chç th× Héi ®ång xÐt xö sÏ ®−a ra nhiÒu lý do kh¸c nhau ®Ó tõ chèi yªu cÇu nµy. 3.2. Thùc tiÔn ho¹t ®éng ¸p dông c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt tè tông d©n sù vÒ phiªn tßa s¬ thÈm BLTTDS kÓ tõ khi ®i vµo cuéc sèng ®· trë thµnh c«ng cô ph¸p lý hÕt søc quan träng gióp cho c«ng t¸c xÐt xö cña Tßa ¸n ®−îc c¶i thiÖn mét c¸ch ®¸ng kÓ. MÆc dï c¸c vô viÖc d©n sù mµ c¸c Tßa ¸n ph¶i thô lý, gi¶i quyÕt t¨ng h¬n 8.231 vô so víi cïng kú n¨m tr−íc, nh−ng do n¾m v÷ng vµ thùc hiÖn ®óng c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt, ®Æc biÖt lµ Bé luËt tè tông d©n sù, …gióp cho viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n nhanh chãng, døt ®iÓm, gãp phÇn gi¶i quyÕt m©u thuÉn trong néi bé nh©n d©n. gi÷ g×n vµ t¨ng c−êng sù ®oµn kÕt trong mçi gia ®×nh vµ céng ®ång d©n c−… HÇu hÕt c¸c lo¹i ¸n nµy ®Òu ®−îc gi¶i quyÕt ®¹t vµ v−ît chØ tiªu xÐt xö ®· ®Ò ra. C«ng t¸c gi¶i quyÕt c¸c vô viÖc d©n sù nãi 54 chung thùc hiÖn ®óng c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt, vÒ c¬ b¶n ®¶m b¶o c¸c quyÒn, lîi Ých cña c¸c ®−¬ng sù [28, tr. 5]. Trong ho¹t ®éng ¸p dông c¸c quy ®Þnh vÒ phiªn tßa s¬ thÈm d©n sù theo Bé luËt míi. C¸c Tßa ¸n ®· cã sù chuÈn bÞ, chñ ®éng, n¾m v÷ng nh÷ng ®ßi hái, yªu cÇu cña c«ng cuéc c¶i c¸ch t− ph¸p. Ngµnh Tßa ¸n ®· tæ chøc nhiÒu ®ît tËp huÊn cho c¸n bé, thÈm ph¸n nh»m nhËn thøc vµ qu¸n triÖt s©u s¾c trong qu¸ tr×nh ¸p dông, gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n d©n sù. VÒ c¬ b¶n c¸c Tßa ¸n ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c ®−¬ng sù trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô kiÖn nh−: H−íng dÉn hä thùc hiÖn c¸c quyÒn vµ nghÜa vô tè tông, h−íng dÉn ®−¬ng sù ®i thu thËp tµi liÖu, chøng cø, ®¶m b¶o cho c¸c bªn ®−¬ng sù ph¸t huy quyÒn d©n chñ cña m×nh. T¹i phiªn tßa xÐt xö thÓ hiÖn kh«ng khÝ d©n chñ, cëi më, Héi ®ång xÐt xö ®· lµm ®óng vai trß lµ ng−êi träng tµi ®øng gi÷a ®iÒu khiÓn phiªn tßa, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c bªn ®−¬ng sù ph¸t huy vai trß chñ ®éng s¸ng t¹o trong qu¸ tr×nh chøng minh hay ph¶n b¸c yªu cÇu, ®Æc biÖt lµ trong ho¹t ®éng tranh tông víi nhiÒu vô ¸n cã sù tham gia cña luËt s−. Tuy nhiªn, thùc tiÔn ¸p dông c¸c quy ®Þnh vÒ phiªn tßa s¬ thÈm d©n sù vÉn cßn mét sè khã kh¨n vµ tån t¹i nhÊt ®Þnh, lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho tû lÖ ¸n s¬ thÈm bÞ hñy, söa cao h¬n so víi cïng kú n¨m tr−íc. Cã thÓ nªu ra mét sè sai sãt trong ho¹t ®éng ¸p dông luËt nh− sau: VÝ dô: Tr−êng hîp x¸c ®Þnh sai t− c¸ch ng−êi tham gia tè tông. Vô ¸n kiÖn ®ßi nhµ 61 NguyÔn C«ng Trø - Hµ Néi thô lý sè 13 ngµy 24/2/2005, phiªn tßa xÐt xö s¬ thÈm tõ ngµy 18/5/2005 ®Õn ngµy 23/5/2005 cña TAND quËn Hai Bµ Tr−ng gi÷a nguyªn ®¬n lµ c¸c bµ D−¬ng ThÞ NguyÖt, D−¬ng ThÞ NghÜa vµ c¸c bÞ ®¬n lµ «ng NguyÔn V¨n Duyªn, «ng NguyÔn V¨n TØnh, bµ NguyÔn ThÞ HiÕu, bµ NguyÔn ThÞ Chung vµ bµ NguyÔn ThÞ Thóy. Ban ®Çu khi ®i kiÖn, c¸c nguyªn ®¬n kiÖn c¸c bÞ ®¬n nh− ®· nªu trªn. Trong qu¸ tr×nh ghi lêi khai cña bµ HiÕu, bµ tr×nh bµy hiÖn em ruét bµ HiÕu lµ bµ NguyÔn ThÞ Hång (còng lµ anh chÞ em ruét cña c¸c bÞ ®¬n) hiÖn ®ang sinh sèng cïng bµ HiÕu t¹i mét phÇn diÖn tÝch nhµ 61 NguyÔn C«ng Trø. T¹i phÇn nhËn ®Þnh cña B¶n ¸n 55 s¬ thÈm, Héi ®ång xÐt xö ®· kh«ng x¸c ®Þnh bµ Hång lµ bÞ ®¬n mµ x¸c ®Þnh bµ Hång lµ ng−êi cã quyÒn lîi, nghÜa vô liªn quan. ViÖc x¸c ®Þnh t− c¸ch tè tông cña bµ Hång nh− vËy lµ ch−a chÝnh x¸c, thay v× nhËn ®Þnh bµ Hång vµ gia ®×nh bµ HiÕu ®Òu lµ nh÷ng ng−êi ®ang qu¶n lý sö dông nhµ 61 NguyÔn C«ng Trø, Héi ®ång xÐt xö l¹i nhËn ®Þnh bµ Hång chØ lµ mét nh©n khÈu sèng trong phÇn nhµ cña bµ HiÕu ®ang qu¶n lý sö dông. B¶n ¸n phóc thÈm sè 193 ngµy 26/9/2005 cña Tßa d©n sù TAND thµnh phè Hµ Néi ®· quyÕt ®Þnh hñy B¶n ¸n s¬ thÈm sè 09 ngµy 23/5/2005 cña TAND quËn Hai Bµ Tr−ng ®Ó xÐt xö l¹i theo thñ tôc chung. Ngoµi ra cßn cã nhiÒu tr−êng hîp Tßa ¸n bá sãt ng−êi ng−êi tham gia tè tông, vi ph¹m nghiªm träng tè tông dÉn ®Õn viÖc hñy toµn bé ¸n s¬ thÈm nh− vô ¸n: "D−¬ng ThÞ S kiÖn D−¬ng R tranh chÊp di s¶n thõa kÕ, ¸n s¬ thÈm do ®iÒu tra kh«ng ®Çy ®ñ x¸c ®Þnh c¸c thõa kÕ gåm 3 ng−êi con nh−ng thùc tÕ «ng Y vµ bµ P cã ®Õn 5 ng−êi con" [31, tr. 6]. Hay: Vô NguyÔn TÊn P kiÖn NguyÔn Ngäc T tranh chÊp thõa kÕ nhµ ®Êt, xÐt thÊy trong giai ®o¹n ®iÒu tra, cÊp s¬ thÈm kh«ng ph¸t hiÖn lµ bµ L vµ bµ C lµ ng−êi cã quyÒn vµ nghÜa vô liªn quan, viÖc chøng minh thu thËp chøng cø ch−a ®Çy ®ñ mµ cÊp phóc thÈm kh«ng thÓ bæ sung ®−îc, do ®ã hñy ¸n s¬ thÈm vµ chuyÓn hå s¬ cho tßa ¸n cÊp s¬ thÈm ®Ó gi¶i quyÕt l¹i theo thñ tôc chung [31, tr. 6]. VÒ viÖc thay ®æi, bæ sung, rót yªu cÇu theo §iÒu 218 BLTTDS, thùc tÕ cho thÊy quy ®Þnh nµy ch−a tiªn liÖu ®−îc hÕt c¸c t×nh huèng cã thÓ x¶y ra g©y khã kh¨n cho ho¹t ®éng xÐt xö cña tßa ¸n. VÝ dô: Vô kiÖn yªu cÇu chia tµi s¶n chung thô lý sè 57 ngµy 11/9/2003, phiªn tßa s¬ thÈm ngµy 18 vµ 26/8/2005 cña TAND quËn Hoµn KiÕm gi÷a nguyªn ®¬n lµ bµ L−¬ng ThÞ NghÜa vµ c¸c bÞ ®¬n lµ «ng L−¬ng Nguyªn KÕ, bµ L−¬ng BÝch H¹nh vµ bµ L−¬ng Ngäc Oanh. Theo yªu cÇu trong ®¬n khëi kiÖn, bµ NghÜa yªu cÇu phÝa bÞ ®¬n chia ng«i nhµ 19A - 19B phè HuÕ vµ hoa lîi ph¸t 56 sinh do cho thuª nhµ tõ tr−íc ®Õn nay. T¹i thñ tôc hái t¹i phiªn tßa phÝa nguyªn ®¬n rót yªu cÇu ®èi víi phÇn hoa lîi. Sau khi kÕt thóc phÇn tranh luËn vµ trong khi Héi ®ång xÐt xö nghÞ ¸n, bµ NghÜa ®· xin rót yªu cÇu ®ßi chia nhµ 19A - 19B phè HuÕ. Nh− vËy, nÕu Héi ®ång xÐt xö kh«ng chÊp nhËn viÖc rót yªu cÇu vµ ®×nh chØ viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n sÏ vi ph¹m ®iÓm c kho¶n 1 §iÒu 59 vµ ®iÓm c kho¶n 1 §iÒu 192 BLTTDS, vi ph¹m quyÒn quyÕt ®Þnh vµ tù ®Þnh ®o¹t cña ®−¬ng sù. Tuy nhiªn, trong tr−êng hîp nµy râ rµng th«ng qua qu¸ tr×nh xem xÐt, ®¸nh gi¸ chøng cø vµ tranh luËn t¹i phiªn tßa, phÝa nguyªn ®¬n thÊy ch−a ®ñ chøng cø chøng minh cho yªu cÇu cña m×nh nªn ®· rót yªu cÇu t¹i thêi ®iÓm nghÞ ¸n (nÕu viÖc rót yªu cÇu ®−îc chÊp nhËn th× nguyªn ®¬n cã quyÒn khëi kiÖn l¹i theo §iÒu 193 kho¶n 1 BLTTDS). T¹i phÇn nhËn ®Þnh cña b¶n ¸n s¬ thÈm, Héi ®ång xÐt xö lËp luËn viÖc bµ NghÜa rót ®¬n khëi kiÖn t¹i thêi ®iÓm nghÞ ¸n lµ kh«ng ®óng thñ tôc tè tông v× vÊn ®Ò thay ®æi, rót yªu cÇu cña ®−¬ng sù ®· ®−îc xem xÐt gi¶i quyÕt t¹i phÇn hái t¹i phiªn tßa vµ viÖc rót yªu cÇu trªn kh«ng ph¶i lµ c¨n cø ®Ó trë l¹i viÖc hái vµ tranh luËn theo §iÒu 237 BLTTDS. Héi ®ång xÐt xö tiÕp tôc viÖc nghÞ ¸n vµ ra b¶n ¸n b¸c yªu cÇu cña bµ NghÜa. Nªn ch¨ng cÇn giíi h¹n thêi ®iÓm thay ®æi, bæ sung, rót yªu cÇu ®Ó viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n ®¹t chÊt l−îng cao h¬n. Thùc tiÔn gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n d©n sù cßn cho thÊy cã nhiÒu tranh chÊp d©n sù ®¬n gi¶n, chøng cø râ rµng, bÞ ®¬n thõa nhËn yªu cÇu cña nguyªn ®¬n nh−ng v× lý do nµo ®ã kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô cña m×nh. RÊt tiÕc BLTTDS ®· kh«ng quy ®Þnh thñ tôc rót gän ®Ó ¸p dông cho lo¹i tranh chÊp nµy mÆc dï ®· cã chñ tr−¬ng theo tinh thÇn NghÞ quyÕt sè 08. VÝ dô: Vô ¸n tranh chÊp hîp ®ång vay tµi s¶n thô lý sè 22 ngµy 22/4/2005, phiªn tßa xÐt xö s¬ thÈm ngµy 12/8/2005 cña TAND quËn Hai Bµ Tr−ng gi÷a nguyªn ®¬n lµ anh Lª Ngäc Minh vµ bÞ ®¬n lµ chÞ §ç ThÞ YÕn vµ anh Lª Long Giang. Néi dung vô ¸n nh− sau: anh Minh cã cho chÞ YÕn vµ anh Giang vay sè tiÒn lµ 48.000.000 ®ång theo giÊy vay nî ngµy 8/4/2001 vµ tháa thuËn l·i suÊt 2% mét th¸ng. Tõ khi vay nî, chÞ YÕn vµ anh Giang ®· tr¶ l·i ®Õn th¸ng 9/2003 sau ®ã th«i kh«ng tr¶ c¶ gèc lÉn l·i. Anh Minh sau nhiÒu lÇn ®Õn ®ßi 57 nh−ng chÞ YÕn, anh Giang kh«ng tr¶ nªn ®· khëi kiÖn ra tßa ¸n. T¹i phiªn tßa, anh Minh yªu cÇu chÞ YÕn vµ anh Giang tr¶ cho anh sè tiÒn 48.000.000 ®ång mµ kh«ng cÇn tr¶ l·i. Gia ®×nh chÞ YÕn tr×nh bµy do hoµn c¶nh khã kh¨n nªn xin tr¶ dÇn anh Minh sè nî trªn lµ 1.000.000 ®ång/th¸ng. Do anh Minh kh«ng ®ång ý víi tháa thuËn trªn nªn Héi ®ång xÐt xö ®· xö buéc chÞ YÕn vµ anh Giang ph¶i tr¶ kho¶n nî 48.000.000 ®ång cho anh Minh. Thùc tÕ trong ®êi sèng x· héi cã rÊt nhiÒu lo¹i quan hÖ d©n sù gièng víi vô kiÖn nªu trªn nh− yªu cÇu thanh to¸n c−íc phÝ b−u chÝnh viÔn th«ng, tiÒn ®iÖn n−íc… sè l−îng c¸c quan hÖ d©n sù kiÓu nh− thÕ nµy còng chiÕm tØ lÖ kh«ng nhá. NÕu quy ®Þnh thñ tôc rót gän ®Ó ¸p dông cho c¸c tr−êng hîp nµy th× sÏ gi¶m bít c«ng søc, phiÒn hµ cho ng−êi d©n, gi¶m bít c«ng viÖc cho tßa ¸n. T×nh tr¹ng ho·n phiªn tßa s¬ thÈm vÉn cßn diÔn ra phæ biÕn xuÊt ph¸t tõ nh÷ng khã kh¨n trong viÖc ¸p dông c¸c quy ®Þnh vÒ ho·n phiªn tßa do ®−¬ng sù v¾ng mÆt, vÒ triÖu tËp hîp lÖ. Cã tr−êng hîp ho·n v× luËt s− kh«ng cã mÆt t¹i phiªn tßa, hay ho·n phiªn tßa v× ®−¬ng sù yªu cÇu gi¸m ®Þnh, ®Þnh gi¸, cã tr−êng hîp ho·n v× kh«ng cã ng−êi phiªn dÞch thËm chÝ phiªn tßa ph¶i ho·n v× ®−¬ng sù v¾ng mÆt kh«ng cã lý do. ViÖc tèng ®¹t hîp lÖ theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt còng cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, nhÊt lµ c¸c ®−¬ng sù ë vïng s©u, vïng xa, ®−¬ng sù kh«ng nhËn ®−îc giÊy b¸o qua ®−êng b−u ®iÖn. ViÖc ho·n phiªn tßa lµm gi¶m tèc ®é gi¶i quyÕt ¸n, g©y phiÒn hµ cho c¸c bªn ®i kiÖn, kh«ng b¶o vÖ kÞp thêi quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ®−¬ng sù. VÒ B¶n ¸n s¬ thÈm, vÉn cßn t×nh tr¹ng mét sè b¶n ¸n tuyªn kh«ng râ rµng, g©y khã kh¨n cho c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù. Cã tr−êng hîp trong mét vô ¸n, nh−ng Tßa ¸n ra hai b¶n ¸n cïng sè, ngµy nh−ng néi dung kh¸c nhau dÉn ®Õn kh«ng biÕt thi hµnh b¶n ¸n nµo... Cã tr−êng hîp b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh kh«ng viÖn dÉn ®iÒu luËt hoÆc viÖn dÉn kh«ng chÝnh x¸c; cã tr−êng hîp phÇn quyÕt ®Þnh cña b¶n ¸n giao ®Êt cho mét bªn, nh−ng tµi s¶n trªn ®Êt 58 nh− c©y, t−êng rµo…kh«ng giao cho ai dÉn ®Õn khã kh¨n khi thi hµnh ¸n [29, tr. 6]. VÒ tr×nh tù tiÕn hµnh phiªn tßa, nhiÒu Tßa ¸n cßn ch−a thùc hiÖn ®óng c¸c tr×nh tù thñ tôc ®−îc quy ®Þnh t¹i ch−¬ng XIV BLTTDS. Mét sè thñ tôc b¾t ®Çu phiªn tßa cßn bÞ bá qua, thùc hiÖn kh«ng ®óng hay lµm t¾t, lµm qua loa. ViÖc xem xÐt, ®¸nh gi¸ tµi liÖu, chøng cø t¹i phiªn tßa cßn ch−a ®¶m b¶o vÒ mÆt tè tông, nhiÒu tµi liÖu, chøng cø cã tÝnh chÊt quan träng, cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n chØ lµ photocopy kh«ng cã chøng thùc, kh«ng cã ký x¸c nhËn ®· ®èi chiÕu b¶n chÝnh cña thÈm ph¸n ®−îc ®em ra xem xÐt t¹i phiªn tßa. Thñ tôc tranh tông t¹i phiªn tßa ch−a ®−îc ®Ò cao ®óng møc, h¹n chÕ sù chñ ®éng, s¸ng t¹o cña ®−¬ng sù trong viÖc chøng minh b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh. Ch−a thùc sù t«n träng vµ ®¸nh gi¸ cao vai trß cña luËt sù, "ch−a t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó luËt s− ®äc hå s¬ vô kiÖn, viÖc triÖu tËp phiªn tßa qu¸ gÊp lµm luËt s− kh«ng kÞp bè trÝ thêi gian ®Ó thùc hiÖn c¸c quyÒn vµ nghÜa vô cña m×nh tr−íc khi më phiªn tßa hoÆc t¹i phiªn tßa", thËm chÝ cã tr−êng hîp "Héi ®ång xÐt xö ch−a t«n träng, l¾ng nghe ý kiÕn cña luËt s−, c¸ biÖt cßn t− t−ëng coi th−êng vai trß cña luËt s− t¹i phiªn tßa, lµm phiªn tßa thiÕu d©n chñ" [16, tr. 27]. ChÊt l−îng cña phiªn tßa xÐt xö s¬ thÈm phô thuéc rÊt nhiÒu vµo vai trß cña thÈm ph¸n víi t− c¸ch lµ chñ täa phiªn tßa. Thùc tÕ cho thÊy: Tr×nh ®é chuyªn m«n, nghiÖp vô, n¨ng lùc xÐt xö… cña thÈm ph¸n cßn h¹n chÕ; tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, ý thøc tæ chøc kû luËt vµ phÈm chÊt ®¹o ®øc… ch−a thùc sù ®¸p øng ®−îc yªu cÇu vµ ®ßi hái nhiÖm vô trong t×nh h×nh hiÖn nay, cßn thiÕu ý thøc cÇu thÞ, phÊn ®Êu häc tËp vµ rÌn luyÖn ®Ó n¨ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô vµ rÌn luyÖn t− c¸ch, phÈm chÊt ®¹o ®øc… viÖc nghiªn cøu c¸c tµi liÖu chøng cø cña vô ¸n kh«ng ®Çy ®ñ, ®¸nh gi¸ chøng cø thiÕu kh¸ch quan, toµn diÖn, dÉn ®Õn quyÕt ®Þnh sai lÇm; thËm chÝ cã nh÷ng tr−êng hîp c¸ biÖt tiªu cùc vi ph¹m ph¸p luËt [28, tr. 17]. 59 T¹i phiªn tßa s¬ thÈm, cßn nhiÒu thÈm ph¸n vÉn ®iÒu hµnh phiªn tßa dùa trªn thãi quen mµ Ýt chó ý ®Õn tÝnh c¨n cø cña ®iÒu luËt, viÖc ¸p dông c¸c tr×nh tù, thñ tôc t¹i phiªn tßa cßn s¬ sµi, tïy tiÖn, nhiÒu thÈm ph¸n cã biÓu hiÖn lång ghÐp lîi Ých c¸ nh©n, thiªn vÞ trong qu¸ tr×nh xÐt xö. T×nh tr¹ng thØnh ¸n, duyÖt ¸n vÉn cßn tån t¹i lµm cho phiªn tßa xÐt xö s¬ thÈm r¬i vµo h×nh thøc, viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n kh«ng minh b¹ch, thiÕu kh¸ch quan vµ c«ng b»ng, ¶nh h−ëng nghiªm träng ®Õn quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ®−¬ng sù, g©y nghi ngê vµ mÊt niÒm tin trong nh©n d©n ®èi víi ho¹t ®éng xÐt xö cña tßa ¸n. Vai trß cña héi thÈm nh©n d©n trong Héi ®ång xÐt xö s¬ thÈm ®ang lµ vÊn ®Ò nãng báng c¶ vÒ mÆt lý luËn còng nh− thùc tiÔn. Héi thÈm nh©n d©n th−êng lµ c¸c c¸n bé vÒ h−u, ng−êi lµm c«ng t¸c phong trµo kh«ng ®ñ tr×nh ®é, kiÕn thøc ph¸p luËt còng nh− kü n¨ng nghiÖp vô xÐt xö, kh«ng giµnh nhiÒu thêi gian nghiªn cøu hå s¬ vô ¸n. T¹i phiªn tßa xÐt xö, héi thÈm nh©n d©n th−êng kh«ng ph¸t huy ®−îc vai trß cña m×nh, bÞ ®éng vµ phô thuéc vµo thÈm ph¸n. ViÖc hái ®−¬ng sù, xem xÐt, ®¸nh gi¸ tµi liÖu chøng cø bÞ sa vµo h×nh thøc, chiÕu lÖ. Trong giai ®o¹n nghÞ ¸n héi thÈm nh©n d©n Ýt khi thÓ hiÖn quan ®iÓm cña m×nh vµ th−êng quyÕt ®Þnh theo h−íng cña thÈm ph¸n. Nh×n chung quy ®Þnh héi thÈm nh©n d©n tham gia xÐt xö lµm gi¶m ®i tÝnh chuyªn nghiÖp vµ chÊt l−îng cña ho¹t ®éng xÐt xö. Quan ®iÓm héi thÈm nh©n d©n tham gia xÐt xö lµ ®Ó gÇn d©n h¬n hiÖn nay kh«ng cßn phï hîp n÷a. ViÖc gÇn d©n ph¶i ®−îc x©y dùng b»ng thiÕt chÕ nh− luËt s−, luËt s− c«ng, luËt s− cho ng−êi nghÌo... Trong thêi gian tíi cÇn ph¶i n©ng cao vÞ trÝ, vai trß cña héi thÈm nh©n d©n nh»m ®¸p øng yªu cÇu cña c¶i c¸ch t− ph¸p. ViÖc triÖu tËp bÞ ®¬n, ng−êi cã quyÒn lîi nghÜa vô liªn quan, ng−êi lµm chøng tham gia phiªn tßa s¬ thÈm lµ mét trong nh÷ng khã kh¨n næi cém trong giai ®o¹n hiÖn nay. Do ch−a thµnh lËp c¬ quan c¶nh s¸t t− ph¸p, sù ph©n c«ng phèi hîp nhiÖm vô quyÒn h¹n gi÷a chÝnh quyÒn c¬ së víi tßa ¸n trong lÜnh vùc hç trî t− ph¸p còng ch−a ®−îc quy ®Þnh râ rµng, ch−a cã chÕ tµi ¸p dông cho c¸c tr−êng hîp kh«ng ®Õn tßa ¸n theo giÊy triÖu tËp. Cã nhiÒu tr−êng hîp c¸n 60 bé tßa ¸n ph¶i ®Õn nhµ gÆp ®−¬ng sù ®Ó "®éng viªn" hä tham gia phiªn tßa, hoÆc nÕu kh«ng thuyÕt phôc ®−îc th× chØ cÇn ghi lêi khai, vµ h−íng dÉn hä viÕt ®¬n xin xö v¾ng mÆt, lµm gi¶m chÊt l−îng xÐt xö, kh«ng thÓ hiÖn ®−îc tÝnh v¨n minh trong quan hÖ tè tông. MÆc dï BLTTDS quy ®Þnh ®−¬ng sù cã nghÜa vô cung cÊp c¸c tµi liÖu, chøng cø nh−ng c¸c c¬ quan, tæ chøc cßn ch−a s½n sµng ®¸p øng yªu cÇu cña hä còng nh− tßa ¸n vÒ viÖc thu thËp chøng cø. T×nh tr¹ng c¸c c¬ quan, tæ chøc gi¸m ®Þnh, ®Þnh gi¸ ho¹t ®éng thiÕu ®ång bé vµ cßn nhiÒu bÊt cËp, cã tr−êng hîp c¬ quan gi¸m ®Þnh tõ chèi tham gia phiªn tßa, cã tr−êng hîp cïng mét tæ chøc gi¸m ®Þnh ®−a ra hai kÕt luËn gi¸m ®Þnh tr¸i ng−îc nhau g©y khã kh¨n trong viÖc x¸c ®Þnh sù thËt kh¸ch quan cña vô ¸n. HiÖn nay hÖ thèng c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cña ngµnh tßa ¸n cßn thiÕu vµ yÕu, ch−a ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña ho¹t ®éng xÐt xö, nhiÒu phßng xö chËt hÑp, xuèng cÊp lµm mÊt ®i tÝnh nghiªm trang cña phiªn tßa. C¸ch bè trÝ phiªn tßa còng kh«ng gièng nhau vµ nhiÒu n¬i cßn ch−a hîp lý. NhiÒu tßa ¸n ë vïng s©u vïng xa, viÖc ®i l¹i cña ®−¬ng sù gÆp nhiÒu khã kh¨n. §iÒu 288 BLTTDS quy ®Þnh c¸c tr−êng hîp Héi ®ång xÐt xö cho nghe b¨ng ghi ©m, ®Üa ghi ©m, xem b¨ng ghi h×nh, ®Üa ghi h×nh nh−ng v× ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt nªn kh«ng ph¶i tßa ¸n nµo còng cã thÓ thùc hiÖn ®−îc quy ®Þnh nµy. 3.3. Mét sè kiÕn nghÞ cô thÓ 3.3.1. Qu¸n triÖt mét sè quan ®iÓm c¶i c¸ch t− ph¸p chØ ®¹o trong hoµn thiÖn ph¸p luËt tè tông d©n sù nãi chung vµ phiªn tßa s¬ thÈm d©n sù nãi riªng Trong nh÷ng n¨m qua, sù nghiÖp ®æi míi ®Êt n−íc ®ang diÔn ra mét c¸ch s«i ®éng vµ toµn diÖn, kÕt qu¶ ®· ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tùu hÕt søc to lín trªn tÊt c¶ mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi, h−íng tíi môc tiªu d©n giµu n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh. NÒn kinh tÕ ®Êt n−íc ®· t¹o ®−îc ®µ ph¸t triÓn nhanh vµ æn ®Þnh, c¸c thiÕt chÕ cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®· 61 ®−îc h×nh thµnh vµ vËn hµnh mét c¸ch ®ång bé. Qu¸ tr×nh héi nhËp vµ më réng giao l−u quèc tÕ diÔn ra s©u réng. §êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cña nh©n d©n ngµy cµng ®−îc n©ng cao. ChÝnh v× vËy, viÖc n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n−íc trong lÜnh vùc t− ph¸p, hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt theo h−íng ph¸t huy quyÒn d©n chñ, t¨ng c−êng ph¸p chÕ, x©y dùng nhµ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa cña d©n, do d©n vµ v× d©n lµ mét xu thÕ tÊt yÕu, ph¶n ¸nh nhu cÇu kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn. VÒ vÊn ®Ò hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vµ ®æi míi ho¹t ®éng t− ph¸p, B¸o c¸o chÝnh trÞ cña Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng khãa IX t¹i §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø X cã nªu: "X©y dùng hÖ thèng c¬ quan t− ph¸p trong s¹ch, v÷ng m¹nh, d©n chñ, nghiªm minh, b¶o vÖ c«ng lý, quyÒn con ng−êi. §Èy m¹nh viÖc thùc hiÖn ChiÕn l−îc c¶i c¸ch t− ph¸p ®Õn n¨m 2020. C¶i c¸ch t− ph¸p khÈn tr−¬ng, ®ång bé; lÊy c¶i c¸ch ho¹t ®éng xÐt xö lµm träng t©m..." [6, tr. 127]. "Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt, t¨ng tÝnh cô thÓ, kh¶ thi cña c¸c quy ®Þnh trong v¨n b¶n ph¸p luËt" [6, tr. 126]. VÒ ph−¬ng h−íng hoµn thiÖn ph¸p luËt tè tông, NghÞ quyÕt sè 49 cã ®o¹n viÕt: 1. "§æi míi viÖc tæ chøc phiªn tßa xÐt xö, x¸c ®Þnh râ h¬n vÞ trÝ, quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm cña ng−êi tiÕn hµnh tè tông vµ ng−êi tham gia tè tông theo h−íng ®¶m b¶o tÝnh c«ng khai, d©n chñ, nghiªm minh; n©ng cao chÊt l−îng tranh tông t¹i c¸c phiªn tßa xÐt xö, coi ®©y lµ kh©u ®ét ph¸ cña ho¹t ®éng t− ph¸p". Phiªn tßa xÐt xö lµ biÓu hiÖn tËp trung nhÊt cña ho¹t ®éng t− ph¸p. §Ó ®−a ra mét ph¸n quyÕt c«ng b»ng, kh¸ch quan vµ ®óng ph¸p luËt. ChÕ ®Þnh phiªn tßa s¬ thÈm ph¶i ®−îc quy ®Þnh mét c¸ch khoa häc, ®ång bé vµ cã tÝnh kh¶ thi. QuyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña ng−êi tiÕn hµnh tè tông ®−îc quy ®Þnh cô thÓ vµ theo h−íng hä chØ ®−îc thùc hiÖn nhiÖm vô quyÒn h¹n cña m×nh trong ph¹m vi ph¸p luËt quy ®Þnh. §Ò cao tÝnh ®éc lËp, chñ ®éng vµ ph¸t huy tÝnh d©n chñ trong c¸c quy ®Þnh vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña nh÷ng ng−êi tham gia tè tông. N©ng cao chÊt l−îng tranh tông t¹i phiªn tßa lµ vÊn ®Ò then chèt, ®¶m b¶o mét nÒn t− ph¸p v¨n minh, tiÕn bé, thÓ hiÖn ®óng b¶n chÊt cña viÖc 62 gi¶i quyÕt tranh chÊp d©n sù xuÊt ph¸t tõ quyÒn tù ®Þnh ®o¹t vµ tr¸ch nhiÖm chøng minh thuéc vÒ ®−¬ng sù. 2. "X©y dùng c¬ chÕ xÐt xö theo thñ tôc rót gän ®èi víi nh÷ng vô ¸n cã ®ñ mét sè ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh". Víi tèc ®é ph¸t triÓn c¸c quan hÖ d©n sù ngµy cµng ®a d¹ng vµ phong phó cïng víi sù gia t¨ng m¹nh mÏ sè l−îng c¸c tranh chÊp d©n sù. ViÖc x©y dùng c¬ chÕ xÐt xö theo thñ tôc rót gän ®èi víi c¸c vô ¸n d©n sù lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Thñ tôc rót gän gióp cho tßa ¸n gi¶m bít sè l−îng ¸n tån ®äng hµng n¨m, b¶o vÖ kÞp thêi quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n vµ phï hîp víi xu thÕ ®¬n gi¶n hãa mèi quan hÖ gi÷a c«ng d©n víi c¸c c¬ quan c«ng quyÒn. 3. "TiÕp tôc hoµn thiÖn thñ tôc tè tông d©n sù… ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ®−¬ng sù chñ ®éng thu thËp chøng cø chøng minh, b¶o vÖ quyÒn vµ lêi Ých hîp ph¸p cña m×nh". Trong thêi gian tíi, tiÕp tôc x©y dùng c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ®−¬ng sù thu thËp chøng cø mét c¸ch thuËn lîi. H×nh thµnh lo¹i h×nh dÞch vô c«ng trong c¸c c¬ quan, tæ chøc ®Ó phôc vô c¸c c¸ nh©n, tæ chøc cã nhu cÇu lÊy tµi liÖu, th«ng tin sö dông vµo ho¹t ®éng chøng minh t¹i phiªn tßa. Hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ ph¸p luËt tè tông ph¶i ®i ®«i víi viÖc hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh cña c¸c ngµnh luËt kh¸c ®Ó ®¶m b¶o tÝnh ®ång bé, kh¶ thi. Tr¸ch nhiÖm cung cÊp chøng cø vµ chøng minh cña ®−¬ng sù sÏ kh«ng thùc hiÖn ®−îc nÕu nh− kh«ng cã c¬ chÕ ph¸p lý t¹o ®iÒu kiÖn cho hä trong qu¸ tr×nh ®i thu thËp chøng cø. NghÞ quyÕt 49 ®ång thêi còng chØ ra nh÷ng th¸ch thøc ®ßi hái ph¶i ®Èy nhanh tèc ®é c¶i c¸ch t− ph¸p: C¸c tranh chÊp d©n sù, kinh tÕ, lao ®éng, c¸c lo¹i khiÕu kiÖn vµ tranh chÊp cã yÕu tè n−íc ngoµi cã chiÒu h−íng t¨ng vÒ sè l−îng vµ phøc t¹p, ®a d¹ng h¬n. §ßi hái cña c«ng d©n vµ x· héi ®èi víi c¸c c¬ quan t− ph¸p ngµy cµng cao; c¸c c¬ quan t− ph¸p ph¶i thËt 63 sù lµ chç dùa cña nh©n d©n trong viÖc b¶o vÖ c«ng lý, quyÒn con ng−êi, ®ång thêi ph¶i lµ c«ng cô h÷u hiÖu b¶o vÖ ph¸p luËt vµ ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa [5, tr. 1]. Theo NghÞ quyÕt 49, viÖc hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt tè tông nh»m h−íng tíi môc tiªu "x©y dùng nÒn t− ph¸p trong s¹ch, v÷ng m¹nh, d©n chñ, nghiªm minh…ho¹t ®éng t− ph¸p mµ träng t©m lµ ho¹t ®éng xÐt xö ®−îc tiÕn hµnh cã hiÖu qu¶ vµ cã hiÖu lùc cao" [5, tr. 2]. VÒ quan ®iÓm chØ ®¹o, "c¶i c¸ch t− ph¸p ph¶i ®Æt d−íi sù l·nh ®¹o chÆt chÏ cña §¶ng", "ph¶i xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, x©y dùng x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh; gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi" [5, tr. 2], ph¸t huy søc m¹nh cña toµn x· héi vµ ph¶i tiÕn hµnh khÈn tr−¬ng, ®ång bé, cã träng t©m, träng ®iÓm víi nh÷ng b−íc ®i v÷ng ch¾c. Tr−íc ®ã, NghÞ quyÕt sè 08 còng ®· gîi më nh÷ng ®Þnh h−íng ho¹t ®éng xÐt xö cña tßa ¸n: Khi xÐt xö, c¸c tßa ¸n ph¶i ®¶m b¶o cho mäi c«ng d©n b×nh ®¼ng tr−íc ph¸p luËt, thùc sù d©n chñ, kh¸ch quan; thÈm ph¸n vµ héi thÈm ®éc lËp vµ chØ tu©n theo ph¸p luËt; viÖc ph¸n quyÕt cña tßa ¸n ph¶i c¨n cø chñ yÕu vµo kÕt qu¶ tranh tông t¹i phiªn tßa, trªn c¬ së xem xÐt ®Çy ®ñ, toµn diÖn c¸c chøng cø, ý kiÕn cña kiÓm s¸t viªn, cña ng−êi bµo ch÷a, bÞ c¸o, nh©n chøng, nguyªn ®¬n, bÞ ®¬n vµ nh÷ng ng−êi cã quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p ®Ó ra nh÷ng b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®óng ph¸p luËt, cã søc thuyÕt phôc vµ trong thêi h¹n luËt ®Þnh [4, tr. 5]. * Trong t×nh h×nh hiÖn nay, hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt cßn lµ ®ßi hái cÊp thiÕt cña thùc tiÔn. Trong cuéc sèng kinh tÕ thÞ tr−êng, thu nhËp cña ng−êi d©n ngµy cµng ®−îc n©ng cao, ®êi sèng x· héi ngµy cµng v¨n minh vµ tiÕn bé, ng−êi d©n cã quyÒn ®ßi hái nh÷ng gi¸ trÞ d©n chñ ®Ých thùc mµ tr−íc hÕt lµ mét hÖ thèng ph¸p luËt ®Çy ®ñ, ®ång bé, c«ng khai vµ minh b¹ch, c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt ph¶i cô thÓ, râ rµng, cã søc m¹nh, lµm c«ng cô h÷u 64 hiÖu b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n. Sù phï hîp gi÷a c¸c hÖ thèng ph¸p luËt sÏ ®Èy nhanh tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ, thu hót ®Çu t− n−íc ngoµi còng nh− t¨ng c−êng trao ®æi th−¬ng m¹i quèc tÕ. 3.3.2 Mét sè kiÕn nghÞ cô thÓ hoµn thiÖn chÕ ®Þnh phiªn tßa s¬ thÈm d©n sù 3.3.2.1. Bæ sung vµo BLTTDS nh÷ng néi dung sau * Bæ sung vµo c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña BLTTDS nguyªn t¾c tranh tông víi néi dung sau: "Tßa ¸n b¶o ®¶m cho c¸c ®−¬ng sù tranh tông t¹i phiªn tßa mét c¸ch d©n chñ, b×nh ®¼ng vµ ®óng ph¸p luËt". ViÖc quy ®Þnh nguyªn t¾c tranh tông vµo c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña BLTTDS mét mÆt kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ, vai trß còng nh− tÇm quan träng cña ho¹t ®éng tranh tông t¹i phiªn tßa ®ång thêi lµ t− t−ëng chØ ®¹o, ®ßi hái ho¹t ®éng xÐt xö cña tßa ¸n ph¶i tu©n thñ ®Çy ®ñ tr×nh tù, thñ tôc tranh luËn t¹i phiªn tßa. Coi tranh tông lµ ho¹t ®éng trung t©m cña phiªn tßa xÐt xö, kÕt qu¶ cña viÖc tranh tông lµ c¨n cø ®Ó tßa ¸n ®−a ra ph¸n quyÕt cuèi cïng. * Bæ sung c¸c quy ®Þnh vÒ thñ tôc rót gän: - §iÒu kiÖn ¸p dông thñ tôc rót gän: C¸c tranh chÊp d©n sù xuÊt ph¸t tõ hîp ®ång mua b¸n, hîp ®ång dÞch vô æn ®Þnh, th−êng xuyªn ®−îc thanh to¸n b»ng hãa ®¬n; C¸c tranh chÊp d©n sù mµ ®èi t−îng tranh chÊp ®¬n gi¶n, x¸c ®Þnh ®−îc gi¸ trÞ ngay, chøng cø râ rµng; BÞ ®¬n trong thñ tôc rót gän lµ c¸c c¸ nh©n, tæ chøc cã lai lÞch, ®Þa chØ râ rµng, hiÖn ®ang c− tró t¹i ®Þa bµn n¬i tßa ¸n cã thÈm quyÒn. - Tr×nh tù gi¶i quyÕt theo thñ tôc rót gän: C¸c tranh chÊp ®−îc gi¶i quyÕt theo thñ tôc rót gän ph¶i cã QuyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt vô ¸n d©n sù theo thñ tôc rót gän. 65 Thñ tôc rót gän ®−îc gi¶i quyÕt bëi mét thÈm ph¸n. QuyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt theo thñ tôc rót gän cã hiÖu lùc ngay vµ ®−îc thi hµnh theo thñ tôc thi hµnh ¸n. - Thêi h¹n gi¶i quyÕt theo thñ tôc rót gän: Thêi h¹n gi¶i quyÕt theo thñ tôc rót gän lµ mét th¸ng kÓ tõ ngµy thô lý vô kiÖn. Thñ tôc rót gän gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp d©n sù ®ang cßn lµ vÊn ®Ò míi mÎ trong ph¸p luËt TTDS ViÖt Nam. Tuy nhiªn, viÖc quy ®Þnh thñ tôc rót gän trong giai ®o¹n hiÖn nay lµ phï hîp víi chñ tr−¬ng c¶i c¸ch t− ph¸p mµ §¶ng vµ Nhµ n−íc ta ®· ®Ò ra, ®ång thêi ®¸p øng nhu cÇu gi¶i quyÕt sè l−îng c¸c tranh chÊp d©n sù ®ang ngµy cµng gia t¨ng, gi¶m bít sè l−îng ¸n tån ®äng hµng n¨m cña ngµnh tßa ¸n, b¶o vÖ kÞp thêi quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n. 3.3.2.2. Söa ®æi, bæ sung mét sè quy ®Þnh hiÖn hµnh trong BLTTDS * Bæ sung §iÒu 233 thµnh néi dung nh− sau: 1. "Khi ph¸t biÓu vÒ ®¸nh gi¸ chøng cø, ®Ò xuÊt quan ®iÓm cña m×nh vÒ viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n, ng−êi tham gia tranh luËn ph¶i c¨n cø vµo tµi liÖu, chøng ®· thu thËp ®−îc vµ ®· ®−îc xem xÐt, kiÓm tra t¹i phiªn tßa còng nh− kÕt qu¶ viÖc hái t¹i phiªn tßa. Ng−êi tham gia tranh luËn cã quyÒn ®¸p l¹i ý kiÕn cña ng−êi kh¸c. BÞ ®¬n lu«n lµ ng−êi ®èi ®¸p sau cïng nÕu hä kh«ng muèn ph¸t biÓu thªm. Chñ täa phiªn tßa kh«ng ®−îc h¹n chÕ thêi gian tranh luËn, t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng ng−êi tham gia tranh luËn tr×nh bµy hÕt ý kiÕn, nh−ng cã quyÒn c¾t nh÷ng ý kiÕn kh«ng cã liªn quan ®Õn vô ¸n, nh÷ng néi dung ®· tranh luËn xong". 2. "NÕu tranh luËn kÐo dµi sang ngµy kh¸c th× viÖc tranh luËn ®−îc tiÕp tôc vµo ngµy lµm viÖc tiÕp theo. Chñ täa phiªn tßa ph¶i th«ng b¸o cho nh÷ng ng−êi cã mÆt t¹i phiªn tßa thêi gian vµ ®Þa ®iÓm tiÕp tôc viÖc tranh luËn". 66 ViÖc bæ sung quyÒn ph¸t biÓu sau cïng thuéc vÒ bÞ ®¬n dùa trªn nguyªn lý bÞ ®¬n lµ ng−êi bÞ nguyªn ®¬n kiÖn, bÞ ®¬n lµ ng−êi bÞ cho lµ ®· x©m ph¹m quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña nguyªn ®¬n. ChÝnh v× vËy, viÖc ®¸nh gi¸ tµi liÖu, chøng cø vµ c¸c quan ®iÓm, ®Ò nghÞ cña bÞ ®¬n vÒ viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n bao giê còng trªn c¬ së yªu cÇu, lËp luËn cña nguyªn ®¬n, do ®ã bÞ ®¬n ph¶i lµ ng−êi ph¸t biÓu sau cïng míi ®¶m b¶o cho hä chøng minh quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh lµ cã c¨n cø vµ hîp ph¸p. Quy ®Þnh trªn ®ång thêi phï hîp víi tr×nh tù ph¸t biÓu khi tranh luËn quy ®Þnh t¹i §iÒu 232 BLTTDS. ViÖc bæ sung néi dung trªn nh»m tr¸nh tr−êng hîp chñ täa phiªn tßa kÕt thóc phÇn tranh luËn ngay sau khi nguyªn ®¬n ph¸t biÓu xong. Theo quy ®Þnh cña Bé luËt hiÖn hµnh, viÖc tranh luËn kh«ng h¹n chÕ vÒ thêi gian nªn viÖc tranh luËn cã thÓ kÐo dµi sang nh÷ng ngµy tiÕp theo. ViÖc bæ sung kho¶n 2 vµo §iÒu 233 ®¶m b¶o cho quy ®Þnh trªn chÆt chÏ vµ ®Çy ®ñ h¬n. * §iÒu 236 kho¶n 3 bæ sung phÇn tranh luËn vµo nh− sau: 3. "Khi nghÞ ¸n chØ ®−îc c¨n cø vµo tµi liÖu, chøng cø ®· ®−îc kiÓm tra, xem xÐt t¹i phiªn tßa, kÕt qu¶ viÖc hái t¹i phiªn tßa, kÕt qu¶ tranh luËn t¹i phiªn tßa vµ ph¶i xem xÐt ®Çy ®ñ ý kiÕn cña nh÷ng ng−êi tham gia tè tông, KiÓm s¸t viªn". KÕt qu¶ tranh luËn t¹i phiªn tßa lµ c¨n cø quan träng lµm c¬ së tßa ¸n ®−a ra quyÕt ®Þnh cuèi cïng ®Ó gi¶i quyÕt vô ¸n. ViÖc bæ sung néi dung trªn nh»m kh¾c phôc thiÕu sãt cña BLTTDS ®ång thêi phï hîp víi tinh thÇn cña NghÞ quyÕt 08. * Kho¶n 1 §iÒu 221 söa ®æi, bæ sung theo h−íng ®−¬ng sù vµ ng−êi b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ®−¬ng sù kh«ng tr×nh bµy l¹i vÒ yªu cÇu, yªu cÇu ®éc lËp, yªu cÇu ph¶n tè, ®Ò nghÞ ®Ó chøng minh cho yªu cÇu, ®Ò nghÞ ®ã lµ cã c¨n cø vµ hîp ph¸p mµ tr−íc ®ã hä ®· tr×nh bµy t¹i tßa ¸n vµ sau khi ®· ®−îc hái vÒ viÖc thay ®æi, bæ sung, rót yªu cÇu mµ chØ tr×nh bµy nh÷ng vÊn ®Ò míi ch−a cã trong lêi khai cña hä tr−íc ®ã: 67 1. "Trong tr−êng hîp cã ®−¬ng sù vÉn gi÷ nguyªn yªu cÇu cña m×nh vµ c¸c ®−¬ng sù kh«ng tù tháa thuËn ®−îc víi nhau vÒ viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n, nÕu cã ®−¬ng sù tr×nh bµy nh÷ng vÊn ®Ò míi ch−a cã trong ®¬n khëi kiÖn hoÆc lêi khai cña hä tr−íc ®ã th× Héi ®ång xÐt xö b¾t ®Çu xÐt xö vô ¸n b»ng viÖc nghe lêi tr×nh bµy cña c¸c ®−¬ng sù theo tr×nh tù sau ®©y: a) Ng−êi b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña nguyªn ®¬n tr×nh bµy nh÷ng vÊn ®Ò bæ sung cho lêi khai cña nguyªn ®¬n tr−íc ®ã ®Ó chøng minh cho yªu cÇu cña hä lµ cã c¨n cø vµ hîp ph¸p. Nguyªn ®¬n cã quyÒn bæ sung ý kiÕn; b) Ng−êi b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña bÞ ®¬n tr×nh bµy ý kiÕn bæ sung cho lêi khai cña bÞ ®¬n tr−íc ®ã ®èi víi yªu cÇu cña nguyªn ®¬n; tr×nh bµy nh÷ng vÊn ®Ò bæ sung cho lêi khai cña bÞ ®¬n tr−íc ®ã ®Ó chøng minh cho yªu cÇu ph¶n tè, ®Ò nghÞ cña hä lµ cã c¨n cø vµ hîp ph¸p. BÞ ®¬n cã quyÒn bæ sung ý kiÕn; c) Ng−êi b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ng−êi cã quyÒn lîi, nghÜa vô liªn quan tr×nh bµy ý kiÕn bæ sung cho lêi khai cña ng−êi cã quyÒn lîi, nghÜa vô liªn quan tr−íc ®ã ®èi víi yªu cÇu, ®Ò nghÞ cña nguyªn ®¬n, bÞ ®¬n; tr×nh bµy nh÷ng vÊn ®Ò bæ sung cho lêi khai tr−íc ®ã cña ng−êi cã quyÒn lîi, nghÜa vô liªn quan ®Ó chøng minh cho yªu cÇu ®éc lËp, ®Ò nghÞ ®ã lµ cã c¨n cø vµ hîp ph¸p. Ng−êi cã quyÒn lîi, nghÜa vô liªn quan cã quyÒn bæ sung ý kiÕn. ViÖc söa ®æi néi dung trªn nh»m gi¶m bít c¸c thñ tôc kh«ng cÇn thiÕt nh− ®· ph©n tÝch t¹i phÇn thùc tr¹ng c¸c quy ®Þnh cña BLTTDS vÒ phiªn tßa s¬ thÈm, h−íng tíi néi dung träng t©m lµ ho¹t ®éng tranh tông t¹i phiªn tßa. Qua ®ã tõng b−íc x©y dùng phiªn tßa s¬ thÈm d©n sù víi c¸c tr×nh tù, thñ tôc c¬ b¶n nh− c¸c phiªn tranh tông t¹i tßa ¸n. * Bæ sung thêi ®iÓm kÕt thóc viÖc tiÕp nhËn chøng cø vµo kho¶n 1 §iÒu 84 theo néi dung nh− sau: 1. "Trong qu¸ tr×nh Tßa ¸n gi¶i quyÕt vô viÖc d©n sù, ®−¬ng sù cã quyÒn vµ nghÜa vô giao nép chøng cø cho Tßa ¸n; nÕu ®−¬ng sù kh«ng nép 68 hoÆc nép kh«ng ®Çy ®ñ th× ph¶i chÞu hËu qu¶ cña viÖc kh«ng nép hoÆc nép kh«ng ®Çy ®ñ ®ã, trõ tr−êng hîp ph¸p luËt cã quy ®Þnh kh¸c. §èi víi vô ¸n d©n sù, Tßa ¸n chØ tiÕp nhËn chøng cø ®Õn thêi ®iÓm kÕt thóc viÖc hái t¹i phiªn tßa s¬ thÈm". * Kho¶n 3 §iÒu 221 söa tõ "t¹i phiªn tßa" thµnh "tr−íc khi kÕt thóc viÖc hái t¹i phiªn tßa" thµnh néi dung sau: 3. Tr−íc khi kÕt thóc viÖc hái t¹i phiªn tßa, ®−¬ng sù, ng−êi b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ®−¬ng sù cã quyÒn bæ sung chøng cø ®Ó chøng minh cho yªu cÇu, ®Ò nghÞ cña m×nh". ViÖc x¸c ®Þnh thêi ®iÓm kÕt thóc viÖc giao nép chøng cø nh»m kh¾c phôc t×nh tr¹ng ®−¬ng sù kh«ng giao nép chøng cø khi nhËn thÊy viÖc giao nép ®ã kh«ng cã lîi cho hä, g©y khã kh¨n cho toµ ¸n trong viÖc t×m ra sù thùc népkh¸ch quan cña vô ¸n. CÇn chÊm døt viÖc ®−¬ng sù giao nép chøng cø ®−îc thùc hiÖn vµ ®−îc xem xÐt ë cÊp xÐt xö phóc thÈm v× vi ph¹m nguyªn t¾c hai cÊp xÐt xö vµ lîi dông ®Ó kÐo dµi viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n theo h−íng cã lîi cho hä. * §iÒu 230 kho¶n 4 söa ®æi, bæ sung néi dung tè c¸o chøng cø gi¶ m¹o t¹i phiªn tßa thµnh néi dung sau: "4. Khi cã ng−êi tham gia tè tông kh«ng ®ång ý víi kÕt luËn gi¸m ®Þnh ®−îc c«ng bè t¹i phiªn tßa; tè c¸o chøng cø gi¶ m¹o vµ cã yªu cÇu gi¸m ®Þnh bæ sung, gi¸m ®Þnh l¹i, gi¸m ®Þnh chøng cø bÞ tè c¸o lµ gi¶ m¹o, nÕu xÐt thÊy viÖc gi¸m ®Þnh bæ sung, gi¸m ®Þnh l¹i, gi¸m ®Þnh chøng cø bÞ tè c¸o lµ gi¶ m¹o lµ cÇn thiÕt cho viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n th× Héi ®ång xÐt xö quyÕt ®Þnh gi¸m ®Þnh bæ sung, gi¸m ®Þnh l¹i, gi¸m ®Þnh chøng cø bÞ tè c¸o lµ gi¶ m¹o; trong tr−êng hîp nµy Héi ®ång xÐt xö quyÕt ®Þnh ho·n phiªn tßa". ViÖc söa ®æi nªu trªn nh»m bæ sung thªm vµo tr−êng hîp ng−êi tham gia tè tông kh«ng ®ång ý víi kÕt luËn gi¸m ®Þnh ®−îc c«ng bè t¹i phiªn tßa theo h−íng më réng quyÒn vÒ tè tông cho hä, ®¶m b¶o quyÒn d©n chñ trong 69 ho¹t ®éng xÐt xö, t¹o ®iÒu kiÖn tèt h¬n cho c¸c ®−¬ng sù b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh. * Bæ sung vµo kho¶n 2 §iÒu 210 thµnh néi dung nh− sau: "2. QuyÕt ®Þnh c«ng nhËn sù tháa thuËn cña ®−¬ng sù, thay ®æi ng−êi tiÕn hµnh tè tông, ng−êi gi¸m ®Þnh, ng−êi phiªn dÞch, chuyÓn vô ¸n, t¹m ®×nh chØ hoÆc ®×nh chØ gi¶i quyÕt vô ¸n, ho·n phiªn tßa ph¶i ®−îc th¶o luËn, th«ng qua phßng nghÞ ¸n vµ ph¶i ®−îc lËp thµnh v¨n b¶n". §©y còng lµ tr−êng hîp kh¾c phôc thiÕu sãt cña BLTTDS 2004 nh»m ®¶m b¶o thñ tôc ra b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña tßa ¸n t¹i phiªn tßa ®Çy ®ñ vµ chÆt chÏ h¬n. * Kho¶n 4 §iÒu 211 nªn ®−îc quy ®Þnh l¹i theo néi dung sau: "Sau ba ngµy kÓ tõ ngµy tuyªn ¸n, KiÓm s¸t viªn, nh÷ng ng−êi tham gia tè tông cã quyÒn ®−îc xem biªn b¶n phiªn tßa, yªu cÇu ghi nh÷ng söa ®æi, bæ sung vµo biªn b¶n phiªn tßa vµ ký x¸c nhËn". §©y lµ kho¶ng thêi gian hîp lý ®Ó tßa ¸n cã thÓ vµo biªn b¶n phiªn tßa ®Çy ®ñ nh÷ng néi dung diÔn biÕn t¹i phiªn tßa, nh÷ng ng−êi tham gia tè tông vµ KiÓm s¸t viªn vÉn cßn n¾m b¾t ®−îc nh÷ng t×nh tiÕt ®· diÔn ra t¹i phiªn tßa ®Ó cã thÓ yªu cÇu söa ®æi, bæ sung vµo biªn b¶n phiªn tßa. Tõ ®ã n©ng cao tÝnh kh¶ thi cña ®iÒu luËt. Tãm l¹i, c¸c quy ®Þnh cña BLTTDS vÒ phiªn tßa s¬ thÈm vÒ c¬ b¶n phï hîp víi ®iÒu kiÖn, t×nh h×nh n−íc ta hiÖn nay. Tuy nhiªn cßn mét sè quy ®Þnh thÓ hiÖn sù bÊt cËp vµ ch−a ®Çy ®ñ. Thùc tiÔn ¸p dông c¸c quy ®Þnh vÒ phiªn tßa s¬ thÈm d©n sù cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, v−íng m¾c. C¸c gi¶i ph¸p, kiÕn nghÞ söa ®æi, bæ sung c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh lµ rÊt cÇn thiÕt nh»m kh¾c phôc nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i cña chÕ ®Þnh nµy. 70 KÕt luËn Hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt TTDS vÒ phiªn tßa s¬ thÈm lµ nhu cÇu cÊp b¸ch vµ ph¶n ¸nh xu thÕ kh¸ch quan cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. C«ng cuéc ®æi míi cña ®Êt n−íc ta ®ang b−íc sang mét giai ®o¹n míi cã ý nghÜa hÕt søc quan träng ®èi víi viÖc thùc hiÖn môc tiªu h−íng tíi mét x· héi d©n giµu, n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh. C¶i c¸ch ho¹t ®éng t− ph¸p lµ mét trong nh÷ng néi dung cña qu¸ tr×nh ®æi míi ®ång thêi còng lµ ®ßi hái ®èi víi n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n−íc trong viÖc ®¶m b¶o cho c¸c lÜnh vùc trong ®êi sèng kinh tÕ - x· héi ph¸t triÓn lµnh m¹nh. Trªn c¬ së ph¹m vi ®· x¸c ®Þnh, ®Ò tµi ®−îc nghiªn cøu theo mét chØnh thÓ thèng nhÊt. C¸c néi dung cña ®Ò tµi cã mèi quan hÖ biÖn chøng, logic víi nhau, tõ ®ã gi¶i quyÕt ®−îc môc ®Ých, nhiÖm vô ®Æt ra ®èi víi ®Ò tµi. Qu¸ tr×nh nghiªn cøu, luËn v¨n ®· gi¶i quyÕt vÒ c¬ b¶n vµ toµn diÖn c¸c vÊn ®Ò lý luËn vÒ phiªn tßa s¬ thÈm d©n sù vµ ®· ®¹t ®−îc mét sè kÕt qu¶ cô thÓ nh−: §−a ra kh¸i niÖm phiªn tßa s¬ thÈm d©n sù; ®Æc ®iÓm, vÞ trÝ vµ ý nghÜa cña phiªn tßa s¬ thÈm d©n sù; c¸c nguyªn t¾c ®iÒu chØnh ho¹t ®éng cña phiªn tßa s¬ thÈm d©n sù; s¬ l−îc lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c quy ®Þnh vÒ phiªn tßa s¬ thÈm d©n sù. Trong phÇn lµm râ néi dung cña c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh, luËn v¨n ®i s©u ph©n tÝch b¶n chÊt ph¸p lý cña c¸c ®iÒu luËt, bªn c¹nh ®ã cã nh÷ng so s¸nh gi÷a c¸c quy ®Þnh cña BLTTDS 2004 so víi c¸c v¨n b¶n tr−íc kia, ®ång thêi ®−a ra nh÷ng ®¸nh gi¸, nhËn xÐt vÒ c¸c quy ®Þnh nµy. TiÕp theo, ®Ò tµi ®· nªu ®−îc thùc tr¹ng c¸c quy ®Þnh cña BLTTDS vÒ phiªn tßa s¬ thÈm còng nh− thùc tiÔn ¸p dông c¸c quy ®Þnh nµy. Tõ ®ã ®−a ra nh÷ng gi¶i ph¸p, kiÕn nghÞ cã c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn gãp phÇn vµo qu¸ tr×nh hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt TTDS vÒ phiªn tßa s¬ thÈm. Trªn ®©y lµ nh÷ng kÕt luËn rót ra tõ qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ò tµi: "Hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt tè tông d©n sù vÒ phiªn tßa s¬ thÈm theo tinh thÇn c¶i c¸ch t− ph¸p". KÕt qu¶ nghiªn cøu ®Ò tµi hy väng ®ãng gãp mét phÇn nhá vÒ mÆt lý luËn còng nh− thùc tiÔn nh»m hoµn thiÖn h¬n n÷a BLTTDS theo tinh thÇn c¶i c¸ch t− ph¸p. 71 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. B×nh luËn khoa häc Bé luËt tè tông h×nh sù ViÖt Nam n¨m 2003 (2004), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 2. Bé luËt tè tông d©n sù N−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam (2004), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ néi. 3. Bé luËt tè tông h×nh sù N−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam (2004), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 4. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2002), NghÞ quyÕt sè 08-NQ/T¦ ngµy 2/1 cña Bé ChÝnh trÞ khãa IX vÒ mét sè nhiÖm vô träng t©m c«ng t¸c t− ph¸p trong thêi gian tíi, Hµ Néi. 5. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2005), NghÞ quyÕt sè 49-NQ/T¦ ngµy 2/6 cña Bé ChÝnh trÞ khãa IX vÒ ChiÕn l−îc c¶i c¸ch t− ph¸p ®Õn n¨m 2020, Hµ Néi. 6. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2006), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø X, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 7. NguyÔn Ngäc §µo (1994), LuËt La M·, Tr−êng §¹i häc Tæng hîp - Khoa LuËt, Hµ Néi. 8. NguyÔn Ngäc §µo (2000), LuËt La M·, Nxb tæng hîp §ång Nai, §ång Nai. 9. NguyÔn Huy §Èu (1962), LuËt tè tông d©n sù ViÖt Nam, Nxb Khai trÝ, Sµi Gßn. 10. NguyÔn ThÞ Thu Hµ (2003), Thñ tôc tranh tông t¹i phiªn tßa s¬ thÈm d©n sù - Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn, LuËn v¨n th¹c sÜ luËt häc, Tr−êng §¹i häc LuËt Hµ Néi, Hµ Néi. 11. HiÕn ph¸p n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam 1992 (söa ®æi, bæ sung n¨m 2001), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 12. Hå ChÝ Minh - Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt (1995), Nxb Ph¸p lý, Hµ Néi. 72 13. Bïi ThÞ HuyÒn (2005), "Phiªn tßa s¬ thÈm vô ¸n d©n sù", LuËt häc, (4), tr. 49-55. 14. NguyÔn Duy L·m (1998), Sæ tay thuËt ng÷ ph¸p lý th«ng dông, Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi. 15. TrÇn Huy LiÖu (2005), T×m hiÓu ph¸p luËt tè tông d©n sù, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 16. NguyÔn Quang Léc (2002), "LuËt s− d−íi gãc nh×n cña ThÈm ph¸n", D©n chñ vµ ph¸p luËt, (2), tr. 27. 17. LuËt tæ chøc Tßa ¸n nh©n d©n (2002), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 18. Nhµ luËt ViÖt - Ph¸p (2002), Mét sè néi dung vÒ nguyªn t¾c tè tông xÐt hái vµ tranh tông. Kinh nghiÖm cña Ph¸p trong viÖc tuyÓn chän, båi d−ìng, bæ nhiÖm, qu¶n lý thÈm ph¸n, Hµ Néi. 19. Nh÷ng quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ tè tông d©n sù (1998), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 20. §inh v¨n QuÕ (2001), Thñ tôc xÐt xö s¬ thÈm trong luËt tè tông d©n sù ViÖt Nam, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 21. Hoµng Ngäc ThØnh (2005), Tæng quan vÒ Bé luËt tè tông d©n sù, Bµi gi¶ng Chuyªn ®Ò, Líp CH XI - Tr−êng §¹i häc LuËt Hµ Néi, ngµy 22/5. 22. Hoµng Ngäc ThØnh (2005), Thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n d©n sù, Bµi gi¶ng Chuyªn ®Ò, Líp CH XI - Tr−êng §¹i häc LuËt Hµ Néi, ngµy 25/5. 23. Phan H÷u Th− (2001), X©y dùng Bé luËt tè tông d©n sù - Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 24. Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao (1969), B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c ngµnh tßa ¸n n¨m 1969, Hµ Néi. 25. Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao (1976), TËp hÖ thèng hãa luËt lÖ vÒ tè tông d©n sù ®· ban hµnh ®Õn 31/12/1974, Hµ Néi. 26. Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao (1978), TËp hÖ thèng hãa luËt lÖ vÒ tè tông d©n sù ®· ban hµnh tõ 1975 ®Õn 1977, Hµ Néi. 73 27. Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao (1996), Mét sè vÊn ®Ò vÒ c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña viÖc x©y dùng Bé luËt tè tông d©n sù, §Ò tµi nghiªn cøu khoa häc, m· sè 95-98-046/§T, Hµ Néi. 28. Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao (2005), B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c ngµnh tßa ¸n n¨m 2005, Hµ Néi. 29. Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao - Tßa D©n sù (2005), B¸o c¸o tham luËn cña Tßa D©n sù t¹i Héi nghÞ tæng kÕt ngµnh tßa ¸n n¨m 2005, Hµ Néi. 30. Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao - Tßa Lao ®éng (2006), Tham luËn cña Tßa Lao ®éng Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao vÒ c«ng t¸c xÐt xö c¸c vô ¸n lao ®éng n¨m 2005, Hµ Néi. 31. Tßa phóc thÈm Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao t¹i Thµnh phè Hå ChÝ Minh (2005), Chuyªn ®Ò chÊt l−îng cña c«ng t¸c xÐt xö phóc thÈm, viÖc h¹n chÕ ¸n tån ®äng, ¸n qu¸ h¹n luËt ®Þnh vµ viÖc söa, hñy ¸n cña tßa ¸n cÊp s¬ thÈm, Thµnh phè Hå ChÝ Minh. 32. Tr−êng §¹i häc LuËt Hµ Néi (1999), Gi¸o tr×nh lÞch sö nhµ n−íc vµ ph¸p luËt thÕ giíi, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi. 33. Tr−êng §¹i häc LuËt Hµ Néi (2002), Gi¸o tr×nh lÞch sö nhµ n−íc vµ ph¸p luËt ViÖt Nam, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi. 34. Tr−êng §¹i häc LuËt Hµ Néi (2005), Gi¸o tr×nh luËt tè tông d©n sù ViÖt Nam, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi. 35. Trung t©m Khoa häc x· héi vµ Nh©n v¨n quèc gia - ViÖn Nghiªn cøu Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt (2001), Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ Bé luËt tè tông d©n sù ViÖt Nam, §Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp bé, Hµ Néi. 36. Trung t©m Khoa häc x· héi vµ Nh©n v¨n quèc gia - ViÖn Nghiªn cøu Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt (2001), Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña Bé luËt tè tông d©n sù ViÖt Nam, B¸o c¸o tæng quan ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp bé, Hµ Néi. 37. Tõ ®iÓn luËt häc (1999), Nxb Tõ ®iÓn B¸ch khoa, Hµ néi. 74 38. Tõ ®iÓn TiÕng ViÖt (2002), Nxb §µ N½ng, §µ N½ng. 39. ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao (2005), C¸c v¨n b¶n h−íng dÉn ¸p dông ph¸p luËt vÒ tè tông h×nh sù vµ tè tông d©n sù, Hµ Néi. 40. ViÖn Nghiªn cøu Khoa häc Ph¸p lý - Bé t− ph¸p (1996), "Chuyªn ®Ò luËt tè tông d©n sù", Th«ng tin khoa häc, (6). 41. NguyÔn Thµnh VÜnh (1990), LuËt s− víi viÖc b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n, Nxb Ph¸p lý, Hµ Néi. 42. Vô C«ng t¸c lËp ph¸p (2004), Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña Bé luËt d©n sù, Nxb T− ph¸p, Hµ Néi.

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • pdfHoàn thiện các quy định của pháp luật tố tụng dân sự về phiên tòa sơ thẩm theo tinh thần cải cách tư pháp.pdf