Hoàn thiện pháp luật hợp đồng đáp yêu cầu của nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay

vÒ hîp ®ång cÇn ph¶i triÖt ®Ó tu©n thñ nguyªn t¾c t«n träng quyÒn tù do 63 hîp ®ång cña c¸c bªn nh−ng còng cÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh sù can thiÖp ®óng møc cña ph¸p luËt ®èi víi sù tù do tháa thuËn cña c¸c bªn. Cã nh− vËy, chóng ta míi ®¶m b¶o cho hîp ®ång thùc sù trë thµnh h×nh thøc ph¸p lý cña sù thèng nhÊt ý chÝ gi÷a c¸c bªn trong khu«n khæ qui ®Þnh cña ph¸p luËt. Thø ba: Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ hîp ®ång ph¶i ®¶m b¶o sù phï hîp víi xu h−íng quèc tÕ hãa c¸c quan hÖ kinh tÕ trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam ®· lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña Tæ chøc Th−¬ng m¹i thÕ giíi Xu h−íng chung cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi hiÖn nay lµ xu h−íng toµn cÇu hãa vµ khu vùc hãa ®êi sèng kinh tÕ quèc tÕ. Sù liªn kÕt vÒ kinh tÕ vµ th−¬ng m¹i diÔn ra ë c¶ cÊp ®é toµn cÇu vµ cÊp ®é khu vùc. TÊt c¶ c¸c quèc gia ®Òu ph¶i ®èi mÆt víi xu h−íng nµy vµ ®ang t×m c¸ch héi nhËp nÒn kinh tÕ cña m×nh víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. ViÖt Nam ®· tham gia héi nhËp APTA, WTO... Vµ ®ang ®øng tr−íc xu h−íng ®ã víi nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc nhÊt ®Þnh, nh−ng cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng trong nh÷ng n¨m qua, chÝnh s¸ch héi nhËp quèc tÕ ®· t¹o ra nh÷ng thuËn lîi nhÊt ®Þnh cho sù thµnh c«ng cña sù nghiÖp ®æi míi ®Êt n−íc. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi chóng ta sö dông tæng hîp nhiÒu c«ng cô, trong ®ã hîp ®ång ®−îc coi lµ mét c«ng cô quan träng. Do vËy, ViÖt Nam cÇn ph¶i hoµn thiÖn chÕ ®é ph¸p lý vÒ hîp ®ång theo h−íng phï hîp víi ph¸p luËt quèc tÕ, th«ng lÖ quèc tÕ, phï hîp víi xu h−íng quèc tÕ hãa ph¸p luËt vÒ hîp ®ång cña c¸c n−íc trªn thÕ giíi. C¸c giao l−u quèc trong ®ã cã giao l−u kinh tÕ quèc tÕ ®Òu dùa trªn nh÷ng nguyªn t¾c, nh÷ng chuÈn mùc nhÊt ®Þnh. Nh÷ng chuÈn mùc nµy h×nh thµnh tõ thùc tiÔn quan hÖ quèc tÕ nhiÒu thÕ kû vµ ®−îc c¸c quèc gia chÊp nhËn vµ ®ã lµ nguyªn t¾c ph¸p lý quèc tÕ. Tõ viÖc thèng nhÊt c¸c nguyªn t¾c chung mang tÝnh quèc tÕ, c¸c quèc gia b»ng quyÒn tù chñ cña m×nh, néi luËt hãa chóng b»ng ph¸p luËt cña n−íc m×nh. V× vËy, chóng t«i cho r»ng, ViÖt Nam nªn tham 64 gia c¸c c«ng −íc quèc tÕ vÒ th−¬ng m¹i bëi v× ®©y lµ mét nguån luËt quan träng ¸p dông h÷u hiÖu c¸c quan hÖ mua b¸n hµng hãa quèc tÕ. Trong ho¹t ®éng kinh tÕ quèc tÕ c¸c bªn cã thÓ tháa thuËn ¸p dông luËt quèc gia, tËp qu¸n th−¬ng m¹i quèc tÕ hoÆc chÞu sù ¸p dông cña c¸c c«ng −íc quèc tÕ. Tuy nhiªn, viÖc ¸p dông luËt quèc gia hoÆc tËp qu¸n th−¬ng m¹i quèc tÕ ®«i khi vÊp ph¶i nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh cô thÓ lµ: - NÕu chØ ¸p dông c¸c tËp qu¸n th−¬ng m¹i quèc tÕ th× kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®−îc tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh tõ quan hÖ hîp ®ång bëi v× c¸c tËp qu¸n th−¬ng m¹i quèc tÕ chØ ®Ò cËp ®Õn mét sè vÊn ®Ò nh− chuyÓn dÞch rñi ro tõ ng−êi b¸n sang ng−êi mua, ph©n chia chi phÝ vËn t¶i, b¶o ®¶m vµ tr¸ch nhiÖm trong viÖc lµm thñ tôc h¶i quan, ký hîp ®ång thuª tµu, mua b¶o hiÓm. C¸c vÊn ®Ò quan träng kh¸c nh−: thêi ®iÓm chuyÓn quyÒn së h÷u hµng hãa, ph−¬ng thøc thanh to¸n, chÕ tµi khi vi ph¹m hîp ®ång... cÇn ph¶i cã nguån luËt kh¸c ¸p dông. - C¸c bªn cã thÓ tháa thuËn luËt t¹i ViÖt Nam hoÆc luËt n−íc ngoµi ®Ó ¸p dông quan hÖ hîp ®ång. Tuy nhiªn, viÖc ¸p dông luËt ViÖt Nam th× kh«ng ph¶i lóc nµo còng tháa thuËn ®−îc víi ®èi t¸c. ViÖc ¸p dông luËt n−íc ngoµi th× chóng ta gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong viÖc t×m hiÓu toµn bé nh÷ng quy ph¹m trong lÜnh vùc th−¬ng m¹i, nhÊt lµ khi cã tranh chÊp x¶y ra chóng ta ph¶i thuª chuyªn gia luËt n−íc ngoµi rÊt tèn kÐm vµ phøc t¹p. Do vËy, viÖc ¸p dông c¸c ®iÒu −íc quèc tÕ song ph−¬ng hoÆc ®a ph−¬ng ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t sinh tõ quan hÖ hîp ®ång mua b¸n hµng hãa quèc tÕ lµ rÊt cÇn thiÕt. Nãi tãm l¹i, chóng ta cÇn ph¶i nhanh chãng thùc hiÖn viÖc söa ®æi, bæ sung ph¸p luËt kinh tÕ nãi chung, ph¸p luËt ¸p dông quan hÖ mua b¸n hµng hãa quèc tÕ nãi riªng ®Ó cã mét hÖ thèng ph¸p luËt kinh tÕ thèng nhÊt, hîp lý, hoµn chØnh, truyÒn t¶i ®−îc nh÷ng chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc ®· ®Ò ra, ®ång thêi phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ ®Ó ¸p dông cã hiÖu qu¶ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ quèc tÕ ®ang diÔn ra hÕt søc ®a d¹ng, phøc t¹p hiÖn nay. 65 Thø t−: Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ hîp ®ång ph¶i ®¶m b¶o sù ®ång bé, thèng nhÊt víi c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ¸p dông quan hÖ hîp ®ång HiÖn nay, hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ¸p dông mèi quan hÖ hîp ®ång nãi chung vµ hîp ®ång kinh doanh nãi riªng cßn thiÕu tÝnh thèng nhÊt, ®ång bé, thËm chÝ cßn m©u thuÉn, chång chÐo, v« hiÖu ho¸ lÉn nhau. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy, t¸c gi¶ ®−a ra mét sè kiÕn nghÞ cô thÓ nh− sau: - LuËt Th−¬ng m¹i vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c ¸p dông quan hÖ hîp ®ång kh«ng cÇn nh¾c l¹i nh÷ng quy ®Þnh cña Bé luËt D©n sù mµ chØ cÇn cã ®iÒu kho¶n dÉn chiÕu ®Õn c¸c quy ®Þnh cña Bé luËt D©n sù hoÆc dùa vµo c¸c quy ®Þnh trong Bé luËt D©n sù ®Ó x©y dùng c¸c ®iÒu kho¶n cô thÓ ho¸, chi tiÕt ho¸ c¸c quy ®Þnh ®ã cho c¸c hµnh vi mua b¸n hµng hãa quèc tÕ nÕu xÐt thÊy cÇn thiÕt. - CÇn ph¶i chÊm døt t×nh tr¹ng c¸c Bé, ngµnh cã thãi quen dïng h×nh thøc c«ng v¨n ®Ó ¸p dông c¸c ho¹t ®éng th−¬ng m¹i vµ kinh doanh. Tuy nhiªn, theo LuËt ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt th× c«ng v¨n kh«ng ph¶i lµ mét h×nh thøc v¨n b¶n ph¸p luËt. Do ®ã, viÖc dïng c«ng v¨n lµm ph−¬ng tiÖn ph¸p lý ¸p dông c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh lµ kh«ng phï hîp. VËy, c¸c c¬ quan nhµ n−íc cã thÈm quyÒn cÇn sím ban hµnh c¸c v¨n b¶n d−íi luËt h−íng dÉn cô thÓ, chi tiÕt h¬n vÒ LuËt Th−¬ng m¹i ®Ó gióp c¸c chñ thÓ kinh doanh cã thÓ vËn dông mét c¸ch linh ho¹t vµ chÝnh x¸c c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµo quan hÖ mua b¸n hµng hãa quèc tÕ. - ViÖt Nam ®· tham gia C«ng −íc New York 1958 vµ th«ng qua ph¸p lÖnh vÒ c«ng nhËn vµ thi hµnh t¹i ViÖt Nam quyÕt ®Þnh cña träng tµi n−íc ngoµi. Trong khi ®ã ph¸n quyÕt cña Träng tµi ViÖt Nam l¹i kh«ng ®−îc c−ìng chÕ thi hµnh t¹i ViÖt Nam. §©y lµ mét sù bÊt hîp lý cÇn thay ®æi. Do vËy, viÖc c«ng nhËn vµ thi hµnh ph¸n quyÕt cña träng tµi ViÖt Nam lµ cÇn thiÕt nh»m ®¶m b¶o tÝnh hîp lý, thèng nhÊt cña hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ®ång thêi 66 t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc gi¶i quyÕt nhanh chãng c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ quan hÖ hîp ®ång. Tr−íc m¾t, chóng ta nªn tham gia vµo C«ng −íc Viªn 1980 vÒ mua b¸n hµng hãa quèc tÕ v× ®©y lµ mét c«ng −íc ®−îc so¹n th¶o bëi ®¹i diÖn c¸c hÖ thèng ph¸p luËt, kinh tÕ - x· héi kh¸c nhau nh»m t×m ra mét gi¶i ph¸p phï hîp nhÊt víi tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi. §ã lµ mét v¨n kiÖn thèng nhÊt ho¸ c¸c quy luËt thùc chÊt ¸p dông d¹ng hîp ®ång phæ biÕn nhÊt trong th−¬ng m¹i quèc tÕ - hîp ®ång. ViÖc ¸p dông c«ng −íc cho phÐp lo¹i trõ nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt, bÊt ®ång trong luËt quèc gia vµ gãp phÇn gi¶m bít khã kh¨n, phÝ tæn vµ t¨ng hiÖu qu¶ cña viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn c¸c hîp ®ång. Khi tham gia c«ng −íc, ViÖt Nam còng cã quyÒn b¶o l−u ®èi víi nh÷ng ®iÒu kho¶n kh«ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ ViÖt Nam. Ch¼ng h¹n, vÒ h×nh thøc cña hîp ®ång §iÒu 11 C«ng −íc cho phÐp ¸p dông c¶ h×nh thøc v¨n b¶n vµ h×nh thøc miÖng nh−ng chóng ta cã thÓ ¸p dông §iÒu 12 vµ §iÒu 96 cña C«ng −íc ®Ó tuyªn bè kh«ng ¸p dông §iÒu 11 ®èi víi c¸c hîp ®ång mua b¸n hµng hãa quèc tÕ. Tõ nh÷ng ®¸nh gi¸ nªu trªn, chóng ta kh¼ng ®Þnh r»ng trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn m«i tr−êng ph¸p lý ¸p dông quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i ViÖt Nam cÇn tham gia C«ng −íc Viªn 1980 vµ c¸c c«ng −íc quèc tÕ kh¸c vÒ mua b¸n hµng hãa quèc tÕ. §Ó x©y dùng ®−îc mét chÕ ®é ph¸p lý vÒ hîp ®ång phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, bªn c¹nh viÖc ký kÕt vµ tham gia c¸c ®iÒu −íc quèc tÕ chóng ta cÇn tham kh¶o c¸c quy ®Þnh vÒ hîp ®ång trong hÖ thèng ph¸p luËt kh¸c nhau trªn thÕ giíi. VÝ dô: chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm vËt chÊt theo ph¸p luËt Australia cã nh÷ng quy ®Þnh mµ theo chóng t«i lµ rÊt hîp lý mµ chóng ta nªn xem xÐt ®Ó vËn dông. Ph¸p luËt Australia quy ®Þnh: NÕu mét bªn chñ trong quan hÖ hîp ®ång chøng minh ®−îc r»ng bªn kia kh«ng chuÈn bÞ vµ còng kh«ng cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn hîp ®ång vµo ngµy ph¶i thùc hiÖn hîp ®ång th× cã quyÒn ®¬n ph−¬ng chÊm døt hîp ®ång vµ ®ßi båi th−êng thiÖt h¹i. Bªn chÊm døt hîp ®ång còng ®ång thêi ph¶i chøng minh ®−îc r»ng gi¶ sö hîp ®ång vÉn ®−îc 67 thùc hiÖn th× m×nh hoµn toµn cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn hîp ®ång mét c¸ch b×nh th−êng. §©y ®−îc coi lµ chÕ ®Þnh vi ph¹m hîp ®ång tr−íc khi thùc hiÖn hîp ®ång, nã cã thÓ h¹n chÕ vµ tr¸nh ®−îc nh÷ng thiÖt h¹i lín. Tuy nhiªn, khi vËn dông chÕ ®Þnh nµy vµo ph¸p luËt hîp ®ång cña ViÖt Nam nªn thay h×nh thøc båi th−êng thiÖt h¹i b»ng ph¹t vi ph¹m bëi v× ë ®©y ch−a cã ®ñ c¨n cø ®Ó ¸p dông h×nh thøc båi th−êng thiÖt h¹i. Qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu, t¸c gi¶ thÊy LuËt Th−¬ng m¹i ViÖt Nam cßn nh÷ng thiÕu sãt, bÊt cËp, g©y khã kh¨n cho ho¹t ®éng mua b¸n hµng hãa. Do vËy, chóng t«i thÊy cÇn ph¶i cã h−íng söa ®æi kÞp thêi cho phï hîp h¬n víi t×nh h×nh thùc tiÔn cña ho¹t ®éng th−¬ng m¹i. C¸c vÊn ®Ò nh−: Nguyªn t¾c ký kÕt hîp ®ång, môc ®Ých cña hîp ®ång, sù tù do ý chÝ cña c¸c bªn ®−¬ng sù nhÊt lµ mét ®iÒu kiÖn hiÖu lùc cña hîp ®ång cha ®−îc quy ®Þnh cô thÓ. Do vËy, chóng t«i ®Ò nghÞ cÇn cã sù söa ®æi, bæ sung LuËt Th−¬ng m¹i mét c¸ch kÞp thêi. Ngoµi ra, viÖc quy ®Þnh trong LuËt Th−¬ng m¹i vÒ chµo hµng hîp ph¸p ph¶i cã ®Çy ®ñ 6 ®iÒu kho¶n: Tªn hµng, sè l−îng, quy c¸ch chÊt l−îng gi¸ c¶, ph−¬ng thøc thanh to¸n, ®Þa ®iÓm vµ thêi gian giao hµng lµ qu¸ cøng nh¾c, g©y khã kh¨n trong ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c th−¬ng nh©n. HÇu hÕt c¸c n−íc trªn thÕ giíi hiÖn nay ®Òu kh«ng quy ®Þnh ph−¬ng thøc thanh to¸n, ®Þa ®iÓm vµ thêi h¹n giao hµng lµ ®iÒu kho¶n chñ yÕu hîp ®ång. VÝ dô: §iÒu 1583 Bé luËt D©n sù Ph¸p quy ®Þnh: "ViÖc b¸n ®−îc xem lµ hoµn thµnh khi ®· cã tho¶ thuËn vÒ vËt vµ gi¸", hoÆc §iÒu 14 C«ng −íc Viªn 1980 chØ ®ßi hái ba ®iÒu kho¶n (hµng hãa, sè l−îng, gi¸ c¶) cho mét chµo hµng hîp ph¸p. ViÖc quy ®Þnh qu¸ nhiÒu ®iÒu kho¶n chñ yÕu cña hîp ®ång kh«ng nh÷ng kh«ng phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ mµ cßn lµm xuÊt hiÖn nguy c¬ mÊt an toµn ph¸p lý. C¸c bªn cã thÓ dùa vµo viÖc thiÕu mét ®iÒu kho¶n nhÊt ®Þnh ®iÒu kho¶n vÒ ®Þa ®iÓm giao hµng ®Ó cho r»ng hîp ®ång v« hiÖu hay dùa vµo viÖc bªn kia kh«ng thanh to¸n tiÒn hµng theo ph−¬ng thøc ®· quy ®Þnh ®Ó tuyªn bè huû hîp ®ång. §iÒu nµy 68 g©y thiÖt h¹i rÊt lín cho bªn kia vµ g©y mÊt æn ®Þnh cho quan hÖ kinh tÕ. Theo chóng t«i, chØ nªn quy ®Þnh 4 ®iÒu kho¶n chñ yÕu cho mét hîp ®ång lµ tªn hµng, sè l−îng, quy c¸ch chÊt l−îng, gi¸ c¶. 3.2. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m tiÕp tôc hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ hîp ®ång 3.2.1. Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn ph¸p luËt quy ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ hîp ®ång 3.2.1.1. Bæ sung lo¹i h×nh hîp ®ång thµnh lËp héi YÕu tè héi, tæ chøc ë n−íc ta ph¸t triÓn m¹nh mÏ kÓ tõ sau ngµy ®æi míi cña nÒn kinh tÕ (1986). Trong giíi h¹n cña luËn v¨n, t¸c gi¶ giíi h¹n vµ ®−a ra mét sè m« h×nh cña tæ chøc héi bao gåm: hä, hôi,biªu, ph−êng, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn. §©y lµ nh÷ng tæ chøc héi g¾n kÕt víi nhau trªn c¬ së cïng chung gãp vèn theo nh÷ng møc ®é nhÊt ®Þnh. Ta thÊy râ, ®Ó thµnh lËp ®−îc tæ chøc héi, c¸c c¸ nh©n ph¶i thèng nhÊt víi nhau vÒ mét sè néi dung nh− møc ®ãng gãp tµi s¶n, ng−êi qu¶n lý vµ tr«ng coi tµi s¶n, thêi gian vµ ®Þa ®iÓm ph©n chia tµi s¶n, ph©n chia lîi nhuËn. §¸nh gi¸ b¶n chÊt cña tæ chøc héi, thùc chÊt cña vÊn ®Ò ®ã chÝnh lµ c¸c thµnh viªn ph¶i thèng nhÊt ý chÝ víi nhau vÒ c¸c néi dung nh− møc ®ãng gãp tµi s¶n, ph©n c«ng cô thÓ tr¸ch nhiÖm cña tõng ng−êi… Nh− vËy, b¶n tho¶ thuËn, hay b¶n ghi nhí x¸c nhËn ®ã xÐt vÒ néi dung chÝnh lµ hîp ®ång. Ta cÇn thiÕt ph¶i cô thÓ ho¸ thµnh c¸c d¹ng hîp ®ång thµnh lËp héi, cã thÓ bao gåm nh÷ng lo¹i sau: hîp ®ång thµnh lËp tæ chøc hä, hôi, biªu, ph−êng, hîp ®ång thµnh lËp c«ng ty. NÕu nh− Bé luËt D©n sù 1995, luËt Th−¬ng M¹i, Bé luËt hîp ®ång kinh tÕ… kh«ng quy ®Þnh vÒ viÖc h×nh thµnh tæ chøc nh− thÕ nµy. §©y lµ mét thiÕu sãt cña hÖ thèng quy ph¹m ph¸p luËt. 69 Bæ sung cho sù thiÕu sãt ®ã, Bé luËt D©n sù 2005 ®· quy ®Þnh t¹i §iÒu 479 ®èi víi vÊn ®Ò hä, hôi, biªu, ph−êng… kho¶n 1 §iÒu 479. Cã thÓ nãi, viÖc thµnh lËp ra mét tæ chøc hä, hôi, biªu, ph−êng ®· cã tõ l©u vµ phæ biÕn ë nhiÒu vïng n«ng th«n còng nh− thµnh thÞ cña n−íc ta. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng vµ môc ®Ých cña nã lµ t−¬ng trî gióp ®ì lÉn nhau trong nh©n d©n, gãp nhiÒu lÇn theo ®Þnh kú víi sè l−îng Ýt tµi s¶n vµ khi nhËn l¹i sÏ lµ sè lín tµi s¶n nh»m gi¶i quyÕt ®−îc c«ng viÖc lín trong gia ®×nh… mµ kh«ng ph¶i vay m−în tõ n¬i kh¸c. VÒ ý nghÜa, ®©y lµ mét ho¹t ®éng tèt vµ lµ mét tËp qu¸n truyÒn thèng tèt cña ng−êi d©n ViÖt Nam. Bé luËt D©n sù ®· quy ®Þnh, tuy nhiªn Bé luËt D©n sù söa ®æi lÇn tiÕp theo ph¶i quy ®Þnh thËt cô thÓ vµ chi tiÕt ®èi víi néi dung cña hä, hôi, biªu, ph−êng… Bªn c¹nh tæ chøc hä, hôi, biªu, ph−êng trong nÒn kinh tÕ n−íc ta cßn rÊt nhiÒu tæ chøc ®−îc thµnh lËp ë h×nh thøc nh− vËy nh− c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn. NÕu nh− trong thêi kú kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, thµnh lËp mét xÝ nghiÖp mét nhµ m¸y th−êng ®−îc c¬ quan nhµ n−íc cÊp trªn ra quyÕt ®Þnh thµnh lËp vµ ho¹t ®éng nh− mét ph¸p nh©n ®éc lËp. (giao tr¶ sau, bæ nhiÖm c¸n bé) ®Ó nhµ m¸y, xÝ nghiÖp..®ã. nh»m b¶o ®¶m kÕ ho¹ch do cÊp trªn giao kho¸n. Sau ngµy ®æi míi cña nÒn kinh tÕ n¨m 1986 vµ ®Æc biÖt lµ sau n¨m 1991 khi luËt c«ng ty ra ®êi, nÒn kinh tÕ n−íc ta xuÊt hiÖn nhiÒu c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn… ViÖc tæ chøc c«ng ty lu«n lu«n ph¶i cã tõ hai thµnh viªn trë lªn (trõ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét thµnh viªn). C¸c thµnh viªn s¸ng lËp ph¶i thèng nhÊt víi nhau ë c¸c néi dung c¬ b¶n nh− møc ®é gãp vèn, gãp søc, ph©n chia ph¹m vi qu¶n lý, c¸ch thøc chia lîi nhuËn… Nh÷ng néi dung nãi trªn, gi÷a c¸c thµnh viªn s¸ng lËp ph¶i thèng nhÊt víi nhau vµ h×nh thµnh mét b¶n tho¶ thuËn ®ã chÝnh lµ hîp ®ång. LuËt doanh nghiÖp quy ®Þnh c¸c néi dung liªn quan ®Õn thµnh lËp c«ng ty nh−: sè l−îng 70 thµnh viªn, vèn gãp, tr¸ch nhiÖm… t¹i ®iÒu lÖ c«ng ty. XÐt vÒ b¶n chÊt còng nh− vai trß cña ®iÒu lÖ c«ng ty th× ®ã chÝnh lµ hîp ®ång vµ lµ c¬ së ®Ó ph©n chia quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c thµnh viªn trong c«ng ty, ®iÒu lÖ c«ng ty quy ®Þnh vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c«ng ty. Nh− vËy, ®iÒu lÖ cña c«ng ty cã néi dung kh¸ lín vµ bao qu¸t hÕt c¸c vÊn ®Ò khëi sinh còng trong qu¸ tr×nh ho¹t déng cña c«ng ty. Theo t¸c gi¶ ®iÒu lÖ cña c«ng ty nªn t¸ch mét bé phËn liªn quan tíi qu¸ tr×nh khëi sinh ra ®êi cña c«ng ty (sè l−îng thµnh viªn s¸ng lËp, møc vèn ®ãng gãp, quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña s¸ng lËp viªn) thµnh mét hîp ®ång lµ hîp ®ång thµnh lËp c«ng ty. Theo t¸c gi¶, Bé luËt D©n sù do lÇn söa ®æi tiÕp theo cÇn thiÕt ph¶i quy ®Þnh thªm mét lo¹i hîp ®ång míi ®ã lµ hîp ®ång thµnh lËp c«ng ty. §©y còng lµ mét yªu cÇu nh»m ®¸p øng ®ßi hái cña nÒn kinh tÕ ®ang ®Æt ra ®èi víi c¸c nµh x©y dùng ph¸p luËt, nã b¶o ®¶m ®−îc yªu cÇu ph¸p luËt ph¶n ¸nh ®óng vµ kÞp thêi sù ph¸t triÓn cña c¸c quan hÖ x· héi hiÖn nay. 3.2.1.2. Hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ giao kÕt hîp ®ång C¨n cø vµo §iÒu 390 cña Bé luËt D©n sù 2005 vÒ giao kÕt hîp ®ång, ta thÊy tÝnh cøng nh¾c trong viÖc ®−a ra ®Ò nghÞ giao kÕt hîp ®ång vµ nh− vËy ta cÇn bæ sung tr−êng hîp nh− sau ®Ó b¶o ®¶m tÝnh linh ho¹t trong ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp (v× Bé luËt D©n sù ®· vµ ®ang ¸p dông c¸c hµnh vi kinh doanh) ®ã lµ: Một hợp đồng cã thể được giao kết bằng việc chấp nhận một đề nghị giao kết hoặc bằng hành vi của c¸c bªn mà nã cã thể bộc lộ đầy đủ nội dung của sự thoả thuận. Thø nhÊt, đề nghị giao kết hợp đồng Nền tảng của vÊn ®Ò này là ý tưởng: chỉ cần sự thoả thuận giữa đôi bên là đủ để hình thành hợp đồng. Khái niệm về đề nghị và chấp nhận đề nghị thường được dùng để xác định xem hợp đồng đã được giao kết hay chưa, và nếu có thì từ khi nào. Như đã được nêu trong néi dung nµy coi những khái niệm về giao kết như là những công cụ phân tích thiết yếu và tiên quyết trước khi phân tích nội dung hợp đồng. 71 - Những hành vi được coi như thoả thuận để giao kết hợp đồng Các hợp đồng thương mại, đặc biệt là những hợp đồng phức tạp, thường được giao kết sau các cuộc đàm phán kéo dài, mà vẫn chưa xác định được khi nào một bên đưa ra đề nghị giao kết và khi nào bên kia chấp nhận đề nghị giao kết. Trong những trường hợp như vậy, có thể sẽ khó xác định khi nào thì đôi bên mới đạt được một thoả thuận hợp đồng. Theo nh− phÇn bæ sung, một hợp đồng có thể được giao kết, ngay cả khi thời điểm giao kết chưa được xác định rõ, miễn là hành vi của các bên biểu hiện đầy đủ nội dung của thoả thuận. Ðể xác định liệu đã đủ các bằng chứng thể hiện ý chí của các bên trong hợp đồng về việc giao kết hay chưa, hành vi của họ phải được giải thích theo những tiêu chuẩn được quy định râ rµng, bao qu¸t ®−îc néi hµm cña sù tho¶ thuËn cña c¸c bªn vµ ph¶i b¶o ®¶m hai yªu cÇu: + Tính xác thực của một đề nghị: Vì một hợp đồng được giao kết bằng sự chấp nhận đề nghị giao kết, các điều khoản chủ yếu của hợp đồng cần phải được xác định cụ thể ngay trong đề nghị giao kết vµ liệu một đề nghị đưa ra có thoả mãn được yêu cầu về tính xác định này hay không? Nội dung có thể được mô tả bằng những từ chung chung, thậm chí những điều khoản thiết yếu như mô tả chi tiết về hàng hoá hoặc dịch vụ sẽ cung cấp, giá cả thanh toán, thời gian và địa điểm thực hiện hợp đồng, v.v... có thể không được xác định trong đề nghị mà vẫn không làm mất tính xác thực của lời đề nghị: mọi việc tuỳ thuộc vào việc soạn thảo nội dung đề nghị giao kết, và việc bên nhận đề nghị có chấp nhận kiểu đề nghị đó hay không, có mong muốn ràng buộc về hợp đồng không, và liệu những điều khoản chưa được đưa ra có thể được xác định bằng việc giải thích ngôn ngữ của bản thoả thuận theo điều khoản. Việc xác định có thể được bổ sung và giải thích bằng cách áp dụng tập quán hoặc các quy ước giữa các bên, cũng như bằng cách áp dụng những điều khoản cụ thể (ví dụ: xác định chất lượng của việc thực hiện, xác định giá cả, thời gian thực hiện hợp đồng,nơi thực hiện hợp đồng và đồng tiền). 72 + Mong muốn được ràng buộc: Tiêu chuẩn thứ hai để xác định xem một bên đã thực sự đề nghị giao kết hợp đồng hay chỉ mở đầu các cuộc đàm phán, là ý chí của các bên mong muốn được hợp đồng ràng buộc. Vì ý chí này ít khi được tuyên bố rõ ràng nó thường phải được xác định khi xảy ra tranh chấp trong từng trường hợp cụ thể. Cách thức bên đề nghị trình bày một đề nghị (ví dụ bằng cách định nghĩa rằng văn bản của họ là "bản đề nghị giao kết" hoặc chỉ là "lời mời thảo luận"), trước tiên cho ta biết về ý muốn của bản đề nghị, dù không phải đã là cách hiểu đúng. Điều quan trọng hơn nhiều là nội dung và địa chỉ của bên nhận đề nghị. Nói chung, các văn bản này càng chi tiết, thì càng có khả năng được xem là một bản đề nghị giao kết hợp đồng. Một văn bản được gửi đến một người thì có khả năng được hiểu như là một bản đề nghị giao kết hợp đồng hơn là lời mời thảo luận (nếu văn bản đó được gửi cho nhiều người). Ví dụ: 1. Sau nhiều cuộc đàm phán kéo dài, các giám đốc điều hành của hai Công ty A và B, trình bày những điều kiện để B chiếm 49% cổ phần trong Công ty C hiện đang thuộc sở hữu của Công ty A. Trong "Biên bản ghi nhớ" được ký kết giữa các bên tham gia đàm phán, có một điều khoản quy định rằng thoả thuận trong hợp đồng này sẽ mang tính chất không ràng buộc trừ khi được hội đồng quản trị của Công ty A chấp nhận. Hợp đồng chỉ hình thành sau khi có sự chấp nhận của hội đồng quản trị đưa ra. 2. A - một cơ quan nhà nước - thông báo việc mở thầu cho việc lập một mạng lưới điện thoại mới. Theo thông báo này, đây chỉ là thư mời gọi nộp đề nghị, theo đó A có thể sẽ chấp nhận hay không chấp nhận. Tuy nhiên, nếu thông báo ghi chi tiết những quy định, tiêu chuẩn kỹ thuật của dự án và nêu rõ rằng hợp đồng sẽ được hình thành với giá thầu nào thấp nhất đáp ứng đúng quy cách kỹ thuật này, thông báo này sẽ trở thành một đề nghị giao kết hợp đồng một khi giá thầu thấp nhất được xác định. 73 Nh− vËy, t¹i §iÒu 390 cña Bé luËt D©n 2005 sù vÒ giao kÕt hîp ®ång ta cã thÓ bæ sung nh− sau nh− sau: Một đề nghị được gọi là đề nghị giao kết nếu nó rõ ràng, đầy đủ và nêu rõ ý định của bên đưa ra đề nghị mong muốn bị ràng buộc bởi hợp đồng khi đề nghị giao kết được chấp nhận. Thø hai, ®èi víi viÖc chÊp nhËn ®Ò nghÞ giao kÕt hîp ®ång VÊn ®Ò nµy ®−îc Bé luËt D©n sù 2005 quy ®Þnh t¹i §iÒu 396 nh− sau: "ChÊp nhËn ®Ò nghÞ giao kÕt hîp ®ång lµ sù tr¶ lêi cña bªn ®−îc ®Ò nghÞ ®èi víi bªn ®Ò nghÞ vÒ viÖc chÊp nhËn toµn bé cña néi dung ®Ò nghÞ" [56]. Nh− vËy, Bé luËt D©n sù ch−a nªu lªn c¸c h×nh thøc chÊp nhËn ®Ò nghÞ giao kÕt hîp ®ång. LuËn v¨n nªu kiÕn nghÞ bæ sung thªm vµ cô thÓ mét sè h×nh thøc giao kÕt hîp ®ång nh− sau: - Các chấp nhận một đề nghị giao kết hợp đồng Để chấp nhận một đề nghị, bên nhận đề nghị phải bằng cách nào đó "chấp nhận" đề nghị đó. Việc xác nhận rằng đã nhận được đề nghị, hoặc bày tỏ sự quan tâm đến đề nghị không có nghĩa là chấp nhận nó. Hơn nữa, việc chấp nhận phải vô điều kiện, nghĩa là nó không phụ thuộc vào một vài bước tiếp theo mà người đưa ra đề nghị phải thực hiện (ví dụ "lời chấp nhận của chúng tôi còn tuỳ thuộc vào việc chấp nhận cuối cùng của các ngài") hoặc người nhận phải thực hiện (ví dụ "Chúng tôi chấp nhận dưới đây các điều khoản của hợp đồng như đã ghi trong văn bản thoả thuận của ngài và sẽ chịu trách nhiệm nộp bản hợp đồng này đến một hội đồng quản trị của chúng tôi để xin chấp nhận trong vòng hai tuần tới"). Sau cùng, lời chấp nhận không được đưa thêm những yêu cầu khác với những điều khoản của đề nghị hoặc ít nhất không được làm thay đổi đến nội dung của những điều khoản đó. - Việc chấp nhận bằng lời nói Nếu lời đề nghị không có yêu cầu gì về cách thức chấp nhận, việc chấp nhận có thể được thực hiện bằng cách trình bày rõ ràng trong một câu 74 văn hoặc bằng hành vi của bên nhận đề nghị, không nêu cụ thể những cách thức xử sự của người nhận, bao gồm những hành vi liên quan đến việc thực hiện hợp đồng, ví dụ: thanh toán trước về giá cả hàng hoá, chuyến hàng hoặc bắt đầu xây cất, v.v... - Xác nhận bằng văn bản Điều này được áp dụng khi một hợp đồng đã được giao kết hoặc bằng miệng hoặc bằng văn bản trong giới hạn các điều khoản chủ yếu mà hai bên đã thoả thuận, sau đó một bên gửi cho bên kia một văn bản xác nhận những gì đã được thoả thuận cho đến lúc đó, nhưng kèm thêm những điều khoản mới hoặc khác với những điều khoản mà hai bên đã thoả thuận trước. Về lý thuyết thì trường hợp này khác hẳn với trường hợp được đề cập đến ở Điều 397 cña Bé luËt D©n sù, khi một hợp đồng chưa được giao kết và những điều khoản bổ sung được ghi trong bản chấp nhận của bên nhận đề nghị. Tuy vậy, trên thực tế, rất khó hoặc không thể phân biệt được sự khác nhau giữa hai trường hợp. Vì thế, việc xác nhận lại cần phải được giải quyết b»ng v¨n b¶n. Tuy nhiên, điều khoản này cũng chỉ được áp dụng đối với những điều khoản sửa đổi được xác nhận lại bằng văn bản. Nói cách khác, tương tự như những sửa đổi có trong văn bản xác nhận đơn đặt hàng, những điều khoản mới được bổ sung hoặc khác với những điều khoản mà trước đây hai bên đã thoả thuận, được xác nhận lại bằng văn bản, sẽ trở thành một phần của hợp đồng, nếu như những điều khoản này không thay đổi "đáng kể" so với thoả thuận và bên nhận văn bản không phản đối chúng ngay lập tức. Tương tự như trường hợp xác nhận bằng văn bản, vấn đề xem xét việc thay đổi hay bổ sung những điều khoản mới có làm thay đổi "đáng kể" đến những điều khoản mà trước đây hai bên đã thoả thuận hay không phải được giải đáp dựa trên từng trường hợp cụ thể. Mặt khác, điều khoản này đương nhiên không áp dụng cho những trường hợp khi một bên gửi văn bản xác nhận và yêu cầu bên kia gửi lại cho họ một bản và ký xác nhận là đã chấp nhận. Trong những trường hợp như vậy, bất kể văn bản có những sửa đổi gì, và những sửa đổi này có làm 75 thay đổi "đáng kể" hay không, thì trong bất kỳ trường hợp nào văn bản cũng cần được sự chấp nhận của bên nhận văn bản trước khi nó trở thành một hợp đồng. Nh− vËy ta cô thÓ hãa b»ng néi dung nh− sau: Nếu văn bản nhằm xác nhận lại hợp đồng, bao gồm một vài điều khoản bổ sung, được gửi đi trong một thời hạn hợp lý sau khi giao kết hợp đồng, thì các điều khoản ghi trong văn bản sẽ trở thành một phần của hợp đồng, trừ trường hợp nội dung của văn bản xác nhận lại hợp đồng làm thay đổi "đáng kể" nội dung của hợp đồng đã được giao kết hoặc người nhận phản đối không chậm trễ những thay đổi này. Ví dụ: 1. B đã chấp nhận yêu cầu đặt mua thiết bị của A qua điện thoại. Hôm sau, A nhận được một lá thư của B xác nhận những điều khoản đã được hai bên thoả thuận miệng, nhưng ghi thêm là B muốn có mặt tại buổi thử máy tại trụ sở của A. Điều khoản bổ sung này không phải là một sửa đổi "đáng kể" so với những điều khoản đã được hai bên thoả thuận trước đây, và sẽ trở thành một phần của hợp đồng trừ khi A phản đối điều khoản này ngay khi nhận thư của B. 2. Tương tự trường hợp 1, chỉ khác là trong văn bản xác nhận của B có ghi thêm một điều khoản trọng tài. Trừ khi hoàn cảnh yêu cầu khác, điều khoản này sẽ đưa đến một thay đổi "đáng kể" so với những điều khoản đã được hai bên thoả thuận trước đây, và vì thế nó sẽ không trở thành một phần của hợp đồng. 3. A đặt hàng bằng telex để mua một lượng lúa mì và B ngay lập tức chấp nhận cũng bằng telex. Sau đó cùng ngày, B gửi một lá thư cho A xác nhận lại những điều khoản hai bên đã thoả thuận và có ghi thêm điều khoản giải quyết tranh chấp bằng trọng tài, mà điều khoản này trở thành quy ước giữa các thương nhân trong việc mua bán ngũ cốc. Vì A không thể không biết đến điều khoản này, nên nó sẽ không làm thay đổi "đáng kể" những điều khoản đã được hai bên thoả thuận trước đây. Trừ khi A phản đối điều khoản này kịp thời, điều khoản trọng tài đó sẽ trở thành một phần của hợp đồng. 76 - Xác nhận bằng văn bản được gửi trong một thời hạn hợp lý sau khi giao kết hợp đồng Trên nguyên tắc, sự im lặng của người nhận văn bản sẽ được xem là chấp nhận nội dung của văn bản xác nhận, bao gồm bất kỳ những sửa đổi "không đáng kể" nào về những điều khoản trước đây hai bên đã thoả thuận, nếu như văn bản này được gửi "trong một thời hạn hợp lý sau khi giao kết hợp đồng". Tuy vậy cũng có trường hợp sau một thời gian hợp lý kể từ khi được gửi, văn bản đó sẽ tự động mất giá trị, và do vậy sự im lặng của người nhận không thể được giải thích là chấp nhận nội dung hợp đồng. - Thời điểm có hiệu lực của sự "chấp nhận" Sự chấp nhận có hiệu lực kể từ lúc nó được chuyển đến bên đề nghị. Về sù chÊp nhËn sÏ ph¶i b¾t ®Çu tõ sù "truyền đạt đến". ở đây việc áp dụng nguyên tắc "nhận" thích hợp hơn nguyên tắc "gửi" là vì rủi ro về việc truyền đạt thông tin thường xảy ra đối với người nhận hơn là người đưa ra đề nghị, vì vậy, người đưa ra đề nghị có quyền lựa chọn phương pháp truyền đạt và phải biết rằng việc lựa chọn phương pháp truyền đạt của mình có thể có những rủi ro hoặc chậm trễ nào, và anh ta là người có khả năng nhất bảo đảm cho việc truyền đạt thông tin đến nơi nhận. Trên nguyên tắc, việc chấp nhận bằng hành vi chỉ có hiệu lực khi người chấp nhận thông báo cho người đề nghị. Tuy nhiên, vÊn ®Ò nµy cần lưu ý là việc thông báo chỉ cần thiết trong những trường hợp mà bản thân hành vi không chứng tỏ việc chấp nhận với người đề nghị sau một thời hạn hợp lý. Trong một số trường hợp chỉ cần hành vi cũng đủ để chứng minh cho lời chấp nhận hợp đồng, ví dụ như khi tiến hành thanh toán giá tiền mua hàng, thì việc thông báo của Ngân hàng về việc chuyển tiền thanh toán cho bên đề nghị; cũng như khi vận chuyển hàng hoá bằng đường hàng không hoặc bằng các phương tiện vận tải khác, thì việc thông báo của người vận chuyển về chuyến hàng được chuyển đến cho bên đề nghị là đủ để nói lên sự chấp nhận hợp đồng của bên nhận được đề nghị. 77 3.2.1.3. Hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ v« hiÖu cña hîp ®ång Ngoµi c¸c quy ®Þnh vÒ hiÖu lùc cña hîp ®ång th× c¸c quy ®Þnh vÒ v« hiÖu cña hîp ®ång lµ rÊt quan träng. §iÒu 410 vµ 411 nªu lªn hai h×nh thøc v« hiÖu cña hîp ®ång lµ ch−a ®Çy ®ñ vµ ®Ó b¶o ®¶m quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn tham gia hîp ®ång th× luËn v¨n nªu thªm mét vµi h×nh thøc v« hiÖu cña hîp ®ång do bÞ nhÇm lÉn. Nhầm lẫn một giả thiết sai lầm liên quan đến sự việc hoặc luật lệ tồn tại vào thời điểm giao kết hợp đồng. Cã c¸c lo¹i nhÇm lÉn nh− sau: - Nhầm lẫn về sự việc và nhầm lẫn về luật pháp. Nhầm lẫn về sự việc và nhầm lẫn về luật pháp cã thÓ xem là như nhau, vµ nh− vËy cã thÓ ®ång nhÊt hiệu quả pháp lý của hai loại nhầm lẫn này dường như là hîp lý, vì các hệ thống luật pháp hiện đại ngày càng trở nên phức tạp. Trong các giao dịch thương mại quốc tế, vấn đề này gây nhiều khó khăn cho những giao dịch mà các bên trong hợp đồng chưa quen thuộc với các hệ thông luật pháp của nước mình. - Thời điểm quyết định Cã thÓ qui định rằng lỗi do nhầm lẫn sự việc hoặc luật pháp phải tồn tại vào thời điểm giao kết hợp đồng. Mục đích của việc đặt ra yếu tố của thời điểm này là nhằm phân biệt những qui định về nhầm lẫn có thể dẫn đến vô hiệu hợp đồng. Thật vậy, nhầm lẫn là một trường hợp điển hình về vô hiệu hợp đồng để trốn tránh việc thực hiện hợp đồng nếu một bên tham gia giao kết hợp đồng do không hiểu về sự việc hay không hiểu về tính chất pháp lý mà do đó đánh giá không đúng về hậu quả hay về khả năng sinh lợi của hợp đồng thì những quy định về nhầm lẫn sẽ được áp dụng. Mặt khác, nếu một bên hiểu đúng hoàn cảnh xung quanh của hợp đồng nhưng đánh giá không đúng về khả năng sinh lợi trong tương lai của hợp đồng và từ chối thực hiện thì trường hợp này chúng ta sẽ ph¶i bæ sung quy ®Þnh ®Ó áp dụng những quy 78 phạm về việc vi phạm hợp đồng, các quy định về vô hiệu do nhầm lẫn không được áp dụng. - Vô hiệu hợp đồng nếu nhầm lẫn chính đáng Một bên trong hợp đồng chỉ có thể áp dụng vô hiệu hơp đồng do nhầm lẫn, nếu vào thời điểm giao kết hợp đồng sự nhầm lẫn quan trọng đến mức một người thường trong cùng trường hợp như trên sẽ chỉ giao kết hợp đồng với những điều khoản khác hoặc sẽ không khi nào giao kết hợp đồng đó nếu biết được sự thực, và phía bên kia cũng mắc cùng một nhầm lẫn như vậy, hoặc gây ra nhầm lẫn, biết hay không thể không biết về sự nhầm lẫn và việc để đối tác tiếp tục nhầm lẫn trái với những tiêu chuẩn thương mại thông thưêng. Vào thời điểm nhầm lẫn phía bên kia của hợp đồng đã không hành động trong sự tin tưởng vào hợp đồng. - Nhầm lẫn nghiêm trọng Để một nhầm lẫn được coi là chính đáng, thì nhầm lẫn này phải là nghiêm trọng. Để đánh giá mức độ và tầm quan trọng của nhầm lẫn, chúng ta cần phải dựa vào những tiêu chuẩn khách quan và chủ quan, nghĩa là phải xem xét "một người bình thường trong cùng hoàn cảnh và cũng có thể gặp trường hợp nhầm lẫn tương tự như bên bị nhầm lẫn" sẽ làm gì nếu biết được sự thật của sự việc vào thời điểm giao kết hợp đồng. Khi và chỉ khi c¸ nhân này không giao kết hợp đồng với những điều khoản như vậy hoặc sẽ chỉ giao kết với những điều khoản khác thì nhầm lẫn mới được coi là nghiêm trọng. Những yếu tố đựơc giới thiệu trong khoản 1 dựa trên một công thức mở, nó không đưa ra các yếu tố thiết yếu để xác định xem một hợp đồng có được giao kết trong khi các bên bị nhầm lẫn hay không. Phương pháp linh hoạt này nhằm hướng tới việc xem xét đến ý định của các bên và hoàn cảnh của vụ việc. Để hiểu rõ ý chí của các bên, những qui tắc về giải thích cần được áp dụng, trong đó những tiêu chuẩn chung về thương mại và tập quán đóng vai trò quan trọng. Những "nhầm lẫn" thường xảy ra trong các hợp đồmg thương 79 mại, liên quan đến giá trị hàng hoá và dịch vụ, hoặc đơn giản là những tính toán lời lỗ hoặc động cơ bên trong của các bên, sẽ không được coi là lý do chính đáng. Cũng tương tự như trong trường hợp về chủ thể hoặc cá tính của chủ thể, mặc dù trong những trường hợp đặc biệt các nhầm lẫn này có thể được coi là chính đáng (ví dụ trường hợp những hợp đồng cung cấp hàng hoá dịch vụ này cần phải do những người có trình độ nhất định thực hiện, hoặc tr−êng hợp một khoản vay được cấp tuỳ thuộc vào khả năng chi trả của người đi vay). Việc một người bìmh thường, cùng hoàn cảnh như bên nhầm lẫn có thể nhầm lẫn tương tự được coi là điều kiện cần, nhưng chưa phải là điều kiện đủ, vì vậy cần phải hội đủ những yêu cầu tiếp sau liên quan đến các bên trong hợp đồng, để xem xét nhầm lẫn có chính đáng hay không. 3.2.2. gi¶i ph¸p hoµn thiÖn ph¸p luËt quy ®Þnh nh÷ng hîp ®ång chuyªn ngµnh 3.2.2.1. Bá quy ®Þnh ph¹t hîp ®ång cña LuËt Th−¬ng m¹i Tr−íc ngµy Bé luËt D©n sù 2005 cã hiÖu lùc, ph¸p luËt ¸p dông quan hÖ hîp ®ång kh¸ phøc t¹p bao gåm Bé luËt D©n sù 1995, ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ 1989, luËt Th−¬ng M¹i 1997. TÝnh ®éc lËp t−¬ng ®èi cña Bé luËt D©n sù 1995, ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ, LuËt Th−¬ng m¹i ®· h×nh thµnh lèi t− duy thÕ nµo lµ hîp ®ång d©n sù, thÕ nµo lµ hîp ®ång kinh tÕ, vµ trong tr−êng hîp hîp ®ång kinh tÕ l¹i rÊt khã ®Ó ¸p dông c¸c quy ®Þnh ®ång thêi xuÊt hiÖn cña ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ, LuËt Th−¬ng m¹i cïng ¸p dông mét vÊn ®Ò: cô thÓ Bé luËt D©n sù 1995 kh«ng quy ®Þnh ph¹t hîp ®ång, ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 29 cã møc ph¹t hîp ®ång tõ 2% ®Õn 12%, luËt Th−¬ng M¹i quy ®Þnh t¹i §iÒu 301 cã møc ph¹t hîp ®ång 8%. Sù ra ®êi vµ cã hiÖu lùc cña Bé luËt D©n sù 2005 ®· chÊm døt hiÖu lùc cña ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ, vµ ph¹m vi ¸p dông cña Bé luËt D©n sù ®−îc më réng tÊt c¶ c¸c hîp ®ång s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, nghÜa lµ cïng mét hµnh vi kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp sÏ chÞu sù ¸p dông cña 80 Bé luËt D©n sù 2005 vµ LuËt Th−¬ng m¹i. Theo nh− quy ®Þnh t¹i §iÒu 422 cña Bé luËt D©n sù 2005 th× møc ph¹t hîp ®ång do c¸c bªn tù tho¶ thuËn. Quy ®Þnh nµy tr¸i víi quy ®Þnh t¹i §iÒu 301 cña LuËt Th−¬ng m¹i n¨m 2005 ®· x©m ph¹m tíi quyÒn tù do, tù nguyÖn tho¶ thuËn cña c¸c bªn khi ký kÕt hîp ®ång. Theo t¸c gi¶: ph¸p luËt hîp ®ång chñ yÕu ®Æt ra c¸c quy ®Þnh vµ nh»m tíi viÖc b¶o vÖ quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn tham gia hîp ®ång. Trong ®ã ph¸p luËt hîp ®ång ph¶i nghiªm vÖ quyÒn hay Ýt nhÊt còng lµ b¶o ®¶m quyÒn tù do tho¶ thuËn.ViÖc ph¸p luËt hîp ®ång ®−a ra c¸c ®iÒu luËt mang tÝnh ®Þnh khung khu«n mÉu cña mét hîp ®ång lµ kh«ng cÇn thiÕt, viÖc ®−a ra c¸c chÕ tµi nh− ph¹t hîp ®ång còng kh«ng cÇn thiÕt. ChÕ tµi ph¹t hîp ®ång ph¶i do c¸c bªn tham gia ký kÕthd tù tho¶ thuËn víi nhau. 3.2.2.2. Bæ sung hîp ®ång ba bªn trong LuËt §iÖn lùc 2005 Cho dï LuËt ®iÖn lùc ViÖt nam míi ban hµnh, nh−ng ®· tá ra nh−ng ®iÒu bÊt hîp lý ®ã chÝnh lµ vÊn ®Ò chñ thÓ ký kÕt c¸c hîp ®ång sö dông ®iÖn d©n dông. LuËt §iÖn lùc hiÖn nay quy ®Þnh ph¹m vi vµ ®iÒu kiÖn chñ thÓ tham gia ký kÕt hîp ®ång sö dông ®iÖn chØ bao gåm hai bªn ®ã lµ bªn nhµ cung cÊp ®iªn sö dông vµ bªn chñ thÓ sö dông ®iÖn. §èi víi bªn sö dông ®iÖn, muèn ký kÕt ®−îc hîp ®ång sö dông ®iÖn sinh ho¹t ph¶i ®¸p øng ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu cña nhµ cung cÊp ®iÖn sinh ho¹t nh−: ph¶i cã hé khÈu th−êng tró t¹i ®Þa ph−¬ng n¬i cung cÊp ®iÖn sö dông hoÆc ph¶i cã giÊy chøng nhËn quyÒn së h÷u hîp ph¸p vÒ nhµ ®Êt t¹i ®Þa ®iÓm ®Ò nghÞ ®−îc ký kÕt vµ l¾p ®Æt nguån ®iÖn sinh ho¹t. VÊn ®Ò ®−îc ®Æt ra lµ trong ®êi sèng hµng ngµy, kh«ng ph¶i chñ thÓ tham gia ký kÕt hîp ®ång sö dông ®iÖn sinh ho¹t lóc nµo còng ®¸p øng ®Çy ®ñ nh÷ng yªu cÇu ®· nªu trªn. Tr−êng hîp nµy diÔn ra phæ biÕn ®èi víi c¸c c¸ nh©n hay hé gia ®×nh kh«ng cã hé khÈu th−êng tró vµ ch−a cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ ®Ó mua nhµ hay mua quyÒn sö sông ®Êt hîp ph¸p. Nh− vËy, trong mäi tr−êng hîp nh÷ng chñ thÓ nµy ®Òu kh«ng thÓ trùc tiÕp ký kÕt c¸c hîp ®ång sö dông ®iÖn theo gia ®iÖn sinh ho¹t. Tr−êng hîp kh¸c, trong cïng mét hé gia 81 ®×nh l¹i cho nhiÒu ng−ßi thuª nhµ ®éc lËp (vÝ dô nh− snh viªn thuª nhµ trä, ng−êi lao ®éng thuª nhµ trä, c¸c gia ®×nh ®ang ph¶i thuª nhµ) sÏ cã t×nh tr¹ng khi sö dông ®iÖn sinh ho¹t chung cïng chñ nhµ dÉn tíi tæng sè ®iÖn sinh ho¹t cao h¬n møc cho phÐp cña mét gia ®×nh vµ sÏ ph¶i chÞu gi¸ tiÒn cao h¬n theo quy ®Þnh cña LuËt §iÖn lùc (nguyªn nh©n lµ nh÷ng ng−êi thuª nhµ kh«ng ®−îc h−ëng tiªu chuÈn sö dông ®iÖn sinh ho¹t tèi thiÓu cho mét ®Çu c«ng t¬ ®iÖn). PhÇn gi¸ ®iÖn sinh ho¹t thÊp th−êng thuéc vÒ chñ nhµ vµ phÇn gi¸ ®iÖn sinh ho¹t cao se thuéc ng−êi ®i thuª. VÊn ®Ò thùc tÕ lµ mäi ng−êi ®Òu sö dông ®iÖn sinh ho¹t trong giíi h¹n møc tèi thiÓu cho mét ®Çu c«ng t¬ ®iÖn. Trong tr−êng hîp nµy, nÕu nhµ cung cÊp ®iÖn ký kÕt hîp ®ång hai bªn víi nh÷ng ng−êi thuª nhµ còng sÏ dÉn tíi thÊt tho¸t ®iÖn n¨ng vµ cã sÏ bÞ thÊt tho¸t tiÒn sö dông ®iÖn sinh ho¹t. Yªu cÇu ®Æt ra lµ nhµ cung cÊp ®iÖn sinh ho¹t vÉn b¶o ®¶m ®−îc sù b×nh ®¼ng trong viÖc sö dông ®iÖn cña mäi ng−êi d©n vµ kh«ng bÞ thÊt tho¸t tiÒn ®iÖn sinh ho¹t. Gi¶i ph¸p trong tr−êng hîp nµy, t¸c gi¶ ®−a ra ®ã lµ ký kÕt hîp ®ång sö dông ®iÖn sinh ho¹t ba bªn, bao gåm: Bªn thø nhÊt lµ nhµ cung cÊp ®iÖn sinh ho¹t, bªn thø hai lµ chñ cã nhµ cho thuª, bªn thø ba lµ ng−êi ®ang thuª nhµ vµ lµ ng−êi trùc tiÕp sö dông ®iÖn sinh ho¹t. NÕu ký kÕt hîp ®ång ba bªn nh− trªn sÏ b¶o ®¶m ®−îc gi¸ trÞ vµ môc ®Ých cña viÖc ph©n bæ møc sö dông ®iÖn sinh ho¹t cho tõng ng−êi d©n, b¶o ®¶m ®−îc tÝnh c«ng b»ng cña x· héi. T¸c gi¶ kiÕn nghÞ LuËt §iÖn lùc nªn bæ sung lo¹i hîp ®ång ba bªn ®· nªu trong lÇn söa ®æi bæ sung tíi. 82 KÕt luËn Nh− vËy, víi viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi: "Hoµn thiÖn ph¸p luËt hîp ®ång ®¸p yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng theo ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam hiÖn nay" t¸c gi¶ ®· phÇn nµo lµm s¸ng tá mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn cña viÖc hoµn thiÖn vµ ¸p dông c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt ¸p dông c¸c quan hÖ hîp ®ång. Cã thÓ nãi, kÓ tõ khi Bé luËt D©n sù 2005 cã hiÖu lùc, ch−a cã mét c«ng tr×nh khoa häc nµo ë cÊp ®é th¹c sÜ vµ tiÕn sÜ nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò hîp ®ång vµ c«ng tr×nh cña t¸c gi¶ lµ c«ng tr×nh khoa häc ®Çu tiªn nghien cøu mét c¸ch toµn diÖn vµ ®Çy ®ñ vÒ c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n nhÊt cña ph¸p luËt vÒ hîp ®ång. Tuy nhiªn, c«ng tr×nh cña t¸c gi¶ còng chØ dõng l¹i ë c¸p ®é luËn v¨n th¹c sü vµ nghiªn cøu ë nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n nhÊt vÒ hîp ®ång vµ ph¸p luËt vÒ hîp ®ång nªn cung kh«ng thÓ nghiªn cøu thËt ®Çy ®ñ vµ toµn diÖn ®èi víi c¸c néi dung cña hîp ®ång vµ ph¸p luËt vÌ hîp ®ång. Qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu luËn v¨n nµy, t¸c gi¶ rót mét sè kÕt luËn chñ yÕu sau ®©y: 1. Hîp ®ång lµ h×nh thøc ph¸p lý cña quan hÖ mua b¸n hµng hãa vËt chÊt vµ phi vËt chÊt. Hîp ®ång lµ sù tháa thuËn gi÷a c¸c bªn bao gåm c¸ nh©n víi c¸ nh©n, c¸ nh©n víi th−¬ng nh©n ViÖt Nam, th−¬ng nh©n ViÖt Nam víi th−¬ng nh©n ViÖt Nam vµ th−¬ng nh©n n−íc ngoµi vÒ viÖc bªn b¸n chuyÓn quyÒn së h÷u hµng hãa cho bªn mua cßn bªn mua chuyÓn tiÒn cho bªn b¸n hµng vµ nhËn hµng... 2. Néi dung c¬ b¶n cña luËn v¨n ®Ò cËp ®Õn lý luËn c¬ b¶n vÒ hîp ®ång vµ ph¸p luËt hîp ®ång, c¸ch thøc ký kÕt hîp ®ång, thêi ®iÓm cã hiÖu lùc cña hîp ®ång, h×nh thøc cña hîp ®ång, c¸c ®iÒu kho¶n chñ yÕu, c¸c h×nh thøc tr¸ch nhiÖm vËt chÊt vµ c¸c tr−êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm do vi ph¹m hîp ®ång, gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång. Nh×n chung, c¸c néi dung c¬ b¶n cña hîp ®ång ®−îc ph¸p luËt ViÖt Nam quy ®Þnh chÆt chÏ h¬n so víi 83 hîp ®ång tr−íc ®©y. Do vËy, khi kÝ kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång, c¸c chñ thÓ cña hîp ®ång cÇn chó ý ®Ó ®¶m b¶o hiÖu lùc cña hîp ®ång. 3. Ph¸p luËt vÒ hîp ®ång cã vai trß quan träng trong hÖ thèng ph¸p luËt kinh tÕ cña n−íc ta. Do vËy, nã lu«n ®−îc nhµ n−íc söa ®æi, bæ sung cho phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña n−íc ta qua c¸c thêi kú. 4. Trong bèi c¶nh ViÖt Nam ®ang cè g¾ng héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi, c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i diÔn ra phøc t¹p, ®an xen lÉn nhau th× ph¸p luËt kinh tÕ nãi chung vµ ph¸p luËt vÒ hîp ®ång hîp ®ång ®· béc lé nh÷ng thiÕu sãt, bÊt cËp, nh÷ng ®iÓm kh«ng phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n bÊt lîi cho c¸c chñ thÓ kinh doanh khi tham gia vµo quan hÖ mua b¸n hµng hãa quèc tÕ. V× vËy, viÖc ®æi míi vµ hoµn thiÖn chÕ ®é ph¸p lý vÒ hîp ®ång lµ mét nhu cÇu hÕt søc cÇn thiÕt vµ quan träng ph¶i ®−îc ®Æt trong c«ng cuéc ®æi míi cña toµn bé hÖ thèng ph¸p luËt kinh tÕ ë ViÖt Nam. 84 danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. Bé luËt D©n sù cña ViÖt Nam Céng hßa (1972), Sµi Gßn. 2. Bé Th−¬ng m¹i vµ Du lÞch (1994), Quy ®Þnh sè 229/TMDL-XNK ngµy 09/4 vÒ ký kÕt vµ qu¶n lý hîp ®ång mua b¸n hµng hãa ngo¹i th−¬ng, Hµ Néi. 3. Bé Th−¬ng nghiÖp (1991), Quy chÕ t¹m thêi sè 4794 ngµy 31/7 h−íng dÉn kÝ kÕt hîp ®ång mua b¸n hµng hãa ngo¹i th−¬ng, Hµ Néi. 4. Bé T− ph¸p, ViÖn Nghiªn cøu Khoa häc Ph¸p lý (1997), B×nh luËn khoa häc mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n cña Bé luËt D©n sù, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 5. ChÝnh phñ (1994), NghÞ ®Þnh 33/CP ngµy 19/4 vÒ qu¶n lý nhµ n−íc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt, nhËp khÈu, Hµ Néi. 6. ChÝnh phñ (1994), Tê tr×nh ñy ban Th−êng vô Quèc héi Dù ¸n Bé luËt D©n sù cña n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, sè 2220/PC ngµy 27/4, Hµ Néi. 7. ChÝnh phñ (1998), NghÞ ®Þnh sè 57/1998/N§-CP ngµy 31/7 quy ®Þnh chi tiÕt vÒ xuÊt nhËp khÈu, gia c«ng, ®¹i lý mua b¸n hµng hãa víi n−íc ngoµi, Hµ Néi. 8. ChÝnh phñ (1999), NghÞ ®Þnh sè 165/1999/N§-CP ngµy 19/11 vÒ giao dÞch b¶o ®¶m, Hµ Néi. 9. ChÝnh phñ (1999), QuyÕt ®Þnh 242/1999/Q§-TTG cña Thñ t−íng ChÝnh phñ ngµy 30/12 vÒ ®iÒu hµnh xuÊt nhËp khÈu hµng hãa n¨m 2000, Hµ Néi. 10. ChÝnh phñ (2000), NghÞ ®Þnh sè 24/2000/N§-CP ngµy 31/7 vÒ viÖc qui ®Þnh chi tiÕt LuËt ®Çu t− n−íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, Hµ Néi. 11. ChÝnh phñ (2000), NghÞ ®Þnh sè 03/2000/N§-CP ngµy 3/2 h−íng dÉn thi hµnh mét sè ®iÒu cña LuËt doanh nghiÖp, Hµ Néi. 85 12. Bïi Ngäc C−êng (2001), X©y dùng vµ hoµn thiÖn ph¸p luËt kinh tÕ nh»m b¶o ®¶m quyÒn tù do kinh doanh ë n−íc ta, LuËn ¸n tiÕn sÜ luËt häc, Tr−êng §¹i häc LuËt Hµ Néi. 13. Hµ Hïng C−êng (2002), "Thùc tr¹ng ph¸p luËt kinh tÕ vµ ®Þnh h−íng hoµn thiÖn", Kû yÕu héi th¶o: §Þnh h−íng hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ kinh tÕ, tµi chÝnh vµ ng©n s¸ch, Quèc héi khãa X, ñy ban Kinh tÕ vµ Ng©n s¸ch, Hµ Néi, tr. 27-53. 14. Ng« Huy C−¬ng vµ Ph¹m Vò Th¨ng Long (2001), "C«ng ty: B¶n chÊt ph¸p lý, c¸c lo¹i h×nh vµ viÖc x©y dùng hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt liªn quan", Nghiªn cøu lËp ph¸p, (3). 15. §ç Léc DiÖp (2002), Chñ nghÜa t− b¶n ngµy nay: Nh÷ng nÐt míi tõ thùc tiÔn Mü, T©y ¢u, NhËt, Nxb Khoa häc x· héi, Hµ Néi. 16. Dù ¸n UNDP VIE/97/016 vµ ViÖn Nghiªn cøu Qu¶n lý Kinh tÕ Trung −¬ng (CIEM) (1999), B¸o c¸o nghiªn cøu so s¸nh luËt c«ng ty ë bèn quèc gia §«ng Nam ¸: Th¸i Lan, Singapore, Malaysia vµ Philippines, Hµ Néi. 17. Dù ¸n VIE/94/003 (1998), B¸o c¸o chuyªn ®Ò vÒ c¸c lÜnh vùc cña khung ph¸p luËt kinh tÕ t¹i ViÖt Nam, TËp II, Hµ Néi. 18. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1987), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI, Nxb Sù thËt, Hµ Néi. 19. NguyÔn Ngäc §iÖn (1999), Nghiªn cøu vÒ tµi s¶n trong luËt d©n sù ViÖt Nam, Nxb TrÎ, Thµnh phè Hå ChÝ Minh. 20. Lª Hång H¹nh (1996), "Bé luËt D©n sù nh×n d−íi gãc ®é nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng cã ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa", LuËt häc, Sè chuyªn ®Ò vÒ Bé luËt D©n sù, ISSN 0868-3522, tr. 20-27 21. TrÇn §×nh H¶o (1999), "Nh÷ng ®iÓm míi cña LuËt doanh nghiÖp", Nhµ n−íc vµ Ph¸p luËt, 8(136), tr. 17-23. 22. TrÇn §×nh H¶o (2002), "Th−¬ng gia" theo ph¸p luËt Hoa Kú", Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt, (2), tr. 17-22. 86 23. TrÇn §×nh H¶o (2002), "Th−¬ng gia theo th−¬ng luËt Mü", Trong s¸ch: B−íc ®Çu t×m hiÓu ph¸p LuËt Th−¬ng m¹i Mü, Nxb Khoa häc x· héi, Hµ Néi. 24. NguyÔn Thóy HiÒn (2003), "Mét sè vÊn ®Ò vÒ hîp ®ång d©n sù v« hiÖu", Tµi liÖu héi th¶o: Xö lý hîp ®ång v« hiÖu, DiÔn ®µn doanh nghiÖp vµ C©u l¹c bé luËt gia ViÖt - §øc, Hµ Néi. 25. NguyÔn Am HiÓu (1999), "Kh¸i niÖm th−¬ng m¹i vµ vÊn ®Ò ¸p dông C«ng −íc New York 1958 t¹i ViÖt Nam", Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt, 5(133), tr. 25-29. 26. Héi ®ång Bé tr−ëng (1990), NghÞ ®Þnh sè 17-H§BT ngµy 16/1 quy ®Þnh chi tiÕt Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ, Hµ Néi. 27. Héi ®ång ChÝnh phñ (1977), NghÞ ®Þnh 115/CP ngµy 18/4 vÒ ban hµnh ®iÒu lÖ vÒ ®Çu t− n−íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, Hµ Néi. 28. D−¬ng §¨ng HuÖ (2002), "Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ hîp ®ång ë ViÖt Nam", Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt, (6), tr. 13-22. 29. TrÇn §¹i Kh©m (1969), ¸n lÖ vùng tËp 1948- 1967, Nhµ s¸ch Khai trÝ, Sµi Gßn. 30. Kuebler F., Simon J. (1992), MÊy vÊn ®Ò ph¸p luËt kinh tÕ Céng hßa Liªn bang §øc, Nxb Ph¸p lý, Hµ Néi. 31. Lemeunier, F. (1993), Nguyªn lý vµ thùc hµnh, LuËt Th−¬ng m¹i, LuËt kinh doanh, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ néi. 32. Liªn Hîp Quèc (1980), C«ng −íc Viªn vÒ mua b¸n hµng hãa quèc tÕ, Phßng Th−¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam. 33. NguyÔn V¨n LuËt (2003), "Thùc tiÔn gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp vÒ giao dÞch d©n sù v« hiÖu t¹i Tßa ¸n nh©n d©n", Tµi liÖu héi th¶o: Xö lý hîp ®ång v« hiÖu, DiÔn ®µn doanh nghiÖp vµ C©u l¹c bé luËt gia ViÖt - §øc, Hµ Néi. 34. NguyÔn V¨n LuyÖn (1999), "LuËn cø khoa häc cña viÖc x©y dùng ph¸p luËt kinh tÕ ë ViÖt Nam", Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt, 10(138). 87 35. NguyÔn V¨n LuyÖn (1999), "VÒ mèi quan hÖ gi÷a luËt d©n sù, luËt kinh tÕ vµ LuËt Th−¬ng m¹i", Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt, 12(140). 36. Vò V¨n MÉu (1960), D©n luËt kh¸i luËn, In lÇn thø hai, Nxb Bé Quèc gia Gi¸o dôc, Sµi Gßn. 37. Vò V¨n MÉu (1963), ViÖt Nam D©n luËt L−îc kh¶o, QuyÓn II, NghÜa vô vµ KhÕ −íc, In lÇn thø nhÊt, Nxb Bé Quèc gia Gi¸o dôc, Sµi Gßn. 38. Ph¹m H÷u NghÞ (1996), ChÕ ®é hîp ®ång trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay, LuËn ¸n phã tiÕn sÜ khoa häc luËt, ViÖn Nghiªn cøu Nhµ n−íc vµ Ph¸p luËt, Hµ Néi. 39. Ph¹m Duy NghÜa (2000), T×m hiÓu LuËt Th−¬ng m¹i ViÖt Nam, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi 40. Ph¹m Duy NghÜa (2001), "Ph¸p luËt vÒ ®Çu t− n−íc ngoµi t¹i ViÖt Nam", Gi¸o tr×nh LuËt kinh tÕ ViÖt Nam, Khoa LuËt, §¹i häc Quèc gia Hµ Néi. 41. Ph¹m Duy NghÜa (2003), C¬ së ph¸p luËt kinh tÕ ViÖt Nam v× mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ toµn cÇu hãa, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia vµ Tæ chøc Xóc tiÕn Th−¬ng m¹i NhËt B¶n, Hµ Néi. 42. Ph¹m Duy NghÜa (2003), "Bµi häc vÒ ph¸t huy truyÒn thèng v¨n hãa ph−¬ng §«ng ®èi víi liªn kÕt doanh nghiÖp", Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt, 2(178), tr.37-46. 43. Ph¹m Duy NghÜa (2004), Chuyªn kh¶o luËt kinh tÕ, Nxb §¹i häc Quèc gia, Hµ Néi. 44. Nh÷ng quy ®Þnh cña ViÖt Nam vµ C«ng −íc quèc tÕ vÒ giao nhËn hµng hãa xuÊt nhËp khÈu (1993), - Nxb Thµnh phè Hå ChÝ Minh. 45. NguyÔn Nh− Ph¸t (1997), "Lý luËn chung vÒ luËt kinh tÕ ", Gi¸o tr×nh luËt kinh tÕ ViÖt Nam, Khoa LuËt, Tr−êng §¹i häc Khoa häc X· héi vµ Nh©n v¨n - §¹i häc Quèc gia Hµ Néi, Nxb §¹i häc Quèc gia, Hµ Néi. 46. NguyÔn Nh− Ph¸t (2003), "Hîp ®ång kinh doanh v« hiÖu: Lý luËn vµ thùc tiÔn", Tµi liÖu héi th¶o: Xö lý hîp ®ång v« hiÖu, DiÔn ®µn doanh nghiÖp vµ C©u l¹c bé luËt gia ViÖt - §øc, Hµ Néi. 88 47. Quèc héi (1990), Bé luËt hµng h¶i, Hµ Néi. 48. Quèc héi (1992), HiÕn ph¸p n−íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, Hµ Néi. 49. Quèc héi (1995), Bé luËt D©n sù, Hµ Néi. 50. Quèc héi (1997), LuËt Th−¬ng m¹i, Hµ Néi. 51. Quèc héi (1999), LuËt doanh nghiÖp, Hµ Néi. 52. Quèc héi (2000), LuËt söa ®æi bæ sung cña mét sè ®iÒu cña luËt ®Çu t− n−íc ngoµi, Hµ Néi. 53. Quèc héi (2000), LuËt kinh doanh b¶o hiÓm, Hµ Néi. 54. Quèc héi (2001), HiÕn ph¸p n−íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam (söa ®æi, bæ sung), Hµ Néi. 55. Quèc héi (2003), LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, Hµ Néi. 56. Quèc héi (2005), Bé luËt D©n sù, Hµ Néi. 57. Lª Minh T©m (2003), "Kh¸i niÖm, néi dung vµ c¸c tiªu chuÈn x¸c ®Þnh møc ®é hoµn thiÖn cña hÖ thèng ph¸p luËt trong nhµ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa", §Ò tµi nghiªn cøu khoa häc: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ hÖ thèng ph¸p luËt, M· sè KX 04-05, Hµ Néi. 58. Lª ThÞ BÝch Thä (2002), Hîp ®ång kinh doanh v« hiÖu vµ hËu qu¶ ph¸p lý cña nã, LuËn ¸n tiÕn sÜ luËt häc, ViÖn Nghiªn cøu Nhµ n−íc vµ Ph¸p luËt, Hµ néi. 59. Tæng côc H¶i quan (1998), Th«ng t− 04/1998/TT-TCHQ ngµy 29/8 h−íng dÉn thi hµnh Ch−¬ng II, ch−¬ng IV cña NghÞ ®Þnh 57/1998/CP cña ChÝnh phñ ngµy 31/7/1998, Hµ Néi. 60. Tæng côc H¶i quan (1998), Th«ng t− 06/1998/TT-TCHQ ngµy 03/9 h−íng dÉn thi hµnh ®¨ng ký, qu¶n lý sö dông m· sè doanh nghiÖp tiÕn hµnh ho¹t ®éng xuÊt, nhËp khÈu, Hµ Néi. 61. Lª Tµi TriÓn, NguyÔn V¹ng Thä, NguyÔn T©n (1972), LuËt Th−¬ng m¹i ViÖt Nam dÉn gi¶i, QuyÓn I, Kim Lai Ên qu¸n, Sµi Gßn. 89 62. Lª Tµi TriÓn, NguyÔn V¹ng Thä, NguyÔn T©n (1973), LuËt Th−¬ng m¹i ViÖt Nam dÉn gi¶i, QuyÓn II, Kim Lai Ên qu¸n, Sµi Gßn. 63. Tr−êng §¹i häc LuËt Hµ Néi (2005), Gi¸o tr×nh LuËt kinh tÕ, Hµ Néi. 64. Tr−êng §¹i häc Ngo¹i th−¬ng (1996), Gi¸o tr×nh Thanh to¸n quèc tÕ trong ngo¹i th−¬ng, Hµ Néi 65. Tr−êng §¹i häc Ngo¹i th−¬ng (1997), Gi¸o tr×nh Ph¸p luËt trong ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, Hµ Néi. 66. §µo TrÝ óc (1995), "§iÒu chØnh ph¸p luËt", Trong s¸ch: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 67. §µo TrÝ óc (1997), "Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ Bé luËt D©n sù ViÖt Nam", Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt, Sè chuyªn ®Ò vÒ luËt bÇu cö, vÒ Bé luËt D©n sù, c¸c luËt vÒ thuÕ, tr. 13- 27. 68. ñy ban Khoa häc Nhµ n−íc vµ Quü Hßa b×nh Sasakawa (1993), Kinh tÕ thÞ tr−êng: Lý thuyÕt vµ thùc tiÔn, TËp I, Nhµ in ñy ban KÕ ho¹ch Nhµ n−íc, Hµ Néi. 69. ñy ban Ph¸p luËt cña Quèc héi khãa IX (1994), ý kiÕn cña ñy ban Ph¸p luËt vÒ Dù ¸n Bé luËt D©n sù, sè 133/UBPL ngµy 09/05. 70. ñy ban Ph¸p luËt cña Quèc héi khãa IX (1994), ý kiÕn cña ñy ban Ph¸p luËt vÒ Dù ¸n Bé luËt D©n sù, sè 143/UBPL ngµy 03/06. 71. ñy ban Ph¸p luËt cña Quèc héi khãa IX (1995), B¸o c¸o thÈm tra cña ñy ban Ph¸p luËt vÒ Dù ¸n Bé luËt D©n sù, sè 300/UBPL, ngµy 02/10. 72. ñy ban Th−êng vô Quèc héi (1989), Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ, Hµ Néi. 73. ñy ban Th−êng vô Quèc héi (1991), Ph¸p lÖnh hîp ®ång d©n sù, Hµ Néi. 74. VËn t¶i vµ b¶o hiÓm th−¬ng m¹i (1997), Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi. 75. ViÖn Khoa häc Ph¸p lý, Bé T− ph¸p (2000), "Mét sè ®iÓm míi c¬ b¶n cña LuËt doanh nghiÖp", Th«ng tin khoa häc ph¸p lý, Sè chuyªn ®Ò, (7).