Học sinh phổ thông và việc chọn trường thi vào Đại học – Cao đẳng

Đ ẠI H ỌC QU ỐC GIA TH ÀNH PH Ố H Ồ CH Í MINH TR Ư ỜNG Đ ẠI H ỌC KHOA H ỌC X Ã H ỘI V À NH ÂN V ĂN B Ộ M ÔN C ÔNG T ÁC X Ã H ỘI B ÁO C ÁO NGHI ÊN C ỨU KHOA H ỌC ĐỀ TÀI HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VÀ VIỆC CHỌN TRƯỜNG THI VÀO ĐẠI HỌC – CAO ĐẲNG GVHD: CN.NGUY ỄN TH Ị THU HI ỀN SVTH: NGUY ỄN C ÔNG H ẰNG (Ch ủ nhi ệm đ ề t ài) Tp.H ồ Ch í Minh, ng ày 02 th áng 05 n ăm 2008 ĐẶT VẤN ĐỀ: Lý do chọn đề tài: Từ sau đổi mới năm 1986, đất nước ta đi vào phát triển nền kinh tế thị trường theo định hướng Xã hội chủ nghĩa, từng bước hội nhập kinh tế thế giới với nhiều động thái khác nhau, cụ thể là việc gia nhập các tổ chức quốc tế, đặc biệt gần đây nhất là sự kiện nước ta trở thành thành viên thứ 150 của tổ chức thương mại thế giới (WTO). Điều đó đưa đến cho đất nước những cơ hội và thách thức mới, đòi hỏi chúng ta phải nhạy bén trong việc nắm bắt và tiếp thu các tri thức tiên tiến, các thành tựu khoa học công nghệ từ các nước phát triển. Để thực hiện được điều đó, trước tiên chúng ta phải có được đội ngũ trí thức, đội ngũ kỹ sư, công nhân lành nghề. Tuy nhiên, một thực tế hiện nay là nền giáo dục của chúng ta đang gặp phải rất nhiều khó khăn, bất cập chưa tìm ra hướng giải quyết. Một trong những vấn đề mà ngành giáo dục hiện nay quan tâm là tình hình đào tạo Đại học – Cao đẳng và thực trạng thừa thầy thiếu thợ. Có thể nói, nguyên nhân chính của vấn đề này xuất phát từ việc chọn trường, chọn ngành thi vào Đại học – Cao đẳng của học sinh THPT. Các bạn học sinh hiện nay hầu như không được tư vấn và định hướng đúng trong việc chọn trường, chọn ngành. Theo một số nghiên cứu trước đây và qua sự phản ánh của các phương tiện truyền thông đại chúng thì học sinh phổ thông chủ yếu chọn trường dựa vào các tiêu chí như: ngành đó đang “hot” trên thị trường lao động, kiếm được nhiều tiền, nhàn nhã… mà ít quan tâm đến năng lực và trình độ thực tế của bản thân. Một số khác lại chọn trường theo sự quyết định của người thân hoặc xu hướng chung của bạn bè tìm đến các trường có danh tiếng. Hoặc có học sinh chỉ chọn trường dựa vào cảm tính mà bản thân không có sự tìm hiểu và nắm bắt những thông tin cần thiết về trường thi tuyển… Để rồi đưa đến một số tình trạng như chán nản trong việc học, bỏ học giữa chừng, ra trường không có việc làm hoặc làm trái nghề, không đam mê nghề nghiệp… Đứng trước thực tế trên, các cấp ban ngành đã có sự quan tâm và tạo điều kiện cho học sinh có thể tiếp cận các thông tin thi tuyển bằng nhiều hình thức khác nhau như: đưa thông tin tuyển sinh lên các phương tiện truyền thông đại chúng, tổ chức các hoạt động tư vấn và giải đáp thắc mắc, nhiều Trường đại học đã cử cán bộ tư vấn về các Trường để cung cấp thông tin… Tuy nhiên, do nhiều yếu tố khác nhau mà các hoạt động trên chỉ đến được với số ít học sinh là người thành phố, còn tại các vùng sâu vùng xa thì hầu như không được phổ biến. Thậm chí không ít học sinh thành phố còn khá mơ hồ về những thông tin này hoặc chỉ biết qua quyển “Những điều cần biết về tuyển sinh Đại học – Cao đẳng”. Có thể thấy rằng, việc chọn trường, ngành thi tuyển vào Đại học – Cao đẳng đang tồn tại nhiều vấn đề bất cập cần quan tâm giải quyết. Vì vậy, nhóm chúng tôi chọn thực hiện đề tài “Học sinh phổ thông và việc chọn trường thi vào Đại học – Cao đẳng” nhằm tìm hiểu thực trạng của vấn đề và đưa ra những suy nghĩ mang tính đề xuất để góp phần khắc phục những bất cập hiện nay. Sơ lược tình hình nghiên cứu: Nguy ễn Th ị M ỹ Di ễm, “Đ ịnh h ư ớng ch ọn ngh ề c ủa h ọc sinh THPT”, Kho á lu ận t ốt nghi ệp XHH, 2005. V à m ột s ố th ông tin tr ên b áo, int ernet Mục tiêu chung: Đề tài nhằm tìm hiểu thực trạng của vấn đề chọn ngành, chọn trường thi tuyển vào Đại học – Cao đẳng của Học sinh THPT, đồng thời hướng đến mục tiêu đưa ra những suy nghĩ mang tính giải pháp nhằm khắc phục những bất cập của vấn đề nêu trên. Ngoài ra, chúng tôi cũng muốn bước đầu tìm hiểu và nhìn nhận về vai trò của Nhân viên xã hội trong trường Phổ thông đặc biệt là trong công tác tư vấn và định hướng việc chọn trường, ngành thi cũng như nghề nghiệp cho Học sinh. Câu hỏi nghiên cứu: Đề tài được thực hiện nhằm trả lời những câu hỏi sau đây: Hiện nay, Học sinh THPT chọn trường, ngành thi tuyển vào Đại học, Cao đẳng dựa vào những tiêu chí nào? Học sinh THPT biết được những thông tin tuyển sinh ở mức độ nào và thông qua những hình thức nào? Người quyết định việc chọn trường, ngành thi tuyển vào Đại học, Cao đẳng của Học sinh THPT. Công tác tư vấn, định hướng việc chọn trường, ngành thi tuyển vào Đại học, Cao đẳng của Học sinh THPT hiện nay như thế nào? Để Học sinh có thể chọn đúng trường, ngành thi (phù hợp với năng lực, sở thích bản thân, đáp ứng được nhu cầu lao động của xã hội…) cần có những biện pháp gì và người nhân viên xã hội đóng vai trò như thế nào? Phương pháp thu thập thông tin: Đi ều tra b ảng h ỏI Ph ỏng v ấn s âu Ph ân t ích t ư li ệu s ẵn c ó Phương pháp xử lý thông tin: B ảng h ỏI: x ử l ý b ằng ph ư ơng ph áp th ủ c ông. Ph ỏng v ấn s âu: ghi ch ép, ch ọn l ọc, ph ân t ích. II. Sự lựa chọn trường thi tuyển ĐH,CĐ của học sinh phổ thông. A .người quết định trong việc chọn ngành thi tuyển.       Vấn đề chọn trường chọn ngành của học sinh la vấn đề đánh để chúng ta quan tâm bởi người quyết định cho tương lai của mình là các em học sinh hay là các bậc phụ huynh đó mới la điều quan trọng để chúng ta tim hiểu.Chúng tôi đã xhọn địa điểm để làm đề tài nghiên cứu va tìm hiểu điều này ở 2 trường THPT đó là trường THPT Ngô Thời Nhiệm và trường Nguyễn Hữu Huân đây là 2 trường đều nằm ở địa phận quận thủ đức trong đó có trường Nguyễn Hữu Huân là trường điêm trường có nhiều thành tích cao.       Chúng tôi phát bảng hỏi cho các bạn học sinh tự đánh giá và trả lời qua  những thông tin thu thập được chúng tôi nhậ thấy có tới 62% các bạn học sinh trường Ngô Thời Nhiệm trả lời rằng người quyế định trong viêc chọn trường là cha mẹ.Tỉ lệ này của các bạn trường Nguyễn Hữu Huân chiếm 50% điều này chứng tỏ việc lựa chọn trường thi tuyển đại học,cao đẳng của học sinh người quyết định thường là cha mẹ. Thường thì các bận phụ huynh cho rằng con cái do mình sinh ra nên mình hiểu nó va mong muốn cho nó có một tương lai tốt đẹp nghề nghiệp ổn định liếm được nhiều tiền và nhàn nhã nên thường là người quyết định chọn trường thi cho con.        Quyền tự quyết định trong việc chọn trường thi cũng được các bận cha mẹ cho con cái quyền tự quyết nhưng tỉ lệ này cũng không cao tại trường Ngô Thời nhiệm có 43% trả lời rằng quyền tự chọn trường thi là do minh quyết định và các bạn trường Nguyễn Hữu Huân thì có 35% trả lời rằng mình được tự quyết định trong việc chọn trường thi. Điều này chứng tỏ rằng tỉ lệ các bạn học sinh q\được tự chọn trường thi cho minh cũng khá cao nhưng phần lớn vẫn là phụ thuộc vào cha mẹ.  B.Tiêu chí chọn trường thi và sự hiểu biết của học sinh về trường đăng kí thi.       Trong tổng số phiếu chúng tôi thu thập được tại trường Nguyễn Hữu Huân có 66,6% số bạn học sinh là học sinh giỏi và 33,4% là học sinh khá .Tại trường Ngô Thời Nhiệm có 36,4% là học sinh có học lực khá và 45,5% là học sinh trung bình. Điều này ảnh hưởng khá lớn đối với tiêu chi chọn trường chọn ngành thi tuyển của các bạn học sinh.       Tiêu chí chọn trường của học sinh cũng do lực học ma ảnh hưởng nhiều đến việ lựa chọn trường thi cho mình thường thì học sinh khá giỏi sẽ chọn cho mình mọt trường thi phù hợp với năng lực của mình còn học sinh trung bình thi lại chon trường theo sơ thích thấy trường đó mình thích thì đăng kí vô không cần biết năng lực của mình có phù hợp hay không.Nhưng viêc nắm bắt thông tin và sự hiểu biết về trường đăng kí thi cũng là một yếu tố quan trọng để các bạn học sinh có thể chọn cho mình một trường thi hợp lí.Theo những thông tin chúng tôi thu thập được thì có tới 50% số học sinh trường Nguyễn Hữu Huân trả lời chọn trường thi theo sở thích và có23% trả lời chọn ngành thi theo năng lực số bạn hcọn trường theo tiêu chí khác như:ngành đang “hot”,dễ kiếm việc, làm được nhiều tiền là 26% .Tại trường Ngô Thời Nhiệm có 38% số học sinh được hỏi tiêu chí chọn trường trả lời chọn trường theo sở thích,có 52%trả lời chọn trường theo năng lực học tập và 13% trả lời chọn trường theo điều kiện kinh tế gia đình Sự hiểu biết về trường đăng kí thi tuyển và những thông tin về trường thi của học sinh được biết từ đâu cũng là một vấn đề rất quan trọng bởi vì khi nắm được thông tin và có sự hiểu biết về trường thi mới giúp các bạn học sinh có thể chọn cho mình một trường phù hợp. Có 60% các bạn học sinh trường Nguyễn hữu huân trả lời chỉ biết những thông tin cơ bản về trường mình thi và 6,6% trả lời chỉ biết sơ sơ về trường mình đăng kí thi tỉ lệ biết rõ những thông tin về trường thi rất ít và chủ yếu thông tin về trường thi các bạn học sinh được biết qua gia đình,bạn bè và các ttỏ chức tư vấn.Có 60% trả lời các thông tin về trường mình đăng kí thi từ các tổ chức tư vấn.Có 13% trả lời được biết qua gia đình,20% qua bạn bè ,13% qua nhà trường.Tai9j trường Ngô thời nhiệm thì có 72,2% các bạn học sinh trả lời biết các thông tin về trường mình đăng kí thi qua các thông tin đại chúng va tỉ lệ biết thông tin từ các bậc phu huynh là 30% con nhà trường va các tổ chức thì ít được các bạn học sinh nhắc đến chỉ có20% chính vì những thông tin về trường thi các bạn học sinh đa phần là tự tìm hiểu cho nên tỉ lệ biết các thông tin một cách sơ sơ là 32% tỉ lệ biết các thông tin cơ bản là 36% va có 27% trả lời biết rõ những thông tin của trường mình đăng kí thi . Như vậy qua những thông tin thu thập được của chúng tôi tỉ lệ các bạn học sinh chỉ nắm được những thông tin cơ bản và biết sơ sơ về trường mình thi là rất lớn điều này chứng tỏ công tác tư vấn tuyển sinh đại học cao đẳng còn chưa thật tốt nên các bạn học sinh còn chưa định hướng và chưa chọn được cho mình một trường phù hợp với năng lực của mình. C. việc hỗ trợ tư vấn chọn trường chọn ngành thi cho học sinh phổ thông. Công việc tư vấn cho các bạn học sinh lựa chọn cho mình một trường thi,ngành thi hợp với năng lực của mình là rất quan trọng bởi đó là một quyết định mà nó sẽ ảnh hưởng tới cả tương lai sau này của học sinh.khi gặp những vấn đề khó khăn trong việc chọn trường thi tuyển các bạn học sinh thường cần sự giúp đỡ từ nhiều phía.Theo những thông tin chúng tôi thu thập được thì có 18,2% các bạn học sinh trường Ngô thời nhiệm trả lời nhận được sự hỗ trợ khi gặp vấn đề khó khăn trong việc chọn trường thi từ phía các đơn vị tổ chức tư vấn và có 13,6% là nhận được sự hỗ trợ từ nhà trường, có tới 31,8% các bạn học sinh trả lời nhận được sự hỗ trợ khi gặp khó khăn trong việc chọn trường được gia đình giúp đỡ ,thầy cô cũng là người mà các học sinh thường hay tâm sự khi gặp khó khăn trong việc chọn trường thi tuyển bởi thầy cô là những người mà các bạn học sinh thường gặp va rất tin tưởng có 32% trả lời khi gặp khó khăn tâm sự cùng thầy cô va nhận được sự giúp đỡ .Bạn bè cũng là những ngưòi mà các bạn học sinh tâm sự chia sẻ và giúp đỡ nhau trong việc chọn trường chọn ngành va chiếm 18,2%.Công tác tư vấn trước khi chọn ngành,chọn trường theo ý kiến các bạn học sinh được hỏi có 72,7% trả lời rằng công tác tư vấn trước khi chọn trường chọn ngành là rất cần thiết bởi sự hiểu biết và nắm bắt các thông tin về trường đăng kí thi tuyển còn nhiều hạn chế. Trường THPT Nguyễn hữu huân nằm ở khu vực ngã tư thủ đức đây là khu vực thuận lợi về nhiều gần trường đại học và nhiều trung tâm tư vấn hướng nghiệp nên sự nhận được sự giúp đỡ từ các nguồn khác nhau trong những vấn đề khó khăn khi chọn trường chon ngành thi.Trong việc chọn trường khi gặp khó khăn có 33,3% trả lời nhận được sự giúp đỡ từ các đơn vị tổ chức tư vấn,có 13,3% nhận được sự giúp đỡ từ nhân viên tư vấn ,thầy cô là 20% nhà trường cũng toỏ chức nhiều buổi tư vấn hướng nghiệp cho học sinh biết rõ những thông tin về trường đại học cao đẳng có 20% trả lời được tư vấn rất kĩ và 73,3% trả lời được tư vấn tương đối kĩ. Chính vì vậy có tới 66% trả lời rằng công việc tư vấn tuyển sinh là rất cần thiết. Cả hai trường THPT trên đều đã tổ chức nhiều cuộc tư vấn hướng nghiệp, giao lưu trao đổi thông tin về các trường đại học, cao đẳng các bạn học sinh đang quan tâm và giải đáp những thắc mắc chung. Theo những ý kiến các bạn học sing đưa ra thưòng là mong nhà trường và các tổ chức tư vấn sẽ hướng dẫn và tư vấn sớm hơn cho học sinh phổ thông ngay từ khi vào lớp 10 để các bạn có thể nắm bắt thông tin về trường dự định sớm hơn nhiều bạn nêu mong muốn được các tổ chức tư vấn chủ động cung cấp nhiều thông tin qua các phương tiện để các bạn có thể nắm bắt được sớm hơn và có thể hiểu rõ vấn đề sớm. D. Việc làm hồ sơ       Khi chúng tôi đưa ra câu hỏi: Bạn đã xác định chọn nghành thì từ bao giơ? Thì có 35% học sinh 2 trường có ý kiến trả lời xác định chọn nghành từ lớp 10 và 23% trả lời chọn nghành thi cho mình tư năm lơp 11.13% xác định khi lên lớp 12 tỉ lệ chưa biết chọn nghành thi nào phù hợp với mình vẫn còn rất cao 20%. Sự lựa chọn trong nghành thi còn dựa vào sự hiểu biết của bản thân nữa cho nên trong quá trình chọn nghành do chưa được tư vấn kĩ nên nhiều bạn cảm thấy bối rối khi chọn nghành không biết chọn nghành nào phù hợp với mình. Cho nênốc tới 55% cho rằng khi làm hồ sơ thi tuyển sẽ làm nhiều bộ để xem xét tình hình rồi quyết định sau. Đa phần cho rằng khi làm nhiều bộ hồ sơ như vậy thì mình có thể đăng kí những nghành mình thích rồi lựa chọn sau. Khi cảm thấy băn khoăn hay lo lắngvề tỉ lệ chọi thì có thể thay đổi trường thi được ,người giúp đỡ chính trong việc làm hồ sơ thi vẫn là cha mẹ,thầy côvà bạn bè mà không thấy các dịch vụ tổ chức tư vấn giúp đỡ .Giải đáp những điều thắc mắc để các bạn học sinh có thể chọn một nghành phù hợp và tập chung thi một trường đã chọn tỉ lệ dăng kí 1 bộ hồ sơ thi 1 trường chỉ có 14%       Qua thu thập thông tin và xử lý số liệu chúng ta thấy tỉ lệ học sinh được tư vấn hướng nghiệp ngay tư lớp 10 là rất ít chỉ đến khi lên lớp 11,12 mới được tư vấn nhiều hơn dẫn đến tình trạng nhiều hoc j sinh băn khoăn không biết đăng kí thi trường gì phù hợp với khả năng của mình nên nhiều học sinh cứ đăng kí nhiều bộ hồ sơ cùng một lúc để xem xét tình hình sau rồi đưa ra lựa chọn lấy một trường để thi vì những lý do như trường đó có tỉ lệ chọi cao hay không phù hợp với mình nên bỏ thi trường khác. KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ A.Keát luaän       Qua quaù trình thu thaäp thoâng tin vaø nghieân cöùu vaán ñeàchuùng toâi nhaän thaáy hieän: nay tuy quyeàn töï quyeát ñònh cho töông lai ñaõ ñöôïc caùc baäc cha meï cho con caùi mình tuyø yù löïa choïn nhöng ngöôøi tham gia ñoùng gioùp yù kieán phaàn lôùn vaãn laø cha meï.Coù treân 50%caùc baïn hoïc sinh traû lôøingöôøi quyeát ñònh trong vieäc choïn ngaønh coïn ngheà sau cuøng vaãn laø cha meï.       Tieâu chí choïn tröôøng döï thi cuûa caùc baïn hoïc sinh phaàn lôùn vaãn laø do sôû thích, coù hôn 40% soá hs choïn tröôøng vaãn laø do sôû thích chöa bieát caùch choïn ngaønh ngheà phuø hôïp vôùi naêng löïc cuûa mình,caûm thaáy tröôøng ñoù noåi tieáng, ngaønh ñoù hay laø ñaêng kí döï thi vaøo ñoù. Söï löïa choïn tröôøng thi moät caùch caûm tính chuû yeáu laø do caùc baïn hs vaãn chöa naém roõ thoâng tin veà tröôøng mình ñaõ ñaêng kí döï thi vaø ngaønh mình saép thi maø chuû yeáu bieát sô sô nhöõng thoâng tin cô baûn.       Vieäc tö vaán höôùng nghieäp cho hs phoå thoâng coøn gaëp nhieàu haïn cheá, ña soá hs tìm hieåu veà tröôøng mình ñaêng kí thi qua cha meï , baïn beø vaø caùc thaày coâ,caùc toå chöùc chöùc hoaït ñoäng tö vaán coøn chöa phaùt huy hieäu quaû chæ coù 19% soá nhaän ñöôïc söï tö vaán giuùp ñôõ töø caùc toå chöùc tö vaán höôùng nghieäp .nhaø tröôøng laø nôi hs hoïc taäp nhöng vieäc tö vaán höôùng nghieäp vôùi hs chöa phaùt huy hieäu quaû. B.Kieán nghò       Vôùi tình hình chuùng toâi ñaõ phaân tích thì chuùng toâi ñöa ra nhöõng kieán nghò sau: a.Veà nhaø tröôøng:       Nhaø tröôøng laø nôi hs hoïc taäp vì vaäy ñaây laø cô sô ñaàu tieân ñeå höôùng caùc baïn hs ñeán töông lai vì vaäy nhaø tröôøng caàn toå chöùc nhieàu ngaøy hoäi tö vaán höôùng nghieäp cho caùc em hs hôn khoâng chæ ñoái vôiù hs khoái 12 maø ngay töø khoái 10 ngay töø khi böôùc chaân vaøo caáp 3 ñeå caùc em coù theå xaùc ñònh vaø ñònh höôùng ñöôïc con ñöôøng töông lai cuûa mình b.Toå chöùc hoaït ñoäng tö vaán truyeàn thoâng       Vôùi caùc toå chöùc tö vaán neân laäp nhieàu nôi vaø vôùi ñoäi nguõ tö vaán coù trình ñoä ñeå caùc em hs coù theå tieáp caän vaø naém baét thoâng tin veà tình hình cuõng nhö nhöõng vaán ñeà gaëp phaûi khi choïn tröôøng choïn ngaønh thi ñeû caùc em hs coù theå choïn tröôøng phuø hôïp vôùi naêng löïc cuûa mình c.Gia ñình       Gia ñình thöôøng laø nôi quyeát ñònh ñoái vôùi hs nhieàu nhaát vì vaäy luoân cho raèng mình hieåu con caùi cuûa mình nhaát neân nhieàu khi eùp buoäc con mình phaûi nghe theo quyeát ñònh cuûa mình  ñieàu naøy khoâng neân, ma gia ñình laø nôi maø caùc em hs coù theå taâm söï nhöõng khoù khaên maø caùc em gaëp phaûi trong vieäc choïn ngaønh choïn ngheà neân caùc baäc phuï huynh phaûi bieát naém baét thoâng tin ñeå giuùp ñôõ caùc em löïa choïn tröôøng phuø hôïp vôùi naêng löïc hoïc taäp cuûa mình thì hieäu quaû hoïc taäp seõ cao hôn  Toùm laïi vieäc ñònh höôùng vaø tö vaán ngheà nghieäp cho hs phoå thoâng coù theå choïn ñöôïc cho mình moät ngaøng ngheà phuø hôïp caàn phaûi coù söï keát hôïp ,tö vaán töø gia ñình , nhaø tröôøng vaø caùc cô quan toå chöùc hoaït ñoäng tö vaán vaø vieäc tö vaán phaûi ñöôïc  thöïc hieän ngay töø khi böôùc vaøo caáp 3 ñeâr hs coù theå ñaùnh giaù kaûh naêng cuûa mình maø köïa choïn ngaønh ngheà döï ñònh hoïc maø hs yeâu thích ,giaûm bôùt ñöôïc tình traïng thöøa thaày thieáu thôï.