Hợp đồng bảo hiểm con người những vấn đề lý luận và thực tiễn
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết và mục đích của việc nghiên cứu đề tài Từ thời kỳ sơ khai của xã hội loài người với những công cụ bằng đồng, đá cho đến những thành tựu khoa học kỹ thuật ngày nay là cả một quá trình phấn đấu, tìm tòi phát triển không ngừng của mỗi con người trong xã hội. Các Mác đã nói “Con vật chỉ sản xuất ra bản thân nó còn con người thì tái sản xuất ra toàn bộ giới tự nhiên”.1, tr.358 Quả thực như vậy, vì hoạt động con vật chỉ phục vụ nhu cầu trực tiếp của nó, còn hoạt động con người gắn liền với xã hội, phục vụ cho xã hội. Nhưng cũng phải nhận thấy rằng để sản xuất ra toàn bộ giới tự nhiên, con người phải lao động để duy trì cuộc sống, phát triển xã hội và vì vậy con người chính là lực lượng sản xuất chủ yếu, không có con người thì không có xã hội loài người. Thực tế, chúng ta đều có thể nhận thấy là khi lao động sản xuất con người luôn luôn phải đối mặt với tai nạn, rủi ro, bệnh tật, đe doạ đến cuộc sống, tính mạng của con người. Để khắc phục được tình trạng đó, có rất nhiều biện pháp đề phòng, hạn chế tai nạn rủi ro xảy ra, nhưng đó là chưa đủ bởi vị trí và tầm quan trọng của con người nói riêng và xã hội loài người nói chung thì cần có những biện pháp khác nữa để khắc phục hậu quả đó. Vì vậy, bảo hiểm con người đã ra đời. Bảo hiểm con người giúp mỗi người khi tham gia ổn định cuộc sống, khắc phục khó khăn, tạo ra chỗ dựa tinh thần để họ an tâm học tập, lao động sản xuất. Trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội 2000-2010, Đảng và nhà nước ta đã xác định “ tổ chức và vận hành an toàn, hiệu quả thị trường bảo hiểm trong nước mở rộng quy mô và phạm vi hoạt động, kể cả việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài”.2 Bảo hiểm nói chung, bảo hiểm con người nói riêng đang được sự quan tâm của Đảng, nhà nước và của toàn xã hội. Đối với nước ta hiện nay là một nước đang phát triển, vừa là thành viên của Tổ chức thương mại thế giới (WTO), cùng với việc các nước tăng cường hợp tác thì việc phát triển kinh tế để hội nhập là tất yếu và vì vậy, vấn đề bảo hiểm con người càng được quan tâm hơn bao giờ hết. Chính vì những nguyên nhân trên, tác giả lựa chọn đề tài: “HỢP ĐỒNG BẢO HIỂM CON NGƯỜI NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN”, mục tiêu của đề tài nhằm khai thác được những vấn đề mọi người quan tâm, để thấy được vai trò, tầm quan trọng của bảo hiểm con người và đặc biệt là tăng thêm sự hiểu biết của bản thân trong lĩnh vực này. 2. Phạm vi, đối tượng nghiên cứu của đề tài Đề tài tập trung nghiên cứu hợp đồng bảo hiểm con người, trên cơ sở xem xét các quy định của Luật kinh doanh bảo hiểm, Bộ luật dân sự, và các văn bản có liên quan. Trên cơ sở đó thấy được ưu điểm, nhược điểm của các quy định để đưa ra những kiến nghị, giải pháp hoàn thiện hệ thống pháp luật về bảo hiểm nói chung và bảo hiểm con người nói riêng. 3. Phương pháp nghiên cứu đề tài Để hoàn thành tốt đề tài, tác giả đã dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác-Lênin, quan điểm duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. Ngoài ra tác giả còn sử dụng phương pháp: phân tích, so sánh, tổng hợp, 4. Tình hình thực tiễn của việc nghiên cứu đề tài Về vấn đề bảo hiểm con người đã có nhiều công trình đề cập đến như giáo trình “Bảo hiểm” của trường Đại học Kinh Té Quốc Dân, cuốn “Bảo hiểm nhân thọ những vấn đề lý luận và thực tiễn” của thạc sỹ Trần Vũ Hải. Bên cạnh đó còn có rất nhiều các bài viết về bảo hiểm con người trên các sách, báo, tạp chí Tuy nhiên những công trình nghiên cứu đó chỉ đề cập đến những vấn đề lý luận của bảo hiểm con người hoặc đi sâu nghiên cứu bảo hiểm nhân thọ (lĩnh vực chủ yếu của bảo hiểm con người). Qua đề tài này tác giả muốn trình bày và đi sâu nghiên cứu bảo hiểm con người trên cả hai phương điện đó là lý luận và thực tiễn. 5. Cơ cấu của khoá luận Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, danh mục tài liệu tham khảo khoá luận còn có phần nội dung được cơ cấu thành ba chương: CHƯƠNG 1: Những vấn đề lý luận chung về hợp đồng bảo hiểm con người CHƯƠNG 2: Thực trạng áp dụng các quy định của pháp luật về hợp đồng bảo hiểm con người CHƯƠNG 3: Một số kiến nghị, giải pháp nhằm hoàn thiện các quy định của pháp luật về hợp đồng bảo hiểm con người. Em xin bày tỏ lời biết ơn sâu sắc tới cô Vũ Thị Hồng Yến – Giảng viên khoa Luật Dân Sự - Trường Đại học Luật Hà Nội đã tận tình giúp đỡ em hoàn thành khóa luận này. Em cũng xin gửi lời cảm ơn tới thầy, cô giáo khoa Dân Sự cùng các bạn sinh viên và sự động viên của gia đình trong suốt thời gian qua. Với ý nghĩa là một đề tài khoa học khoá luận đòi hỏi nhiều kiến thức và kinh nghiệm thực tế. Là sinh viên lần đầu tiếp xúc với đề tài khoa học nên không thể tránh khỏi những thiếu sót, em rất mong nhận được sự thông cảm và những ý kiến đóng góp, chỉ bảo của thầy cô giáo và các bạn. Em xin chân thành cảm ơn!
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Hợp đồng bảo hiểm con người những vấn đề lý luận và thực tiễn, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
ªn. N¨m 1993 doanh thu tõ lÜnh vùc b¶o hiÓm chiÕm 0.4% GDP cña ViÖt Nam vµ vµo n¨m 2005 con sè nµy t¨ng lªn 1%. Bé tµi chÝnh hi väng doanh thu cña ngµnh nµy sÏ chiÕm 4.2% GDP cña ®Êt níc vµo n¨m 2010. §ã lµ sù ph¸t triÓn ®èi víi b¶o hiÓm nãi chung, cßn riªng ®èi víi lÜnh vùc b¶o hiÓm con ngêi theo sè liÖu thèng kª th× ViÖt Nam cã trªn 6,5 triÖu ngêi mua b¶o hiÓm nh©n thä, 1,5 triÖu ngêi ngêi tham gia b¶o hiÓm häc sinh, 5 triÖu ngêi mua b¶o hiÓm con ngêi, vµ cã 8 c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä vµ c¸c c«ng ty nµy cung cÊp 100 s¶n phÈm.[25]
Nh×n vµo sè liÖu trªn so s¸nh víi d©n sè ViÖt Nam vµ tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ th× sè lîng ngêi tham gia b¶o hiÓm con ngêi lµ qu¸ nhá (trong khi ®ã d©n sè lµ 82 triÖu ngêi, sè d©n díi 30 tuæi chiÕm kho¶ng 60%). Nhng ®©y lµ hiÖn t¹i, cßn t¬ng lai ngµnh b¶o hiÓm nãi chung vµ b¶o hiÓm con ngêi nãi riªng sÏ ®îc c¶i thiÖn víi sè lîng hîp ®ång b¶o hiÓm con ngêi t¨ng lªn v× hiÓu biÕt cña ngêi d©n ®· c¶i thiÖn. §Ó cã thÓ ®¹t ®îc ®iÒu nµy cÇn cã sù cè g¾ng cña rÊt nhiÒu bªn vµ ®Æc biÖt lµ cÇn cã mét hÖ thèng ph¸p luËt hoµn chØnh, chi tiÕt.
2.2. Thùc tr¹ng ¸p dông c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ hîp ®ång b¶o hiÓm con ngêi
Nh trªn chóng ta ®· biÕt sù khã hiÓu trong c¸c ®iÒu kho¶n cña H§BH bëi lÏ c¸c DNBH khi so¹n th¶o c¸c néi dung cña hîp ®ång ®a ra rÊt nhiÒu c¸c gi¶ ®Þnh “NÕu... th×...” v× thùc chÊt lµ b¶o hiÓm cho sù kiÖn x¶y ra trong t¬ng lai (nÕu cã). Kh«ng ai cã thÓ biÕt tríc ®îc sù kiÖn ®ã x¶y ra hay kh«ng. Vµ nÕu tríc khi ký kÕt hîp ®ång mµ bªn mua b¶o hiÓm ®· biÕt vÒ sù kiÖn ®ã th× H§BH sÏ v« hiÖu do bÞ lõa dèi.
Thùc tÕ lµ cã rÊt nhiÒu trêng hîp kh¸ch hµng khi ký kÕt hîp ®ång cha hiÓu hoÆc hiÓu cha hÕt ®îc c¸c quyÒn vµ nghÜa vô cña m×nh trong khi c¸c ®¹i lý víi c¸c t vÊn viªn muèn ký kÕt ®îc nhiÒu hîp ®ång víi kh¸ch hµng thêng nªu lªn c¸c quyÒn hoÆc c¸c u ®·i do ký kÕt hîp ®ång mang l¹i mµ quªn ®i viÖc gi¶i thÝch cho kh¸ch hµng c¸c ®iÒu kho¶n cã thÓ ¶nh hëng ®Õn chÝnh quyÒn lîi cña hä nh: ®iÒu kho¶n miÔn tr¸ch nhiÖm, ®iÒu kho¶n gi¸ trÞ hoµn l¹i khi hîp ®ång ®· cã hiÖu lùc trªn 2 n¨m...C¸c quy ®Þnh cña luËt lµ ®iÒu kiÖn ®Ó H§BH con ngêi ®îc thùc hiÖn, tr¸nh tranh chÊp x¶y ra, t¹o nªn mét m«i trêng ph¸p lý lµnh m¹nh. Nhng thùc tr¹ng ¸p dông c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ b¶o hiÓm con ngêi ë ViÖt Nam vÉn t¹o ra nhiÒu tranh chÊp. Cã rÊt nhiÒu c¸c nguyªn nh©n kh¸c nhau vµ c¸c nguyªn nh©n phæ biÕn lµ do DNBH tõ chèi tr¶ tiÒn b¶o hiÓm thiÕu c¨n cø ph¸p luËt, do bªn mua b¶o hiÓm, ngêi ®îc b¶o hiÓm hoÆc ngêi thô hëng cè ý g©y ra sù kiÖn b¶o hiÓm ®Ó ®îc nhËn tiÒn b¶o hiÓm, do sù thiÕu hoµn chØnh trong quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Theo tõ ®iÓn thuËt ng÷ luËt häc: “Tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång lµ tranh chÊp gi÷a c¸c bªn trong viÖc thùc hiÖn c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång”.[19] V× thÕ tranh chÊp H§BH con ngêi lµ sù xung ®ét bÊt ®ång ý kiÕn gi÷a DNBH vµ bªn tham gia b¶o hiÓm trong viÖc thùc hiÖn c¸c ®iÒu kho¶n cña H§BH con ngêi.
Chóng ta sÏ xem xÐt c¸c vô tranh chÊp cô thÓ sau ®©y:
2.2.1. Tranh chÊp ph¸t sinh tõ nghÜa vô cung cÊp th«ng tin cña kh¸ch hµng
Sau khi tiÕp nhËn nh÷ng lêi mêi chµo khã nçi tõ chèi tõ nh©n viªn tiÕp thÞ ngµy 6/9/2000, bµ NguyÔn ThÞ Oanh ngô t¹i sè 171/1B C« B¾c, QuËn 1, Thµnh phè Hå ChÝ Minh quyÕt ®Þnh tham gia b¶o hiÓm hçn hîp 10 n¨m víi c«ng ty Chinfon Manulife víi møc phÝ 680.000 ®ång/th¸ng. Trong H§BH bµ Oanh ®· kª khai theo mÉu néi dung mµ Chinfon Manulife so¹n s½n, trong ®ã cã phÇn bµ ®Ò nghÞ c«ng ty b¶o hiÓm kiÓm tra y tÕ vÒ t×nh tr¹ng søc khoÎ nÕu cã yªu cÇu vµ ®îc Chinfon Manulife tiÕn hµnh vµo ngµy 11/9/2000 tríc khi hîp ®ång cã hiÖu lùc.
Mäi viÖc diÔn ra b×nh thêng, ®¬n yªu cÇu b¶o hiÓm cña bµ Oanh ®îc Chinfon Manulife chÊp thuËn. Cho ®Õn ngµy 15/9/2000, thÊy cã triÖu chøng ho khan, ãi möa, nhøc mái hai vai, bµ Oanh ®Õn chÈn ®o¸n t¹i Trung l©m lao phæi Ph¹m Ngäc Th¹ch vµ ph¸t hiÖn bÞ ung th phÕ qu¶n phæi di c¨n h¹ch. §iÒu trÞ ë ®Êy mét thêi gian, bµ Oanh ®îc chuyÓn sang Trung t©m Ung bíu gÇn 6 th¸ng, sau ®ã xuÊt viÖn vÒ nhµ riªng råi qua ®êi. Trong thêi gian bµ Oanh n»m viÖn, c«ng ty Chinfon Manulife vÉn tiÕp tôc thu phÝ.
Sau ®ã «ng Cao H÷u TrÝ, con trai bµ Oanh göi th«ng b¸o tíi c«ng ty xin thanh to¸n b¶o hiÓm tö vong nhng thËt bÊt ngê ®· bÞ c«ng ty tõ chèi.
Bé phËn gi¶i quyÕt khiÕu n¹i cña Chinfon Manulife cho biÕt, tríc khi ký b¶o hiÓm, bµ Oanh ®· ®i kh¸m vµi lÇn ë c¸c phßng m¹ch t, ®ång thêi ngµy 11/9 khi ®Õn kh¸m t¹i c«ng ty víi c©u hái trong vßng 5 th¸ng trë l¹i ®©y, bµ cã èm, phÉu thuËt, tham vÊn y khoa hoÆc ®iÒu trÞ t¹i bÖnh viÖn? Bµ Oanh còng ®· kh«ng th«ng b¸o vÒ t×nh tr¹ng bÖnh lý cña m×nh. V× vËy, viÖc c«ng ty Chinfon Manulife b¸c ®Ò nghÞ thanh to¸n b¶o hiÓm tö vong ®èi víi trêng hîp bµ Oanh lµ hoµn toµn phï hîp. ¤ng TrÝ nhËn ®îc th«ng b¸o sÏ båi thêng sã tiÒn b¶o hiÓm b»ng viÖc chi tr¶ l¹i toµn bé phÝ b¶o hiÓm ®· ®ãng víi sè tiÒn 4.080.000 ®ång lµ tæng sè phÝ thu trong 6 th¸ng.
¤ng David Matthews, Tæng gi¸m ®èc Chinfon Manulife ®· nãi: Chóng t«i kh¼ng ®Þnh r»ng bµ Oanh ®· kh«ng yªu cÇu c«ng ty b¶o hiÓm kiÓm tra søc khoÎ cho bµ. V× yÕu tè tuæi cao vµ ph¹m vi mÖnh gi¸ b¶o hiÓm, c«ng ty Chinfon Manulife ®· yªu cÇu bµ Oanh ®Õn c«ng ty kiÓm tra søc khoÎ theo thñ tôc thÈm ®Þnh th«ng thêng. Bµ Oanh ®· ®Õn phßng kh¸m y tÕ cña chóng t«i vµo ngµy 11/9/200, t¹i thêi ®iÓm bµ Oanh gÆp b¸c sü cña c«ng ty, b¸c sü ®· ®Æt ra cho bµ Oanh mäi c©u hái liªn quan ®Õn c¸c bÖnh tËt ghi trong ®¬n mua b¶o hiÓm vµ t×m hiÓu c¸c kÕt qu¶ kh¸m søc khoÎ liªn quan.
Bµ Oanh ®· kh¸m bÖnh ë mét sè phßng kh¸m y khoa tríc ngµy bµ nép ®¬n mua b¶o hiÓm. Tuy nhiªn, bµ Oanh ®· kh«ng khai b¸o ®iÒu nµy víi c¸c b¸c sü cña chóng t«i kÓ c¶ lÇn bµ ®i kh¸m bÖnh vµo ngµy 9/9/2000 tøc 2 ngµy tríc khi kiÓm tra søc khoÎ t¹i c«ng ty chóng t«i. Nh÷ng lÇn ®i kh¸m nµy, nÕu nh chóng t«i ®îc biÕt lÏ ra ®· ¶nh hëng quan träng ®Õn quyÕt ®Þnh chÊp thuËn b¶o hiÓm cña chóng t«i ®èi víi ®¬n mua b¶o hiÓm. Do ®ã, quyÕt ®Þnh cuèi cïng cña chóng t«i c¨n cø theo ®iÒu kho¶n H§BH lµ buéc lßng ph¶i tõ chèi yªu cÇu thanh to¸n b¶o hiÓm cho bµ Oanh ®· kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô khai ®óng vµ ®Çy ®ñ mäi th«ng tin nh yªu cÇu, dÉn ®Õn huû bá H§BH vµ c«ng ty hoµn l¹i phÝ ®· ®ãng.[13]
Râ rµng khi tranh chÊp x¶y ra, c¶ 2 bªn ®Òu ®a ra lý luËn ®Ó b¶o vÖ cho quyÒn lîi cña m×nh. §èi víi c«ng ty Chinfon Manulife chØ c¨n cø vµo mét nguyªn nh©n lµ kh¸ch hµng ®· kh«ng trung thùc khi tr¶ lêi c¸c c©u hái trong hîp ®ång lµ thiÕu thuyÕt phôc. Cã thÓ nãi phÇn lçi cña kh¸ch hµng thiÕu tr¸ch nhiÖm trong khi tr¶ lêi c©u hái mang tÝnh tr¾c nghiÖm nhng còng kh«ng thÓ v× thÕ mµ buéc kh¸ch hµng cña m×nh kh«ng ®îc nhËn tiÒn b¶o hiÓm. Cßn viÖc bµ Oanh ®i kh¸m bÖnh ngµy 9/9/2000 cã thÓ lµ viÖc kiÓm tra søc khoÎ b×nh thêng vµ kh«ng thÓ v× thÕ mµ Chinfon Manulife quy kÕt lµ kh«ng th«ng b¸o víi c«ng ty. NÕu trong ngµy kiÓm tra søc khoÎ nµy nÕu bµ Oanh biÕt vÒ t×nh tr¹ng bÖnh tËt cña m×nh mµ kh«ng th«ng b¸o víi c«ng ty th× c«ng ty Chinfon Manulife ph¶i chøng minh ®îc ®iÒu ®ã vµ huû hîp ®ång. Cßn kiÓm tra søc khoÎ mµ bµ Oanh kh«ng biÕt ®îc t×nh tr¹ng bÖnh tËt cña m×nh th× vÉn thuéc trêng hîp sù kiÖn b¶o hiÓm ®· x¶y ra nhng bªn mua b¶o hiÓm kh«ng biÕt vÒ sù kiÖn b¶o hiÓm ®ã x¶y ra th× hîp ®ång b¶o hiÓm vÉn cã hiÖu lùc.
Nhng ë ®©y, c«ng ty Chinfon Manulife ®· c¨n cø vµo viÖc kh«ng khai b¸o cña kh¸ch hµng ®Ó huû hîp ®ång lµ kh«ng hîp lý. H¬n n÷a chÝnh bµ Oanh ®· yªu cÇu c«ng ty kiÓm tra søc khoÎ (hoÆc kh«ng yªu cÇu nh «ng Tæng gi¸m ®èc ®· nãi) th× thñ tôc thÈm ®Þnh søc khoÎ cho kh¸ch hµng vÉn ph¶i ®îc tiÕn hµnh vµ b¸c sü cña c«ng ty ph¶i biÕt ®îc t×nh tr¹ng søc khoÎ cña kh¸ch hµng khi ký kÕt. Kh«ng thÓ nãi nh «ng Tæng gi¸m ®èc cña c«ng ty “NÕu nh chóng t«i ®îc cho biÕt lÏ ra ®· ¶nh hëng quan träng ®Õn quyÕt ®Þnh chÊp thuËn b¶o hiÓm cña chóng t«i ®èi víi ®¬n mua b¶o hiÓm”. V× ®©y lµ c«ng viÖc mµ DNBH ph¶i lµm tríc khi ký hîp ®ång ®Ó ®¶m b¶o cho quyÒn lîi cña chÝnh m×nh (hä lµ ®éi ngò b¸c sü víi nhiÖm vô kiÓm tra chø kh«ng ph¶i lµm nhiÖm vô theo lêi nãi cña kh¸ch hµng).
Khi tranh chÊp x¶y ra ¶nh hëng ®Õn thêi gian, vËt chÊt vµ ®Æc biÖt lµ ¶nh hëng ®Õn uy tÝn cña DNBH, lµm gi¶m lßng tin ë kh¸ch hµng. Trong viÖc c¹nh tranh cña thÞ trêng ngµy nay ®ßi hái c¸c DNBH ph¶i n©ng cao chÊt lîng dÞch vô, ®¸p øng ®îc c¸c yªu cÇu ngµy cµng ®a d¹ng cña kh¸ch hµng ®Ó tr¸nh tranh chÊp x¶y ra, cã nh vËy míi ®¶m b¶o sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mçi DNBH.
2.2.2. Tranh chÊp do viÖc x¸c ®Þnh sù kiÖn b¶o hiÓm
§©y lµ vô tranh chÊp kÐo dµi, víi nhiÒu t×nh tiÕt phøc t¹p. Trong khi Prudential cho r»ng ®©y lµ hµnh vi trôc lîi b¶o hiÓm tõ phÝa kh¸ch hµng, vËy mµ c¶ phiªn toµ s¬ thÈm vµ phóc thÈm Prudential ®Òu thua kiÖn. Vô viÖc nh sau:
¤ng Vò Quang U«ng lµ bªn mua b¶o hiÓm ®ång thêi lµ ngêi ®îc b¶o hiÓm cña 04 H§BH nh©n thä ®îc Prudential ph¸t hµnh vµo c¸c ngµy 21-3-2001 vµ ngµy 26-3-2001. C¸c hîp ®ång nµy ®Òu do anh Vò Trung Thµnh - con trai «ng U«ng ®ång thêi lµ ®¹i lÝ b¶o hiÓm cña Prudential t vÊn. Ngoµi ra «ng U«ng cßn tham gia b¶o hiÓm t¹i c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä Hµ Néi vµ B¶o Minh CMG víi sè tiÓn b¶o hiÓm cã tæng mÖnh gi¸ lªn tíi 3.6 tØ
Theo tr×nh bµy cña «ng Vò Quang U«ng - gi¸o viªn nghØ hu: tèi ngµy 23-3-2002, t¹i phè GiÏ x· T©n Trêng, CÈm Giµng, H¶i D¬ng do tr¸nh «t« ®i cïng chiÒu, ®êng ma tr¬n, «ng bÞ ng·, ch©n tr¸i bÞ g·y. ¤ng ®îc ngêi ®i ®êng mang ®i cÊp cøu t¹i bªnh viÖn CÈm Giµng. Sau ®ã gia ®×nh «ng ®a «ng tíi ®iÒu trÞ t¹i nhiÒu bÖnh viÖn kh¸c nhau ë H¶i D¬ng vµ Hµ Néi. Ngµy 6-2-2002, t¹i bÖnh viÖn Qu©n Y 107 «ng bÞ c¾t côt 1/3 c¼ng ch©n tr¸i do nhiÔm trïng ho¹i tö phÇn mÒm. Sau khi bÞ tai n¹n, «ng yªu cÇu c«ng ty b¶o hiÓm tr¶ tiÒn theo tho¶ thuËn ®· ký. Prudential kh«ng chÊp nhËn v× cho ®©y lµ “mµn kÞch” cña «ng U«ng tõ viÖc mua b¶o hiÓm tíi viÖc ca ch©n…Kh«ng tho¶ thuËn ®îc víi nhau «ng U«ng khëi kiÖn ra toµ ¸n nh©n d©n tØnh H¶i D¬ng.
Cuèi th¸ng 6 vô kiÖn ®îc ®a ra xÐt xö s¬ thÈm:
T¹i phiªn toµ s¬ thÈm, luËt s Prudential th¾c m¾c t¹i sao cã mét c¸i ch©n ®au mµ «ng U«ng ph¶i qua nhiÒu bÖnh viÖn, cã bÖnh viÖn x¸c nhËn vÕt ®au ë ch©n «ng ®· thuyªn gi¶m, hÑn t¸i kh¸m mµ kh«ng t¸i kh¸m…Ngay sau ®ã luËt s cña «ng U«ng ®· bªnh vùc: “Theo §iÒu 22 ph¸p lÖnh b¶o vÖ søc khoÎ nh©n d©n, ngêi bÖnh cã quyÒn tuú ý lùa chän c¬ së ch÷a bÖnh, còng nh thÇy thuèc, l¬ng y, b¸c sÜ mµ kh«ng cã g× h¹n chÕ, còng kh«ng cÇn ®a ra lÝ do nµo”.
§Ó b¶o vÖ cho kh¼ng ®Þnh cña m×nh luËt s Prudential ®· hái «ng U«ng vÒ nguån thu nhËp mµ cã thÓ tham gia b¶o hiÓm víi sè tiÒn lín nh vËy.
Mét ®iÒu v« lÝ lµ biÕt «ng U«ng cã bÖnh giun chØ ë ch©n tr¸i (theo th«ng tin mµ «ng U«ng ®· cung cÊp) c«ng ty Prudential vÉn chÊp nhËn c¶ 4 H§BH nh©n thä cho «ng vµ «ng cßn ph¶i ®ãng thªm tiÒn cho s¶n phÈm bæ trî chÕt vµ tµn tËt kÌm theo c¸c hîp ®ång nµy. Suèt tõ th¸ng 3-2001 «ng U«ng vµ gia ®×nh vÉn ®Òu ®Æn ®ãng phÝ vµ thùc hiÖn ®Çy ®ñ cam kÕt…th× lóc ®ã t¹i sao c«ng ty Prudential kh«ng ®Ò cËp ®Õn chuyÖn nghi ngê nguån tiÒn ë ®©u ra mµ vÉn nhËn tiÒn ®Òu ®Æn. Khi «ng U«ng gÆp tai n¹n råi yªu cÇu b¶o hiÓm c«ng ty míi b¾t ®Çu cè ý nghi vÊn t¹i sao…?. Vµ luËt s cña «ng U«ng ®· nãi “luËt nµo b¾t ngêi tham gia b¶o hiÓm ph¶i chøng minh thu nhËp”.
Kh«ng dõng l¹i ë ®ã Prudential cho r»ng: Anh Vò Trung Thµnh con trai cña «ng U«ng (còng lµ ®¹i lÝ cña Prudential) th«ng b¸o vÒ t×nh tr¹ng cña bè m×nh cho c«ng ty qu¸ muén (kho¶ng nöa n¨m sau ngµy «ng U«ng bÞ ng·). §iÒu nµy kh«ng vi ph¹m hîp ®ång còng nh bÊt cø c¸c quy ®Þnh nµo cña Prudential, bëi theo ®iÒu kho¶n chung cña hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä: trong trêng hîp ngêi ®îc b¶o hiÓm bÞ th¬ng tËt toµn bé vµ vÜnh viÔn th× “thêi h¹n yªu cÇu gi¶i quyÕt quyÒn lîi b¶o hiÓm lµ trong vßng 1 n¨m kÓ tõ ngµy cã kÕt luËn cña c¬ quan y tÕ vÒ t×nh tr¹ng th¬ng tËt cña ngêi ®îc b¶o hiÓm”.
§¹i diÖn viÖn kiÓm s¸t vµ héi ®ång xÐt xö toµ ¸n nh©n d©n tØnh H¶i D¬ng ®· nhÊt trÝ cao trong kÕt luËn c«ng ty b¶o hiÓm Prudential ph¶i båi thêng cho «ng gi¸o côt ch©n 750 triÖu ®ång vµ chÞu toµn bé ¸n phÝ (theo ®óng ch¬ng 7: gi¶i quyÕt tranh chÊp Phó TÝch Luü An Khang cña Prudential).
Cho r»ng b¶n ¸n kh«ng tho¶ ®¸ng Prudential chèng ¸n. Ngµy 16-12 phiªn toµ phóc thÈm ®îc më. PhÇn tranh lô©n t¹i phiªn toµ diÔn ra c¨ng th¼ng. Bµ NguyÔn ThÞ Thuú H¬ng - ®¹i diÖn bÞ ®¬n cho r»ng cã nhiÒu m©u thuÉn trong lêi khai cña c¸c nh©n chøng vµ kÕt luËn cña c¬ quan c«ng an giao th«ng tØnh H¶i D¬ng kh«ng ®îc t«n träng, thËm chÝ ®©y cã thÓ lµ mét vô trôc lîi b¶o hiÓm “toµ phóc thÈm h·y tuyªn huû ¸n s¬ thÈm ®Ó giao hå s¬ cho c¬ quan c«ng an x¸c ®Þnh l¹i ®©y cã ph¶i lµ vô tai n¹n giao th«ng hay kh«ng”. Tuy nhiªn chñ to¹ phiªn toµ ®· “déi g¸o níc l¹nh” vµo ®Ò nghÞ nµy: “§ã lµ c¸ch hiÓu cña ngêi lµm kinh doanh, cßn tai n¹n ë ®©y lµ x¶y ra trªn ®êng, lµ tai n¹n giao th«ng…ch¼ng cã ai l¹i tù c¾t bá mét phÇn th©n thÓ cña m×nh ®Ó nhËn båi thêng c¶”.
LuËt s cña Prudential nhÊn m¹nh nh÷ng m©u thuÉn trong lêi khai cña n¹n nh©n lµ: «ng U«ng lóc th× khai buån ngñ bÞ ng· xe, lóc th× khai xe ®©m vµo d¶i ph©n c¸ch, lóc th× con «ng U«ng khai «ng bÞ « t« ®Ì lªn…Råi viÖc chuyÓn viÖn liªn tôc vµ “tha thiÕt” ®Ò nghÞ ca ch©n cña «ng U«ng khi vÉn cßn kh¶ n¨ng cøu ch÷a.
VÒ phÝa nguyªn ®¬n anh Vò Trung Thµnh (con trai «ng) nh¾c l¹i yªu cÇu ®ßi båi thêng 750 triÖu ®ång theo c¸c hîp ®ång hai bªn kÝ tríc ®©y vµ phÇn l·i ph¸t sinh yªu cÇu lªn tíi 190 triÖu ®ång.
Héi ®ång xÐt xö gi÷ nguyªn b¶n ¸n s¬ thÈm, ®ång thêi chÊp nhËn mét phÇn yªu cÇu cña nguyªn ®¬n, buéc Prudential ph¶i tr¶ thªm 120 triÖu ®ång lµ kho¶n l·i ph¸t sinh tõ sè tiÒn mµ bÞ ®¬n ph¶i båi thêng theo ph¸n quyÕt cña toµ ¸n nh©n d©n tØnh H¶i D¬ng.
Quan ®iÓm cña Prudential ViÖt Nam vÒ trêng hîp «ng vò Quang U«ng lµ sÏ ®Ò nghÞ ®Ó vô viÖc ®îc xem xÐt theo tr×nh tù gi¸m ®èc thÈm. Prudential cho r»ng c¶ hai cÊp xÐt xö s¬ thÈm vµ phóc thÈm ®Òu cha ®¸nh gi¸ mét c¸ch kh¸ch quan b¶n chÊt cña sù viÖc, do ®ã ®· ®a ra ph¸n quyÕt kh«ng c«ng b»ng vÒ mÆt ph¸p lÝ. Prudential lu«n t«n träng ph¸n quyÕt cña toµ ¸n vµ ph¸p luËt ViÖt Nam, nhng ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p cña m×nh vµ quan träng h¬n lµ ®Êu tranh víi nh÷ng hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt nh»m trôc lîi b¶o hiÓm, gãp phÇn b¶o vÖ sù ph¸t triÓn lµnh m¹nh cña thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam. §Ó ®¶m b¶o sù c«ng b»ng cho mäi kh¸ch hµng tham gia b¶o hiÓm Prudential kiªn quyÕt ng¨n chÆn mäi trêng hîp trôc lîi b¶o hiÓm. RÊt tiÕc lµ nh÷ng hËu qu¶ nghiªm träng mµ nh÷ng hµnh vi trôc lîi b¶o hiÓm cã thÓ g©y ra cha ®îc x· héi còng nh ph¸p luËt ®¸nh gi¸ mét c¸ch ®óng møc. Tríc mét sù viÖc cã nhiÒu t×nh tiÕt ®¸ng ngê nh trêng hîp tai n¹n giao th«ng cña «ng Vò Quang U«ng, toµ ¸n nh©n d©n ë c¶ hai cÊp xÐt xö cÇn xem xÐt kü lìng h¬n tríc khi ra ph¸n quyÕt b»ng c¸ch trng cÇu gi¸m ®Þnh cña c¬ quan ®iÒu tra.
Ngay sau khi kÕt thóc phiªn toµ «ng NguyÔn §øc Ch¬ng - phã tæng gi¸m ®èc Prudential cho biÕt: “c¸c b»ng chøng cña Prudential bÞ b¸c bá mét c¸ch v« lÝ, c«ng ty sÏ cã khiÕu n¹i ®Ò nghÞ gi¸m ®èc thÈm vô nµy”. Ngoµi ra Prudential sÏ c©n nh¾c kh¶ n¨ng kiÕn nghÞ xö lÝ h×nh sù hµnh vi mµ c«ng ty cho lµ: “lõa g¹t ®Ó chiÕm ®o¹t tiÒn b¶o hiÓm cña «ng Vò Quang U«ng”.[26]
Qua vô ¸n nªu trªn chóng ta thÊy ®îc tÝnh phøc t¹p cña vô viÖc bëi ®· qua cÊp xÐt xö phóc thÈm mµ Prudential vÉn kh«ng ®ång ý víi ph¸n quyÕt cña toµ vµ cho r»ng cã nhiÒu t×nh tiÕt cÇn xem xÐt. VÒ phÝa nguyªn ®¬n «ng Vò Quang U«ng - gi¸o viªn nghØ hu th× thËt khã cã thÓ tham gia b¶o hiÓm víi sè tiÒn lín nh vËy vµ h¬n n÷a viÖc c¾t bá ch©n tr¸i cña «ng kh«ng ph¶i lµ biÖn ph¸p cuèi cïng. VÒ phÝa bÞ ®¬n Prudential kh«ng thÓ ®a ra nh÷ng b»ng chøng x¸c thùc ®Ó chøng minh hµnh vi trôc lîi cña «ng Vò Quang U«ng mµ chØ ®a ra nh÷ng c©u hái nh “T¹i sao «ng l¹i chuyÓn qua nhiÒu viÖn…” hoÆc “t¹i sao l¹i cã sè tiÒn lín nh v©y…?”. §ã lµ nh÷ng c©u hái thiÕu søc thuyÕt phôc, Prudential kh«ng thÓ chøng minh tríc toµ r»ng ®©y lµ vô trôc lîi b¶o hiÓm (mÆc dï t×nh tiÕt vµ sù viÖc diÔn ra cã thÓ khiÕn mäi ngêi hiÓu nh vËy). V× thÕ qua hai cÊp xÐt xö Prudential kh«ng ph¶i lµ bªn th¾ng kiÖn vµ yªu cÇu ®a vô ¸n xÐt xö theo tr×nh tù gi¸m ®èc thÈm.
Còng tõ vô viÖc nµy thÊy ®îc c¸c quy ®Þnh chi tiÕt cña luËt ®ång thêi sù trung thùc cña kh¸ch hµng khi cung cÊp th«ng tin lµ yÕu tè h¹n chÕ tranh chÊp x¶y ra. Tõ ®ã t¹o nªn m«i trêng ph¸p lý lµnh m¹nh, t¹o lßng tin cña ngêi d©n khi tham gia b¶o hiÓm. §ã còng lµ môc tiªu mµ mçi ngêi vµ c¶ x· héi quan t©m
2.2.3. Tranh chÊp do néi dung cña hîp ®ång kh«ng râ rµng.
Anh NguyÔn V¨n Hîp - chång chÞ Hµ mua b¶o hiÓm nh©n thä cho con lµ NguyÔn H¶i Linh - sinh n¨m 1982 thêi h¹n lµ 15 n¨m, mçi n¨m anh ®ãng 2.966.600 ®ång. Sau khi anh mÊt, gia ®×nh anh lµm ®¬n xin ®îc nhËn l¹i sè phÝ mµ anh ®· ®ãng trong mét n¨m qua, nhng bÞ phÝa c«ng ty b¶o hiÓm tõ chèi víi lÝ do chÞ Ng« Thu Hµ cã ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ thõa kÕ (quy ®Þnh ë §iÒu 1.1.1) nªn chÞ ph¶i tiÕp tôc ®ãng phÝ thay cho chång. Do chång míi mÊt vµ anh lµ lao déng chÝnh trong gia ®×nh nªn chÞ kh«ng thÓ tiÕp tôc nghÜa vô thõa kÕ cña anh. ThÕ lµ c«ng ty liÒn huû hîp ®ång.
NÕu xem xÐt kü th× phÝa c«ng ty b¶o hiÓm kh«ng sai. Hîp ®ång cã ghi “trong trêng hîp chñ hîp ®ång kh«ng ph¶i lµ ngêi ®îc b¶o hiÓm, khi chñ hîp ®ång chÕt trong thêi h¹n hîp ®ång b¶o hiÓm cßn hiÖu lùc, ngêi thõa kÕ hîp ph¸p cña chñ hîp ®ång cã quyÒn thõa kÕ toµn bé quyÒn lîi vµ nghÜa vô liªn quan ®Õn hîp ®ång nµy víi ®iÒu kiÖn ngêi thõa kÕ hîp ph¸p cña chñ hîp ®ång héi tô c¸c ®iÒu kiÖn quy ®Þnh. NÕu c¸c ®iÒu kiÖn trªn ®©y kh«ng ®îc ®¸p øng, H§BH sÏ mÊt hiÖu lùc vµ c«ng ty b¶o hiÓm sÏ tr¶ cho ngêi thõa kÕ hîp ph¸p cña chñ hîp ®ång gi¸ trÞ nµo cao h¬n cña toµn bé phÝ b¶o hiÓm ®· thu, hoÆc gi¸ trÞ gi¶i íc t¹i thêi ®iÓm chñ hîp ®ång chÕt”.[14]
Khi ®äc ®Õn ®iÒu kho¶n nµy kh¸ch hµng sÏ an t©m ngay, nÕu chñ hîp ®ång chÕt…th× sÏ ®îc nhËn l¹i “toµn bé chi phÝ b¶o hiÓm ®· thu hoÆc gi¸ trÞ gi¶i íc t¹i thêi ®iÓm chñ hîp ®ång chÕt”. Tuy nhiªn c¸c vÕ kh¸c cña ®iÒu kho¶n nµy n»m ë ®©u, víi nh÷ng ®iÒu kiÖn g× vÝ dô nh lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ®îc nhËn gi¸ trÞ gi¶i íc lµ nh thÕ nµo? vµ nh÷ng hîp ®ång nµo cã gi¸ trÞ gi¶i íc ®Ó th«ng tin ®Õn kh¸ch hµng tríc khi ký kÕt
§©y lµ t×nh tr¹ng chung cña hîp ®ång b¶o hiÓm, næi lªn nhiÒu ®iÓm kh«ng râ rµng cña c¸c tõ ng÷ sö dông trong hîp ®ång lµm cho quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña hai bªn ký kÕt cã thÓ dÔ dµng bÞ suy diÔn theo chiÒu híng cã lîi cho phÝa nhµ khai th¸c. C¸c ®iÒu kho¶n vÒ quyÒn lîi cña bªn mua b¶o hiÓm thêng ®îc quy ®Þnh rÊt râ rµng nªn cã thÓ hÊp dÉn ngêi mua. Tr¸i l¹i nghÜa vô bªn mua b¶o hiÓm thêng ®îc quy ®Þnh b»ng nh÷ng kh¸i niÖm qu¸ réng. MÆt kh¸c tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn nghÜa vô bªn mua l¹i qu¸ lín mét khi vi ph¹m vµo nh÷ng kh¸i niÖm qu¸ réng ®ã. Khi ký kÕt, ngêi mua thêng bÞ hÊp dÉn bëi nh÷ng quyÒn lîi râ rµng mµ kh«ng ®ñ kinh nghiÖm ®Ó nhËn thÊy m×nh cã tr¸ch nhiÖm thùc thi nh÷ng nghÜa vô phøc t¹p mµ hËu qu¶ cña nã rÊt lín. Khi tiÕp thÞ mêi mua b¶o hiÓm, nh©n viªn thêng ®em nh÷ng ®iÒu kho¶n cã lîi nãi cho kh¸ch hµng nghe cßn nh÷ng ®iÒu bÊt lîi cho kh¸ch hµng thêng ®îc “v« t×nh” bá qua ®Ó kh¸ch hµng tù hiÓu.
Ch¬ng 3: Mét sè kiÕn nghÞ, Gi¶I ph¸p nh»m hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ hîp ®ång b¶o hiÓm con ngêi
Nh÷ng kiÕn nghÞ, gi¶i ph¸p mµ t¸c gi¶ ®a ra díi ®©y ®îc dùa trªn c¬ së nghiªn cøu nh÷ng sù thay ®æi ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña ®Êt níc ®ã lµ khi ViÖt Nam gia nhËp WTO, cïng víi viÖc chØ ra c¸c ®iÓm bÊt hîp lý trong c¸c quy ®Þnh cña luËt kinh doanh b¶o hiÓm.
3.1. T¸c ®éng cña viÖc ViÖt Nam gia nhËp WTO ®èi víi hîp ®ång b¶o hiÓm con ngêi
ViÖt Nam còng nh tÊt c¶ c¸c níc kh¸c khi gia nhËp WTO ®· t¹o ra nh÷ng thêi c¬ vµ th¸ch thøc míi, ®ßi hái mçi níc ph¶i biÕt tËn dông chóng ®Ó t¹o ra nh÷ng bíc ph¸t triÓn phï hîp víi xu thÕ chung cña thÕ giíi. B¶o hiÓm lµ mét trong nh÷ng ngµnh chÞu t¸c ®éng m¹nh c¶ quy m« vµ chÊt lîng do viÖc gia nhËp WTO mang l¹i vµ b¶o hiÓm sÏ lµ ngµnh h¹n chÕ ®Çu t níc ngoµi. Vô trëng vô ph¸p chÕ bé kÕ ho¹ch ®Çu t Ph¹m M¹nh Dòng “b¶o hiÓm còng c¸c ngµnh viÔn th«ng, tµi chÝnh, hµng h¶i, …sÏ lµ nh÷ng lÜnh vùc h¹n chÕ ®Çu t níc ng¬µi” . Nguyªn nh©n lµ do b¶o hiÓm ¶nh hëng lín ®Õn cuéc sèng con ngêi vµ sù c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm trong níc vµ níc ngoµi sÏ t¹o ra nguy c¬ g©y mÊt æn ®Þnh thÞ trêng tµi chÝnh. Chóng ta sÏ xem xÐt nh÷ng t¸c ®éng ®èi víi ngµnh b¶o hiÓm khi ViÖt Nam gia nhËp WTO.
3.1.1. ThuËn lîi:
Khi më cöa héi nhËp c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm cña c¸c níc ®Õn ®Çu t vµo ViÖt Nam lµm cho chÊt lîng dÞch vô cña b¶o hiÓm con ngêi ®îc n©ng cao. ChiÕn lîc kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm sÏ lµ gi¶m chi phÝ, t¨ng chÊt lîng dÞch vô ®Ó c¹nh tranh thu hót kh¸ch hµng. Cã thÓ nãi nã mang tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn sù tån vong cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm trong níc. Sù c¹nh tranh nµy tÊt yÕu sÏ kÐo theo viÖc kh¸ch hµng ®îc hëng nhiÒu u ®·i h¬n. HiÖn nay ViÖt Nam cã c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä lín nh Prudential cña Anh, Chinfon Manulife cña §µi Loan, B¶o ViÖt nh©n thä. C¸c c«ng ty ®Òu ®a ra c¸c u ®·i cho c¸c s¶n phÈm cña m×nh vµ ®îc thÓ hiÖn qua c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång. VÝ dô trong s¶n phÈm b¶o hiÓm An Gia ThÞnh Vîng cña B¶o ViÖt khi tham gia kh¸ch hµng ®îc vay theo hîp ®ång, vay phÝ tù ®éng cña c«ng ty hoÆc dõng nép phÝ vµ duy tr× hîp ®ång víi sè tiÒn b¶o hiÓm gi¶m nÕu hîp ®ång cã hiÖu lùc tõ 24 th¸ng trë lªn.
Bªn c¹nh ®ã c«ng nghÖ qu¶n lÝ míi ®îc chuyÓn giao, tr×nh ®é ®éi ngò c¸n bé ®îc c¶i thiÖn. Cïng víi viÖc ®Çu t vµo lÜnh vùc b¶o hiÓm ë ViÖt Nam c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi sÏ mang ®Õn c«ng nghÖ qu¶n lÝ míi ®Ó phuc vô cho sù ph¸t triÓn cña chÝnh hä. §©y lµ c¬ héi ®Ó cho chóng ta häc hái tiÕp thu c«ng nghÖ trong lÜnh vùc b¶o hiÓm. Khi c«ng nghÖ qu¶n lÝ ®îc n©ng cao th× ®ßi hái ph¶i cã con ngêi phï hîp cã nghÜa lµ con ngêi ph¶i ¸p dông ®îc c«ng nghÖ ®ã vµo cuéc sèng. V× thÕ, tr×nh ®é ®éi ngò c¸n bé ®îc sÏ ®îc c¶i thiÖn. SÏ thËt lµ kh«ng hîp lý khi c«ng nghÖ qu¶n lÝ tiªn tiÕn mµ kh«ng cã con ngêi ®ñ tr×nh ®é ®Ó sö dông.
Mét thuËn lîi n÷a mµ kh«ng thÓ kh«ng nh¾c ®Õn ®ã lµ ngêi tham gia hîp ®ång b¶o hiÓm con ngêi ®îc lùa chän c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã chÊt lîng, an toµn, phï hîp víi kh¶ n¨ng vµ ®iÒu kiÖn cña m×nh. NÕu cßn tån t¹i t×nh tr¹ng ®éc quyÒn còng ®ång nghÜa víi viÖc ngêi d©n chØ cã thÓ lùa chän duy nhÊt mét doanh nghiÖp mµ kh«ng cã sù lùa chän nµo kh¸c. Râ rµng sù c¹nh tranh kh«ng nh÷ng chÊt lîng dÞch vô ®îc n©ng cao mµ cßn t¹o ra nhiÒu c¬ héi khi lùa chän cña ngêi tham gia.
3.1.2. Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi cßn cã nh÷ng khã kh¨n do viÖc gia nhËp WTO mang l¹i:
§ã lµ kh¶ n¨ng g©y mÊt æn ®Þnh chung cña thÞ trêng tµi chÝnh trong níc. T¹o nªn sù bÊt æn ®Þnh nµy lµ do c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®Òu muèn kh¼ng ®Þnh ®Þa vÞ cña m×nh trªn thÞ trêng vµ v× thÕ sù c¹nh tranh lµ tÊt yÕu. Kh«ng ai cã thÓ biÕt tríc ®ã lµ sù c¹nh tranh lµnh m¹nh hay kh«ng. C¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt môc ®Ých lµ ®Ó ®¶m b¶o sù an toµn vµ hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp, ®¶m b¶o quyÒn lîi cña c¸c bªn chñ thÓ. Nhng thùc tÕ sù c¹nh tranh nµy vÉn cã thÓ g©y ra sù mÊt an toµn cho thÞ trêng tµi chÝnh. C¸c c«ng ty trong níc sÏ bÞ chia sÎ thÞ phÇn vµ c¹nh tranh ngµy cµng khèc liÖt h¬n (thÞ phÇn b¶o hiÓm nh©n thä cña c¸c doanh nghiÖp trong níc gi¶m tõ 70% n¨m 2000 xuèng cßn 38% n¨m 2005). Møc ®é c¹nh tranh cao cã thÓ dÉn tíi hiÖn tîng liªn kÕt gi÷a c¸c c«ng ty b¶o hiÓm lín, th«n tÝnh c¸c doanh nghiÖp nhá, ¶nh hëng tíi sù c¹nh tranh lµnh m¹nh cña thÞ trêng. Vµ thùc tÕ lµ khi c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm níc ngoµi tham gia thÞ trêng b¶o hiÓm sÏ t×m c¸ch l«i kÐo c¸c nh©n lùc cã kiÕn thøc vµ cã kinh nghiÖm cña c¸c DNBH trong níc.
H¬n n÷a tr×nh ®é qu¶n lÝ cña c¸c DNBH trong níc cha theo kÞp víi møc ®é më cöa cña thÞ trêng nµy. §èi víi DNBH ViÖt Nam hiÖn nay ®Ó tiÕp cËn víi tiÕn bé khoa häc kü thuËt cña níc ngoµi th× cÇn ph¶i cã mét thêi gian n÷a. Thêi gian tíi sÏ lµ thêi gian kh¼ng ®Þnh sù tiÕp nhËn, thö nghiÖm vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ qu¶n lÝ míi ®èi víi c¸c DNBH trong níc.
Nh trªn chóng ta ®· biÕt sù ®a d¹ng cña c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm mét mÆt t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ngêi d©n lùa chän lo¹i h×nh b¶o hiÓm víi dÞch vô tèt nhÊt nhng mÆt kh¸c còng t¹o nªn sù khã kh¨n khi lùa chän lo¹i h×nh nµo phï hîp víi m×nh. Muèn thu hót kh¸ch hµng, ph¬ng ch©m cña c¸c doanh nghiÖp lu«n thÓ hiÖn sù phôc vô kh¸ch hµng tèt nhÊt ®Ó ph¸t triÓn. VËy lµm sao ngêi d©n cã thÓ lùa chän mét c¸ch dÔ dµng ®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých cña minh? Trong khi ®ã tr×nh ®é hiÓu biÕt vÒ c¸c ®iÒu kho¶n H§BH nãi chung vµ H§BH con ngêi nãi riªng cña ngêi d©n cßn h¹n chÕ. Thªm vµo ®ã khi t×m hiÓu hîp ®ång c¸c nh©n viªn t vÊn thêng ®a ra nh÷ng quyÒn lîi “hÊp dÉn” ®èi víi kh¸ch hµng nh»m thu hót kh¸ch hµng lùa chän doanh nghiÖp m×nh. §ã lµ nh÷ng thùc tÕ khã kh¨n mµ ngêi mua b¶o hiÓm gÆp ph¶i trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ngµy nay.
3.2. Nh÷ng bÊt cËp trong luËt kinh doanh b¶o hiÓm vÒ hîp ®ång b¶o hiÓm con ngêi.
3.2.1. VÒ quyÒn lîi cã thÓ ®îc b¶o hiÓm
Theo kho¶n 9 §iÒu 3 LuËt KDBH th×: “quyÒn lîi cã thÓ ®îc b¶o hiÓm ®ã lµ quyÒn vµ nghÜa vô nu«i dìng, cÊp dìng ®èi víi ®èi tîng ®îc b¶o hiÓm” QuyÒn lîi nµy thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a bªn mua b¶o hiÓm vµ ®èi tîng ®îc b¶o hiÓm theo ®ã sù rñi ro cña ®èi tîng ®îc b¶o hiÓm g©y thiÖt h¹i vÒ tµi chÝnh hoÆc tæn thÊt tinh thÇn cho bªn mua b¶o hiÓm. Môc ®Ých cña quy ®Þnh nµy lµ nh»m lo¹i bá kh¶ n¨ng bªn mua b¶o hiÓm cè t×nh g©y thiÖt h¹i, tæn thÊt cho ®èi tîng b¶o hiÓm ®Ó thu lîi hay viÖc quy ®Þnh nµy nh»m ng¨n chÆn hµnh vi trôc lîi b¶o hiÓm tõ phÝa bªn mua b¶o hiÓm hay ngêi cã quyÒn lîi nghÜa vô liªn quan.
Thùc tÕ bÊt cø ngêi nµo còng cã quyÒn lîi cã thÓ ®îc b¶o hiÓm ®èi víi chÝnh b¶n th©n m×nh. Nhng c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm con ngêi kh«ng ph¶i lóc nµo ngêi tham gia b¶o hiÓm còng ®ång thêi lµ ngêi ®îc b¶o hiÓm hoÆc ngêi thô hëng quyÒn lîi b¶o hiÓm, bëi lÏ ngêi tham gia b¶o hiÓm cã thÓ mua b¶o hiÓm cho ®èi tîng kh¸c. Vµ v× vËy, nÕu chØ giíi h¹n quyÒn lîi cã thÓ b¶o hiÓm trong hîp ®ång b¶o hiÓm con ngêi lµ quyÒn vµ nghÜa vô nu«i dìng, cÊp dìng ®èi víi ®èi tîng ®îc b¶o hiÓm th× ®· “v« t×nh” h¹n chÕ ®èi tîng ®îc b¶o hiÓm theo hîp ®ång b¶o hiÓm con ngêi mµ trªn thùc tÕ l¹i diÔn ra theo mét híng kh¸c. HiÖn nay quyÒn lîi cã thÓ ®îc b¶o hiÓm kh«ng chØ x¸c ®Þnh dùa trªn quan hÖ h«n nh©n, huyÕt thèng mµ nã cßn dùa trªn c¸c mèi quan hÖ kh¸c n÷a mµ chóng ta sÏ xem xÐt sau ®©y.
Theo kho¶n 2 §iÒu 31 LuËt KDBH ®· liÖt kª c¸c ®èi tîng mµ bªn mua b¶o hiÓm chØ cã thÓ mua b¶o hiÓm cho c¸c ®èi tîng ®ã:
B¶n th©n bªn mua b¶o hiÓm;
Vî, chång, con, cha, mÑ cña bªn mua b¶o hiÓm;
Anh, chÞ, em ruét; ngêi cã quan hÖ nu«i dìng vµ cÊp dìng
Ngêi kh¸c nÕu bªn mua b¶o hiÓm cã quyÒn lîi cã thÓ ®îc b¶o hiÓm.
Nh÷ng ®èi tîng nµy cã quan hÖ h«n nh©n hoÆc huyÕt thèng víi nhau. LuËt ®· giíi h¹n b»ng tõ “chØ” cã nghÜa lµ ngoµi nh÷ng ®èi tîng nµy ra bªn mua b¶o hiÓm kh«ng thÓ mua b¶o hiÓm cho ai kh¸c. Nhng khi chóng ta t×m hiÓu kh¸i niÖm “nu«i dìng” vµ “cÊp dìng” theo LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh th× hai kh¸i niÖm nµy ®îc quy ®Þnh ë nh÷ng trêng hîp tr¸i ngîc nhau thËm chÝ sù tån t¹i cña kh¸i niÖm nµy sÏ lo¹i trõ kh¸i niÖm kia.
Theo kho¶n 11 §iÒu 8 LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh th× “cÊp dìng lµ viÖc mét ngêi cã nghÜa vô ®ãng gãp tiÒn hoÆc tµi s¶n kh¸c ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thiÕt yÕu cña ngêi kh«ng sèng chung víi m×nh mµ cã quan hÖ h«n nh©n, huyÕt thèng hoÆc nu«i dìng trong trêng hîp ngêi ®ã lµ ngêi cha thµnh niªn, lµ ngêi ®· thµnh niªn nhng kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh, lµ ngêi khã kh¨n tóng thiÕu theo quy ®Þnh cña luËt nµy”. §ã lµ cÊp dìng, cßn nu«i dìng theo quy ®Þnh cña LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh sÏ ®îc hiÓu lµ gi÷a nh÷ng ngêi sèng chung víi nhau. LuËt nµy ®· liÖt kª quan hÖ nu«i dìng gi÷a nh÷ng ngêi trong gia ®×nh víi nhau: ®ã lµ quan hÖ nu«i dìng gi÷a cha mÑ vµ con (§iÒu 34 vµ §iÒu 35); quan hÖ nu«i dìng gi÷a «ng bµ néi, «ng bµ ngo¹i vµ ch¸u (§iÒu 47); quan hÖ nu«i dìng gi÷a anh chÞ em trong gia ®×nh (§iÒu 48). H¬n n÷a theo kho¶n 2 §iÒu 50 quy ®Þnh: “trong trêng hîp ngêi cã nghÜa vô nu«i dìng mµ trèn tr¸nh nghÜa vô ®ã th× buéc ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng theo quy ®Þnh t¹i luËt nµy”
Tõ nh÷ng kh¸i niÖm trªn th× hoµn c¶nh ph¸t sinh quan hÖ nu«i dìng vµ cÊp dìng tr¸i ngîc nhau v× viÖc cÊp dìng chØ thùc hiÖn ®èi víi nh÷ng ngêi kh«ng sèng chung víi nhau, cßn nu«i dìng khi hä sèng chung víi nhau. H¬n n÷a khi ngêi cã nghÜa vô nu«i dìng mµ kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô cña m×nh th× buéc ngêi ®ã ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng. VËy LuËt KDBH quy ®Þnh mua b¶o hiÓm cho ®èi tîng lµ ngêi cã quan hÖ nu«i dìng vµ cÊp dìng nh vËy lµ kh«ng hîp lý.
Kh«ng chØ nh÷ng thÕ LuËt KDBH quy ®Þnh quyÒn lîi cã thÓ ®îc b¶o hiÓm dùa trªn quan hÖ h«n nh©n vµ huyÕt thèng vËy mµ khi xem xÐt viÖc cÊp dìng gi÷a vî vµ chång theo LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh l¹i ®îc thùc hiÖn khi hä kh«ng cßn tån t¹i quan hÖ h«n nh©n. Theo ®iÒu 60 luËt H«n nh©n vµ gia ®×nh: “khi ly h«n, nÕu bªn khã kh¨n tóng thiÕu cã yªu cÇu cÊp dìng mµ cã lý do chÝnh ®¸ng th× bªn kia cã nghÜa vô cÊp dìng theo kh¶ n¨ng cña m×nh”. V× thÕ khi ph¸t sinh quan hÖ cÊp dìng còng ®ång nghÜa víi viÖc quan hÖ h«n nh©n ®· chÊm døt vµ v× thÕ quyÒn lîi cã thÓ ®îc b¶o hiÓm kh«ng cßn nªn quy ®Þnh cña LuËt KDBH trong trêng hîp nµy còng kh«ng hîp lý. Quy ®Þnh nµy chØ ®óng khi ®ã lµ mèi quan hÖ cÊp dìng gi÷a «ng bµ vµ ch¸u hoÆc gi÷a anh, chÞ, em trong gia ®×nh
Ngµy nay khi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ c¸c doanh nghiÖp thêng sö dông nhiÒu lao ®éng ®Ó thùc hiÖn môc ®Ých ph¸t triÓn doanh nghiÖp nãi riªng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung. §Ó ®¶m b¶o môc ®Ých nµy vµ ®Ó ®¶m b¶o cho cuéc sèng cña ngêi lao ®éng khi kh«ng may rñi ro x¶y ra c¸c chñ sö dông lao ®éng thêng mua b¶o hiÓm cho ngêi lao ®éng (thêng lµ b¶o hiÓm tai n¹n lao ®éng). Trêng hîp nµy kh«ng thuéc trêng hîp mµ luËt ®· quy ®Þnh vÒ quyÒn lîi cã thÓ ®îc b¶o hiÓm nhng thùc tÕ diÔn ra rÊt nhiÒu. QuyÒn lîi cã thÓ ®îc b¶o hiÓm ë ®©y sÏ lµ nh÷ng tæn thÊt x¶y ra ®èi víi bªn mua b¶o hiÓm chÝnh lµ c¸c chñ sö dông lao ®éng. Gi÷a hä kh«ng hÒ tån t¹i quan hÖ h«n nh©n hay huyÕt thèng. VËy trong trêng hîp nµy gi¶i quyÕt nh thÕ nµo? Trong khi c¸c chñ thÓ ®îc phÐp tho¶ thuËn nh÷ng vÊn ®Ò mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm mµ LuËt KDBH kh«ng cã quy ®Þnh cÊm mua b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ sö dông lao ®éng
3.2.2. VÒ hµnh vi th«ng b¸o sai tuæi cña bªn mua b¶o hiÓm ®èi víi ngêi ®îc b¶o hiÓm
Theo kho¶n 2 §iÒu 34 LuËt KDBH: “trong trêng hîp bªn mua b¶o hiÓm th«ng b¸o sai tuæi cña ngêi ®îc b¶o hiÓm nhng tuæi ®óng cña ngêi ®îc b¶o hiÓm kh«ng thuéc nhãm tuæi cã thÓ ®îc b¶o hiÓm th× doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã quyÒn hñy bá hîp ®ång b¶o hiÓm vµ hoµn tr¶ sè phÝ b¶o hiÓm ®· ®ãng cho bªn mua b¶o hiÓm sau khi ®· trõ ®i c¸c chi phÝ hîp lý liªn quan. Trong trêng hîp hîp ®ång b¶o hiÓm cã hiÖu lùc tõ hai n¨m trë lªn th× doanh nghiÖp b¶o hiÓm ph¶i tr¶ cho bªn mua b¶o hiÓm gi¸ trÞ hoµn l¹i cña hîp ®ång b¶o hiÓm”.
C¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång b¶o hiÓm lµ c¸c ®iÒu kho¶n mÉu nªn c¸c ®iÒu kho¶n nµy do mét bªn ®a ra (lµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm) theo ®ã bªn mua b¶o hiÓm xem xÐt quyÕt ®Þnh cã tham gia hay kh«ng. V× vËy ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cña hai bªn ®iÓm b kho¶n 2 §iÒu 18 LuËt KDBH quy ®Þnh “bªn mua b¶o hiÓm cã nghÜa vô kª khai ®Çy ®ñ, trung thùc mäi chi tiÕt cã liªn quan ®Õn hîp ®ång b¶o hiÓm theo yªu cÇu cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm”. H¬n thÕ n÷a mét nguyªn t¾c khi giao kÕt hîp ®ång lµ “trung thùc tuyÖt ®èi” nªn ®ßi hái th«ng tin tõ bªn mua b¶o hiÓm ph¶i chÝnh x¸c vµ bªn b¶o hiÓm hoµn toµn tin tëng vµo th«ng tin ®ã.
Theo kho¶n 2 §iÒu 34 LuËt KDBH nÕu bªn mua b¶o hiÓm th«ng b¸o sai tuæi cña ngêi ®îc b¶o hiÓm mµ tuæi ®óng cña ngêi ®îc b¶o hiÓm kh«ng thuéc nhãm tuæi cã thÓ ®îc b¶o hiÓm th× doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã quyÒn huû bá hîp ®ång b¶o hiÓm vµ hoµn tr¶ sè phÝ sau khi trõ c¸c chi phÝ liªn quan nÕu hîp ®ång cã hiÖu lùc díi hai n¨m. NÕu hîp ®ång cã hiÖu lùc trªn hai n¨m th× doanh nghiÖp b¶o hiÓm ph¶i tr¶ cho bªn mua b¶o hiÓm gi¸ trÞ hoµn l¹i cña hîp ®ång.
Xem xÐt hµnh vi huû bá hîp ®ång theo §iÒu 425 Bé luËt d©n sù 2005 th× hËu qu¶ lµ :
1. Mét bªn cã quyÒn huû bá hîp ®ång vµ kh«ng ph¶i båi thêng thiÖt h¹i khi bªn kia vi ph¹m hîp ®ång lµ ®iÒu kiÖn huû bá mµ c¸c bªn ®· tho¶ thuËn hoÆc ph¸p luËt cã quy ®Þnh.
2. Bªn huû bá hîp ®ång ph¶i th«ng b¸o ngay cho bªn kia biÕt vÒ viÖc huû bá hîp ®ång, nÕu kh«ng th«ng b¸o ngay mµ g©y thiÖt h¹i th× ph¶i båi thêng.
3. Khi hîp ®ång bÞ huû bá th× hîp ®ång kh«ng cã hiÖu lùc t¹i thêi ®iÓm giao kÕt vµ c¸c bªn ph¶i hoµn tr¶ cho nhau tµi s¶n ®· nhËn; nÕu kh«ng hoµn tr¶ ®îc b»ng hiÖn vËt th× ph¶i tr¶ b»ng tiÒn.
4. Bªn cã lçi trong viÖc g©y thiÖt h¹i th× ph¶i båi thêng.
Bé luËt d©n sù lµ luËt gèc nªn c¸c quy ®Þnh cña luËt chuyªn ngµnh ph¶i phï hîp víi nguyªn t¾c c¬ b¶n cña Bé luËt nµy. NÕu quy ®Þnh cña luËt chuyªn ngµnh vµ bé luËt d©n sù cïng ®iÒu chØnh mét vÊn ®Ò th× u tiªn ¸p dông luËt chuyªn ngµnh. Kho¶n 1 §iÒu 2 LuËt KDBH quy ®Þnh: “tæ chøc vµ ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm trªn l·nh thæ céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ph¶i tu©n thñ quy ®Þnh cña luËt nµy vµ c¸c quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt cã liªn quan”. VËy trong trêng hîp huû bá hîp ®ång nµy sÏ ¸p dông quy ®Þnh cña LuËt KDBH. Trë l¹i víi quy ®Þnh cña kho¶n 2 §iÒu 34 LuËt KDBH víi môc ®Ých quy ®Þnh lµ ®¶m b¶o quyÒn lîi cho kh¸ch hµng (khi ®îc nhËn gi¸ trÞ hoµn l¹i) nhng thùc tÕ quy ®Þnh nh vËy t¹o ®iÒu kiÖn cho kh¸ch hµng thùc hiÖn hµnh vi th«ng b¸o sai tuæi cña ngêi ®îc b¶o hiÓm ®Ó giao kÕt hîp ®ång v× hËu qu¶ ph¸p lý cña hµnh vi nµy lµ kh¸ch hµng vÉn ®îc nhËn mét sè tiÒn sau khi ®· trõ ®i c¸c chi phÝ liªn quan hoÆc nhËn gi¸ trÞ hoµn l¹i cña hîp ®ång.
3.2.3. VÒ hµnh vi cè ý cung cÊp th«ng tin sai sù thËt nh»m giao kÕt hîp ®ång cña bªn mua b¶o hiÓm
Theo ®iÓm a kho¶n 2 §iÒu 19 LuËt KDBH “doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã quyÒn ®¬n ph¬ng ®×nh chØ thùc hiÖn hîp ®ång b¶o hiÓm vµ thu phÝ b¶o hiÓm ®Õn thêi ®iÓm ®×nh chØ thùc hiÖn hîp ®ång b¶o hiÓm khi bªn mua b¶o hiÓm cã hµnh vi cè ý cung cÊp th«ng tin sai sù thËt nh»m giao kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm ®Ó ®îc tr¶ tiÒn b¶o hiÓm hoÆc båi thêng”.
Hµnh vi cè ý cung cÊp th«ng tin sai sù thËt lµ hµnh vi cña mét bªn nh»m lµm cho ngêi nghe tin vµo th«ng tin ®ã vµ thùc chÊt ®ã lµ hµnh vi lõa dèi cña mét bªn. §iÒu 132 Bé luËt d©n sù 2005: “lõa dèi trong giao dÞch d©n sù lµ hµnh vi cè ý cña mét bªn hoÆc ngêi thø ba nh»m lµm cho bªn kia hiÓu sai lÖch vÒ chñ thÓ, tÝnh chÊt cña ®èi tîng hoÆc néi dung cña giao dÞch d©n sù nªn ®· x¸c lËp nªn giao dÞch ®ã”. Còng theo quy ®Þnh cña bé luËt d©n sù th× hµnh vi lõa dèi sÏ lµm cho hîp ®ång v« hiÖu nhng luËt kinh doanh b¶o hiÓm quy ®Þnh hai hËu qu¶ ph¸p lý kh¸c nhau ®ã lµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã quyÒn ®¬n ph¬ng ®×nh chØ thùc hiÖn hîp ®ång b¶o hiÓm (®iÓm a kho¶n 2 §iÒu 19) vµ hîp ®ång b¶o hiÓm v« hiÖu (®iÓm d kho¶n1 §iÒu 22).
Trªn thùc tÕ viÖc ¸p dông quy ®Þnh nµy khã kh¨n cho viÖc gi¶i quyÕt quyÒn lîi cña hai bªn. Díi ®©y lµ mét vÝ dô:
Ngµy 24/11/2002, trªn c¬ së giÊy yªu cÇu b¶o hiÓm cung cÊp th«ng tin vÒ t×nh tr¹ng søc khoÎ cña ngêi ®îc b¶o hiÓm, c«ng ty ®· giao kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm víi bµ C (ngêi ®îc b¶o hiÓm còng ®ång thêi lµ ngêi mua b¶o hiÓm). Ngµy 16/12/2003, bµ C ®· bæ sung th«ng tin lµ bµ ®· vµ ®ang ®iÒu trÞ bÖnh tim m¹ch tõ n¨m 20 tuæi. Theo th«ng b¸o nµy, c«ng ty tiÕn hµnh kiÓm tra søc khoÎ cho bµ vµ kÕt qu¶ cho thÊy bµ bÞ bÖnh tim - bÖnh thuéc trêng hîp kh«ng chÊp nhËn b¶o hiÓm. Trªn thùc tÕ t¹i thêi ®iÓm giao kÕt hîp ®ång bµ C ®· cè ý kh«ng kª khai ®óng t×nh tr¹ng bÖnh tËt cña m×nh qua viÖc tr¶ lêi kh«ng ®èi víi tÊt c¶ c¸c c©u hái trong giÊy yªu cÇu b¶o hiÓm, trong khi sù thËt kh¸ch quan lµ bµ ®· vµ ®ang ph¶i ®iÒu trÞ bÖnh tim bÈm sinh tõ n¨m 20 tuæi (ghi nhËn trong hå s¬ bÖnh ¸n). Râ rµng , hµnh vi cung cÊp th«ng tin sai sù thËt vÒ t×nh tr¹ng bÖnh tËt cña bµ hoµn toµn tho¶ m·n dÊu hiÖu theo ®iÓm a kho¶n 2 §iÒu 19 LuËt kinh doanh b¶o hiÓm vµ c«ng ty cã quyÒn ®×nh chØ thùc hiÖn hîp ®ång, kh«ng hoµn l¹i sè phÝ b¶o hiÓm ®· nép tÝnh ®Õn ngµy ®×nh chØ còng nh kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng rñi ro ph¸t sinh theo §iÒu 4 ®iÓm 4.1.2 ®iÒu kho¶n hîp ®ång b¶o hiÓm mµ bµ C ®· ký víi c«ng ty. Tuy nhiªn toµ ¸n nh©n d©n thÞ x· B ®· nhËn ®Þnh bµ C kh«ng vi ph¹m nghÜa vô cung cÊp th«ng tin vÒ t×nh tr¹ng søc khoÎ cña m×nh theo ®iÓm a kho¶n 2 §iÒu 19 LuËt kinh doanh b¶o hiÓm ®Ó ®×nh chØ thùc hiÖn hîp ®ång vµ tuyªn: huû hîp ®ång b¶o hiÓm, buéc c«ng ty hoµn tr¶ cho bµ C toµn bé sè phÝ ®· nép.[17, tr.8]
Trong t×nh huèng trªn nÕu bµ C kh«ng biÕt vÒ bÖnh tim cña m×nh th× hîp ®ång vÉn cã hiÖu lùc vµ thuéc trêng hîp sù kiÖn b¶o hiÓm ®· x¶y ra nhng bªn mua b¶o hiÓm kh«ng biÕt vÒ sù kiÖn ®ã. Nhng ë ®©y bµ C ®· cè ý kh«ng kª khai ®óng sù thËt nªn toµ ¸n ph¶i ¸p dông ®iÓm a kho¶n 2 §iÒu 19 ®Ó ®×nh chØ thùc hiÖn hîp ®ång. Cã nh vËy míi ®¶m b¶o ®îc ý nghÜa ®Ých thùc cña ph¸p luËt vµ ng¨n chÆn hµnh vi trôc lîi cña kh¸ch hµng.
3.2.4. VÒ ®iÒu kho¶n hîp ®ång b¶o hiÓm con ngêi
Do tËp ®iÒu kho¶n H§BH con ngêi cã nhiÒu ®iÓm tèi nghÜa khiÕn cho kh¸ch hµng cã thÓ hiÓu sai: Tríc hÕt ®ã lµ ®iÒu kho¶n buéc ngêi mua b¶o hiÓm ph¶i tù suy luËn ra hai ®iÒu:
Thø nhÊt, nÕu bªn mua b¶o hiÓm kh«ng tiÕp tôc ®ãng phÝ b¶o hiÓm th× c«ng ty b¶o hiÓm cã quyÒn ®¬n ph¬ng ®×nh chØ thùc hiÖn hîp ®ång vµ bªn mua b¶o hiÓm kh«ng cã quyÒn ®ßi l¹i kho¶n phÝ b¶o hiÓm nÕu thêi gian ®· ®ãng phÝ b¶o hiÓm díi hai n¨m.
Thø hai, nÕu thêi gian ®ãng phÝ b¶o hiÓm trªn hai n¨m th× bªn mua b¶o hiÓm cã quyÒn ®ßi gi¸ trÞ hoµn l¹i ( gi¸ trÞ gi¶i íc) cña hîp ®ång b¶o hiÓm.
ViÖc quy ®Þnh nh vËy khiÕn ngêi mua rÊt dÔ hiÓu r»ng mäi trêng hîp nÕu kh«ng tiÕp tôc ®ãng phÝ b¶o hiÓm th× ®Òu ®îc nhËn gi¸ trÞ hoµn l¹i. Kh«ng chØ nh÷ng thÕ LuËt KDBH vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh ®Òu kh«ng ®a ra kh¸i niÖm thÕ nµo lµ “gi¸ trÞ hoµn l¹i” nªn dÉn ®Õn nhiÒu c¸ch hiÓu kh¸c nhau. ViÖc hiÓu nh thÕ nµo lµ gi¸ trÞ hoµn l¹i dùa trªn c¸c kh¸i niÖm mµ c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®a ra “gi¸ trÞ hoµn l¹i lµ sè tiÒn bªn mua b¶o hiÓm ®îc nhËn l¹i khi bªn mua b¶o hiÓm yªu cÇu huû hîp ®ång hoÆc khi hîp ®ång chÊm døt hiÖu lùc theo ®iÒu kho¶n vµ ®iÒu kiÖn hîp ®ång”. Kh¸i niÖm nµy cßn qu¸ chung chung v× chØ dõng l¹i ë viÖc quy ®Þnh bªn mua b¶o hiÓm ®îc nhËn l¹i mét sè tiÒn khi yªu cÇu huû hîp ®ång hoÆc khi hîp ®ång chÊm døt hiÖu lùc theo ®iÒu kho¶n vµ ®iÒu kiÖn hîp ®ång mµ kh«ng hÒ quy ®Þnh gi¸ trÞ sè tiÒn hoµn l¹i lµ bao nhiªu hoÆc ngoµi diÒu kiÖn trªn th× cã cÇn ®iÒu kiÖn nµo kh¸c kh«ng hay mäi trêng hîp yªu cÇu huû hîp ®ång vµ hîp ®ång chÊm døt hiÖu lùc theo ®iÒu kho¶n vµ ®iÒu kiÖn cña hîp ®ång? Theo sù gi¶i thÝch mµ Prudential ®a ra: “trong nh÷ng n¨m ®Çu do c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc ph¸t hµnh vµ phôc vô hîp ®ång nh chi phÝ thÈm ®Þnh, chi phÝ xÐt nghiÖm y khoa… lín h¬n nhiÒu so víi chi phÝ duy tr× hîp ®ång vÒ sau. Trong khi ®ã, phÝ b¶o hiÓm mµ kh¸ch hµng ®ãng vµo hµng n¨m lµ kh«ng thay ®æi trong suèt thêi h¹n hîp ®ång. Cã nghÜa lµ chi phÝ thùc tÕ trong nh÷ng n¨m ®Çu cña H§BH thêng cao h¬n nhiÒu so víi chi phÝ thu ®îc tõ hîp ®ång ®ã. V× thÕ trong hai n¨m ®Çu c¸c H§BH cha cã gi¸ trÞ hoµn l¹i vµ trong nh÷ng n¨m tiÕp theo gi¸ trÞ hoµn l¹i thêng nhá h¬n so víi sè phÝ ®ãng vµo”. VËy trong hai n¨m ®Çu nÕu bªn mua b¶o hiÓm v× lý do nµo ®ã kh«ng thÓ tiÕp tôc ®ãng phÝ b¶o hiÓm th× quyÒn lîi cña hä sÏ kh«ng ®îc b¶o vÖ v× hä cã thÓ kh«ng nhËn ®îc gi¸ trÞ hoµn l¹i hoÆc nÕu cã nhËn ®îc th× ®ã lµ sè tiÒn Ýt h¬n. §ã lµ ®iÓm bÊt lîi ®èi víi kh¸ch hµng mµ khi tham gia ký kÕt hîp ®ång kh¸ch hµng ph¶i biÕt ®îc ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cho m×nh.
3.2.5. VÒ ®iÒu kho¶n lo¹i trõ tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm
Theo kho¶n 1 §iÒu 16 LuËt KDBH quy ®Þnh: “ ®iÒu kho¶n lo¹i trõ tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm quy ®Þnh trêng hîp doanh nghiÖp b¶o hiÓm kh«ng ph¶i båi thêng hoÆc kh«ng ph¶i tr¶ tiÒn b¶o hiÓm khi x¶y ra sù kiÖn b¶o hiÓm”. TiÕp ®ã kho¶n 3 §iÒu 16 luËt nµy quy ®Þnh: “kh«ng ¸p dông ®iÒu lo¹i trõ tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm trong trêng hîp:
Bªn mua b¶o hiÓm vi ph¹m ph¸p luËt do cè ý;
Bªn mua b¶o hiÓm cã lÝ do chÝnh ®¸ng trong viÖc chËm th«ng b¸o cho doanh nghiÖp vÒ viÖc x¶y ra sù kiÖn b¶o hiÓm”. §iÒu kho¶n nµy nh»m môc ®Ých cho phÐp doanh nghiÖp tõ chèi tr¶ tiÒn b¶o hiÓm hoÆc båi thêng trong trêng hîp bªn mua b¶o hiÓm cã hµnh vi trôc lîi. Hay nãi c¸ch kh¸c DNBH kh«ng ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô b¶o hiÓm khi chøng minh ®îc kh¸ch hµng ®· lõa dèi m×nh ®Ó thu lîi bÊt chÝnh tõ viÖc mua b¶o hiÓm. §iÒu kho¶n nµy chØ ®óng víi b¶o hiÓm tµi s¶n hay b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù, ®èi víi hîp ®ång b¶o hiÓm con ngêi chØ ®óng khi bªn mua b¶o hiÓm, ngêi ®îc b¶o hiÓm, ngêi thô hëng trïng lµ mét. Nhng nÕu bªn mua b¶o hiÓm kh«ng ®ång thêi lµ ngêi ®îc b¶o hiÓm hay ngêi thô hëng th× quy ®Þnh trªn vÒ ®iÒu kho¶n lo¹i trõ tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm lµ cha ®Çy ®ñ. Bëi lÏ kh«ng chØ do bªn mua b¶o hiÓm vi ph¹m ph¸p luËt do cè ý ®Ó t¹o ra sù kiÖn b¶o hiÓm mµ cßn cã thÓ do bªn ®îc b¶o hiÓm hoÆc ngêi thô hëng.
3.3. KiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p
Nh÷ng kiÕn nghÞ, gi¶i ph¸p t¸c gi¶ ®a ra nh»m môc ®Ých ®¶m b¶o quyÒn lîi cña hai bªn, ®Ó gi÷ v÷ng niÒm tin cña ngêi d©n vµo ph¸p luËt, ®Æc biÖt lµ ®¶m b¶o vËn hµnh cã hiÖu qu¶ hÖ thèng ph¸p luËt cña nhµ níc v× vËy:
3.3.1. CÇn söa ®æi nh÷ng ®iÓm bÊt hîp lý cña luËt kinh doanh b¶o hiÓm cho phï hîp víi nhu cÇu thùc tÕ
Thø nhÊt: bæ sung vµo kh¸i niÖm quyÒn lîi cã thÓ ®îc b¶o hiÓm trong hîp ®ång b¶o hiÓm con ngêi ®Ó më réng h¬n n÷a ph¹m vi ®èi tîng tham gia trong thùc tÕ. QuyÒn lîi nµy kh«ng chØ dõng l¹i ë quyÒn, nghÜa vô nu«i dìng, cÊp dìng trong quan hÖ h«n nh©n huyÕt thèng mµ cßn bao gåm c¶ quan hÖ lao ®éng. Theo ®ã nªn bæ sung thªm vµo kho¶n 2 §iÒu 31 LuËt KDBH ®èi tîng ®îc b¶o hiÓm n÷a ®ã lµ ngêi lao ®éng trong quan hÖ tr¸ch nhiÖm d©n sù cña ngêi sö dông lao ®éng ®èi víi ngêi lao ®éng.
Thø hai: §èi víi trêng hîp th«ng b¸o sai tuæi cña ngêi ®îc b¶o hiÓm nhng tuæi ®óng cña ngêi ®îc b¶o hiÓm kh«ng thuéc nhãm tuæi cã thÓ ®îc b¶o hiÓm th× nªn quy ®Þnh hËu qu¶ ph¸p lý cho phï hîp víi b¶n chÊt huû bá hîp ®ång vµ cã thÓ h¹n chÕ tèi ®a hµnh vi trôc lîi cña kh¸ch hµng.
Thø ba: §èi víi hµnh vi cè ý cung cÊp th«ng tin sai sù thËt nh»m giao kÕt hîp ®ång th× chØ cÇn x¸c ®Þnh râ lµ hµnh vi lõa dèi ®Ó quy ®Þnh hËu qu¶ ph¸p lý cho hµnh vi nµy lµ H§BH v« hiÖu theo ®iÓm d kho¶n 1 §iÒu 22. Cã nh vËy míi thèng nhÊt ®îc trong viÖc ¸p dông luËt.
Thø t: Nªn sö dông c¸c ng«n tõ trong ®iÒu kho¶n hîp ®ång b¶o hiÓm cho phï hîp ®Ó ®¶m b¶o dÔ hiÓu mµ ngêi d©n cã thÓ dÔ dµng tiÕp cËn h¬n.
Thø n¨m: Trong viÖc quy ®Þnh ®iÒu kho¶n lo¹i trõ tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm nªn bæ sung thªm trêng hîp ngêi ®îc b¶o hiÓm hoÆc ngêi thô hëng vi ph¹m ph¸p luËt do cè ý. Theo ®ã nªn bæ sung vµo kho¶n 3 §iÒu 16 LuËt KDBH lµ: kh«ng ¸p dông ®iÒu kho¶n lo¹i trõ tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm trong trêng hîp:
a) Bªn mua b¶o hiÓm, ngêi ®îc b¶o hiÓm hoÆc ngêi thô hëng vi ph¹m ph¸p luËt do lçi cè ý;
b) Bªn mua b¶o hiÓm cã lý do chÝnh ®¸ng trong viÖc chËm th«ng b¸o cho doanh nghiÖp b¶o hiÓm vÒ viÖc x¶y ra sù kiÖn b¶o hiÓm.
3.3.2. CÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ tõ doanh nghiÖp b¶o hiÓm, ngêi tham gia b¶o hiÓm vµ ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch cña nhµ níc
§Ó hîp ®ång b¶o hiÓm nãi chung vµ hîp ®ång b¶o hiÓm con ngêi nãi riªng ®îc thùc hiÖn mét c¸ch thuËn lîi vµ réng r·i trªn thùc tÕ ®ßi hái ph¶i cã sù cè g¾ng thùc hiÖn cña c¶ hai bªn ký kªt vµ ®Æc biÖt h¬n n÷a lµ cña nhµ níc vµ toµn x· héi. Bëi ngµnh b¶o hiÓm chÞu t¸c ®éng cña tæng hîp nhiÒu yÕu tè, t¸c ®éng ®Õn nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau.
* §èi víi ngêi mua b¶o hiÓm: Ph¶i chñ ®éng tiÕp cËn vµ n©ng cao tr×nh ®é hiÓu hiÓu biÕt cña m×nh vÒ ph¸p luËt nãi chung vµ ph¸p luËt b¶o hiÓm nãi riªng. XuÊt ph¸t tõ tÝnh khã hiÓu cña c¸c ®iÒu kho¶n cña H§BH con ngêi nªn khi ký kÕt ngêi tham gia b¶o hiÓm ph¶i thùc sù hiÓu râ c¸c ®iÒu kho¶n vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña m×nh ®Ó tr¸nh tranh chÊp sau nµy x¶y ra. Ngêi mua b¶o hiÓm cã thÓ yªu cÇu DNBH gi¶i thÝch râ c¸c ®iÒu kho¶n hîp ®ång, ®ßi hái c¸c ®¹i lý b¶o hiÓm t vÊn cho m×nh hoÆc sö dông c¸c dÞch vô t vÊn cña c¸c tæ chøc t vÊn.
Vµ mét ®iÓm n÷a ®ã lµ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt nÕu nh cã sù kh«ng râ rµng trong c¸c ®iÒu kho¶n cña H§BH th× gi¶i thÝch theo híng cã lîi cho ngêi mua b¶o hiÓm (theo §iÒu 21 LuËt KDBH) v× néi dung H§BH con ngêi theo ®iÒu kho¶n mÉu do DNBH ®a ra, vÒ nguyªn t¾c bªn mua b¶o hiÓm kh«ng söa ®æi hay bæ sung ®iÒu kho¶n ®ã. Ngêi mua b¶o hiÓm ph¶i t×m hiÓu kü c¸c quy ®Þnh ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh.
Ngoµi ra ngêi mua b¶o hiÓm cÇn lùa chän c¸c ®èi tîng cña hîp ®ång b¶o hiÓm con ngêi (tuæi thä, tÝnh m¹ng søc khoÎ, tai n¹n con ngêi) phï hîp víi ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng cña m×nh ®Ó cã thÓ duy tr× hîp ®ång trong mét thêi gian dµi.
* §èi víi doanh nghiÖp b¶o hiÓm: DNBH ph¶i ph¸t triÓn hÖ thèng ®¹i lý b¶o hiÓm víi ®éi ngò nh©n viªn cã tr×nh ®é, ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp, tËn t©m víi kh¸ch hµng. Thùc tÕ ®Ó theo ®uæi sè lîng hîp ®ång ®îc ký kÕt c¸c nh©n viªn ®¹i lý nhiÒu lóc “v« t×nh” ®· bá qua quyÒn lîi cña kh¸ch hµng. Ngµy nay khi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ víi sù c¹nh tranh gay g¾t nÕu kh«ng gi÷ v÷ng ®îc ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp th× ®¹i lý b¶o hiÓm sÏ dÔ bÞ cuèn theo vßng xo¸y cña sù ph¸t triÓn mµ quªn ®i c¸i g× lµ thùc sù cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o m«i trêng ph¸p luËt lµnh m¹nh. V× thÕ doanh nghiÖp b¶o hiÓm cÇn ®µo t¹o nh÷ng ngêi cã tr×nh ®é vµ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp. H¬n thÕ n÷a DNBH cÇn thiÕt lËp nhiÒu kªnh th«ng tin ®èi víi kh¸ch hµng, viÖc ®ã sÏ võa cung cÊp th«ng tin cho kh¸ch, võa thu hót ®îc hä ®Õn víi doanh nghiÖp m×nh. §Ó ®¹t ®îc ®iÒu ®ã doanh nghiÖp b¶o hiÓm ph¶i n©ng cao chÊt lîng dÞch vô, phôc vô kh¸ch hµng tèt nhÊt ®Ó ph¸t triÓn vµ ®Æc biÖt lµ kÞp thêi gi¶i quyÕt quyÒn lîi cho kh¸ch hµng khi sù kiÖn b¶o hiÓm x¶y ra. Lµm nh thÕ võa ®¶m b¶o ®îc môc ®Ých cña b¶o hiÓm, võa t¹o niÒm tin cho kh¸ch hµng.
* §èi víi nhµ níc: Nhµ níc sím hoµn thiÖn h¬n n÷a hÖ thèng ph¸p luËt vÒ hîp ®ång nãi chung H§BH con ngêi nãi riªng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tham gia ngµy cµng ®«ng cña ngêi d©n
Tõ n¨m 1993 ®Õn nay sù ph¸t triÓn cña b¶o hiÓm lµ mét ®iÒu ®¸ng ghi nhËn nhng ph¸p luËt ®iÒu chØnh trong lÜnh vùc nµy kh«ng nhiÒu. LuËt kinh doanh b¶o hiÓm 2000 vµ quy ®Þnh xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh vÒ lÜnh vùc kinh doanh b¶o hiÓm ®îc quy ®Þnh t¹i nghÞ ®Þnh 118/2003/N§CP ngµy 12/10/2003 cßn cã nh÷ng ®iÓm bÊt cËp. V× thÕ cÇn thiÕt ph¶i ban hµnh v¨n b¶n söa ®æi, bæ sung, thay thÕ cho phï hîp víi thùc tÕ vµ phï hîp víi quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù 2005. Ngoµi ra ph¶i ®Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn gi¸o dôc ph¸p luËt vÒ b¶o hiÓm con ngêi ®Ó ngêi d©n hiÓu râ quyÒn, nghÜa vô cña m×nh. Khi hÖ thèng ph¸p luËt ®· hoµn chØnh mµ ngêi d©n kh«ng tiÕp cËn, kh«ng hiÓu ®îc th× t¸c dông cña ph¸p luËt ®èi víi ngêi d©n sÏ kh«ng ®îc thÓ hiÖn. BiÖn ph¸p ®Ó tuyªn truyÒn, gi¸o dôc ph¸p luËt vÒ b¶o hiÓm con ngêi ®ã lµ trªn c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ®Ó ®¹i ®a sè ngêi d©n n¾m ®îc.
H¬n thÕ n÷a ph¶i t¨ng cêng chÊt lîng gi¶i quyÕt tranh chÊp vÒ H§BH. Tranh chÊp trong lÜnh vùc nµy cã thÓ do DNBH kh«ng thùc hiÖn ®óng néi dung cña hîp ®ång còng cã thÓ do bªn mua b¶o hiÓm giao kÕt hîp ®ång nh»m trôc lîi b¶o hiÓm vµ cã thÓ do sù thiÕu hoµn chØnh cña ph¸p luËt. Kh«ng chØ riªng lÜnh vùc b¶o hiÓm mµ tranh chÊp trong lÜnh vùc nµo ®Òu g©y ¶nh hëng ®Õn gi¸ trÞ cña ph¸p luËt. Thùc tÕ cã nhiÒu vô tranh chÊp toµ ¸n xö vÉn cßn kh«ng ®óng víi b¶n chÊt cña vô viÖc. V× lÏ ®ã ®Ó ®¶m b¶o gi¶i quyÕt tranh chÊp hîp lý c«ng b»ng th× ph¶i n©ng cao tr×nh ®é, båi dìng nghiÖp vô thÈm ph¸n trong lÜnh vùc nµy.
Cuèi cïng nhµ níc ph¶i cã ®êng lèi chÝnh s¸ch cô thÓ ®Ó ph¸t triÓn thÞ trêng b¶o hiÓm nãi chung vµ b¶o hiÓm con ngêi nãi riªng lóc ®ã míi cã thÓ khuyÕn khÝch mäi ngêi d©n tham gia ®Ó b¶o vÖ m×nh vµ còng lµ ®¶m b¶o sù tån t¹i cña x· héi.
KÕt luËn
Mét nhiÖm vô lín ®Æt ra ®èi víi ViÖt Nam trong xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nh ngµy nay ®ã lµ ®a ®Êt níc tiÕn kÞp víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi vµ ®Æc biÖt h¬n n÷a lµ ®Ó phï hîp víi t c¸ch lµ mét thµnh viªn cña tæ chøc WTO. §Ó thùc hiÖn ®îc nhiÖm vô ®ã cÇn ph¶i cã nh÷ng con ngêi ®ñ søc ®ñ tµi tham gia vµ b¶o hiÓm con ngêi gãp phÇn t¹o nªn nh÷ng con ngêi nh thÕ
Tõ vÊn ®Ò lý luËn cña luËn v¨n chóng ta thÊy ®îc b¶o hiÓm con ngêi lu«n g¾n liÒn víi x· héi loµi ngêi v× b¶o hiÓm sÏ gióp ngêi tham gia cã mét chç dùa tinh thÇn, sù ®¶m b¶o vÒ vËt chÊt ®Ó duy tr× cuéc sèng, ph¸t triÓn x· héi. §èi víi ViÖt Nam hiÖn nay khi b¶o hiÓm con ngêi cßn “míi mΔ ®èi víi ngêi d©n th× cµng ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn h¬n n÷a ®Ó lÜnh vùc nµy ®i vµo cuéc sèng, ph¸t huy t¸c dông ®èi víi cuéc sèng con ngêi . V× thÕ lÜnh vùc nµy cÇn ®îc coi träng kh«ng nh÷ng trong qu¸ khø mµ c¶ hiÖn t¹i vµ ®Æc biÖt lµ t¬ng lai. Mét x· héi ph¸t triÓn th× cÇn cã nh÷ng con ngêi t¹o lËp vµ duy tr× sù ph¸t triÓn . §ã nh lµ mét quy luËt tÊt yÕu cña tù nhiªn.
Tõ thùc tiÔn nghiªn cøu cña luËn v¨n ngêi viÕt ®· chØ ra nh÷ng tranh chÊp ph¸t sinh tõ H§BH con ngêi trªn thùc tÕ. Nh÷ng tranh chÊp nµy do rÊt nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau, cã thÓ lµ do sù thiÕu hiÓu biÕt cña kh¸ch hµng còng cã thÓ do sù quy ®Þnh cha hîp lý cña ph¸p luËt. Nhng dï lµ bÊt kú nguyªn nh©n nµo ®i n÷a th× nh÷ng tranh chÊp x¶y ra ®Òu ¶nh hëng xÊu ®Õn mäi mÆt cña x· héi vµ lµ nguyªn nh©n k×m h·m sù ph¸t triÓn.
VËy ®Ó cã mét thÞ trêng b¶o hiÓm nãi chung vµ b¶o hiÓm con ngêi nãi riªng ph¸t triÓn th× cÇn cã sù ®ãng gãp cña tõng ngêi d©n, cña nhµ níc vµ cña toµn x· héi. Bªn c¹nh ®ã cÇn cã hÖ thèng ph¸p luËt hoµn chØnh cïng c¸c quy ®Þnh cô thÓ, chi tiÕt ®Ó mçi ngêi tham gia ký kÕt, mçi doanh nghiÖp thùc hiÖn ®óng quyÒn vµ nghÜa vô cña m×nh. Cã nh vËy th× t¬ng lai cña ngµnh nµy míi ®¶m b¶o ®îc ý nghÜa ®Ých thùc cña nã ®èi víi con ngêi vµ x· héi loµi ngêi
Môc lôc
3.1.1. ThuËn lîi: 43
3.1.2. Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi cßn cã nh÷ng khã kh¨n do viÖc gia nhËp WTO mang l¹i: 44
3.2. Nh÷ng bÊt cËp trong luËt kinh doanh b¶o hiÓm vÒ hîp ®ång b¶o hiÓm con ngêi. 45
3.2.1. VÒ quyÒn lîi cã thÓ ®îc b¶o hiÓm 45
3.2.2. VÒ hµnh vi th«ng b¸o sai tuæi cña bªn mua b¶o hiÓm ®èi víi ngêi ®îc b¶o hiÓm 48
3.2.3. VÒ hµnh vi cè ý cung cÊp th«ng tin sai sù thËt nh»m giao kÕt hîp ®ång cña bªn mua b¶o hiÓm 50
3.2.4. VÒ ®iÒu kho¶n hîp ®ång b¶o hiÓm con ngêi 51
3.2.5. VÒ ®iÒu kho¶n lo¹i trõ tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm 52
3.3. KiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p 53
3.3.1. CÇn söa ®æi nh÷ng ®iÓm bÊt hîp lý cña luËt kinh doanh b¶o hiÓm cho phï hîp víi nhu cÇu thùc tÕ 53
3.3.2. CÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ tõ doanh nghiÖp b¶o hiÓm, ngêi tham gia b¶o hiÓm vµ ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch cña nhµ níc 54
KÕt luËn 56
Các file đính kèm theo tài liệu này:
Hợp đồng bảo hiểm con người những vấn đề lý luận và thực tiễn.doc
