Hướng dẫn học sinh học tập về PTHH và tính theo PTHH

PhÇn I : ®Æt vÊn ®Ò I. lý do chän ®Ò tµi Sù nghiÖp x©y dùng XHCN ë n­íc ta ®ang ph¸t triÓn víi tèc ®é ngµy cµng cao, víi qui m« ngµy cµng lín vµ ®ang ®­îc tiÕn hµnh trong ®iÒu kiÖn c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn nh­ vò b·o nã t¸c ®éng mét c¸ch toµn diÖn lªn mäi ®èi t­îng, thóc ®Èy sù tiÕn bé cña x· héi. Mét trong nh÷ng träng t©m cña sù ph¸t triÓn ®Êt n­íc lµ ®æi míi nÒn gi¸o dôc, ph­¬ng h­íng gi¸o dôc cña ®¶ng, Nhµ n­íc vµ cña ngµnh gi¸o dôc & ®µo t¹o trong thêi gian tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi lµ ®µo t¹o nh÷ng con ng­êi " Lao ®éng, tù chñ, s¸ng t¹o" cã n¨ng lùc thÝch øng víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, cã n¨ng lùc gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò th­êng gÆp, t×m ®­îc viÖc lµm, biÕt lËp nghiÖp vµ c¶i thiÖn ®êi sèng mét ngµy tèt h¬n. §Ó båi d­ìng cho häc sinh n¨ng lùc s¸ng t¹o, n¨ng lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, lý luËn d¹y häc hiÖn ®¹i kh¼ng ®Þnh: CÇn ph¶i ®­a häc sinh vµo vÞ trÝ chñ thÓ ho¹t ®éng nhËn thøc, häc trong ho¹t ®éng. Häc sinh b»ng häat ®éng tù lùc, tÝch cùc cña m×nh mµ chiÕm lÜnh kiÕn thøc . Qu¸ tr×nh nµy ®­îc lÆp ®i lÆp l¹i nhiÒu lÇn sÏ gãp phÇn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cho häc sinh n¨ng lùc t­ duy s¸ng t¹o. T¨ng c­êng tÝnh tÝch cùc ph¸t triÓn t­ duy s¸ng t¹o cho häc sinh trong qu¸ tr×nh häc tËp lµ mét yªu cÇu rÊt cÇn thiÕt, ®ßi hái ng­êi häc tÝch cùc, tù lùc tham gia s¸ng t¹o trong qu¸ tr×nh nhËn thøc. Bé m«n Ho¸ häc ë phæ th«ng cã môc ®Ých trang bÞ cho häc sinh hÖ thèng kiÕn thøc c¬ b¶n, bao gåm c¸c kiÕn thøc vÒ cÊu t¹o chÊt, ph©n lo¹i chÊt vµ tÝnh chÊt cña chóng. ViÖc n¾m v÷ng c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o ë bËc phæ th«ng, chuÈn bÞ cho häc sinh tham gia c¸c ho¹t ®«ng s¶n xuÊt vµ c¸c ho¹t ®éng sau nµy. §Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých trªn, ngoµi hÖ thèng kiÕn thøc vÒ lý thuyÕt th× hÖ thèng bµi tËp Ho¸ häc gi÷ mét vÞ trÝ vµ vai trß rÊt quan träng trong viÖc d¹y vµ häc Ho¸ häc ë tr­êng phæ th«ng nãi chung, ®Æc biÖt lµ ë líp 8 tr­êng THCS nãi riªng. Bµi tËp Ho¸ häc gióp ng­êi gi¸o viªn kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh, Tõ ®ã ph©n lo¹i häc sinh ®Ó cã kÕ ho¹ch s¸t víi ®èi t­îng. Qua nghiªn cøu bµi tËp Ho¸ häc b¶n th©n t«i thÊy râ nhiÖm vô cña m×nh trong gi¶ng d¹y còng nh­ trong viÖc gi¸o dôc häc sinh. Ng­êi gi¸o viªn d¹y Ho¸ häc muèn n¾m v÷ng ch­¬ng tr×nh Ho¸ häc phæ th«ng, th× ngoµi viÖc n¾m v÷ng néi dung ch­¬ng tr×nh, ph­¬ng gi¶ng d¹y cßn cÇn n¾m v÷ng c¸c bµi tËp Ho¸ häc cña tõng ch­¬ng, hÖ thèng c¸c bµi tËp c¬ b¶n nhÊt vµ c¸ch gi¶i tæng qu¸t cho tõng d¹ng bµi tËp, biÕt sö dông bµi tËp phï hîp víi tõng c«ng viÖc: LuyÖn tËp, kiÓm tra , nghiªn cøu... nh»m ®¸nh gi¸ tr×nh ®é n¾m v÷ng kiÕn thøc cña häc sinh. Tõ ®ã cÇn ph¶i sö dông bµi tËp ë c¸c møc kh¸c nhau cho tõng ®èi t­îng häc sinh kh¸c nhau: Giái, Kh¸ , TB, YÕu. Bµi häc vÒ ph­¬ng tr×nh ho¸ häc (PTHH) vµ tÝnh theo ph­¬ng tr×nh ho¸ häc rÊt ®a d¹ng phong phó song víi nh÷ng nhËn thøc trªn, lµ mét gi¸o viªn gi¶ng d¹y t¹i ®Þa bµn thÞ x· BØm S¬n cô thÓ lµ tr­êng THCS Xi M¨ng. T«i thÊy chÊt l­îng ®èi t­îng häc sinh ë ®©y ch­a ®ång ®Òu, mét sè häc sinh vËn dông kiÕn thøc ®­îc häc ®Ó gi¶i bµi to¸n Ho¸ häc ch­a ®­îc thµnh th¹o. V× vËy muèn n©ng cao chÊt l­îng ng­êi gi¸o viªn cÇn suy nghÜ t×m ra ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y, c¸c bµi vÒ “PTHH” vµ “TÝnh theo PTHH” vµ mét sè d¹ng bµi tËp Ho¸ häc phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña häc sinh, nh»m ph¸t triÓn n¨ng lùc t­ duy, s¸ng t¹o vµ g©y høng thó häc tËp cho c¸c em. Tõ nh÷ng vÊn ®Ò trªn, víi mong muèn gãp phÇn nhá bÐ cña m×nh vµo viÖc t×m tßi ph­¬ng ph¸p d¹y häc thÝch hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn hiÖn cã cña häc sinh, nh»m ph¸t triÓn t­ duy cña häc sinh THCS gióp c¸c em tù lùc ho¹t ®éng t×m tßi chiÕm lÜnh tri thøc, t¹o tiÒn ®Ò quan träng cho viÖc ph¸t triÓn t­ duy cña c¸c em ë c¸c cÊp häc cao h¬n gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu gi¸o dôc ®µo t¹o cña ®Þa ph­¬ng. Nªn t«i ®· chän ®Ò tµi: " H­íng dÉn häc sinh häc tËp vÒ PTHH vµ tÝnh theo PTHH” II. NhiÖm vô cña ®Ò tµi: 1, Nªu lªn ®­îc c¬ së lý luËn cña viÖc gi¶ng d¹y vÒ PTHH vµ tÝnh theo PTHH 2, TiÕn hµnh ®iÒu tra t×nh h×nh n¾m v÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n cña häc sinh 8, 9 ë tr­êng THCS . 3, HÖ thèng bµi to¸n Ho¸ häc theo tõng d¹ng. 4, B­íc ®Çu sö dông viÖc ph©n lo¹i c¸c d¹ng bµi to¸n Ho¸ häc, nh»m gióp cho häc sinh lÜnh héi c¸c kiÕn thøc mét c¸ch v÷ng ch¾c vµ rÌn luyÖn tÝnh ®éc lËp hµnh ®éng vµ trÝ th«ng minh cña häc sinh. III. §èi t­îng nghiªn cøu: Häc sinh khèi 8, 9 ë tr­êng THCS Xi M¨ng BØm S¬n IV Môc ®Ých cña ®Ò tµi: H­íng dÉn häc sinh häc tËp, tù häc tËp vÒ PTHH vµ tÝnh theo PTHH Ho¸ häc nh»m n©ng cao chÊt l­îng häc tËp m«n ho¸ häc cña häc sinh THCS V. Gi¶ thuyÕt khoa häc: ViÖc h­íng dÉn häc sinh häc tËp vÒ PTHH vµ tÝnh theo PTHH sÏ ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao vµ sÏ lµ tiÒn ®Ò cho viÖc ph¸t triÓn n¨ng lùc trÝ tuÖ cña häc sinh ë cÊp häc cao h¬n khi gi¸o viªn sö sông linh ho¹t vµ hîp lý hÖ thèng c¸c ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y hiÖn ®¹i víi viÖc ph©n d¹ng bµi tËp ho¸ häc theo møc ®é cña tr×nh ®é t­ duy cña häc sinh phï hîp víi ®èi t­îng häc sinh THCS VI. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu Trong ®Ò tµi nµy t«i ®· vËn dông c¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc nh­: Ph©n tÝch lý thuyÕt, ®iÒu tra c¬ b¶n, tæng kÕt kinh nghiÖm s­ ph¹m vµ sö dông mét sè ph­¬ng ph¸p thèng kª to¸n häc trong viÖc ph©n tÝch kÕt qu¶ thùc nghiÖm s­ ph¹m v.v.. . Tham kh¶o c¸c tµi liÖu ®· ®­îc biªn so¹n vµ ph©n tÝch hÖ thèng c¸c d¹ng bµi to¸n ho¸ häc theo néi dung ®· ®Ò ra. Trªn c¬ së ®ã t«i ®· tr×nh bµy c¸c d¹ng bµi to¸n ho¸ häc ®· s­u tÇm vµ nghiªn cøu ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng, trÝ tuÖ cña häc sinh. VII. Thêi gian nghiªn cøu vµ thùc hiÖn SKKN: Tõ th¸ng 9 n¨m 2005 ®Õn th¸ng 3 n¨m 2006 VIII. tµi liÖu vµ s¸ch tham kh¶o hç trî SKKN 1. S¸ch gi¸o khoa vµ s¸ch gi¸o viªn Ho¸ häc líp 8, 9 hiÖn hµnh 2. ThiÕt kÕ bµi d¹y Ho¸ häc 8 vµ Ho¸ häc 9 – Cao Cù Gi¸c 3. C©u hái tr¾c nghiÖm vµ bµi tËp ho¸ häc líp 8 – Ng« Ngäc An 4. Bµi tËp ho¸ häc n©ng cao – NguyÔn Xu©n Tr­êng 5. Chuyªn ®Ò båi d­ìng th­êng xuyªn chu kú III m«n Ho¸ häc 6.Thùc nghiÖm s­ ph¹m vÒ mol gi¶i to¸n ho¸ häc ë THCS – T¹p chÝ nghiªn cøu Gi¸o dôc PhÇn II : Néi dung ®Ò tµi Ch­¬ng 1 : Mét sè kh¸i niÖm ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y PTHH vµ bµi to¸n tÝnh theo PTHH A/ Néi dung ch­¬ng tr×nh Kh¸i niÖm vÒ PTHH vµ bµi to¸n tÝnh theo PTHH I/ VÒ ch­¬ng tr×nh Bµi “PTHH” , “TÝnh theo PTHH” n»m ë ch­¬ng tr×nh Ho¸ häc líp 8. PhÇn kiÕn thøc nµy n»m chñ yÕu ë c¸c bµi 1/ TiÕt 23,23 Ph­¬ng tr×nh ho¸ häc 2/ TiÕt: 32, 33 TÝnh theo ph­¬ng tr×nh ho¸ häc II/ Kh¸i niÖm vÒ PTHH – Bµi to¸n tÝnh theo PTHH 1. Kh¸i niÖm vÒ PTHH : Trong SGK kh«ng ®­a ra kh¸i niÖm cô thÓ vÒ PTHH mµ chØ ®­a ra kh¸i niÖm th«ng qua ý nghÜa cña PTHH. Theo t«i chóng ta cã thÓ ®­a ra kh¸i niÖm vÒ PTHH nh­ sau: “ Ph­¬ng tr×nh Ho¸ häc lµ dïng c¸c c«ng thøc ho¸ häc ®Ó biÓu diÔn mét c¸ch ng¾n gän ph¶n øng ho¸ häc. Ph­¬ng tr×nh ho¸ häc cho biÕt nh÷ng chÊt tham gia, s¶n ph¶m t¹o thµnh, tØ lÖ vÒ sè mol, khèi l­îng, thÓ tÝch mol chÊt khÝ trong ph¶n øng ®ã” VÝ dô: Tõ PTHH Zn + 2HCl ZnCl2 + H2 Cã thÓ cho chóng ta biÕt: C¸c chÊt tham gia: Zn vµ HCl C¸c s¶n phÈm t¹o thµnh: ZnCl2 ; H2 Tû lÖ hÖ sè ph¶n øng: 1 mol Zn : 2 mol HCl : 1 mol ZnCl2 : 1 mol H2 2. Kh¸i niÖm vÒ bµi to¸n tÝnh theo PTHH: Dùa vµo ý nghÜa cña PTHH ®Ó tÝnh to¸n ®Þnh l­îng vÒ c¸c chÊt. Hay nãi mét c¸ch kh¸c: Tõ tû lÖ vÒ sè h¹t vi m« nguyªn tö , ph©n tö, rót ra ®­îc vÒ tû lÖ vÒ sè mol, khèi l­îng, thÓ tÝch mol chÊt khÝ cña c¸c chÊt cã trong PTHH, tõ ®ã suy ra ®­îc sè mol, khèi l­îng thÓ tÝch mol chÊt khÝ cÇn t×m. B. gi¶ng d¹y vÒ PTHH vµ bµi to¸n tÝnh theo PTHH Ph­¬ng tr×nh ho¸ häc I. Néi dung träng t©m kiÕn thøc SGK yªu cÇu Gi¸o viªn cã nhiÖm vô gióp häc sinh viÕt thµnh th¹o ®­îc c¸c PTHH ®¬n gi¶n. BiÕt c¸c b­íc lËp mét PTHH gåm: B­íc 1: LËp s¬ ®å ph¶n øng hãa häc B­íc 2: Chän hÖ sè c©n b»ng PTHH B­íc 3: KÕt thóc viÖc viÕt PTHH II. Néi dung ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y cô thÓ §èi víi bµi gi¶ng vÒ PTHH ®©y lµ mét bµi häc hÕt søc quan träng ®èi víi ch­¬ng tr×nh ho¸ häc ë phæ th«ng. §Ó häc sinh dÔ tiÕp thu vµ n¾m v÷ng kiÕn thøc mét c¸ch ch¾c ch¾n, theo t«i chóng ta cÇn cã m« h×nh vÒ PTHH vÏ phãng to ®Ó minh ho¹ ( trang 55 SGK ) cho bµi d¹y, ®ång thêi khi d¹y gi¸o viªn ph¶i lu«n ph¸t vÊn häc sinh ®Ó c¸c em “ ®éng n·o suy nghÜ” vµ tù t×m tßi lÊy kiÕn thøc. Sau ®©y t«i ®­a ra ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y cña m×nh ®· ®¹t ®­îc kÕt qu¶ cao trong n¨m häc võa qua: Ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y * GV: LÊy mét vÝ dô cô thÓ viÕt lªn b¶ng: - Yªu cÇu häc sinh viÕt s¬ ®å ch÷ - Yªu cÇu häc sinh viÕt s¬ ®å ph¶n øng - GV: H­íng dÉn HS quan s¸t s¬ ®å c©n “lý t­ëng” nhËn xÐt vÒ sù th¨ng b»ng cña c©n tõ ®ã nhËn xÐt vÒ sè nguyªn tö cña tõng nguyªn tè - HS th¶o luËn theo nhãm ®­a ra nhËn xÐt - Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh chän hÖ sè ®Ó c©n b»ng PTHH - Hoµn thiÖn PTHH b»ng c¸ch ®¸nh mòi tªn Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh tù nªu ra c¸c b­íc lËp PTHH LÊy vÝ dô minh ho¹ Gi¸o viªn cÇn l­u ý häc sinh - Bá qua ®éng t¸c viÕt ®i viÕt l¹i mét s¬ ®å nhiÒu lÇn, khi viÕt PTHH c©n b»ng PTHH vµo ngay s¬ ®å ph¶n øng - CÇn l­u ý häc sinh c¸ch c©n b»ng vµ viÕt c¸c hÖ sè c©n b»ng ®óng theo qui ®Þnh - NÕu PTHH cã nhãm nguyªn tö th× c©n b»ng theo nhãm nguyªn tö GV: LÊy vÝ dô vµ yªn cÇu häc sinh nªu ý nghÜa cña PTHH theo d¹ng ®iÒn khuyÕt sau Tö ®ã gi¸o viªn yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái : nªu ý nghÜa cña PTHH ? Gi¸o viªn cã thÓ ®­a ra mét PTHH kh¸c ®Ó yªu cÇu häc sinh tr¶ lêi theo yªu cÇu PhÇn kiÕn thøc cÇn truyÒn ®¹t I / LËp PTHH 1/ Ph­¬ng tr×nh ho¸ häc VD: §èt ch¸y hoµn toµn khÝ hi®ro trong khÝ oxi s¶n phÈm t¹o thµnh lµ n­íc. ViÕt PTHH x¶y ra ? S¬ ®å ch÷: H®ro +Oxi N­íc S¬ ®å ph¶n øng: H2 + O2 ----> H2O C©n b»ng PTHH 2H2 + O2 2H2O 2, C¸c b­íc lËp PTHH B­íc 1: ViÕt s¬ ®å cña ph¶n øng Al + O2 ---> Al2O3 B­íc 2: Chän hÖ sè c©n b»ng sè nguyªn tö cña tõng nguyªn tè Al + O2 ---> 2Al2O3 B­íc 3: ViÕt PTHH 4Al + 3O2 2Al2O3 II/ ý nghÜa cña PTHH VÝ dô: Cho PTHH sau: Zn + 2HCl ZnCl2 + H2 PTHH trªn cho biÕt: - C¸c chÊt tham gia ph¶n øng lµ: ....................... - Cø ............nguyªn tö Zn tham gia ph¶n øng th× cÇn ®Õn .......... ph©n tö HCl vµ t¹o thµnh ........... ph©n tö ZnCl2 ; ........... ph©n tö H2 VÝ dô : §èt ch¸y mét mÉu Mg trong khÝ O2 sau ph¶n øng thu ®­îc MgO. ViÕt PTHH , nªu ý nghÜa cña PTHH ? CÇn l­u ý: Bµi PTHH ®­îc ph©n phèi 2 tiÕt d¹y do ®ã gi¸o viªn cã ®ñ thêi gian ®Ó ®­a c¸c vÝ dô vµo gióp häc sinh luyÖn tËp. Nªn d¹y xong phÇn nµo ta ®­a c¸c vÝ dô luyÖn tËp ®Õn ®ã ®Ó cñng cè tõng phÇn kiÕn thøc Bµi to¸n tÝnh theo ph­¬ng tr×nh ho¸ häc I. Néi dung kiÕn thøc träng t©m s¸ch gi¸o khoa yªu cÇu - Dùa vµo hÖ sè trong PTHH suy ra tû lÖ sè mol cña c¸c chÊt cÇn t×m. LËp ®­îc mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®¹i l­îng mµ ®Çu bµi yªu cÇu, tõ ®ã rót ra kÕt qu¶ cña bµi to¸n. - Gióp häc sinh biÕt c¸ch tÝnh l­îng chÊt, khi biÕt l­îng chÊt kh¸c trong PTHH. - Cñng cè rÌn luyÖn ®­îc kh¶ n¨ng viÕt PTHH, vËn dông kh¸i niÖm vÒ mol, cñng cè kh¶ n¨ng tÝnh to¸n, chuyÓn ®æi gi÷a sè mol vµ l­îng chÊt II. §Ò xuÊt ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y tÝnh theo ph­¬ng tr×nh ho¸ häc §©y lµ d¹ng bµi tËp ®Þnh l­îng c¬ b¶n vµ quan träng cña Ho¸ häc. Bµi häc nµy phÇn liªn quan ®Õn nhiÒu kiÕn thøc trong Ho¸ häc. §Î tËn dông thêi gian mµ hiÖu qu¶ tiÕp thu bµi cña häc sinh ®¹t ®­îc cao chóng ta nªn sö dông ph­¬ng ph¸p ph¸t vÊn nªu vÊn ®Ò kÕt hîp víi kh¶ n¨ng ®µm tho¹i gîi më cña häc sinh, kÕt hîp hÕt kh¶ n¨ng t­ duy t¸i hiÖn ®Ó vËn dông nã vµo bµi häc. Cô thÓ nh­ sau: Ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y * GV: LÊy vÝ dô vÒ mét PTHH - Yªu cÇu häc sinh nªu lªn ý nghÜa cña PTHH ®ã - LËp ra ®­îc tû lÖ sè mol cña c¸c chÊt * GV: §Æt c©u hái “ Tõ hÖ sè cña PTHH cho ta biÕt ®iÒu g× ?” HS tr¶ lêi tù ®­a ra kÕt luËn tõ ®ã gi¸o viªn ®i vµo c¸c kiÕn thøc chÝnh cña bµi häc * GV: LÊy vÝ dô - B­íc 1: GV yªu cÇu häc sinh viÕt vµ c©n b»ng PTHH - B­íc 2: §æi c¸c d÷ kiÖn cña bµi to¸n ra sè mol - B­íc 3: LËp tû lÖ vÒ sè mol cña c¸c chÊt cho vµ t×m - B­íc 4: TÝnh to¸n theo yªu cÇu cña bµi to¸n - B­íc 5: Tr¶ lêi vµ ghi ®¸p sè Tæ chøc häc sinh th¶o luËn theo nhãm, kÕt hîp víi vÊn ®¸p giîi më cña gi¸o viªn - B­íc 1: GV yªu cÇu häc sinh viÕt vµ c©n b»ng PTHH - B­íc 2: §æi c¸c d÷ kiÖn cña bµi to¸n ra sè mol - B­íc 3: LËp tû lÖ vÒ sè mol cña c¸c chÊt cho vµ t×m - B­íc 4: TÝnh to¸n theo yªu cÇu cña bµi to¸n - B­íc 5: Tr¶ lêi vµ ghi ®¸p sè - B­íc 1: GV yªu cÇu häc sinh viÕt vµ c©n b»ng PTHH - B­íc 2: TÝnh sè mol O2 - B­íc 3: LËp tû lÖ vÒ sè mol cña c¸c chÊt cho vµ t×m - B­íc 4: TÝnh thÓ tÝch ë §KTC cña SO2 - B­íc 5: Tr¶ lêi vµ ghi ®¸p sè Gîi ý häc sinh tù lµm vÝ dô sau ®ã, GV : H­íng dÉn häc sinh gi¶i t­¬ng tù vÝ dô 1 PhÇn kiÕn thøc cÇn truyÒn thô NhËn xÐt a. VÝ dô: Zn + 2HCl ZnCl2 + H2 Tû lÖ: 1mol Zn : 2molHCl : 1mol ZnCl2 : 1mol H2 b. NhËn xÐt: Tõ hÖ sè cña PTHH cho ta biÕt tû lÖ vÒ sè mol cña c¸c chÊt trong PTHH ®ã I/ B»ng c¸ch nµo t×m ®­îc khèi l­îng chÊt tham gia vµ s¶n phÈm ? VÝ dô1: Cho 6,5 gam kÏm ph¶n øng hoµn toµn víi dd HCl . a. ViÕt PTHH x¶y ra b. TÝnh khèi l­îng ZnCl2 ®­îc t¹o thµnh Gi¶i a. PTHH: Zn + 2HCl ZnCl2 + H2 n Zn = = 0,1 mol Ta cã tû lÖ: 1mol Zn : 1mol ZnCl2 0,1 mol Zn : 0,1 mol ZnCl2 => mZnCl = 0,1.136 = 13,6 g §¸p sè: mZnCl= 13,6 g VÝ dô 2: Ng­êi ta cho mét l­îng kÏm ph¶n øng hoµn toµn víi dd HCl. Sau ph¶n øng thu ®­îc 4,48 lÝt H2 ë §KTC. TÝnh khèi l­îng kÏm ®· bÞ hoµ tan ? Gi¶i a. PTHH: Zn + 2HCl ZnCl2 + H2 nH= = 0,2 mol Ta cã tû lÖ: 1mol Zn : 1mol H2 0,2 mol : 0,2 mol H2 => mZn = 0,2.65 = 13 gam §¸p sè: mZn = 13 gam II. B»ng c¸ch nµo cã thÓ t×m ®­îc thÓ tÝch chÊt khÝ tham gia vµ s¶n phÈm ? VÝ dô 1: Ng­êi ta ®èt ch¸y hoµn toµn mét l­îng S trong khÝ O2 sinh ra SO2 S + O2 SO2 H·y tÝnh thÓ tÝch SO2 ( §KTC)sinh ra nÕu cã 4 gam O2 tham gia ph¶n øng Gi¶i PTHH: S + O2 SO2 nO= = 0,125mol Ta cã tû lÖ: 1mol O2 : 1mol SO2 0,125 mol O2 : 0,125 mol SO2 VËy VSO= 0,125.22,4 = 2,8 lÝt VÝ dô 2: H·y t×m thÓ tÝch O2 (§KTC) cÇn dïng ®Ó ®èt ch¸y hÕt l­îng S mµ sau ph¶n øng thu ®­îc 4,48 lÝt SO2 (§KTC) ? Gi¶i PTHH: S + O2 SO2 n SO= = 0,2mol Ta cã tû lÖ: 1mol O2 : 1mol SO2 0,2 mol O2 : 0,2 mol SO2 VËy VO= 0,2.22,4 = 4,48lÝt * CÇn chó ý: Khi gi¶ng d¹y phÇn kiÕn thøc nµy gi¸o viªn cÇn lµm râ ®­îc c¸c b­íc gi¶i mét bµi to¸n cô thÓ, gîi ý, h­íng dÉn häc sinh tù gi¶i, gi¸o viªn theo dâi gi¸m s¸t viÖc lµm cña häc sinh, gi¶i ®¸p nh÷ng th¾c m¾c cña häc sinh, ®Ó gióp c¸c em tù chñ kiÕn thøc, tiÕp thu kiÕn thøc mét c¸ch chñ ®éng khån thô ®éng Ch­¬ng 2: ph©n lo¹i mét sè d¹ng Bµi to¸n tÝnh theo PTHH Mét sè ®Ò bµi tËp tham kh¶o Ph©n lo¹i bµi to¸n tÝnh theo PTHH C¸c d¹ng bµi to¸n ho¸ häc ë THCS nh×n chung míi chØ mang tÝnh chÊt giíi thiÖu, ®ang ë møc ®é yªu cÇu vÒ kh¶ n¨ng tÝnh to¸n, t­ duy ch­a cao. Nh­ng nã còng mang ®Çy ®ñ sù phèi kÕt hîp gi÷a c¸c m«n khoa häc tù nhiªn, thùc nghiÖm vµ c¶ lý thuyÕt trong ®ã.Theo t«i chóng ta cã thÓ ph©n d¹ng bµi to¸n tÝnh theo PTHH ë Ho¸ häc THCS thµnh c¸c d¹ng nhá nh­ sau ®Ó gi¸o viªn dÔ truyÒn ®¹t vµ h­íng dÉn gi¶i bµi tËp cho häc sinh mét c¸ch ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt I. d¹ng 1: Bµi to¸n dùa vµo ®Þnh luËt b¶o toµn khèi l­îng VÝ dô : Cã mét hçn hîp gåm ACO3 vµ BCO3 ( A,B lµ 2 kim lo¹i ho¸ trÞ II). Hoµ tan hÕt m gam hçn hîp nµy cÇn dïng 300 ml dd HCl 1M. Sau ph¶n øng thu ®­îc V lÝt CO2 ( §KTC) vµ dd D, c« c¹n dd D thu ®­îc 30,1 gam muèi khan. a. TÝnh m ? b. T×m V ? H­íng gi¶i - B­íc 1: Yªu cÇu häc sinh viÕt PTHH - B­íc 2: X¸c ®Þnh khèi l­îng chÊt tham gia, chÊt t¹o thµnh + TÝnh sè mol HCl suy ra khèi l­îng + LËp tû lÖ quan hÖ tÝnh sè mol CO2 vµ H2O tõ ®ã tÝnh ra khèi l­îng cña 2 chÊt trªn Lêi gi¶i ACO3 + 2HCl ACl2 + CO2 + H2O BCO3 + 2HCl BCl2 + CO2 + H2O nHCl = 0,3.1 = 0,3 mol mHCl= 0,3.36,5 = 10,95 g Theo PTHH: nHCl = 2n CO= 2n HO n CO= n HO = 0,15 mol m CO= 0,15.44 = 6,6 g m HO = 0,15.18 = 2,7 g B­íc 3: ¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn khèi l­îng ®Ó tÝnh theo yªu cÇu bµi to¸n B­íc 4: Tr¶ lêi ®¸p sè ¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn khèi l­îng ta cã: m = mBCl+ mACl+ m HO+ m CO- mHCl a. m = 30,1 + 2,7 + 6,6 – 10,95 = 28,45 g b. V CO= 0,15.22,4 = 3,36 lÝt II. D¹ng 2: D¹ng bµi to¸n tÝnh theo PTHH hiÖu suÊt ®¹t 100% T×m sè mol cña chÊt A theo sè mol x¸c ®Þnh cña 1 chÊt bÊt kú trong PTHH VÝ dô: TÝnh sè mol Na2O t¹o thµnh nÕu cã 0,2 mol Na bÞ ®èt ch¸y Nghiªn cøu ®Çu bµi: TÝnh sè mol Na2O dùa vµo tû lÖ sè mol gi÷a sè mol Na vµ sè mol Na2O trong PTHH. H­íng dÉn gi¶i X¸c ®Þnh lêi gi¶i B­íc 1: ViÕt PTHH x¶y ra B­íc 2: X¸c ®Þnh tû lÖ sè mol gi÷a chÊt cho vµ chÊt t×m B­íc 3: TÝnh n chÊt cÇn t×m B­íc 4: tr¶ lêi Lêi gi¶i 4Na + O2 2 Na2O 4mol 2mol 0,2 mol 0,1 mol Cã 0,1 mol Na2O T×m sè g cña chÊt A theo sè mol x¸c ®Þnh cña 1 chÊt bÊt kú trong PTHH VÝ dô: TÝnh sè gam CH4 bÞ ®èt ch¸y .BiÕt r»ng cÇn dïng hÕt 0,5 mol O2 vµ s¶n phÈm t¹o thµnh lµ CO2 vµ H2O ? H­íng dÉn gi¶i X¸c ®Þnh lêi gi¶i B­íc 1: ViÕt PTHH x¶y ra B­íc 2: X¸c ®Þnh tû lÖ sè mol gi÷a chÊt cho vµ chÊt t×m B­íc 3: TÝnh n chÊt cÇn t×m B­íc 4: Tr¶ lêi Lêi gi¶i CH4 + 2O2 CO2 + 2H2O 1mol 2mol 0,25 mol 0,5 mol m CH4 = 0,25.16 = 4g T×m thÓ tÝch khÝ tham gia hoÆc t¹o thµnh VÝ dô: TÝnh thÓ tÝch khÝ H2 ®­îc t¹o thµnh ë §KTC khi cho 2,8 g Fe t¸c dông víi dd HCl d­ ? H­íng dÉn gi¶i X¸c ®Þnh lêi gi¶i B­íc 1: H­íng dÉn häc sinh ®æi ra sè mol Fe B­íc 2: TÝnh sè mol H2 ViÕt PTHH T×m sè mol H2 B­íc 3: TÝnh thÓ tÝch cña H2 B­íc 4: Tr¶ lêi Lêi gi¶i nFe = Fe + 2HCl FeCl2 + H2 1mol 1mol 0,05 mol 0,05mol V H = 0,05.22,4 = 1,12lÝt Cã 1,12 lÝt H2 sinh ra Bµi to¸n khèi l­îng chÊt cßn d­ VÝ dô: Ng­êi ta cho 4,48 lÝt H2 ®i qua bét 24gCuO nung nãng. TÝnh khèi l­îng chÊt r¾n thu ®­îc sau ph¶n øng. BiÕt ph¶n øng s¶y ra hoµn toµn ? Gi¶i PTHH: H2 + CuO Cu + H2O n H = =0,2 mol ; n CuO = =0,3 mol Theo PTHH tû lÖ ph¶n øng gi÷a H2 vµ CuO lµ 1: 1. VËy CuO d­ : 0,3 - 0,2 = 0,1 mol . Sè mol Cu ®­îc sinh ra lµ 0,2 mol mCuO = 0,1 .80 = 8 g, mCu = 0,2.64 = 12,8 g VËy khèi l­îng chÊt r¾n sau ph¶n øng lµ: 8 + 12,8 ; 20,8 g III. D¹ng 3: Khèi l­îng mol trung b×nh T×m c¸c nguyªn tè ch­a biÕt Bµi to¸n vÒ t×m nguyªn tè ho¸ häc hoÆc c¸c chÊt ch­a biÕt D¹ng bµi to¸n nµy ta hay gÆp nhiÒu trong bµi tËp Ho¸ häc THCS - §­a d¹ng bµi to¸n vÒ d¹ng t×m khèi l­îng mol: M = - §­a d¹ng bµi to¸n vÒ d¹ng khèi l­îng mol trung b×nh cña hçn hîp = MA < < MB VÝ dô 1: Hoµ tan hoµn toµn 13 gam mét kim lo¹i cã ho¸ trÞ II b»ng dd axit HCl. Sau khi kÕt thóc ph¶n øng ng­êi ta thu ®­îc 4,48 lit H2 ( ë §KTC). T×m kim lo¹i ch­a biÕt ®ã? H­íng dÉn gi¶i X¸c ®Þnh lêi gi¶i B­íc 1: H­íng dÉn häc sinh viÕt PTHH B­íc 2: - TÝnh sè mol H2 - T×m sè mol R B­íc 3: TÝnh MR B­íc 4: Tr¶ lêi Lêi gi¶i Gi¶ sö kim lo¹i ch­a biÕt ®ã lµ R - Ta cã PTHH R + 2HCl RCl2 + H2 nH= = 0,2 mol 1mol R 1mol H2 0,2 mol 0,2mol MR = = 65. VËy R lµ Zn VÝ dô 2: Dùa vµo khèi l­îng mol trung b×nh Hoµ tan hoµn toµn 19,3 gam hçn hîp X gåm 2 kim lo¹i A vµ B( chØ cã m×nh A tan, MA > MB ) cïng ho¸ trÞ II cã khèi l­îng nguyªn tö sÊp xØ b»ng nhau, b»ng dd axit HCl d­. Sau ph¶n øng thu ®­îc 2,24 lÝt khÝ H2 ( ®ktc). X¸c ®Þnh 2 kim lo¹i nãi trªn? BiÕt sè mol cña A b»ng nöa sè mol cña B. H­íng dÉn gi¶i X¸c ®Þnh lêi gi¶i B­íc 1: H­íng dÉn häc sinh viÕt PTHH B­íc 2: - TÝnh sè mol H2 - T×m sè mol A - TÝnh tæng sè mol hçn hîp B­íc 3: TÝnh hh B­íc 4: H­íng dÉn häc sinh lËp bÊt ®¼ng thøc xÐt kho¶ng B­íc 5: Yªu cÇu häc sinh ®­a ra kÕt qu¶ Lêi gi¶i - Ta cã PTHH A + 2HCl ACl2 + H2 nH= = 0,1 mol 1mol A 1mol H2 0,1 mol 0,1mol nB = 0,1.2 = 0,2 mol nhh = 0,1 + 0,2 = 0,3 mol ¸p dông c«ng thøc : = Ta cã: = = 64,3 gam Hay : MB < 64,3< MA VËy A lµ Zn, B lµ Cu IV. d¹ng 4: Bµi to¸n sö dông s¬ ®å hîp thøc D¹ng bµi to¸n nµy hay gÆp nhÊt lµ ch­¬ng tr×nh Ho¸ häc líp 9. Th­êng trong d¹ng bµi to¸n cã c¸c chuçi ph¶n øng kÕ tiÕp nhau. GV h­íng dÉn häc sinh gi¶i bµi to¸n theo s¬ ®å hîp thøc, gióp lêi gi¶i ng¾n gän häc sinh dÔ hiÓu, biÕn bµi to¸n tõ phøc t¹p trë nªn ®¬n gi¶n * Cô thÓ: - ViÕt vµ c©n b»ng s¬ ®å hîp thøc ®óng - LËp ®­îc tû lÖ quan hÖ gi÷a c¸c chÊt ®Ò bµi cho vµ chÊt ®Ò bµi yªu cÇu VÝ dô : Ng­êi ta ®èt ch¸y hoµn toµn mét l­îng Fe trong khÝ Cl2. Sau ph¶n øng hoµ tan s¶n phÈm r¾n vµo n­íc råi cho ph¶n øng víi dd NaOH d­ thu ®­îc mét kÕt tña n©u, ®á. §em kÕt tña nung ë nhiÖt ®é cao ®Õn khèi l­îng kh«ng ®æi th× thu ®­îc 32 gam mét oxit. a. TÝnh khèi l­îng Fe ban ®Çu ? b. TÝnh thÓ tÝch NaOH 2M tèi thiÓu cÇn dïng ? H­íng dÉn gi¶i X¸c ®Þnh lêi gi¶i B­íc 1: H­íng dÉn häc sinh viÕt PTHH B­íc 2: - TÝnh sè mol Fe2O3 B­íc 3: LËp s¬ ®å hîp thøc B­íc 4 : LËp tû lÖ vÒ sè mol theo s¬ ®å hîp thøc B­íc 4: TÝnh theo yªu cÇu bµi to¸n Lêi gi¶i - Ta cã PTHH 2Fe + 3Cl2 2FeCl3 (1) FeCl3 + 3NaOH 3NaCl + Fe(OH)3 (2) 2Fe(OH)3 Fe2O3 + 3H2O (3) nFeO= = 0,2 mol Ta cã s¬ ®å hîp thøc: 2Fe Fe2O3 2 mol Fe : 1 mol Fe2O3 0,4 mol 0,2 mol a, VËy khèi l­îng cña Fe lµ: 56.0,4 = 22,4 gam b, Theo c¸c PTHH ta tÝnh ®­îc sè mol cña FeCl3 = 0,4 mol. Theo ph¶n øng (2) 1mol FeCl3 : 3 mol NaOH 0,4 mol : 1,2 mol VNaOH = = 0,6 lÝt V. d¹ng 5: Bµi to¸n vÒ hçn hîp §èi víi d¹ng bµi to¸n hçn hîp th× th­êng ta ph¶i h­íng dÉn häc sinh lËp ph­¬ng tr×nh hoÆc hÖ ph­¬ng tr×nh ®Ó t×m ra c¸c ®¹i l­îng cÇn t×m VÝ dô 1: Hoµ tan mét l­îng hçn hîp 19,46 g gåm Mg, Al, Zn ( trong ®ã sè g cña Mg b»ng sè gam Al) b»ng mét l­îng dd HCl 2M .Sau ph¶n øng thu ®­îc 16,352 lÝt H2 ( §KTC). a, TÝnh sè gam mçi kim lo¹i ®· dïng ? b, TÝnh thÓ tÝch dd HCl cÇn dïng ®Ó hoµ tan toµn bé s¶n ph¶m trªn, biÕt ng­êi ta sö dông d­ 10% ? Gi¶i PTHH: Mg + 2HCl MgCl2 + H2 2Al + 6HCl 2AlCl3 +3 H2 Zn + 2HCl ZnCl2 + H2 Gäi a,b,c lµ sè mol lÇn l­ît cña Mg; Al; Zn a,b,c 0 Theo c¸c PTHH trªn ta cã: Sè mol H2 lµ:( a + 3/2b + c) = Ta cã c¸c ph­¬ng tr×nh vÒ khèi l­îng cña hçn hîp: 24a + 27b + 65c = 19,46 24a = 27b KÕt hîp l¹i ta cã hÖ: ( a + 3/2b + c) = 0,73 24a + 27b + 65c = 19,46 24a = 27b Gi¶i hÖ ra ta ®­îc: a = 0,27 , b = 0,24 , c = 0,1 VËy mMg = 0,27.24 = 6,48 g; mAl = 27.0,24 = 6,48 g mZn = 0,1.65 = 6,5 g b, Sè mol HCl tham gia ph¶n øng b»ng 2a + 3b + 2c = 1,46. VËy thÓ tÝch dd HCl cÇn ®Ó hoµ tan hçn hîp lµ: 1,46 : 2 = 0,73 lÝt. Do ®ã thÓ tÝch HCl theo ®Ò bµi sÏ lµ : 0,73 + 0,073 = 0,803 lÝt VÝ dô 2: Cã mét hçn hîp gåm 60% Fe2O3 vµ 40% CuO . Ng­êi ta dïng H2(d­) ®Ó khö 20g hçn hîp ®ã. a,TÝnh khãi l­îng Fe vµ Cu thu ®­îc sau ph¶n øng? b, TÝnh sè mol H2 ®· tham gia ph¶n øng ? §¸p sè: a, mFe = 10,5 g; mCu = 6,4 g b, 0,352 mol H2 Vi. d¹ng 6 : Bµi to¸n hiÖu suÊt ph¶n øng 1/ Bµi to¸n tÝnh khèi l­îng chÊt ban ®Çu hoÆc khèi l­îng chÊt t¹o thµnh khi biÕt hiÖu suÊt D¹ng bµi to¸n nµy ta cÇn h­íng dÉn häc sinh gi¶i b×nh th­êng nh­ ch­a biÕt hiÖu suÊt ph¶n øng. Sau ®ã bµi to¸n yªu cÇu: TÝnh khèi l­îng s¶n phÈm th×: Khèi l­îng tÝnh theo ph­¬ng tr×nh Khèi l­îng s¶n phÈm = x H 100% TÝnh khèi l­îng chÊt tham gia th×: Khèi l­îng tÝnh theo ph­¬ng tr×nh Khèi l­îng chÊt tham gia = x 100% H VÝ dô: Nung 120 g CaCO3 lªn ®Õn 10000C . TÝnh khèi l­îng v«i s«ng thu ®­îc, biÕt H = 80%. Gi¶i PTHH: CaCO3 CaO + CO2 n CaCO = = 1,2 mol Theo PTHH ta cã sè mol CaO ®­îc t¹o thµnh lµ 1,2 mol Þ mCaO = 1,2 .56 = 67,2 g . HiÖu suÊt H = 80% = 0,8 VËy khèi l­îng thùc tÕ thu ®­îc CaO lµ: 67,2.0,8 = 53,76 g 2/ Bµi to¸n tÝnh hiÖu suÊt cña ph¶n øng: Khèi l­îng tÝnh theo ph­¬ng tr×nh Ta cã : H = x100% Khèi l­îng thùc tÕ thu ®­îc VÝ dô: Ng­êi ta khö 16g CuO b»ng khÝ H2 . Sau ph¶n øng ng­êi ta thu ®­îc 12g Cu . TÝnh hiÖu suÊt khö CuO ? Gi¶i PTHH: H2 + CuO Cu + H2O n CuO = = 0,2 mol theo PTHH sè mol Cu t¹o thµnh lµ: 0,2 mol mCu = 0,2.64 = 12,8 g H = 100% » 95 % Mét sè bµi to¸n tæng hîp TÝnh theo ph­¬ng tr×nh ho¸ häc ( Tù gi¶i ) I. Tr¾c nghiÖm: Bµi 1: Cho l­îng c¸c chÊt sau a, 0,15 mol ph©n tö CO2 b, 0,2 mol ph©n tö CaCO3 c, 0,12 mol ph©n tö O2 d, 0,25 mol ph©n tö NaCl Sè ph©n tö trong nh÷ng l­îng chÊt trªn lÇn l­ît lµ A. 0,9.1023 ; 1,3.1023 ; 0,072. 1023 ; 1,5. 1023 B. 0,8. 1023 ; 1,2. 1023; 0,72. 1023 ; 1,5. 1023 C. 0,9. 1023 ; 1,4. 1023; 0,72. 1023 ; 1,5. 1023 D. 0,9. 1023 ; 1,2. 1023; 0,72. 1023 ; 1,5. 1023 Bµi 2: Cho l­îng c¸c chÊt sau: a, 0,25 mol ph©n tö N2 b, 0,5 mol ph©n tö O2 c, 0,75 mol ph©n tö Cl2 d, 1 mol ph©n tö O3 ThÓ tÝch ë ®ktc cña nh÷ng l­îng chÊt trªn lÇn l­ît lµ: A. 5,6 lÝt; 11,2 lÝt; 16,8 lÝt vµ 22,4 lÝt B. 11,2 lÝt; 11,2 lÝt; 16,8 lÝt vµ 22,4 lÝt C. 5,6 lÝt; 5,6 lÝt; 16,8 lÝt vµ 22,4 lÝt D. 5,6 lÝt; 11,2 lÝt; 0,56 lÝt vµ 11,2 lÝt Bµi 3: NÕu cho 16,25 g Zn tham gia ph¶n øng th× khèi l­îng HCl cÇn dïng lµ bao nhiªu ? A. 18,25 g B. 18,1 g C. 18,3 g D. 15g Bµi 4: a, TÝnh CM cña dd thu ®­îc nÕu nh­ ng­êi ta cho thªm H2O vµo 400g dd NaOH 20% §Ó t¹o ra 3l dd míi? b, Cho 40 ml dd NaOH 1M vµo 60 ml dd KOH 0,5 M. Nåmg ®é mol cña mçi chÊt trong dd lÇn l­ît lµ: A. 0,2M vµ 0,3 M; B. 0,3M vµ 0,4 M C. 0,4M vµ 0,1 M D. 0,4M vµ 0,3 M H·y gi¶i thÝch sù lùa chän Bµi 5: Nung 1 tÊn ®Ê v«i ( chøa 90% CaCO3). sau ph¶n øng ng­êi ta thu ®­îc 0,4032 tÊn CaO. HiÖu suÊt cña ph¶n øng lµ: A. 80% B. 85% C. 90% D. 95% Bµi 6: Cho mét miÕng Mg vµo dd Cu(NO3)2 2M d­ sau mét thêi gian lÊy miÕng Mg ra, röa s¹ch, sÊy kh« c©n l¹i thÊy khèi l­îng t¨ng thªm 8 gam ThÓ tÝch cña dd Cu(NO3)2 2M tham gia ph¶n øng lµ: A. 0, 5 lÝt B. 0,1 lÝt C. 400 ml D. 600 ml II. Tù luËn Bµi 1: Trén 10 lÝt N2 víi 40 lÝt H2 råi nung nãng mét thêi gian ë ®iÒu kiÖn thÝch hîp. Sau mét thêi gian ®­a vÒ ®iÒu kiÖn vµ ¸p suÊt ban ®Çu thÊy thu ®­îc 48 lÝt hçn hîp gåm N2; H2; NH3. 1, TÝnh thÓ tÝch NH3 t¹o thµnh ? 2, TÝnh hiÖu suÊt tæng hîp NH3 ? Bµi 2: Ng­êi ta hoµ tan hoµn toµn 9,52 g hçn hîp A gåm: Fe; Fe2O3 ; Fe3O4 b»ng 850 ml dd HCl 0,4 M. Ph¶n øng kÕt thóc thu ®­îc 2,24 lÝt H2 (§KTC). TÝnh % khèi l­îng tõng chÊt trong A. X¸c ®Þnh nång ®é CM c¸c chÊt cã trong D ( BiÕt thÓ tÝch kh«ng ®æi). Bµi 3: Hçn hîp gåm Na vµ mét kim lo¹i A ho¸ trÞ I ( A chØ cã thÓ lµ K hoÆc Li). LÊy 3,7 g hçn hîp trªn t¸c dông víi l­îng n­íc d­ lµm tho¸t ra 0,15 mol H2 ( §KTC) . X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i A Bµi 4: Cho m g hçn hîp CuO vµ FeO t¸c dông víi H2 t¸c dông víi H2 ë nhiÖt ®é thÝch hîp. Hái nÕu thu ®­îc 29,6g hçn hîp 2 kim lo¹i trong ®ã Fe nhiÒu h¬n Cu lµ 4 g th× cÇn dïng bao nhiªu lÝt H2 ë §KTC vµ khèi l­îng m lµ bao nhiªu ? Bµi 5: KÏm «xit ®­îc ®iÒu chÕ b»ng c¸ch nung bôi kÏm víi kh«ng khÝ trong lß ®Æc biÖt. TÝnh l­îng bôi kÏm cÇn dïng ®Ó ®iÒu chÕ ®­îc 40,5 kg kÏm «xit. BiÕt r»ng bôi kÏm chøa 2 % t¹p chÊt? Bµi 6: TÝnh hiÖu suÊt toµn bé qu¸ tr×nh ®iÒu chÕ H2SO4 tõ FeS2. BiÕt r»ng tõ 12 tÊn FeS2 th× ®iÒu chÕ ®­îc 30 tÊn dd H2SO4 49 % Bµi 7: Nung nãng 12 gam hçn hîp bét s¾t vµ bét l­u huúnh trong ®iÒu kiÖn kh«ng cã kh«ng khÝ, khi ph¶n øng kÕt thóc thu ®­îc hçn hîp chÊt r¾n, ®em hoµ tan l­îng chÊt r¾n nµy b»ng dd HCl d­ lµm tho¸t ra 2,8 lÝt khÝ duy nhÊt H2S ( ë ®ktc ) vµ cßn l¹i chÊt r¾n kh«ng tan trong axit. TÝnh khèi l­îng mçi chÊt trong hçn hîp ®Çu vµ hçn hîp chÊt r¾n sau ph¶n øng ? Bµi 8: Cho 20,8 gam hçn hîp gåm FeS vµ FeS2 vµo b×nh kÝn chøa kh«ng khÝ d­, nung nãng ®Ó FeS vµ FeS2 ch¸y hoµn toµn. Sau ph¶n øng thÊy sè mol khÝ trong b×nh gi¶m 0,15 mol. TÝnh % vÒ khèi l­îng c¸c chÊt trong hçn hîp ®Çu ? Bµi 9: Sôc tõ tõ a mol khÝ SO2 vµo b mol dd NaOH. BiÖn luËn c¸c s¶n phÈm t¹o thµnh theo a vµ b ? Bµi 10: Ng­êi ta hoµ tan hoµn toµn 9,52 gam hçn hîp A gåm ( Fe, Fe2O3, Fe3O4 ) b»ng 850 ml dd HCl ( võa ®ñ ). Ph¶n øng kÕt thóc thu ®­îc 2,24 lÝt H2 (§KTC) vµ dd D 1. TÝnh % khèi l­îng tõng chÊt trong A 2. Cho dd D t¸c dông víi dd NaOH d­. Sau ph¶n øng thu ®­îc kÕt tña C. Läc kÕt tña röa s¹ch ®Ó l©u ngoµi kh«ng khÝ råi ®em nung ë nhiÖt ®é cao ®Õn khèi l­îng kh«ng ®æi thu ®­îc chÊt r¾n E. TÝnh khèi l­îng cña E. PhÇn III KÕt luËn chung Ho¸ häc nãi chung PTHH vµ tÝnh theo PTHH nãi riªng ®ãng vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc häc tËp Ho¸ häc, nã gióp häc sinh ph¸t triÓn t­ duy s¸ng t¹o, ®ång thêi nã gãp phÇn quan träng trong viÖc «n luyÖn kiÕn thøc cò, bæ sung thªm nh÷ng phÇn thiÕu sãt vÒ lý thuyÕt vµ thùc hµnh trong ho¸ häc. Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y M«n Ho¸ häc t¹i tr­êng THCS còng gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n trong viÖc gióp c¸c em häc sinh lµm c¸c d¹ng bµi tËp Ho¸ häc liªn quan ®Õn PTHH vµ tÝnh theo PTHH, song víi lßng yªu nghÒ, sù tËn t©m c«ng viÖc cïng víi mét sè kinh nghiÖm Ýt ái cña b¶n th©n vµ sù gióp ®ì cña c¸c b¹n ®ång nghiÖp. T«i ®· lu«n biÕt kÕt hîp gi÷a hai mÆt :"Lý luËn d¹y häc Ho¸ häc vµ thùc tiÔn ®øng líp cña gi¸o viªn". ChÝnh v× vËy kh«ng nh÷ng tõng b­íc lµm cho ®Ò tµi hoµn thiÖn h¬n vÒ mÆt lý thuyÕt, mÆt lý luËn d¹y häc mµ lµm cho nã cã t¸c dông trong thùc tiÔn d¹y vµ häc Ho¸ häc ë tr­êng THCS. I . KÕt qu¶ cña ®Ò tµi * KÕt qu¶ cô thÓ nh­ sau: §Ò tµi nµy ®­îc t«i ¸p dông trong d¹y häc t¹i tr­êng THCS Xi M¨ng thÞ x· BØm S¬n t«i thu ®­îc mét sè kÕt qu¶ nh­ sau: N¨m häc Líp Sè häc sinh hiÓu bµi vµ lµm tèt c¸c d¹ng bµi tËp Lo¹i yÕu Lo¹i TB Lo¹i Kh¸ Lo¹i Giái 2004 - 2005 Khi ch­a ¸p dông SKKN 8 10,5% 50% 30% 9,5% 9 10% 50% 30% 10% 2005 - 2006 Khi ®· ¸p dông SKKN 8 2% 20% 50% 28% 9 2% 22% 45% 31% Sè l­îng häc sinh hiÓu bµi thao t¸c thµnh th¹o c¸c d¹ng bµi tËp ho¸ häc ngay t¹i líp chiÕm tû lÖ cao Gi¸o viªn tiÕt kiÖm ®­îc thêi gian, häc sinh tù gi¸c, ®éc lËp lµm bµi. Ph¸t huy ®­îc tÝnh tÝch cùc cña häc sinh Dùa vµo sù ph©n lo¹i bµi tËp gi¸o viªn cã thÓ d¹y n©ng cao ®­îc nhiÒu ®èi t­îng häc sinh. II. H­íng tiÕp theo cña SKKN Bæ sung thªm c¸c d¹ng bµi to¸n ®Þnh h­íng vµ ®Þnh l­îng ë møc ®é dµnh cho häc sinh ®¹i trµ vµ häc sinh kh¸ giái. ¸p dông ®iÒu chØnh nh÷ng thiÕu sãt vµo gi¶ng d¹y t¹i n¬i c«ng t¸c VËn dông c¸c kinh nghiÖm gi¶ng d¹y, tiÕp thu c¸c ý kiÕn chØ b¶o, tranh thñ sù ®ãng gãp x©y dùng cña c¸c ®ång nghiÖp ®Ó ®­a ®Ò tµi nµy cã tÝnh thùc tiÔn cao. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi nµy kh«ng tr¸nh khái sù thiÕu sãt. T«i rÊt mong ®­îc sù quan t©m gióp ®ì, ®ãng gãp chØ b¶o ©n cÇn cña c¸c ®ång nghiÖp ®Ó b¶n th©n t«i ®­îc hoµn thiÖn h¬n trong gi¶ng d¹y còng nh­ SKKN nµy cã t¸c dông cao trong viÖc d¹y vµ häc T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! BØm S¬n, ngµy 10 th¸ng 3 n¨m 2006 Ng­êi thùc hiÖn TrÇn Kh¾c TÊn Gi¸o viªn tr­êng THCS Xi M¨ng BØm S¬n