Kế toán bán và thuê lại tài sản cố định

LỜI MỞ DẦU Mặc dù hoạt động cho thuê nói chung và hoạt động thuê tài chính nói riêng còn khá mới lạ ở Việt Nam nhưng trên thế giới hoạt động này xuất hiện từ rất lâu. Với xu thế phát triể của loại hình này ở nước ta trong những năm gần đây, trước yêu cầu của sự phát triển và đổi mới kinh tế, để hội nhập với sự phát triển chung của kinh tế thế giới, Bộ tài chính đã ban hành nhiều văn bản sửa đổi, bổ sung về chế độ kế toán doanh nghiệp nói chung cũng như chế đọ tài chính và kế toán tài sản cố định thuê mua tài chính nói riêng cho phù hợp với các chính sách mới. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế, Doanh nghiệp có nhiều lựa chọn khác nhau trong việc huy động (tạo) các nguồn vốn tài trợ cho hoạt động sản xuất kinh doanh, trong đó có phương pháp huy động (tạo) nguồn vốn thông qua việc bán và thuê lại chính tài sản của mình để phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Cách huy động này có ưu điểm là vẫn đảm bảo cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp vẫn diễn ra bình thường như trường hợp chưa bán tài sản và doanh nghiệp có thêm vốn để tài trợ cho hoạt động sản xuất kinh doanh, vì vậy, khi nền kinh tế càng phát triển thì phương pháp huy động vốn này càng được nhiều doanh nghiệp lựa chọn. Nội dung của đề tài trình bày dưới đây là kế toán giao dịch bán và thuê lại tài sản cố định thuê tài chính. I. KHÁI NIỆM TÀI SẢN CỐ ĐỊNH THUÊ TÀI CHÍNH: TK 212 Tài khoản này dùng để phản ánh giá trị hiện có và tình hình biến động tăng, giảm toàn bộ tài sản cố định thuê tài chính của doanh nghiệp. - Thuê tài chính: Là sự thỏa thuận giữa bên cho thuê và bên thuê về việc bên cho thuê chuyển giao quyền sử dụng tài sản, phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu tài sản cho bên thuê trong một khoảng thời gian nhất định để được nhận tiền một lần hoặc nhiều lần. Quyền sở hữu tài sản có thể chuyển giao vào cuối thời hạn thuê. Rủi ro bao gồm khả năng thiệt hại từ việc không tận dụng hết năng lực sản xuất hoặc lạc hậu kỹ thuật và sự biến động bất lợi về tình hình kinh tế ảnh hưởng đến khả năng thu hồi vốn. Lợi ích là khoản lợi nhuận ước tính từ hoạt động của tài sản thuê tỏng khoảng thời gian sử dụng kinh tế của tài sản và thu nhập ước tính từ sự gia tăng giá trị tài sản hoặc giá trị thanh lý có thể thu hồi được. II. PHÂN LOẠI TÀI SẢN CỐ ĐỊNH THUÊ TÀI CHÍNH: Việc phân loại căn cứ vào mức độ chuyển giao các rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu tài sản thuê từ bên cho thuê cho bên thuê. Rủi ro bao gồm khả năng thiệt hại từ việc không tận dụng hết năng lực sản xuất hoặc lạc hậu về kỹ thuật và sự biến động bất lợi về tình hình kinh tế ảnh hưởng đến khả năng thu hồi vốn. Lợi ích là khoản lợi nhuận ước tính từ hoạt động của tài sản thuê trong khoảng thời gian sử dụng knih tế của tài sản và thu nhập ước tính từ sự gia tăng giá trị tài sản hoặc giá trị thanh lý có thể thu hồi Điều kiện phân loại: Một hợp đồng thuê tài chính phải thoả mãn một trong năm điều kiện sau: Bên cho thuê chuyển giao quyền sở hữu tài sản cho bên cho thuê khi hết thời hạn thuê; Tại thời điểm khởi đầu thuê tài sản, bên thuê có quyền lựa chọn mua lại tài sản thuê với mức giá ước tính thấp hơn giá trị hợp lý vào cuối thời hạn thuê; Thời hạn thuê tài sản tối thiểu phải chiếm phần lớn thời gian sử dụng kinh tế của tài sản dù không có sự chuyển giao quyền sở hữu; Tại thời điểm khởi đầu thuê tài sản, giá trị hiện tại của khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu chiếm phần lớn (tương đương) giá trị hợp lý của tài sản thuê; Tài sản thuê thuộc loại chuyên dùng mà chỉ có bên cho thuê có khả năng sử dụng không cần có sự thay đổi, sửa chữa lớn nào. Hợp đồng thuê tài sản được coi là hợp đồng thuê tài chính nếu thoả mãn ít nhất 1 trong 3 điều kiện sau: Nếu bên thuê huỷ hợp đồng và đền bù tổn thất phát sinh liên quan đến việc huỷ hợp đồng cho bên cho thuê; Thu nhập hoặc tổn thất do sự thay đổi giá trị hợp lý của giá trị còn lại của tài sản thuê gắn với bên thuê; Bên thuê có khả năng tiếp tục thuê lại tài sản sau khi hết hạn hợp đồng thuê với số tiền thuê thấp hơn giá trị thị trường. III. KẾ TOÁN GIAO DỊCH BÁN VÀ THUÊ LẠI TÀI SẢN CỐ ĐỊNH THUÊ TÀI CHÍNH: 1. Phương pháp ghi nhận giao dịch bán và thuê lại tài sản cố định thuê tài chính: Giao dịch bán và thuê lại tài sản được thực hiện khi tài sản được bán và được thuê lại bởi chính người bán. Khoản chênh lệch giữa thu nhập bán tài sản với giá trị còn lại trên sổ kế toán không được ghi nhận ngay là một khoản lãi hoặc lỗ từ việc bán tài sản mà phải ghi nhận là thu nhập chưa thực hiện hoặc chi phí trả trước dài hạn và phân bổ cho suốt thời gian thuê tài sản. Trong giao dịch bán và thuê lại, nếu có chi phí phát sinh ngoài chi phí khấu hao thì được hạch toán vào chi phí sản xuất, kinh doanh trong kỳ.2. Một số khái niệm liên quan đến giao dịch bán và thuê lại tài sản thuê tài chính: - Giá trị còn lại của tài sản cố định là chênh lệc giữa nguyên giá và số khấu hao ( hao mòn) lũy kế của tài sản cố định đó. - Giá trị hợp lý: là giá trị tài sản có thể được trao đổi hoặc giá trị một khoản nợ được thanh toán một cách tự nguyện giữa các bên có đầy đủ hiểu biết trong sự trao đổi ngang giá. Chúng ta có thể hiểu đó là giá trị thị trường tương đương. - Giá bán tài sản cố định là giá thoả thuận giữa bên mua và bên bán tài sản cố định đó, thể hiện trên hóa đơn bán tài sản của bên bán. 3. - Nếu giá bán được thỏa thuận ở mức giá trị hợp lý thì các khoản lỗ hay lãi 3. Phương pháp kế toán giao dịch bán và thuê lại tài sản cố định thuê tài chính: a. Trường hợp giao dịch bán và thuê lại với giá bán cao hơn giá trị còn lại của TSCĐ: Khi hoàn tất thủ tục bán tài sản, căn cứ vào hóa đơn và các chứng từ liên quan: Nợ TK 111, 112, 131 (tổng giá thanh toán) Có TK 711 (theo giá trị còn lại của tài sản cố định bán và thuê lại) Có TK 3387 (chênh lệch giữa giá bán lớn hơn giá trị còn lại của tài sản cố định) Có TK 3331 (thuế giá trị gia tăng phải nộp) Đồng thời ghi giảm tài sản cố định: Nợ TK 811 : chi phí khác (giá trị còn lại của tài sản cố định bán và thuê lại) Nợ TK 214 : hao mòn tài sản cố định (nếu có) Có TK 211 : tài sản cố định hữu hình (nguyên giá tài sản cố định) Các bút toán ghi nhận tài sản thuê và nợ phải trả về thuê tài chính, trả tiền thuê từng kỳ thực hiện theo bút toán phần “kế toán thuê tài sản là thuê tài chính”. Định kỳ, trích khấu hao tài sản cố định thuê tài chính vào chi phí sản xuất, kinh doanh, ghi: Nợ TK 623, 627, 641, 642 Có TK 2142 : hao mòn tài sản cố định thuê tài chính Đồng thời, ghi đơn bên nợ TK 009 – nguồn vốn khấu hao tài sản cố định Định kỳ, kết chuyển chênh lệch giữa giá bán > giá trị còn lại của tài sản cố định bán và thuê lại ghi giảm chi phí sản xuất, kinh doanh trong kỳ phù hợp thời gian thuê tài sản: Nợ TK 3387 : doanh thu chưa thực hiện Có TK 623, 627, 641, 642 b. Trường hợp giao dịch bán và thuê lại với giá thấp hơn giá trị còn lại của tài sản cố định: Khi hoàn tất thủ tục bán tài sản, căn cứ vào hóa đơn và các chứng từ liên quan ghi: Nợ TK 111, 112, 131 (tổng giá thanh toán) Có TK 711 : thu nhập khác (giá bán tài sản cố định) Có TK 3331: thuế giá trị gia tăng phải nộp (nếu có) Đồng thời, ghi giảm tài sản cố định: Nợ TK 811 : chi phí khác (tính bằng giá bán tài sản cố định) Nợ TK 242 : chi phí trả trước dài hạn (chênh lệch giá bán nhỏ hơn giá trị còn lại của tài sản cố định) Nợ TK 214 : hao mòn tài sản cố định (nếu có) Có TK 211 : tài sản cố định hữu hình (nguyên giá tài sản cố định) Các bút toán ghi nhận tài sản, nợ phải trả về thuê tài chính, trả tiền thuê từng kỳ và tính, trích khấu hao tài sản cố định thuê tài chính thực theo bút toán phần “kế toán tài sản cố định thuê tài chính” Định kỳ, kết chuyển số chênh lệch nhỏ hơn (lỗ) giữa giá bán và giá trị còn lại của tài sản cố định bán và thuê lại ghi tăng chi phí sản xuất, kinh doanh trong kỳ, ghi: Nợ TK 623, 627, 641, 642 Có TK 242: chi phí trả trước dài hạn