Khái niệm, đặc điểm của quyết định hành chính

LỜI MỞ ĐẦU Trong xã hội có những tổ chức nói chung và quan nói riêng số lượng vấn đề thường xuyên xuất hiện và gia tăng. Sự gia tăng này do tính chất, quy mô hoạt động của hành chính và cũng do môi trường bên ngoài nền hành chính luôn vận động và tay đổi. Đặt ra trong các quy định của các nhà hành chính không chỉ là kỷ luật ban hành ban hành quyết định hành chính và sự tuân thủ các quy định có sẵn đề gia quyết định mà quan trọng để làm thế nào để nhận biết được vấn đề mà hành chính phải giải quyết. Nếu như vấn đề không xác định đúng, chính xác thì không thể có quyết định đúng. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Khái niệm của quyết định hành chính. 1. Khái niệm Quyền lực hà nước được thể hiện thông qua hoạt động của bộ máy nhà nước trên lĩnh vực lập pháp, hànhpháp và tư pháp. Một trong những biểu hiện của việc thực hiện quyền lực nhà nước là ra quyết định pháp luật. Quyết định pháp luật bao gồm những quyết định của cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp. Quyết định là một hoạt động hay dãy hoạt động có ý chí được lựa chọn một số khả năng có thể lựa chọn. Những người tham gia quá trình ra quyết định lựa chọn một trong số các lựa chọn đó. Ra quyết định có thể hiểu như là sự thực hiện lựa chọn một quan điểm hay một hoạt động trong số những cái có thể lựa chọn. Theo điều 12 Hiến Pháp 1992 quy định: “ Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật…” Những quy định được ghi nhận trong Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luạt năm 1996 điều thể hiện Nhà nước muốn quản lý xã hội nối chung nhất là trong lĩnh vực công thì không thể không thể hiện ý thông qua dưới hình thức là quyết định pháp luật trong đó có quyết định hành chính. Để thực hiện quyền lực nhà nước thì vị trí và vai trò quan trọng của hệ thống cơ quan nhà nước có chức năng quản lý hành chính nhà nước tên cơ sở quyền hànhg pháp- lĩnh vực thể hiện nhà nước một cách thiết thực nhất bởi lẽ đó là những hoạt động với mục đích thực hiện luật nhằm cụ thể hóa những các quy địnhc của luật trong lĩnh vực đời sống xã hội. Chính vì vậy, hình thức hoạt động của các cơ quan nhà nước trong lĩnh vực này chủ yếu và quan trọng đó là ra quyết định hành chính để đè ra những chủ trương, chính sách lớn, xây dụng quy tắc xử sự hoặc áp dụng pháp luật cho một công việc cụ thể nhằm mục tiêu thực hiện chức năng của nhà nước thông qua quyền hành pháp. Mục tiêu hoạt động của tổ chức nói chung và của cơ quan hành chính nói riêng là nền tảng và địn hướng cho các nhà hành chính ra quyết định. Quyết định hành chính là mệnh lện điều hành các chủ thể quản lý hành chính nhà nước, được thể hiện bằng một hình thức nhất định và thông qua theo một thể thức xác định nhằm thực hiện một mục đích hay công việc cụ thể. Quyết định hành chính chứa đựng quyền lực nhà nước dưới góc độ nhất định, quyết định hành chính của các cơ quan hành chính nhà nước hoặc cá nhân, tổ chức có thẩm quyền đưa ra các quyết định hành chính chung hoặc giải quyết các vấn đề pháp lý hành chính cụ thể đối với tập thể hay cá nhân, có ý nghĩa bắt buộc tuân thủ. Quyết định hành chính cũng chứa đựng trong đó các mục tiêu mà củ thể mong muốn đạt được khi thi hành quyết định và sử dụng là phương tiện để thực hiện chúng. Quyết định hành chính là biện pháp giải quyết công việc cụ thể trước một tình huốngđang đặt ra, là sự phản ứng của chủ thể quản lý hành chính nhà nước trước tình huống đòi hỏi phải có sự giải quyết của cơ quan có thẩm quyền do luật định. Mặt khác, quyết định hành chính do nhiều chủ thể khác nhau ban hành với nội dung phong phú và đa dạng liên quan đến nhiều lĩnh vực khác nhau của quản lý hành chính nhà nước. Trong số những chủ thể có thẩm quyền trong hệ thống cơ quan hành chính nhà nước có vị trí đặc biệt quan trọng, bởi lẽ, đây là những chủ thể cơ bản, chủ yếu thực hiện hoạt động quản lý hành chính nhà nước trên các lĩnh vực đời sống xã hội. Như vậy, quyết định hành chính là một dạng quyết định pháp luật, nó là kết quả sự thể hiện ý chí quyền lực nhà nước thông qua những hành vi của các chủ thể được thực hiện quyền hành pháp trong hệ thống các cơ quan hành chính nhà nước tiến hành theo một trình tự dưới những hình thức nhất định theo quy định của pháp luật, nhằm đưa ra những chủ trương, biện pháp, đặt ra các quy tắc xử sự hoặc áp dụng những quy tắc đó giải quyết một công việc cụ thể trong đời sống xã hội nhằm thực hiện một chức năng quản lý hành chính nhà nước. 2. Đặc điểm của quyết định hành chính. Quyết định hành chính là một loại quyết định pháp luật. Vì vậy nó có tất cả các tính chất quyết định pháp luật mà quan trọng là tính ý chí, tính quyền lực nhà nước: Tính quyền lực nhà nước: Việc thực hiện quyền lực nhà nước thường là những quyết định bằng văn bản, trong số những quyết định thành văn dó thì những quyết định thành văn do các chủ thể hành chính ban hành rất nhiều. Tính quyền lực nhà nước thể hiện ở chổ đó là ý chí đơn phương mà mọi chủ thể pháp luật khác buộc phải tuân theo, nếu họ thuộc phạm vi tác động của quy định và trước hết thể hiện ngay ở hình thức của quyết định, bởi lẽ theo quy định của pháp luật thì chỉ có cơ quan nhà nước mới được đơn phương ra các quyết định hành chính xuất phát từ lợi ích chung (theo quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật thì các tổ chức xã hội chỉ được phép kết hợp với với các cơ quan nhà nước để ra một số quyết định cần thiết). Để thực thi quyền hành pháp trên cơ sở luật để thi hành luật, quyết định hành chính luôn luôn thể hiện tính mệnh lện rất cao, chính vì vậy tính quyền lực nhà nước còn thể hiện đảm bảo thi hành của quyết định hành chính. Về nguyên tắc mọi quyết định đều phải được thi hành , kể cả những quyết định có phản kháng từ đối tượng quản lý, có nghĩa là quyết định sẽ được đảm bảo thi hành bằng những biện pháp cưỡng chế của Nhà nước khi cần thiết. Tính ý chí nhà nước: cũng như các loại quyết định pháp luật khác, nó là kết quả của sự thể hiện ý chí của các chủ thể quản lý có thẩm quyền thực hiện nhân danh nhà nước, vì lợi ích nhà nước. Trong quyết định hành chính nhà nước ý chí của nhà nước thể hiện cách tập trung nhất. Hai đặc điểm này cho phép phân biệt quyết định hành chính với với hoạt động tổ chức- xã hội trực tiếp, các tác nghiệp vật chất- kỹ thuật. Tiếp đến là tính pháp lý của quyết định thể hiện ở hệ quả pháp lý của nó. Hệ quả đó thể hiện ở chổ: quyết định hành chính đem lại sự thay đổi trong cơ chế điều chỉnh pháp luật. Do vậy, các quyết định do Nhà nước ban hành đều có tính giá trị về mặt pháp lý. Trước hết quyết định hành chính xuất hiện đã tác động đến ngay đến cơ chế điều chỉnh pháp luật, quyết định hành chính có thê đưa ra các biện pháp hoặc chủ trương lớn, đường lối nhiệm vụ lớn cho hoạt động quản lý đặt ra, sửa đổi, bãi bỏ các quy phạm pháp luật hành chính hoặc làm thay đổi phạm vi hiệu lực của chúng, làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt các quan hệ pháp luật hành chính cụ thể. Ví dụ: việc đề ra chủ trương, giải pháp cải cách thủ thực hành chính trong Nghị quyết của Chính phủ số 38/CP ngày 4/5/1994 về cải cách một bước thủ tục hành chính trong giải quyết công việc của công dân và tổ chức. Tính chất này không những cho phép phân biệt quyết định hành chính với tổ chức- xã hội trực tiếp, với các tác nghiệp vật chất- kỹ thuật mà còn cho phép phân biệt nó với các hợp đồng dân sự, hợp đồng hành chính, với các hoạt động mang tính quyền lực có giá trị pháp lý (dẩn giải phạm nhân, thực hiện các quyết định cưỡng chế, canh gác bảo vệ kho tang…) Ngoài những đặc điểm chung nêu trên quyết định hành chính còn có những đặc điểm riêng sau: - Tính dưới luật: Đặc trưng này xuất phát từ nguyên tắc pháp chế trong quản lý nhà nước thể hiện ở chổ quyết định hành chính được xây dựng và ban hành trên cở sở Hiến pháp và luật. Có nghĩa là nội dung của quyết định hành chính được ban hành phải phù hợp để thi hành không chỉ Hiến pháp, luật, pháp lệnh mà mọi quyết định pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên và cơ quan quyền lực cùng cấp. - Quyết định hành chính là những quyết định được nhiều chủ thể trong hệ thống cơ quan hành chính nhà nước ban hành, để thực hiện nhiệm vụ và chức năng quản lý, chủ thể chủ yếu ban hành quyết định là những cơ qunan nhà nước ở trung ương, địa phương, những chủ thể có thẩm quyền chung cũng như những chủ thể có thẩm quyền riêng… Quyết định hành chính chỉ gắn liền với các cơ quan thuộc hệ thống hành chính. Các loại quyết định nhằm đảm bảo cho hoạt động thực thi quyền hành pháp có hiệu quả và có hiệu lực nhằm đảm bảo hệ thống pháp luật nhà nước được chủ thể trong xã hội thực hiện. Trong các hoạt động quản lý nhà nước, nhiều cơ quan nhà nước đều có quyền ban hành quyết định quản lý trên các lĩnh vực được pháp luật quy định. - Quyết định hành chính có những mục đích và nội dung phong phú, xuất phát từ đặc điểm của hoạt động quản lý hành chính nhà nước. Quyết định hành chính không chỉ gắn liền với nội dung mà cả trình tự xây dựng và ban hành cũng như hình thức quyết định. Có nghĩa là quyết định hành chính phải được ban hành theo hình thức và trình tự do pháp luật quy định. Hình thức ở dây được hiểu trước hết là tên gọi, thể thức văn vản banrhay có thể bằng miệng, chữ ký, con dấu, số của quy định. Trình tự ban hành thể hiện chủ yếu ở chổ thông qua bởi tập thể hay cá nhân có thẩm quyền… Nếu không đảm bảo yêu cầu này quyết định quản lý hành chính nhà nước hoặc sẽ bị coi là không có hiệu lực hoặc sẽ bị chỉnh lý, sửa đổi. II) Vai tr ò của quyết định hành chính Vai trò của quyết định pháp luật đã được ghi rõ trong văn kiện của Đảng ta quản lý bằng pháp luật chứ không phải bằng đạo lý. Coi quyết định là một hành động là chưa phân biệt được đầy đủ giữa hoạt động ban ra quyết định và sản phẩm của nó là bản than quyết định. Quyết định hành chính chiếm vị trí trung tâm trong hoạt động quản lý nhà nước, Là phương tiện không thể thiếu để các chủ thể quản lý hành chính sử dụng nhằm thực hiện chức năng quản lý hành chính nhà nước. Quyết định hành chính chủ yếu nhằm mục đích đưa ra quyết định phù hợp với thực tiễn quản lý, nghiên cứu pháp luật chủ yếu nhằm tạo ra sự hài hòa, thống nhất giữa các quyết định với quy định hiện hành. Quyết định hành chính có vai trò quan trọng trong việc hoạch định chủ trương, đường lối, nhiệm vụ lớn cho hoạt động quản lý; đặt ra, sửa đổi bãi bỏ các quy phạm pháp luật hành pháp luật hành chính hoặc làm thay đổi phạm vi hiệu lực của chúng; làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt các quan hệ pháp luật cụ thể. Quyết định hành chính giúp bộ máy nhà nước nhất là bộ máy hành chính nhà nước hoạt động hài hòa, nhịp nhàng, và giúp thực hiện các quyền và nghĩa vụ của công dân trên thực tế. Quyết định hành chính không chỉ là một phần quan trọng của thể chế hành chính, một nội dung của cải cách hành chính mà thông qua quyết định hành cính có thể đánh giá thủ tục hành chính, năng lực các bộ công chức, hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước. Hơn nữa, còn giúp cho hoạt động ban hành của các chủ thể có thẩm quyền đạt được hiệu quả và đặc biệt là gúp các đối tượng quản lý nắm bắt được phần nào về nội dung và hình thức đối với quyết định hành chính có liên quan đến họ. Quyết định hành chính cũng trực tiếp tạo ra những chuyển biến mọi mặt về đời sống xã hội theo mục đích, yêu cầu của quản lý hành chính. Quyết định hành chính thể hiện tính quyền lực nhà nước thông qua mối quan hệ quyền lực- phục tùng, giữa một bên nhân danh nhà nước ra những mệnh lệnh như Nghị quyết, Nghị định ( Chính phủ); Quyết định, chỉ thị (Thủ tướng Chính phủ)… bắt buộc đối với bên kia là cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân. Vai trò của quyết định hành chính còn thể hiện theo đúng nguyên tắc tập trung dân chủ, tạo ra mối liên hệ chặt chẽ giữa các cơ quan hành chính nhà nước và các cơ quan quyền lực nhà nước cùng cấp. Các cơ quan quyền lực nhà nước cùng cấp khôn can thiệp vào họt động của cơ quan hành chính nhà nước mà còn tạo điều kiện thuận lợi để các cơ quan nhà nước thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình. Và tạo được sự thống nhất giữa cơ quan cấp dưới và cơ quan cấp trên, từ địa phương đến trung ương. Tuy rằng, quyết định hành chính tạo ra sự phục tùng nhưng không phải là sự phục tùng vô điều kiện mà sự phực tùng những mệnh lệnh hợp pháp theo quy định pháp luật. Cấp trên, trung ương phải tôn trọng ý kiến cấp dưới, địa phương về công tác tổ chức các vấn đề khác của quản lý hành chính nhà nước. Thông qua quyết định hành chính thì tạo điều kiện để cấp dưới, địa phương phát huy sự chủ động, sáng tạo nhằm phát huy hoạt động mọi khả năng về trí tuệ lao động. Nói đến vai trò của quyết định hành chính trong quản lý hành chính nhà nước là nói đến vai trò của các loại quyết định hành chinh: Vai trò của quyết định chủ đạo là đưa ra các đường lối chính sách, những giải pháp lớn đối với cả nước, một vùng hoặc đối với một đơn vị hành chính nhất định. Quyết định này không trực tiếp điều chỉnh các quan hệ xã hội mà giá trị định hướng cho hoạt động quản lý về vấn đề lớn, những vấn đề mang tính quan trọng trong hệ thống hành chính như về cải cách một bước hành chính trong việc giải quyết công việc của công dân và tổ chức ở Nghị Quyết Chính phủ số 38/CP ngày 4/5/1994. Các Quết định hành chính chủ đạo mang tính định hướng cao là cơ sở để dựa theo đó để thực hiện, và có phạm vi điều chỉnh rộng. Các quyết định hành chính chủ đạo có vai trò là cơ sở để ban hành quyết định quy phạm. Vai trò của quyết định quy phạm nhằm cụ thể hóa luật, pháp lệnh của các chủ thể để quản lý xã hội trên từng lĩnh vực, điều chỉnh các quan hệ xã hội cơ bản và quan trọng. Có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong hệ thống văn bản pháp luật nói chung và hệ thống văn bản hành chính nói riêng. Quyết định quy phạm xác định quyền nghĩa vụ cho các đối tượng liên quan, Quyết định quy phạm tạo ra một khuôn khổ pháp lý, trong đó các chủ thể của pháp luật hành chính sẽ thực hiện các quyền nghĩa vụ của mình. Vai trò của quyết định cá biệt nhằm hướng đến việc cho các chủ thể pháp luật hành chính thực hiện được những quyền và nghĩa vụ trên các lĩnh vực của đời sống xã hội, nhờ có quyết định này mà pháp luật thi hành. Nó trực tiếp làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quan hệ hành chính cụ thể. Quyết định cá biệt được ban hành nhằm mục đích hướng đến việc các chủ thể pháp luật hành chính thực hiện được các quyền cũng như nghĩa vụ trên các lĩnh vực của đời sống xã hội. Chính vì vậy, quyết định cá biệt sẽ trực tiếp làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt một quan hệ pháp luật hành chính cụ thể. Nếu không có hoạt động ban hành quy định hành chính cá biệt thì nhiều trường hợp pháp luật không được thực hiện. Khi đó pháp luật chỉ là khung pháp lý tĩnh là những tình huống được dự liệu. Áp dụng quyết định hành chính cá biệt góp phần quan trọng trong việc đưa pháp luật vào đời sống, bởi vì nó được áp dụng một lần, cho một hoặc một số hoặc một số đối tượng nhất định. Các quyết định cá biệt được ban hành trên cơ sở của quyết định chủ đạo cũng như quyết định quy phạm nhằm mục đích để các chủ thể có thẩm quyền giải quyết các công việc cụ thể trên từng lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước. KẾT LUẬN Quyết định hành chính có tác động rất đa dạng. nó làm cơ sở phát sinh không chỉ quan hệ pháp luật mà cả các quan hệ pháp luật khac như đất đai, dân sự, tài chinh, kinh tế… Quyết định hành chính chiếm một vị trí trung tâm trong hoạt động quản lý. Vì hầu hết mọi hình thức hoạt động quản lý khác nhau như hoạt động tổ chức- xã hội trực tiếp, hoạt động tác nghiệp vật chất xã hội, hoạt động hành chính đều trực tiếp hoặc gián tiếp phục vụ cho hoạt động xây dựng và ban hành quyết định hành chính. MỤC LỤC Lời Mở Đầu…………………………………………………………1 Giải Quyết Vấn Đề………………………………………………….1 I. Khái niệm về quyết định hành chính………………………...1 1. Khái niệm……………………………………………………….1 2. Đặc điểm………………………………………………………..2 II. Vai trò của quyết định hành chính……………...…………....4 Kết luận………………………………………………………….. Danh Mục Tài Liệu Tham Khảo………………………………… DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Giáo trình Luật hành chính Việt Nam- Trường đại học Luật Hà Nội, NXB Công an nhân dân, Hà Nội. 2. Giáo trình luật hành chính Việt Nam - Khoa luật, Đại học quốc gia Hà Nội NXB, Đại học quốc gia, Hà Nội. 3. Giáo trình luật hành chinh và tài phán hành chính- Học viện hành chính quốc gia, NXB Giáo dục, Hà Nội. 4. Hành chính công – Học viện hành chính quốc gia, NXB Thống kê.