ĐẶT VẤN ĐỀ
Dưới ngọn cờ lãnh đạo tài tình của Đảng cộng sản Việt Nam quang vinh và Bác Hồ vĩ đại nhân dân ta đã từng đánh bại 2 đế quốc hùng mạnh nhất thế giới: Đế quốc Pháp và đế quốc Mỹ. Ngày nay trong công cuộc xây dựng kinh tế đất nước, Đảng lại lãnh đạo nhân dân đi hết từ thành công này đến thành công khác, mang lại sự đổi thay từng ngày từng giờ cho nền kinh tế Việt Nam cũng như mang lại sức sống mới cho nhân dân cả nước. Tuy rằng trước đây chúng ta đã duy trì kinh tế bao cấp, việc đó làm trí tuệ nền kinh tế, thế nhưng Đảng ta đã nhanh chóng nắm bắt tình thế và đã vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin vào tình hình mới, thời đại mới, Đảng ta đã chủ trương chuyển từ kinh tế bao cấp sang kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước vào năm 1986 công cuộc đổi mới đã đưa nước ta thoát khỏi khủng hoảng trầm trọng sang phát triển nhanh. Từ một nước phải nhập khẩu gạo trong những năm đầu giải phóng đất nước, đến nay, Việt Nam đã trở thành một trong 3 nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới sau Mỹ và Thái Lan. Quan hệ thương mại của nước ta cũng ngày càng được mở rộng với chủ trương “Việt Nam muốn làm bạn với tất cả các nước trên thế giới ”. Nước ta đã gia nhập ASEAN, AFTA . và sắp tới Việt Nam mong muốn được gia nhập WTO – tổ chức thương mại thế giới và đến khi đó thì nền kinh tế của Việt Nam sẽ có những bước tiến mới, hứa hẹn một sự tăng trưởng cao. Không chỉ trong lĩnh vực thương mại mà trong những ngành khoa khọc cơ bản cũng dần dần được đầu tư thích đáng hơn và có sự chú ý hơn của Nhà nước, bằng chứng là ngân sách Nhà nước cho những ngành này đã tăng lên đáng kể so với những năm đầu thập kỷ 90. Trong quá trình lãnh dạo đất nước để thực hiện mục tiêu “Dân giầu nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh” tiên lên CNXH Đảng ta đã kiên định đường lối lãnh đạo, kế thừa và phát huy chủ nghĩa Mác – Lênin và biết áp dụng thực tiễn phép biện chứng của Mác một cách linh hoạt trong những đường lối, định hướng, chính sách hoạch định phát triển kinh tế xã hội trong nước. Phép phủ định biện chứng với hai đặc trưng cơ bản là tính tất yếu khách quan và tính kế thừa
được thể hiện rõ trong quá trình đổi mới nền kinh tế ở Việt Nam. Đó là sự ra đời của nền kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước phủ định lại nền kinh tế tập trung quan liêu bao cấp đã không còn phù hợp trong thời kỳ quá độ lên CNXH ở Việt Nam qua những thành tựu mà nó mang lại ta có thể khẳng định chủ nghĩa duy vật biện chứng Mác – Lênin luôn là nền tảng vững chắc, là kim chỉ nam dẫn đường. Nhận thức được tầm quan trọng của chủ nghĩa duy vật biện chứng Mác – Lênin đặc biệt là phép phủ định biện chứng đối với công cuộc đổi mới kinh tế của Việt Nam , do đó em chọn đề tài “Khái niệm phủ định biện chứng trong triết học Mác – LêNin với việc phân tích đổi mới kinh tế ở Việt Nam ” để nghiên cứu. Trong quá trình nghiên cứu đề tài, em rất vui khi được tiếp xúc với những lý luận cơ bản cần thiết và rất vui mừng khi đựơc nâng cao kiến thức qua việc nghiên cứu. Tuy nhiên, vì đây là lần đầu tiên thử sức với một đề tài vừa mang tính lý luận, vừa mang tính thực tiễn cao nên em không tránh khỏi sai sót, em mong các thầy cô thông cảm và giúp đỡ em trong quá trình hoàn thiện tư duy và kiến thức của mình.
Em xin chân thành cảm ơn thầy giáo đã tận tình cung cấp phần lớn kiến thức và phương pháp để em hoàn thành bài tiểu luận này.
Hà Nội, ngày 26 tháng 2 năm 2003
22 trang |
Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 3261 | Lượt tải: 4
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Khái niệm phủ định biện chứng trong triết học Mác – LêNin với việc phân tích đổi mới kinh tế ở Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
§Æt vÊn ®Ò
Díi ngän cê l·nh ®¹o tµi t×nh cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam quang vinh vµ B¸c Hå vÜ ®¹i nh©n d©n ta ®· tõng ®¸nh b¹i 2 ®Õ quèc hïng m¹nh nhÊt thÕ giíi: §Õ quèc Ph¸p vµ ®Õ quèc Mü. Ngµy nay trong c«ng cuéc x©y dùng kinh tÕ ®Êt níc, §¶ng l¹i l·nh ®¹o nh©n d©n ®i hÕt tõ thµnh c«ng nµy ®Õn thµnh c«ng kh¸c, mang l¹i sù ®æi thay tõng ngµy tõng giê cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam còng nh mang l¹i søc sèng míi cho nh©n d©n c¶ níc. Tuy r»ng tríc ®©y chóng ta ®· duy tr× kinh tÕ bao cÊp, viÖc ®ã lµm trÝ tuÖ nÒn kinh tÕ, thÕ nhng §¶ng ta ®· nhanh chãng n¾m b¾t t×nh thÕ vµ ®· vËn dông s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c – Lªnin vµo t×nh h×nh míi, thêi ®¹i míi, §¶ng ta ®· chñ tr¬ng chuyÓn tõ kinh tÕ bao cÊp sang kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc vµo n¨m 1986 c«ng cuéc ®æi míi ®· ®a níc ta tho¸t khái khñng ho¶ng trÇm träng sang ph¸t triÓn nhanh. Tõ mét níc ph¶i nhËp khÈu g¹o trong nh÷ng n¨m ®Çu gi¶i phãng ®Êt níc, ®Õn nay, ViÖt Nam ®· trë thµnh mét trong 3 níc xuÊt khÈu g¹o hµng ®Çu thÕ giíi sau Mü vµ Th¸i Lan. Quan hÖ th¬ng m¹i cña níc ta còng ngµy cµng ®îc më réng víi chñ tr¬ng “ViÖt Nam muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c níc trªn thÕ giíi ”. Níc ta ®· gia nhËp ASEAN, AFTA... vµ s¾p tíi ViÖt Nam mong muèn ®îc gia nhËp WTO – tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi vµ ®Õn khi ®ã th× nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam sÏ cã nh÷ng bíc tiÕn míi, høa hÑn mét sù t¨ng trëng cao. Kh«ng chØ trong lÜnh vùc th¬ng m¹i mµ trong nh÷ng ngµnh khoa khäc c¬ b¶n còng dÇn dÇn ®îc ®Çu t thÝch ®¸ng h¬n vµ cã sù chó ý h¬n cña Nhµ níc, b»ng chøng lµ ng©n s¸ch Nhµ níc cho nh÷ng ngµnh nµy ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ so víi nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 90. Trong qu¸ tr×nh l·nh d¹o ®Êt níc ®Ó thùc hiÖn môc tiªu “D©n giÇu níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh” tiªn lªn CNXH §¶ng ta ®· kiªn ®Þnh ®êng lèi l·nh ®¹o, kÕ thõa vµ ph¸t huy chñ nghÜa M¸c – Lªnin vµ biÕt ¸p dông thùc tiÔn phÐp biÖn chøng cña M¸c mét c¸ch linh ho¹t trong nh÷ng ®êng lèi, ®Þnh híng, chÝnh s¸ch ho¹ch ®Þnh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong níc. PhÐp phñ ®Þnh biÖn chøng víi hai ®Æc trng c¬ b¶n lµ tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan vµ tÝnh kÕ thõa ®îc thÓ hiÖn râ trong qu¸ tr×nh ®æi míi nÒn kinh tÕ ë ViÖt Nam. §ã lµ sù ra ®êi cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc phñ ®Þnh l¹i nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp ®· kh«ng cßn phï hîp trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë ViÖt Nam qua nh÷ng thµnh tùu mµ nã mang l¹i ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng M¸c – Lªnin lu«n lµ nÒn t¶ng v÷ng ch¾c, lµ kim chØ nam dÉn ®êng. NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng M¸c – Lªnin ®Æc biÖt lµ phÐp phñ ®Þnh biÖn chøng ®èi víi c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ cña ViÖt Nam mµ bé m«n triÕt häc M¸c – LªNin ®· n©ng lªn thµnh mét ®Ò tµi nghiªn cøu khoa khäc cho sinh viªn, do ®ã em chän ®Ò tµi “Kh¸i niÖm phñ ®Þnh biÖn chøng trong triÕt häc M¸c – LªNin víi viÖc ph©n tÝch ®æi míi kinh tÕ ë ViÖt Nam ” ®Ó nghiªn cøu. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ò tµi, em rÊt vui khi ®îc tiÕp xóc víi nh÷ng lý luËn c¬ b¶n cÇn thiÕt vµ rÊt vui møng khi ®ù¬c n©ng cao kiÕn thøc qua viÖc nghiªn cøu.
.
Hµ Néi, ngµy th¸ng n¨m 2009
b. néi dung
PhÇnI: Néi dung lý luËn
I. Kh¸i niÖm phñ ®Þnh biÖn chøng:
1. §Þnh nghÜa phñ ®Þnh biÖn chøng.
ThÕ giíi vËt chÊt vËn ®éng vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng. Mét d¹ng nµo ®ã cña vËt chÊt ®îc sinh ra, tån t¹i, råi mÊt ®i ®îc thay thÕ b»ng mét d¹ng vËt chÊt kh¸c. TriÕt häc M¸c sinh ra, tån t¹i, råi mÊt ®i ®îc thay thÕ b»ng mét d¹ng vÒ chÊt, sù ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp dÉn tíi m©u thuÉn ®îc gi¶i quyÕt, sù vËt cò mÊt ®i vµ sù vËt míi ra ®êi. TriÕt häc goÞ sù thay thÕ ®ã lµ sù phñ ®Þnh. Phñ ®Þnh bao gåm phñ ®Þnh siªu h×nh vµ phñ ®Þnh biÖn chøng. Tr¸i víi phñ ®Þnh siªu h×nh lµm chÊm døt sù ph¸t triÓn th× phñ ®Þnh biÖn chøng l¹i t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn hay mét thay ®æi nµo ®ã lµm cho sù vËt ph¸t triÓn. ë ®©y ta chØ nghiªn cøu vÒ phñ ®Þnh biÖn chøng lµ h×nh thøc gi¶i quyÕt c¸c m©u thuÉn néi t¹i cña b¶n th©n sù vËt bÞ phñ ®Þnh sù phñ ®Þnh mµ mçi sù thay thÕ chuyÓn ho¸ lµm thµnh mét m¾t kh©u trong sîi d©y xÝch ph¸t triÓn cña hiÖn thùc vµ cña t duy. Tõ nh÷ng sù nhËn ®Þnh trªn chñ nghÜa duy vËt ®· ®a ra kh¸i niÖm: Phñ ®Þnh biÖn chøng lµ qu¸ tr×nh tù th©n vËn ®éng phñ ®Þnh, tù th©n ph¸t triÓn, lµ m¾t kh©u trªn con ®êng dÉn tíi sù ra ®êi cña c¸i míi, tiÕn bé h¬n so víi c¸i bÞ phñ ®Þnh.
2. §Æc ®iÓm cña phñ ®Þnh biÖn chøng.
- TÝnh kh¸ch quan:
Nh÷ng ngêi theo quan ®iÓm siªu h×nh coi phñ ®Þnh lµ do nh÷ng nguyªn nh©n bªn ngoµi ®a l¹i, xem sù vËt vµ hiÖn tîng lµ nh÷ng c¸i c« lËp, t¸ch rêi nhau. Ph¬ng ph¸p biÖn chøng kh¼ng ®Þnh c¸i míi ra ®êi thay thÕ c¸i cò n»m ngay trong b¶n th©n sù vËt, nã lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng m©u thuÉn ®îc gi¶i quyÕt trong b¶n th©n mçi sù vËt.
Khi ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò nµy, chóng ta lu ý r»ng, mçi sù vËt cã ph¬ng thøc phñ ®Þnh biÖn chøng riªng, do ®ã mµ cã sù ph¸t triÓn. Sù phñ ®Þnh lµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña quy luËt m©u thuÉn vµ quy luËt lîng chÊt trong ®ã m©u thuÉn míi phñ ®Þnh m©u thuÉn cò, chÊt míi thay thÕ chÊt cò vµ xuÊt ph¸t tõ xu híng vËn ®éng cña sù vËt hiÖn tîng, tõ chÝnh trong néi lùc cña sù vËt.
VÝ dô: CNXH phñ ®Þnh CNTB lµ kÕt qu¶ cña viÖc gi¶i quyÕt m©u thuÉn c¬ b¶n, kh¸ch quan, vèn cã trong lßng x· héi t b¶n, m©u thuÉn gi÷a tÝnh chÊt x· héi ho¸ cña lùc lîng s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt chiÕm h÷u t nh©n TBCN vÒ t liÖu s¶n xuÊt ®îc biÓu hiÖn vÒ hoc thuyÕt khoa khäc ngµy cµng ph¸t triÓn lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh phñ ®Þnh cña nh÷ng tri thøc ®óng ®¾n, s©u s¾c ®èi víi nh÷ng tri thøc sai lÇm hoÆc kÐm s©u s¾c, kh«ng ®Çy ®ñ.
- TÝnh kÕ thõa:
KÕ thõa lµ viÖc c¸i míi ra ®êi tõ c¸i gi÷ l¹i trong ®ã nh÷ng yÕu tè tÝch cùc tiÕn bé tõ c¸i cò c¶i t¹o ®i cho phï hîp. Phñ ®Þnh biÖn chøng lµ kÕt qu¶ cña sù tù th©n ph¸t triÓn trªn c¬ së gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn vèn cã cña c¸c sù vËt vµ hiÖn tîng, cho nªn c¸i míi ra ®êi kh«ng thÓ lµ mét sù phñ ®Þnh tuyÖt ®èi, phñ ®Þnh, s¹ch tr¬n, ®o¹n tuyÖt siªu h×nh ®èi víi c¸i cò, mµ lµ mét sù phñ ®Þnh cã kÕ thõa. §Ó dÉn tíi sù ra ®êi cña c¸i míi, qu¸ tr×nh phñ ®Þnh biÖn chøng bao hµm trong ®ã nh©n tè gi÷ l¹i nh÷ng néi dung tÝch cùc cña c¸i phñ ®Þnh. Phñ ®Þnh biÖn chøng, do vËy, lµ sù phñ ®Þnh mang tÝnh kÕ thõa. Víi ý nghÜa nh vËy, phñ ®Þnh ®ång thêi lµ kh¼ng ®Þnh, diÔn ®¹t t tëng ®ã, LªNin viÕt:
“Kh«ng ph¶i sù phñ ®Þnh s¹ch tr¬, kh«ng ph¶i sù phñ ®Þnh kh«ng suy nghÜ, kh«ng ph¶i sù phñ ®Þnh hoµi nghi, kh«ng ph¶i sù do dù, còng kh«ng ph¶i sù nghi ngê lµ c¸i ®Æc trng vµ c¸i b¶n chÊt trong phÐp biÖn chøng... mµ l¹i sù phñ ®Þnh coi nh lµ vßng kh©u cña liªn hÖ, vßng kh©u cña sù ph¸t triÓn, víi sù duy tr× c¸i kh¼ng ®Þnh”.
Gi¸ trÞ cña sù kÕ thõa biÖn chøng ®îc quy ®Þnh bëi vai trß cña nã trong sù ra ®êi cña c¸i mÊt. Kh«ng cã c¸i míi nµo l¹i ra ®êi tõ h v«, nhê viÖc gi÷ l¹i nh©n tè tÝch cùc cña c¸i phñ ®Þnh mµ c¸i míi cã tiÒn ®Ò cho sù xuÊt hiÖn cña m×nh.
C¸i qu¸ khø kh«ng biÕn ®æi ®i mµ kh«ng ®Ó l¹i mét dÊu vÕt nµo trong dßng ch¶y v« tËn cña thêi gian. ThËt ra, nã ®· tham gia vµo viÖc t¹o ra c¸i hiÖn t¹i, nã t¹o thµnh mèi liªn hÖ sèng ®éng trong thêi gian. Mét trong nh÷ng h×nh thøc quan träng cña c¸i ®îc kÕ thõa trong ®ßi sèng x· héi lµ truyÒn thèng. TruyÒn thèng lµ c¸i chøa ®ùng trong b¶n th©n m×nh nh÷ng n¨ng lùc to lín ®Ó t¹o ra c¸i míi.
Song, ngay c¶ ®èi víi nh©n tè tÝch cùc cña c¸i phñ ®inh ®îc gi÷ l¹i, nã vÉn ®îc duy tr× díi líp läc bá. Thùc chÊt cña sù ph¸t triÓn lµ sù biÕn ®æi, mµ gia ®o¹n sau cßn b¶o tån tÊt c¶ nh÷ng g× tÝch cùc ®· ®îc t¹o ra ë giai ®o¹n tríc ch¼ng h¹n trong khi phñ ®Þnh. Chñ nghÜa t b¶n víi t c¸ch lµ mét chÕ ®é lçi thêi chñ nghÜa x· héi còng kÕ thõa toµn bé nh÷ng thµnh qu¶ cña sù ph¸t triÓn tiÕn bé x· héi ®· ®¹t ®îc trong chñ nghÜa t b¶n, song, nh÷ng yÕu tè ®îc gi÷ l¹i ®ã còng ph¶i ®îc c¶i t¹o, ®ù¬c biÕn ®æi trªn c¬ së nh÷ng nguyªn t¾c cña chñ nghÜa x· héi ®Ó trë thµnh nh÷ng yÕu tè néi t¹i cña CNXH.
Trong qu¸ tr×nh ®æi míi hiÖn nay, chóng ta ph¶i biÕt kÕ thõa nh÷ng di s¶n tÝch cùc cña d©n téc còng nh cña thÕ giíi. Nhng cã lóc, cã n¬i ®· coi nhÑ viÖc khai th¸c vèn quý b¸u cña d©n téc, cã quan ®iÓm phñ ®Þnh s¹ch tr¬n. Ngîc l¹i cã lóc cã n¬i l¹i phôc håi c¶ nh÷ng phong tôc tËp qu¸n ®· lçi thêi, kh«ng biÕt ®øng trªn yªu cÇu míi cña c¸ch m¹ng mµ c¶i biÕn vµ sö dông nh÷ng vèn cò ®ã cho phñ hîp.
3. So s¸nh phñ ®Þnh biÖn chøng víi phñ ®Þnh siªu h×nh ®Ó thÊy nguyªn nh©n, ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn lµ g×.
§èi lËp víi quan ®iÓm biÖn chøng, nh÷ng ngêi theo quan ®iÓm siªu h×nh coi phñ ®Þnh lµ sù xo¸ bá hoµn toµn c¸i cò lµ chÊm døt sù liªn hÖ, sù vËn ®éng, sù ph¸t triÓn cña b¶n th©n sù vËt. Do ®ã quan ®iÓm siªu h×nh kh«ng thÊy ®îc tiÒn ®Ò cña sù n¶y sinh ra c¸i míi. MÆt kh¸c, khi nãi ®Õn kÕ thõa, th× hä l¹i hiÓu kÕ thõa mét c¸ch nguyªn xi, kh«ng phª ph¸n, kh«ng c¶i tiÕn c¶i t¹o chóng hoÆc l¾p ghÐp c¸c yÕu tè cña c¸i cò vµo c¸i míi mét c¸ch ®¬n gi¶n, m¸y mãc.
Nh÷ng ngêi thuéc “Ph¸i v¨n ho¸ v« s¶n” ë Nga ®Çu nh÷ng n¨m c¸ch m¹ng cã th¸i ®é phñ ®Þnh s¹ch tr¬n nÒn v¨n ho¸ qu¸ khø. Theo hä nÒn v¨n ho¸ v« s¶n kh«ng cã liªn quan g× víi nÒn v¨n ho¸ tríc hä chñ tr¬ng x©y dùng l¹i tõ ®Çu nÒn v¨n ho¸ míi cña giai cÊp v« s¶n. §©y lµ quan ®iÓm siªu h×nh xem ph¸t triÓn chØ lµ sù ph¸t triÓn t¨ng lªn hay gi¶m ®i thuÇn tuý vÒ l¬ng, kh«ng cã sù thay ®æi vÒ chÊt. TÊt c¶ tÝnh mu«n vÏ vÒ chÊt bÊt biÕn trong toµn bé qu¸ tr×nh tån t¹i cña nã. Sù ph¸t triÓn chØ lµ thay ®æi sè lîng cña tõng lo¹i ®ang cã, kh«ng cã sù n¶y sinh nh÷ng lo¹i míi víi nh÷ng tÝnh quy ®Þnh míi vÒ chÊt, cã thay ®æi vÒ chÊt ch¨ng n÷a th× ®ã còng chØ diÔn ra theo mét vßng trßn khÐp kÝn.
Quan ®iÓm siªu h×nh vÒ sù ph¸t triÓn còng xem sù ph¸t triÓn nh lµ mét qu¸ tr×nh tiÕn lªn liªn tôc, kh«ng cã nh÷ng bíc quanh co phøc t¹p.
Nh vËy, viÖc thõa nhËn hay kh«ng thõa nhËn sù ph¸t triÓn vÉn kh«ng ®ñ c¨n cø ®Ó ph©n biÖt mét quan ®iÓm biÖn chøng víi mét quan ®iÓm siªu h×nh. §iÒu chñ yÕu ®Ó ph©n ®Þnh hai quan ®iÓm ®ã lµ ph¶i lµm râ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn diÔn ra nh thÕ nµo. trong quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng, ph¸t triÓn lµ mét ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó kh¸i qu¸t qu¸ tr×nh vËn ®éng tiÕn lªn tõ thÊp ®Õn cao, tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p, tõ kÐm hoµn thiÖn ®Õn hoµn thiÖn h¬n.
Theo quan ®iÓm ®ã, ph¸t triÓn lµ mét trêng hép ®Æc biÖt cña sù vËn ®éng. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn sÏ n¶y sinh nh÷ng tÝnh quy ®Þnh míi cao h¬n vÒ chÊt, nhê vËy, lµm t¨ng cêng tÝnh phøc t¹p cña sù vËt vµ cña sù liªn hÖ, lµm cho c¶ c¬ cÊu tæ chøc, ph¬ng thøc tån t¹i vµ vËn ®éng cña sù vËt cïng chøc n¨ng vèn cã cña nã ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n.
Trong quan ®iÓm biÖn chøng, sù ph¸t triÓn lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh thay ®æi vÒ lîng dÉn tíi sù thay ®æi vÒ chÊt, sù ph¸t triÓn diÔn ra theo ®êng xoay tr«n èc, nghÜa lµ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn dêng nh cã sù quay trë l¹i ®iÓm xuÊt ph¸t, nhng trªn c¬ së míi cao h¬n.
Víi ®Æc ®iÓm nh vËy, phñ ®Þnh biÖn chøng kh«ng chØ lµ nh©n tè kh¾c phôc c¸i cò, mµ cßn lµ g¾n liÒn c¸i cò víi c¸i míi, c¸i kh¼ng ®Þnh víi c¸i phñ ®Þnh. Phñ ®Þnh biÖn chøng trë thµnh vßng kh©u tÊt yÕu cña sù liªn hÖ vµ sù ph¸t triÓn.
II. TÝnh ®Æc thï cña phñ ®Þnh biÖn chøng víi ®æi míi trong lÜnh vùc kinh tÕ x· héi.
NÒn kinh tÕ x· héi nµo còng cã nh÷ng khuyÕt tËt, nh÷ng m©u thuÉn tån t¹i trong lßng nã, vµ mét x· héi mµ lu«n gi÷ mét kiÓu tæ chøc s¶n xuÊt, ph¬ng thøc s¶n xuÊt th× ch¾c ch¾n sÏ kh«ng thÓ tiÕn lªn ®îc. V× vËy nÒn s¶n xuÊt ph¶i lu«n ®îc ®æi míi phï hîp víi phÐp phñ ®Þnh biÖn chøng. NÒn s¶n xuÊt lçi thêi, kh«ng cßn n¨ng ®éng n÷a sÏ ®îc thay thÕ bëi nÒn s¶n xuÊt tiÕn bé, n¨ng ®éng vµ ph¸t triÓn h¬n phï hîp víi thêi ®¹i.
C«ng cô s¶n xuÊt b»ng c¬ khÝ ra ®êi thay thÕ c«ng cô s¶n xuÊt b»ng lao ®éng thñ c«ng lµ mét tÊt yÕu. §Õn lît nã s¶n xuÊt tù ®ång ho¸ ra ®êi thay thÕ c«ng cô b»ng c¬ khÝ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng lµ mét tÊt yÕu. Nguyªn nh©n cña qu¸ tr×nh thay thÕ nµy lµ do nh÷ng ®éng lùc tù th©n cña nÒn s¶n xuÊt x· héi quy ®Þnh, do nh÷ng nhu cÇu kh«ng ngõng biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn cña con ngêi. Sù thay thÕ ®ã kh«ng ph¶i lµ vøt bá, phñ ®Þnh s¹ch tr¬n ph¬ng thøc s¶n xuÊt cò mµ chóng vÉn ®ù¬c gi÷ l¹i, tån t¹i song song víi ph¬ng thøc s¶n xuÊt míi vµ trë thµnh c¸c ngµnh, c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt truyÒn thèng ®«i khi chóng rÊt cÇn ®èi víi nÒn kinh tÕ cña mét sè níc.
PhÇn II: PhÐp phñ ®Þnh biÖn chøng ®èi víi qu¸ tr×nh ®æi míi kinh tÕ ViÖt Nam
I. TÝnh kh¸ch quan tÊt yÕu cña sù ra ®êi nÒn kinh tÕ hh cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc, phñ ®Þnh l¹i nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp ®· kh«ng cßn phï hîp trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë ViÖt Nam.
1. Nh÷ng tån t¹i vµ bÊt cËp cña nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp tù cung tù cÊp ë ViÖt Nam.
Sau kh¸ng chiÕn th¾ng lîi, dùa vµo kinh nghiÖm cña c¸c níc XHCN, ®Êt níc ta b¾t ®Çu x©y dùng m« h×nh kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung dùa trªn h×nh thøc së h÷u c«ng céng vÒ t liÖu s¶n xuÊt. Víi sù næ lùc cña nh©n d©n ta vµ sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c níc XHCN kh¸c m« h×nh kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ ®· ph¸t huy ®ù¬c tÝnh u viÖt cña nã, tõ mét nÒn kinh tÕ l¹c hËu vµ ph©n t¸n, b»ng c«ng cô kÕ ho¹ch ho¸ Nhµ níc ®· tËp trung vµo tay m×nh mét lùc lîng vËt chÊt quan träng vÒ ®Êt ®ai, tµi s¶n vµ tiÒn b¹c ®Ó æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ.
NÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ trong thêi kú ®Çu thùc hiÖn ë níc ta ®· tá ra phñ ®Þnh, nã ®· t¹o ra mét bíc chuyÓn biÕn quan träng vÒ mÆt kinh tÕ x· héi. §ång thêi nã còng thÝch hîp víi nÒn kinh tÕ thêi chiÕn vµ ®ãng vai trß quan träng viÖc t¹o ra chiÕn th¾ng vÜ ®¹i cña d©n téc. Nã ®· cho phÐp §¶ng vµ Nhµ níc huy ®éng ë møc ®é cao nhÊt søc ngêi vµ søc cña cho tiÒn tuyÕn.
Nhng sai gi¶i phãng MiÒn Nam, bøc tranh toµn c¶nh vÒ hiÖn tr¹ng kinh tÕ ®· cã nhiÒu thay ®ái to lín. Trong mét nÒn kinh tÕ cïng mét lóc tån t¹i c¶ 3 lo¹i h×nh kinh tÕ tù cÊp, tù tóc, nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung vµ nÒn kinh tÕ hh. §ã lµ thùc tÕ kh¸ch quan tån t¹i sau n¨m 1975 nhng chóng ta vÉn tiÕp tôc chñ tr¬ng x©y dùng kinh tÕ chØ huy nh ë MiÒn B¾c tríc ®©y. Do c¸c quan hÖ kinh tÕ ®· thay ®æi rÊt nhiÒu, viÖc ¸p dông c¬ chÕ qu¶n lý cò vµo ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ®· thay ®æi lµm xuÊt hiÖn hµng lo¹t c¸c hiÖn tîng tiªu cùc.
Trong nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp cã sù ph©n phèi mét c¸ch m¹nh mÏ mäi s¶n phÈm lao ®éng, gi¸ c¶ th× bÞ Ên ®Þnh tríc theo nh÷ng chØ tiªu cña Nhµ níc, ®iÒu nµy dÉn ®Õn viÖc nh÷ng quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan nh quy luËt gi¸ c¶, quy luËt cung cÇu, quy luËt gi¸ trÞ bÞ vi ph¹m nghiªm träng, lµm cho t×nh h×nh lu th«ng tiÒn tÖ, gi¸ c¶ bÞ vi ph¹m nghiªm träng, lµm cho t×nh h×nh lu th«ng tiÒn tÖ , gi¸ c¶ kh«ng kiÓm so¸t ®îc, ®Æc biÖt lµ trong nh÷ng n¨m 80, l¹m ph¸t cña níc ta ®· lªn ®Õn 3 con sè lµm cho ®êi sèng nh©n d©n v« cïng khã kh¨n vµ t×nh h×nh kinh tÕ níc ta l©m vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng. NÒn s¶n xuÊt kÐm ph¸t triÓn ®îc sù b¶o hé cña Nhµ níc l¹i cµng trë nªn tr× trÖ. Bé m¸y qu¶n lý doanh nghiÖp kh«ng hiÖu qu¶, cång kÒnh, cã nhiÒu cÊp trung gian vµ kh«ng n¨ng ®éng, phong c¸ch th× cöa quyÒn díi chÝnh s¸ch bï lç cña Nhµ níc ngµy cµng kh«ng ®em l¹i bÊt cø mét hiÖu qu¶ kinh tÕ nµo.
§ång thêi do chñ quan cøng nh¾c kh«ng c©n nh¾c tíi sù phñ hîp cña c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, chóng ta ®· kh«ng qu¶n lý cã hiÖu qu¶ c¸c nguån tµi nguyªn s¶n xuÊt cña ®Êt níc, tr¸i l¹i ®· dÉn tíi viÖc sö dông l·ng phÝ mét c¸ch nghiªm träng c¸c nguån tµi nguyªn ®ã. Tµi nguyªn thiªn nhiªn bÞ ph¸ ho¹i, m«i trêng bÞ « nhiÔm, s¶n xuÊt kÐm hiÖu qu¶, Nhµ níc thùc hiÖn bao cÊp trµn lan. Nh÷ng viÖc ®ã g©y ra rÊt nhiÒu hËu qu¶ xÊu cho nÒn kinh tÕ, sù t¨ng trëng kinh tÕ gÆp nhiÒu khã kh¨n, s¶n phÈm trë nªn khan hiÕm, ng©n s¸ch bÞ th©m hôt nÆng nÒn, thu nhËp tõ nÒn kinh tÕ kh«ng ®ñ tiªu dïng, tÝch luü hµng n¨m hÇu nh kh«ng cã vèn ®Çu t chñ yÕu vµo vay vµ viÖn trî cña níc ngoµi. §Õn cuèi nh÷ng n¨m 80, gi¸ c¶ leo thang, khñng ho¶ng kinh tÕ ®i liÒu víi l¹m ph¸t cao ®· lµm cho ®êi sèng nh©n d©n bÞ gi¶m sót thËm chÝ mét sè ®Þa ph¬ng n¹n ®ãi ®ang r×nh rËp. Nguyªn nh©n s©u xa vÒ sù xuy tho¸i nÒn kinh tÕ ë níc ta lµ do ®· ¸p dông dËp khu«n mét m« h×nh kinh tÕ cha thÝch hîp vµ kÐm hiÖu qu¶.
Tríc sù suy tho¸i kinh tÕ nghiªm träng nh trªn, thªm vµo ®ã viÖn trî níc ngoµi bÞ gi¶m sót ®· ®Æt nÒn kinh tÕ níc ta víi sù bøc b¸ch ®ßi hái ph¶i ®æi míi. §æi míi ®Ó tho¸t khái khñng ho¶ng vµ ph¸t triÓn ®i lªn.
2. Sù ra ®êi cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc lµ mét xu híng ph¸t triÓn tÊt yÕu kh¸ch quan.
Tríc nh÷ng tån t¹i vµ bÊt cËp trªn cña nÒn kinh tÕ chØ huy, t¹i §¹i héi §¶ng VI (1986) ®· chñ ch¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ thùc
hiÖn h¹ch to¸n kinh doanh XHCN. §Õn §¹i h«i §¶ng VII §¶ng ta x¸c ®Þnh râ viÖc ®æi míi c¬ chÕ kinh tÕ ë níc ta lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan vµ trªn thùc tÕ ®· diÔn ra ë ®ã, tøc lµ chuyÓn nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN. §©y lµ mét sù thay ®æi vÒ nhËn thøc cã ý nghÜa rÊt quan träng trong lý luËn còng nh trong thùc tÕ l·nh ®¹o cña §¶ng trªn mÆt trËn lµm kinh tÕ. XÐt díi gãc ®é triÕt häc, viÖc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ ®óng ®¾n vµ phï hîp víi quy luËt phñ ®Þnh cña phñ ®Þnh vµ xu thÕ cña thêi ®¹i.
Thø nhÊt, nÕu kh«ng thay ®æi c¬ chÕ kinh tÕ vÉn gi÷ c¬ chÕ kinh tÕ cò th× kh«ng thÓ nµo cã ®ñ s¶n phÈm ®Ó tiªu dïng chø cha muèn nãi ®Õn tÝch luü vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt. Thùc tÕ nh÷ng n¨m cuèi cña thËp kû 80 ®· chØ râ ®îc thùc hiÖn c¬ chÕ kinh tÕ cò cho dï chóng ta liªn tôc ®æi míi hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ nhng hiÖu qu¶ ®¹t ®îc cña nÌn s¶n xuÊt x· héi rÊt thÊp s¶n xuÊt kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu tiªu dïng x· héi tÝch luü hÇu nh kh«ng cã ®«i khi cßn ¨n lµm vµo c¶ vãn vay níc ngoµi.
Thø hai, do ®Æc trng cña nÒn kinh tÕ tËp trung cßn rÊt cøng nh¾c nªn nã chØ cã t¸c dông thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ trong giai ®o¹n ng¾n vµ chØ cã t¸c dông ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ theo chiÒu réng. NÒn kinh tÕ chØ huy ë níc ta tån t¹i qu¸ dµi do ®ã nã kh«ng nh÷ng kh«ng cã t¸c dông ®¸ng kÓ trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt mµ nã cßn s¶n sinh ra nhiÒu hiÖn tîng tiªu cùc lµm gi¶m n¨ng suÊt chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt.
Thø ba, xÐt vÒ nh÷ng nh©n tè cña kinh tÕ thÞ trêng. VÒ vÊn ®Ò nµy cã rÊt nhª×u ý kiÕn ®¸nh gi¸ kh¸c nhau. NhiÒu ý kiÕn cho r»ng thÞ trêng níc ta lµ thÞ trêng míi h×nh thµnh cßn non yÕu vµ lµ thÞ trêng s¬ khai. Thùc tÕ thÞ trêng ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®îc nh÷ng møc ph¸t triÓn kh¸c nhau ë hÇu hÕt c¸c ®« thÞ vµ c¸c vïng ®ång b»ng ven biÓn. ThÞ trêng trong níc ®· ®îc th«ng suèt vµ v¬n tíi nh÷ng vïng hÎo l¸nh xa x«i vµ ®ang ®îc më réng víi thÞ trêng quèc tÕ. Nhng thÞ trêng ë níc ta ph¸t triÓn cha ®ång bé, cßn thiÕu h¼n thÞ trêng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt nh thÞ trêng lao ®éng, thÞ trêng vèn vµ thÞ trêng ®Êt ®ai vµ vÒ c¬ b¶n vÉn lµ thÞ trêng tù do, møc ®é can thiÖp cña Nhµ níc cßn tÊt thÊp, cha cã sù qu¶n lý chÆt chÏ sù hÖ thèng vµ liªn kÕt c¸c thÞ trêng mét c¸ch ®ång bé theo ph¸p luËt.
Thø t, xÐt vÒ mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i ta thÊy nÒn kinh tÕ níc ta ®ang hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng thÕ giíi, sù giao lu vÒ hµng ho¸, dÞch vô vµ ®Çu t trùc tiÕp cña níc ngoµi lµm cho sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ níc ta gÇn gñi h¬n víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng thÕ giíi. T¬ng quan gi¸ c¶ cña c¸c lo¹i hµng ho¸ quèc tÕ.
Thø n¨m, xu híng chung ph¸t triÓn kinh tÕ cña thÕ giíi lµ sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi níc kh«ng thÓ t¸ch rêi víi sù ph¸t triÓn hoµ nhËp quèc tÕ, sù c¹nh tranh gi÷a c¸c quèc gia ®· lµm thay ®æi h¼n vÒ chÊt, kh«ng cßn lµ d©n sè ®«ng, vò khÝ nhiÒu, qu©n ®éi m¹nh mµ lµ tiÒn lùc kinh tÕ. Môc ®Ých cña c¸c quèc gia lµ t¹o ra ®îc nhiÒu cña c¶i vËt chÊt trong quèc gia cña m×nh ®¹t tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cao, ®êi sèng nh©n d©n ®îc c¶i thiÖn, thÊt nghiÖp thÊp. TiÒm lùc kinh tÕ ®· trë thµnh thíc ®o chñ yÕu vai trß vµ søc m¹nh cña mçi d©n téc lµ c«ng cô chñ yÕu ®Ó b¶o vÖ uy tÝn vµ duy tr× søc m¹nh cña c¸c §¶ng cÇm quyÒn. V× vËy chóng cÇn ph¶i ®æi míi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ còng nh nh÷ng mÆt x· héi kh¸c ®Ó kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña §¶ng cña d©n téc m×nh trªn trêng quèc tÕ.
Thø s¸u, sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ theo c¬ chÕ thÞ trêng kh«ng thÓ nµo gi¶i quyÕt ®îc nh÷ng vÊn ®Ò do chÝnh c¬ chÕ vµ b¶n th©n ®êi sèng kinh tÕ- x· héi ®Æt ra. §ã lµ t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp l¹m ph¸t khñng ho¶ng, « nhiÔm m«i trêng, sù bïng næ d©n sè còng nh nh÷ng hiÖn tîng x· héi kh¸c. nh÷ng t×nh tr¹ng vµ hiÖn tîng trªn ë møc ®é kh¸c nhau trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp ®Òu cã t¸c dông ngîc trë l¹i lµm c¶n trë sù ph¸t triÓn b×nh thêng cña x· héi nãi chung vµ cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nãi riªng, v× vËy, sù t¸c ®éng cña Nhµ níc mét chñ thÓ cã kh¶ n¨ng nhËn thøc vµ vËn dông c¸c quy luËt kh¸ch quan vµo nÒn kinh tÕ lµ mét tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi.
Nh vËy, nh×n l¹i ta thÊy, ViÖt Nam trong thêi kú dµi tiÕn hµnh x©y dùng nÒn kinh tÕ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, phñ ®Þnh “bµn tay v« h×nh” cña thÞ trêng, c¬ chÕ nµy ®· cã mét vai trß lÞch sö trong nh÷ng n¨m 1950-1979 vµ ®· cã t¸c dông ®¸ng kÓ trong viÖc tËp trung c¸c nguån lùc phôc vô cho sù nghiÖp x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi vµ ®¸p øng nhu cÇu cña cuéc kh¸ng chiÕn gi¶i phãng d©n téc, thèng nhÊt ®Êt níc. Song c¬ chÕ nµy ®· ®îc duy tr× qu¸ l©u, lµm cho tõ tËp trung ë møc cÇn thiÕt chuyÓn sang tËp trung cao ®é, ph¸t sinh quan liªu bao cÊp k×m h·m vµ c¶n trë sù ph¸t triÓn kinh tÕ trong thêi b×nh. §øng tríc yªu cÇu vµ nhiÖm vô míi, khi thay ®æi, ®ång thêi nhËn thøc s©u s¾c phÐp phñ ®Þnh biÖn chøng lµ c¸i míi sÏ tÊt yÕu kh¸ch quan ra ®êi thay thÕ cho c¸i cò kh«ng cßn phï hîp n÷a, v× vËy, trong §¹i héi lÇn thø IV cña §¶ng (1986), §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· m¹nh d¹n ®a ra ®êng lèi ®æi míi, ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ ®Ó chuyÓn nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, c«ng nhËn sù tån t¹i cña thµnh phÇn kinh tÕ t nh©n vµ cã nh÷ng chÝnh s¸ch më réng hîp t¸c quèc tÕ nh»m ®a nÒn kinh tÕ níc ta dÇn dÇn héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Theo híng c¨n b¶n cña sù ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý ®· ®îc ®¹i héi VI cña §¶ng x¸c ®Þnh vµ tiÕp tôc ®îc §¹i héi VII §¶ng kh¼ng ®Þnh: “TiÕp tôc xo¸ bá c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp, h×nh thµnh ®ång bé vµ vËn hµnh cã hiÖu qu¶ c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc ”.
2. TÝnh kÕ thõa khi chuyÓn nÒn kinh tÕ tËp trung qua liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc ë ViÖt Nam.
Tríc ®©y do chñ quan nãng véi muèn x©y dùng mét nÒn kinh tÕ thuÇn khiÕt XHCN, Nhµ níc ta ®· x©y dùng mät nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung cao ®é víi thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh vµ tËp thÓ lµ chñ yÕu mµ kh«ng chó ý tíi yÕu tè thÞ trêng, hµng ho¸ s¶n xuÊt ra ®îc ®Þnh gi¸ s½n vµ kh«ng tu©n theo nh÷ng quy luËt cña thÞ trêng. Trªn thùc tÕ, c¬ chÕ kinh tÕ ®ã ®· lµ vËt c¶n ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Do ®ã nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ra ®õi mang tÝnh kh¸ch quan nã lµ kÕt qu¶ cña gi¶i quyÕt m©u thuÉn tù cã cña nÒn kinh tÕ tù cung tù cÊp. Tuy nhiªn, khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn kh«ng cã nghÜa lµ phñ ®Þnh s¹ch tr¬n tÊt c¶ nh÷ng g× cña nÒn kinh tÕ cò mµ lµ mét sù chuyÓn ®æi cã tÝnh chÊt kÕ thõa, trªn c¬ së kh¾c phôc, söa ®æi nh÷ng tån t¹i, sai lÇm vèn cã vµ ph¸t huy nh÷ng mÆt tèt, mÆt tÝch cùc cña nã, ®iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn nh sau:
Tríc hÕt ®ã lµ viÖc c«ng nhÊn sù tån t¹i cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c bªn c¹nh hai thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh vµ kinh tÕ tËp thÓ.
X©y dùng nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn hiÖn nay ë ViÖt Nam gåm c¸c thµnh phÇn kinh tÕ: Thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh, thµnh phÇn kinh tÕ tËp thÓ, thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ, kinh tÕ t b¶n t nh©n..... Nh vËy mÆc dï ®· phñ ®Þnh lo¹i bá nh÷ng mÆt yÕu kÐm cña nÒn kinh tÕ cò nhng nÒn kinh tÕ míi ®· biÕt kÕ thõa nh÷ng yÕu tè tÝch cùc cña nÒn kinh tÕ tríc vµ ph¸t triÓn nã mét c¸ch toµn diÖn tèt h¬n. Hai thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh vµ thµnh phÇn kinh tÕ tËp thÓ vÉn gi÷ vai trß chñ ®¹o trong ®êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ. Nh÷ng bíc ®æi míi quan träng cña §¶ng cña Nhµ níc lµ viÖc thõa nhËn sù tån t¹i cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nh kinh tÕ b¶n t nh©n. Víi sù chuyÓn ®æi ®ã, ph©n c«ng lao ®éng x· héi víi t c¸ch lµ c¬ së kinh tÕ cña s¶n xuÊt hµng ho¸ ch¼ng nh÷ng kh«ng mÊt ®i, tr¸i l¹i ngµy cµng ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u.
ë níc ta ngµy cµng cã nhiÒu ngµnh nghÒ míi ra ®êi vµ ph¸t triÓn. bªn c¹nh nh÷ng ngµnh nghÒ míi ra ®êi vµ ph¸t triÓn ®ã, nh÷ng ngµnh nghÒ cæ truyÒn cã tiÕng kh«ng chØ trong níc mµ c¶ thÕ giíi, cã tiÒm n¨ng lín mµ tríc ®©y bÞ c¬ chÕ kinh tÕ cò lµm mai mét nay ®îc phôc håi vµ ph¸t triÓn. Trong néi bé tõng khu vùc, tõng ngµnh, ®Þa ph¬ng, ph©n c«ng lao ®éng ngµy cµng chi tiÕt h¬n. §iÒu ®ã ®îc ph¶n ¸nh ë tÝnh phong phó, ®a d¹ng vµ chÊt lîng cao h¬n cña s¶n phÈm lao ®éng ®a ra trªn thÞ trêng. Sù chuyªn m«n ho¸ vµ hîp t¸c ho¸ lao ®éng ®· vît khái ph¹m vi quèc gia trë thµnh quèc tÕ.
Cïng víi viÖc c«ng nhËn sù tån t¹i cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau lµ sù ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm lao ®éng nh së h÷u toµn d©n, së h÷u tËp thÓ, së h÷u c¸ thhÓ cña nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá, së h÷u t nh©n t b¶n chñ nghÜa, së h÷u hçn hîp kh¸c: t b¶n Nhµ níc, C«ng ty cæ phÇn.
§©y còng lµ mét bíc ngoÆt quan träng ®Ó gi¶i phãng søc lao ®éng, t¹o ®iÒu kiÖn cho quan hÖ s¶n xuÊt ph¸t triÓn phï hîp víi tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn cña thêi ®¹i.
Ngoµi viÖc chuyÓn ®æi t tëng m¹nh mÏ vÒ viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷u, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, tÝnh kÕ thõa trong c«ng cuéc ®æi míi ë níc ta cßn ®îc thÓ hiÖn trong viÖc tiÕp tôc duy tr× vµ ph¸t huy c«ng cô kÕ ho¹ch ho¸ mét c¸ch linh ho¹t b»ng viÖc kÕt hîp “bµn tay v« h×nh” víi “bµn tay h÷u h×nh”. NÒn kinh tÕ níc ta, tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung phô thuéc hoµn toµn vµo sù qu¶n lý cña Nhµ níc ®· chuyÓn sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, t«n träng nh÷ng quy luËt kh¸ch quan cña thÞ trêng nh quy luËt cung cÇu, quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt c¹nh tranh... nhng kh«ng ph¶i ®Ó cho nh÷ng quy luËt nµy tù do chi phèi ®iÒu tiÕt thÞ trêng mµ ë ®©y cã sù can thiÖp cña Nhµ níc. Nhµ níc xuÊt hiÖn võa víi t c¸ch lµ mét chñ thÓ kinh tÕ ho¹t ®éng kinh doanh trªn thÞ trêng, võa víi t c¸ch lµ mét chñ thÓ qu¶n lý, b»ng nh÷ng chÝnh s¸ch linh ho¹t cña m×nh ®Ó ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng cña thÞ trêng. Nhµ níc kh«ng cßn ®a ra kÕ ho¹ch s¶n xuÊt c¸i g×, s¶n xuÊt bao nhiªu mµ vÊn ®Ò nµy sÏ ®îc thùc hiÖn bëi thÞ trêng. Nhµ níc can thiÖp víi t c¸ch ®Þnh híng, ®iÒu tiÕt trªn c¬ së ®a ra c¸c kÕ ho¹ch dµi h¹n.
Nh vËy nÒn kinh tÕ míi kh«ng thæi phång, tuyÖt ®èi ho¸ vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc tíi møc phñ nhËn thñ tiªu vai trß chñ thÓ kinh tÕ cña c¸c C«ng ty, XÝ nghiÖp, c¸c tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh ®éc lËp. Thùc hiÖn qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ níc trong c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung quan liªu bao cÊp lµ sai lÇm. Tr¸i l¹i vÞn vµo viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn vËn ®éng cña c¸c quy luËt kh¸ch quan mµ l¹i bá vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ níc còng kh«ng ®óng. ë ViÖt Nam hiÖn nay ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn víi sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN tøc lµ mét mÆt ph¶i tiÕp tôc cñng cè l¹i nÒn kinh tÕ thÞ trêng víi sù qu¶n lý cña Nhµ níc, mÆt kh¸c ph¶i kh«ng ngõng ph¸t huy vai trß cña Nhµ níc, cña §¶ng, lu«n b¶o ®¶m niÒm tin cña ngêi lao ®éng.
H¬n n÷a, c¬ chÕ thÞ trêng víi sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN ®ang trë thµnh c¬ chÕ vËn hµnh cña nÒn kinh tÕ níc ta. ViÖc bæ sung ph¸p luËt tiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ vµ ng©n s¸ch vÒ kÕ ho¹ch ho¸, vÒ gi¸, tû gi¸, tµi chÝnh, Ng©n hµng, lao ®éng, tiÒn c«ng, ®Êt ®ai... ®ang t¹o m«i trêng thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng tù chñ tù chÞu tr¸ch nhiÖm trong s¶n xuÊt kinh doanh.
3. Nh÷ng thµnh tùu cña c«ng cuéc ®æi míi.
Víi sù chuyÓn ®æi s©u s¾c trong ®êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ, chóng ta ®· ®¹t gi¶i quyÕt ®îc hµng lo¹t c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ c¬ b¶n nh:
- Thóc ®Èy qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt nhanh chãng, lµm cho sù ph©n c«ng lao ®éng, chuyªn m«n s¶n xuÊt còng s©u s¾c, h×nh thµnh c¸c mèi liªn hÖ kinh tÕ vµ sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ ngêi s¶n xuÊt, t¹o tiÒn ®Ò cho sù hîp t¸c lao ®éng ngµy cµng chÆt chÏ.
- Thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ sù t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt c¹nh tranh, quy luËt cung cÇu buéc ngêi s¶n xuÊt ph¶i n¨ng ®éng, lu«n c¶i tiÕn kü thuËt, tiÕt kiÖm, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, c¶i tiÕn chÊt lîng vµ h×nh thøc mÉu m· hµng ho¸ cho phï hîp víi nhu cÇu x· héi, t×m mäi c¸ch ®a ra thÞ trêng nh÷ng lo¹i hµng ho¸ míi thÝch hîp víi thÞ hiÕu ngêi tiªu dïng .... kÕt qu¶ lµ thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn g¾n s¶n xuÊt víi thÞ trêng.
- Thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch tô, tËp trung s¶n xuÊt, më réng giai lu kinh tÕ trong níc vµ hoµ nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
- Gi¶i phãng c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ra khái sù trãi buéc cña nÒn s¶n xuÊt khÐp kÝn víi k×m h·m sù ph¸t triÓn cho viÖc tæ chøc vµ qu¶n lý mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao thùc hiÖn víi h×nh thøc quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ.
Thùc tÕ cho thÊy, nÒn kinh tÕ níc ta sau c«ng cuéc ®æi míi kh«ng nh÷ng v÷ng mµ cßn ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu næi bËt, kh¾c phôc nhiÒu mÆt ®×nh ®èn, suy tho¸i, tèc ®é t¨ng trëng kh¸ vµ liªn tôc, ®iÓn h×nh lµ: L¹m ph¸t ®îc ®Èy lïi tõ 67% n¨m 1991 xuèng 17,5% n¨m 1992 vµ cßn 5,2% n¨m 1993. §Õn nay l¹m ph¸t cña níc ta chØ cßn 0,1%. Tæng s¶n phÈm trong níc t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m 7,2%. S¶n xuÊt N«ng nghiÖp ph¸t triÓn t¬ng ®èi toµn diÖn, vÊn ®Ò l¬ng thùc ®îc gi¶i quyÕt tèt, s¶n lîng l¬ng thùc n¨m 1993 xÊp xØ 25 triÖu tÊn, vît møc ®Ò ra trong n¨m 1995. HiÖn nay, níc ta ®· v¬n lªn lµ níc xuÊt khÈu g¹o ®øng thø 2 trªn thÕ giíi. S¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®¹t nhÞp ®é t¨ng trëng b×nh qu©n hµng n¨m 13% cao h¬n chØ tiªu ®Ò ra cho kÕ ho¹ch. N¨ng lùc s¶n xuÊt mét sè ngµnh vµ s¶n phÈm quan träng nh: ®iÖn, dÇu, dÇu th«, thÐp, xi m¨ng .... ®îc t¨ng thªm. HÖ thèng th«ng tin liªn l¹c më réng nhanh víi thiÕt bÞ c«ng nghÖ míi. C¸c ngµnh x©y dùng, vËn t¶i, th¬ng nghiÖp dÞch vô kh¸c ®Òu ph¸t triÓn. C¬ cÊu kinh tÕ ®ang biÕn ®æi, mét sè ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh míi xuÊt hiÖn. Quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i ®îc më réng theo híng ®a d¹ng ho¸ vµ ®a ph¬ng ho¸. §· kh¾c phôc ®îc hÇu hÕt hËu qu¶ do thÞ trêng truyÒn thèng bÞ gi¶m sót ®ét ngét: më réng giao lu víi nhiÒu b¹n hµng míi, t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng n¨m xÊp xØ 20%. TÝnh ®Õn n¨m 1993 ®· cÊp 836 giÊy phÐp ®Çu t níc ngoµi víi tæng sè vèn ®Çu t ®¨ng ký lµ 7,5 tû USD nhng tíi n¨m 1996 ®· cÊp 16454 giÊy phÐp ®Çu t níc ngoµi víi tæng sè vèn ®¨ng ký ®· lµ 21,8 tû USD, bíc ®Çu thu hót thªm viÖn trî ph¸t triÓn vµ vèn vay u ®·i tõ c¸c ChÝnh phñ: lËp l¹i quan hÖ b×nh thêng víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh tiÒn tÖ quèc gia.
Tuy vËy theo nhËn ®Þnh cña §¶ng ta th× c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®ang trong gia ®o¹n h×nh thµnh, c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc bíc ®Çu ®îc s¾p xÕp vµ ®¨ng ký l¹i. §· gi¶m bít mét sè lîng lín nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç kÐo dµi. Sè ®¬n vÞ kinh doanh cã hiÖu qu¶ t¨ng lªn. Khu vùc kinh tÕ Nhµ níc nh×n chung vÉn ph¸t triÓn, n¾m nh÷ng lÜnh vùc then chèt vµ gi÷ vÞ trÝ chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ quèc doanh, tû träng GDP t¨ng tõ 34% n¨m 1990 lªn 39,9% n¨m 1992. Hîp t¸c x· N«ng nghiÖp cã ph¬ng híng ®æi míi râ h¬n kÓ tõ ®¹i héi Trung ¬ng Vi vai trß tù chñ cña c¸c hé n«ng d©n ®îc kh¼ng ®Þnh. Mét sè lo¹i h×nh kinh tÕ hîp t¸c x· míi xuÊt hiÖn. LuËt ®Êt ®ai chÝnh thøc giao quyÒn sö dông ruéng ®Êt æn ®Þnh l©u dµi cho d©n. §· gióp kinh tÕ hé n«ng d©n cã thªm ®éng lùc ph¸t triÓn míi. Kinh tÕ c¸ thÓ vµ kinh tÕ t b¶n t nh©n ph¸t triÓn ®¸ng kÓ. Doanh nghiÖp cæ phÇn vµ liªn doanh thu hót vèn ®Çu t thuéc nhiÒu h×nh thøc së h÷u xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu.
PhÇn III: Xu híng cña nÒn kinh tÕ vµ mét sè gi¶i ph¸p
T¹i ®¹i héi VIII §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh râ “X©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng, ®èi víi t¨ng cêng vai trß qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN”
§Þnh híng XHCN lµ sù lùa chän vÒ môc tiªu, con ®êng tiÕn lªn CNXH cña mét quèc gia, d©n téc dùa trªn nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan cho phÐp vµ bao hµm mét néi dung kinh tÕ, chÝnh trÞ x· héi réng lín (Liªn hÖ ®Þnh híng XHCN nh×n tõ gãc ®é triÕt häc – t¹p chÝ triÕt häc sè 4 (116) th¸ng 8-2000 trang 62)
Nh vËy kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë níc ta cã ®Æc ®iÓm mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu b×nh ®¼ng tríc ph¸p luËt, nÒn kinh tÕ Êy lÊy c¸c thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn së h÷u x· héi vµ së h÷u tËp thÓ lµm nÒn t¶ng, lÊy kinh tÕ Nhµ níc lµm chñ ®¹o, lÊy viÖc thùc hiÖn môc tiªu d©n giµu, níc m¹nh x· héi c«ng b»ng v¨n minh lµm môc tiªu.
Muèn vËy nÒn kinh tÕ Êy ph¶i ®¶m b¶o:
- Cã t¨ng trëng kinh tÕ cao, bÒn v÷ng, æn ®Þnh
- LÊy viÖc gi¶i phãng søc lao ®éng lµm c¨n cø chñ yÕu ®Ó ho¹ch ®Þnh c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ, h×nh thøc së h÷u
- Lµm cho nÒn kinh tÕ Nhµ níc ph¸t triÓn tríc hÕt vÒ chÊt ®Ó n¾m vai trß chñ ®¹o kinh tÕ Nhµ níc cïng víi kinh tÕ hîp t¸c dÇn dÇn trë thµnh nÒn t¶ng.
- X¸c ®Þnh vµ còng cè n©ng cao ®Þa vÞ lµm chñ cña ngêi lao ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c«ng b»ng x· héi phï hîp tõng bíc víi sù t¨ng trëng kinh tÕ.
- Thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi:
Do ®ã ®Ó thùc hiÖn chñ tr¬ng cña §¶ng ®Ò ra: “Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng XHCN cÇn cã c¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn”.
C¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn.
Theo ph¬ng diÖn triÕt häc khi chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ c¬ chÕ thÞ trêng víi ù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN, ®Ó ®¹t ®îc mét nÒn kinh tÕ v÷ng m¹nh th× tríc hÕt ph¶i t×m ra con ®êng nhanh nhÊt ®Ó thùc hiÖn ®ång bé c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN.
- §Èy m¹nh c¸ch m¹ng khoa khäc – c«ng nghÖ nh»m ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸. §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh muèn ph¸t triÓn kinh tÕ th× ph¶i ®Èy m¹nh c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc – c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt vµ lu th«ng, ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng.
- Nhµ níc cÇn chØ ®¹o x©y dùng ®óng ®¾n quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña c¸c vïng, c¸c tØnh trë thµnh vïng, tØnh kh¸ giµu cã. u tiªn tËp trung ®Çu t ng©n s¸ch Nhµ níc ® ph¸t triÓn nhanh kinh tÕ x· héi cña c¸c t×nh khã kh¨n theo quy ho¹ch ph¸t triÓn ®· ®îc duyÖt.
- Më réng ph©n c«ng lao ®éng, ph©n bè l¹i lao ®éng vµ d©n c trong ph¹m vi c¶ níc còng nh tõng ®Þa ph¬ng, tõng vïng theo híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ph©n c«ng l¹i lao ®éng gi÷a c¸c ngµnh theo híng chuyªn m«n ho¸, hîp t¸c ho¸, lao ®éng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô t¨ng tuyÖt ®èi vµ t¬ng ®èi.
- Më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i: Ta ph¶i ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc, ®a ph¬ng ho¸ ®èi t¸c ph¶i qu¸n triÖt nguyªn t¾c ®«i bªn cïng cã lîi. Ph¶i triÖt ®Ó khai th¸c lîi thÕ cña ®Êt níc trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ nh»m khai th¸c tiÒm n¨ng lao ®éng, tµi nguyªn thiªn nhiªn cña ®Êt níc, thu hót vèn ®Çu t, kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, kinh nghiÖm qu¶n lý cña c¸c níc kh¸c.
- §µo t¹o ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ vµ c¸c nhµ kinh doanh giái phï hîp víi yªu cÇu cña kinh tÕ thÞ trêng.
- §æi míi vµ n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý cña Nhµ níc ®èi víi doanh nghiÖp Nhµ níc.
- Thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn coi ®©y lµ ®iÒu kiÖn c¬ së, ®Ó thóc ®Èy kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn nhê ®ã mµ sö dông cã hiÖu qu¶ søc m¹nh tæng hîp cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ huy ®éng nh÷ng tiÒm n¨ng to lín cßn bÞ ph©n t¸n cña x· héi vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt.
- Gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ hoµn thiÖn vÒ hÖ thèng ph¸p luËt ®æi míi c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ, gi¸ c¶.
Qu¸ tr×nh vËn ®éng cña lÞch sö nh©n lo¹i chØ thÊy mÆt lý luËn, mÆt t tëng khoa khäc hoÆc ®êng lèi hay m·i m·i chØ lµ lý thuyÕt tån t¹i trªn giÊy tê nÕu chóng kh«ng ®îc thÓ chÕ ho¸ thµnh hiÕn ph¸p, ph¸p luËt, thµnh c¬ chÕ chÝnh s¸ch cña Nhµ níc chØ cã b»ng søc m¹nh cña hiÖn ph¸p, ph¸p luËt chÝnh s¸ch cña Nhµ níc, ®Þnh híng XHCN míi cã thÓ ®i vµo cuéc sèng nhê ®ã c¸c n¨ng lùc s¶n xuÊt hiÖn cã trong x· héi ta míi ®îc gi¶i phãng, ®îc cëi bá nh÷ng xiÒng xÝch cña chÕ ®é cò, nh÷ng tËp qu¸n, lÒ lèi lµm ¨n, l¹c hËu. Nhê ®ã chóng ta míi lËp ®îc nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®ång bé, míi cã kh¶ n¨ng khai th¸c ®îc c¸c lîi thÕ c¹nh tranh thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn víi nhÞp ®iÖu nhanh m¹nh vµ v÷ng ch¾c.
KÕt luËn
Khi xem xÐt sù ph¸t triÓn cã mét vÊn ®Ò ®îc ®Æt ra lµ sù ph¸t triÓn diÔn ra theo chiÒu híng nµo? Quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng, triÕt häc M¸c ®· mang l¹i c©u tr¶ lêi cho vÊn ®Ò trªn ë chç: Tõ nh÷ng thay ®æi vÒ lîng thµnh nh÷ng thay ®æi vÒ chÊt, sù ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp dÉn tíi m©u thuÉn ®îc gi¶i quyÕt, sù vËt cò mÊt ®i, sù vËt míi ra ®êi. Sù ra ®êi ®ã lµ mét m¾t xÝch trong sîi d©y xÝch ph¸t triÓn vµ lµ kÕt qu¶ cña sù phñ ®Þnh c¸i cò, c¸i lçi thêi trªn c¬ së kÕ thõa, lÆp l¹i nhng kh«ng quay trë l¹i mµ cã tÝnh chÊt tiÕn lªn cña sù ph¸t triÓn.
Nh×n vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ níc ta, chóng ta thÊy viÖc chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan phï hîp víi quy luËt ph¸t triÓn. Trong c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ, chóng ta ®· xo¸ bá vµ kh¾c phôc ®îc nh÷ng khuyÕt, h¹n chÕ cña nÒn kinh tÕ míi phï hîp víi xu híng ph¸t triÓn tÊt yÕu cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. §©y lµ bíc ph¸t triÓn cao h¬n so víi nÒn kinh tÕ cò nhng chóng ta cÇn ph¶i nhËn thøc s©u s¾c r»ng ®©y kh«ng ph¶i lµ sù ph¸t triÓn cao nhÊt bëi mäi sù vËt hiÖn tîng ®Òu tån t¹i trong lßng nã nh÷ng m©u thuÉn, vµ c¸i míi sÏ ra ®êi ®Ó thay thÕ c¸i cò. ChÝnh v× vËy mµ trªn con ®êng ph¸t triÓn kinh tÕ cña m×nh, chóng ta lu«n ph¶i nghiªn cøu t×m tßi ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ®¹t ®îc nh÷ng bíc ph¸t triÓn cao h¬n.
Tµi liÖu tham kh¶o
1. Gi¸o tr×nh triÕt häc M¸c – LªNin – NXB ChÝnh trÞ quèc gia – TËp II
2.V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI
3. V¨n KiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VII
4.V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VIII
5.T¹p chÝ triÕt häc, sè 1 (101), th¸ng 2 - 1998.
7. T¹p chÝ triÕt häc sè 4 (116) th¸ng 8-2000
Môc lôc
A.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- Khái niệm phủ định biện chứng trong triết học Mác – LêNin với việc phân tích đổi mới kinh tế ở Việt Nam.doc