Khai thác hệ thống truyền lực thuỷ cơ trên xe mercedes

ng quay , khoang dÇu t¹o nªn bëi gi÷a c¸c bÒ mÆt r¨ng t¨ng dÇn thÓ tÝch , t­¬ng øng víi qu¸ tr×nh hót , tiÕp theo khoang dÇu bÞ thu hÑp thÓ tÝch vµ t¨ng ¸p suÊt . Qu¸ tr×nh b¬m nµy x¶y ra liªn tôc t¹o nªn ¸p suÊt dÇu cho ®­êng dÇu ra , cung cÊp cho hÖ thèng thuû lùc . CÊu t¹o cña côm b¸nh r¨ng hµnh tinh . H×nh II.12 : CÊu t¹o cña bé truyÒn hµnh tinh hép sè W5A030 . 1; vßng chÆn . 2+4 ; b¹c trôc .3 d·y hµnh tinh tr­íc . 5; vßng ch¾n dÇu . 6; trôc vµo . 7 ; b¹c ®ì . 8+10; bac trôc . 9; trôc ra . 11;b¸nh r¨ng hµnh tinh . 12; b¸nh r¨ng ngo¹i lu©n . 13; vßng c¨n .14; ®Üa ®ì . 15+20; vßng ®Öm .16; vßng c¨n .17; khíp 1 chiÒu F1 . 18 lß xo ®iÒu chØnh kho¸ . 19; khíp 1 chiÒu truc ra . 21; vßng ®iÒu chØnh. 22; vá ly hîp . 23; vßng kho¸ h·m CÊu t¹o cña ly hîp K1. H×nh II.13 : CÊu t¹o cña ly hîp K1 1; vßng dÖm . 2; kho¸ bi. 3; pitt«ng dÉn h­íng . 4; vßng chÆn .5; pitt«ng ®Èy . 6; vßng c¨n trong .7 vßng c¨n ngoµi . 8; pitt«ng ly hîp .9; lß xo vµ gi¸ ®Èy . 10+15 vßng chÆn . 11; vßng thÐp . 12+14®Üa Ðp .13; ®Üa ma s¸t * CÊu t¹o cña ly hîp sau K2 . H×nh II.14 : CÊu t¹o c¸c chi tiÕt cña ly hîp sau K2 1; vßng chÆn . 2+4; ®Üa Ðp . 3; ®Üa ma s¸t . 5; vßng chÆn . 6; pitt«ng vµ lß xo më. 7 ; lß xo . 8 ; pitt«ng 9+10 ; vong c¨n ngoµi vµ trong . 11; vá ly hîp CÊu t¹o cña khíp 1 chiÒu F2 H×nh II.15 : CÊu t¹o cña khíp 1 chiÒu F2 1; æ l¨n trong. 2; æ l¨n ngoµi. 3; cßng c¸ch æ . 4;vßng ®Öm .5 ;vßng ch¨n .6; ®Üa ®ì . 7 vßng chÆn .8 ; moay o khíp 1 chiÒu * CÊu t¹o cña phanh d¶i (Phanh h·m B1) H×nh II.16 : CÊu t¹o cña phanh d¶i (Phanh h·m B1) D¶i phanh ®­îc chÕ t¹o tõ thÐp lµ máng , bÒ mÆt trong ®­îc d¸n mét líp atbet cã chiÒu dµy 0,8-1,2 mm lµm bÒ mÆt ma s¸t . CÊu tróc hai ®Çu cña d¶i phanh t¹o nªn c¸c ®iÓm tú . Tang trèng lµ bÒ mÆt h×nh trô trßn . Gi÷a hai bÒ mÆt lµm viÖc cã khe hë nhá ®¶m b¶o tang trèng quay tù do . Khe hë nµy ®­îc quyÕt ®Þnh bëi c¬ cÊu cã bu l«ng ®iÒu chØnh . Khi phanh m« men ma s¸t truyÒn qua c¸c ®Çu tú t¸c dông vµo vá hép sè . Côm pit«ng xy lanh ®iÒu khتn n»m trªn v¸ch ng¨n cña hép sè, mét ®Çu cÇn ®¶y tú vµo pitt«ng , cßn ®Çu kia tú vµo ®iÓm tú cña phanh d¶i . Trong kÕt cÊu cña hép sè hµnh tinh xe toyota-corolla nµy sö dông hai pit«ng ®iÒu khiÓn . Mét pitt«ng lín dïng ®Ó ®iÒu khiÓn ®ãng phanh vµ mét pitt«ng bÐ n»m trong pitt«ng lín ®iÒu khiÓn më phanh . * CÊu t¹o côm ly hîp phanh phÝa sau H×nh II.18 : CÊu t¹o cum ly hîp phanh phÝa sau hép sè 1; vá hép sè . 2; ®Þnh vÞ 3; pitt«ng phanh. 4 ;lß xo lù¬n sãng . 5+ 8+17 ; vßng chÆn . 6; ®Üa Ðp . 7 ®Üa ma s¸t . 9 ; trôc ra .10; vßng ®Öm . 11+13; vßng c¨n . 12; bé truyÒn hµnh tinh. 14; b¸nh r¨ng mÆt trêi. 15; khíp 1 chiÒu ly hîp .16 ; bé ly hîp PhÇn 3. TÝnh to¸n kÐo chuyÓn ®éng th¼ng xe mercedes. 3.1.M« h×nh hÖ thèng truyÒn lùc thuû c¬. Trªn xe MERCEDES sö dông hÖ thèng truyÒn lùc thuû c¬ mét dßng. H×nh 3.1:M« h×nh HTTL thuû c¬ mét dßng trªn xe MERCEDES Trªn m« h×nh nµy, ®éng c¬ vµ bé biÕn m« men ®­îc nèi liÕn víi nhau (kh«ng cã truyÒn ®éng phô) nh­ng vÉn ®¶m b¶o cho ®éng c¬ ho¹t ®éng ®­îc ë vïng cã sè vong quay æn ®Þnh cßn bé biÕn m« men thuû lùc lu«n lu«n ho¹t ®éng ë vïng cã hiÖu suÊt cao. Ngay sau b« biÕn m« men lµ hép sè hµnh tinh ®¶m b¶o cho xe thay ®æi ®­îc m« men vµ tèc ®é. PhÝa sau hép sè hµnh tinh, gièng nh­ ë hÖ thèng truyÒn lùc c¬ khÝ, cã c¬ cÊu truyÒn lùc chÝnh ®Õn c¸c b¸nh xe. ViÖc bè trÝ biÕn m« men ®¶m b¶o cho xe tù ®éng vµ tõ tõ thay ®æi m« men xo¾n theo c¶n mÆt ®­êng, b¶o ®¶m cho ®éng c¬ lµm viÖc æn ®Þnh khi c¶n thay ®æi (Khi c¶n t¨ng lªn ®ét ngét xe vÉn kh«ng chÕt m¸y, n©ng cao ®­îc kh¶ n¨ng th«ng qua vµ kh¶ n¨ng tù b¶o vÖ cña xe), t¨ng lùc kÐo trªn ®­êng cã tÝnh b¸m kÐm, t¨ng tuæi thä cña ®éng c¬ vµ hÖ thèng truyÒn lùc v× kh«ng truyÒn m« men xo¾n tõ ®éng c¬ xuèng hÖ thèng truyÒn lùc vµ ng­îc l¹i kh«ng truyÒn phô t¶i tõ hÖ thèng truyÒn lùc ®Õn ®éng c¬. Ngoµi ra ®éng c¬ lu«n ®­îc sö dông c«ng suÊt lín nhÊt. Trªn biÕn m« men cã bè trÝ ly hîp kho¸ cã nhiÖm vô kho¸ cøng b¸nh b¬m vµ b¸nh tua bin quay thµnh mét khèi khi xe ®· ®¹t ®­îc tèc ®é æn ®Þnh nh»m n©ng cao hiÖu suÊt trong hÖ thèng truyÒn lùc. 3.2.§Æc tÝnh ®éng c¬ . §Ó x©y dùng ®Æc tÝnh quy dÉn cña ®éng c¬ vÒ trôc b¸nh tua bin cña b« biÕn m« men ta ph¶i x©y dùng ®Æc tÝnh ngoµi cña ®éng c¬. §Æc tÝnh ngoµi cña ®éng c¬ lµ nh÷ng ®­êng cong biÓu diÔn mèi quan hÖ gi÷a Ne vµ Me vµo sè vßng quay ne. Trong tr­êng hîp kh«ng cã ®å thÞ ®Æc tÝnh ngoµi mµ chØ cã c¸c gi¸ trÞ m« men vµ c«ng suÊt t¹i mét sè ®iÓm ®Æc biÖt, cã thÓ dïng c«ng thøc thùc nghiÖm ®­îc sö dông phæ biÕn hiÖn nµy lµ c«ng thøc L©y®Ðcman ®Ó x¸c ®Þnh c¸c gi¸ trÞ Ne vµ Me theo ne khi ®· biÕt NeN vµ MeN cho tr­íc cña ®éng c¬: 3.2.1.C¬ s¬ lý thuyÕt cu¶ thuËt to¸n : Quan hÖ Me=f(ne) nhËn ®­îc khi thö nghiÖm ®éng c¬ th­êng thÓ hiÖn d­íi d¹ng ®å thÞ (H×nh 3.2). Theo l©y §Ðc Man, mét c¸ch gÇn ®óng cã thÓ biÓu diÔn chóng ë d¹ng sau ®©y: Me=MeN.[a+b.()-c.()2] (3.1) Trong (3.1) MeN, neN lµ m« men xo¾n vµ sè vßng quay t¹i ®iÓm ®¹t c«ng suÊt lín nhÊt; a, b, c–lµ c¸c hÖ sè phô thuéc ®Æc tÝnh ngoµi cña tõng ®éng c¬ cô thÓ. Ta ®­a (3.1) vÒ d¹ng sau ®©y: y=a+b.x+-cx2 (3.2) Trong ®ã: y= ; x= ; (3.3) §Ó x¸c ®Þnh hÖ sè a, b, c chóng ta cã thÓ sö dông c«ng thøc néi suy lagarang ®Ó biÓu diÔn quan hÖ gi¶i tÝch y=f(x). Trªn ®Æc tÝnh thùc ta chän 3 ®iÓm ®Æc biÖt cã c¸c gi¸ trÞ to¹ ®é nh­ sau: §iÓm 1(nemin,Memin); §iÓm 2(neM,Memax); §iÓm 3(neN,MeN); H×nh 3.2: §Æc tÝnh ngoµi ®éng c¬ ®èt trong Theo (3.2) ta tÝnh c¸c gÝa trÞ to¹ ®é t­¬ng øng trªn ®­êng y=f(x) nh­ sau: y1= ; y2=; y3==1; x1=; x2=; x3==1; Sö dông c«ng thøc néi suy lagarang ta cã: y=y1.+ y2.+ y3. ; (3.4) Sau khi biÕn ®æi (3.4) ta nhËn ®­îc c¸c biÕn x¸c ®Þnh a, b, c nh­ sau: a=A1.x2.x3+A2.x1.x3+A3.x1.x2 ; b=-[A1.(x2+x3)+A2.(x1+x3)+A3.(x1+x2)]; (3.5) ; c=-(A1+A2+A3); Trong ®ã: A1=; A2=;A3=; (3.6) Trong tr­êng hîp kh«ng cã ®ñ c¸c sè liÖu vÒ ®Æc tÝnh ngoµi ®éng c¬, mµ chØ cã th«ng sè cña hai ®iÓm trªn ®Æc tÝnh lµ neM , Memax; neN; Nemax. C¸c gi¸ trÞ nµy th­êng cã trong c¸c tµi liÖu kü thuËt theo xe. Chóng ta cã thÓ x¸c ®Þnh c¸c hÖ sè a, b, c, nh­ sau: LÊy ®¹o hµm Me theo ne t¹i neN ta cã =0 t­¬ng øng víi c¸c gi¸ trÞ: neM =b.; Sau khi thay gi¸ trÞ neM vµo (3.1), ta nhËn ®­îc: Memax = MeN.[a+] ; (3.7) MÆt kh¸c khi ne=neN th× Ne=Nemax theo c«ng thøc L©y §ec Man viÕt cho c«ng suÊt Ne=f(ne) ta nhËn ®­îc: a+b+c=1 ( 3.8) §èi víi ®éng c¬ kh«ng cã h¹n chÕ sè vßng quay th× ë sè vßng quay neN, ta cã : =0 . VËy ta cã : a+2b-3c=0 (3.9) Trªn c¬ së c¸c biÓu thøc (3.7), (3.8), (3.9), ta cã c¸c biÓu thøc x¸c ®Þnh c¸c hÖ sè a, b, c trong c¸c tr­êng hîp trªn nh­ sau: *Tr­êng hîp ®éng c¬ sö dông bé h¹n chÕ sè vßng quay (hoÆc bé ®iÒu tèc): a=1-; b=2.; c=; (3.10) *Tr­êng hîp ®éng c¬ kh«ng cã bé h¹n chÕ sè vßng quay (hoÆc bé ®iÒu tèc) a=2- ; b= ; c= ; (3.11) ; Trong c¸c c«ng thøc (3.10), (3.11): Md=(KM-1).100 - Lµ m« men xo¾n dù tr÷ cña ®éng c¬. KM= - Lµ hÖ sè thÝch øng cña ®éng c¬ theo m« men xo¾n. Kc= - Lµ hÖ sè thÝch øng cña ®éng c¬ theo sè vßng quay. Trong ®ã: MeN ®­îc tÝnh nh­ sau: ; (3.12) 3.2.2ThuËt to¸n x¸c ®Þnh quan hÖ gi¶i tÝch Me=f(ne); 3.2.2.1.§äc sè liÖu vµo: §äc sè liÖu vÒ to¹ ®é 3 ®iÓm chän trªn ®Æc tÝnh (th­êng lµ 3 ®iÓm ®Æc biÖt ); (nemin,Memin), (neM,Memax), (neN,MeN); Tr­êng hîp kh«ng cã ®Æc tÝnh thùc th× ta ®äc sè liÖu vµo theo sè liÖu cña hai ®iÓm ®Æc biÖt : (neM, Memax), (neN, Nemax); 3.2.2.2.TÝnh to¸n gi¸ trÞ c¸c hÖ sè: +Theo néi suy Lagarang: X¸c ®Þnh gi¸ trÞ x1, y1, x2, y2, x3, y3; +Khi kh«ng cã ®Æc tÝnh thùc: X¸c ®Þnh c¸c gi¸ trÞ Md, KM, Kc; 3.2.2.3.X¸c ®Þnh c¸c gi¸ trÞ hÖ sè: a, b , c +Theo néi suy Lagarang: X¸c ®Þnh theo biÓu thøc (3.5), (3.6 ). +Khi kh«ng cã ®Æc tÝnh thùc: X¸c ®Þnh theo c¸c biÓu thøc (3.10), (3.11) tuú theo lo¹i ®éng c¬ cã h¹n chÕ sè vßng quay hoÆc kh«ng cã h¹n chÕ sè vßng quay: 3.2.2.4.T¹o tÖp sè liÖu ra: KÕt qu¶ in ra cã thÓ lµ c¸c hÖ sè a, b, c vµ c¸c gi¸ trÞ c«ng suÊt hoÆc m« men xo¾n phô thuéc vµo sè vßng quay. Gi¸ trÞ c«ng suÊt x¸c ®Þnh theo biÓu thøc sau ®©y: Ne=Nemax.[a.()+ b.()2-c.()3] ; (3.13) Trong tr­êng hîp ®Æc tÝnh ®éng c¬ cho d­íi d¹ng ®å thÞ, viÖc l­u gi÷ ®å thÞ cho m¸y tÝnh xö lý sÏ khã kh¨n h¬n nh­ng kÕt qu¶ sÏ chÝnh x¸c h¬n. §Ó lµm ®­îc viÖc nµy, ta ph¶i l­u tr÷ ®å thÞ d­íi d¹ng sè (sè ho¸ ®å thÞ) theo c¸c b­íc sau: -Trªn ®å thÞ thùc, trong kho¶ng x¸c ®Þnh cña ®å thÞ chia thµnh (n-1) kho¶ng x1 , x2 , ..., xn Sè l­îng kho¶ng chia n cµng lín cµng chÝnh x¸c nh­ng l¹i ®ßi hái nhiÒu c«ng søc. -Theo ®å thÞ x¸c ®Þnh c¸c gi¸ trÞ t­¬ng øng y1,y2,.., yn. Nh­ vËy, d÷ liÖu ®­îc l­u d­íi d¹ng m¶ng hai chiÒu. PhÐp gi¶i ®å thÞ lµ phÐp “C¾t ®å thÞ” tøc lµ øng víi mçi gi¸ trÞ xi bÊt kú, thùc hiÖn phÐp chiÕu theo ph­¬ng y x¸c ®Þnh gi¸ trÞ yi t­¬ng øng vµ ng­îc l¹i. NÕu gi¸ trÞ x r¬i ®óng vµo mét trong c¸c mèc chia th× gi¸ trÞ y tra ®­îc lµ chÝnh x¸c. Tr­êng hîp gi¸ trÞ x r¬i vµo kho¶ng (xi , xi+1) th× gi¸ trÞ y thu ®­îc nhê phÐp néi suy tuyÕn tÝnh trong kho¶ng ®ã. ChÝnh v× vËy sè l­îng kho¶ng chia cµng lín th× ®é chÝnh x¸c cµng cao. ViÖc sè ho¸ ®å thÞ vµ l­u tr÷ nh­ ®· nªu trªn rÊt cã lîi khi l­u tr÷ kh«ng chØ ®Æc tÝnh ngoµi mµ cßn c¶ khi l­u tr÷ c¸c ®Æc tÝnh côa bé cña ®éng c¬. Nh­ vËy, víi c¸c ph­¬ng ph¸p trªn ta ®· x¸c ®Þnh ®­îc ®Æc tÝnh cña ®éng c¬. Tuy nhiªn ta biÕt r»ng khi ®éng c¬ ho¹t ®éng trªn xe, mét phÇn c«ng suÊt cña ®éng c¬ bÞ tiªu hao cho dÉn ®éng qu¹t giã, m¸y ph¸t ®iÖn, ®iÒu hoµ, tiªu hao do n¹p vµ th¶i khÝ.... Tæn thÊt chung cña thiÕt bÞ ®éng lùc cã thÓ tÝnh theo c«ng thøc sau: ; (3.14) Trong ®ã: NdlN–Tæn thÊt c«ng suÊt chung cña thiÕt bÞ ®éng lùc ë chÕ ®é c«ng suÊt lín nhÊt vµ ®­îc tÝnh theo c«ng thøc sau: NdlN=0,15.NeMax ; (3.15) Víi : neN–Tèc ®é ®éng c¬ t¹i c«ng suÊt lín nhÊt. Tõ ®ã ta cã : ; (3.16) Khi ®ã c«ng suÊt tù do cña ®éng c¬ l¾p trªn xe sÏ lµ: ; (3.17) Dùa vµo quan hÖ gi÷a m« men xo¾n vµ c«ng suÊt cña ®éng c¬, m« men xo¾n thùc cña ®éng c¬ l¾p trªn xe sÏ lµ: ; (3.18) Trong ®ã : MeN - M« men xo¾n cña ®éng c¬ khi c«ng suÊt cña ®éng c¬ lín nhÊt. Tõ c«ng thøc trªn ta x©y dùng ®­îc ®­êng cong m« men xo¾n Md. 3.3.BiÕn m« men thñy lùc BiÕn m« men thuû lùc lµm viÖc theo nguyªn lý truyÒn ®éng thuû ®éng. ­u ®iÓm c¬ b¶n cña bé biÕn m« men thuû lùc lµ: -DÏ thùc hiÖn viÖc ®iÒu chØnh v« cÊp vµ tù ®éng ®iÒu chØnh vËn tèc chuyÓn ®éng cña c¸c c¬ cÊu trong qu¸ tr×nh lµm viÖc. -TruyÒn ®­îc c«ng suÊt lín. -§¶m b¶o lµm viÖc æn ®Þnh kh«ng phô thuéc vµo t¶i träng (c¶n) ngoµi. -KÕt cÊu gän nhÑ, cã qu¸n tÝnh nhá. -§iÒu kiÖn b«i tr¬n c¸c chi tiÕt dÏ dµng. -TruyÒn ®éng ªm. -Chèng qu¸ t¶i. Tuy nhiªn còng cã nh÷ng h¹n chÕ sau: -VËn tèc truyÒn ®éng bÞ h¹n chÕ do hiÖn t­îng va ®Ëp thuû lùc, tæn thÊt cét ¸p, tæn thÊt c«ng suÊt vµ x©m thùc. -Khã lµm kÝn c¸c bé phËn lµm viÖc, chÊt láng c«ng t¸c dÏ bÞ rß rØ hoÆc bÞ lät khÝ lµm gi¶m tÝnh chÊt lµm viÖc æn ®Þnh. -Yªu cÇu ®èi víi chÊt láng c«ng t¸c cao, cã ®é nhít, Ýt thay ®æi theo nhiÖt ®é, æn ®Þnh cao vµ bÒn v÷ng vÒ mÆt ho¸ häc, khã bÞ « xy hãa, khã ch¸y, Ýt hoµ tan n­íc... C¸c th«ng sè c¬ b¶n cña bé biÕn m« men lµ: -TØ sè truyÒn ®éng häc i lµ tØ sè gi÷a tèc ®é cña b¸nh tua bin vµ b¸nh b¬m. ; (3.19) Trong ®ã : nt-Tèc ®é cña b¸nh tua bin. nb-Tèc ®é cña b¸nh b¬m. -HÖ sè biÕn m« men (tØ sè truyÒn ®éng lùc häc): Lµ tØ sè gi÷a m« men trªn trôc b¸nh tua bin vµ trôc b¸nh b¬m: ; (3.20) Trong ®ã : Mt - M« men cña b¸nh tua bin. Mb - M« men cña b¸nh b¬m. Do : nªn : ; (3.21) Trong ®ã : -Lµ HiÖu suÊt cña biÕn m« men. 3.4.Khíp nèi thuû lùc. Khíp nèi thuû lùc dïng ®Ó truyÒn m« men tõ trôc chñ ®éng ®Õn trôc bÞ ®éng mµ kh«ng thay ®æi trÞ sè m« men ®ã. ChÊt láng lµ m«i tr­êng trung gian ®Ó truyÒn c¬ n¨ng thùc hiÖn nèi mÒn c¸c trôc. CÊu t¹o cña nã gåm cã b¸nh b¬m l¾p liÒn trªn trôc chñ ®éng nèi liÒn víi ®éng c¬, b¸nh tua bin l¾p trªn trôc bÞ ®éng. Vá cña khíp nèi l¾p víi b¸nh b¬m t¹o thµnh buång lµm viÖc chøa chÊt láng. Hai trôc chñ ®éng vµ bÞ ®éng t¸ch rêi nhau. C«ng suÊt ®­îc truyÒn tõ trôc chñ ®éng ®Õn trôc bÞ ®éng nhê sù trao ®æi n¨ng l­îng gi÷a hÖ thèng c¸nh dÉn víi m«i chÊt c«ng t¸c. B¸nh b¬m quay vµ truyÒn c¬ n¨ng cho chÊt láng. D­íi t¸c dông cña lùc ly t©m, chÊt láng chuyÓn ®éng däc theo c¸c c¸nh dÉn tõ t©m ra ngoµi b¸nh b¬m víi vËn tèc t¨ng dÇn. Sau ®ã chÊt láng chuyÓn sang tua bin, khi qua c¸c m¸ng dÉn th× truyÒn c¬ n¨ng cho b¸nh ®ã, lµm cho nã quay cïng chiÒu víi b¸nh b¬m. Do ®ã m« men ®­îc truyÒn tõ trôc chñ ®éng sang trô bÞ ®éng. ChÊt láng sau khi ra khái b¸nh tua bin l¹i trë vÒ b¸nh b¬m vµ lÆp l¹i qu¸ tr×nh chuyÓn ®éng trªn mét c¸ch tuÇn hoµn gi÷a hai b¸nh c«ng t¸c. Nh­ vËy, mçi phÇn tö chÊt láng trong khíp nèi thuû lùc thùc hiÖn ®ång thêi hai chuyÓn ®éng: võa quay vßng tuÇn hoµn theo ph­¬ng tõ b¸nh b¬m ®Õn b¸nh tua bin võa quay quanh trôc khíp nèi. ChuyÓn ®éng tæng hîp cña phÇn tö chÊt láng lµ vßng xo¾n èc. *§Æc ®iÓm lµm viÖc cña khíp nèi thuû lùc: -Khíp nèi thuû lùc chØ truyÒn m« men mµ kh«ng biÕn ®æi m« men ®ã. Theo ph­¬ng tr×nh c©n b»ng ta cã: Mb+Mt=0 . §iÒu nµy hoµn toµn phï hîp víi nguyªn lý cña ®Þnh luËt ba Niut¬n. Khi cã thay ®æi vËn tèc trªn trôc bÞ ®éng th× tèc ®é cña b¸nh tua bin nµy sÏ thay ®æi theo. Do ®ã lµm thay ®æi tèc ®é cña chÊt láng trong buång lµm viÖc vµ dÉn ®Õn sù thay ®æi m« men cña b¸nh tua bin sao cho c©n b»ng víi trÞ sè m« men c¶n. V× vËy khíp nèi thuû lùc lµ lo¹i truyÒn tù ®éng. ViÖc truyÒn c¬ n¨ng tõ trôc chñ ®éng sang trôc bÞ ®éng bao giê còng cã tæn thÊt. V× vËy sè truyÒn ®éng häc i lu«n nhá h¬n 1, tøc lµ nt<nb. MÆt kh¸c, nÕu b¸nh tua bin quay víi tèc ®é b¨ng b¸nh b¬m th× lùc ly t©m t¸c dông lªn chÊt láng c«ng t¸c ë hai b¸nh c«ng t¸c sÏ b¨ng nhau vµ sÏ kh«ng cã sù chuyÓn ®éng cña chÊt láng gi÷a c¸c b¸nh c«ng t¸c. Do ®ã tèc ®é cña trôc bÞ ®éng lu«n nhá h¬n cña trôc chñ ®éng. -HiÖu sè gi÷a tèc ®é b¸nh b¬m vµ tua bin cña khíp nèi thuû lùc chia cho tèc ®é cña b¸nh b¬m ®­îc gäi lµ hÖ sè tr­ît cña khíp nèi thuû lùc, ký hiÖu lµ s: ; (3.22) HiÖu suÊt khíp nèi thuû lùc sÏ lµ : ; (3.23) Khi s=0 th× , tøc lµ nt=nb. Trong khíp nèi thuû lùc khi nt=nb th× ¸p suÊt do t¸c dông cña lùc ly t©m ë lèi ra cña b¸nh b¬m vµ lèi vµo cña b¸nh tua bin lµ nh­ nhau. Khi ®ã chÊt láng kh«ng cã chuyÓn ®éng t­¬ng ®èi tõ b¸nh b¬m sang b¸nh tua bin mµ nã chØ quay cïng víi vá khíp nèi thuû lùc nh­ lµ mét vËt r¾n. Lóc ®ã l­u l­îng chÊt láng b»ng kh«ng vµ do ®ã m« men cña khíp nèi thuû lùc b»ng kh«ng. Bëi vËy khíp nèi thuû lùc chØ cã thÓ truyÒn c«ng suÊt vµ m« men khi nt0. *TÝnh to¸n mét sè th«ng sè cña khíp nèi thuû lùc: -TÝnh m« men: XuÊt ph¸t tõ luËt t­¬ng tù trong m¸y thuû lùc c¸nh dÉn, ta cã thÓ tÝnh ®­îc m« men truyÒn bëi khíp nèi thuû lùc: ; (3.24) Trong ®ã :-HÖ sè m« men cña khíp nèi thuû lùc, phô thuéc vµo c¸c kÝch th­íc t­¬ng ®èi cña khíp nèi thuû lùc vµ tØ sè truyÒn i. - Träng l­îng riªng cña chÊt láng. D-§­êng kÝnh lín nhÊt cña khíp nèi thuû lùc. -TÝnh c«ng suÊt: C«ng suÊt lín nhÊt truyÒn qua khíp nèi thuû lùc ®­îc tÝnh qua c«ng thøc : ; (3.25) Trong ®ã : -HÖ sè c«ng suÊt cña khíp nèi thuû lùc. TrÞ sè -Th­êng ®­îc tÝnh dùa vµo kÕt qu¶ thùc nghiÖm. *§Æc tÝnh cña khíp nèi thuû lùc: BiÓu diÔn quan hÖ gi÷a m« men M, c«ng suÊt Nb, Nt vµ hiÖu suÊt cña khíp nèi thuû lùc víi tèc ®é cña b¸nh tua bin nt khi tèc ®é b¸nh b¬m kh«ng ®æi (nb=const). Cã khi trªn ®å thÞ nay kh«ng biÓu diÔn Nb v× cã thÓ suy ra tõ ®å thÞ m« men. Hinh 3-3: §Æc tÝnh cña khíp nèi thuû lùc. Qua ®å thÞ ta thÊy râ quan hÖ gi÷a c¸c th«ng sè lµm viÖc cña khíp nèi trªn -Khi nt t¨ng tõ 0 ®Õn nt=nb th× M gi¶m (v× Nb=Mb.nb, nb=const). -Khi nt=0 vµ nt=nb th× Nt =0. Trong kho¶ng hai gi¸ trÞ giíi h¹n ®ã c«ng suÊt cã mét gi¸ trÞ cùc ®¹i. -§­êng hiÖu suÊt lµ mét ®­êng th¼ng v× =i=nt/nb. -Khi nt tiÕn gÇn ®Õn nb vÒ lý thuyÕt =1. Nh­ng lóc ®ã N0 vµ m« men M gi¶m ®Õn møc chØ cßn ®ñ th¾ng m« men c¶n do tæn thÊt cho nªn hiÖu suÊt kh«ng thÓ b»ng 1. Lóc ®ã hiÖu suÊt theo ®­êng ®øt nÐt xuèng ®Õn 0. 3.5.§Æc tÝnh kh«ng thø nguyªn cña bé biÕn m« men thuû lùc HiÖn nay, cã nhiÒu bé biÕn m« men thuû lùc (m¸y thuû lùc) kh¸c nhau. Tuy nhiªn ®Ó thuËn tiÖn trong qu¸ tr×nh thiÕt kÕ còng nh­ trong sö dông chóng ®­îc chÕ t¹o theo tõng hä nhÊt ®Þnh. §Ó ®Æc tr­ng cho c¸c bé biÕn m« men kh¸c nhau nh­ng cã vßng tuÇn hoµn chÊt láng c«ng t¸c tho¶ m·n c¸c quy luËt ®ång d¹ng, ng­êi ta sö dông ®Æc tÝnh kh«ng thø nguyªn. §©y lµ ®å thÞ biÓu diÔn c¸c mèi quan hÖ phô thuéc gi÷a hÖ sè m« men b¸nh b¬m , tØ sè truyÒn m« men mt , hiÖu suÊt bé truyÒn víi hÖ sè truyÒn ®éng häc kt khi vËn tèc gãc cña b¸nh b¬m kh«ng ®æi vµ cã gi¸ trÞ tèi ­u. Theo tèc ®é quay tèi ­u cña b¸nh b¬m ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: ; (3.26) Trong ®ã :nN – lµ tèc ®é quay cña trôc khuûu ë c«ng suÊt lín nhÊt. ip – Lµ tû sè truyÒn cña hép truyÒn lùc trung gian. (ë ®©y do kh«ng cã truyªn lùc trung gian cho nªn ta lÊy lu«n ip=1) . Víi bé biÕn m« men thuû lùc trªn xe Mercedes nb=nN=5500 (vßng/phót). C¸c hÖ sè m« men ®­îc tÝnh theo c«ng thøc ; (3.27) ; (3.28) Trong ®ã : lµ träng l­îng riªng cña chÊt láng c«ng t¸c. Mt vµ - lµ m« men vµ hÖ sè m« men cña b¸nh tua bin. Mb vµ - lµ m« men vµ hÖ sè m« men cña b¸nh b¬m. D - lµ ®­êng kÝnh c«ng t¸c cña dßng chÊt láng. nb vµ nt – lµ tèc ®é quay cña b¸nh b¬m vµ b¸nh tua bin. Tû sè truyÒn m« men: ; (3.29) HÖ sè truyÒn ®éng häc : ; (3.30) HiÖu suÊt cña bé truyÒn : ; (3.31) ë ®©y : Nt-lµ c«ng suÊt nhËn ®­îc tõ tua bin (KW). Nb-lµ c«ng suÊt truyÒn ®Õn b¸nh b¬m (KW). C¸c gi¸ trÞ cña c¸c th«ng sè trªn ®­îc cho d­íi b¶ng sau : Víi c¸c gi¸ trÞ nµy ta cã thÓ vÏ ®å thÞ ®Æc tÝnh kh«ng thø nguyªn: B¶ng kÕt qu¶ cña bé biÕn m« men. gammalamdab gammalamdat uyt kt Mt Mb 0.016192 0.055044 0 0 2354.4 692.59 0.01702 0.051145 0.03 0.1 2187.63 728 0.017538 0.04587 0.05 0.2 1962 750.17 0.017814 0.039815 0.07 0.3 1703.02 761.94 0.017513 0.032839 0.08 0.4 1404.6 749.09 0.017339 0.029861 0.08 0.45 1277.26 741.64 0.016972 0.027155 0.08 0.5 1161.5 725.94 0.016623 0.024784 0.08 0.55 1060.07 711.03 0.016059 0.022215 0.08 0.6 950.2 686.9 0.015467 0.01994 0.08 0.65 852.88 661.59 0.014729 0.017632 0.08 0.7 754.19 630 0.014032 0.015527 0.08 0.75 664.14 600.18 0.013204 0.013532 0.08 0.8 578.79 564.76 0.012552 0.012706 0.09 0.85 543.47 536.9 0.012009 0.012009 0.09 0.9 513.65 513.65 h×nh 3.4: §Æc tÝnh kh«ng thø nguyªn cña bé biÕn m« men 3.6. X©y dùng ®Æc tÝnh quy dÉn cña ®éng c¬ . Trª c¬ së c¸c sè liÖu vÒ ®Æc tÝnh cña ®éng c¬, ta x©y dùng ®­êng ®Æc tÝnh quy dÉn cña ®éng c¬. §©y lµ ®å thÞ biÓu diÔn mèi quan hÖ gi÷a m« men cña ®éng c¬ quy vÒ ®Çu trôc b¸nh b¬m vµ sè vßng quay cña nã. HÖ sè m« men cña ®éng c¬ ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: ; (3.32) Trong ®ã : Md - Lµ m« men tù do cña ®éng c¬ . Ip - Lµ tû sè truyÒn lùc trung gian. ë ®©y ip=1. - Lµ hiÖu suÊt cña hép truyÒn lùc trung gian. V× ë bé truyÒn lùc nµy kh«ng cã bé truyÒn trung gian do ®ã ta lÊy =1. ne - Lµ sè vßng quay cña ®éng c¬. D - Lµ ®­êng kÝnh c«ng t¸c cña biÕn m« men thuû lùc. Víi biÕn m« men cña xe Mercedes D=0.26(m ). M« men tù do cña ®éng c¬ cã thÓ ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: (Nm) ; (3.33) Nd – Lµ c«ng suÊt tù don cña ®éng c¬ . Nd=Ne-Ndl ; (3.34) Ne – Lµ c«ng suÊt cña ®éng c¬. V× khi thö nghiÖm kÕt qu¶ thu ®­îc lµ m« men cña ®éng c¬ nªn ta tÝnh c«ng suÊt cña ®éng c¬ theo c«ng thøc: (W) ; (3.35) Ndl – Lµ tæn thÊt c«ng suÊt chung cña c¸c thiÕt bÞ ®éng lùc. (W); (3.36) NdlN - Lµ tæn thÊt c«ng suÊt chung cña thiÕt bÞ ®éng lùc ë chÕ ®é c«ng suÊt lín nhÊt. Víi xe cã qu¹t giã lµm m¸t, m¸y ®iÒu hoµ ... ; (3.37) Nemax – Lµ c«ng suÊt lín nhÊt cña ®éng c¬. ta cã Nemax=162(KW). Thay c¸c c«ng thøc trªn ta x¸c ®Þnh ®­îc ®Æc tÝnh quy dÉn cña ®éng c¬ vÒ b¸nh b¬m. 3.7.X©y dùng ®Æc tÝnh phèi hîp gi÷a ®éng c¬ vµ BMM thuû lùc. §Æc tÝnh phèi hîp lµm viÖc gi÷a ®éng c¬ bé biÕn m« men thuû lùc chÝnh lµ ®­êng ®Æc tÝnh kÕt hîp gi÷a ®Æc tÝnh kh«ng thø nguyªn cña bé biÕn m« men thuû lùc vµ ®­êng ®Æc tÝnh quy dÉn ®éng c¬ vÒ trôc vµo cña bé biÕn m« men (b¸nh b¬m). Nã chÝnh lµ ®­êng cong biÓu diÔn sù phô thuéc cña m« men b¸nh tua bin vµo sè vßng quay cña nã trong vïng lµm viÖc cña biÕn m« men. Tøc lµ hµm Mt=f(nt) khi hiÖu suÊt cña biÕn m« men ®¹t . H×nh 3.6: C¸ch thøc x¸c ®Þnh m« men vµ tèc ®é ®Çu ra b¸nh tua bin. §Ó x©y dùng ®Æc tÝnh ®Çu ra ta ®Æt hai ®­êng ®Æc tÝnh kh«ng thø nguyªn cña biÕn m« men thuû lùc vµ ®Æc tÝnh cña ®éng c¬ vÒ trôc b¸nh b¬m sao cho trôc hoµnh cña chóng n»m trªn cïng ®­êng th¼ng vµ c¸c ®­êng cong cã cïng tû lÖ xÝch (nh­ h×nh vÏ trªn), Trong vïng lµm viÖc cña biÕn m« men thuû lùc, ta chia thµnh mét sè kho¶ng tuú ý, sau ®ã giãng c¸c ®­êng th¼ng song song víi trôc tung c¾t c¸c ®­êng cong . Ta ghi l¹i c¸c gi¸ trÞ cña , cßn tõ c¸c ®iÓm c¾t c¸c ®­êng cong , ta giãng c¸c ®­êng song song cña trôc hoµnh sang ®å thÞ ®Æc tÝnh quy dÉn cña ®éng c¬ c¾t c¸c ®­êng cong (Cho gi¸ trÞ). Giãng c¸c gi¸ trÞ nµy (Trªn ®­êng ) xuèng trôc hoµnh ta ®­îc c¸c gi¸ trÞ cña ne vµ ghi l¹i c¸c gi¸ trÞ nµy. Khi biÕt c¸c gi¸ trÞ cña ne ta dÔ dµng x¸c ®Þnh ®­îc gi¸ trÞ cña nb theo c«ng thøc: (vßng/phót) Tèc ®é cña b¸nh tua bin. (vßng/phut) i - Lµ tû sè truyÒn cña biÕn m« men. Cuèi cïng, m« men trªn b¸nh tua bin ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: (Nm) Thay sè vµo c¸c c«ng thøc, qua tÝnh to¸n ta ®­îc ®Æc tÝnh ®Çu ra cña bé biÕn m« men. 3.8.X©y dùng ®Æc tÝnh kÐo chuyÓn ®éng th¼ng cña xe . VËn tèc chuyÓn ®éng th¼ng cña xe ®­îc tÝnh theo c«ng thøc sau : (Km/h) . Trong ®ã : rcd - Lµ b¸n kÝnh tÝnh to¸n cña b¸nh sau chñ ®éng . Tõ b¶ng ký hiÖu cña lèp xe Mercedes Ta cã : Ký hiÖu cña lèp sau nh­ sau : 215/55 R16 . 215lµ chiÒu réng lèp xe , ký hiÖu lµ H vµ ®­îc tÝnh b»ng mm . 55 lµ lÖ % gi÷a chiÒu cao vµ chiÒu réng cña lèp xe (chiÒu cao b»ng 0,55chiÒu réng ). R - lµ ký hiÖu bè vá xe h­íng kÝnh . 1- lµ ®­êng kÝnh cña b¸nh xe (m©m vµnh xe), ký hiÖu lµ d vµ ®­îc tÝnh b»ng inches . . Thay sè vµo ta cã : r = 0 ,405 (m ) B¸n kÝnh tÝnh to¸n ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: Trong ®ã: r - lµ b¸n kÝnh thiÕt kÕ cña b¸nh xe b»ng 0,405 (m). - lµ hÖ sè biÕn d¹ng cña lèp xe: Do xe Toyota-Corolla cã lèp xe lµ ¸p suÊt thÊp v× thÕ ta lÊy =0,093. VËy: rcd=0,093.0.855=0,037 (m) . nt - lµ sè vßng quay cña b¸nh tuabin . itc - lµ tû sè truyÒn tæng céng cña c¸c côm c¬ khÝ n»m gi÷a b¸nh tuabin vµ b¸nh sau chñ ®éng. itc=ihsk.ic Trong ®ã : ihsk-lµ tû sè truyÒn cña hép sè khi nã ë sè truyÒn k . ic-lµ tû sè truyÒn cña truyÒn lùc chÝnh 3.9.m« h×nh khèi tÝnh to¸n b»ng simulink. H×nh 3.7: S¬ ®å khèi tÝnh to¸n ®Æc tÝnh kÐo chuyÓn ®éng th¼ng cña xe Mercedes §å thÞ ®Æc tÝnh kÐo chuyÓn ®éng th¼ng ë chÕ ®é thuû c¬. §å thÞ ®Æc tÝnh kÐo chuyÓn ®éng th¼ng ë chÕ ®é c¬ khÝ. §å thÞ ®Æc tÝnh kÐo chuyÓn ®éng th¼ng kÕt hîp c¬ khÝ vµ thuû c¬. PhÇn IV §Æc ®iÓm khai th¸c hÖ thèng truyÒn lùc thuû c¬. Xe MERCEDES E320 lµ lo¹i xe míi ®­îc sö dông réng r·i trong nÒn kinh tÕ quèc d©n . §Ó khai th¸c mét c¸ch cã hiÖu qu¶ tÝnh n¨ng t¸c dông cña xe vµ h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt nh÷ng h­ háng cña c¸c côm c¬ cÊu, khai th¸c vµ b¶o d­ìng söa ch÷a xe lµ viÖc cÇn thiÕt cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn tuæi thä xe. V× vËy trong phÇn nµy t«i sÏ tr×nh bµy mét sè quy ®Þnh thiÕt yÕu khi sö dông xe vµ mét sè chØ tiªu ®iÒu chØnh cïng c¸c nguyªn nh©n h­ háng vµ biÖn ph¸p kh¾c phôc söa ch÷a mét sè côm c¬ b¶n vµ toµn bé c¬ cÊu c¬ b¶n cña hÖ thèng truyÒn lùc. 4.1. Mét sè quy ®Þnh c¬ b¶n khi sö dông xe MERCEDES E320 vµ nh÷ng h­ háng th«ng th­êng cña hÖ thèng truyÒn lùc. 4.1.1. Mét sè quy ®Þnh c¬ b¶n khi sö dông xe. - Sau khi nhËn xe míi, h·y chuÈn bÞ cho nã ®Ó sö dông. NÕu xe cã líp b¶o vÖ, ph¶i bãc bá ®i b»ng c¸ch röa trong dÇu háa hoÆc x¨ng ch­a ªtylen hãa. Lau s¹ch mì ë nh÷ng chç cã thÓ tiÕp xóc víi c¸c chi tiÕt cao su, röa nÕn ®¸nh löa. - KiÓm tra møc n­íc lµm m¸t trong hÖ thèng lµm m¸t. - KiÓm tra møc dÇu trong c¸c te ®éng c¬, trong c¸c thiÕt bÞ, trong hÖ thèng phanh. - KiÓm tra ¸p suÊt h¬i lèp vµ míi xiÕt èc b¸nh xe. - Khi khëi ®éng cã ®éng c¬, kh«ng ®­îc cho xe xuÊt ph¸t khi nhiÖt ®é cña n­íc ch­a ®¹t ®Õn 60oC. Trong thêi gian xe ch¹y h·y duy tr× nhiÖt ®é cña n­íc lµm m¸t ë 80oC ¸ 90oC. - Khi xe bÞ tr¬n tr­ît tuyÖt ®èi kh«ng t¨ng ga hoÆc ®¸nh l¸i vÒ c¸c phÝa v× lµm nh­ vËy æ bi b¸nh xe sÏ t¨ng nhiÖt ®é nhanh dÉn ®Õn nhanh h­ háng. - Khi xe ch¹y rµ tr¬n trong 1000 Km ®Çu, ®Çu tiªn ph¶i thùc hiÖn ®Çy ®ñ mäi yªu cÇu cÇn thiÕt. Trong giai ®o¹n nµy ph¶i kiÓm tra th­êng xuyªn nhiÖt ®é c¸c côm, ®ång thêi kiÓm tra vµ b¶o ®¶m dÇu cho c¸c côm c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. Trong giai ®o¹n ch¹y rµ tr¬n yªu cÇu t¶i träng cña xe kh«ng qu¸ 30% t¶i träng, kh«ng cho xe ch¹y trªn ®­êng xÊu. - Trong qu¸ tr×nh sö dông xe ph¶i tiÕn hµnh ®Çy ®ñ c¸c néi dung vÒ b¶o d­ìng th­êng xuyªn tr­íc vµ sau khi xe ®i c«ng t¸c b¶o d­ìng ®Þnh kú. Khi xe kh«ng ho¹t ®éng ph¶i tiÕn hµnh niªm cÊt xe (niªm cÊt ng¾n h¹n khi xe ngõng ho¹t ®éng trªn 3 th¸ng vµ niªm cÊt dµi h¹n khi xe ngõng ho¹t ®éng trªn 6 th¸ng). Trong b¶o d­ìng ph¶i thùc hiÖn ®Çy ®ñ mäi néi dung theo quy ®Þnh. 4.1.2. Mét sè chØ tiªu kü thuËt vµ nh÷ng h­ háng th­êng gÆp trong hÖ thèng truyÒn lùc. 4.1.2.1 §Æc ®iÓm lµm viÖc vµ h­ háng hép sè tù ®éng Côm hép sè t­ ®éng ( HSTD ) lµ mét côm cã chung mét vá ®­îc l¾p liÒn sau ®éng c¬ , ë hÖ thèng truyÒn lùc AT th­êng gÆp tæ hîp : biÕn m«men thuû lùc (BMM) lµ bé truyÒn v« cÊp , hép sè hµnh tinh (HSHT) lµ bé truyÒn cã cÊp vµ hÖ thèng ®iÒu khiÓn thuû lùc ®iÖn tõ phøc t¹p lµm viÖc cïng víi may tÝnh ®iÖn tö cì nhá , thùc hiÖn tù ®éng ®ãng , ng¾t thay ®æi c¸c sè truyÒn bªn trong HSHT A).§Æc ®iÓm lµm viÖc vµ h­ háng cña bé biÕn m«men (BMM) BMM lµ bé truyÒn thuû lùc v« cÊp bao gåm c¸c b¸nh: b¬m , tuabin , b¸nh dÉn h­íng . C¸c b¸nh nµy d­îc l¾p ghÐp ®ång t©m trªn cïng mét ®­êng t©m trôc b»ng d¹ng trôc lång . C¸c trôc ®­îc trôc ®­îc l¾p ghÐp chÝnh x¸c trªn vá nhê c¸c æ bi , khe hë gi÷a c¸c bÒ mÆt c¸c b¸nh rÊt nhá vµ phô thuéc vµo ®é r¬ cña c¸c æ bi , khi c¸c æ bi bÞ mßn khe hë nµy sÏ thay ®æi vµ cã thÓ va ch¹m c¸c b¸nh hay lµm t¨ng ®é tr­ît vµ gi¶m kh¶ n¨ng truyÒn lùc , t¨ng nhiÖt ®é dÇu . ViÖc truyÒn n¨ng l­îng tõ b¸nh b¬m sang b¸nh tuabin ®­îc th­c hiÖn nhê chÊt láng cã ¸p suÊt cao , do vËy c¸c phít ch¾n dÇu ph¶i kÝn khÝt , b¬m ph¶i t¹o ®ñ ¸p suÊt , l­u l­îng ®¶m b¶o cho kh¶ n¨ng truyÒn lùc cöa BMM . NÕu chÊt l­îng b¬m kÐm , dÇu thiÕu , phít dÇu bÞ hë kh¶ n¨ng truyÒn lùc bÞ gi¶m vµ dÉn tíi c«ng suÊt truyÒn sÏ bÞ gi¶m vµ tèc ®é lín nhÊt cña « t« sÏ bÞ gi¶m . Do ®iÒu kiÖn lµm viªc cña BMM ë ¸p suÊt cao nªn khi chÊt láng (dÇu) chuyÓn tõ b¸nh nµy sang b¸nh kia sÏ g©y va ®Ëp giòa chÊt láng vµ c¸nh , qu¸ tr×nh nµy x¶y ra víi tèc ®é cao t¹o nªn sù ph¸ háng liªn kÕt cña c¸nh b¬m vµ moay ¬ , mau lµm mái vËt liÖu chÕ t¹o c¸nh ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn ®Õn kh¶ n¨ng l­u th«ng cña dßng chÊt láng , t¨ng ma s¸t vµ g©y nãng dÇu , gi¶m hiÖu suÊt truyÒn lùc. ViÖc thiÕu dÇu hay do bé läc dÇu bÞ t¾c lµm cho BMM bÞ lµm viÖc cã lÉn kh«ng khÝ trong dÇu , BMM sÏ lµm viÖc kh«ng æn ®Þnh . Trªn nhiÒu BMM ngµy nay cßn dïng mét bé ly hîp ma s¸t lµm viÖc tù ®éng trong dÇu , ly hîp nµy cã t¸c dông kho¸ b¸nh b¬m vµ tuabin khi sè vßng quay cña chóng xÊp xØ b»ng nhau . Ly hîp nµy cã tªn lµ ly hîp kho¸ (kho¸ LOCK- UP ) . NÕu ¸p suÊt dÇu thiÕu hay ly hîp bÞ mßn th× kho¸ nµy sÏ lµm viÖc ë chÕ ®é cã tr­ît m¹nh , do vËy sÏ lµm t¨ng nhanh nhiÖt ®é dÇu khi lµm viÖc th­êng xuyªn ë t«c ®é cao . MÆt kh¸c khi cã l­îng h¹t mµi gia t¨ng ®ét biÕn vµ tÝch ®äng ë l­íi läc g©y bÈn dÇu vµ t¾c l­íi läc . Tuy nhiªn nhê viÖc sö dông bé BMM vµ hÖ thèng ®iÒu khiÓn thuû lùc ®iÖn tõ mµ qu¸ tr×nh truyÒn lùc ®­îc ªm dÞu Bé biÕn m« men cña xe lµ mét d¹ng khíp nèi ®­îc l¾p gi÷a ®éng c¬ vµ hép sè hµnh tinh . Bé biÕn m« men cã t¸c dông truyÒn m« men chÝnh tõ ®éng c¬ ®Õn hÖ thèng truyÒn lùc mét c¸ch nhanh chãng vµ ªm dÞu . Nªn khi bé biÕn m« men lµm viÖc th­êng xuyªn hay xuÊt hiÖn sù cè bÊt th­êng . BiÓu hiÖn nh­ sau : + T¨ng nhiÖt ®é dÇu . + Kh«ng ph¸t huy hÕt tèc ®é ( gi¶m V max ). +Cã tiÕng ån . + Cã hiÖn t­îng chay dÇu . + L­îng h¹t mµi gia t¨ng ®«t biÕn . + ¸p su©t trªn ®­êng dÇu chÝnh sôt gi¶m khi sè vßng quay ®éng c¬ thÊp. V× vËy th­êng xuyªn kiÓm tra vµ theo dâi t×nh tr¹ng kü thuËt cña bé biÕn m« men ®Ó tr¸nh c¸c sù cè nh­ : -Bé biÕn m« men bÞ ch¶y dÇu : Khi bé biÕn m« men bÞ ch¶y dÇu th× kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cña hÖ thèng truyÒn lùc sÏ bÞ gi¶m ®i (nÕu dÇu ch¶y hÕt th× bé biÕn m« men kh«ng ho¹t ®éng ®­îc n÷a vµ kÕt qu¶ lµ hÖ thèng truyÒn lùc kh«ng lµm viÖc do ®ã xe kh«ng thÓ khëi hµnh ®­îc) Bé biÕn m« men bÞ ch¶y dÇu , cã thÓ lµ do nguyªn nh©n sau ®©y g©y ra : +C¸c ®Öm lµm kÝn bÞ háng cã thÓ lµ do bÞ biÕn chÊt do l©u ngµy lµm c¸c ®Öm nµy cong vªnh vµ kh«ng ®¶m b¶o bao kÝn do ®ã dÇu trong bé biÕn m« men ch¶y ra . -Kh¾c phôc hiÖn t­îng trªn b»ng c¸ch thay thÕ ®Öm lµm kÝn kh¸c . -B¸nh ph¶n øng (D) lµm viÖc kh«ng b×nh th­êng cã thÓ do nguyªn nh©n sau : +Khíp mét chiÒu nèi víi b¸nh ph¶n øng bÞ kÑt lµm cho dßng chÊt láng ®i tõ b¸nh b¬m sang b¸nh tua bin (T) sau ®ã trë l¹i tuÇn hoµn kh«ng ®Òu do ®ã sÏ lµm cho hÖ thèng truyÒn lùc bÞ rung dËt m¹nh . +Nguyªn nh©n : khíp mét chiÒu bÞ háng : KiÓm tra khíp mét chiÒu . B ) §Æc ®iÓm lµm viÖc vµ h­ háng cña hép sè hµnh tinh ( HSHT ) HSHT bao gåm c¸c b¸nh r¨ng ¨n khíp trong vµ ¨n khíp ngoµi , cÊu tróc víi c¸c d¹ng trôc lång vµ trôc quay di ®éng . C¸c trôc l¾p trªn c¸c æ bi . Do viÖc ph©n t¶i truyÒn qua nhiÒu b¸nh r¨ng hµnh tinh do vËy t¶i träng t¸c ®éng lªn c¸c b¸nh r¨ng nhá , c¸c b¸nh r¨ng cã ®é bÒn cao , tuy nhªn ®ßi hái viÖc ¨n khíp c¸c b¸nh r¨ng ph¶i chÝnh x¸c , do vËy vai trß cña c¸c æ bi HSHT rÊt quan trong . Sù r¬ láng c¸c æ bi ( do mßn ) ¶nh h­ëng xÊu ®Õn chÕ ®é lµm viÖc cña b¸nh r¨ng vµ trôc . KÕt qu¶ sÏ g©y ån , t¨ng ma s¸t vµ nhiÖt ®é . HSHT th­êng cÊu tróc tõ c¸c bé truyÒn cã hai bËc t­ do , v× vËy khi lµm viÖc cÇn kho¸ c¸c kh©u b»ng phÇn tö ®iÒu khiÓn d¹ng ma s¸t hay khíp mét chiÒu . C¸c phÇn tö ®iÒu khiÓn d¹ng ma s¸t cã thÓ lµ phanh d¶i hay ly hîp kho¸ tù ®éng lµm viÖc nhê hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng thuû lùc- ®iÖn tõ . Kh¶ n¨ng lµm viÖc cña c¸c phÇn tö ®iÒu khiÓn ®­îc x¸c lËp ë hai chÕ ®é kho¸ vµ më (t¸ch) .C¸c phÇn tö ®iÒu khiÓn lµ phÇn tö dÔ bÞ h­ háng nhÊt trong HSHT . Khi lµm viÖc , sù mµi mßn c¸c c¸c tÊm ma s¸t lµm gi¶m kh¶ n¨ng kho¸ chÆt c¸c chi tiÕt cña bé truyÒn hµnh tinh ,vµ dÉn tíi tr­ît c¸c tÊm ma s¸t , kh«ng cè ®Þnh ®­îc c¸c sè truyÒn . Khi chuyÓn sè lµm mÊt m¸t tèc ®é truyÒn , ®ång thêi « t« kh«ng cã kh¶ n¨ng ®¹t tèc ®é lín nhÊt khi chuyÓn ®éng . HSHT th­êng h­ háng tr­íc phÇn tö ®iÒu khiÓn nh­ mßn , tÊm mas¸t , trãc dç tÊm ma s¸t do mái hay qu¸ t¶i . H­ háng trong c¸c bé truyÒn banh r¨ng chñ yÕu lµ do mßn . C¸c HSHT khi th¸o ra hÇu hÕt c¸c bé truyÒn b¸nh r¨ng kh«ng thay ®æi , cßn l¹i c¸c phÇn tö ma s¸t dÔ dµng háng tr­íc . Sù chuyÓn sè ®­îc thiÕt lËp trªn c¬ së c¸c nguyªn c«ng ®Þnh s½n vµ trong c¸c tµi liÖu kü thuËt cña nhµ s¶n xuÊt ®Òu cho tr­íc . Theo dâi qu¸ tr×nh chuyÓn ®éng cña « t« th«ng qua ®é ån vµ tèc ®é cã thÓ biÕt ®­îc kh¶ n¨ng h­ háng cña c¸c phÇn tö ®iÒu khiÓn . Sù h­ háng trong HSHT ë giai ®o¹n ®Çu th­êng xuÊt hiÖn trªn mét phÇn tö ®iÒu khiÓn . C¸c phÇn tö nµy cã thÓ sÏ cã c¸c biÓu hiÖn trªn mét sè truyÒn nhÊt ®Þnh , qua ®ã khi nhËn biÕt ®­îc biÓu hiÖn cã thÓ x¸c ®Þnh h­ háng cña phÇn tö ®iÒu khiÓn . C¸c æ bi th­êng xuyªn lµm viÖc trong dÇu tuÇn hoµn do vËy chÊt l­îng b«i tr¬n ®¶m b¶o vµ tuæi thä cña HSHT kh¸ cao , nhiÒu khi cßn cao h¬n c¶ tuæi thä cña ®äng c¬ . MÆc dï vËy , khi « t« hoat ®éng do l­îng dÇu vµ chÊt dÇu kh«ng ®¶m b¶o th× h­ háng lµ kh«ng ch¸nh ®­îc . Sù mµi mßn æ bi dÉn tíi c¸c trôc lång lµm viÖc kh«ng ®ång t©m vµ c¸c b¸nh r¨ng ¨n khíp kh«ng chÝnh x¸c , ban ®Çu g©y mßn nhiÒu b¸nh r¨ng vµ phÇn tö ma s¸t , sau ®ã g©y ån vµ giËt xe khi tù ®éng chuyÓn sè . 4.1.2.2.§Æc ®iÓm khai th¸c hép sè t­ ®éng . Nh÷ng c«ng viÖc söa ch÷a hép sè tù ®éng cã thÓ chia thµnh 5 néi dung ®ã lµ : 1.ViÖc b¶o tr× th«ng th­êng 2.ChÈn ®o¸n h­ háng . 3.§iÒu chØnh vµ söa ch÷a trªn xe . 4.Kh¾c phôc sù rß rØ . 5.Söa ch÷a lín (®¹i tu) . + B¶o tr× th«ng th­êng ViÖc b¶o tr× th«ng th­êng hép sè tù ®éng bao gåm : -KiÓm tra møc , mµu s¾c vµ t×nh tr¹ng cña dung dÞch . -Thªm dung dÞch nÕu cÇn . -Thay dung dÞch vµ bé läc . -KiÓm tra c¸c c¬ cÊu sang sè vµ tiÕt l­u . -§iÒu chØnh c«ng t¾c an toµn vÞ trÝ trung hßa . -§iÒu chØnh ®ai th¾ng . 1.KiÓm tra dung dÞch . a, KiÓm tra dung dÞch vµ ch©m thªm dung dÞch . ViÖc kiÓm tra møc dung dÞch , mµu s¾c vµ t×nh tr¹ng cña dung dÞch ®­îc thùc hiÖn mçi lÇn thay dÇu m¸y . §Ó kiÓm tra møc dung dÞch , cho ®éng c¬ ho¹t ®éng kho¶ng 15 phót hoÆc ®Õn khi ®éng c¬ vµ hép sè ®¹t ®Õn nhiÖt ®é vËn hµnh b×nh th­êng . Dõng xe ë chç b»ng ph¼ng vµ phanh l¹i mét c¸ch an toµn , §Æt cÇn lùa chän sè ë vÞ trÝ PARK . Lau s¹ch bôi quanh n¾p que th¨m dung dÞch . Th¸o que th¨m dÇu ra vµ lau kh« , l¾p trë l¹i vµ th¸o trë ra . Sê vµo dung dÞch b¸m trªn ®Çu mót cña que th¨m dÇu ®Ó biÕt dÊu hiÖu vÒ nhiÖt ®é cña dung dÞch . NÕu c¶m thÊy l¹nh , møc dung dÞch sÏ ë phÝa thÊp cña que ®o . NÕu c¶m thÊy Êm hoÆc nãng , møc dung dÞch cao . H×nh 41 : KiÓm tra møc ®é thay ®æi dung dÞch cña hép sè . D­íi ®iÒu kiÖn vËn hµnh b×nh th­êng , møc dung dÞch sÏ thay ®æi khi nhiÖt ®é thay ®æi .Khi nhiÖt ®é dung dÞch t¨ng tõ 160-800C , møc dung dÞch d©ng cao kho¶ng 19 mm . ë trªn que th¨m dung dÞch cã kh¾c dÊu ®Ó cho thÊy møc dung dÞch t­¬ng øng víi c¸c nhiÖt ®é kh¸c nhau . NÕu møc dung dÞch thÊp cÇn ®æ thªm vµo ®Õn møc thÝch øng , NÕu ®æ thªm qu¸ nhiÒu dung dÞch vµo hép sè sÏ g©y hiÖn t­îng næi bät . Dung dÞch næi bät sÏ lµm cho phanh vµ ly hîp bÞ tr­ît vµ g©y “ch¸y” dÉn ®Õn h­ háng lín hép sè . 4.1.2.3.§Æc ®iÓm khai th¸c vµ h­ háng cña trôc c¸c ®¨ng . A).§Æc ®iÓm kÕt cÊu vµ h­ háng: TÊt c¶ c¸c bul«ng ®Òu ®Òu ®­îc vÆn chÆt ®Õn hÕt c÷ . Ph¶i kiÓm tra thËt kü viÖc l¾p ®Æt trôc ch÷ thËp trong vßng bi vµ vßng bi trong ch¹c . NÕu cã ®é r¬ lín theo chiÒu h­íng t©m hay ®é hë mÆt mót th× ph¶i thay thÕ toµn bé trôc c¸c ®¨ng . TruyÒn ®éng c¸c ®¨ng lµm viÖc b×nh th­êng , kh«ng háng hãc vµ bÒn , chñ yÕu lµ do thùc hiÖn chÕ ®é b«i tr¬n ®óng theo s¬ ®å b«i tr¬n vµ dïng ®óng lo¹i dÇu nhên quy ®Þnh . §Ó b«i tr¬n trôc ch÷ thËp cña c¸c ®¨ng , nªn dïng lo¹i mì ®Æc No 158* ; nÕu thiÕu lo¹i mì nµy th× dïng mì x«li®«n . Dïng b¬m mì ®Ó n¹p mì vµo cho ®Õn khi mì trµn ra khái van cña trôc ch÷ thËp . Lóc nµy tiÕp tôc b¬m mì ®Òu ®Æn vµ tõ tõ . Lµm nh­ vËy ®Ó xua hÕt kh«ng khÝ ra khái ®­êng èng (kªnh) vµ b¶o ®¶m ®iÒn ®Çy mì vµo c¸c vßng bi . B«i mì x«li®«n vµo c¸c m«i nèi ghÐp then hoa . B).Nh÷ng h­ háng th­êng gÆp vµ nguyªn nh©n . T×nh tr¹ng kü thuËt cña trôc c¸c ®¨ng bÞ biÕn xÊu . -Th­êng ph¸t sinh tiÕng kªu vµ rung dËt do trôc , c¸c æ bi bÞ mßn hoÆc mßn c¸c r·nh then hoa , hoÆc láng c¸c bu l«ng mÆt bÝch c¸c ®¨ng ... C«ng viÖc kiÓm tra vµ b¶o d­ìng . -Ta cã thÓ nghe râ tiÕng kªu , ®Ó kiÓm tra mßn æ bi ta cã thÓ dïng tay l¾c ®Ó kiÓm tra mßn then hoa hoÆc láng c¸c bu l«ng mèi ghÐp l¾p mÆt bÝch c¸c ®¨ng . +C¸ch kh¾c phôc tiÕng kªu : Ta cã thÓ thay æ bi , b¬m mì vµo c¸c æ bi , vµo r·nh then hoa , xiÕt chÆt c¸c mÆt bÝch ... 4.1.2.4.§Æc ®iÓm khai th¸c vµ h­ háng cña cÇu chñ ®éng. A) .§Æc ®iÓm khai th¸c . CÇu chñ ®éng lµ côm tæng thµnh cuèi cïng trong hÖ thèng truyÒn lùc ,nã bao gå truyÒn lùc chÝnh vµ vi sai . CÇu chñ ®éng dïng ®Ó truyÒn , t¨ng vµ ph©n phèi m« men xo¾n ®Õn c¸c b¸nh xe chñ ®éng . §ång thêi nhËn c¸c ph¶n lùc tõ mÆt ®­êng t¸c dông lªn vµ ®ì toµn mét phÇn träng l­îng cña xe ®­îc phÇn bè lªn cÇu sau chñ ®éng . Do vËy cÇu chñ ®éng ph¶i ®­îc b¾t gi÷ ch¾c ch¾n vµo khung xe vµ lµm tèt c«ng t¸c b¶o d­ìng , kiÓm tra , c¨n chØnh söa ch÷a . Sö dông ®ñ sè l­îng vµ ®óng chñng lo¹i dÇu b«i tr¬n . KiÓm tra c¸c vÕt tiÕp xóc r¨ng ®Ó c¨n chØnh ®óng vÞ trÝ tiÕp xóc . Khi lµm viÖc cÇu xe vÉn th­êng x¶y ra nh÷ng h­ háng nh­ : TiÕng kªu ph¸t ra ë vá cÇu hay ë trong bé vi sai . Th«ng th­êng cã ba lo¹i tiÕng kªu : -TiÕng kªu nhá vµ ®Òu , tiÕng ®éng lín vµ tiÕng gâ . Khi kiÓm tra ph¶i ph©n biÖt tiÕng kªu ph¸t ra khi xe ch¹y trªn ®­êng th¼ng hay chØ kªu khi xe ch¹y vßng hoÆc tiÕng kªu ph¸t ra khi ®éng c¬ vÉn truyÒn m« men ®Õn c¸c b¸nh xe . Hay qu¸n tÝnh cña xe kÐo ®éng c¬ (lóc xe xuèng dèc vÉn gµi sè vµ dãng b­ím ga) . -Khi cÇu xe ph¸t ra tiÕng kªu nhá vµ ®Òu lµ do khi th¸o l¾p , ®iÒu chØnh tiÕp xóc gi÷a b¸nh r¨ng chñ ®éng vµ b¸nh r¨ng bÞ ®éng kh«ng chÝnh x¸c . Kh«ng ®¹t yªu cÇu kü thuËt lµm c¸c b¸nh r¨ng mßn nhanh ph¸t ra tiÕng kªu . -NÕu tiÕng kªu nghe râ næi bËt mçi lÇn t¨ng tèc xe lµ do vÕt tiÕp xóc nÆng ë cuèi r¨ng cña cÆp b¸nh r¨ng ¨n khíp th× dÞch b¸nh r¨ng bÞ ®éng ®Õn gÇn b¸nh r¨ng chñ ®éng . -NÕu tiÕng kªu nghe thËt râ lóc xe theo ®µ qu¸n tÝnh xuèng dèc vµ vÉn gµi sè vµ ®ãng b­ím ga lµ do vÕt tiÕp xóc nÆng ë ®Çu r¨ng cña cÆp b¸nh r¨ng ¨n khíp th× dÞch chuyÓn b¸nh r¨ng bÞ ®éng ra xa b¸nh r¨ng chñ ®éng . Trong sö dông gi÷a tiÕng kªu cña cÆp b¸nh r¨ng ¨n khíp víi tiÕng kªu ë bé vi sai rÊt dÔ nhÇm lÉn nªn ng­êi l¸i xe qua c¸c ®o¹n ®­êng kh¸c nhau cÇn l¾ng nghe vµ ph©n lo¹i . -NÕu tiÕng kªu ph¸t ra khi xe qua mét khóc quanh th× vÞ trÝ háng n»m ë côm l¾p r¸p c¸c b¸nh r¨ng trong bé vi sai , c¸c b¸nh r¨ng hµnh tinh bÞ kÑt trªn trôc hµnh tinh , bÞ dÝnh trong bé vi sai . C¸c ®Öm ®iÒu chØnh bÞ háng dÉn ®Õn khe hë gi÷a c¸c r¨ng trong bé vi sai lín . -NÕu tiÕng gâ khi xe chuyÓn ®éng lµ do c¸c b¸nh xe vµ c¸c æ bi ®ì bÞ háng mßn . Bé vi sai khi ®· cã tiÕng kªu th× ph¶i ®iÒu chØnh l¹i . ViÖc ®iÒu chØnh nµy t­¬ng ®èi khã kh¨n vµ yªu cÇu chÝnh x¸c . Do vËy khi ®iÒu chØnh ph¶i lµ ng­êi cã kü thuËt cao vµ hiÓu biÕt vÒ bé vi sai vµ ph¶i ®iÒu chØnh c¸c néi dung sau : +§iÒu chØnh lùc xiÕt ®ai èc gi÷ hai æ ®ì c«n ®iÒu chØnh gèi trªn trôc chñ ®éng . +KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh khe hë s­ên r¨ng gi÷a b¸nh r¨ng chñ ®éng vµ b¸nh r¨ng bÞ ®éng . +§iÒu chØnh vÕt tiÕp xóc r¨ng cña b¸nh r¨ng chñ ®éng vµ b¸nh r¨ng bÞ ®éng . Khi lµm viÖc b¸n trôc th­êng xuÊt hiÖn c¸c ®é r¬ láng däc trôc th× ph¶i tiÕn hµnh chØnh l¹i vµ ®­îc kiÓm tra trªn dông cô ®ång hå xo . Khi th¸o l¾p vµ ®iÒu chØnh cÇu chñ ®éng th× ph¶i xiÕt chÆt c¸c ®ai èc ®Ó tr¸nh hiÖn t­îng ch¶y dÇu cÇu ra ngoµi . Do khi sö dông cÇu chñ ®éng xe kh«ng lµm tèt c«ng t¸c b¶o d­ìng , c¨n chØnh , l¾p r¸p ®óng nªn cÇu xe th­êng x¶y ra nh÷ng h­ háng nh­ : B ) Nh÷ng h­ háng chÝnh cña cÇu chñ ®éng xe. H­ háng Nguyªn nh©n C¸ch kh¾c phôc 1.CÇu xe cã tiÕng kªu +Khíp nèi trôc c¸c ®¨ng r¬ , láng . +C¸c vßng bi ®ì , vßng bi ®iÒu chØnh qu¸ mßn , háng . +§iÒu chØnh tiÕp xóc r¨ng gi÷a b¸nh r¨ng chñ ®éng vµ b¸nh r¨ng bÞ ®éng kh«ng ®óng . +Háng c¸c b¸nh r¨ng trong bé vi sai . +C¸c b¸nh r¨ng hµnh tinh bÞ kÑt . +C¸c b¸nh r¨ng chñ ®éng , b¸nh r¨ng bÞ ®éng bÞ mßn , háng . +Thay míi . +Thay míi . +ChØnh l¹i . +Thay míi . +ChØnh l¹i . +Thay míi . 2.CÇu xe kªu khi xe quay vßng . +C¸c b¸nh r¨ng hµnh tinh bÞ kÑt trªn gi¸ hµnh tinh . +C¸c b¸nh r¨ng hµnh tinh bÞ kÑt trong vá vi sai . +C¸c b¸nh r¨ng , c¸c ®Öm sau l­ng b¸nh r¨ng hµnh tinh bÞ mßn , háng . +Khe hë s­ên r¨ng cña b¸nh r¨ng chñ ®éng vµ b¸nh r¨ng bÞ ®éng qu¸ lín . +ChØnh l¹i , tra dÇu . +ChØnh l¹i , tra dÇu . +Thay míi . +ChØnh l¹i . 3.CÇu xe bÞ rß rØ dÇu cÇu . +Nøt , vì vá cÇu . +Háng ®Öm . +ChÊt l­îng dÇu kh«ng ®¶m b¶o , lo·ng . +Qu¸ nhiÒu dÇu b«i tr¬n . +C¸c èc b¾t vá cÇu kh«ng chÆt . +Hµn l¹i hoÆc thay míi . +Thay míi . +Thay míi . +X¶ bít dÇu gi÷ ®ñ møc quy ®Þnh . +XiÕt chÆt l¹i . * Chó ý: Bªn c¹nh viÖc h­íng dÉn sö dông vµ söa ch÷a kh¾c phôc h­ háng, cÇn ph¶i chó ý ®Õn nhiÖt ®é cña c¸c côm c¬ cÊu trong hÖ thèng truyÒn lùc, lu«n lµm s¹ch bªn ngoµi cña c¸c chi tiÕt ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng lµm m¸t cho c¸c côm c¬ cÊu. 4.2. Mét sè ®iÓm cÇn chó ý khi sö dông. Do ®iÒu kiÖn ®Þa lý n­íc ta lµ vïng khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa nªn n¾ng nãng, ®é Èm cña kh«ng khÝ lín, mËt ®é bôi trªn ®­êng cao, xe ph¶i ho¹t ®éng trªn ®­êng tr¬n lÇy, ®Þa h×nh xÊu... nªn ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn qu¸ tr×nh sö dông xe. V× vËy cÇn ph¶i chó ý nh÷ng ®iÓm sau: 4.2.1. Khi xe ho¹t ®éng trªn ®­êng lÇy. §­êng lÇy léi nªn c¸c chi tiÕt cña hÖ thèng truyÒn lùc sÏ tiÕp xóc víi bïn ®Êt, ng©m trong n­íc nªn dÔ bÞ han rØ, hao mßn nhanh chãng dÉn ®Õn n­íc vµ bïn cã thÓ lät vµo vïng ch¾n mì lµm h­ háng c¸c æ, c¸c bÒ mÆt l¾p ghÐp. Do ®­êng lÇy léi nªn vá cÇu dÔ bÞ quÖt vµo m« ®¸, gèc c©y g©y nªn h­ háng vá cÇu vµ trôc c¸c ®¨ng. Do vËy cÇn ph¶i thùc hiÖn: - B¶o d­ìng ®Þnh kú sím h¬n tõ 2 ¸ 3 lÇn. - Th­êng xuyªn kiÓm tra sù bao kÝn cña c¸c chi tiÕt. - Lu«n lµm s¹ch c¸c côm c¬ cÊu, kiÓm tra c¸c lç th«ng ¸p. - KiÓm tra sè l­îng, chÊt l­îng cña dÇu b«i tr¬n. 4.2.2. Khi xe ho¹t ®éng trªn vïng rõng nói. Do ®Þa h×nh phøc t¹p, l¾m dèc nhiÒu ®Ìo, ®­êng x¸ khã kh¨n nªn hÖ thèng truyÒn lùc ph¶i lµm viÖc nÆng nhäc, xe ph¶i sö dông sè truyÒn thÊp víi thêi gian dµi, m« men xo¾n lín, lùc c¶n chuyÓn ®éng lín vµ thay ®æi liªn tôc. Do vËy cÇn ph¶i thùc hiÖn: - KiÓm tra xiÕt chÆt c¸c mèi ghÐp cña hÖ thèng. - KiÓm tra nhiÖt ®é lµm viÖc cña c¸c côm. - KiÓm tra ®iÒu chØnh c¸c c¬ cÊu nh­ biÕn m«men , hép sè hµnh tinh. - KiÓm tra sè l­îng, chÊt l­îng cña dÇu b«i tr¬n. Ch¦¥ng V. KÕt luËn. Trong thùc tÕ cña n­íc ta hiÖn nay, c«ng t¸c khai th¸c xe vËn t¶i vµ du lÞch lµ mét viÖc lµm rÊt thiÕt thùc. Nã ®ãng vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh sö dông xe. Trong ph¹m vi mét ®Ò tµi tèt nghiÖp ®¹i häc, víi thêi gian t­¬ng ®èi h¹n hÑp cïng víi kiÕn thøc ®· ®­îc tiÕp thu trong qu¸ tr×nh häc tËp t¹i Häc viÖn, ®ång thêi víi sù gióp ®ì cña c¸c thÇy gi¸o trong bé m«n Xe qu©n sù - khoa §éng lùc, ®Õn nay t«i ®· hoµn thµnh c¬ b¶n nhiÖm vô néi dung cña ®Ò tµi ®­îc giao. §ã lµ: - Giíi thiÖu chung vÒ dßng xe MERCEDES, vµ MERCEDESE320. - Nguyªn lý lµm viÖc cña hép sè thuû c¬ W5A030 - KÕt cÊu mét sè bé phËn chÝnh cña hép sè 722.6 - TÝnh to¸n x©y dùng ®Æc tÝnh kÐo - Mét sè ®Æc ®iÓm sö dông xe cã hÖ thèng truyÒn lùc thuû c¬ §¸nh gi¸ kÕt luËn: HÖ thèng truyÒn lùc thuû c¬ xe MERCEDES qua c¸c néi dung ®· ®­îc t×m hiÓu, nghiªn cøu, t«i thÊy xe MERCEDES lµ xe cã kÕt cÊu hoµn thiÖn, cã rÊt nhiÒu ­u ®iÓm so víi c¸c ®êi xe tr­íc ®©y. HÖ thèng truyÒn lùc cã cÊu t¹o phøc t¹p nh­ng t­¬ng ®èi hoµn thiÖn vµ lµm viÖc tin cËy, æn ®Þnh. Nã phï hîp víi ®iÒu kiÖn ®Þa lý ë n­íc ta. Qua viÖc ®¸nh gi¸ kÕt cÊu cña hÖ thèng truyÒn lùc, b¶n th©n t«i còng ®· nghiªn cøu vµ më mang thªm ®­îc nhiÒu kiÕn thøc bæ Ých, gióp cho viÖc c«ng t¸c thùc tÕ sau nµy. V× thêi gian t×m hiÒu nghiªn cøu ®Ò tµi t­¬ng ®èi h¹n hÑp, víi kh¶ n¨ng kiÕn thøc cßn h¹n chÕ nªn trong néi dung ®å ¸n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. T«i rÊt mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp chØ b¶o vµ c¸c ý kiÕn gãp ý ®Ó ®å ¸n ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Cuèi cïng t«i xin c¶m ¬n thÇy gi¸o h­íng dÉn, §¹i t¸ PGS -TS Lª Kú Nam vµ c¸c thÇy gi¸o trong bé m«n Xe qu©n sù - khoa §éng lùc - Häc viÖn Kü thuËt Qu©n sù ®· nhiÖt t×nh gióp ®ì t«i hoµn thµnh ®å ¸n tèt nghiÖp nµy. Hµ Néi ngµy 27 th¸ng 05 n¨m 2005. Häc viªn Ph¹m Xu©n Tr­êng Tµi liÖu tham kh¶o 1.Tµi liÖu xe MERCEDES_E 320 . 2. ECT(hép sè ®iÒu khiÓn ®iÖn tö)-giai ®o¹n 3-Tµi liÖu ®µo t¹o .( Th­ viÖn bé m«n Xe Qu©n Sù ) 3. KÕt cÊu vµ tÝnh to¸n xe t¨ng-thiÕt gi¸p –PhÇn thø hai HÖ thèng truyÒn lùc –T¸c gi¶ NguyÔn V¨n LuËn vµ Lª Kú Nam -Häc viÖn kü thuËt qu©n sù –1999 . 4. CÊu t¹o hÖ thèng truyÒn lùc « t« con –T¸c gi¶ NguyÔn Kh¾c Trai - Nhµ xuÊt b¶n khoa häc vµ kü thuËt . 5. Thuû lùc , m¸y vµ truyÒn dÉn thuû khÝ –T¸c gi¶ NguyÔn Xu©n Huy , Ph¹m Ngäc Hïng , HiÖu ®Ýnh : Phan Nguyªn Di , NguyÔn V¨n KiÒu - Häc viÖn kü thuËt qu©n sù 6. CÊu t¹o « t« qu©n sù –tËp 1-2 –T¸c gi¶ Vò §øc LËp vµ Ph¹m §×nh Vi - Häc viÖn kü thuËt qu©n sù . 7. TÝnh to¸n kÐo « to-T¸c gi¶ Vò §øc LËp - Häc viÖn kü thuËt qu©n sù 1992. 8. ThiÕt kÕ vµ tÝnh to¸n « t« m¸y kÐo (tËp II)-T¸c gi¶ NguyÔn H÷u CÈn –Phan §×nh Kiªn - Nhµ xuÊt §¹i Häc vµ Trung häc chuyªn nghiÖp - Hµ Néi –2002 . 9. TËp b¶n vÏ chi tiÕt m¸y –Häc viÖn kü thuËt qu©n sù –khoa c¬ khÝ - Hµ Néi-2001 . 10. B¶o d­ìng kü thuËt vµ söa ch÷a « t« -T¸c gi¶ Iu.BOROPXKIC , V.KLENNHIKOP , A.XABINH,V.NIKIFOROP . 11. ELECTRONIC AND AUTOMATIC TRANSMISSIONS-T¸c gi¶ KALTONC- LAHUE GLENCOE - Macmillan/McGraw-Hill - New York , New York columbus , Ohio Mission Hills , California Peoria , lllinois . 12. Automatic-Transmission (A340E)-SUPRA . Phô lôc. Mét sè ch­¬ng tr×nh tÝnh to¸n kÐo (lËp ch­¬ng tr×nh b»ng phÇn mÒm Matlab) . tÝnh to¸n dÆc tÝnh ngoµI ®éng c¬ format bank clear AddOpts.Resize='on'; AddOpts.WindowStyle='normal'; AddOpts.Interpreter='tex'; dongnhac = {'So vong quay n_e_m_i_n (vong/phut)','cong suat N_e_m_a_x (KW)','So vong quay n_e_N_m_a_x (vong/phut)','Momen M_e_m_a_x (Nm)','So vong quay n_e_M_e_m_a_x (vong/phut)'}; tieude='Nhap cac thong so dau vao'; sodong = 1; macdinh={'600','162','5500','310','3850'}; giatrinhap=inputdlg(dongnhac,tieude,sodong,macdinh,AddOpts); nemin=str2num(char(giatrinhap(1)));%vong/phut Nemax=str2num(char(giatrinhap(2)));%Kw neNemax=str2num(char(giatrinhap(3)));%vong/phut Memax=str2num(char(giatrinhap(4))); %Nm neMemax=str2num(char(giatrinhap(5)));%vong/phut %Tinh toan gia tri cac he so MeN , Md , Km ,Kc ; MeN=Memax/(1+(neMemax/neNemax)-((neMemax/neNemax)^2)); Km=Memax/MeN; Md=(Km-1)*100 ; Kw=neNemax/neMemax ; %Xac dinh a , b , c theo cong thuc (khi khong co bo han che toc do); a=2-(25/Md); b=(50/Md)-1; c=25/Md; %Viet duong dac tinh ngoai dong co ne=[nemin:375:neNemax]; Ne=Nemax*[a*(ne/neNemax)+b*((ne/neNemax).^2)-c*((ne/neNemax).^3)]; Me=(MeN*[a+(b*(ne/neNemax))-(c*((ne/neNemax).^2))])/10; %Ve duong dac tinh dong co (Me ,Ne) plot(ne,Me,ne,Ne) grid on zoom on legend('Me','Ne') xlabel('ne(v/ph)') ylabel('Me(KGm); Ne(Kw)') KÕt qu¶ tÝnh to¸n ®Æc tÝnh ngoµi cña ®éng c¬. ne(v/ph) Me(KGm) Ne(KW) 600 24.24 16.72 975 26.05 29.2 1350 27.59 42.82 1725 28.84 57.19 2100 29.8 71.95 2475 30.48 86.74 2850 30.88 101.19 3225 31 114.93 3600 30.83 127.6 3975 30.38 138.83 4350 29.64 148.25 4725 28.62 155.49 5100 27.32 160.2 5475 25.74 161.99 §å thÞ dÆc tÝnh ngoµi ®éng c¬. X©y dùng dÆc tÝnh thùc cña ®éng c¬ format bank clear AddOpts.Resize='on'; AddOpts.WindowStyle='normal'; AddOpts.Interpreter='tex'; dongnhac = {'So vong quay n_e_m_i_n (vong/phut)','cong suat N_e_m_a_x (KW)','So vong quay n_e_N_m_a_x (vong/phut)','Momen M_e_m_a_x (Nm)','So vong quay n_e_M_e_m_a_x (vong/phut)'}; tieude='Nhap cac thong so dau vao'; sodong = 1; macdinh={'600','162','5500','310','3850'}; giatrinhap=inputdlg(dongnhac,tieude,sodong,macdinh,AddOpts); nemin=str2num(char(giatrinhap(1)));%vong/phut Nemax=str2num(char(giatrinhap(2)));%Kw neNemax=str2num(char(giatrinhap(3)));%vong/phut Memax=str2num(char(giatrinhap(4))); %Nm neMemax=str2num(char(giatrinhap(5)));%vong/phut %Tinh toan gia tri cac he so MeN , Md , Km ,Kc ; MeN=Memax/(1+(neMemax/neNemax)-((neMemax/neNemax)^2)); Km=Memax/MeN; Md=(Km-1)*100 ; Kw=neNemax/neMemax ; %Xac dinh a , b , c theo cong thuc (khi khong co bo han che toc do); a=2-(25/Md); b=(50/Md)-1; c=25/Md; %Viet duong dac tinh ngoai dong co ne=[nemin:375:neNemax]; Ne=Nemax*[a*(ne/neNemax)+b*((ne/neNemax).^2)-c*((ne/neNemax).^3)]; Me=MeN*[a+(b*(ne/neNemax))-(c*((ne/neNemax).^2))]; %**************************************** %Xay dung dac tinh tu do cua dong co nN=6000; % NdlN la ton that cong suat chung cua thiet bi dong luc o che do cong suat % lon nhat NdlN=0.15*Nemax; % Ndl la ton that cong suat chung cua cac thiet bi Ndl=NdlN*((ne./nN).^3); %Nd la cong suat tu do cua dong co(W) Nd=Ne-Ndl; %Khi do cong suat lap tren xe se la Nd=Ne-Ndl; %Mo men tu do cua dong co duoc tinh theo cong thuc Md (Nm) Med=(Me-(0.15*MeN.*((ne./nN).^2)))/10; %Ve duong dac tinh tu do cua dong co plot(ne,Med,ne,Nd,ne,Ndl); grid on zoom on legend('Med','Nd','Ndl') xlabel('ne(v/ph)') ylabel('Med(KGm)''Nd(KW)''Nd(KW)') KÕt qu¶ tÝnh to¸n ®Æc tÝnh thùc cña ®éng c¬. ne(v/ph) Me(KGm) Ne(KW) Med(Kgm) Nd(KW) Ndl(KW) 600 24.24 16.72 24.2 16.69 0.02 975 26.05 29.2 25.95 29.1 0.1 1350 27.59 42.82 27.39 42.54 0.28 1725 28.84 57.19 28.52 56.61 0.58 2100 29.8 71.95 29.33 70.91 1.04 2475 30.48 86.74 29.83 85.04 1.71 2850 30.88 101.19 30.02 98.59 2.6 3225 31 114.93 29.89 111.16 3.77 3600 30.83 127.6 29.45 122.35 5.25 3975 30.38 138.83 28.69 131.76 7.07 4350 29.64 148.25 27.62 138.99 9.26 4725 28.62 155.49 26.24 143.63 11.87 5100 27.32 160.2 24.55 145.27 14.92 5475 25.74 161.99 22.54 143.53 18.46 §å thÞ ®Æc tÝnh thùc cña ®éng c¬ §Æc tÝnh kh«ng thø nguyªn cña bé biÕn m« men %Dac tinh khong thu nguyen cua dong co clear %Nhap so lieu dau vao %Duong kinh cong tac cua dong chat long (Duong kinh banh tua bin) D=0.26;%m %Mo men banh tua bin Mt=[2354.40 2187.63 1962.00 1703.02 1404.60 1277.26 1161.50 1060.07 950.20 852.88 754.19 664.14 578.79 543.47 513.65]; %Mo men banh bom Mb=[692.59 728.00 750.17 761.94 749.09 741.64 725.94 711.03 686.90 661.59 630.00 600.18 564.76 536.90 513.65]; %He so truyen dong hoc kt=1/it kt=[0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.45 0.5 0.55 0.6 0.65 0.7 0.75 0.8 0.85 0.9]; %Tinh toan cac duong dac tinh khong thu nguyen theo cong thuc nb=6000; gammalamdat=Mt./((nb^2)*(D^5)); gammalamdab=Mb./((nb^2)*(D^5)); %Ty so truyen mo men mt mt=gammalamdat./gammalamdab ; %Hieu suat cua bo truyen uyt uyt=(mt.*kt)./10; plot(kt,gammalamdat,kt,gammalamdab,kt,uyt); grid on B¶ng kÕt qu¶ cña bé biÕn m« men. gammalamdab gammalamdat uyt kt Mt Mb 0.016192 0.055044 0 0 2354.4 692.59 0.01702 0.051145 0.03 0.1 2187.63 728 0.017538 0.04587 0.05 0.2 1962 750.17 0.017814 0.039815 0.07 0.3 1703.02 761.94 0.017513 0.032839 0.08 0.4 1404.6 749.09 0.017339 0.029861 0.08 0.45 1277.26 741.64 0.016972 0.027155 0.08 0.5 1161.5 725.94 0.016623 0.024784 0.08 0.55 1060.07 711.03 0.016059 0.022215 0.08 0.6 950.2 686.9 0.015467 0.01994 0.08 0.65 852.88 661.59 0.014729 0.017632 0.08 0.7 754.19 630 0.014032 0.015527 0.08 0.75 664.14 600.18 0.013204 0.013532 0.08 0.8 578.79 564.76 0.012552 0.012706 0.09 0.85 543.47 536.9 0.012009 0.012009 0.09 0.9 513.65 513.65 §å thÞ ®Æc tÝnh kh«ng thø nguyªn cña bé biÕn m« men thuû lùc M« h×nh khèi Simulink. §å thÞ dÆc tÝnh kÐo cña ®éng c¬ ë chÕ ®é c¬ khÝ. §å thÞ dÆc tÝnh kÐo cña ®éng c¬ ë chÕ ®é thuû c¬. §å thÞ ®Æc tÝnh kÐo cña xe Mercedes.