Khoa học - Công nghệ trong công nghiệp hóa - hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn

kü thuËt cña b¶n th©n n«ng nghiÖp. §iÒu nµy cã nghÜa lµ, cÇn cã sù vË dông tæng hîp c¸c tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ riªng lÎ ®Ó ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn v÷ng ch¾c cña n«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, tæng thÓ c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña n«ng nghiÖp lé ra nh÷ng bé phËn l¹c hËu, yÕu kÐm.Kh¾c phôc nhòng bé phËn l¹c hËu, yÕu kÐm nµy chÝnh lµ nhiÖm vô träng t©m trong giai ®o¹n nhÊt ®Þnh cña viÖc nghiªn cøu øng dông khoa häc – c«ng nghÖ.  II. Néi dung cña tiÕn bé khoa häc kü thuËt trong n«ng nghiÖp. TiÕn bé khoa häc - c«ng nghÖ n«ng nghiÖp cã néi dung réng lín liªn quan ®Õn sù ph¸t triÓn cña tÊt c¶ c¸c yÕu tè, bé phËn cÊu thµnh nªn lùc l­îng s¶n xuÊt cña ngµnh nµy. 1.Thñy lîi hãa n«ng nghiÖp. a.Kh¸i niÖm: Thñy lîi lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn tæng hîp biÖn ph¸p khai th¸c sö dông vµ b¶o vÖ nguån n­íc trªn mÆt ®Êt, d­íi mÆt ®Êt cho nhu cÇu s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t ë n«ng th«n, ®ång thêi h¹n chÕ t¸c h¹i g©y ra cho ®êi sèng. - Thñy lîi hãa lµ tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ liªn quan tíi n­íc cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ ®êi sèng n«ng th«n. YÕu tè n­íc th­êng g¾n víi ®Êt ®ai, s«ng biÓn, thêi tiÕt, khÝ hËu… V× vËy thñy lîi hãa cã néi dung r«ng lín víi ph¹m vi kh¸c nhau trªn mét vïng, mét quèc gia, thËm chÝ vÊn ®Ò mang tÝnh khu vùc vµ quèc tÕ. - Thñy lîi lµ tiÕn bé khoa häc - c«ng nghÖ nh»m c¶i t¹o vµ chinh phôc thiªn nhiªn, trªn c¬ së nhËn thøc c¸c quy luËt cña tù nhiªn, tr­íc hÕt, c¸c quy luËt vÒ n­íc, thêi tiÕt khÝ hËu, c¸c quy luËt vÒ s«ng, suèi… lu«n diÔn biÕn phøc t¹p, v× vËy thñy lîi hãa còng lµ qu¸ tr×nh l©u dµi, vµ phøc t¹p. b.Néi dung thñy lîi hãa: + TrÞ thñy dßng s«ng lín: lµ néi dung quan träng cña thñy lîi hãa, cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh tíi viÖc sö dông tµi nguyªn n­íc vµ chinh phôc lò lôt. Tïy theo c¸c ®Æc ®iÓm h×nh thµnh c¸c con s«ng, quy luËt ho¹t ®éng dßng ch¶y mµ viÖc trÞ thñy con s«ng mang tÝnh chÊt vïng, quèc gia hay quèc tÕ. + Thùc hiÖn c«ng t¸c thñy n«ng: C«ng t¸c thû n«ng cã néi dung chñ yÕu lµ t­íi vµ tiªu n­íc. Trong c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n, n«ng nghiÖp lµ ngµnh sö dông nhiÒu nuocs nhÊt b»ng ph­¬ng ph¸p t­íi . Trng n¨m 2001 - 2005 vèn dÇu t­ cho thñy lîi ®¹t 25,511 tû ®ång ( ch­a kÓ 896 tû ®ång chi cho tu bæ ®ª ®iÒu), trong ®ã vèn do bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n qu¶n lý lµ 9874 tû ®ång vµ vèn do ®Þa ph­¬ng qu¶n lý laf11.637 tû ®ång. Thëi gian nµy cã 244 c«ng tr×nh ®­îc thù hiÖn trong ®ã cã 156 c«ng tr×nh ®­îc hoµn thµnh vµ ®­a vµo sö dông, lµm t¨ng thªm diÖn tÝch ®­îc t­íi 94 ngh×n ha, t­íi 146 ngh×n ha, ng¨n chÆn 226 ngµn ha, t¹o nguån 206 ngh×n ha, t¨ng chÊt l­îng cÊp n­íc 1038 ngh×n ha. §Õn n¨m 2005 ®· t­íi cho 8 triÖu ha gieo trång, tiªu cho 1,7 triÖu ha, nhiÒu ch­¬ng tr×nh míi vÒ h¹ tÇng thñy lîi ®· ®­îc thùc hiÖn nh­: phôc håi n©ng cÊp c¸c c«ng tr×nh ë ®ång b»ng s«ng hång vµ trung du phÝa b¾c (2 n¬i cã c«ng tr×nh thñy lîi x©y dùng ®· h¬n 40 n¨m nay xuèng cÊp); ch­¬ng tr×nh toµn hå chøa n­íc ®Æc biÖt ë miÒn trung vµ T©y Nguyªn gåm c¸c hå: DÇu TiÕng( T©y Ninh), KÎ Gç, Kinh S¬n(Hµ TÜnh), Nói Cèc ( Th¸i Nguyªn), Yªn LËp (Qu¶ng Linh); ch­¬ng tr×nh kiªn cè hãa kªnh m­¬ng( ®­¬c. trªn 1500 km); tËp chung x©y dùng c¸c hå chøa n­íc ®Ó t­íi tiªu nh­:Suèi DÇu (Kh¸nh Hßa), Hå Nói Ngang (Qu¶ng Ng·i), S«ng §µo ( NghÖ An), V¹n Håi (B×nh §Þnh) §«ng Trßn ( Phó Yªn)…; x©y dùng c¸c tr¹m cèng, ®Ëp gi÷ n­íc ngät, ng¨n mÆn ven biÓn nh­ S«ng NghÌn( Hµ TÜnh), Th¶o Long ( Thõa Thiªn HuÕ ), thùc hiÖn c¸c dù ¸n thñy lîi lín ®a môc tiªu nh­ Phan RÝ, Phan ThiÕt (B×nh ThuËn), Ph­íc Hßa (B×nh D­¬ng), B×nh §Þnh (B×nh §Þnh), T¶ Tr¹ch (Thõa Thiªn HuÕ)… TËp trung cho thñy lîi ®Ó gi¶i quyÕt tèt viÖc t­íi tiªu n­íc la yÕu tè hµng ®Çu t¸c ®én tíi n¨ng suÊt c©y trång. §Ó ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, ®ßi hái ph¶i x©y dùng hÖ thèng c«ng tr×nh hoµn chØnh, ®ång bé hîp lý vµ sö dông tèi ®a c«ng suÊt thiÕt kÕ. HÖ thèng c«ng tr×nh t­íi tiªu hoµn chØnh lµ hÖ thèng bao gåm c«ng tr×nh thñy lîi lín, võa vµ lo¹i nhá g¾n liÒn h÷u hiÖu víi nhau, trong mçi c«ng tr×nh ®Òu cã ®Çy ®ñ c¸c bé phËn cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ ®­a n­íc th«ng suèt tõ ®Çu nguån tíi ch©n ruéng vµ nhanh chãng th¸o n­íc ra khái ruéng khi cÇn thiÕt. C«ng t¸c thñy n«ng cÇn chó ý nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ vµ qu¶n lý chñ yÕu sau ®©y: HiÖn nay, trong mét l­u vùc n­íc hoÆc vïng l·nh thæ, c¸c c«ng tr×nh t­íi, tiªu n­íc lo¹i nhá, võa, lín th­êng ph¸t triÓn riªng biÖt theo kh¶ n¨ng ®Çu t­ vña nÒn kinh tÕ vµ nhu cÇu cña c¸c ngµnh, v× vËy h×nh thµnh c¸c tæ chøc qu¶n lý riªng rÏ, t¸ch biÖt x©y dùng vµ qu¶n lý khai th¸c c«ng tr×nh. §Ó ph¸t triÓn ®Çu t­ vµ khai th¸c thñy lîi cã hiÖu qu¶, trªn thùc tÕ cã ba h­íng tæ chøc qu¶n lý c¸c hÖ thèng c«ng tr×nh thñy lîi nh­ sau: - Qu¶n lý theo tuyÕn c«ng tr×nh (qu¶n lý theo ngµnh). §©y lµ ph­¬ng thøc qu¶n lý ®­îc ¸p dông tõ thêi bao cÊp ë n­íc ta. HÖ th«ng c¸c c«ng tr×nh thñy lîi ®­îc ph©n chia thµnh hÖ thèng c«ng tr×nh ®Çu mèi, cÊp I, cÊp II vµ cÊp III ®­îc tá chøc qu¶n lý chÆt chÏ víi sù bao cÊp cña Nhµ n­íc. Qu¶n lý theo tuyÕn ®èi víi c¸c c«ng tr×nh thñy lîi t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý kinh tÕ vµ kü thuËt thñy lîi, song cã h¹n chÕ c¬ b¶n lµ kh«ng g¾n kÕt ®­îc víi viÖc qu¶n lý cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng. - Qu¶n lý theo l­u vùc n­íc ( qu¶n lý theo l·nh thæ). L­u vùc n­íc hay cßn ®­îc gäi lµ khu vùc thñy lîi, lµ vïng l·nh thæ cã quan hÖ vÒ nguån n­íc, khai th¸c sö dông, tiªu tho¸t hay th¶i n­íc còng nh­ c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ m«i tr­êng n­íc. Ph­¬ng thøc nµy th­êng ®­îc ¸p dông trong qu¶n lý sö dông c¸c dßng s«ng, qu¶n lý c¸c c«ng tr×nh B¾c H­ng H¶i, c«ng tr×nh tho¸t lò biÓn T©y… - KÕt hîp qu¶n lý theo ngµnh vµ theo l·nh thæ. ë mçi l­u vùc n­íc hay khu vùc thñy lîi th­êng cã c¸c hÖ thèng thñy lîi lín, võa vµ nhá ®an xen nhau. ViÖc x©y dùng tu bæ, qu¶n lý khai th¸c sö dôn c¸c c«ng tr×nh cÇn theo nguyªn t¾c: c«ng tr×nh theo ph¹m vi x· do x· phô tr¸ch; c«ng tr×nh trong ph¹m vi liªn x· do huyÖn phô tr¸ch; c«ng tr×nh liªn huyÖn do tØnh phô tr¸ch; c«ng tr×nh liªn tØnh do trung ­¬ng phô tr¸ch. Nh­ vËy h×nh thµnh c¸c ®¬n vÞ qu¶n lý trùc thuéc c¸c cÊp, t¹o thµnh mèi quan hÖ vÒ kinh tÕ vµ hµnh chÝnh theo tõng cÊp cã mèi quan hÖ víi nhau. c. Nguån vèn ®Çu t­ x©y dùng c«ng tr×nh thñy n«ng: + §Çu t­ thñy n«ng cña Nhµ n­íc: H­íng ®Çu t­ thñy n«ng cña nhµ n­íc bao gåm: ®Çu t­ x©y dùng, ph¸t triÓn c¸c hÖ thèng thñy n«ng míi, ®Çu t­ kh«i phôc söa ch÷a lín c¸c hÖ thèng thñy n«ng ®ang vËn hµnh ®· hÕt h¹n sö dông; ®Çu t­ t­¬ng øng kü thuËt; c«ng nghÖ míi; trî gi¸ dÞch vô thñy n«ng trong c¸c tr­êng hîp thiªn tai, tiªu tho¸t n­íc phi canh t¸c; trî cÊp vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn thñy lîi nhá, thñy lîi néi ®ång x· vµ HTX. Nguån vèn ®Çu t­ cña Nhµ n­íc vµo thñy n«ng bao gåm vèn ng©n s¸ch, vèn n­íc ngoµi, vèn do Nhµ n­íc huy ®éng d­íi d¹ng quü, tÝn phiÕu, cæ phÇn theo tõng dù ¸n hay c«ng tr×nh cô thÓ. Tïy ®iÒu kiÖn cô thÓ ma Nhµ n­íc ®Çu t­ vèn cho c¸c c«ng tr×nh thñy lîi theo c¸c h×nh thøc chñ yÕu sau ®©y: - §Çu t­ vµ tù tæ chøc doanh nghiÖp ®Ó lµm dÞch vô theo chÝnh s¸ch kinh tÕ tµi chÝnh hiÖn hµnh. - §Çu t­ ban ®Çu mét phÇn råi giao cho doanh nghiÖp qu¶n trÞ ®Çu t­ lµm dÞch vô, tù h¹ch to¸n. - Cho doanh nghiÖp, t­ nh©n vay vèn víi l·i suÊt ­u ®·i, thêi gian dµi ®Ó ®Çu t­ lµm dÞch vô thñy n«ng. - Trî cÊp ®Çu t­ ban ®Çu mét phÇn cho doanh nghiÖp, kh«ng hoµn l¹i vèn. - B¶o tÝn cho c¸c doanh nghiÖp vay vèn n­íc ngoµi ®Ó lµm thñy lîi. + §Çu t­ thñy n«ng vµo x· hay hîp t¸c x·: H­íng ®Çu t­: §èi víi thñy lîi nhá, néi ®ång cho x· hoÆc HTX n«ng nghiÖp ®¶m nhiÖm. ë n¬i nµo ch­a cã HTX kiÓu míi, UBND x· thµnh lËp tæ thñy n«ng ®¶m nhiÖm viÖc huy ®éng vèn, nh©n lùc theo chÝnh s¸ch Nhµ n­íc vµ qui chÕ ®Þa ph­¬ng ®Ó ®Çu t­ vµo thñy lîi, ë n¬i nµo co HTX th× sÏ do c¸c HTX ®¶m nhiÖm. d. B¶o vÖ tµi nguyªn n­íc: Tµi nguyªn n­íc ph©n bè kh¾p n¬i, gåm n­íc mÆt ®Êt vµ n­íc ngÇm. Nguån n­íc dÔ bÞ hßa tan c¸c hãa chÊt, r¸c th¶i, mµu, mïi, vÞ trë nªn « nhiÔm, nhÊt lµ nuån ®Êt mÆt chÞu ¶nh h­ëng cña con ng­êi vµ ®éng vËt. chÝnh v× thÕ ph¶i cã c«ng t¸c b¶o vÖ nguån n­íc hîp lý: Phßng chèng c¹n kiÖt nguån n­íc. + Trång rõng, phñ xanh ®Êt trèng, ®åi nói träc, ®Æc biÖt lµ rõng ®Çu nguån, rõng phßng hé. + §Þnh canh, ®Þnh c­ ®èi víi ®ång bµo d©n téc miÒn cao. + X©y dùng c«ng tr×nh hå chøa ®Ó ®iÒu tiÕt l¹i nguån n­íc, t¨ng l­îng n­íc vµo mïa kh«, gi¶m l­îng n­íc vµo mïa m­a. Phßng chèng « nhiÔm nguån n­íc. + Gi÷ gin vÖ sinh m«i tr­êng, dän r¸c th¶i, lµm gi¶m yÕu tè g©y « nhiÔm nguån n­íc. + X©y dùng c«ng tr×nh sö lý r¸c th¶i, n­íc th¶i cña c¸ nhµ m¸y, xÝ nghiÖp, khu c«ng nghiÖp, khu d©n c­. + Qu¶n lý vµ b¶o vÖ m«i tr­êng biÓn. + Tham gia c¸c ch­¬ng tr×nh hîp t¸c quèc tÕ vÒ trinh phôc, c¶i t¹o vµ b¶o vÖ nguån n­íc. 2. C¬ giíi hãa n«ng nghiÖp. a. Kh¸i niÖm: C¬ giíi hãa n«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh thay thÕ c«ng cô thñ c«ng th« s¬ b»ng c«ng cô lao ®éng c¬ giíi, thay thÕ ®éng lùc søc ng­êi vµ gia sóc b»ng ®éng lùc m¸y mãc, thay thÕ s¶n xuÊt thñ c«ng l¹c hËu b»ng s¶n xuÊt kü thuËt cao. - C¬ giíi hãa n«ng nghiÖp dùa trªn nÒn c«ng nghiÖp c¬ khÝ ph¸t triÓn cã kh¶ n¨ng nghiªn cøu, chÕ t¹o ra c¸c m¸y ®éng lùc vµ m¸y c«ng t¸c ®Ó thôc hiÖn c¸c kh©u c«ng viÖc canh t¸c phï hîp víi yªu cÇu sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y trång, vËt nu«i vµ phï hîp víi h×nh thøc ph¸t triÓn cña c©y trång, vËt nu«i vµ phï hîp víi h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. b. Néi dung cña c¬ giíi hãa. C¬ giíi hãa bé phËn: Tr­íc hÕt vµ chñ yÕu thùc hiÖn ë nh÷ng kh©u c«ng viÖc nÆng nhäc, tèn nhiÒu lao ®éng thñ c«ng, hay thêi vô c¨ng th¼ng vµ dÔ dµng thùc hiÖn nh­: lµm ®Êt, vËn chuyÓn, chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc… NÐt ®Æc tr­ng cña giai ®o¹n nµy lµ viÖc ¸p dông c¸c m¸y riªng lÎ cña n«ng hé vµ trang tr¹i kh¸ gi¶. Thêi kú nµy sau khi hoµn tÊt nhiÖm vô s¶n xuÊt cña m×nh, hä cßn ®i lµm thuª cho c¸c hé vµ trang tr¹i kh¸c trªn ®Þa bµn l©n cËn. C¬ giíi hãa tæng hîp: lµ viÖc sö dông liªn tiÕp hÖ thèng m¸y ë tÊt c¶ c¸c giai do¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trång trät hay ch¨n nu«i kÓ c¶ lóc b¾t ®Çu hay lóc ra s¶n phÈm. NÐt ®Æc tr­ng cña giai ®o¹n nµy lµ sù ra ®êi cña hÖ thèng m¸y n«ng nghiÖp, cã t¸c dông hç trî, bæ sung cho nhau ®Ó hoµn thµnh liªn tiÕp tÊt c¶ c¸c kh©u c«ng viÖc cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Tù ®éng hãa: lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn cao h¬n cña c¬ giíi hãa tæng hîp, g¾n liÒn víi ph­¬ng thøc khai th¸c vµ sö dông c¸c nguån n¨ng l­îng míi, c¸c ph­¬ng tiÖn ®iÒu khiÓn tù ®éng ®Ó hoµn thµnh mäi kh©u liªn tiÕp cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tõ khi chuÈn bÞ ®Õn lóc kÕt thóc s¶n phÈm. NÐt ®Æc tr­ng cña giai ®o¹n nµy lµ lo¹i trõ lao ®éng ch©n tay vµ mét phÇn lao ®éng trÝ ãc. Sù tham gia cña con ng­êi víi vai trß gi¸m ®èc, kiÓm tra, ®iÒu chØnh ®Ó qu¸ tr×nh diÔn ra nh­ tr­íc. c. VÊn ®Ò chó ý: - NÒn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn sÏ gióp tiÕn hµnh øng dông khoa häc kü thuËt nhanh h¬n. + §iÒu kiÖn tiÕp nhËn c¬ giíi hãa n«ng nghiÖp: §èi t­îng tiÕp nhËn c¬ giíi hãa n«ng nghiÖp lµ c¸c chñ trang tr¹i, hé gia ®×nh n«ng d©n tù chñ. Nh­ng phÇn lín trong sè hä l¹i gÆp nhiÒu khã kh¨n ®Ó tiÕp nhËn c¬ giíi hãa nh­: ch­a cã tri thøc, kü n¨ng vÒ m¸y mãc c¬ khÝ. S¶n xuÊt cßn nhá ph©n t¸n, nhÊt lµ ruéng ®Êt bÞ ph©n chia manh món… + Lao ®éng trong n«ng nghiÖp cßn chiÕm tû lÖ cao. Lùc l­îng lao ®éng gi¶i phãng khái n«ng nghiÖp nhê c¬ khÝ hãa cã thÓ g©y nªn t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp ë n«ng th«n. H¹n chÕ cña viÖc ph©n c«ng lao ®éng ch­a hîp lý sÏ g©y l·ng phÝ cho n«ng nghiÖp vµ nÒn kinh tÕ quèc d©n. 3. §iÖn khÝ hãa n«ng nghiÖp, n«ng th«n. a.kh¸i niÖm: Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, n«ng nghiÖp sö dông ngµy cµng nhiÒu c¸c nguån n¨ng l­îng kh¸c nhau. §iÖn khÝ hãa lµ mét tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ trong viÖc sö dông nguån ®iÖn n¨ng vµo c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ phôc vô ®êi sèng n«ng th«n. §iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn ®iÖn khÝ hãa n«ng nghiÖp n«ng th«n lµ h×nh thµnh m¹ng l­íi ®iÖn quèc gia th«ng suèt tõ n¬i ph¸t ®iÖn ®Õn n¬i tiªu thô lµ hé gia ®×nh, c¸c trang tr¹i trång trät, ch¨n nu«i… ë mäi vïng n«ng th«n. Nh­ vËy, thùc hiÖn ®iÖn khÝ hãa n«ng nghiÖp n«ng th«n lµ mét qu¸ tr×nh rÊt l©u dµi. b. H­íng sö dông trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n: N¨ng l­îng ®iÖn lµ c¬ së cña viÖc c¬ khÝ hãa lao ®éng ë mét sè kh©u s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh­ thñy lîi, chÕ biÕn, ch¨n nu«i… §iÖn n¨ng lµ nguån ®éng lùc chñ yÕu cña c¸c x­ëng c¬ khÝ, x­ëng chÕ biÕn n«ng, l©m, thñy, h¶i s¶n, c¸c tr¹m b¬m t­íi tiªu. Sö dông ®iÖn d­íi d¹ng kh¸c nhau nh­ nhiÖt n¨ng hay quang n¨ng ®Ó chiÕu s¸ng, sÊy kh« Êp trøng, s­ëi Êm gia sóc…; hoÆc d­íi d¹ng sãng nh­ tia hång ngo¹i, tia tö ngo¹i ®Ó khö ®éng trong n­íc, tiªu diÖt c¸c vi sinh vËt cã h¹i cho gièng c©y trång vËt nu«i, ch÷a bÖnh gia sóc… Sö dông ®iÖn phôc vô sinh ho¹t n«ng th«n. 4.Hãa häc hãa n«ng nghiÖp. a. kh¸i niÖm: Hãa häc hãa n«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh ¸p dông nh÷ng thµnh tùu cña nghµnh c«ng nghiÖp hãa chÊt phôc vô n«ng nghiÖp, bao gåm viÖc sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn hãa chÊt vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ ®êi sèng n«ng th«n. Hãa häc hãa n«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh liªn tôc cña tiÕn bé khoa häc - kü thuËt liªn quan ®Õn ph­¬ng tiÖn hãa häc cña lao ®éng n«ng nghiÖp vµ c¸c ph­¬ng tiÖn phôc vô ®êi sèng n«ng th«n. b. néi dung cña hãa häc hãa n«ng th«n bao gåm: - Bæ sung vµ t¨ng c­êng cung cÊp thøc ¨n cho c©y trång, vËt nu«i b»ng viÖc sö dông c¸c lo¹i ph©n bãn hãa häc, thøc ¨n gia sóc cã bæ sung vi l­îng. - B¶o vÖ c©y trång vËt nu«i th«ng qua viÖc sö dông c¸c lo¹i thuèc b¶o vÖ thùc vËt, thuèc diÖt cá, thuèc trõ dÞch bÖnh gia sóc, gia cÇm… - Sö dông c¸c vËt liÖu hãa häc trong x©y dùng nh÷ng c«ng tr×nh phôc vô n«ng nghiÖp nh­ c«ng tr×nh thñy lîi, c¶i t¹o ®Êt, x©y dùng chuång tr¹i. - Sö dông c¸c vËt liÖu hãa häc trong s¶n xuÊt ®å dïng phôc vô sinh ho¹t n«ng th«n. 5. sinh häc hãa n«ng nghiÖp. a. kh¸i niÖm: lµ qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ øng dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt vµ khoa häc sinh th¸i vµo n«ng nghiÖp nh»m n©ng cao n¨ng xuÊt vµ chÊt l­îng s¶n phÈm n«ng nghiÖp vµ b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i. sinh häc hãa n«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh tiÕn bé khoa häc kü thuËt liªn quan ®Õn t­ liÖu s¶n xuÊt cña sinh vËt: ®«ng vËt, thùc vËt, vi sinh vËt… sö dông trong n«ng nghiÖp. b. Néi dung réng lín: §iÒu tra c¬ b¶n mét c¸ch toµn diÖn träng ®iÓm c¸c ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn vµ c¸c nguån tµi nguyªn phong phó vÒ thùc vËt, déng vËt vµ vi sinh vËt ë n­íc ta. Nghiªn cøu, ph¸t hiÖn vµ n¾m v÷ng quy luËt ph¸t sinh, ph¸t triÓn cña c¸c c¸ thÓ vµ quÇn thÓ ®éng thùc vËt trªn tõng vïng sinh th¸i. Nghiªn cøu vµ dÒ ra ph­¬ng h­íng ®­íng ®¾n, ®Ó khai th¸c, b¶o vÖ vµ sö dông ngµy cµng tèt h¬n, b¶o ®¶m t¸i sinh kh«ng ngõng c¸c nguån tµi nguyªn sinh vËt cña ®Êt n­íc. NhËp néi mét sè gièng c©y con phï hîp tõ n­íc ngoµi ®Ó bæ sung thªm phong phó quü gen hiÖn cã. Nghiªn cøu vµ øng dông c«ng nghÖ sinh häc mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Ch­¬ng II. Thùc tr¹ng cña viÖc øng dông thµnh tùu khoa häc kü thuËt. I. Thµnh tùu: Cơ cấu nông nghiệp và kinh tế nông thôn đã có bước chuyển dịch tích cực theo hướng đẩy mạnh sản xuất các loại nông sản hàng hóa có nhu cầu thị trường và có giá trị kinh tế cao. Tiếp tục bảo đảm tốt an ninh lương thực quốc gia, tuy diện tích trồng lúa giảm (khoảng hơn 300 nghìn ha), để chuyển sang nuôi trồng thủy sản và các cây trồng khác có giá trị cao hơn, nhưng sản lượng lương thực vẫn tăng từ 34,5 triệu tấn (năm 2000) lên 39,12 triệu tấn (năm 2004), trong đó, sản lượng lúa tăng từ 32,5 lên 35,8 triệu tấn, bình quân mỗi năm lương thực tăng hơn một triệu tấn. Hàng năm vẫn xuất khẩu khoảng 3,5-4 triệu tấn gạo. Sản xuất cây công nghiệp, cây ăn quả có sự điều chỉnh mạnh theo nhu cầu thị trường để xuất khẩu và thay thế hàng nhập khẩu, hình thành một số vùng sản xuất hàng hóa tập trung gắn với công nghiệp bảo quản, chế biến. Diện tích, sản lượng cây công nghiệp tăng nhanh so với năm 2000, cao-su diện tích tăng 9,5%, sản lượng tăng 37,6%; hồ tiêu diện tích tăng 83,2%, sản lượng tăng 87,8%; hạt điều diện tích tăng 44,3%, sản lượng tăng 205,3%; chè diện tích tăng 35,3%, sản lượng tăng 54,9%; diện  tích cây ăn quả tăng 1,4 lần; bông vải diện tích tăng 42,5%, sản lượng tăng 57,4%; đậu tương diện tích tăng 47,1%, sản lượng tăng 62,2%. Các  loại cây công nghiệp có lợi thế xuất khẩu hầu hết đều tăng về diện tích, sản lượng và kim ngạch xuất khẩu. Chăn nuôi tăng bình quân 10%/năm; tỷ trọng giá trị chăn nuôi trong nông nghiệp tăng từ 19,3% lên 21,6%. Ðàn bò, nhất là bò sữa tăng nhanh, đạt 95 nghìn con, sản lượng sữa tươi tăng gấp 3 lần. Sản lượng thủy sản nuôi trồng tăng 2,0 lần, sản lượng khai thác tăng 1,2 lần. Công nghiệp chế biến nông, lâm, thủy sản và ngành nghề nông thôn: Giá trị sản xuất công nghiệp chế biến nông, lâm, thủy sản tăng trưởng bình quân 12-14%/năm. Sản xuất tiểu, thủ công nghiệp và ngành nghề nông thôn tăng bình quân 15%/năm. Hiện cả nước có 2.971 làng nghề, khoảng 1,35 triệu cơ sở ngành nghề nông thôn, với khoảng 1,4 triệu hộ, thu hút hơn 10 triệu lao động (trong đó có khoảng 1,5 triệu người làm hàng mỹ nghệ). Giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp, thủy sản tăng trưởng liên tục và đạt mức cao (5,4%/năm, chỉ tiêu Ðại hội Ðảng toàn quốc lần thứ IX đề ra là 4,8%/năm). Tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản năm 2004 đạt gần 7 tỷ USD, tăng 1,5 lần so với năm 2000, trong đó nông, lâm sản tăng gần 1,5 lần, thủy sản tăng 1,6 lần. Một số mặt hàng xuất khẩu chủ yếu đạt sản lượng và giá trị lớn như: gạo, cà-phê, cao-su, hạt điều. Ðặc biệt, xuất khẩu đồ gỗ gia dụng và lâm sản tăng mạnh, đạt hơn 1,2 tỷ USD, tăng gấp 3,3 lần so với năm 2000. Cơ cấu kinh tế nông thôn chuyển dịch theo hướng tăng dần tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ, giảm tỷ trọng nông nghiệp. Năm 2004 trong tổng GDP của cả nước, tỷ trọng nông, lâm nghiệp, thủy sản đã giảm từ 24,53% xuống 21,76%; lao động nông nghiệp giảm từ 59,04% xuống 57,9%, lao động công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp chiếm khoảng 17%, dịch vụ chiếm 25,1%. Năm 2003, hộ thuần nông đã giảm còn 68,8%, hộ kiêm nghề tăng lên, chiếm 12,7% và phi nông nghiệp 18,4%. Nguồn thu của hộ nông dân từ nông, lâm, ngư nghiệp chiếm 77,5%; công nghiệp, xây dựng và dịch vụ nông thôn đã dần tăng lên, chiếm 22,5% tổng thu. Trình độ khoa học, công nghệ trong sản xuất nông nghiệp, thủy sản từng bước được nâng cao theo hướng sử dụng giống mới, công nghệ sinh học, phương thức canh tác tiên tiến để nâng cao năng suất chất lượng nông sản, thủy sản. Ðến nay, có hơn 90% diện tích lúa, 80% diện tích ngô, 60% diện tích mía, 100% diện tích điều trồng mới... được sử dụng giống mới. Công nghệ sử dụng mô hom được đưa nhanh vào sản xuất giống cây rừng, nên năng suất chất lượng rừng được cải thiện. Ngành thủy sản đã sản xuất và đưa vào sản xuất một số loài thủy sản có giá trị kinh tế cao. Nhiều khâu trong sản xuất nông nghiệp được cơ giới hóa như: tưới nước, tuốt lúa, xay xát đạt hơn 80%, vận chuyển làm đất đạt hơn 60%. Trong ngành thủy sản, tổng công suất tàu thuyền đánh bắt đạt hơn 4 triệu sức ngựa, một số cơ sở nuôi trồng thủy sản được trang bị các máy móc, thiết bị bảo đảm cho công nghệ nuôi trồng tiên tiến. Ngµy nay, c«ng nghÖ sinh häc lµ mét mòi nhän cña tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ thÕ giíi. LÞch sö ph¸t triÓn c«ng nghÖ sinh häc thÕ giíi ®· tr¶i qua ba giai ®o¹n ph¸t triÓn víi nh÷ng ®Æc riªng. Hai giai ®o¹n ®Çu lµ c«ng nghÖ sinh häc truyÒn thèng (lªn men thùc phÈm ®Ó s¶n xuÊt r­îu bia, d©m, n­íc chÊm, s÷a chua, s¶n phÈm muèi chua…) vµ c«ng nghÖ sinh häc cËn ®¹i (c«ng nghÖ s¶n xuÊt thuèc kh¸ng sinh, vitamin, axit h÷u c¬, axit amin, dung m«i, enzym, sinh khèi giµu protein…). HiÖn nay, c«ng nghÖ sinh häc ®ang ph¸t triÓn ë giai ®o¹n hiÖn ®¹i. C«ng nghÖ sinh häc hiÖn ®¹i bao gåm mét sè lÜnh vùc quan träng nh­ c«ng nghÖ di truyÒn, c«ng nghÖ tÕ bµo, c«ng nghÖ enzym/protein, c«ng nghÖ sinh häc vi sinh vËt, c«ng nghÖ sinh häc m«i tr­êng. Dùa trªn thµnh tùu cña c«ng nghÖ di truyÒn, ng­êi ta biÕt râ tõng lo¹i gen vµ gi¶i m· chóng, tõ ®ã chÕ t¹o ra c¸c lo¹i thuèc ®Æc trÞ diÖt virut g©y bÖnh cho ®éng thùc vËt. §èi víi lÜnh vùc t¹o gièng, ng­êi ta t¹o ra c¸c c©y trång vËt nu«i chuyÓn gen cho n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng míi cña s¶n phÈm. VÝ dô, nhê chuyÓn gen cã thÓ t¨ng l­îng chøa protein vµ c¶i thiÖn chÊt l­îng protein trong s¶n phÈm c©y trång, vËt nu«i, còng cã thÓ chuyÓn vµo c©y trång, vËt nu«i lo¹i gen chèng c«n trïng, chèng nÊm, chèng virut ®Ó kh¸ng víi thuèc diÖt cá… Dùa trªn nh÷ng thµnh tùu cña c«ng nghÖ tÕ bµo, ng­êi ta ®· t¹o gièng c©y trång b»ng nu«i cÊy m«, t¹o gièng con nu«i b»ng ph­¬ng ph¸p cÊy ph«i… Ngµnh n«ng nghiÖp n­íc ta ®Õn nay ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu quan träng gãp phÇn ph¸t triÓn n«ng nghiÖp: + Trong trång trät: Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm quang hîp cña c©y lóa,quang hîp dinh d­ìng cña ruén lóa n¨ng xuÊt cao lµm c¬ së cho c¸c biÖn ph¸p th©m canh; ®· ®­a vµo s¶n xuÊt c«ng nghÖ quang hîp trång t¶o giµu dinh d­ìng ®Ó thu sinh khèi lµm nguån dinh d­ìng vµ d­îc liÖu qóy; nghiªn cøu quan hÖ c«ng sinh gi÷a vi khuÈn Azolla – Anabaens azolla còng nh­ vi khuÈn Rhizobium vµ c©y ®Ëu t­¬ng; sö dông c¸c chÊt ®iÒu hßa sinh tr­ëng, c¸c nguyªn tè kho¸ng vi l­îng lµm t¨ng n¨ng xuÊt c©y trång trong n«ng nghiÖp; nghiªn cøu thµnh c«ng c¸c kü thuËt di truyÒn nh­ lai t¹o, ®ét biÕn, thÓ ®a béi… t¹o ra nhiÒu gièng míi lóa, ng«, ®Ëu, ®ç…®­îc øng dông vµo s¶n xuÊt. - N¨m 2006 ViÖn lóa ®ång b»ng s«ng cöu long ®· c«ng bè nghiªn cøu øng dung thµnh c«ng c«ng nghÖ chuyÓn n¹p gene t¹o gi«ng lóa míi nhiÒu vi chÊt dinh d­ìng, tõ 3 gi«ng lóa IR64, MTL250(indica) vµ Taipei 309 (japonica) - Viện Khoa học nông nghiệp miền Nam đã nghiên cứu thành công giống ngô lai đơn V98-1, V98-2 ngắn ngày (95 - 100 ngày), năng suất cao 7-9 tấn/ha, được phát triển rộng trên hàng chục nghìn ha ở các tỉnh ĐBSCL và Đông Nam bộ, phục vụ cho chăn nuôi và chế biến; một số tiến bộ khoa học kỹ thuật khác trong trồng trọt, chăn nuôi và công nghệ sau thu hoạch đã được áp dụng, góp phần làm tăng năng suất chất lượng cây trồng, vật nuôi. - øng dông c«ng nghÖ nh©n b¶n ph«i v« tÝnh vµ ®· t¹o ra nhiÒu gièng míi mang l¹i hiÖu qu¶ n¨ng xuÊt cao: Lai t¹o thµnh c«ng gi«ng Lóa DR1 chÞu h¹n, nh©n b¶n nhiÒu lo¹i khoai t©y, mÝa… Cuèi th¸ng 10/2006 ®· c«ng bè nh©n gièng c«ng nghiÖp vµ b¸n c«ng nghiÖp thµnh c«ng ®èi víi mét sè loµi hoa vµ c©y l©m nghiÖp cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao; tuyÓn chän ®­îc 18 gièng hoa lyly, 10 gièng hång m«n vµ nh÷ng s¾c mµu kiÓu d¸ng ®a d¹ng cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. Ph«i v« tinh cã thÓ b¶o qu¶n l©u dµi vµ cho n¶y mÇm vao thêi ®iÓm thÝch hîp. Theo c¸c nhµ khoa häc viÖt nam, ®Õn nay ®· cã trªn 200 loµi c©y trång ®­îc nh©n gi«ng b»ng c«ng nghÖ ph«i v« tÝnh. Nh©n b¶n v« tÝnh cã thÓ t¹o h¹t nh©n t¹o, ®©y lµ yÕu tè thuËn lîi cho c¬ giíi hãa vµ tù ®éng hãa nh©n gièng c«ng nghiÖp. Vd: víi c©y cµ phª tõ mét gam sinh khèi, cã tû lÖ t¸i sinh ®Õn 47%. + Trong ch¨n nu«i: øng dông thµnh c«ng trong viÖc ghÐp hîp tö ®Ó t¹o ra bß gièng con chÊt l­îng cao. Ngoµi ra, cßn mét sè thµnh c«ng trong viÖc lai t¹o gièng lîn, gia cÇm… - Trong lÜnh vùc vi sinh vËt: §· tuyÓn chän vµ s­u tËp nh÷ng vi sinh vËt cã Ých nghiªn cøu vµ ¸p dông cã kÕt qu¶ c«ng nghÖ vi sinh phôc vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng nh­ thuèc trõ s©u vi sinh vËt, ph©n vi sinh vËt cè ®Þnh ®¹m cho c©y hä ®Ëu, hoocm«n thùc vËt s¶n xuÊt b»ng c«ng nghÖ vi sinh, kh¸ng sinh th«… Quan hệ sản xuất được xây dựng ngày càng phù hợp. Cả nước hiện có 72 nghìn trang trại, tăng bình quân 10%/năm, kinh tế trang trại đã góp phần đáng kể vào chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn. Thành lập mới được 524 hợp tác xã nông nghiệp, chủ yếu hoạt động theo hướng dịch vụ, tiêu thụ sản phẩm, hiện có hơn 10 nghìn hợp tác xã ở nông thôn (9.255 HTX nông nghiệp, hơn 500 HTX thủy sản, 800 quỹ tín dụng nhân dân...) và hàng trăm nghìn tổ kinh tế hợp tác, so với năm 2000, số hợp tác xã hoạt động có lãi tăng từ 32% lên 35%, số HTX yếu kém giảm từ 22% xuống còn khoảng 10%. Doanh nghiệp tư nhân tăng nhanh: năm 2004 có 15.600 doanh nghiệp tư nhân đang hoạt động trên địa bàn nông thôn, bình quân một doanh nghiệp thu hút khoảng 20 lao động, đang là nhân tố quan trọng trong phát triển kinh tế nông thôn. Nông thôn có bước phát triển khá nhanh. + Nhiều công trình thủy lợi đã hoàn thành và đưa vào sử dụng, góp phần chuyển dịch cơ cấu sản xuất, thâm canh, tăng năng suất cây trồng đã bảo đảm tưới cho 90% diện tích lúa, hàng vạn ha hoa màu, cây công nghiệp và cây ăn quả; hệ thống đê điều được củng cố. Nhanh chãng kh¾c phôc ®­îc ngËp óng, h¹n h¸n… cøu ®­îc mïa mµng cho n«ng d©n. N¨m 2007 thñ t­íng chÝnh phñ ®· trÝch tõ nguån dù phßng ng©n s¸ch trung ­¬ng ®Ó hç trî NghÖ An vµ Hµ TÜnh kh¾c phôc h¹n h¸n. Møc hç trî ®­îc ph©n bæ nghÖ an 8 tû vµ Hµ TÜnh 5 tû. Sè tiÒn nµy sÏ ®­îc chi cho tiÒn ®iÖn, x¨ng dÇu, l¹o vÐt cöa s«ng… nh»m c¶i thiÖn t×nh h×nh h¹n h¸n ®ang nghiªm träng. Trung khÝ t­îng thñy v¨n quèc gia thuéc bé tµi nguyªn vµ m«i tr­êng phèi hîp víi ®µi khÝ t­îng thñy v¨n t©y nguyªn võa triÓn khai dù ¸n “ ®iÒu tra kh¶o s¸t x©y dùng c¸c chØ tiªu vµ ph©n vïng kh« h¹n ®Ò xuÊt cÊc gi¶i ph¸p kh¾c phôc h¹n h¸n phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ xãa ®ãi gi¶m nghÌo t¹i n¨m tØnh t©y nguyªn”. Dù ¸n ®­îc triÓn khai t¹i tØnh Gia Lai, Kom Tum, §¾c L¾c, §¾c N«ng, L©m §ång víi tæng vèn ®Çu t­ lµ 75.000USD tõ nguån vèn ODA vµ vèn ®èi víi trong n­íc 500 triÖu ®ång. Thêi gian thùc hiÖn tõ th¸ng 6 n¨m nay ®Õn hÕt n¨m 2008. + Ðến nay đã có 98% số xã có đường ô-tô tới khu trung tâm, hơn 90% số xã có điện, gần 88% số hộ dân nông thôn được sử dụng điện. Số thuê bao điện thoại ở khu vực nông thôn tăng nhanh, đạt 4 máy/100 người dân (cả nước là 12,56 máy/100 người dân); 58% số dân nông thôn được sử dụng nước sạch; xây mới 501 chợ, góp phần giảm bớt khó khăn về tiêu thụ nông sản cho nông dân. - Thùc hiÖn th¾p s¸ng ®Õn c¸c vïng n«ng th«n vµ miÒn nói hÎo l¸nh. - X©y dùng ®­îc ®­êng d©y 500KV b¾c nam. - X©y dùng nhµ m¸y thñy ®iÖn lín nhÊt §«ng Nam ¸. Nhà máy thủy điện Sơn La là công trình trọng điểm quốc gia, do Quốc hội giám sát. Đây là công trình nhằm: Cung cấp điện năng, nâng cấp tần suất chống lũ (từ 150 năm lên 200 năm) và góp phần xóa đói giảm nghèo cho người dân 3 tỉnh Sơn La, Điện Biên, Lào Ca, cũng như một số tỉnh Tây Bắc.Dự kiến sau khi đi vào hoạt động, tần suất phát điện hàng năm của nhà máy sẽ là 1,2 tỷ kw/giờ. - Hµng n¨m c«ng xuÊt ®iÖn ngµy mËt t¨ng phôc vô nhu cÇu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. Công tác xóa đói, giảm nghèo: Bình quân mỗi năm giảm 3% tỷ lệ hộ đói nghèo. Tỷ lệ hộ đói nghèo ở nông thôn giảm từ 19% năm 2000 xuống còn 11% năm 2004. Ðiều kiện về nhà ở, đi lại, học tập, chữa bệnh được cải thiện tốt hơn. Nhiều làng xã đã trở thành làng văn hóa, có kinh tế phát triển, bảo đảm môi trường sinh thái, văn hóa truyền thống mang đậm đà bản sắc dân tộc được phục hồi và phát triển, trình độ dân trí được nâng lên. Trong những năm qua, Đảng, Nhà nước quan tâm đầu tư nhiều hơn cho kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội nông thôn, đã tạo điều kiện cho phát triển sản xuất, tăng thu nhập và cải thiện, nâng cao đời sống nông dân. Có thể nói, nông nghiệp nước ta có bước phát triển khá toàn diện, lực lượng sản xuất phát triển nhanh trên nhiều mặt. Sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp duy trì được mức độ tăng trưởng hàng năm là 3,71%, giá trị tổng sản lượng tăng bình quân 5,16%/năm. Cơ cấu sản xuất, lao động nông, lâm, thuỷ sản có bước chuyển dịch tích cực theo hướng tăng năng suất, chất lượng và tăng tỷ trọng hàng hoá, tăng hiệu quả kinh tế gắn với nhu cầu thị trường. 7 năm qua, tỷ trọng ngành trồng trọt đã giảm từ 61% xuống còn 51%, ngành chăn nuôi tăng từ 17,3% lên 20%; ngành thuỷ sản từ 16,2% lên 24% và trở thành ngành mũi nhọn trong sản xuất hàng hoá xuất khẩu. - ViÖc ¸p dông m¸y mãc trong n«ng nghiÖp trë nªn réng r·i ®· n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng, tiÕt kiÖm søc ng­êi søc cña phÇn lín bé phËn n«ng d©n… - S¶n l­îng l­¬ng thùc, thùc ph¶m t¨ng râ rÖt qua nhiÒu n¨m l¹i ®©y: sè liÖu… II. H¹n chÕ. Năng suất, chất lượng và khả năng cạnh tranh của một số nông sản phẩm còn thấp. Việc nghiên cứu và chuyển giao khoa học, công nghệ vào sản xuất nông nghiệp còn chậm… Những công nghệ đã được áp dụng hiện nay vẫn chưa tương xứng với tiềm năng và nhu cầu. GSTS Võ Tòng Xuân đưa ra một thông tin ấn tượng: “Hàng năm, các nước trên thế giới chi gần 50 tỷ USD cho các nhà khoa học, viện nghiên cứu… để phát triển con người, nhưng hàng năm, trên trái đất vẫn còn gần 1 tỷ người sống trong nghèo đói. Ở nước ta, thành quả KH-CN không ít, thậm chí có thể nói là phải “trùm mền” ở các viện, trường nhưng nông dân vẫn đói công nghệ là một nghịch lý khó chấp nhận”. Tuy vậy, nghịch lý ấy vẫn đang tiếp tục diễn ra. Điều này khiến các nhà khoa học nóng ruột và đi tìm nguyên nhân. Tiến sĩ Nguyễn Bảo Vệ (Khoa Nông nghiệp – ĐH Cần Thơ) đã làm một nghiên cứu nhỏ về những rào cản. Theo ông, có 5 yếu tố ảnh hưởng đến “đường đi” của công nghệ xuống đồng ruộng, đó là cơ sở hạ tầng, thị trường, hình thức khuyến nông, trình độ nắm bắt của nông dân và phương pháp khuyến nông chưa phù hợp. Trong đó, kiến thức nhà nông và phương pháp khuyến nông đóng vai trò quan trọng. Nông dân lúc nào cũng ngại tình trạng nhiều người biết, nhiều người làm; bộ máy khuyến nông thì đang bị “hành chính hóa”, thiếu cán bộ khoa học kỹ thuật; chính quyền địa phương thì xem nhẹ công tác này, trong khi nhà khoa học không thể đủ sức để đến tận cơ sở… 1. T×nh tr¹ng ®êi sèng cña ng­êi d©n vÉn cßn thÊp: Căn cứ vào các chỉ số đánh giá về mức phát triển kinh tế tri thức của Ngân hàng thế giới, nếu so sánh nước ta với nhóm các nước công nghiệp phát triển cao (OECD) thì nước ta có một số ít chỉ số đạt khá như tăng trưởng GDP hằng năm, chỉ số phát triển con người (HDI), vốn đầu tư từ nước ngoài (FDI)... Nhưng nhìn chung vẫn còn thấp kém so với nhiều nước trên thế giới và khu vực, nhất là chỉ số phát triển nguồn nhân lực, phát triển và đổi mới công nghệ, ứng dụng công nghệ cao, tăng sức cạnh tranh, phát triển công nghệ thông tin và truyền thông... Bảng dưới đây trình bày một số chỉ số công nghệ thông tin và truyền thông trong một số năm qua. Bảng các chỉ số công nghệ thông tin và truyền thông (ICT) Năm Các chỉ số ICT 2001 2003 2005 2007 (dự kiến) Tháng 5 năm 2007 Số vi tính/1000 dân 8.9 9.85 >11 ... ... Số điện thoại/100 dân 4.18 9.19 19 43 42 Trong đó số đthdđ/100 dân 0.99 2.34 9.5 32 30 Số TV/100 dân 180 185 190 >200 ... Tỷ lệ số người sử dụng In-ter-net ... ... 4.3 12.9 22.0 18.96 Những số liệu trên đây cho thấy, tuy còn ở trình độ thấp, kinh tế tri thức ở nước ta đã phát triển tương đối khá. Từ cuối 2006 sang 2007 bắt đầu thực hiện đường lối "đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển kinh tế tri thức", các thành phần của kinh tế tri thức đã phát triển khá. Theo kết quả đánh giá chỉ số kinh tế tri thức của Ngân hàng thế giới năm 2006 nước ta đạt mức 2.69/10, sang năm 2007 tăng thêm 15% và đạt 3.10/10, nghĩa là nền kinh tế nước ta đã hòa quyện các yếu tố của kinh tế tri thức tới 31%. Với đà phát triển như hiện nay và cao hơn, tới năm 2020 kinh tế tri thức với công nghiệp công nghệ cao hiện đại sẽ trở thành chủ yếu. Chênh lệch mức sống giữa nông thôn và thành thị ngày càng gia tăng. Nếu áp dụng chuẩn nghèo mới dự kiến tỷ lệ nghèo cả nước là 26-27%, riêng ở nông thôn lên 31%, miền núi lên hơn 50%, có nơi lên hơn 60% (vùng Tây Bắc)… 2. Tr×nh ®é kiÕn thøc cña ng­êi d©n cßn thÊp kÐm nªn viÖc ¸p dông khoa häc kü thuËt trong n«ng nghiÖp cßn gÆp nhiÒu h¹n chÕ. Cơ cấu sản xuất nông nghiệp và kinh tế nông thôn ở nhiều nơi chuyển dịch chậm, chăn nuôi, công nghiệp, ngành nghề dịch vụ nông thôn phát triển còn chậm và chưa tương xứng với tiềm năng… Cơ cấu lao động nông thôn chuyển dịch chậm, cơ bản vẫn là thuần nông (năm 2004 lao động nông nghiệp: 58,7%, năm 2001 là: 63,5%). Việc sắp xếp, đổi mới doanh nghiệp và phát triển các thành phần kinh tế còn chậm. Hiệu quả hoạt động doanh nghiệp nhà nước còn thấp. Doanh nghiệp tư nhân là nhân tố quan trọng trong phát triển và chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động ở nông thôn, nhưng quy mô nhỏ bé, chủ yếu là dịch vụ (chỉ có 5% liên quan đến sản xuất) và chỉ phát triển mạnh ở ven đô thị, hoặc nơi có kết cấu hạ tầng tương đối phát triển. KÕt qu¶ øng dông vµ chuyÓn giao tiÕn bé kü thuËt cho ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n cßn thÊp, nhiÒu vÊn ®Ò cßn dõng l¹i ë møc m« h×nh tr×nh diÔn, thiÕu c¸c gi¶i ph¸p ®ång bé ®Ó triÓn khai réng r·i, ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt vµ thÞ tr­êng. Lùc l­îng c¸n bé khoa häc kü thuËt ch­a ®­îc huy ®«ng tèt ®Ó phôc vô ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n; ®éi ngò c¸n bé trùc tiÕp lµm c«ng t¸c øng dông vµ chuyÓn giao tiÕn bé kü thuËt cho n«ng d©n cßn yÕu vµ thiÕu; tr×nh ®é hiÓu biÕt cña n«ng d©n vÒ tiÕn bé cßn h¹n chÕ; th«ng tin khoa häc c«ng nghÖ vµ thÞ tr­êng cña n«ng ®©n cßn itsvaf kh«ng th­êng xuyªn; nhiÒu s¶n phÈm hµng hãa n«ng - thñy s¶n n¨ng xuÊt, chÊt l­îng thÊp, gi¸ thµnh cao, søc c¹nh tranh kÐm. Thùc tÕ qu¶n lý khoa häc c«ng nghÖ vµ c¸c kinh nghiÖm rót ra qua c¸c qu¸ tr×nh tæ chøc øng dông vµ chuyÓn giao tiÕn bé kü thuËt cho n«ng d©n thêi gian qua, cã nh÷ng trë ng¹i chÝnh trong viÖc nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ vµ n«ng d©n n«ng th«n nh­ sau: ViÖc phæ biÕn chuyÓn giao kÕt qu¶ vµ hç trî øng dông c¸c tiÕn bé kü thuËt vµo s¶n xuÊt sau khi nghiÖm thu m« h×nh, nghiÖm thu ®Ò tµi ch­a tèt. HÇu nh­ nghiÖm thu xong th× c¸c c¬ quan cã liªn quan hÕt tr¸ch nhiÖm, c¸c tiÕn bé kü thuËt tù lan táa theo kh¶ n¨ng tiÕp nhËn cña ng­êi cña d©n. ThiÕu c¸c doanh nghiÖp ®ñ m¹nh ®Ó cã kh¶ n¨ng vµ nhu cÇu hç trî n«ng d©n øng dông tiÕn bé kü thuËt ®Ó s¶n xuÊt ra hµng hãa phï hîp yªu cÇu v¸ ®ßi hái thÞ tr­êng. TiÒn lùc khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ ë tØnh cßn yÕu. Sè c¸ bé cã tr×nh ®é cao ®¼ng - ®¹i häc trë lªn kho¶ng 15.000 (gÇn 100 th¹c sü, chØ cã mét tiÕn sü), chñ yÕu thuéc c¸c ngµnh gi¸o dôc, y tÕ vµ ë cÊp qu¶n lý; sè l­îng c¸n bé trùc tiÕp lµm c«ng t¸c øng dông vµ chuyÓn giao tiÕn bé kü thuËt kh«ng qu¸ 500 ng­êi; kh«ng cã c¸n bé khoa häc vµ c«ng nghÖ hµng ®Çu. III. Nguyªn nh©n. 1. §Êt n­íc ®i lªn tõ n«ng nghiÖp nªn cßn nghÌo, vèn ®Çu t­ cßn thÊp. NÒn s¶n xuÊt cßn ë tr×nh ®é thÊp, s¶n xuÊt quy m« nhá lÎ, manh món nªn ®iÒu kiÖn tiÕp thu khoa häc c«ng nghÖ kh«ng cao, viÖc chuyÓn giao kü thuËt tiÕn bé bÞ trë ng¹i, thÞ tr­êng khoa häc c«ng nghÖ cßn ë móc ®é thÊp. 2. N«ng d©n khã tiÕp cËn ®­îc nguån vèn ­u ®·i: §Ó ®Èy m¹nh nhanh tèc ®é c¬ khÝ hãa trong n«ng nghiÖp nh»m h­¬ng ®Õn mét nÒn n«ng nghiÖp ph¸t triÓn, thñ t­íng chÝnh phñ ®· phª duyÖt chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh c¬ khÝ viÖt nam ®Õn n¨m 2010, tÇm nh×n n¨m 2020. Theo ®ã thiÕt bÞ, m¸y mãc phôc vô n«ng nghiÖp thuéc ch­¬ng tr×nh c¬ khÝ träng ®iÓm cña chÝnh phñ ®­îc ­u tiªn ®Çu t­, phÊn ®Êu ®Õ n¨m 2010 ngµnh c¬ khÝ ®¸p øng 45-50% nhu cÇu s¶n phÈm c¬ khÝ cña c¶ n­íc. Ngoµi ra,chÝnh phñ cho phÐp c¸c tØnh, thµnh phè hç trî n«ng d©n mua s¾m m¸y mãc phuc vô nhu cÇu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp b»ng ng©n s¸ch cña ®Þa ph­¬ng. Mét sè tØnh ®· cã chÝnh s¸ch cô thÓ nh­: møc vèn ®­îc vay lµ 70% gi¸ trÞ thiÕt bÞ cÇn mua, nh­ng tèi ®a kh«ng qu¸ 30 triÖu ®ång cßn 30% ng­êi vay tù bá vèn ®Çu t­. Kho¶n vay nµy kh«ng phô thuéc vµo c¸c kho¶n ®· vay kh¸c. Møc l·i xuÊt lµ 2%/ n¨m. Thêi h¹n vay vµ hç trî l·i xuÊt tiÒn vay lµ 3 n¨m. Tuy nhiªn hiÖn n«ng d©n ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng vÉn than phiÒn khi khã tiÕp sóc víi nguån vèn nµy. 3. vấn đề nông dân thiếu đất: Theo ông Nguyễn Quốc Cường, Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam, vấn đề nông dân thiếu đất sản xuất nông nghiệp đang là một khó khăn lớn đối với nông dân hiện nay. Từ năm 2000 đến nay, bình quân mỗi năm Nhà nước thu hồi khoảng 72.000 ha đất nông nghiệp để phát triển công nghiệp, xây dựng khu đô thị. Chỉ trong 5 năm gần đây, đã có khoảng 627.000 hộ với 2,5 triệu người và 950.000 bị ảnh hưởng. Mặc dù Nhà nước và doanh nghiệp đã có nhiều cố gắng trong việc đền bù, hỗ trợ việc làm nhưng việc thu hồi đất vẫn chưa được giải quyết một cách cơ bản, nhất là chính sách đền bù giải phóng mặt bằng, giải quyết việc làm cho nông dân. Vì thế chưa tạo được điều kiện cần thiết để người dân ổn định cuộc sống. phần lớn nông dân chưa thực sự vào cuộc khi đất nước gia nhập WTO, nguyên nhân là do có đến 90% lao động nông, lâm, ngư nghiệp chưa qua đào tạo, từ đó khó có cơ hội tìm kiếm việc làm, không tạo ra được ngành nghề mới. Phần lớn lao động nông thôn mới chỉ sử dụng 60-65% thời gian lao động, một số chỉ sử dụng 30-35%…. Hiện nay, ở ĐBSCL, số đơn vị làm tốt công tác này chỉ đếm trên đầu ngón tay. Nông trường Sông Hậu ở Cần Thơ là đơn vị tiên phong khi áp dụng nhiều hình thức chuyển giao hiệu quả, thông qua sự liên kết với Viện Lúa ĐBSCL, Trường ĐH Cần Thơ, Viện Nghiên cứu cây ăn quả miền Nam, thường xuyên giới thiệu, trình diễn nhiều mô hình mới trong canh tác, thu hoạch, như máy sạ hàng, công nghệ bảo quản trái xoài… Thế nhưng, nỗ lực trên vẫn chỉ là ít ỏi trong phạm vi nông trường, so với thực tế mênh mông của sản xuất nông nghiệp trong khu vực. 4.Võa yÕu võa ch­a ®ång bé: Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, mÆc dï cã nhiÒu c¶i tiÕn nh­ng viÖc sö dông m¸y mãc trong n«ng nghiÖp vÉn cßn chËm. HiÖn nay c¶ n­íc cã kho¶ng 1.300 c¬ së chuyªn kinh doanh c¸c lo¹i m¸y kÐo, m¸y n«ng nghiÖp vµ c¸c lo¹i c¬ khÝ phôc vô n«ng nghiÖp. C¸c lo¹i m¸y n«ng nghiÖp nµy chñ yÕu do tæng c«ng ty m¸y ®éng lùc, m¸y n«ng nghiÖp viÖt nam vµ 35 c¬ së kh¸c chÕ t¹o. T×nh h×nh s¶n xuÊt, l¾p gi¸p c¸c lo¹i m¸y n«ng nghiÖp trong n­íc vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu. Trong khi ®ã, l­îng m¸y nhËp khÈu vÉn cßn h¹n hÑp vµ ch­a thùc sù phï hîp víi ®Æc ®iÓm t×nh h×nh ViÖt Nam. Do thiÕu m¸y mãc hç trî, nªn thÊt tho¸t trong thu ho¹ch lóa ë ®ång b»ng S«ng Cöu Long hµng n¨m lªn tíi hµng trôc tû ®ång. Møc ®é trang bÞ m¸y kÐo th­êng tËp trung ë nh÷ng vïng chuyªn canh lín nh­ T©y Nguyªn, §BSCL, §BSH vµ §NB, cßn c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c th× hÇu nh­ cßn nhá lÎ. C¸c lo¹i m¸y lín vµ c¸c lo¹i m¸y kÐo trung chñ yÕu ë c¸c doanh nghiÖp, hîp t¸c x· vµ c¸c chñ trang tr¹i s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lín cßn c¸c hé n«ng d©n chñ yÕu sö dông c¸c lo¹i m¸y kÐo nhá, chØ ®¸p øng mét phÇn nhá c«ng viÖc. IV. Gi¶i ph¸p. Môc tiªu: Môc tiªu ph¸t triÓn tiÕn bé khoa häc kü thuËt trong n«ng nghiÖp n­íc ta lµ tõng b­íc hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn c¬ së vËt chÊt kü thuËt lµ tõng b­íc hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña n«ng nghiÖp ng¸y cµng hiÖn ®¹i, khai th¸c hiÖu qu¶ nhÊt nh÷ng tiÒm n¨ng to lín cña nÒn n«ng nghiÖp nhiÖt ®íi phôc vô cho nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ, ®¶y m¹nh xuÊt khÈu vµ c¶i tiÕn ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cao, quèc phßng an ninh v÷ng ch¾c, d©n giµu n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi. - Tõng b­íc hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn c¬ së vËt chÊt kü thuËt c¶ n«ng nghiÖp ngµy cµng hiÖn ®¹i, khai th¸c cã hiÖu qu¶ nhÊt nh÷ng tiÒm n¨ng to lín cña nÒn n«ng nghiÖp nhiÖt ®íi phôc vô cho nhu cÇu ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, c¶i thiÖn ®êi sèng n«ng d©n. - LÊy c¬ khÝ hãa lµ trung t©m, thñy lîi hãa lµ quan träng hµng ®Çu. Về nông nghiệp, trong thời gian tới tiến hành xây dựng một nền nông nghiệp hàng hóa mạnh trên cơ sở phát huy các lợi thế so sánh, từng bước được công nghiệp hoá, hiện đại hoá, áp dụng các thành tựu của khoa học công nghệ phát triển bền vững, có khả năng vượt lên trong cạnh tranh quốc tế. Về nông thôn, xây dựng nông thôn mới có cơ sở hạ tầng phát triển, cơ cấu kinh tế hợp lý, văn minh, công bằng và dân chủ, mọi người đều có việc làm, được hưởng thụ các lợi ích vật chất và tinh thần. 2. Ph­¬ng h­íng: Nghị quyết Đại hội lần thứ X của Đảng đã chỉ rõ: Tranh thủ thời cơ thuận lợi do bối cảnh quốc tế tạo ra và tiềm năng, lợi thế của nước ta để rút ngắn quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa gắn với phát triển kinh tế tri thức, coi kinh tế tri thức là yếu tố quan trọng của nền kinh tế có giá trị gia tăng cao dựa nhiều vào tri thức, kết hợp việc sử dụng nguồn vốn tri thức của người Việt Nam với tri thức mới nhất của nhân loại. Như vậy, lý luận và thực tiễn là căn cứ vững chắc để xây dựng đường lối đúng đắn, tranh thủ thời cơ, rút ngắn thời gian công nghiệp hóa, hiện đại hóa sớm đưa nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ trong n«ng nghiÖp cña mét n­íc ®ang ph¸t triÓn, trong ®iÒu kiÖn c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ n«ng nghiÖp thÕ giíi ®ang ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu rÊt lín trªn lÜnh vùc hãa häc, sinh häc, n¨ng l­îng… chóng ta ph¶i cã ph­¬ng ph¸p, b­íc ®i thÝch hîp. Mét mÆt chóng ta ph¶i ®Èy m¹nh c¸c ch­¬ng tr×nh khoa häc c«ng nghÖ trong n­íc, mÆt kh¸c ph¶i tanh thñ nh÷ng thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ cña n­íc kh¸c. Víi ph­¬ng ch©m kÕt hîp b­íc ®i tuÇn tù vµ nh¶y vät, ph­¬ng h­íng cña cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghÖ n­íc ta lµ tiÕn hµnh mét c¸ch tæng hîp, trong ®ã thùc hiÖn thñy lîi hãa lµ biÖn ph¸p hµng ®Çu ®Ó thùc hiÖn réng r·i sinh häc hãa, hãa häc hãa, c¬ giíi hãa, ®iiÖn khÝ hãa. C¬ giíi hãa gi÷ vai trß trung t©m trong qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i hãa s¶n xuÊt n«ng nghiÖp n­íc ta. 3. BiÖn ph¸p. Nước ta, tuy còn ở trong nền kinh tế nông nghiệp và là nước đang phát triển thu nhập thấp, nhưng biết phát huy đội ngũ cán bộ khoa học và công nghệ có năng lực tiếp thu và ứng dụng các công nghệ cao, qua chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, vẫn có thể có cơ hội rút ngắn thời gian để tiến nhanh hơn. Muốn vậy, phải đồng thời tiếp thu công nghệ cao của phát triển kinh tế tri thức và vận dụng ngay vào công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong các lĩnh vực cần thiết. Ví dụ: Phát triển các phần mềm hệ điều hành máy, có thể đem ứng dụng với sự điều chỉnh hợp lý, vào các máy trong công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Thực tế cho thấy khi chúng ta phát triển công nghệ thông tin và truyền thông, Internet, mạng viễn thông kỹ thuật số, điện thoại di động..., tức là phát triển một số bộ phận của kinh tế tri thức thì mặc nhiên thúc đẩy hiện đại hóa, ở trình độ cao, nhiều lĩnh vực của công nghiệp và xây dựng, nông nghiệp, dịch vụ. Do đó việc kết hợp công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển kinh tế tri thức vừa là cơ hội, vừa là yêu cầu trong đổi mới. a. X©y dùng thªm nhiÒu nhµ m¸y ®iÖn vµ ®Æc biÖt lµ nhµ m¸y m¸y ®iÖn h¹t nh©n: Ngµy 11/4/2008, thø tr­ëng bé c«ng th­¬ng §ç H÷u Hµo cho biÕt nhµ m¸y ®iªn h¹t nh©n ®Çu tiªn sÏ cã 4 tæ m¸y, ë 2 vÞ trÝ kh¸c nhau víi ®Çu t­ gÇn 6 tû USD…Theo kÕ ho¹ch, n¨m 2015, sÏ khëi c«ng x©y dùng hai nhµ m¸y ®iÖn h¹t nh©n vµ ®­a vµo ho¹t ®«ng n¨m 2020. ViÖc nµy sÏ ®­a ®iªn h¹t nh©n chiÕm 20% s¶n l­îng ®iÖn toµn quècvµ gi¶i quyÕt nhu cµu ®ang thiÕu ®iªn trÇm trong cña n­íc ta. §Þa ®iÓm ®­îc ­u tiªn x©y dùng c«ng tr×nh nµy lµ 2 x· cña tØnh Ninh ThuËn: Ph­íc Vinh- Ninh Ph­íc vµ VÜnh H¶i- Ninh H¶i. Kho¶ng c¸ch gi÷a 2 nhµ m¸y lµ 40 km. a. Trong c¬ giíi hãa n«ng nghiÖp: + Ngµnh c¬ giíi ph¶i tõng b­íc thùc hiÖn viÖc s¶n xuÊt vµ trang bÞ ®Çy ®ñ c«ng cô th­êng vµ c«ng cô c¶i tiÕn cho n«ng nghiÖp. Trong ®iÒu kiÖn lao ®éng thñ c«ng lµ chñ yÕu th× sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng cÇm tay, c«ng cô c¶i tiÕn cã ý nghÜa lín trong viÖc n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng n«ng nghiÖp. Thùc hiÖn nhiÖm vô nµy cÇn coi träng vai trß cña ngµnh thñ c«ng nghiÖp chÕ t¹o vµ söa ch÷a trong n«ng th«n. + ViÖc trang bÞ m¸y mãc, c«ng cô hiÖn ®¹i ph¶i ®¶m b¶o tÝnh ®ång bé c©n ®èi. TÝnh ®ång bé vµ c©n ®èi nµy thÓ hiÖn ë khÝa c¹nh: gi÷a m¸y ®éng lùc vµ m¸y c«ng t¸c; trang bÞ hÖ thèng m¸y cong cô ®i kÌm m¸y ®éng lùc…, t¨ng c­êng kh©u b¶o qu¶n duy tu m¸y mãc thiÕt bÞ. + §i ®«i víi qu¸ tr×nh c¬ giíi hãa, cÇn thùc hiÖn viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n, ph©n ®«i l¹i lao ®éng n«ng thon theo h­íng tiÕn bé + T¹o ra nh÷ng ®iÓn h×nh tiªn tiÕn vÒ c¬ giíi hãa n«ng nghiÖp ë nh÷ng ngµnh träng ®iÓm, nh÷ng vïng träng ®iÓm. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn cÇn ®­îc tæng kÕt rót ra bµi häc kinh ngiÖm ®Ó nh©n lªn diÖn tÝch réng. c. Trong néi dung øng dông chuyÓn giao khoa häc c«ng nghÖ: Sö dông gièng vµ s¶n xuÊt gièng: Ph¶i kh¶o nghiÖm thËt nhanh ®Ó ®­a ra c¸c bé gièng cã n¨ng xuÊt, chÊt l­îng, hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, phï hîp víi ®iÒu kiÖn ®Þa ph­¬ng vµo s¶n xuÊt, øng dông c¸c c«ng nghÖ s¶n xuÊt c¸c c©y tiªn tiÕn nh­ chän läc, lai t¹o, ghÐp chåi, nu«i cÊy m«… kÕt hîp víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i trong ch¨n nu«i nh­: Thô tinh nh©n t¹o, truyÒn gièng ph«i, qu¶n lý ®µn ®Ó s¶n xuÊt nhanh c¸c gièng c©y trång, vËt nu«i tèt phôc vô cho s¶n xuÊt. Trong n«ng nghiÖp, ®· thùc hiÖn nhiÒu ®Ò tµi vÒ kh¶o nghiÖm, chän läc vµ nh©n thuÇn c¸c gi«ng lóa, mµu vµ c©y c«ng nghiÖp, tï ®ã ®· chän ®­îc nhiÒu gièng cã triÓn väng ®­a vµo s¶n xuÊt ®aÞ trµ; c¸c kü thuËt tiÕn bé vÒ phßng trõ dÞch h¹i tæng hîp (IPM), c¸ m« h×nh canh t¸c tæng hîp,bãn ph©n theo b¶ng so mµu l¸; ch­¬ng tr×nh l¹c hãa ®µn heo, sinh hãa ®µn bß…tiÕp tôc ®­îc hoµn thiÖn vµ phæ biÕn ®¹i trµ th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh chuyÓn giao tiÕn bé kü thuËt. Trong nu«i trång thñy s¶n, d· tæ chøc nghiªn cøu thö nghiÖm nhiÒu m« h×nh vÒ nu«i t«m só c«ng nghiÖp theo quy tr×nh míi, nhiÒu thÕn bé kü thuËt vÒ s¶n xuÊt co gièng vµ x©y dùng quy tr×nh kü thuËt nu«i c¸c ®èi t­îng thñy s¶n míi nh­: c¸ r« phi ®¬n tÝnh , c¸ sÆc r¨n, c¸ r« ®«ng, c¸ kÌo, nu«i tom cµn xanh trong ruéng lóa, nu«i lu©n canh c¸ r« - t«m trong ao… ®­îc tiªp thu vµ phæ biÕn r«ng r·i trong n«ng d©n. Qua c«ng t¸c chuyÓn giao vµ øng dông khoa häc c«ng nghÖ ®· xuÊt hiÖn nhiÒu m« h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶, mét sè nghµnh nghÒ ë n«ng th«n ®­îc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn, tr×nh ®é hiÓu biÕt vµ tiÕp thu cña ng­êi dan tõng b­íc ®­îc n©ng lªn, khoa häc kü thuËt tõng b­íc ®­îc g¾n chÆt h¬n víi n«ng nghiÖp vµ n«ng d©n, ®· gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ n¨ng cao thu nhËp choi ng­êi d©n. - øng dông vµ chuyÓn giao nhanh c¸c tiÕn bé kü thuËt trong kü thuËt canh t¸c vµ nu«i trång. TiÕp tôc phæ biÕn vµ ¸p dông réng r·i c¸c tiÕn bé kü thuËt trong phßng trõ dÞch h¹i tæng hîp (IPM), ch­¬ng tr×nh 3 gi¶m 3 t¨ng, dïng mµng phñ n«ng nghiÖp, thuËt s¹ hµng, c¸c m« h×nh s¶n xuÊt thÝch hîp trong n«ng hé… Tõng b­íc thö nghiÖm vµ chuyÓn giao réng r·i c¸c tiÕn bé hiÖn ®¹i, t¹o ®iÒu kiÖn cho n«ng d©n tiÕp cËn ®­îc víi kü thuËt nu«i trång tiªn tiÕn ®Ó n©ng cao n¨ng xuÊt vµ chÊt l­îng n«ng s¶n, cã kh¶ n¨ng canh tranh trªn thÞ tr­êng vµ ngoµi n­íc. - øng dông c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn trong thu ho¹ch, b¶o qu¶n ®Ó h¹n chÕ l½ng phÝ, gi÷ ®­îc chÊt l­îng s¶n phÈm vµ an toµn cho ng­êi sö dông, tr¸nh mÊt mïa sau thu ho¹ch. Ph¶i chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm trßng trät vµ ch¨n nu«i b»ng c«ng nghÖ cao ®Ó t¹o ra s¶n phÈm ®Æc thï, x©y dùng vµ qu¶ng b¸ th­¬ng hiÖu næi tiÕng. d. VÊn ®Ò vÒ gi¶i ph¸p øng dông vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ: - Ph¶i ph¸t triÓn nhu cÇu c«ng nghÖ trong n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n, cã nghÜa lµ t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi d©n tiÕp cËn th­êng xuyªn víi khoa häc vµ c«ng nghÖ. T¨ng c­êng cung cÊp c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt tiÕn bé, nhÊt lµ gièng míi cho n«ng nghiÖp, t¹o lËp nhu cÇu c«ng nghÖ trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Huy ®éng c¸c nguån tµi chÝnh, trong ®ã cã kinh phÝ sù nghiÖp khoa häc c«ng nghÖ phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®èi víi vïng n«ng th«n kÐm ph¸t triÓn, thiÕu c¬ héi, tiÕp tôc hç trî c¸c ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ hç trî c¸c ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ, hç trî c¸c ho¹t ®éng th«ng tin khoa häc vµ c«ng nghÖ, ®µo t¹o khuyÕn n«ng, phôc vô cho n«ng d©n nghÌo. => “Công nghệ muốn nhanh chóng được nông dân chấp nhận và áp dựng rộng rãi thì phải thực hiện sự vượt trội cả về khía cạnh kỹ thuật lẫn hiệu quả kinh tế, nghĩa là giá thành phải hạ và chất lượng phải cao”. - Th.s: Lê Minh Sắc –Vụ KH-CN (Bộ KH-CN) đề xuất: “Khi chuyển giao cho nông dân phải có phương thức phù hợp, có mục tiêu sản xuất rõ ràng, phải phù hợp với trình độ và khả năng của nông dân. Phải chuyển giao công nghệ bằng nhiều con đường khác nhau, nhưng trên mô hình và máy móc, thiết bị cụ thể là chính. Trong tất cả các phương pháp chuyển giao KH-CN thì việc xây dựng các mô hình trình diễn có vai trò hết sức quan trọng. “Trăm nghe không bằng một thấy”. Thông qua hiệu quả các mô hình trình diễn, người nông dân sẽ dễ dàng tiếp thu và tin tưởng vào các tiến bộ KH-CN được giới thiệu”. Nhìn nhận vấn đề này một cách thiết thực, ông Huỳnh Thế Năng – Giám đốc Sở NN-PTNT An Giang cho rằng: “Ở các địa phương, nông dân tiếp nhận công nghệ rất máy móc, thậm chí đã đơn giản hóa quy trình công nghệ một cách tối đa. Vì thế, muốn chuyển giao công nghệ thành công và bền vững phải có mạng lưới cán bộ khoa học cấp cơ sở có trình độ trung cấp trở lên tiếp nhận trước rồi hướng dẫn cụ thể cho nông dân”. Tuy nhiên, đội ngũ cán bộ KHKT hiện nay hết sức mỏng. Cần Thơ là một ví dụ. Quận, huyện nào cũng có Phòng KH-CN, nhưng biên chế thấp, chính sách không rõ ràng, nên cán bộ ở đây chỉ đảm đương được công việc quản lý nhà nước. Đó là chưa kể bộ máy khuyến nông hiện nay còn nhiều bất cập, công tác khuyến nông cũng chưa được các địa phương chú trọng nên nông dân chỉ biết… xem truyền hình, đọc báo và… tự học là chính. Chương trình bò sữa chẳng hạn, phát triển rầm rộ, nhưng thất bại do không định hướng được vùng nuôi và do nông dân áp dụng sai công nghệ chăm sóc. Ngoài ra, theo GSTS Phạm Văn Biên, muốn chuyển giao công nghệ hiệu quả cần nâng cao trình độ cho nông dân thông qua việc lồng ghép các chương trình để đưa KH-CN vào sản xuất. C. Kết luận. Công nghiệp hoá hiện đại hoá nói chung và công nghiệp hoá nông nghiệp và nông thôn là con đường tất yếu để đưa nước ta đi lên từ một nước đang phát triên lên một đất nước phát triển thoát khỏi cảnh nghèo đói, đạt tới mục tiêu dân giàu nước mạnh xã hội công bằng văn minh. Công nghiệp hoá hiện đại hoá nông nghiệp và nông thôn là một vấn đề phức tạp, có nhiều nội dung liên quan đến hàng chục triệu hộ nông dân trên địa bàn nông thôn rộng lớn với 80% dân số cả nước sinh sống.Vì vậy khi tiến hành phải từ thấp đến cao, đồng thời tham khảo thêm kinh nghiệm của những nước đã tiến hành công nghiệp hoá hiện đại hoá nông nghiệp nông thôn… ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt lµ mét b­íc tiÕn ng¾n nhÊt, hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó cã thÓ tiÕt kiÖm thêi gian tiÕn tíi môc ®Ých c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®Êt hãa ®Êt n­íc Em xin chân thành cám ơn cô giáo Nguyễn thị Hoa đã tạo điều kiện và giúp đỡ em được nghiên cứu đề tài này. D. Tµi liÖu tham kh¶o: - Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia. - N«ng nghiÖp viÖt nam b­íc vµo thÕ kû 21 T¸c gi¶: Gi¸o s­ Bïi huy §¸n, gi¸o s­ NguyÔn §iÒn Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia. Gi¸o tr×nh kinh tÕ n«ng nghiÖp. Trang web: google.com www.vass.gov.vn wikipedia.org Mục Lục: Trang Lời Mở Đầu 1 Nội dung 2 Chương I: Cơ sở của đề tài 2 I. Khái niệm và đặc điểm của tiến bộ khoa học kỹ thuật 2 II. Nội dung của tiến bộ khoa học kỹ thuật trong nông nghiệp 5 Chương II. Thực trạng của tiến bộ khoa học kỹ thuật trong nông nghiệp 11 I. Thành tựu 11 II. Hạn chế 16 III. Giải pháp 19 Kết Luận 26 Tài Liệu Tham Khảo 26