Khóa luận Chiến lược chủ động hội nhập kinh tế quốc tế của ngành ngân hàng Việt Nam

Òu vèn ®Çu t­ vµ c«ng nghÖ tõ bªn ngoµi phôc vô cho c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Ngoµi ra viÖc ph¸t triÓn c¸c quan hÖ hîp t¸c gi÷a hÖ thèng ng©n hµng ViÖt nam víi céng ®ång tµi chÝnh quèc tÕ vµ khu vùc sÏ cã thªm ®iÒu kiÖn ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé ng©n hµng cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao. §¸nh gi¸ kh¸ch quan nh÷ng th¸ch thøc sÏ ph¶i ®­¬ng ®Çu vµ ®èi phã trong qu¸ tr×nh héi nhËp: ®ã lµ xuÊt ph¸t ®iÓm vµ tr×nh ®é ngµnh ng©n hµng ViÖt nam cßn thÊp, c«ng nghÖ, tæ chøc ng©n hµng vµ tr×nh ®é qu¶n lý cßn non yÕu so víi nhiÒu n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. H¬n n÷a ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt nam n»m trong bèi c¶nh mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn tõ c¬ chÕ tËp trung chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng víi nh÷ng c¬ chÕ chÝnh s¸ch ch­a ®ång bé ch­a nhÊt qu¸n vµ thÝch hîp theo c¸c quy ®Þnh vµ chuÈn mùc cña quèc tÕ. Trong khi ®ã ®· më cöa vµ héi nhËp tiÕn tíi tù do ho¸ ho¹t ®éng ng©n hµng th× chóng ta ph¶i tham gia vµo luËt ch¬i chung b×nh ®¼ng ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c n­íc, do ®ã th¸ch thøc nµy lµ lín nhÊt vµ khã kh¨n ®ßi hái ngµnh ng©n hµng ph¶i nç lùc v­¬n lªn vµ ®Èy m¹nh c¶i c¸ch ®Ó ph¸t triÓn. Do nh÷ng bÊt cËp vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn, kh¶ n¨ng h¹n chÕ vÒ nguån vèn nªn ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng trong n­íc dÔ r¬i vµo thÕ yÕu vµ chÞu nhiÒu thua thiÖt trong c¹nh tranh víi c¸c tæ chøc tÝn dông n­íc ngoµi, ®©y lµ mét vÊn ®Ò gay g¾t trong qu¸ tr×nh më cöa. HÖ thèng ng©n hµng trong n­íc do nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh ch­a thÝch øng ngay víi tËp qu¸n kinh doanh trong khu vùc vµ thÕ giíi, ®i kÌm víi kh¶ n¨ng tiÕp nhËn vµ sö dông vèn cßn nhiÒu h¹n chÕ do vËy còng g©y bÊt lîi cho hÖ thèng ng©n hµng trong n­íc cña ViÖt nam. ViÖc më cöa vµ tiÕn tíi tù do ho¸ trong lÜnh vùc dÞch vô ng©n hµng ë ViÖt nam cïng víi sù ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng cña tæ chøc tÝn dông n­íc ngoµi t¹i ViÖt nam ®Æt ra c¸c th¸ch thøc míi vÒ mÆt ®iÒu hµnh, qu¶n lý vµ gi¸m s¸t cña Ng©n hµng Nhµ n­íc. Ngoµi ra khung ph¸p lý cÇn ph¶i lµm râ h¬n ®Ó khuyÕn khÝch ngµnh ng©n hµng ViÖt nam tiÕp cËn víi c¸c thÞ tr­êng vèn quèc tÕ vµ tham gia cã hiÖu qu¶. Cñng cè quan hÖ víi Quü tiÒn tÖ quèc tÕ th«ng qua ®µm ph¸n nh»m tiÕp cËn víi c¸c nguån vèn hç trî tõ tæ chøc nµy. Trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n, c¸c Bé, ngµnh cÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ vÒ chñ tr­¬ng, néi dung vµ quyÕt ®Þnh c¸c tho¶ thuËn gi÷a ViÖt nam vµ Quü. Thùc hiÖn nh÷ng yªu cÇu cña phÝa Quü tiÒn tÖ Quèc tÕ (IMF) trªn c¬ së ®¶m b¶o phï hîp víi kh¶ n¨ng tiÕp nhËn cña ViÖt nam, kh«ng g©y nh÷ng khã kh¨n ®èi víi qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ vµ ph¸t triÓn cña ViÖt nam. T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý nguån vèn vay cña IMF ®Ó ®¶m b¶o ph¸t huy cã hiÖu qu¶, ®¶m b¶o kh¶ n¨ng tr¶ nî ®Ó cã thÓ tiÕp tôc tiÕp cËn víi c¸c kho¶n vay míi. Chó träng ®Ò xuÊt víi IMF t¹o ®iÒu kiÖn hç trî vÒ c¸c lÜnh vùc c«ng nghÖ ng©n hµng, ®µo t¹o c¸n bé vµ c¶i c¸ch hÖ thèng tµi chÝnh - tiÒn tÖ. §ång thêi víi ph¸t triÓn quan hÖ víi IMF, quan hÖ víi Ng©n hµng ThÕ giíi (WB) vµ Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB) còng cÇn t¨ng c­êng theo quan ®iÓm b×nh th­êng ho¸ mèi quan hÖ nµy. KÕt hîp víi c¸c ngµnh ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh vay vèn cña c¸c tæ chøc nµy. Quan hÖ song ph­¬ng víi c¸c ChÝnh phñ, ng©n hµng c¸c n­íc k¸c trªn thÕ giíi cÇn ®­îc ph©n ®Þnh râ rµng ®Ó cã ®Þnh h­íng riªng cho tõng khu vùc: Tranh thñ sù hîp t¸c víi c¸c n­íc ph¸t triÓn, khèi ¢u - Mü nh»m thu hót c¸c nguån vèn ®Çu t­ cho c¸c dù ¸n träng ®iÓm trong n­íc; Phèi hîp vµ chØ ®¹o c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ®µm ph¸n vµ ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh thanh to¸n gi÷a c¸c n­íc; T¨ng c­êng quan hÖ hîp t¸c vµ ®Ò xuÊt c¸c chÝnh s¸ch, chñ tr­¬ng ph¸t triÓn c¸c mèi quan hÖ trong lÜnh vùc tµi chÝnh - ng©n hµng víi c¸c n­íc trong khèi ASEAN; Chó träng c¸c mèi quan hÖ song ph­¬ng víi c¸c n­íc cã chung biªn giíi, ®Æc biÖt lµ Trung quèc nh»m gi¶i quyÕt c¸c quan hÖ thanh to¸n gi÷a hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i, hç trî cho ho¹t ®éng mËu dÞch biªn giíi. T¨ng c­êng hîp t¸c víi c¸c n­íc cã hÖ thèng ng©n hµng ph¸t triÓn cao nh­ Mü, §øc, Anh, Singapore, Trung quèc...®Ó trao ®æi kinh nghiÖm, ®µo t¹o vµ båi d­ìng c¸n bé th«ng qua viÖc göi c¸c c¸n bé ViÖt nam ®i häc tËp ë n­íc ngoµi, mêi c¸c chuyªn gia t­ vÊn vµ ®µo t¹o cho c¸n bé trong n­íc. §ång thêi cÇn gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò tr­íc m¾t ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c víi c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ c¸c n­íc trªn thÕ giíi: thèng nhÊt tËp trung cho mét ®¬n vÞ chñ tr×, ®Þnh h­íng vµ t­ vÊn trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n, thèng nhÊt vÒ sè liÖu th«ng tin cung cÊp cho phÝa b¹n gi÷a c¸c Bé, ngµnh trong khi ®µm ph¸n; qu¶n lý chÆt chÏ viÖc sö dông c¸c nguån vèn ®· tiÕp cËn ®­îc vµ tiÕn tr×nh tr¶ nî; t¹o ®iÒu kiÖn cÊp giÊy phÐp cho c¸c chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi vµ c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn NHNN ë ViÖt nam; tiÕp tôc xö lý nî vµ qu¶n lý qu¸ tr×nh xö lý nî n­íc ngoµi cña ChÝnh phñ vµ cña doanh nghiÖp nh»m n©ng cao uy tÝn cña ViÖt nam ; tËp trung nghiªn cøu c¸c chiÕn l­îc héi nhËp víi khu vùc trªn c¬ së xu h­íng héi nhËp trªn thÕ giíi ( Khèi ®ång EURO; khèi B¾c Mü) ®Ó cã ®Þnh h­íng vÒ chÝnh s¸ch tµi chÝnh - tiÒn tÖ võa phï hîp víi ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn cña ViÖt nam, võa ®¶m b¶o cã thÓ tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng chung cña khèi ASEAN. Hoµn chØnh c¸c c¬ chÕ nghiÖp vô cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn c«ng nghÖ míi, hoµn thiÖn c¸c quy chÕ vÒ th«ng tin, b¸o c¸o, quy chÕ gi¸m s¸t, kiÓm so¸t, chÕ ®é kÕ to¸n, kiÓm to¸n theo ®óng th«ng lÖ quèc tÕ. Trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi sang c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ thÞ tr­êng, ngµnh ng©n hµng còng ®· tõng b­íc c¶i tiÕn c¸c c¬ chÕ nghiÖp vô ®Ó phï hîp víi t×nh h×nh míi. Trªn c¬ së ban hµnh LuËt ng©n hµng Nhµ n­íc vµ LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông, hÖ thèng c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn hai LuËt nµy ®· vµ ®ang ®­îc tiÕp tôc triÓn khai gÊp rót nh»m t¹o ra mét m«i tr­êng ph¸p lý hoµn chØnh vµ ®Çy ®ñ ®Ó c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ho¹t ®éng. HÖ thèng c¸c v¨n b¶n nµy ra ®êi sÏ t¹o ra nh÷ng c¬ chÕ nghiÖp vô phï hîp víi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ míi, theo h­íng chuÈn ho¸ ho¹t ®éng ng©n hµng theo c¸c m« h×nh tiªu chuÈn trªn thÕ giíi. C¬ chÕ ®iÒu hµnh vµ sö dông c¸c c«ng cô ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ còng ®­îc ®æi míi theo h­íng ngµy mét t«n träng c¸c quy luËt cña kinh tÕ thÞ tr­êng, níi láng viÖc sö dông c¸c c«ng cô qu¶n lý mang tÝnh hµnh chÝnh b¾t buéc. Tuy nhiªn, c¸c c¬ chÕ nghiÖp vô còng ®­îc “níi láng” tõng b­íc phï hîp víi ®iÒu kiÖn vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña hÖ thèng ng©n hµng, c«ng nghÖ ng©n hµng trong n­íc ®Ó ®¶m b¶o kiÓm so¸t ®­îc nh÷ng rñi ro ph¸t sinh, ®¶m b¶o sù æn ®Þnh vµ an toµn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c b­íc c¶i tiÕn vµ ®æi míi tiÕp sau. HÖ thèng th«ng tin, b¸o c¸o cÇn ®­îc chñ träng c¶i tiÕn vÒ ph­¬ng ph¸p, sè l­îng, chÊt l­îng vµ h×nh thøc nh»m ®¸p øng ®­îc yªu cÇu chuÈn x¸c, nhanh gän, cËp nhËt vµ b¶o ®¶m tÝnh b¶o mËt, an toµn cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. Tr­íc m¾t, NHNN cÇn tiÕn hµnh rµ so¸t l¹i tæng thÓ c¸c lo¹i h×nh b¸o c¸o, c¸c quy ®Þnh vÒ b¸o c¸o ®Ó gi¶i quyÕt gi¶m bít chång chÐo, bÊt hîp lý trong chÕ ®é b¸o c¸o, g©y khã kh¨n cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i trong qu¸ thùc hiÖn. trªn c¬ së ®ã thùc hiÖn rót gän, tinh gi¶n c¸c mÉu biÓu vµ c¸c quy ®Þnh b¸o c¸o ®Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶, l­îng th«ng tin ®Çy ®ñ phôc vô tèt cho c«ng t¸c kiÓm so¸t cña NHNN. §ång thêi, cÇn x©y dùng c¸c ®Ò ¸n hiÖn ®¹i ho¸ chÕ ®é b¸o c¸o vµ kiÓm so¸t b¸o c¸o th«ng qua c¸c hÖ thèng m¹ng vi tÝnh, m¹ng th«ng tin vµ gi¸m s¸t th«ng tin gi÷a c¸c NHTM vµ NHNN, gi÷a c¸c chi nh¸nh trong néi bé tõng ng©n hµng, gi÷a c¸c Vô, Côc t¹i Ng©n hµng Nhµ n­íc. Xóc tiÕn x©y dùng c¸c quy chÕ vÒ kiÓm so¸t, kiÓm to¸n vµ thanh tra néi bé trong hÖ thèng ng©n hµng ®Ó c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i thùc hiÖn, ®Æc biÖt lµ chÕ ®é kiÓm to¸n b¾t buéc vµ c¸c quy ®Þnh chÕ tµi vÒ xö ph¹t nh÷ng vi ph¹m trong ho¹t ®éng ng©n hµng, chó träng ®Õn c«ng t¸c kiÓm so¸t ho¹t ®éng tÝn dông vµ kinh doanh hèi ®o¸i cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. HÖ thèng h¹ch to¸n kÕ to¸n còng cÇn kh«ng ngõng ®æi míi, c¶i tiÕn ®Ó tõng b­íc chuÈn ho¸ theo th«ng lÖ quèc tÕ, tõng b­íc bæ sung vµ söa ®æi hÖ thèng kÕ to¸n ®Ó cËp nhËt c¸c nghiÖp vô míi, ®¸p øng cho nhu cÇu ph¸t triÓn ngµy mét nhanh cña c«ng nghÖ ng©n hµng. TriÓn khai ®óng tiÕn ®é dù ¸n hiÖn ®¹i ho¸ ng©n hµng vµ hÖ thèng thanh to¸n. Dù ¸n hiÖn ®¹i ng©n hµng vµ hÖ thèng thanh to¸n ë ViÖt nam ®­îc WB tµi trî víi tæng trÞ gi¸ lµ 32,9 triÖu SDR t­¬ng ®­¬ng kho¶ng 50 triÖu USD, thêi gian vay lµ 40 n¨m trong ®ã cã 10 n¨m ©n h¹n víi møc phÝ cho vay lµ 0,5%. Dù ¸n nµy sÏ tËp trung cho Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt nam vµ 6 ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, Ng©n hµng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn, Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng, Ng©n hµng C«ng th­¬ng, Ng©n hµng hµng h¶i vµ Ng©n hµng cæ phÇn xuÊt nhËp khÈu. Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt nam sÏ lµ c¬ quan chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh trong viÖc thùc hiÖn dù ¸n. Ngoµi phÇn ®­îc tµi trî cña dù ¸n, Ng©n hµng Nhµ n­íc cßn tiÕn hµnh thñ tôc cho vay l¹i kho¶n tiÒn tµi trî ®èi víi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i víi sè l­îng mçi ng©n hµng th­¬ng m¹i trong 6 ng©n hµng th­¬ng m¹i nãi trªn vay tõ 2 ®Õn 10 triÖu USD ë møc l·i suÊt cè ®Þnh lµ 6,25%/n¨m, thêi h¹n thanh to¸n lµ 20 n¨m trong ®ã cã 5 n¨m ©n h¹n. ViÖc thùc hiÖn dù ¸n nµy sÏ lµm cho hÖ thèng dÞch vô thanh to¸n ®­îc tèt h¬n, hÖ thèng ng©n hµng cña ViÖt nam sÏ cã thÓ cung cÊp c¸c dÞch vô thanh to¸n ®¸ng tin cËy cho kh¸ch hµng cña m×nh. §èi víi Ng©n hµng Nhµ n­íc, viÖc thùc hiÖn dù ¸n nµy sÏ t¨ng c­êng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng thanh to¸n liªn ng©n hµng, bé m¸y tæ chøc trong viÖc thanh to¸n. §èi víi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, dù ¸n nµy sÏ gióp hä c¶i tiÕn c¬ chÕ thanh to¸n néi bé gi÷a c¸c chi nh¸nh trong hÖ thèng, t¨ng c­êng kh¶ n¨ng cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i trong viÖc cung cÊp dÞch vô cho kh¸ch hµng vµ n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý néi bé cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. HiÖn nay dù ¸n ®· thùc hiÖn ®­îc 8 n¨m vµ ®ang tiÕn triÓn tÝch cùc t¹i Ng©n hµng Nhµ n­íc. Tuy nhiªn ®©y lµ dù ¸n cã quy m« lín, viÖc thùc hiÖn gåm nhiÒu néi dung phøc t¹p liªn quan ®Õn nhiÒu c¬ quan kh¸c nhau v× vËy trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®· cã nh÷ng lóc tiÕn ®é cña dù ¸n bÞ ¶nh h­ëng. Trong thêi gian qua, Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc ®· cã nh÷ng chØ ®¹o cô thÓ nh»m thùc hiÖn tèt dù ¸n nµy, cô thÓ lµ ®· chuyÓn mét phÇn cña dù ¸n tõ Ban Qu¶n lý dù ¸n sang Côc C«ng nghÖ tin häc Ng©n hµng. Trong thêi gian tíi ®Ó ®Èy nhanh tèc ®é thùc hiÖn dù ¸n, Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn tËp trung chØ ®¹o c¸c Vô, Côc liªn quan thùc hiÖn ®óng c¸c cam kÕt ®· tho¶ thuËn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong viÖc gi¶i ng©n vµ mua s¾m thiÕt bÞ. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ c¸c ch­¬ng tr×nh ®· triÓn khai, c¸c hiÖp ®Þnh ®· ký víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ nh»m thóc ®Èy tiÕn ®é rót vèn tõ c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n. Thùc hiÖn chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc më réng quan hÖ hîp t¸c víi bªn ngoµi, v­ît qua nh÷ng khã kh¨n vµ th¸ch thøc, n­íc ta ®· tõng bøt ph¸ thÕ bao v©y cÊm vËn cña Mü. Thµng 10/1993 ta ®· nèi l¹i quan hÖ víi WB, IMF, ADB. §©y lµ mét thêi ®iÓm quan träng ®¸nh dÊu b­íc héi nhËp c¬ b¶n cña ViÖt nam vµo céng ®ång tµi chÝnh trong khu vùc vµ quèc tÕ. T¹i thêi ®iÓm ®ã c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ ®· hç trî tÝch cùc ViÖt nam trong viÖc ®µm ph¸n víi c¸c chñ nî n­íc ngoµi xö lý c¸c kho¶n nî cò nh­ nî CLB Pari, nî CLB London, hç trî ViÖt nam c¶ vÒ mÆt tµi chÝnh vµ kü thuËt. ViÖc thùc hiÖn tèt c«ng t¸c xö lý nî cña ViÖt nam víi c¸c tæ chøc quèc tÕ, lµ ®iÒu kiÖn ®Ó thu hót c¸c nguån lùc tõ bªn ngoµi, lµnh m¹nh ho¸ nî n­íc ngoµi cña ViÖt nam, n©ng cao vÞ thÕ cña ViÖt nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. KÓ tõ n¨m 1993, sau khi nèi l¹i quan hÖ víi céng ®ång tµi chÝnh th× tÝnh cho tíi n¨m 2000, qua 7 héi nghÞ nhãm t­ vÊn c¸c nhµ tµi trî dµnh cho ViÖt nam, céng ®ång tµi chÝnh quèc tÕ ®· cam kÕt cung cÊp ODA cho n­íc ta víi trÞ gi¸ lªn tíi 15,04 tû USD ( bao gåm c¶ c¸c kho¶n viÖn trî kh«ng hoµn l¹i vµ c¸c kho¶n vay ­u ®·i), tÝnh ®Õn n¨m 2000, ta ®· gi¶i ng©n ®­îc kho¶ng 6,5 tû USD. Trong sè c¸c nhµ tµi trî cã mét sè nhµ tµi trî lín nh­ NhËt b¶n, Ph¸p... ®èi víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ th× WB vµ ADB lµ hai nhµ tµi trî lín nhÊt cho ViÖt nam. Cho ®Õn nay, WB ®· cam kÕt tµi trî cho ViÖt nam c¸c kho¶n tÝn dông víi trÞ gi¸ lªn tíi 2 tû USD, thêi h¹n vay 40 n¨m trong ®ã cã 10 n¨m ©n h¹n, l·i suÊt 0,75%/n¨m. Nguån vèn nµy ®­îc cam kÕt sö dông trong c¸c lÜnh vùc giao th«ng vËn t¶i, thuû lîi, n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, n¨ng l­îng, gi¸o dôc, y tÕ d©n sè vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh, ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ. Cßn Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ cho ®Õn nay ®· cam kÕt cung cÊp cho ta c¸c kho¶n tÝn dông ­u ®·i kho¶ng 1,56 tû USD thêi h¹n 40 n¨m trong ®ã cã 10 n¨m ©n h¹n, l·i suÊt 1%/n¨m, sö dông cho c¸c lÜnh vùc giao th«ng, n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, n¨ng l­îng, cÊp n­íc. Xóc tiÕn x©y dùng ®Ò ¸n, kÕ ho¹ch tõng b­íc th©m nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ cho c¸c NHTMQD, c¸c NHTMCP Xu thÕ chung cña khu vùc vµ thÕ giíi trong nh÷ng thËp kû gÇn ®©y lµ thóc ®Èy qu¸ tr×nh tù do ho¸ c¸c quan hÖ th­¬ng m¹i vµ tµi chÝnh gi÷a c¸c n­íc. Trong bèi c¶nh ®ã, më réng ho¹t ®éng v­¬n ra c¸c thÞ tr­êng quèc tÕ cña c¸c NHTMQD, c¸c NHTMCP trong n­íc ngµy cµng cÇn thiÕt vµ cã ý nghÜa quan träng ®èi víi c«ng cuéc c¶i c¸ch ®æi míi ngµnh ng©n hµng - tµi chÝnh nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ n­íc ta nãi chung. Do tèc ®é héi nhËp c¸c quan hÖ nµy ngµy cµng diÔn ra nhanh chãng, nªn nÕu c¸c NHTM trong n­íc kh«ng cã kÕ ho¹ch th©m nhËp ra thÞ tr­êng quèc tÕ th× sím hay muén còng sÏ bÞ c« lËp, tôt hËu, kh¶ n¨ng c¹nh tranh suy gi¶m. KÓ tõ khi nÒn kinh tÕ ViÖt nam ®­îc ®æi míi, më réng c¸c mèi quan hÖ, hÖ thèng ng©n hµng ViÖt nam ®· vµ ®ang cã nh÷ng c¶i tiÕn kh«ng ngõng ®Ó b¾t nhÞp víi quèc tÕ. Tuy nhiªn, ®Ó cã h­íng ®i v÷ng ch¾c vµ ®ång bé, cÇn sím cã nh÷ng ®Ò ¸n, kÕ ho¹ch cô thÓ cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i trong n­íc. Cô thÓ cÇn triÓn khai x©y dùng c¸c ®Ò ¸n më réng thÞ tr­êng theo c¸c néi dung c¬ b¶n sau: §¸nh gi¸ ®óng tÇm quan quan träng cña viÖc më réng ph¹m vi ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng ra c¸c thÞ tr­êng quèc tÕ nh»m: Më réng kh¶ n¨ng tiÕp cËn vµ thu hót c¸c luång vèn tõ bªn ngoµi th«ng qua c¸c quan hÖ víi c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi, c¸c tæ chøc tµi chÝnh – tiÒn tÖ quèc tÕ, c¸c tæ chøc ®Çu t­, hç trî ph¸t triÓn quèc tÕ. Tranh thñ c¸c quan hÖ víi hÖ thèng ng©n hµng c¸c n­íc ®· ph¸t triÓn ®Ó häc hái kinh nghiÖm cña b¹n vÒ c¸c lÜnh vùc kinh doanh thuéc c«ng nghÖ ng©n hµng hiÖn ®¹i: kinh doanh hèi ®o¸i, thÈm ®Þnh dù ¸n, phßng ngõa rñi ro, th«ng tin, kiÓm so¸t vµ qu¶n trÞ ng©n hµng, gi¸m s¸t vµ qu¶n lý tµi chÝnh, dÞch vô kh¸ch hµng ®µo t¹o c¸n bé T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc më réng thÞ tr­êng, t×m kiÕm c¬ héi ®Çu t­, b¹n hµng ®Ó më réng xuÊt khÈu, ngo¹i th­¬ng vµ c¸c quan hÖ kinh tÕ theo ®­êng lèi ®èi ngo¹i cña Nhµ n­íc. TËp trung cñng cè c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, ®Æc biÖt chó träng ®Õn hç trî vèn vµ kh¶ n¨ng qu¶n lý vèn kh¶ dông cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, chñ ®¹o vµ ®i tiªn phong trong viÖc më réng ph¹m vi ho¹t ®éng ra khu vùc vµ quèc tÕ. Vèn lµ thùc sù cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i trong c¹nh tranh víi c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi vµ ®ång thêi còng lµ uy tÝn vµ søc m¹nh cña ng©n hµng do trªn thÞ tr­êng khu vùc vµ quèc tÕ, t¹o tiÒn ®Ò cho c¸c quan hÖ tÝn dông víi bªn ngoµi. H­íng c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ph¸t triÓn theo h­íng ®a d¹ng ho¸, ®a n¨ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, më réng c¸c lo¹i h×nh ®Çu t­, kinh doanh trªn c¸c thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. Tr­íc hÕt, cÇn cñng cè vµ ph¸t triÓn c¸c thÞ tr­êng tiÒn tÖ, thÞ tr­êng vèn trong n­íc, më réng c¸c c«ng cô kinh doanh míi, hiÖn ®¹i, theo th«ng lÖ quèc tÕ ®Ó c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cã c¬ héi lµm quen, tËp d­ît, tÝch luü kinh nghiÖm tr­íc khi khi tham gia vµo c¸c thÞ tr­êng ph¸t triÓn ë møc ®é cao. Chó träng ph¸t triÓn c¸c c«ng cô giao dÞch trªn thÞ tr­êng ngo¹i lÖ liªn ng©n hµng, thÞ tr­êng chøng kho¸n, c¸c thÞ tr­êng giÊy tê cã gi¸, thÞ tr­êng néi tÖ, thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n... ®ång thêi hoµn thiÖn c¸c c¬ chÕ qu¶n lý theo h­íng gi¶m bít c¸c chÕ tµi mang tÝnh hµnh chÝnh b¾t buéc, t«n träng quy luËt thÞ tr­êng vµ ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc: tÝn dông, thanh to¸n quèc tÕ, b·o l·nh, chiÕt khÊu hèi phiÕu, tÝn dông thuª mua, kinh doanh hèi ®o¸i, uû th¸c ®Çu t­, tÝn dông tµi trî, thanh to¸n sÐc, t­ vÊn kh¸ch hµng. Më réng quan hÖ ®¹i lý víi c¸c tæ chøc tÝn dông, ng©n hµng n­íc ngoµi lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cÇn ph¸t triÓn ®Ó sím thÝch nghi víi m«i tr­êng ho¹t ®éng kinh doanh quèc tÐ. Hç trî cho hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i cã ®iÒu kiÖn kh«ng ngõng c¶i tiÕn c«ng nghÖ, c¸c ph­¬ng tiÖn thiÕt bÞ theo h­íng hiÖn ®¹i ho¸, tiªu chuÈn ho¸ quèc tÕ ®Ó ®ñ kh¶ n¨ng hoµ nhËp víi c¸c hÖ thèng ng©n hµng quèc tÕ. §Æc biÖt chó träng ®Õn c«ng nghÖ th«ng tin, viÔn th«ng, hÖ thèng m¸y tÝnh, hÖ thèng thanh to¸n hiÖn ®¹i nh»m ®¶m b¶o kh¶ n¨ng giao dÞch th«ng suèt, nhanh vµ an toµn, cã thÓ kiÓm so¸t ®­îc. Thùc tÕ hiÖn nay, hÇu hÕt ng©n hµng th­¬ng m¹i cña ta ®· tham gia vµo hÖ thèng thanh to¸n SWIFT ®Ó chuyÓn vµ nhËn thanh to¸n tõ c¸c ng©n hµng ®¹i lý ë n­íc ngoµi. Tham gia vµo c¸c m¹ng l­íi vµ hÖ thèng thanh to¸n ®a quèc gia lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn quan träng t¹o tiÒn ®Ò cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i trong n­íc v­¬n tÇm ho¹t ®éng ra thÕ giíi. Bªn c¹nh ®ã, còng cÇn t¨ng c­êng ph¸t triÓn hÖ thèng thanh to¸n néi bé trong mçi ng©n hµng, hÖ thèng thanh to¸n liªn ng©n hµng trong n­íc vµ c¸c hÖ thèng xö lý tµi kho¶n kh¸ch hµng. N©ng cao kiÕn thøc vµ ®µo t¹o c¸n bé trùc tiÕp tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i t¹i c¸c NHTM. Trang bÞ ®Çy ®ñ nh÷ng kiÕn thøc cÇn thiÕt vµ n©ng cao vÒ lÜnh vùc ng©n hµng, vÒ kinh doanh hèi ®o¸i, vÒ ngo¹i ng÷, tin häc vµ cã tr×nh ®é nhÊt ®Þnh vÒ chÝnh trÞ ®Ó ®¸p øng yªu cÇu. X©y dùng ®Ò ¸n triÓn khai hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé, gi¸m s¸t vµ kiÓm tra tµi chÝnh ®Ó ®¶m b¶o an toµn, duy tr× ho¹t ®éng kinh doanh lµnh m¹nh æn ®Þnh, b¶o toµn vèn, phßng ngõa rñi ro. Gióp c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i tiÕp cËn víi nh÷ng th«ng tin ®a d¹ng vÒ t×nh h×nh kinh tÕ, tµi chÝnh, tiÒn tÖ vµ chÝnh trÞ cña khu vùc vµ quèc tÕ. Nhµ n­íc cã chñ tr­¬ng râ rµng vµ cã ®Þnh h­íng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i bao gåm c¸c s¸ch l­îc riªng ®èi víi mçi ngµnh, nghÒ, tõ ®ã cã ®Þnh h­íng cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i më réng h­íng ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, chó träng ho¹ch ®Þnh râ c¸c chÝnh s¸ch ®Çu t­, thu hót vèn n­íc ngoµi, chÝnh s¸ch vay tr¶ nî n­íc ngoµi, tÝn dông hç trî xuÊt nhËp khÈu, chÝnh s¸ch liªn doanh, liªn kÕt víi tõng n­íc vµ khu vùc. Trªn c¬ së n¾m râ ®­êng lèi chung, hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i míi cã thÓ tõng b­íc triÓn khai më réng c¸c ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i cña m×nh. 2. Mét sè kiÕn nghÞ cô thÓ. VÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch. 2.1.1. Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn ph¸p lý ®Ó b¶o ®¶m tÝnh ®éc lËp t­¬ng ®èi cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt nam. HÖ thèng ng©n hµng ViÖt nam ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trong thêi gian kÐo dµi theo c¬ chÕ tËp trung bao cÊp. Mäi c¬ chÕ chÝnh s¸ch trong thêi kú tr­íc khi ®æi míi ®Òu theo kÕ ho¹ch vµ ph©n bæ. Ng©n hµng ®­a vèn ra cho nÒn kinh tÕ theo kÕ ho¹ch chÝnh phñ phª duyÖt vµ víi møc l·i suÊt cè ®Þnh, thËm chÝ møc l·i suÊt cho vay ra thÊp h¬n møc vèn huy ®éng vµo. C¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc th× còng kh«ng quan t©m ®Õn lç hay l·i v× l·i th× Nhµ n­íc thu, lç th× Nhµ n­íc bï. HÖ thèng ng©n hµng th× rãt vèn theo kÕ ho¹ch ®­îc duyÖt. Ng©n hµng Nhµ n­íc võa dãng vai trß ®iÒu hµnh qu¶n lý võa lµ ng­êi trùc tiÕp ®­a vèn ra nÒn kinh tÕ. Víi mét c¬ chÕ ho¹t ®éng nh­ vËy ®· kh«ng khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ph¶i tÝnh to¸n ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh vµ còng kh«ng n©ng cao ®­îc tr×nh ®é xem xÐt thÈm ®Þnh dù ¸n, ph­¬ng ¸n kinh doanh ®Ó cho vay cña hÖ thèng ng©n hµng. Ng©n hµng Nhµ n­íc th× võa lµ c¬ quan qu¶n lý võa lµ ng­êi thùc hiÖn cho vay trùc tiÕp. V× vËy, chøc n¨ng nhiÖm vô ®an xen nhau nªn hiÖu qu¶ lµ kh«ng cao. VÒ ph­¬ng diÖn chÝnh s¸ch th× ¸p ®Æt, vÒ ph­¬ng diÖn ho¹t ®éng nghiÖp vô th× ®éc quyÒn. V× vËy, khi nÒn kinh tÕ cña ta ®æi míi, ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng còng tõng b­íc ®æi míi. B­íc ®æi míi ®Çu tiªn lµ sù ra ®êi cña hai ph¸p lÖnh ng©n hµng. Hai ph¸p lÖnh nµy ®· t¸ch chøc n¨ng qu¶n lý ra khái chøc n¨ng kinh doanh. H×nh thµnh hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ tæ chøc tÝn dông riªng. Víi sù ph©n t¸ch râ rµng nh­ trªn nªn ®· tr¸nh ®­îc t×nh tr¹ng “võa ®¸ bãng võa thæi cßi” nh­ hÖ thèng ng©n hµng tr­íc khi ph¸p lÖnh ra ®êi. Sù ®æi míi nµy lµ mét b­íc ngoÆt ®¸ng kÓ trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt nam. Tuy nhiªn, víi xu h­íng ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc nãi riªng vµ cña thÕ giíi nãi chung, hÖ thèng ng©n hµng cµng ngµy cµng cÇn cã tÝnh ®éc lËp t­¬ng ®èi kh¸ch quan ®Ó lµm sao vÒ khÝa c¹nh c¬ chÕ chÝnh s¸ch vµ qu¶n lý, ph¶i thùc thi ®­îc môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, thùc hiÖn ®­îc chøc n¨ng quan träng nhÊt cña mét ng©n hµng trung ­¬ng lµ æn ®Þnh ®ång tiÒn, gãp phÇn ®¶m b¶o æn ®Þnh vÜ m« ®Ó thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Muèn lµm ®­îc nh­ vËy, Thèng ®èc Ng©n hµng Trung ­¬ng cÇn quyÒn quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh ®éng vµ kÞp thêi ®Ó xö lý t×nh h×nh biÕn ®éng cña thÞ tr­êng vµ ®¹t ®­îc môc tiªu cuèi cïng lµ: Gi÷ ®­îc møc l¹m ph¸t ë møc ®é cho phÐp phï hîp víi tèc ®é t¨ng tr­ëng vµ dù tr÷ ngo¹i tÖ ®­îc Quèc héi th«ng qua. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu trªn th× Thèng ®èc ph¶i ®­a ra nh÷ng chÝnh s¸ch, c¬ chÕ ®iÒu hµnh vµ toµn quyÒn quyÕt ®Þnh l­îng tiÒn ®­a ra hay rót vÒ trong l­u th«ng chÝnh s¸ch l·i suÊt hay tû gi¸ thÕ nµo ®Ó cuèi cïng ®¹t ®­îc môc tiªu. Tõ th¸ng 10/1998, LuËt Ng©n hµng Nhµ n­íc vµ tæ chøc tÝn dông ®· b¾t ®Çu cã hiÖu lùc. §©y lµ mét b­íc tiÕn míi, c¶i tiÕn m«i tr­êng ph¸p lý trong ho¹t ®éng cña ngµnh ng©n hµng. Tuy nhiªn m« h×nh vµ c¬ chÕ ®iÒu hµnh cña Ng©n hµng Nhµ n­íc hiÖn nay vÉn cßn cÇn ph¶i tiÕp tôc ®æi míi th× míi ®¸p øng ®­îc viÖc qu¶n lý chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong c¬ chÕ thÞ tr­êng nh»m ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cÇn thiÕt. VÒ ph­¬ng diÖn ph¸p lý, cÇn thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ sau: a/ C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y ë Ng©n hµng Trung ­¬ng (trô së chÝnh) cÇn ®­îc t¨ng c­êng c¶ vÒ l­îng vµ vÒ chÊt míi phï hîp ®­îc víi c¬ chÕ ®iÒu hµnh b»ng c¸c c«ng cô gi¸n tiÕp. b/ C¬ chÕ ®iÒu hµnh: ChÝnh phñ kh«ng chØ ®¹o ®iÒu hµnh trùc tiÕp nh÷ng ho¹t ®éng cô thÓ cña Ng©n hµng Nhµ n­íc mµ nªn chØ ®¹o theo môc tiªu ®Æt ra cho viÖc thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nh­ môc tiªu l¹m ph¸t, môc tiªu vÒ dù tr÷ ngo¹i tÖ... cßn l­îng tiÒn cung øng, l·i suÊt hay tû gi¸ ®Ó Thèng ®èc ®­îc quyÒn quyÕt ®Þnh. §èi víi hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i, hiÖn nay nÕu tÝnh c¶ c¸c ng©n hµng liªn doanh vµ chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi ho¹t ®éng t¹i ViÖt nam th× con sè ®· lªn ®Õn 952 ng©n hµng trong ®ã cã 5 ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh, 5 ng©n hµng liªn doanh, 37 ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn vµ 19 chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi vµ 886 quü tÝn dông nh©n d©n. Tuy nhiªn, phÇn ®ãng gãp cña hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh vÉn n¾m thÞ phÇn chØ ®¹o, kho¶ng 60 - 70% tÝn dông cho nÒn kinh tÕ. NHTMQD còng sÏ dùa vµo viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch, nªn kh«ng n©ng cao tr×nh ®é kinh doanh vµ ®iÒu nµy sÏ lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Çy biÕn ®éng. Do vËy, th¸ng 9 - 2002 ChÝnh phñ ®· thµnh lËp Ng©n hµng ChÝnh s¸ch cña ViÖt nam vµ dÇn dÇn c¸c NHTMQD sÏ chuyÓn c¸c ho¹t ®éng v× chÝnh s¸ch sang h¼n Ng©n hµng ChÝnh s¸ch ®Ó tiÕn tr×nh thùc hiÖn phï hîp víi tiÕn tr×nh héi nhËp cña ViÖt nam ®èi víi khu vùc vµ quèc tÕ. ChÝnh phñ ®iÒu chØnh l¹i nh÷ng biÖn ph¸p chØ ®¹o hÖ thèng ng©n hµng phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ héi nhËp. ChÝnh phñ chØ ®¹o hÖ thèng ng©n hµng th«ng qua chØ tiªu vÒ l¹m ph¸t ®Æt ra ®Ó hÖ thèng ng©n hµng thùc hiÖn, kh«ng trùc tiÕp phª duyÖt l­îng cung øng tiÒn, hay chØ ®¹o c¸c NHTM ph¶i cho vay... NHTW ph¶i ®­a ra c¬ chÕ, chÝnh s¸ch biÖn ph¸p ®Ó thùc hiÖn æn ®Þnh tiÒn tÖ gãp phÇn æn ®Þnh vÜ m« ®Ó thóc ®Èy t¨ng tr­ëng. Tuy nhiªn, nh÷ng biÖn ph¸p chØ ®¹o cña ChÝnh phñ còng ph¶i ®ång bé chung víi c¸c bé ngµnh kh¸c. C¸c bé ngµnh cïng phèi hîp x©y dùng ch­¬ng tr×nh tµi chÝnh quèc gia vµ ChÝnh phñ ph¶i phª chuÈn ch­¬ng tr×nh tµi chÝnh quèc gia trong ®ã ®· dù kiÕn ®­îc c¸c chØ tiªu c¬ b¶n cho ph¸t triÓn kinh tÕ nh­ Tèc ®é t¨ng tr­ëng. Tû lÖ l¹m ph¸t. Møc dù tr÷ ngo¹i tÖ. XuÊt nhËp khÈu. Vay tr¶ nî n­íc ngoµi bao gåm c¶ ®Çu t­ trùc tiÕp. Thu chi ng©n s¸ch. C©n ®èi tiÒn tÖ. Tãm l¹i, ch­¬ng tr×nh tµi chÝnh quèc gia ®· bao gåm toµn bé c¸c chØ tiªu kinh tÕ vÜ m« ®­îc c©n ®èi hµi hoµ vµ c¸c bé ngµnh ph¶i ®­a ra c¸c chÝnh s¸ch c¬ chÕ ®Ó thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ®ã mét c¸ch tæng thÓ. Víi ch­¬ng tr×nh tµi chÝnh ®· ®­îc phª duyÖt, Thèng ®èc NHTW ®Ò xuÊt biÖn ph¸p c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó thùc thi. Cßn ®èi víi NHTM, th× t¸ch riªng ng©n hµng chÝnh s¸ch ®Ó thùc thi theo chØ ®¹o mang tÝnh chÝnh s¸ch cßn ®Ó c¸c NHTM thùc sù mang tÝnh kinh doanh vµ ph¶i n©ng cao tr×nh ®é ho¹t ®éng còng nh­ kÕt qu¶ kinh doanh. Cñng cè vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng hèi ®o¸i ë ViÖt nam trong thêi gian tíi. TiÕn tíi thùc hiÖn ®ång ViÖt nam chuyÓn ®æi. ViÖc cñng cè vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng hèi ®o¸i mét c¸ch hoµn chØnh ë ViÖt nam ph¶i ®­îc tiÕn hµnh dÇn dÇn tõng b­íc trong mèi quan hÖ tæng thÓ víi c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ, kü thuËt, tæ chøc, ph¸p lý vµ con ng­êi. a/ VÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ: DiÔn biÕn cña tû gi¸ hèi ®o¸i còng nh­ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng ngo¹i hèi chÞu t¸c ®éng tæng hîp cña c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ vÜ m«. C©n b»ng kinh tÕ vÜ m«, ®Æc biÖt lµ c©n b»ng c¸n c©n v·ng lai. Ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng hèi ®o¸i g¾n liÒn trùc tiÕp víi diÔn biÕn cña c¸n c©n thanh to¸n v·ng lai cña ®Êt n­íc. NÕu c¸n c©n thanh to¸n v·ng lai mÊt c©n ®èi lín vµ triÒn miªn sÏ rÊt khã níi láng kiÓm so¸t ngo¹i hèi vµ thùc hiÖn chuyÓn ®æi ®ång tiÒn mét c¸ch tù do. Bëi vËy, duy tr× kh¶ n¨ng h­íng tíi sù c©n b»ng c¸n c©n v·ng lai cã ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc cñng cè vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng hèi ®o¸i. Trong tr­êng hîp mÊt c©n ®èi c¸n c©n v·ng lai th× c¸n c©n vèn ph¶i d­ thõa ®Ó b¶o ®¶m cho c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ ®­îc duy tr× ë møc ®é cho phÐp, kh«ng béi chi v­ît qu¸ 30% kim ng¹ch xuÊt khÈu. Nh÷ng ®iÒu kiÖn liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, chÝnh s¸ch l·i suÊt, chÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi vµ c¸c thÞ tr­êng ng¾n h¹n. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ, ®Æc biÖt lµ kh¶ n¨ng sö dông c¸c c«ng cô gi¸n tiÕp trong viÖc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cã vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc ®iÒu chØnh l­îng tiÒn cung øng qua ®ã t¸c ®éng trùc tiÕp tíi diÔn biÕn tû gi¸. L·i suÊt ®ång ViÖt nam kh«ng cao qu¸ møc vµ kh«ng chªnh lÖch qu¸ xa so víi l·i suÊt quèc tÕ sÏ t¹o ra sù æn ®Þnh trong viÖc l­u chuyÓn c¸c dßng ngo¹i tÖ qua ®ã gãp phÇn æn ®Þnh tû gi¸ vµ ho¹t ®éng thÞ tr­êng. Qu¸ tr×nh thiÕt lËp vµ vËn hµnh c¸c thÞ tr­êng ng¾n h¹n, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng tÝn phiÕu kho b¹c, thÞ tr­êng më, thÞ tr­êng néi tÖ liªn ng©n hµng lu«n lu«n g¾n bã víi ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng hèi ®o¸i. ChØ trong ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng nhÞp nhµng vµ cã hiÖu qu¶ cña c¸c thÞ tr­êng nµy. Ng©n hµng Nhµ n­íc míi cã thÓ ®iÒu hµnh tû gi¸ vµ triÖt tiªu ®­îc c¸c ¶nh h­ëng xÊu trªn thÞ tr­êng hèi ®o¸i. Ngoµi ra, th«ng qua sù can thiÖt trªn thÞ tr­êng ng¾n h¹n, NHNN cã thÓ gi¸n tiÕp t¸c ®éng ®Õn tû gi¸ trªn thÞ tr­êng hèi ®o¸i. H¬n n÷a, c¸c nhµ qu¶n lý ng©n quü vµ kinh doanh ngo¹i hèi cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cã thÓ th«ng qua c¸c thÞ tr­êng nµy ®Ó qu¶n lý nguån ngo¹i tÖ vµ ng¨n ngõa rñi ro trong qu¸ tr×nh kinh doanh hèi ®o¸i. Nh­ vËy, sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng ng¾n h¹n sÏ cho phÐp NHNN sö dông c¸c biÖn ph¸p gi¸n tiÕp t¸c ®éng ®Õn tû gi¸ thay v× c¸c biÖn ph¸p trùc tiÕp th«ng qua c«ng cô qu¶n lý ngo¹i hèi. Cã nh­ vËy, viÖc cñng cè thÞ tr­êng ngo¹i hèi hoµn chØnh míi cã thÓ thùc hiÖn ®­îc. b/ VÒ ®iÒu kiÖn kü thuËt: §iÒu kiÖn kü thuËt quan träng ®Çu tiªn lµ hÖ thèng thanh to¸n liªn ng©n hµng, kh¶ n¨ng thanh to¸n bï trõ vµ kh¶ n¨ng ®iÒu hoµ ngo¹i tÖ trong tõng ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ trong toµn hÖ thèng th­¬ng m¹i. VÒ hÖ thèng giao dÞch: m¹ng vi tÝnh (®­êng truyÒn X25), hÖ thèng TELEX, FAX vµ hÖ thèng th«ng tin Reuters, DowJones Telerate còng lµ ®iÒu kiÖn rÊt quan träng. HÖ thèng c¸c phßng giao dÞch, c¸c phßng ng©n quü cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ®­îc trang bÞ hiÖn ®¹i vµ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ còng lµ m¾t xÝch quan träng trong ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng. Cuèi cïng ph¶i kÓ ®Õn sù ph¸t triÓn mét m¹ng l­íi c¸c c«ng ty m«i giíi ®­îc h×nh thµnh tõ nh÷ng ng©n hµng cã kh¶ n¨ng nhÊt trªn thÞ tr­êng. C¸c c«ng ty m«i giíi lµ ®Çu mèi ®Ó ®iÒu hoµ ngo¹i tÖ mét c¸ch nhanh chãng. C¸c tæ chøc nµy víi c¸c nhµ ph©n tÝch thÞ tr­êng hµng ®Çu sÏ ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo viÖc dù ®o¸n tû gi¸ vµ ng¨n ngõa rñi ro. c/ §iÒu kiÖn ph¸p lý: Mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¸p lý quan träng lµ x©y dùng mét thÓ chÕ giao dÞch ngµy cµng tiÕp cËn víi c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ vµ ¸p dông thèng nhÊt trong tÊt c¶ c¸c tæ chøc tham gia vµo thÞ tr­êng hèi ®o¸i. d/ §iÒu kiÖn con ng­êi: §iÒu kiÖn con ng­êi cã ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc cñng cè thÞ tr­êng hèi ®o¸i hoµn chØnh ë ViÖt nam. ChØ cã thÓ ®µo t¹o ®éi ngò kinh doanh hèi ®o¸i tinh th«ng nghiÖp vô vµ cã kh¶ n¨ng n¾m b¾t ®­îc c¸c diÔn biÕn thÞ tr­êng th× míi cã thÓ tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng thÞ tr­êng ®ång thêi míi cã thÓ lµm chñ ®­îc c¸c giao dÞch hèi ®o¸i nh­ giao dÞch SWAP, OPTION... Ngoµi ra ®éi ngò c¸c c¸n bé ph©n tÝch, c¸n bé qu¶n lý ng©n quü vµ c¸c c¸n bé trong bé phËn phÝa sau (Back office) còng gi÷ vai trß quan träng trong ho¹t ®éng ®èi ho¸i. Nh­ vËy, chóng ta chØ cã thÓ cã mét thÞ tr­êng hèi ®o¸i hoµn chØnh víi môc tiªu cho phÐp ¸p dông mét ®ång tiÒn ViÖt nam chuyÓn ®æi mét khi chóng ta t¹o dùng ®­îc c¸c ®iÒu kiÖn kÓ trªn. Bëi vËy, viÖc cñng cè vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng hèi ®o¸i hoµn chØnh t¹i ViÖt nam ph¶i lµ mét qu¸ tr×nh dÇn dÇn tõng b­íc ®­îc chia lµm hai giai ®o¹n sau ®©y: Giai ®o¹n mét: Cñng cè ho¹t ®éng thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng. Më réng giao l­u c¸c ho¹t ®éng mua b¸n ngo¹i tÖ gi÷a c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, kÓ c¶ giao dÞch trùc tiÕp còng nh­ c¸c giao dÞch th«ng qua vai trß trung gian cña NHNN. Cho phÐp mét sè ng©n hµng cã nhiÖm vô ngo¹i hèi lín nh­ c¸c c«ng ty m«i giíi trªn thÞ tr­êng. Trªn c¬ së ®ã tõng b­íc NHNN rót khái vai trß trung gian nh­ hiÖn nay. Cñng cè kh¶ n¨ng ®iÒu hoµ ngo¹i tÖ trong tõng hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i. ChØ cho phÐp trô së chÝnh vµ mét chi nh¸nh chÝnh ®­îc phÐp më tµi kho¶n ngo¹i tÖ ë n­íc ngoµi. Cñng cè vµ ph¸t triÓn hÖ thèng thanh to¸n liªn ng©n hµng. Hç trî c¸c ng©n hµng thµnh lËp c¸c phßng giao dÞch. Tæ chøc ®µo t¹o hoÆc hç trî ®µo t¹o c¸n bé giao dÞch ngo¹i hèi. Thèng nhÊt viÖc ®iÒu hµnh quü ®iÒu hoµ vµ quü kinh doanh ngo¹i tÖ vµo mét ®Çu mèi chØ ®¹o do mét bé phËn trong NHNN qu¶n lý ®Ó thèng nhÊt ho¹t ®éng mua b¸n can thiÖp cña NHNN vµo mét mèi. NHNN chØ lµ ng­êi giao dÞch cuèi cïng trªn thÞ tr­êng vµ chØ mua b¸n khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch can thiÖp. Cñng cè viÖc chÊp hµnh nh÷ng quy ®Þnh vÒ tr¹ng th¸i ngo¹i tÖ vµ chÕ ®é b¸o c¸o hµng ngµy, hµng tuÇn vµ b¸o c¸o quý, n¨m cña c¸c NHTM. Giai ®o¹n hai Trªn c¬ së ®­a ra ho¹t ®éng thÞ tr­êng më vµ thÞ tr­êng tÝn phiÕu kho b¹c ®i vµo æn ®Þnh, ®ång thêi víi nh÷ng thµnh c«ng trong viÖc kiÒm chÕ l¹m ph¸t, t¨ng tr­ëng kinh tÕ, æn ®Þnh gi¸ vµ n©ng cao møc dù tr÷ ngo¹i tÕ quèc tÕ, tõng b­íc níi láng kiÓm so¸t ngo¹i hèi vµ më réng c¸c ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng hèi ®o¸i. Ph¸t triÓn c¸c tæ chøc m«i giíi ho¹t ®éng trªn c¶ thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ thÞ tr­êng hèi ®o¸i. Më réng c¸c lo¹i h×nh giao dÞch trªn thÞ tr­êng nh­ c¸c giao dÞch FORWARD, SWAP, OPTION. Më réng c¸c giao dÞch sang c¸c ®ång tiÒn kh¸c ngoµi ®«la Mü. Cñng cè vµ hiÖn ®¹i ho¸ phßng giao dÞch cña NHNN, ®­a c¸c ho¹t ®éng giao dÞch hèi ®o¸i vµ c¸c giao dÞch trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ vÒ mét mèi. Tõng b­íc më réng biªn ®é cho c¸c NHTM, NHNN sÏ chØ can thiÖp trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ thÞ tr­êng hèi ®o¸i. Nh÷ng ®iÒu kiÖn liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, chÝnh s¸ch l·i suÊt, chÝnh s¸ch ngo¹i hèi vµ thÞ tr­êng tiÒn tÖ ng¾n h¹n ®­îc hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn. Th× lóc ®ã kh¶ n¨ng ®­a ®ång tiÒn ViÖt nam trë thµnh ®ång tiÒn chuyÓn ®èi ®­îc ®¹t ®­îc mét b­íc tiÕn lín. Tuy nhiªn lóc ®ã còng chØ lµ chuyÓn ®æi ë c¸n c©n v·ng lai cßn c¸n c©n vèn cÇn ph¶i cã thêi gian. 2.1.4 X©y dùng chÝnh s¸ch tû gi¸ vµ l·i suÊt phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng. Sau m­êi n¨m ®æi míi, chÝnh s¸ch tû gi¸ vµ l·i suÊt cña NHNN ®· cã mét b­íc tiÕn kh¸ dµi tõ c¬ chÕ tû gi¸ ®a tû gi¸ vµ cè ®Þnh sang c¬ chÕ tû gi¸ ®Êu thÇu t¹i c¸c trung t©m giao dÞch ngo¹i tÖ céng víi biªn ®é giao dÞch bÊt ®Þnh tiÕn tíi c¬ chÕ tû gi¸ th¶ næi cã qu¶n lý. Tû gi¸ giao dÞch cña c¸c NHTM trªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng ®­îc h×nh thµnh theo cung cÇu ngo¹i tÖ, cßn tû gi¸ giao dÞch víi kh¸ch hµng bÞ khèng chÕ tû lÖ biÕn ®éng ± 0,25% trong ngµy. Tuy nhiªn, so víi c¸c c¬ chÕ kh¸c vµ tiÕn tr×nh sö dông c¸c c«ng cô gi¸n tiÕp cña NHNN th× c¬ chÕ tû gi¸ ®· ®i tr­íc mét b­íc do ®ã ®Ó cã sù ®ång bé nhÊt ®Þnh th× c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch l·i suÊt còng ph¶i ®æi míi phï hîp. S¾p tíi, khi thùc hiÖn theo luËt söa ®æi cña ng©n hµng th× l·i suÊt c¬ b¶n sÏ xö lý ®­îc vÊn ®Ò. Tuy nhiªn, tèc ®é vÒ c¬ chÕ tû gi¸, l·i suÊt ph¶i phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ, thÞ tr­êng ngo¹i hèi vµ c¸c c«ng cô gi¸n tiÕp cña NHTW vµ ho¹t ®éng thÞ tr­êng më. Lóc ®ã c¬ chÕ tû gi¸, l·i suÊt sÏ ®­îc h×nh thµnh theo cung cÇu thùc sù trªn thÞ tr­êng. NHTW sÏ ®iÒu tiÕt qua c«ng cô gi¸n tiÕp, xo¸ bá hoµn toµn biªn ®é. 2.1.5 Xö lý vÊn ®Ò ®« la ho¸ vµ hoµn thiÖn chÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi phï hîp víi ®iÒu kiÖn míi trong giai ®o¹n míi cña ViÖt nam. §«la ho¸ lµ hiÖn t­îng ë c¸c n­íc ®· tr¶i qua giai ®o¹n l¹m ph¸t cao. ë c¸c n­íc nµy, l¹m ph¸t cao ®ång nghÜa víi sù yÕu kÐm cña c¸c quan chøc qu¶n lý tiÒn tÖ trong viÖc kiÓm so¸t vµ æn ®Þnh diÔn biÕn tiÒn tÖ, do sù xãi mßn lßng tin vµo ®ång néi tÖ, c«ng chóng cã xu h­íng n¾m gi÷ ngo¹i tÖ thay v× néi tÖ ®Ó tÝch luü cña c¶i vµ lµm ph­¬ng tiÖn trao ®æi. Trong thËp kû qua, mÆc dï l¹m ph¸t ®· ®­îc kiÓm so¸t vµ ®­îc gi÷ ë møc thÊp, t×nh tr¹ng ®«la ho¸ vÉn tiÕp diÔn ë c¸c n­íc ®ang chuyÓn ®æi vµ ®ang ph¸t triÓn, trong ®ã cã c¶ ViÖt nam. Nh­ vËy, kiÓm so¸t t×nh tr¹ng ®«la ho¸ ®ång nghÜa víi viÖc n©ng cao gi¸ trÞ vµ vÞ thÕ cña ®ång néi tÖ, cñng cè lßng tin cña c«ng chóng vµo ®ång tiÒn trong n­íc, dÇn dÇn tù do ho¸ giao dÞch v·ng lai vµ ®­a ®ång tiÒn ViÖt nam thµnh nh÷ng ®ång tiÒn tù do chuyÓn ®æi ®Ó phï hîp víi xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Cho ®Õn nay, sau khi NghÞ ®Þnh qu¶n lý ngo¹i hèi 63 ra ®êi, ®· t¨ng thªm mét b­íc xo¸ bá dÇn ®«la ho¸ vµ hoµn thiÖn chÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi. Tuy nhiªn, hiÖn nay gi÷a c¬ chÕ chÝnh s¸ch vµ thùc tÕ kh¸ch quan ch­a ®¹t ®­îc môc tiªu cña chÝnh s¸ch. VÒ ph¸p lý ®· h¹n chÕ ®­îc sö dông ®« la Mü trªn l·nh thæ nh­ng thùc tÕ ch­a thùc hiÖn ®­îc, nh­ vËy mét phÇn do t©m lý ng­êi d©n ®· tr¶i qua thêi kú l¹m ph¸t phi m· ë ViÖt nam, thay ®æi tû gi¸ ®ång ViÖt nam, nªn viÖc gi÷ vµ sö dông ngo¹i tÖ vÉn cßn phæ biÕn. MÆt kh¸c, hiÖn nay trong bèi c¶nh khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc võa qua, tèc ®é t¨ng tr­ëng bÞ chËm l¹i, nhu cÇu cho nÒn kinh tÕ gi¶m dÉn ®Õn l·i suÊt cho vay vµ tiÒn göi ®Òu gi¶m vµ ®· lµm mÊt tÝnh hÊp dÉn trong viÖc gi÷ ®ång ViÖt nam. Ngoµi ra, tiªu chuÈn ®¬n vÞ VND cña ViÖt nam cßn nhá so víi nhu cÇu thanh to¸n nªn nhiÒu khi sö dông USD trong thanh to¸n còng thuËn tiÖn h¬n ®Æc biÖt víi nhu cÇu thanh to¸n gi¸ trÞ lín. Tuy nhiªn ®iÒu mÊu chèt ®Ó cã thÓ xo¸ bá hiÖn t­îng ®«la ho¸ vÉn lµ gi¸ trÞ cña ®ång ViÖt nam t­¬ng ®èi æn ®Þnh vµ l·i suÊt ph¶i hÊp dÉn h¬n khi ng­êi d©n gi÷ ®ång ViÖt nam. VÊn ®Ò nµy th× kh«ng thÓ chØ cã c¬ chÕ chÝnh s¸ch ngo¹i hèi mµ ph¶i lµ sù æn ®Þnh vÜ m« cña nÒn kinh tÕ, tèc ®é t¨ng tr­ëng còng nh­ l¹m ph¸t ph¶i ë møc phï hîp. Ngoµi ra, vÊn ®Ò ph¸t triÓn hÖ thèng thanh to¸n, c¸c ph­¬ng tiÖn thanh to¸n thuËn lîi còng lµ yÕu tè gãp phÇn t¨ng tû träng sö dông ®ång ViÖt nam. HiÖn nay, c¬ chÕ ngo¹i hèi cña ta ®· vµ ®ang ®¹t ®­îc mét sè môc tiªu tiÕn tíi tù do ho¸ ngo¹i hèi. Tuy nhiªn c¸c v¨n b¶n ph¸p quy ch­a ®­îc lµm râ nªn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn cßn nhiÒu v­íng m¾c. NÕu so víi møc h¹n chÕ ngo¹i hèi so s¸nh víi tiªu chuÈn tù do ho¸ c¸n c©n v·ng lai, ta chØ cßn h¹n chÕ mét sè ®èi t­îng cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¶i tù c©n ®èi ngo¹i tÖ vµ cßn thuÕ ®¸nh vµo lîi nhuËn chuyÓn ra cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. VÒ khÝa c¹nh ph¸p lý, nÕu xo¸ bá nèt hai h¹n chÕ nµy ta cã thÓ tiÕn tíi tù do ho¸ c¸n c©n v·ng lai. Tuy nhiªn, ®Ó tiÕn tíi tù do ho¸ ngo¹i hèi hoµn toµn gåm c¶ c¸n c©n vèn th× ViÖt nam cÇn ph¶i cã thêi gian vµ khi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ®Õn møc ®é nhÊt ®Þnh, møc dù tr÷ ngo¹i tÖ quèc tÕ còng nh­ hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng vµ thÞ tr­êng vèn ë ViÖt nam ph¸t triÓn phï hîp. §èi víi hai h¹n chÕ cuèi cïng trong viÖc tù do ho¸ c¸n c©n v·ng lai th× chØ cßn h¹n chÕ ®èi víi mét sè xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi th× cÇn ph¶i tÝnh kü tr­íc khi xo¸ bá, cßn viÖc ®¸nh thuÕ vµo lîi nhuËn chuyÓn vÒ n­íc cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· ®Õn lóc xo¸ bá ®­îc v× sau h¬n 10 n¨m më cöa ®Çu t­ n­íc ngoµi, luång vèn tõ n­íc ngoµi t­¬ng ®èi lín, mÆc dï chóng ta muèn khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ sö dông ngay lîi nhuËn ®Ó t¸i ®Çu ta nh­ng kh«ng nªn ®¸nh thuÕ ®Ó khuyÕn khÝch hä ®Çu t­ lîi nhuËn trë l¹i mµ ph¶i sö dông nh÷ng biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ®Çu ta mét c¸ch tù nguyÖn th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Çu t­. Chóng ta muèn xo¸ bá ®«la ho¸ th× chÝnh nÒn kinh tÕ cña chóng ta ph¶i t¹o ra nhiÒu nguån thu ngo¹i tÖ ®Ó mét mÆt ph¶i thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ mÆt kh¸c t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ cña nÒn kinh tÕ vµ n©ng cao gi¸ trÞ cña ®ång ViÖt nam. V× vËy, môc tiªu ®Ó nÒn kinh tÕ cã thÓ t¹o ra ®­îc nhiÒu ngo¹i tÖ cã thÓ tõ nhiÒu hµng xuÊt khÈu, chuyÓn tiÒn mét chiÒu, dÞch vô... Tuy nhiªn, xuÊt khÈu vÉn ph¶i lµ phÇn quan träng nhÊt trong c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ cña quèc gia. VËy lµm thÕ nµo ®Ó cã thÓ ®Èy m¹nh ®­îc xuÊt khÈu? Nh­ chóng ta ®Òu biÕt, cã thÓ cã rÊt nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, nh­ng mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ®ã ph¶i tÝnh ®Õn mét ng©n hµng chuyªn tµi trî cho xuÊt khÈu t¹i ViÖt nam. 2.2 VÒ tæ chøc c¸n bé 2.2.1 H×nh thµnh Ng©n hµng ph¸t triÓn ViÖt nam ®Ó më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, quan hÖ th­¬ng m¹i cña ViÖt nam víi n­íc ngoµi. Nh­ chóng ta ®Òu biÕt, xuÊt khÈu kh«ng chØ lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña tæng s¶n phÈm quèc d©n mµ cßn lµ nguån thu ngo¹i tÖ quan träng cña nÒn kinh tÕ. ViÖc t¨ng xuÊt khÈu sÏ lµm t¨ng tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ quèc gia. HiÖn nay, Quü Hç trî xuÊt nhËp khÈu trùc thuéc Bé tµi chÝnh ®ang thùc hiÖn viÖc cÊp tÝn dông hç trî cho c¸c giao dÞch xuÊt nhËp khÈu cña doanh nghiÖp trong n­íc. §Ó hç trî ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp, th«ng th­êng c¸c n­íc thµnh lËp Ng©n hµng XuÊt nhËp khÈu trùc thuéc ChÝnh phñ ®Ó gióp ®ì c¸c doanh nghiÖp n­íc m×nh tiÕp cËn víi c¸c thÞ tr­êng míi mÎ, nhiÒu rñi ro chÝnh trÞ vµ rñi ro quèc gia. §©y chÝnh lµ ph­¬ng ch©m ho¹t ®éng cña Ng©n hµng XuÊt nhËp khÈu Hoa Kú (US - Eximbank) vµ Ng©n hµng XuÊt nhËp khÈu cña NhËt B¶n (J - Eximbank), nh»m môc ®Ých thÓ chÕ ho¸ ho¹t ®éng hç trî xuÊt nhËp khÈu, Quü nµy cÇn ®­îc n©ng lªn thµnh mét ®Þnh chÕ ®éc lËp, cã quyÒn tù chñ trong ho¹t ®éng kinh doanh vµ ®­îc Nhµ n­íc hç trî. Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu lµ viÖc h×nh thµnh riªng mét ng©n hµng phôc vô cho xuÊt nhËp khÈu mµ ho¹t ®éng cña ng©n hµng nµy mang môc tiªu chÝnh s¸ch h¬n lµ môc tiªu kinh doanh. Víi chøc n¨ng chÝnh s¸ch lµ hç trî lµm sao ®Ó thóc ®Èy xuÊt nhËp th× ho¹t ®éng chÝnh s¸ch cña ng©n hµng nµy lµ: Cho vay víi l·i suÊt ­u ®·i cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, t×m kiÕm thÞ tr­êng, b¹n hµng xuÊt khÈu. B¶o l·nh viÖc nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. Cho vay ­u ®·i hoÆc b¶o l·nh cho nh÷ng nhµ nhËp khÈu nÕu nhËp hµng cña n­íc ®ã. Nguån vèn ho¹t ®éng chÝnh lµ nguån vèn ­u ®·i tõ quü hç trî xuÊt khÈu cña ChÝnh phñ hoÆc nh­ mét sè n­íc th× ®­îc trÝch tõ mét phÇn lîi nhuËn cña hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i ®ãng gãp. Tuy nhiªn ®èi víi ViÖt nam, cã thÓ c©n nh¾c cô thÓ khi quyÕt ®Þnh h×nh thµnh Ng©n hµng ph¸t triÓn. 2.2.2 Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p cô thÓ ®µo t¹o, quy ho¹ch vµ sö dông ®éi ngò c¸n bé. TÊt c¶ c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p cña Nhµ n­íc cã thùc hµnh vµ thùc thi tèt hay kh«ng? §iÒu ®ã phô thuéc rÊt nhiÒu vµo yÕu tè con ng­êi. NÕu cã mét ®éi ngò c¸n bé ®ñ n¨ng lùc chuyªn m«n vµ t©m huyÕt víi ngµnh nghÒ sÏ gãp thªm søc m¹nh ®Ó chóng ta thùc hiÖn ®­îc nhiÖm vô v« cïng to lín vµ nÆng nÒ cña nÒn kinh tÕ trao cho ngµnh ng©n hµng, mét ngµnh kinh tÕ tæng hîp vµ lµ m¹nh m¸u cña nÒn kinh tÕ. §Ó cã ®éi ngò c¸n bé tèt, ®¸p øng ®­îc yªu cÇu chuyªn m«n phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÎn cña nÒn kinh tÕ nãi chung hay cña ngµnh ng©n hµng nãi riªng th× ngay b©y giê c¶ NHNNTW vµ c¸c NHTMQD lªn mét chiÕn l­îc quy ho¹ch c¸n bé cho thêi gian tíi: Quy ho¹ch c¸n bé ®Õn 2010 vµ 2020. C¬ cÊu c¸n bé gi÷a c¸n bé ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, c¸n bé ®iÒu hµnh, c¸n bé nghiÖp vô chuyªn m«n. C¬ cÊu tæ chøc ph¶i phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn cña ngµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. Ng©n hµng Nhµ n­íc: Ng©n hµng Nhµ n­íc chÝnh s¸ch tËp trung ë trung ­¬ng vµ ®iÒu hµnh qua c¸c c«ng cô gi¸n tiÕp. D­íi ®Þa ph­¬ng chñ yÕu gi¸m s¸t thanh tra. Ng©n hµng th­¬ng m¹i: §éi ngò c¸n bé ®µo t¹o chÝnh quy, v× c«ng viÖc ®Ó bè trÝ con ng­êi. Bé m¸y gän nhÑ, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ chÊt l­îng dÞch vô. 3. Mét sè néi dung cÇn quan t©m trong héi nhËp vµ lé tr×nh héi nhËp cña ngµnh ng©n hµng ViÖt nam. Ng©n hµng Nhµ n­íc X©y dùng vµ tõng b­íc hoµn thiÖn c¸c khung ph¸p lý ®¶m b¶o s©n ch¬i b×nh ®¼ng vµ an toµn cho tÊt c¶ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i (kÓ c¶ ng©n hµng n­íc ngoµi) ho¹t ®éng trªn l·nh thæ ViÖt nam trong lÜnh vùc tÝn dông, dÞch vô ng©n hµng, ®Çu t­ vµ c¸c nghiÖp vô tµi chÝnh kh¸c. Xo¸ bá c¸c c¬ chÕ bao cÊp ®èi víi c¸c NHTM, ®Æc biÖt lµ c¸c NHTMQD. Níi láng c¸c h¹n chÕ vÒ tham gia cæ phÇn cña c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh n­íc ngoµi t¹i ViÖt nam. NHNN kh«ng can thiÖp vµo ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c NHTM b»ng c¸c mÖnh lÖnh hµnh chÝnh. X©y dùng vµ hoµn thiÖn thÞ tr­êng tµi chÝnh, ®Æc biÖt thÞ tr­êng tiÒn tÖ ng¾n h¹n lµm c¬ së ¸p dông c«ng cô gi¸n tiÕp cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. L·i suÊt vµ tû gi¸ ®­îc x¸c ®Þnh dùa trªn quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr­êng, thùc hiÖn kiÓm so¸t gi¸n tiÕp th«ng qua c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. X©y dùng m« h×nh NHNN phï hîp víi chøc n¨ng cña NHTW lµ qu¶n lý chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña NHTM vµ qu¶n lý hÖ thèng thanh to¸n. X©y dùng c¬ chÕ qu¶n lý ngo¹i tÖ theo h­íng tù do hãa cã kiÓm so¸t, lµm cho ®ång tiÒn ViÖt nam ®­îc tù do chuyÓn ®æi. h¹n chÕ vµ tiÕn tíi chÊm døt t×nh tr¹ng ®«la ho¸, thùc hiÖn trªn l·nh thæ ViÖt nam chØ tiªu tiÒn ViÖt nam. X©y dùng hÖ thèng thanh to¸n ®¶m b¶o an toµn, nhanh, chÝnh x¸c cho ho¹t ®éng thanh to¸n trong n­íc vµ quèc tÕ. X©y dùng hÖ thèng th«ng tin tµi chÝnh hiÖn ®¹i ®¶m b¶o cho hÖ thèng tµi chÝnh ho¹t ®éng an toµn vµ hiÖu qu¶. X©y dùng hÖ thèng qu¶n lý rñi ro vµ thiÕt lËp hÖ thèng xÕp h¹ng ng©n hµng theo tiªu chuÈn CAMEL. Ng©n hµng th­¬ng m¹i. C¸c ng©n hµng cæ phÇn vµ quèc doanh cÇn ®­îc s¾p xÕp l¹i nh÷ng nguyªn t¾c sau: T¹o ra c¸c NHTM cã quy m« ®ñ lín, ho¹t ®éng an toµn, cã hiÖu qu¶ vµ cã søc c¹nh tranh cao, ®¸p øng yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. §¶m b¶o c¸c NHTM huy ®éng vèn vµ ph©n bæ nguån tÝn dông cã hiÖu qu¶. T¸ch nghiÖp vô kinh doanh ng©n hµng theo nguyªn t¾c th­¬ng m¹i phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ nghiÖp vô tÝn dông ­u ®·i theo chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc. N©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý vµ tiÒm lùc tµi chÝnh cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. ViÖc c¬ cÊu l¹i NHTM ph¶i ®¶m b¶o kh«ng g©y trë ng¹i cho ho¹t ®éng tiÒn tÖ - tÝn dông - thanh to¸n ®èi víi nÒn kinh tÕ. T¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc hiÖn ®¹i ho¸ ho¹t ®éng ng©n hµng. Trªn nh÷ng c¬ së ®ã t¨ng c­êng kh¶ n¨ng héi nhËp cña c¸c NHTM vµo thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ. Lé tr×nh héi nhËp. Giai ®o¹n tõ nay ®Õn n¨m 2005 Cñng cè t¨ng c­êng søc m¹nh cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt nam theo h­íng c¸c ho¹t ®éng ng©n hµng ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c thÞ tr­êng vµ an toµn. C¬ cÊu l¹i NHNN vµ NHTM theo h­íng t¨ng c­êng n¨ng lùc qu¶n lý, gi¶m sè nh©n viªn thõa, hîp lý ho¸ hÖ thèng ng©n hµng chi nh¸nh. Tæ chøc tèt h¬n c¬ cÊu qu¶n trÞ vµ n©ng cao kh¶ n¨ng ph©n tÝch tµi chÝnh, ®¸nh gi¸ tÝn dông vµ c¸c biÖn ph¸p t¨ng c­êng qu¶n lý vµ gi¸m s¸t trong ng©n hµng. X©y dùng thÞ tr­êng thø cÊp lµm c¬ së cho ho¹t ®éng thÞ tr­êng më. Hoµn thiÖn hÖ thèng thanh to¸n bï trõ. Xo¸ bá c¬ chÕ qu¶n lý ngo¹i tÖ ®ãng vµ x©y dùng c¬ chÕ qu¶n lý ngo¹i tÖ theo h­íng më cöa. T¹o s©n ch¬i b×nh ®¼ng cho tÊt c¶ c¸c ng©n hµng vµ n©ng cao tÝnh minh b¹ch cña hÖ thèng tµi chÝnh Tù do ho¸ l·i suÊt. ¸p dông c¸c c«ng cô dù tr÷ b¾t buéc, cho vay t¸i chiÕt khÊu nghiÖp vô thÞ tr­êng më trong viÖc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. T¨ng c­êng kh¶ n¨ng khu«n khæ ph¸p quy vµ viÖc gi¸m s¸t hÖ thèng tµi chÝnh. Giai ®o¹n 2005 – 2010: X©y dùng m«i tr­êng ph¸p lý cho hÖ thèng tµi chÝnh phï hîp th«ng lÖ quèc tÕ. Kh«ng h¹n chÕ sè l­îng nhµ cung cÊp dÞch vô ng©n hµng. Kh«ng h¹n chÕ vÒ tæng gi¸ trÞ c¸c giao dÞch vÒ dÞch vô ng©n hµng. Kh«ng h¹n chÕ vÒ tæng c¸c ho¹t ®éng t¸c nghiÖp hay tæng sè l­îng dÞch vô ng©n hµng. Kh«ng h¹n chÕ vÒ tæng sè ng­êi ®­îc tuyÓn dông cña c¸c tæ chøc chÝnh n­íc ngoµi. Kh«ng h¹n chÕ vÒ tæng sè ng­êi ®­îc tuyÓn dông cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh n­íc ngoµi. Kh«ng cã c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ hay yªu cÇu ph¶i mang mét h×nh thøc ph¸p nh©n nµo cô thÓ. Kh«ng h¹n chÕ viÖc tham gia gãp vèn cña bªn n­íc ngoµi d­íi h×nh thøc tû lÖ phÇn tr¨m tèi ®a sè cæ phiÕu n­íc ngoµi ®­îc n¾m gi÷. HÖ thèng ng©n hµng ViÖt nam b¾t ®Çu v­¬n ra thÞ t­êng tµi chÝnh quèc tÕ. Giai ®o¹n 2010 – 2020: HÖ thèng ViÖt nam ho¹t ®éng theo chuÈn mùc quèc tÕ kÓ c¶ vÒ qu¶n lý, gi¸m s¸t vµ c«ng nghÖ th«ng tin. HÖ thèng ng©n hµng ViÖt nam ph¶i ®ãng mét vai trß nhÊt ®Þnh trªn khu vùc vµ trªn thÞ t­êng tµi chÝnh quèc tÕ. KÕt luËn Qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi, khã kh¨n vµ phøc t¹p, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc tµi chÝnh ng©n hµng, mét lÜnh vùc rÊt nh¹y c¶m vµ quan träng cña nÒn kinh tÕ, do vËy khi tiÕn hµnh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®ßi hái chóng ta ph¶i nç lùc, quyÕt t©m rÊt cao, cã sù chuÈn bÞ c«ng phu vµ v« cïng thËn träng. C¸c nhµ lý luËn kinh tÕ miªu t¶ qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña mçi nÒn kinh tÕ vµ mçi ngµnh nh­ lµ: “Con thuyÒn ®i ra biÓn c¶”, ®Ó thuyÒn kh«ng bÞ ch×m gi÷a biÓn kh¬i, ng­êi chÌo l¸i con thuyÒn ph¶i n¾m ®­îc thêi tiÕt vµ biÕt l­îng søc m×nh, ph¶i cã hiÓu biÕt vÒ biÓn c¶ vµ møc ®é cÇn thiÕt vÒ kinh nghiÖm. ViÖc quan träng vµ cÇn thiÕt nhÊt ®èi víi Ngµnh ng©n hµng ViÖt nam lµ ph¶i x©y dùng mét chiÕn l­îc tæng thÓ vÒ héi nhËp quèc tÕ, x¸c ®Þnh râ vµ cô thÓ lé tr×nh héi nhËp, c¸c møc cam kÕt ®èi víi tõng lo¹i tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ ®Ó ®Þnh h­íng cho c¶ tiÕn tr×nh quan träng vµ réng lín cña héi nhËp quèc tÕ. Trªn c¬ së chiÕn l­îc tæng thÓ cÇn nhanh chãng cô thÓ hãa kÕ ho¹ch n©ng cao søc c¹nh tranh cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt nam trªn tr­êng quèc tÕ vµ ngay trong thÞ tr­êng néi ®Þa ®ang tõng b­íc më cöa b»ng c¸ch x©y dùng, thùc hiÖn kÕ ho¹ch nghiªn cøu ¸p dông c¸c c«ng nghÖ ng©n hµng míi, kÕ ho¹ch thùc hiÖn tiªu chuÈn hãa chÊt l­îng dÞch vô ng©n hµng, ®a d¹ng hãa dÞch vô ng©n hµng. X©y dùng chiÕn l­îc thÞ tr­êng bao gåm x¸c ®Þnh thÞ tr­êng, kh¶ n¨ng ®¸p øng vµ c¸ch thøc th©m nhËp thÞ tr­êng, cñng cè vµ n©ng cao thÞ phÇn ng©n hµng ViÖt nam, c¶i thiÖn m«i tr­êng luËt ph¸p vµ thÓ chÕ, x©y dùng mét hµnh lang ph¸p luËt chÆt chÏ, hiÖu qu¶, mét chÕ ®é tû gi¸ linh ho¹t vµ gi¸m s¸t c¸c kho¶n nî vµ tµi s¶n ngo¹i tÖ trong khu vùc tµi chÝnh ë n­íc m×nh, t¹o b×nh ®¼ng cho c¸c ng©n hµng ho¹t ®éng, x©y dùng m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh cïng c¸c biÖn ph¸p kÝch thÝch kinh doanh, tËn dông tèi ®a nh÷ng lîi thÕ so s¸nh. Chóng ta ph¶i tham gia vµo dÞch vô th«ng tin quèc tÕ ®Ó cã thÓ dù b¸o t×nh h×nh c¹nh tranh vÒ dÞch vô ng©n hµng trong n­íc, trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Vµ cuèi cïng chóng ta ph¶i cã kÕ ho¹ch ®Çu t­ vµo viÖc ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé ng©n hµng, ®Æc biÖt nh÷ng c¸n bé trùc tiÕp tham gia vµo c¸c cuéc ®µm ph¸n trong qu¸ tr×nh héi nhËp. Chóng ta tin t­ëng r»ng víi thÕ m¹nh ViÖt Nam vÒ sù æn ®Þnh chÝnh trÞ, cã nÒn t¶ng v÷ng ch¾c vÒ c«ng b»ng x· héi, tr×nh ®é d©n trÝ cao, víi nh÷ng thµnh tùu cña 10 n¨m ®æi míi cña Ngµnh ng©n hµng vµ d­íi sù l·nh ®¹o ®óng ®¾n cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, c«ng cuéc héi nhËp quèc tÕ cña Ngµnh ng©n hµng sÏ thµnh c«ng, ®ãng gãp mét phÇn quan träng vµo sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i hãa Nhµ n­íc Céng hoµ X· héi Chñ nghÜa ViÖt nam. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø t­ ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng (Kho¸ VIII). 2. NghÞ quyÕt §¹i héi IX §¶ng céng s¶n ViÖt nam. 3. V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn IX §¶ng Céng s¶n ViÖt nam – NXB ChÝnh trÞ quèc gia 2001. 4. Khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ - Hai mÆt cña tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ - ViÖn th«ng tin khoa häc x· héi n¨m 2000. 5. ViÖt nam héi nhËp kinh tÕ trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ - Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia 2002. 6. TiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ cña ViÖt nam trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ kinh tÕ – Bé Ngo¹i giao 2000. 7. Toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp quèc tÕ cña ViÖt nam - NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ néi 1999. 8. Mét sè bµi b¸o vµ c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu trong T¹p chÝ Ng©n hµng, T¹p chÝ ThÞ tr­êng Tµi chÝnh TiÒn tÖ, T¹p chÝ Ngiªn cøu kinh tÕ, nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi. 9. ViÖt nam vµ Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) - §ç TuyÕt Khanh, Héi th¶o Liege 8/1999. 10. TiÒn tÖ, Ng©n hµng vµ ThÞ tr­êng tµi chÝnh – NXB Khoa häc vµ Kü thuËt, 1995. 11. Toµn cÇu ho¸ vµ m«i tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ – B¸o c¸o t¹i Héi nghÞ HiÖp héi Ng©n hµng Ch©u ¸ lÇn thø 17, 9/2000. 12. Toµn cÇu ho¸ vµ hîp t¸c khu vùc ë Ch©u ¸ - Hayami, 9/2000. 13. TÝnh bÊt æn cña hÖ thèng tµi chÝnh quèc tÕ – NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, 2000. 14. Toµn cÇu ho¸ - NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, 2000. 15. Toµn cÇu ho¸ vµ nÒn kinh tÕ Ch©u ¸ - Shujiro Urata, 11/2000. 16. Héi nhËp kinh tÕ ViÖt nam ASEAN: Nh÷ng ®Æc tr­ng, kinh nghiÖm vµ gi¶i ph¸p – NXB Thèng kª, 1999. 17. NÒn kinh tÕ míi toµn cÇu ho¸: c¬ héi vµ thö th¸ch ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn – TrÇn Quèc Hïng, 6/2000. 18. Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt nam – Qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn – NXB ChÝnh trÞ quèc gia, 2001. 19. Vèn n­íc ngoµi vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt nam – Lª V¨n Ch©u – NXB ChÝnh trÞ Quèc gia. 20. TriÓn väng kinh tÕ toµn cÇu vµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn – Ng©n hµng ThÕ giíi, Washington D.C 1997. 21. Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) – B¸o c¸o hµng n¨m cña Geneva. 22. Xu h­íng ph¸t triÓn cña thÕ giíi ®Çu thÕ kû XXI (2020( vµ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña ViÖt nam – Bé Ngo¹i giao, 2001. 23. ViÖt nam vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ – NXB ChÝnh trÞ quèc gia 2000. 24. Dù th¶o ChiÕn l­îc tæng thÓ vÒ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt nam – Uû ban quèc gia vÒ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ, tµi liÖu tr×nh ChÝnh phñ vµ Bé ChÝnh trÞ, cuèi n¨m 2002.