Khóa luận Nội dung, giá trị cơ bản của các hiện vật chạm khắc trong bộ sưu tập "nghệ thuật trang trí ứng dụng" trưng bày tại bảo tàng mỹ thuật Việt Nam

Tr−êng ®¹i häc v¨n ho¸ hμ néi Khoa b¶o tμng  Vò thÞ sen Néi dung, gi¸ trÞ c¬ b¶n cña c¸c hiÖn vËt ch¹m kh¾c trong bé s−u tËp "NghÖ thuËt trang trÝ øng dông" tr−ng bμy t¹i B¶o tμng Mü ThuËt ViÖt Nam Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ngμnh b¶o tån – b¶o tμng Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: PGs. Ts. Tr−¬ng quèc b×nh HÀ NỘI- 2008 MỤC LỤC Trang Më §Çu I. Lý do chän ®Ò tμi 1 II. Môc ®Ých nghiªn cøu 3 III. §èi t−îng vμ ph¹m vi nghiªn cøu 3 IV. Ph−¬ng ph¸p ngiªn cøu 3 V. Bè côc kho¸ luËn 4 Ch−¬ng 1 Kh¸i qu¸t vÒ B¶o tμng Mü ThuËt ViÖt Nam 5 I. Qu¸ tr×nh h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn cña B¶o tμng Mü thuËt ViÖt Nam 5 1. L−îc sö vÒ kho tμng mü thuËt d©n téc 5 2. Qu¸ tr×nh h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn cña B¶o tμng Mü thuËt ViÖt Nam 9 3. Chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n vμ c¬ cÊu tæ chøc cña B¶o tμng Mü thuËt ViÖt Nam 13 4. Kh¸i qu¸t vÒ hÖ thèng tr−ng bμy cña B¶o tμng Mü thuËt ViÖt Nam vμ vÞ trÝ cña s−u tËp "NghÖ thuËt trang trÝ øng dông" trong hÖ thèng tr−ng bμy th−êng trùc cña b¶o tμng 17 4.1 Kh¸i qu¸t vÒ hÖ thèng tr−ng bμy cña B¶o tμng Mü ThuËt ViÖt Nam. 17 4.2 VÞ trÝ cña bé s−u tËp "NghÖ thuËt trang trÝ øng dông" trong hÖ thèng tr−ng bμy th−êng trùc cña b¶o tμng Mü thuËt ViÖt Nam                                                  24 23 CHƯƠNG 2 TỔNG QUAN VỀ CÁC HIỆN VẬT CHẠM KHẮC TRONG BỘ SƯU TẬP " NGHỆ THUẬT TRANG TRÍ ỨNG DỤNG" CỦA BẢO TÀNG MỸ THUẬT VIỆT NAM I. Nh÷ng nhËn thøc chung cã liªn quan ®Õn s−u tËp mü thuËt øng dông  24 1.1 Kh¸i niÖm S−u tËp hiÖn vËt b¶o tμng. 24 1.2 Kh¸i niÖm NghÖ thuËt.. 25 1.3 Kh¸i niÖmTrang trÝ.  27 1.4 Kh¸i niÖm mü thuËt øng dông vμ vai trß cña nã trong ®êi sèng 29 II. Néi dung c¬ b¶n cña c¸c hiÖn vËt ch¹m kh¾c trong bé s−u tËp "NghÖ thuËt trang trÝ øng dông" tr−ng bμy t¹i B¶o tμng Mü ThuËt ViÖt Nam   41 2.1 Tæng quan vÒ bé s−u tËp "NghÖ thuËt trang trÝ øng dông" cña B¶o tμng Mü ThuËt ViÖt Nam.  41 2.2 Nh÷ng miªu t¶ cô thÓ vμ néi dung c¬ b¶n cña c¸c hiÖn vËt ch¹m kh¾c trong bé s−u tËp "NghÖ thuËt trang trÝ øng dông" tr−ng bμy t¹i B¶o tμng Mü ThuËt ViÖt Nam  44 III. Nh÷ng gi¸ trÞ c¬ b¶n cña c¸c hiÖn vËt ch¹m kh¾c trong bé s−u tËp "NghÖ thuËt trang trÝ øng dông" tr−ng bμy t¹i B¶o tμng Mü ThuËt ViÖt Nam  66 Ch−¬ng 3 B¶o vÖ vμ ph¸t huy gi¸ trÞ c¸c hiÖn vËt ch¹m kh¾c trong bé s−u tËp "NghÖ thuËt trang trÝ øng dông" t¹i B¶o tμng Mü ThuËt ViÖt Nam 72 I. Thùc tr¹ng c«ng t¸c gi÷ g×n, b¶o qu¶n cña c¸c hiÖn vËt ch¹m kh¾c trong bé s−u tËp "NghÖ thuËt trang trÝ øng dông" cña B¶o tμng Mü ThuËt ViÖt Nam   72 II. Mét sè gi¶i ph¸p, kiÕn nghÞ nh»m b¶o qu¶n vμ ph¸t huy tèt h¬n n÷a gi¸ trÞ cña c¸c hiÖn vËt ch¹m kh¾c trong bé s−u tËp "NghÖ thuËt trang trÝ øng dông" cña B¶o tμng Mü ThuËt ViÖt Nam  78 KÕt luËn 82 Danh môc c¸c tμi liÖu tham kh¶o 83 Më §Çu I. Lý do chän ®Ò tμi: X· héi ngμy cμng ph¸t triÓn, ®Êt n−íc ngμy cμng ®æi míi th× nh÷ng nhu cÇu cña con ng−êi trong ®êi sèng còng ngμy cμng ®−îc n©ng cao. Bªn c¹nh nhu cÇu vÒ mÆt vËt chÊt th× nhu cÇu vÒ mÆt tinh thÇn còng gi÷ mét vÞ trÝ v« cïng quan träng. §Ó gãp phÇn ®¸p øng mét phÇn nh÷ng nhu cÇu Êy, hÖ thèng B¶o tμng cña n−íc ta ®· kh«ng ngõng ph¸t triÓn, hoμn thiÖn c¶ vÒ sè l−îng vμ chÊt l−îng. HiÖn nay, b¶o tμng gi÷ mét vai trß rÊt lín trong ®êi sèng v¨n ho¸ céng ®ång. Nã lμ n¬i l−u gi÷, b¶o qu¶n nh÷ng di vËt, b¶o vËt cã gi¸ trÞ lÞch sö, v¨n ho¸, khoa häc hay nghÖ thuËt ®ång thêi nã cßn ®−îc coi lμ mét trong nh÷ng chØ sè quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ vÒ sù ph¸t triÓn v¨n ho¸ cña mét quèc gia. Theo quan niÖm cña hiÖp héi c¸c b¶o tμng thÕ giíi th× b¶o tμng chÝnh lμ mét thiÕt chÕ v¨n ho¸, mét trung t©m th«ng tin, mét phßng thÝ nghiÖm, mét häc ®−êng ®Æc biÖt hoÆc cã thÓ lμ mét n¬i gi¶i trÝ tÝch cùc dμnh cho c«ng chóng. Nã ho¹t ®éng v× lîi Ých cña con ng−êi vμ lÊy con ng−êi lμm trung t©m. Còng nh− tÊt c¶ c¸c b¶o tμng kh¸c, B¶o tμng Mü thuËt ViÖt Nam ra ®êi vμ ho¹t ®éng còng chÝnh v× môc ®Ých ®ã. Thùc hiÖn chñ tr−¬ng cña §¶ng vμ Nhμ n−íc vÒ viÖc ph¸t huy gi¸ trÞ v¨n ho¸ còng nh− truyÒn thèng lÞch sö v¨n ho¸ d©n gian cña cha «ng ta ®· s¸ng t¹o trong qu¸ khø B¶o tμng Mü thuËt ViÖt Nam ®· ®−îc thμnh lËp vμ trë thμnh mét trong nh÷ng b¶o tμng quèc gia n»m trong lßng thñ ®« Hμ Néi, víi nh÷ng nÐt ®Æc thï riªng cña m×nh vÒ lÞch sö mü thuËt nã ®· kh«ng ngõng ®em l¹i cho c«ng chóng trong vμ ngoμi n−íc nh÷ng mãn ¨n tinh thÇn nghÖ thuËt quý gi¸ kh«ng thÓ thiÕu ®−îc trong cuéc sèng. Thùc chÊt, B¶o tμng Mü thuËt ViÖt Nam lμ mét bé sö vÒ mü thuËt d©n téc mμ c¸c trang sö Êy lÇn l−ît ®−îc t¸i hiÖn qua mét hÖ thèng c¸c hiÖn vËt gèc ®a d¹ng, phong phó. NhiÒu hiÖn vËt vμ bé s−u tËp mü thuËt quý gi¸ ®· lÇn l−ît ®−îc B¶o tμng Mü thuËt ViÖt Nam ®em ra c«ng bè, giíi thiÖu réng r·i cho nh©n d©n trong n−íc vμ b¹n bÌ quèc tÕ. Qua c¸c hiÖn vËt, s−u tËp hiÖn vËt Êy, nh©n d©n chóng ta vμ b¹n bÌ quèc tÕ biÕt ®−îc lÞch sö ph¸t triÓn cña nÒn mü thuËt ViÖt Nam tõ tr−íc ®Õn nay, hiÓu thªm ®−îc nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng cña d©n téc mμ cha «ng ta ®· dμy c«ng x©y dùng vμ vun ®¾p. Mét trong sè nh÷ng s−u tËp hiÖn vËt quý gi¸ Êy ph¶i kÓ ®Õn bé s−u tËp “NghÖ thuËt trang trÝ øng dông” ®−îc tr−ng bμy trªn tÇng 3 nhμ B t¹i phßng 30-31-32 cña B¶o tμng Mü thuËt ViÖt Nam. Nã thùc sù lμ mét bé s−u tËp hiÖn vËt ®éc ®¸o, kh«ng chØ hÊp dÉn ng−êi xem bëi nÐt quý hiÕm mμ cßn thu hót kh¸ch tham quan bëi vÎ ®Ñp trμn ®Çy Ên t−îng. Khi ®−îc tiÕp xóc víi bé s−u tËp nμy em thùc sù c¶m thÊy bÞ l«i cuèn vμ hÊp dÉn bëi nÐt ®Ñp tinh x¶o ®Õn tuyÖt vêi cña tõng hiÖn vËt, ®Æc biÖt lμ nh÷ng hiÖn vËt ®−îc ch¹m kh¾c. PhÇn lín c¸c hiÖn vËt ch¹m kh¾c trong bé s−u tËp “NghÖ thuËt trang trÝ øng dông " ®−îc coi lμ mét trong nh÷ng ®iÓm ®Õn cña kh¸ch tham quan b¶o tμng vμ c¸c nhμ nghiªn cøu say mª nghÖ thuËt. Bëi c¸c hiÖn vËt ch¹m kh¾c Êy kh«ng chØ ®Ñp ®Ï vÒ h×nh thøc, tinh tÕ vÒ kü thuËt, sèng ®éng phong phó vÒ néi dung mμ chóng cßn rÊt gÇn gòi, g¾n bã víi ®êi sèng h»ng ngμy cña con ng−êi nh− c¸i tñ kh¶m xμ cõ, ®iÕu gèc tre kh¶m trai, Êm ch¹m l¸ såi, vßng b¹c ch¹m kh¾c Nh÷ng hiÖn vËt ch¹m kh¾c nμy ®· gãp phÇn t« ®iÓm cho kh«ng gian kiÕn tróc tõ chèn v−¬ng quyÒn ®Õn h¹ng thø d©n, tõ chèn thÞ thμnh ®Õn chèn n«ng th«n ®ång thêi chóng cßn lμ nh÷ng hiÖn vËt thÓ hiÖn ®−îc râ nÐt b¶n s¾c v¨n ho¸ cña d©n téc ViÖt Nam. Kh«ng nh÷ng thÕ, chóng cßn cho chóng ta thÊy ®−îc kh¶ n¨ng s¸ng t¹o phi th−êng vμ bμn tay khÐo lÐo ®Õn tuyÖt vêi cña c¸c nghÖ nh©n d©n gian trong mçi chèn lμng quª x−a. XuÊt ph¸t tõ nhËn thøc vÒ nh÷ng ®iÒu trªn nªn em ®· quyÕt ®Þnh chän ®Ò tμi: “Néi dung, gi¸ trÞ c¬ b¶n cña c¸c hiÖn vËt ch¹m kh¾c trong bé s−u tËp NghÖ thuËt trang trÝ øng dông tr−ng bμy t¹i B¶o tμng Mü thuËt ViÖt Nam” ®Ó lμm kho¸ luËn tèt nghiÖp §¹i häc cña m×nh. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, mÆc dï em ®· rÊt cè g¾ng song do nh÷ng h¹n chÕ vÒ kiÕn thøc còng nh− kh¶ n¨ng c¶m thô nghÖ thuËt nªn ch¾c r»ng kho¸ luËn nμy sÏ cßn nhiÒu thiÕu sãt. V× vËy em rÊt mong nhËn ®−îc sù c¶m th«ng còng nh− ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c thÇy c« gi¸o vμ c¸c b¹n. Nh©n dÞp nμy, em xin göi lêi c¶m ¬n ch©n thμnh nhÊt ®Õn PGS. TS - Gi¸m ®èc B¶o tμng Mü thuËt ViÖt Nam - ThÇy gi¸o Tr−¬ng Quèc B×nh - ng−êi ®· trùc tiÕp h−íng dÉn ®Ó em cã thÓ hoμn thiÖn kho¸ luËn nμy. §ång thêi em còng xin göi lêi c¶m ¬n ch©n thμnh ®Õn c¸c c«, chó, anh, chÞ c¸n bé cña B¶o tμng Mü thuËt ViÖt Nam cïng c¸c thÇy c« gi¸o tr−êng §¹i häc V¨n ho¸ Hμ Néi ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi gióp ®ì em trong suèt thêi gian qua. II. Môc ®Ých nghiªn cøu Víi ®Ò tμi nμy em mong muèn sÏ ®−îc gãp phÇn vμo viÖc t«n vinh gi¸ trÞ cña c¸c hiÖn vËt ch¹m kh¾c trong bé s−u tËp: "NghÖ thuËt trang trÝ øng dông" cña B¶o tμng Mü ThuËt ViÖt Nam. §ång thêi m¹nh d¹n ®−a ra mét sè ®Ò xuÊt vÒ viÖc b¶o vÖ vμ ph¸t huy gi¸ trÞ cña chóng trong tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vμ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc. Ngoμi ra, víi ®Ò tμi nμy em còng mong muèn ®−îc gãp thªm nguån t− liÖu quan träng cho viÖc nghiªn cøu, t×m hiÓu vÒ c¸c hiÖn vËt ch¹m kh¾c trong nÒn mü thuËt øng dông cña ViÖt Nam – mét bé phËn h÷u c¬ cña kho tμng di s¶n v¨n ho¸ d©n téc. III. §èi t−îng vμ ph¹m vi nghiªn cøu - §èi t−îng nghiªn cøu: C¸c hiÖn vËt ch¹m kh¾c trong bé s−u tËp " NghÖ thuËt trang trÝ øng dông " tr−ng bμy t¹i B¶o tμng Mü thuËt ViÖt Nam - Ph¹m vi nghiªn cøu: Néi dung vμ gi¸ trÞ c¬ b¶n cña c¸c hiÖn vËt ch¹m kh¾c trong bé s−u tËp " NghÖ thuËt trang trÝ øng dông " tr−ng bμy t¹i B¶o tμng Mü thuËt ViÖt Nam III. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu §Ó lμm kho¸ luËn nμy em ®· sö dông ph−¬ng ph¸p luËn duy vËt biÖn chøng vμ duy vËt lÞch sö ®Ó nghiªn cøu, t×m hiÓu vμ ph©n tÝch ®Ò tμi. §ång thêi em còng sö dông mét sè ph−¬ng ph¸p kh¸c nh−: Ph−¬ng ph¸p kh¶o s¸t, ph−¬ng ph¸p miªu t¶, ph−¬ng ph¸p thèng kª, ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch, tæng hîp còng ®−îc sö dông mét c¸ch tèi ®a. Ngoμi ra em cßn sö dông ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu mét sè c¸c t− liÖu, tμi liÖu, trang website vÒ B¶o tμng Mü thuËt ViÖt Nam, vÒ nghÖ thuËt, ®Æc biÖt lμ vÒ nghÖ thuËt ch¹m kh¾c trong nÒn mü thuËt trang trÝ øng dông . IV. Bè côc Kho¸ luËn Ngoμi phÇn phÇn më ®Çu vμ kÕt luËn, kho¸ luËn cña em gåm 3 ch−¬ng: - Ch−¬ng 1: Kh¸i qu¸t vÒ B¶o tμng Mü thuËt ViÖt Nam - Ch−¬ng 2: Néi dung, gi¸ trÞ c¬ b¶n cña c¸c hiÖn vËt ch¹m kh¾c trong bé s−u tËp: "NghÖ thuËt trang trÝ øng dông" tr−ng bμy t¹i B¶o tμng Mü thuËt ViÖt Nam - Ch−¬ng 3: B¶o vÖ vμ ph¸t huy gi¸ trÞ c¸c hiÖn vËt ch¹m kh¾c trong bé s−u tËp "NghÖ thuËt trang trÝ øng dông" t¹i B¶o tμng Mü thuËt ViÖt Nam Bªn c¹nh ®ã kho¸ luËn cßn cã mét phÇn phÇn phô lôc víi 28 bøc ¶nh minh ho¹. Danh môc c¸c tμi liÖu tham kh¶o 1. 40 n¨m B¶o tμng Mü ThuËt ViÖt Nam ( Chñ biªn: PGS. TS Tr−¬ng Quèc B×nh ) 2. C¸c lo¹i h×nh nghÖ thuËt ( V. K«. Gi- Nèp. Bïi ThÕ Khanh dÞch – Nxb V¨n ho¸ NghÖ thuËt. Hμ Néi- 1963) 3. C¬ së B¶o tμng häc (Khoa B¶o tμng, Tr−êng §HVH Hμ Néi, Hμ Néi 1990. TËp 1, 2, 3 ) 4. Hμ B¾c ngμn n¨m v¨n hiÕn ( Thanh H−¬ng, Ph−¬ng Anh. Hμ B¾c. Ty v¨n ho¸ Hμ B¾c). 5. H×nh t−îng nghÖ thuËt ( V. A. Ra-Dum-Ni vμ A. A. Ba- Giª- N«- Va. Nxb Sù thËt – Hμ Néi 1960) 6. H×nh t−îng con ng−êi trong ch¹m kh¾c cæ ViÖt Nam ( Nxb Mü thuËt 2002). 7. H×nh t−îng con ng−êi trong nghÖ thuËt t¹o h×nh truyÒn thèng ViÖt ( TrÇn L©m BiÒn, Nxb Mü ThuËt). 8. Mü thuËt øng dông ( ViÖn nghiªn cøu mü thuËt- Bé V¨n ho¸, xb n¨m 1986) 9. Mü thuËt øng dông ViÖt Nam ®−¬ng ®¹i (Nxb Mü thuËt, TrÇn Kh¸nh Ch−¬ng) 10. Mét sè hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ v¨n häc - nghÖ thuËt vμ gi¸o dôc thÈm mü ( Tæng côc chÝnh trÞ – Nxb Qu©n §éi Nh©n D©n, 1996). 11. Lμng NghÒ Thñ C«ng Mü NghÖ miÒn B¾c ( Tr−¬ng Minh H»ng, Nxb Mü ThuËt 2006). 12. LuËt Di s¶n V¨n ho¸ vμ v¨n b¶n h−íng dÉn thi hμnh (Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi 2005) 13. L−îc sö sù nghiÖp B¶o tån B¶o Tμng ViÖt Nam tõ 1945 ®Õn nay ( PGS. TS. NguyÔn ThÞ HuÖ, Tr−êng §HVH Hμ Néi, Hμ Néi 2005) 14. Nghiªn cøu mü thuËt ( ViÖn mü thuËt ) 15. Nghiªn cøu nguån sö liÖu hiÖn vËt b¶o tμng ( NguyÔn ThÞ HuÖ, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi 2002 ) 16. Nguyªn lü mü häc M¸c  Lª Nin ( NghÖ thuËt vμ vai trß cña nã trong ®êi sèng x· héi, Nxb V¨b ho¸- NghÖ thuËt – Bé v¨n ho¸) 17. NghÖ thuËt ch¹m kh¾c cæ ViÖt Nam ( qua c¸c b¶n rËp) (ViÖn NghÖ ThuËt – Bé V¨n Ho¸ n¨m 1975). 18. KiÕn tróc d©n gian truyÒn thèng ViÖt Nam ( Chu Quang Trø, Nxb Mü thuËt 1994). 19. Sæ tay c«ng t¸c tr−ng bμy (NguyÔn ThÞnh, Nxb V¨n ho¸ th«ng tin, Hμ Néi 2001 ) 20. T¹p chÝ Mü thuËt ( Héi Mü thuËt ViÖt Nam , n¨m thø 27, sè 116 n¨m 2004) 21. T¹p chÝ nghiªn cøu mü thuËt ( Tr−êng §H Mü thuËt Hμ Néi – ViÖn mü thuËt. Th«ng tin khoa häc sè 4 (9) th¸ng 12 n¨m 2005) 22. T¹p chÝ V¨n Ho¸ NghÖ ThuËt ( sè 8- 1997 n¨m thø 25) 23. Tõ ®iÓn TiÕng ViÖt ( Nxb §μ N½ng, 2008 ) 24. V¨n ho¸ x· héi chñ nghÜa ( Häc viÖn chÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh, khoa v¨n ho¸ x· héi chñ nghÜa. Nxb ChÝnh TrÞ Quèc Gia- 1993 ). 25. VÒ V¨n ho¸ vμ NghÖ ThuËt ( C.Mac- Ph. ¡ng- Ghen vμ VI. Lª- Nin. Nxb Sù thËt ) 26. VÒ tÝnh d©n téc cña nghÖ thuËt t¹o h×nh ( Nxb V¨n Ho¸, Hμ Néi 1973)