Khóa luận Thực tiễn áp dụng Luật Doanh nghiệp 1999 và những vấn đề cần hoàn thiện

xin-cho vÉn cßn phæ biÕn trong c¸c c¬ quan nhµ n­íc tõ cÊp Trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng. Thùc tÕ cho thÊy ®iÒu nµy ®· dÉn ®Õn 3 hÖ qu¶ ®ang c¶n trë m¹nh ®èi víi qu¸ tr×nh thùc hiÖn LuËt Doanh nghiÖp. Mét lµ, ph­¬ng thøc qu¶n lý nhµ n­íc kh«ng cßn phï hîp, n¨ng lùc cña ®éi ngò c«ng chøc cã liªn quan thÊp so sù ph¸t triÓn vÒ sè l­îng, quy m« vµ tÝnh ®a d¹ng cña ho¹t ®éng kinh doanh. Qu¶n lý nhµ n­íc trë nªn kÐm hiÖu lùc kh«ng ®¸p øng ®­îc ®ßi hái gi¶i phãng vµ ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, ph¶n øng c«ng khai hoÆc ngÊm ngÇm, v« t×nh hoÆc cè ý muèn quay vÒ lÒ lèi cò, "n¨ng lùc qu¶n lý cña nhµ n­íc ®Õn ®©u th× më cho d©n kinh doanh tíi ®ã", ®i ng­îc l¹i chñ tr­¬ng ®æi míi, néi dung vµ tinh thÇn cña LuËt Doanh nghiÖp. Hai lµ, lóng tóng tr­íc hµng lo¹t c¸c vÊn ®Ò tiªu cùc x· héi vèn ®· tån t¹i tr­íc khi ban hµnh LuËt Doanh nghiÖp nh­: mua b¸n ho¸ ®¬n, lîi dông hoµn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, tÖ n¹n x· héi ph¸t triÓn, v.v... mµ kh«ng xö lý ®­îc nh­ mong muèn. Tõ ®ã n¶y sinh sù nghi ngê vÒ tÝnh ®óng ®¾n vµ phï hîp cña LuËt Doanh nghiÖp. T­ t­ëng ch­a th«ng dÉn tíi hµnh ®éng kh«ng nhÊt qu¸n, thËm chÝ kh«ng ®óng víi quy ®Þnh cña LuËt. Ba lµ, nh÷ng quyÒn vµ lîi Ých côc bé ®­îc ngôy trang d­íi danh nghÜa qu¶n lý nhµ n­íc vÉn len lái b»ng nhiÒu c¸ch vµo viÖc chØ ®¹o thùc hiÖn LuËt vµ néi dung cña c¸c v¨n b¶n míi ban hµnh. Trong khi ®ã, ch­a cã c¬ quan ®ñ vÞ thÕ vµ n¨ng lùc chuyªn m«n ®Ó gi¸m s¸t viÖc ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt, thÈm ®Þnh néi dung v¨n b¶n míi ban hµnh ®¶m b¶o c¸c v¨n b¶n ®ã phï hîp víi ®Þnh h­íng vµ néi dung ®æi míi mµ §¶ng vµ Nhµ n­íc ®ang h­íng tíi. Kû luËt hµnh chÝnh ch­a nghiªm ®Õn møc kh«ng Ýt chØ thÞ vµ yªu cÇu cña Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· kh«ng ®­îc thùc hiÖn hoÆc kh«ng ®­îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ, kÞp thêi. C¸n bé cÊp ®Þa ph­¬ng, nhÊt mét sè Së chuyªn ngµnh, ch­a cã ý thøc ®Çy ®ñ vÒ vÞ trÝ cña LuËt Doanh nghiÖp trong hÖ thèng ph¸p luËt, vÒ vai trß vµ ý nghÜa cña nã trong viÖc huy ®éng néi lùc, gi¶i phãng lùc l­îng s¶n xuÊt thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm vµ gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò x· héi kh¸c. HiÓu biÕt ph¸p luËt cña ®¹i ®a sè chñ doanh nghiÖp cßn rÊt thÊp; thËm chÝ mét sè kh«ng nhá trong hä ch­a quan t©m nghiªn cøu ph¸p luËt; hoÆc ch­a cã ý thøc tæ chøc kinh doanh theo quy ®Þnh ph¸p luËt. §¹i ®a sè doanh nghiÖp n­íc ta ®Òu thuéc lo¹i nhá, ng­êi gãp vèn chñ yÕu vÉn lµ nh÷ng thµnh viªn trong cïng gia ®×nh, nh÷ng ng­êi th©n trùc hÖ, b¹n bÌ th©n thiÕt, v.v... V× vËy, c¸c mèi quan hÖ gia ®×nh, huyÕt thèng, b¹n bÌ ®­îc ®iÒu chØnh bëi truyÒn thèng, tËp qu¸n ®· lÊn ¸t quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ quan hÖ gãp vèn kinh doanh vµ qu¶n lý doanh nghiÖp. TÝnh kh«ng minh b¹ch, kh«ng râ rµng vµ thËm chÝ kh«ng hîp ph¸p trong qu¶n lý c«ng ty lµ kh¸ phæ biÕn. Quy ®Þnh cña ph¸p luËt trong nhiÒu tr­êng hîp (quy ®Þnh vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh doanh nghiÖp lµ mét vÝ dô ®iÓn h×nh, ®· ®­îc bµn luËn nhiÒu) ch­a phï hîp, vµ viÖc thùc hiÖn ®óng c¸c quy ®Þnh ®ã lµ rÊt tèn kÐm, thËm chÝ nguy h¹i ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Thùc thi luËt ph¸p ch­a nghiªm, ch­a c«ng b»ng vµ ch­a hiÖu qu¶; kh«ng Ýt bµi häc thùc tÕ cho thÊy kh«ng thùc hiÖn hoÆc lµm tr¸i víi quy ®Þnh cña ph¸p luËt cßn cã lîi h¬n so víi thùc hiÖn ®óng quy ®Þnh. Ch­¬ng III. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn hoµn thiÖn nh»m thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ LuËt doanh nghiÖp. ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn vµ tiÕp tôc triÓn khai luËt doanh nghiÖp. Ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn LuËt Doanh nghiÖp Cã ý kiÕn cho r»ng LuËt Doanh nghiÖp “ qu¸ th«ng tho¸ng” lµm cho qu¶n lý nhµ n­íc “ bÞ bu«ng láng”, nªn ®· t¹o nªn mét sè hiÖn t­îng tiªu cùc nh­ “ doanh nghiÖp ma”, “doanh nghiÖp ®¨ng ký thµnh lËp nh»m mua b¸n ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng”, “doanh nghiÖp ®¨ng ký nhiÒu ngµnh nghÒ, nh­ng chØ kinh doanh mét hoÆc mét sè trong ®ã”, “nhiÒu doanh nghiÖp khai khèng vèn ®¨ng ký, vèn gi¶”, LuËt Doanh nghiÖp tho¸ng qu¸ dÉn ®Õn “tai n¹n giao th«ng gia t¨ng”, “tÖ n¹n x· héi, nhÊt lµ m¹i d©m ph¸t triÓn”, “nh÷ng ng­êi ®¹p xÝch l«, téi ph¹m míi ra tï”,.. còng thµnh lËp ®­îc doanh nghiÖp. Nh÷ng hiÖn t­îng nãi trªn còng gãp phÇn lµm mÊt trËt tù vµ an toµn x· héi. Cã ng­êi cßn cho r»ng së dÜ cã c¸c hiÖn t­îng nãi trªn lµ do nh÷ng m©u thuÉn trong LuËt Doanh nghiÖp nhÊt lµ gi÷a §iÒu 9 vµ §iÒu 13; m©u thuÉn gi÷a LuËt Doanh nghiÖp vµ LuËt D©n sù ( §iÒu 94 LuËt D©n sù). VÒ ý kiÕn nªu trªn, xin nªu mét sè lêi nhËn xÐt vµ tõ ®ã xin ®­a ra ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn LuËt Doanh nghiÖp nh­ sau: Thø nhÊt, sè l­îng doanh nghiÖp nh­ hiÖn nay lµ nhiÒu hay Ýt ? §óng lµ sè l­îng doanh nghiÖp ®¨ng ký míi trong thêi gian qua cã t¨ng lªn nhiÒu lÇn so víi tr­íc ®©y nhê t¸c dông cña LuËt Doanh nghiªp. Nh­ng so víi yªu cÇu huy ®éng vèn, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, th× sè ®ã hoµn toµn kh«ng nhiÒu, thËm chÝ cßn thÊp xa so víi yªu cÇu. ChØ tÝnh riªng t¹o c«ng ¨n viÖc lµm ( doanh nghiÖp lµ nguån chñ yÕu t¹o c«ng ¨n viÖc lµm), víi trung b×nh mçi doanh nghiÖp ®¨ng ký sö dông 20 lao ®éng th× hµng n¨m ph¶i cã tõ 60 ngµn ®Õn 70 ngµn doanh nghiÖp míi ®¨ng ký míi cã thÓ gi¶i quyÕt 1,2 – 1,4 triÖu lao ®éng t¨ng thªm hµng n¨m Nh­ vËy, riªng xÐt vÒ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, sè doanh nghiÖp míi ®¨ng ký trong hai n¨m qua míi chØ ®¸p øng ®­îc 1/4 yªu cÇu. ë c¸c n­íc kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn, nh­ ë óc trung b×nh 21 ng­êi d©n cã mét doanh nghiÖp, ë §øc kho¶ng 13 ng­êi d©n cã mét doanh nghiÖp. ë n­íc ta, thµnh phè Hå ChÝ Minh n¬i cã nhiÒu doanh nghiÖp nhÊt, mËt ®é doanh nghiÖp còng dµy nhÊt, nh­ng còng míi chØ cã trung b×nh kho¶ng 260 ng­êi d©n mét doanh nghiÖp. ë c¸c n­íc kh¸c, cã lÏ ch­a bao giê cã c«ng chøc c«ng khai than phiÒn, phª ph¸n lµ doanh nghiÖp ®· qu¸ nhiÒu, kh«ng qu¶n lý ®­îc. Mµ tr¸i l¹i, ng­êi ta cã mét hÖ thèng tæ chøc (gåm c¶ chÝnh phñ vµ phi chÝnh phñ) vµ chÝnh s¸ch hç trî cho sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn thµnh ®¹t cña doanh nghiÖp, cïng chia sÎ rñi ro víi doanh nghiÖp trong c¸c nghÒ kinh doanh rñi ro cao. VÊn ®Ò ë n­íc ta cã lÏ kh«ng ph¶i lµ h¹n chÕ thµnh lËp doanh nghiÖp, nhÊt lµ ë c¸c vïng n«ng th«n; ®Ó mçi n¨m Ýt nhÊt cã kho¶ng gÇn mét tr¨m ngh×n doanh nghiÖp míi thµnh lËp, chø kh«ng ph¶i kho¶ng 20 ngh×n doanh nghiÖp nh­ hiÖn nay. §ång thêi, c¸c c¬ quan nhµ n­íc còng ph¶i tù m×nh ®æi míi, n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý, thay ®æi c¸ch thøc vµ c«ng cô qu¶n lý ®Ó ®¶m b¶o hiÖu lùc qu¶n lý nhµ n­íc. Kh«ng thÓ lÊy sù tr× trÖ, yÕu kÐm vÒ n¨ng lùc cña mét sè c¬ quan, c«ng chøc nhµ n­íc ®Ó k×m h·m sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ vµ cña x· héi. Thø hai, LuËt Doanh nghiÖp qu¸ th«ng tho¸ng ? Nh­ trªn ®· nãi, mét trong nh÷ng néi dung bao trïm vµ c¨n b¶n cña LuËt Doanh nghiÖp lµ thõa nhËn quyÒn kinh doanh cña ng­êi d©n vµ tr¶ l¹i quyÒn kinh doanh cho ng­êi d©n theo nguyªn t¾c “c«ng d©n ®­îc quyÒn kinh doanh tÊt c¶ nh÷ng g× ph¸p luËt kh«ng cÊm”. V× vËy, LuËt Doanh nghiÖp ®· gãp phÇn quan träng t¹o khu«n khæ ph¸p lý b¶o ®¶m quyÒn kinh doanh cña ng­êi d©n. CÇn ph¶i nh×n nhËn vµ ®¸nh gi¸ LuËt Doanh nghiÖp theo tinh thÇn ®ã, trong thêi gian tíi LuËt Doanh nghiÖp nªn hoµn thiÖn theo h­íng ®¶m b¶o quyÒn tù do cña ng­êi d©n h¬n n÷a, tøc lµ ®· tr¶ l¹i ®Çy ®ñ quyÒn kinh doanh cho ng­êi d©n hay ch­a vµ ®· ®¶m b¶o thùc hiÖn c«ng b»ng vµ ®Çy ®ñ c¸c quyÒn ®ã thùc tÕ hay ch­a ? chø kh«ng ph¶i “tho¸ng” hay “kh«ng tho¸ng”. Thø ba, “Doanh nghiÖp ma” ? Qua kh¶o s¸t thùc tÕ cã mét sè hiÖn t­îng sau ®©y: Doanh nghiÖp cã ®¨ng ký nh­ng kh«ng ho¹t ®éng. Doanh nghiÖp kh«ng cã t¹i n¬i ®¨ng ký. Doanh nghiÖp ®¨ng ký t¹i mét n¬i kh«ng cã thùc. C¸c doanh nghiÖp nãi trªn ®­îc gäi lµ “doanh nghiÖp ma” hay doanh nghiÖp “mÊt tÝch”. Tr­íc hÕt, c¸c hiÖn t­îng nãi trªn kh«ng ph¶i lµ míi kÓ tõ khi LuËt Doanh nghiÖp cã hiÖu lùc. Tr­íc ®©y, khi thùc hiÖn LuËt c«ng ty vµ LuËt doanh ngiÖp t­ nh©n, trong 6 n¨m (1991-1996) riªng ë thµnh phè Hå ChÝ Minh cã tíi 1500/6000 doanh nghiÖp kh«ng cã t¹i ®Þa chØ n¬i ®¨ng ký, kh«ng tån t¹i vµ kh«ng cßn ho¹t ®éng. Ngoµi ra, kh«ng Ýt doanh nghiÖp treo biÓn mét n¬i nh­ng ho¹t ®éng ë n¬i kh¸c. Nguyªn nh©n lµ doanh nghiÖp chuyÓn dÞa ®iÓm nh­ng ch­a hoÆc kh«ng b¸o c¸o, hoÆc ®Þa ®iÓm n¬i chÝnh thøc ho¹t ®éng kh«ng cã ®ñ giÊy tê theo quy ®Þnh, ®µnh ph¶i m­în n¬i cã giÊy tê quy ®Þnh ®Ó ®¨ng ký kinh doanh…CÇn ph¶i nãi thªm r»ng, tr­íc ®©y theo LuËt c«ng ty vµ LuËt Doanh nghiÖp t­ nh©n, ®Ó thµnh lËp doanh nghiÖp ph¶i qua hai b­íc xin phÐp vµ ®¨ng ký, tÊt c¶ c¸c giÊy tê thñ tôc cña qu¸ tr×nh nãi trªn ®Òu ®· ®­îc c¬ quan nhµ n­íc tõ cÊp ph­êng x·, quËn huyÖn, tØnh thµnh phè xem xÐt tÝnh chÝnh x¸c vµ phª duyÖt. HiÖn nay, theo b¸o c¸o cña Tæng côc thuÕ, cã 96% sè doanh nghiÖp ®¨ng ký kinh doanh ®· ®¨ng ký m· sè thuÕ, vµ 91% sè doanh nghiÖp ®¨ng ký kinh doanh cã nép thuÕ. Sè liÖu nãi trªn cho thÊy sè doanh nghiÖp ®· ®¨ng ký thµnh lËp mµ kh«ng ho¹t ®éng kh«ng nhiÒu, víi tû lÖ kh«ng cao h¬n so víi tr­íc ®©y, thËm chÝ cã thÓ nãi lµ thÊp h¬n. Nh­ vËy, cã thÓ kÕt luËn c¸c hiÖn t­îng vÒ doanh nghiÖp ma hay doanh nghiÖp mÊt tÝch lµ hiÖn t­îng tù nhiªn gièng nh­ hiÖn t­îng “chÕt ngay sau khi sinh, hoÆc sinh ra ®· bÞ tËt nguyÒn d­íi d¹ng nµy hay d¹ng kh¸c” (do nhiÒu nguyªn nh©n chñ quan vµ kh¸ch quan), kh«ng ph¶i lµ kÕ qu¶ cña sù “th«ng tho¸ng” cña LuËt Doanh nghiÖp. Thø t­, mua ho¸ ®¬n nh»m lîi dông hoµn thuÕ ®Ó thu lîi bÊt chÝnh ? §©y lµ hiÖn t­îng cã thùc ë n­íc ta trong thêi gian qua. Tuy vËy, hiÖn t­îng nµy xuÊt hiÖn vµ tån t¹i còng kh«ng chØ kÓ tõ n¨m 2000 (kÓ tõ khi LuËt Doanh nghiÖp cã hiÖu lùc ) mµ c¶ trong thêi gian tr­íc. Trong sè c¸c ®èi t­îng tham gia c¸c ho¹t ®éng bÊt hîp ph¸p nãi trªn, kh«ng chØ cã doanh nghiÖp, mµ c¶ c¸c ®èi t­îng kh«ng ph¶i lµ doanh nghiÖp nh­ c¸n bé, c«ng chøc nhµ n­íc cã liªn quan. Trong ®èi t­îng lµ doanh nghiÖp, kh«ng chØ cã doanh nghiÖp ®­îc thµnh lËp theo LuËt Doanh nghiÖp, µ c¶ doanh nghiÖp ®­îc thµnh lËp theo LuËt c«ng ty, LuËt doanh nghiÖp t­ nh©n ( 1990), doanh nghiÖp thµnh lËp theo LuËt Doanh nghiÖp nhµ n­íc, … V× vËy, viÖc rót ra kÕt luËn vÒ quan hÖ nh©n – qu¶, coi hiÖn t­îng lõa ®¶o, bu«n b¸n ho¸ ®¬n, lîi dông hoµn thuÕ lµ kÕt qu¶ tõ sù th«ng tho¸ng cña LuËt Doanh nghiÖp lµ ch­a thËt ch×nh x¸c, cã phÇn mang tÝnh ¸p ®Æt. GÇn ®©y, Bé Tµi chÝnh vµ mét sè ®Þa ph­¬ng ®· t¨ng c­êng c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý nh­ b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®ãng dÊu, ®ãng m· sè thuÕ lªn ho¸ ®¬n tr­íc sù chøng kiÕn cña c¸n bé thuÕ ®· phÇn nµo gi¶m ®­îc hiÖn t­îng mua b¸n ho¸ ®¬n, gi¶m viÖc lîi dông hoµn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Ó lµm thÊt tho¸t ng©n s¸ch nhµ n­íc. Nh­ vËy, tiÕp tôc t¨ng c­êng c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý chÆt chÏ nh­ ®· nªu ë trªn lµ nhiÖm vô chung cña c¸c bé ngµnh chø kh«ng riªng g× LuËt Doanh nghiÖp. Thø n¨m, bu«ng láng qu¶n lý nhµ n­íc. LuËt Doanh nghiÖp ®· ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc ®¨ng ký kinh doanh, thñ tôc ®¨ng ký bæ xung ®¨ng ký kinh doanh nh­ bæ sung, thay ®æi ngµnh, nghÒ kinh doanh, bæ sung thªm vèn, më chi nh¸nh, v¨n phßng ®¹i diÖn…trong ®ã thùc hiÖn nguyªn t¾c “ng­êi ®¨ng ký kinh doanh chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh trung thùc vµ chÝnh x¸c cña néi dung hå s¬, c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh chØ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh hîp lÖ cña hå s¬”; ®· b¶i bá h¬n 160 lo¹i giÊy phÐp kh¸c nhau. Sau nh÷ng thay ®æi nãi trªn chØ lµ bá nh÷ng giÊy tê thñ tôc kh«ng cÇn thiÕt, bá nh÷ng can thiÖp kh«ng hiÖu lùc, kh«ng hiÖu qu¶ cña c¬ quan cña nhµ n­íc vµo thµnh lËp vµ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, b·i bá phÇn nµo “ c¬ chÕ xin – cho” gãp phÇn t¹o ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho c«ng d©n thùc hiÖn ®­îc quyÒn tù do kinh doanh tÊt c¶ nh÷ng g× mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm, chø kh«ng ph¶i lµ bu«ng láng qu¶n lý nhµ n­íc. LuËt Doanh nghiÖp trªn thùc tÕ khong t¸c ®éng lµm thay ®æi c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt, c¬ cÊu tæ chøc vµ c¸ch thøc hiÖn kiÓm tra, thanh tra nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. VÒ ph¸p lý, chóng ta cã hµng tr¨m v¨n b¶n vÒ thanh tra, kiÓm tra, trong ®ã cã NghÞ ®Þnh 61/1998/ N§ - CP vÒ thanh tra, kiÓm tra cña nhµ n­íc ®èi víi doanh nghiÖp. VÒ hÖ thèng tæ chøc, chóng ta cã kho¶ng mét tr¨m c¬ quan tõ Trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng (quËn, huyÖn) cã quyÒn trùc tiÕp tiÕn hµnh thanh tra, kiÓm tra doanh nghiÖp. Trªn thùc tÕ, hÖ thèng nµy vÉn th­êng xuyªn thùc hiÖn kiÓm tra, thanh tra doanh nghiÖp theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Bµi häc thùc tÕ ( ®­îc d­ luËn x· héi th­êng xuyªn ph¶n ¸nh) lµ c¸c c¬ quan nhµ n­íc th­êng kiÓm tra, thanh tra trïng lÆp, chång chÐo, g©y khã kh¨n phiÒn hµ ®èi víi doanh nghiÖp. Tr­íc thùc tÕ ®ã ngµy 11 th¸ng 9 n¨m 2001 Thñ t­íng chÝnh phñ ®· ban hµnh ChØ thÞ s« 22/2001/ CT – TTg vÒ chÊn chØnh c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra doanh nghiÖp nh»m kh¾c phôc sù chång chÐo, trïng lÆp vµ n©ng cao hiÖu lùc cña c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra. VÒ mÆt ph¸p lý, nh­ vËy kh«ng cã bu«ng láng qu¶n lý; vÒ thùc tÕ, ta kh«ng thiÕu thanh tra, kiÓm tra. VÊn ®Ò cã thÓ lµ hiÖu lùc vµ ph­¬ng ph¸p tiÕn hµnh thanh tra, kiÓm tra kh«ng lµm hµi lßng c¶ nh÷ng ng­êi qu¶n lý, céng ®éng doanh nghiÖp vµ d­ luËn x· héi. Thø s¸u, cã m©u thuÉn gi÷a §iÒu 9 vµ §iÒu 13 LuËt Doanh nghiÖp ? ý kiÕn nµy cho r»ng §iÒu 9 LuËt Doanh nghiÖp quy ®Þnh c¸c ®èi t­îng bÞ cÊm thµnh lËp doanh nghiÖp trong khi ®ã §iÒu 13 vÒ hå s¬ ®¨ng ký kinh doanh kh«ng cã lo¹i giÊy tê nµo chøng minh ng­êi yªu cÇu ®¨ng ký kinh doanh kh«ng thuéc ®èi t­îng bÞ cÊm thµnh lËp, do ®ã §iÒu 9 vµ §iÒu 13 m©u thuÉn víi nhau. Néi dung §iÒu 9 víi §iÒu 13 cã m©u thuÉn hay kh«ng tuú thuéc vµo quan niÖm vÒ c¸ch thøc thùc hiÖn LuËt. NÕu thùc hiÖn LuËt theo kiÓu b¾t ng­êi muèn thµnh lËp doanh nghiÖp ®Ó kinh doanh ph¶i tù chøng minh m×nh kh«ng ph¶i lµ ®èi t­îng bÞ cÊm thµnh lËp, th× cã m©u thuÉn nh­ ý kiÕn nãi trªn. Nh­ng thùc hiÖn LuËt theo kiÓu ®ã tøc lµ c¬ quan nhµ n­íc cã liªn quan trèn tr¸ch nhiÖm, lµm ¨n theo lèi “dµnh thuËn lîi vÒ cho m×nh, ®Èy khã kh¨n vÒ cho ng­êi d©n, ng­êi cã nhu cÇu thµnh lËp doanh nghiÖp”. ë ®©y cÇn ¸p dông nguyªn t¾c t­ ph¸p: d©n kh«ng cã nghÜa vô chøng minh sù v« téi cña m×nh, toµ ¸n muèn kÕt téi hä ph¶i chøng minh hä cã téi víi ®Çy ®ñ chøng cø. Theo nguyªn t¾c nµy, th× c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh muèn tõ chèi cÊp ®¨ng ký kinh doanh cho mét chñ thÓ ph¶i chøng minh hä vi ph¹m §iÒu 9 LuËt Doanh nghiÖp; nhµ ®Çu t­ kh«ng cã nghÜa vô chøng minh hä kh«ng vi ph¹m §iÒu 9 LuËt Doanh nghiÖp khi ®¨ng ký kinh doanh. Xem xÐt §iÒu 9 LuËt Doanh nghiÖp ta thÊy cã t¸m ®èi t­îng bÞ cÊm thµnh lËp doanh nghiÖp. Xem xÐt t¸m ®èi t­îng nãi trªn cã thÓ rót ra nh÷ng nhËn xÐt sau ®©y: Mét lµ, c¸c ®èi t­îng tõ 1 ®Õn 4 thuéc nhãm ®èi t­îng thuéc c¸c c¬ quan nhµ n­íc, c¸n bé, c«ng chøc, sÜ quan vµ lùc l­îng vò trang nh©n d©n. §· cã quy ®Þnh ph¸p luËt riªng ®iÒu chØnh quyÒn, nghÜa vô vµ c¸c quy t¾c øng xö cu¶ hä trong ®ã cã nh÷ng quy ®Þnh cÊm t­¬ng tù nh­ §iÒu 9 cña LuËt Doanh nghiÖp. VÒ nguyªn t¾c, ®©y lµ ®èi t­îng cã hiÓu biÕt, g­¬ng mÉu nhÊt trong thùc thi luËt ph¸p, vµ luËt ph¸p ®èi víi hä còng nghiªm ngÆt nhÊt. Nh­ vËy, viÖc thùc hiÖn nghiªm c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt nãi trªn ®­¬ng nhiªn còng sÏ thùc hiÖn ®Çy ®ñ ®­îc c¸c Kho¶n 1 ®Õn 4 §iÒu 9 LuËt Doanh nghiÖp. Nh­ vËy, vÊn ®Ò ®Æt ra thùc hiÖn ®Çy ®ñ vµ hiÖu qu¶ c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt ®· cã liªn quan ®Õn quyÒn vµ nghÜa vô c«ng chøc, sÜ quan qu©n ®éi nh©n d©n, ®Õn sö dông tµi s¶n c«ng cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc, ®¬n vÞ thuéc lùc l­îng vò trang h¬n lµ yªu cÇu c«ng d©n b×nh th­êng ph¶i chøng minh hä kh«ng thuéc c¸c ®èi t­îng nªu trªn. Hai lµ, ®èi víi ®èi t­îng quy ®Þnh t¹i c¸c kho¶n 6 vµ 7, c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn, nhÊt lµ toµ ¸n vµ c«ng an cã danh s¸ch ®Çy ®ñ nh÷ng ng­êi thuéc diÖn nãi trªn. Ngµy nay, víi kü thuËt hiÖn cã, c¸c c¬ quan nhµ n­íc cã kh¶ n¨ng sö dông hiÖu qu¶ c«ng cô nãi trªn ®Ó hoµn toµn ng¨n c¶n ®­îc c¸c ®èi t­îng nãi trªn thµnh lËp doanh nghiÖp víi chi phÝ Ýt nhÊt, vµ kh«ng g©y phiÒn hµ cho nh©n d©n. Ba lµ, ®èi víi c¸c ®èi t­îng kh¸c, th× cã thÓ chØ cÇn xem xÐt c¸c hå s¬ nh©n th©n c¬ b¶n mµ ai còng cã nh­ giÊy chøng minh nh©n d©n, hé chiÕu hoÆc giÊy ®¨ng ký hay quyÕt ®Þnh thµnh lËp (®èi víi tæ chøc). Nh­ vËy, nÕu cã c¸ch nh×n míi, quan niÖm míi vÒ tæ chøc thùc hiÖn luËt ph¸p, th× kh«ng cã m©u thuÉn gi÷a §iÒu 9 vµ §iÒu 13 LuËt Doanh nghiÖp. ViÖc thùc hiÖn ®Çy ®ñ vµ ®óng néi dung cña §iÒu 9 tr­íc hÕt vµ chñ yÕu lµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan, c«ng chøc nhµ n­íc, sÜ quan lùc l­îng vò trang nh©n d©n; vµ c¸c c¬ quan nhµ n­íc ®· cã ®Çy ®ñ c¸c c«ng cô ®Ó thùc hiÖn ®iÒu ®ã. Thø b¶y, mét sè tÖ n¹n x· héi gia t¨ng! Thùc tÕ cho thÊy tõ khi thùc hiÖn LuËt Doanh nghiÖp nhiÒu lo¹i h×nh dÞch vô míi, trong ®ã cã dÞch vô v¨n ho¸, ®· xuÊt hiÖn. Sè doanh nghiÖp vµ hé kinh doanh c¸ thÓ ®¨ng ký kinh doanh dÞch vô còng t¨ng lªn, trong ®ã cã karaoke, massage, h¸t cho nhau nghe, nhµ hµng, kh¸ch s¹n, c¾t tãc m¸y l¹nh, vò tr­êng…Bªn c¹nh ®a sè c¬ së kinh doanh lµnh m¹nh, th× cã mét sè lµm ¨n phi ph¸p, cã chøa chÊp m¹i d©m vµ sö dông ma tuý. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, kh«ng Ýt ng­êi ®· cè ý g¾n c¸c hiÖn t­¬ng nãi trªn víi LuËt Doanh nghiÖp. Mét sè Uû ban nh©n d©n tØnh vµ thµnh phè nh­: thµnh phè Hå ChÝ Minh, CÇn Th¬, Long An, Bµ RÞa - Vòng Tµu…®· ra chØ thÞ t¹m thêi ®×nh chØ viÖc ®¨ng ký kinh doanh c¸c lo¹i dÞch vô nãi trªn. TruyÒn thèng v¨n ho¸ vµ lèi sèng cña c¸c d©n téc ViÖt Nam lu«n coi m¹i d©m lµ tÖ n¹n x· héi cÇn lo¹i trõ. Ng¨n chÆn tÖ n¹n x· héi ®¶m b¶o m«i tr­êng sèng lµnh m¹nh lµ viÖc ph¶i lµm vµ lu«n ®­îc d­ luËn x· héi hoan nghªnh, ñng hé. Tuy vËy, c¸c c«ng cô mµ c¬ quan nhµ n­íc sö dông ®Ó ng¨n ngõa vµ trÊn ¸t tÖ n¹n ph¶i hîp vµ ph¶i xö lý “®óng ng­êi, ®óng téi”. Nhµ n­íc ta ®· cã ®ñ c«ng cô (tõ xö ph¹t hµnh chÝnh ®Õn truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù) vµ tæ chøc bé m¸y ®Ó lµm ®iÒu ®ã. Doanh nghiÖp nµo vi ph¹m ph¸p luËt, chøa chÊp hoÆc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng tÖ n¹n x· héi, th× xö lý nghiªm theo quy ®Þnh ph¸p luËt, thËm chÝ truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù ng­êi qu¶n lý vÒ c¸c téi theo quy ®Þnh cña Bé luËt h×nh sù nh­ kinh doanh tr¸i phÐp (§iÒu 159 ), tæ chøc sö dông tr¸i phÐp chÊt ma tuý (§iÒu 197), chøa chÊp sö dông tr¸i phÐp chÊt ma tuý (§iÒu 198), chøa m¹i d©m (§iÒu 254), m«i giíi m¹i d©m (§iÒu 255)… D­ luËn x· héi cã thÓ ®ång t×nh víi viÖc sö dông c¸c lÖnh t¹m ®×nh chØ, t¹m ng­ng nh­ mét sè ®Þa ph­¬ng ®· lµm, coi ®ã nh­ mét biÖn ph¸p t×nh thÕ cÊp b¸ch ph¶i lµm, trong khi c¸c c«ng cô ®· cã ch­a ph¸t huy hiÖu lùc, bé m¸y qu¶n lý nhµ n­íc cßn yÕu vµ ch­a ®ñ n¨ng lùc. Nh­ng biÖn ph¸p t¹m ngõng ph¶i cã thêi h¹n vµ trong khi thùc hiÖn t¹m ngõng, ph¶i t¨ng c­êng cñng cè thªm søc m¹nh, tÝnh trong s¹ch cña bé m¸y nhµ n­íc, n©ng cao søc chiÕn ®Êu vµ hiÖu lùc bé m¸y nhµ n­íc trong phßng chèng tÖ n¹n x· héi. NÕu ng­îc l¹i, th× viÖc ¸p dông c¸c lÖnh t¹m ngõng nãi trªn kh«ng chØ tr¸i ph¸p luËt, kh«ng cã t¸c dông ng¨n chÆn tÖ n¹n x· héi ph¸t triÓn, mµ cßn cã nguy c¬ trë thµnh c«ng cô b¶o hé cho nh÷ng ®¬n vÞ kinh doanh bÊt hîp ph¸p; t¹o ra sù bÊt b×nh ®¼ng vÒ c¬ héi kinh doanh, lµm mÊt ®i c¬ héi kinh doanh cña nh÷ng doanh nghiÖp ch©n chÝnh, muèn kinh doanh theo ®óng ph¸p luËt nh­ng ch­a ®­îc phÐp; lµm mÊt lßng tin cña nh©n d©n, nhÊt lµ giíi kinh doanh vµo hiÖu lùc cña c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Tãm l¹i, nh÷ng hiÖn t­îng vÒ gia t¨ng tÖ n¹n x· héi nãi trªn kh«ng trùc tiÕp ph¸t sinh tõ c¸c quy ®Þnh cña LuËt Doanh nghiÖp ; mµ tr­íc hÕt vµ chñ yÕu do sù lóng tóng, yÕu kÐm (thËm chÝ hç trî cho tÖ n¹n d­ãi h×nh thøc b¶o kª) cña mét sè c¸n bé qu¶n lý nhµ n­íc trong viÖc ®Êu tranh phßng chèng tÖ n¹n x· héi. Thø t¸m, vÒ hiÖn t­îng lõa ®¶o ng­êi lao ®éng trong dÞch vô xuÊt khÈu lao ®éng vµ dÞch vô m«i giíi viÖc lµm. Tr­íc hÕt, cÇn kh¼ng ®Þnh ngay r»ng kinh doanh dÞch vô xuÊt khÈu lao ®éng lµ lo¹i kinh doanh cã ®iÒu kiÖn lµ giÊy phÐp do Bé lao ®éng Th­¬ng binh vµ x· héi cÊp; cho ®Õn nay ch­a cã doanh nghiÖp cña t­ nh©n ®­îc cÊp giÊy phÐp nµ kinh doanh trong trong lÜnh vùc nãi trªn. V× vËy, nh÷ng vô lõa ®¶o ng­êi xuÊt khÈu lao ®éng lµ kÕt qu¶ cña sù yÕu kÐm cña qu¶n lý nhµ n­íc vµ lµ tr¸ch nhiÖm tr­íc hÕt thuéc Bé lao ®éng Th­¬ng binh vµ X· héi. Cßn vÒ m«i giíi viÖc lµm, th× ®©y lµ dÞch vô kh«ng thuéc ®èi t­îng cÊm kinh doanh; còng kh«ng ph¶i lµ lÜnh vùc ®éc quyÒn nh­ ®èi víi dÞch vô xuÊt khÈu lao ®éng. V× v©y, ngay sau khi LuËt Doanh nghiÖp cã hiÖu lùc, sè l­îng doanh nghiÖp d¨ng ký kinh doanh dÞch vô m«i giíi viÖc lµm t¨ng lªn rÊt nhanh, nhÊt lµ ë Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh. ChØ trong bèn th¸ng ®Çu thi hµnh LuËt Doanh nghiÖp ®· cã h¬n 300 doanh nghiÖp ®¨ng ký kinh doanh dÞch vô m«i giíi viÖc lµm. §iÒu nµy chøng tá phÇn nµo vÒ nhu cÇu t×m kiÕm viÖc lµm vµ dÞch vô m«i giíi viÖc lµm trong x· h«Þ lµ rÊt cao. §¸nh gi¸ vÒ ph¸t triÓn lo¹i dÞch vô nµy còng rÊt kh¸c nhau. Nh×n chung, c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc, nhÊt lµ qu¶n lý nhµ n­íc vÒ lao ®éng, th­êng cã ®¸nh gi¸ nhÊn m¹nh ®Õn mét sè hiÖn t­îng lõa ®¶o nh­ thu phÝ råi bá trèn, hoÆc lµ yªu cÇu kh¸ch hµng ph¶i chê, th phÝ rÊt cao, cÊu kÕt víi ng­êi sö dông lao ®éng ®Ó lÊy phÝ m«i giíi, sau mét vµi th¸ng th¶i ng­êi ®ã,…C¸c hiÖn t­îng nãi trªn lµ cã thùc, nh­ng cã lÏ lµ mÆt tr¸i cña bÊt cø sù viÖc hay ho¹t ®éng nµo kh¸c s¶y ra trong x· héi. Tuy nhiªn, ®iÒu ®¸ng nãi cho ®Õn nay nh÷ng ng­êi cã thÈm quyÒn qu¶n lý nhµ n­íc vÒ lao ®éng th­êng thiªn vÒ phª ph¸n c¸c hiÖn t­îng nãi trªn nh­ lµ kÕt qu¶ cña LuËt Doanh nghiÖp, cña viÖc phßng ®¨ng ký kinh doanh cÊp chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh, vµ th­êng kiÕn nghÞ t¹m ngõng, hoÆc chÊm døt viÖc cÊp ®¨ng ký kinh doanh; chø ch­a cã kiÕn nghÞ thay ®æi vÒ quan niÖm vµ ¸p dông c¸ch thøc qu¶n lý cña nhµ n­íc cã hiÖu qu¶, gi¶m c¸c hiÖn t­îng tiªu cùc, ph¸t huy mÆt tÝch cùc cña lo¹i dich vô x· héi ®ang rÊt cÇn nµy. Ph­¬ng h­íng tiÕp tôc triÓn khai LuËt Doanh nghiÖp. Ph¹m vi, quy m« triÓn khai. Ph­¬ng h­íng chÝnh s¸ch võa cÊp b¸ch tr­íc m¾t võa c¬ b¶n l©u dµi lµ ®­a LuËt Doanh nghiÖp vÒ n«ng th«n. Së dÜ nh­ vËy lµ v× viÖc nhËn thøc râ viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n nãi riªng vµ d©n doanh nãi chung cña c¸c c¸n bé ë c¸c ®Þa ph­¬ng ch­a ®­îc qu¸n triÖt trong thêi gian qua. V× vËy, trong thêi gian tíi cÇn cã biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó LuËt Doanh nghiÖp ph¸t huy t¸c dông trªn ph¹m vi c¶ n­íc. VÒ lo¹i h×nh doanh nghiÖp. Theo ®óng tinh thÇn t¹o “s©n ch¬i b×nh ®¼ng” cho c¸c doanh nghiÖp, LuËt Doanh nghiÖp tiÕp tôc triÓn khai thùc hiÖn theo h­íng khuyÕn khÝch thµnh lËp tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp. VÒ c«ng t¸c chØ ®¹o. Nh­ ®· tr×nh bµy ë phÇn tr­íc, tuy cã kiÕn cho r»ng LuËt Doanh nghiÖp qua th«ng tho¸ng, song ®ã míi chØ lµ nh÷ng ®¸nh gi¸ c¶m tÝnh ch­a cã c¬ së thùc tiÔn. V× vËy, viÖc chØ ®¹o LuËt Doanh nghiÖp trong thêi gian tíi lµ theo h­íng th«ng tho¸ng t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c doanh nghiÖp yªn t©m ®Çu t­ vµ s¶n xuÊt kinh doanh. II. TiÕp tôc hoµn thiÖn mét sè quy ®Þnh cña LuËt Doanh nghiÖp. 1. Nhanh chãng ban hµnh ®ñ c¸c v¨n b¶n thi hµnh LuËt Doanh nghiÖp. Trong thêi gian tíi ®Ò nghÞ ban hµnh ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi c¸c v¨n b¶n d­íi ®©y: Thø nhÊt, quyÕt ®Þnh cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ danh môc ngµnh nghÒ mµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc quyÒn mua cæ phÇn vµ gãp vèn theo LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc vµ LuËt Doanh nghiÖp. QuyÕt ®Þnh nµy sÏ khuyÕn khÝch vµ t¹o c¬ héi tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng kinh doanh t¹i ViÖt Nam, tõ ®ã gãp phÇn t¨ng kh¶ n¨ng thu hót vèn kinh nghiÖm…gãp phÇn thó ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. Thø hai, NghÞ ®Þnh vÒ xö ph¹t hµnh chÝnh trong ®¨ng ký kinh doanh. §iÒu nµy xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ cã mét sè n¬i ®ang lµm tr¸i víi quy ®Þnh cña LuËt Doanh nghiÖp ë kh©u cÊp ®¨ng ký kinh doanh, vÝ dô nh­ t¹m ngõng cÊp, hoÆc kh«ng cÊp ®¨ng ký kinh doanh ®èi víi mét sè ngµnh nghÒ kinh doanh kh«ng thuéc ®èi t­îng cÊm kinh doanh…, ®Æt thªm thñ tôc hoÆc yªu cÇu nép thªm hå s¬ tr¸i víi quy ®Þnh cña LuËt; kh«ng cÊp hoÆc yªu cÇu rót giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh ®èi víi doanh nghiÖp ®ang c¹nh tranh víi doanh nghiÖp nhµ n­íc trªn ph¹m vi ®Þa ph­¬ng. NghÞ ®Þnh ®­îc ban hµnh sÏ lµm gi¶m c¸c tiªu cùc nãi trªn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó doanh nghiÖp yªn t©m kinh doanh. Thø ba, ban hµnh nghÞ ®Þnh vÒ viÖc b·i bá mét sè giÊy phÐp vµ chuyÓn mét sè giÊy phÐp sang qu¶n lý theo h×nh thøc kh¸c (b·i bá giÊy phÐp ®ît 3). §©y lµ mét b­íc ®ét ph¸ míi trong c«ng t¸c c¶i c¸ch hµnh chÝnh nh»m t¹o m«i tr­êng thuËn lîi h¬n n÷a cho c¸c doanh nghiÖp , gi¶m bít tèi ®a c¸c c¶n trë ®èi víi c«ng viÖc kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. Thø t­, Bé C«ng an, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, Bé T­ ph¸p, Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao phèi hîp ban hµnh th«ng t­ liªn tÞch quy ®Þnh vÒ viÖc x¸c ®Þnh nh©n th©n ng­êi thµnh lËp doanh nghiÖp trong tr­êng hîp cÇn thiÕt. Thùc tÕ hiÖn nay vÉn kh«ng cã thñ tôc kiÓm tra tr­íc khi thµnh lËp doanh nghiÖp, dÉn ®Õn lo ng¹i vÒ viÖc nh÷ng ng­êi ®ã thµnh lËp doanh nghiÖp tr¸i víi quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®Ó kinh doanh …Víi Th«ng t­ nµy sÏ gi¶m bít lo l¾mg vÒ viÖc kh«ng qu¶n lý ®­îc nh©n th©n cña ng­êi thµnh lËp doanh nghiÖp. Thø n¨m, xem xÐt, nghiªn cøu so¹n th¶o nghÞ ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn kinh doanh vµ c¬ chÕ qu¶n lý dÞch vô t­ vÊn vµ m«i giíi viÖc lµm. DÞch vô t­ vÊn vµ m«i giíi viÖc lµm kh¸ ph¸t triÓn tõ khi cã LuËt Doanh nghiÖp ban hµnh, ®iÒu nµy chøng tá nhu cÇu vÒ t×m kiÕm viÖc lµm vµ dÞch vô m«i giíi viÖc lµm trong x· héi lµ rÊt cao. Song nh×n chung, c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc, nhÊt lµ qu¶n lý nhµ n­íc vÒ lao ®éng, th­êng cã ®¸nh gi¸ nhÊn m¹nh ®Õn mét sè hiÖn t­îng lõa ®¶o nh­ thu phÝ råi bá trèn, hoÆc yªu cÇu kh¸ch hµng chê, thu phÝ cao, cÊu kÕt víi ng­êi sö dông lao ®éng nhËn ng­êi ®ã lÊy phÝ m«i giíi, mét vµi th¸ng sau sa th¶i ng­êi ®ã…C¸c hiÖn t­îng trªn lµ cã thùc vµ ®iÒu cÇn ghi nhËn lµ cÇn cã sù thay ®æi vÒ quan niÖm vµ ¸p dông c¸ch thøc qu¶n lý nhµ n­íc cã hiÖu qu¶, gi¶m c¸c hiÖn t­îng tiªu cùc, ph¸t huy mÆt tÝch cùc cña lo¹i dÞch vô x· héi ®ang rÊt cÇn nµy. §ã chÝnh lµ ly do t¹i sao cÇn ph¶i ban hµnh ngay nghÞ ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn kinh doanh vµ c¬ chÕ qu¶n lý dÞch vô t­ vÊn viÖc lµm. 2. B·i bá, söa ®æi l¹i c¸c v¨n b¶n, quy ®Þnh kh«ng phï hîp hoÆc tr¸i víi LuËt Doanh nghiÖp a. B·i bá: TÊt c¶ c¸c quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh do c¸c Bé, Uû ban nh©n d©n c¸c cÊp ban hµnh d­íi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau vÒ viÖc t¹m ngõng ®¨ng ký kinh doanh nh÷ng ngµnh nghÒ kh«ng thuéc ®èi t­îng cÊm kinh doanh theo quy ®Þnh cña luËt, ph¸p lÖnh vµ nghÞ ®Þnh. VÝ dô nh­: Uû ban nh©n d©n tØnh Qu¶ng ninh quyÕt ®Þnh cÊm c¸c nhµ nghØ, kh¸ch s¹n d­íi 12 phßng kh«ng ®­îc ®ãn kh¸ch du lÞch Trung Quèc (QuyÕt ®Þnh sè 2631/ Q§-UB ngµy 23 th¸ng 10 n¨m 2000). KÕt qu¶ lµ, t¹o sù bÊt b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp kinh doanh nhµ nghØ. HoÆc khi ng­êi d©n ®¨ng ký kinh doanh c¸c ngµnh, nghÒ kh«ng ®­îc ghi trong danh môc ngµnh, nghÒ kinh tÕ quèc d©n ®· ban hµnh tõ n¨m 1993, th× c¸c Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ ®Òu buéc ph¶i chê ®îi xin ý kiÕn c¬ quan nhµ n­íc kh¸c. KÕt qu¶ lµ viÖc ®¨ng ký kinh doanh c¸c ngµnh, nghÒ ®ã chËm, kÐo dµi h¬n nhiÒu so víi 15 ngµy quy ®Þnh, hoÆc kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc. TÊt c¶ c¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh kh«ng cßn phï hîp víi thùc tiÔn, võa h¹n chÕ tÝnh s¸ng t¹o vµ huy ®éng nguån lùc ph¸t triÓn kinh doanh, võa t¹o ra bÊt b×nh ®¼ng vÒ c¬ héi kinh doanh. §ång thêi, tiÕn hµnh lËp quy ho¹ch ®Çy ®ñ vÒ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn ®èi víi nh÷ng ngµnh, ®Þa bµn, s¶n phÈm ch­a cã quy ho¹ch. b. Söa ®æi l¹i c¸c néi dung trong c¸c nghÞ ®Þnh ®· ban hµnh kh«ng phï hîp hoÆc tr¸i víi quy ®Þnh cña LuËt Doanh nghiÖp vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh. Tõ n¨m 2000 ®Õn nay, c¸c c¬ quan nhµ n­íc, gåm Quèc héi, ChÝnh phñ vµ c¸c bé vµ c¬ quan ngang Bé ®· ban hµnh kho¶ng 47 v¨n b¶n liªn quan ®Õn hiÖu lùc thi hµnh LuËt Doanh nghiÖp. Trong ®ã, cã 2 LuËt, 2 ph¸p lÖnh, 13 NghÞ ®Þnh, vµ 26 th«ng t­, quyÕt ®Þnh. Ngoµi ra, Uû ban nh©n d©n mét sè ®Þa ph­¬ng cßn ban hµnh mét s« quy ®Þnh ¸p dông riªng trªn ph¹m vi ®Þa ph­¬ng.(Tµi liÖu sè 7) VÒ v¨n b¶n liªn quan ®Õn LuËt Doanh nghiÖp , cã thÓ chia lµm 3 nhãm. Nhãm thø nhÊt gåm c¸c v¨n b¶n trùc tiÕp h­íng dÉn thi hµnh LuËt Doanh nghiÖp nh­ NghÞ ®Þnh 02/2000/N§-CP, NghÞ ®Þnh 03/2000/N§-CP, QuyÕt ®Þnh sè 19/2000/Q§-TTg, Th«ng t­ 07/2001/TTLT-BKH-TCTK, Th«ng t­ 08/2001/TT-BKH…Nhãm thø hai, gåm c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn vÒ ®iÒu kiÖn kinh doanh ®èi víi ngµnh nghÒ kinh doanh cã ®iÒu kiÖn, vµ nhãm thø ba lµ c¸c v¨n b¶n mµ viÖc thi hµnh chóng cã t¸c ®éng ®Õn ph¹m vi hiÖu lùc cña LuËt Doanh nghiÖp nh­ LuËt giao th«ng ®­êng bé, LuËt kinh doanh b¶o hiÓm, LuËt phßng ch¸y vµ ch÷a ch¸y vv… Tr­íc hÕt, thùc tÕ thi hµnh LuËt Doanh nghiÖp cho ®Õn nay ®· kh¼ng ®Þnh r»ng so víi c¸c luËt kh¸c, nhãm c¸c v¨n b¶n thø nhÊt (Tæ c«ng t¸c thi hµnh LuËt Doanh nghiÖp trùc tiÕp so¹n th¶o) ®­îc ban hµnh nhanh h¬n, kÞp thêi h¬n, cã néi dung h­íng dÉn phï hîp víi néi dung vµ tinh thÇn cña LuËt Doanh nghiÖp. V× vËy, viÖc triÓn khai thùc hiÖn vµ ®­a c¸c quy ®Þnh cña LuËt vµo cuéc sèng ®­îc thùc hiÖn th«ng suèt, kh«ng bÞ gi¸n ®o¹n, hiÖu lùc cña LuËt nhanh chãng ph¸t huy t¸c dông trªn diÖn réng kh¾p toµn quèc. C¸c v¨n b¶n thuéc nhãm hai vµ ba ®­îc ban hµnh sau khi LuËt Doanh nghiÖp cã hiÖu lùc, nhÊt lµ tõ n¨m 2001. §¸nh gi¸ b­íc ®Çu vÒ c¸c v¨n b¶n thuéc nhãm hai vµ ba nµy (kÓ c¶ c¸c v¨n b¶n ®ang dù th¶o) cho thÊy bªn c¹nh mét sè v¨n b¶n cã néi dung phï hîp thóc ®Èy thªm viÖc triÓn khai thi hµnh LuËt Doanh nghiÖp , th× kh«ng Ýt v¨n b¶n cã néi dung tr¸i víi tinh thÇn vµ néi dung cña LuËt Doanh nghiÖp, thËm chÝ cßn phôc håi mét sè viÖc “xin- cho” ®· bÞ b·i bá. Xin nªu ra mét sè vÝ dô cô thÓ sau ®©y: NghÞ ®Þnh sè 10/2001/N§-CP quy ®Þnh ®iÒu kiÖn kinh doanh ®èi víi 9 lo¹i h×nh dich vô hµng h¶i, nghÞ ®Þnh nµy phÇn nµo phôc håi l¹i nh÷ng lîi Ých côc bé cña nh÷ng ng­êi cã liªn quan (gåm c¶ c¬ quan nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp) ®· bÞ LuËt Doanh nghiÖp vµ c¸c v¨n b¶n trùc tiÕp h­íng dÉn thi hµnh “t­íc ®i trong n¨m 2000. NghÞ ®Þnh sè 14/2001/N§-CP do Bé C«ng an tr×nh ChÝnh phñ ban hµnh. NghÞ ®Þnh nµy g©y khã kh¨n cho c¶ ng­êi ®¨ng ký kinh doanh vµ c¸n bé nhµ n­íc cã liªn quan trong ®¨ng ký kinh doanh dÞch vô b¶o vÖ; lµm cho viÖc ®¨ng ký kinh doanh dÞch vô b¶o vÖ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc. NghÞ ®Þnh sè 27/2001/N§-CP quy ®Þnh ®iÒu kiÖn kinh doanh l÷ hµnh, NghÞ ®Þnh yªu cÇu ng­êi kinh doanh ph¶i cã ph­¬ng ¸n kinh doanh. §iÒu nµy cã thÓ g©y lo ng¹i cho doanh nghiÖp , ®ång thêi t¹o kÏ hë ®Î c¸c c¸n bé nhµ n­íc cã liªn quan lîi dông can thiÖp s¸ch nhiÔu ®èi víi doanh nghiÖp hoÆc l¹m dông quyÒn lùc, vÞ thÕ qu¶n lý nhµ n­íc ®Ó trôc lîi, g©y h¹i cho doanh nghiÖp. NghÞ ®Þnh 45/2001/N§-CP ®Æt ra 6 lo¹i giÊy phÐp míi. §ã lµ: giÊy phÐp t­ vÊn lËp quy ho¹ch, giÊy phÐp thiÕt kÕ c«ng tr×nh ®iÖn, giÊy phÐp s¶n xuÊt ®iÖn, giÊy phÐp kinh doanh vµ cung øng ®iÖn, giÊy phÐp truyÒn t¶i ®iÖn, giÊy phÐp ph©n phèi ®iÖn. NghÞ ®Þnh sè 55/2001/N§-CP víi nh÷ng néi dung t¹o ra nguy c¬ Tæng côc B­u ®iÖn “võa ®¸ bãng, võa thæi cßi”. NghÞ ®Þnh 86/2001/N§-CP kh«i phôc l¹i giÊy phÐp ®¸nh b¾t c¸ xa bê vµ giÊy phÐp ho¹t ®éng nghÒ c¸ d­íi h×nh thøc GiÊy phÐp khai th¸c thuû s¶n. QuyÕt ®Þnh 4126/2001/Q§-GTVT, 4127/2001/Q§-BGTVT h­íng dÉn thi hµnh LuËt giao th«ng ®­êng bé. Giao Tæ c«ng t¸c thi hµnh LuËt Doanh nghiÖp tËp hîp vµ tr×nh Thñ t­íng ChÝnh phñ, ChÝnh phñ ra quyÕt ®Þnh b·i bá hoÆc söa ®æi hai nhãm v¨n b¶n kÓ trªn trong n¨m 2002; ®ång thêi, theo dâi gi¸m s¸t viÖc bæ sung söa ®æi c¸c v¨n b¶n nãi trªn; tr­êng hîp c¸c Bé kh«ng bæ sung söa ®æi theo chØ thÞ cña Thñ t­íng ChÝnh phñ, th× Tæ c«ng t¸c chñ tr× so¹n th¶o v¨n b¶n bæ sung, söa ®æi. 3. §æi míi c«ng t¸c so¹n th¶o v¨n b¶n ph¸p luËt, n©ng cao n¨ng lùc thÈm ®Þnh dù th¶o v¨n b¶n ph¸p luËt ®Ó ®¶m b¶o néi dung c¸c v¨n b¶n nµy ®­îc ban hµnh phï hîp víi néi dung vµ tinh thÇn cña LuËt Doanh nghiÖp. §èi víi dù ¸n LuËt, ph¸p lÖnh vµ nghÞ ®Þnh, giao cho c¬ quan c¸c c¬ quan chøc n¨ng chñ tr× so¹n th¶o; hoÆc thµnh lËp tæ c«ng t¸c ®éc lËp trùc tiÕp gióp ChÝnh phñ so¹n th¶o c¸c dù ¸n v¨n b¶n nãi trªn. §èi víi c¸c dù ¸n th«ng t­, quyÕt ®Þnh cña c¸c Bé ph¶i ®­îc Bé T­ ph¸p, Ban nghiªn cøu cña Thñ t­íng ChÝnh phñ thÈm ®Þnh b¸o c¸o Thñ t­íng ChÝnh phñ tr­íc khi ban hµnh. TÊt c¶ c¸c v¨n b¶n liªn quan ®Õn LuËt Doanh nghiÖp ®Òu ph¶i ®­îc Ban nghiªn cøu cña Thñ t­íng ChÝnh phñ hoÆc Tæ c«ng t¸c thi hµnh LuËt doanh nghiÖp thÈm ®Þnh vÒ tÝnh phï hîp cña nã ®èi víi LuËt Doanh nghiÖp. TiÕp tôc duy tr× ho¹t ®éng cña Tæ c«ng t¸c thi hµnh LuËt Doanh nghiÖp, bæ sung thªm nhiÖm vô vµ thÈm quyÒn cña Tæ. 4. TiÕn tíi thèng nhÊt LuËt Doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ LuËt Doanh nghiÖp thµnh mét ®¹o luËt doanh nghiÖp. HiÖn nay ë ViÖt Nam cã tæng thÓ lµ 6 lo¹i h×nh doanh nghiÖp bao gåm (i) doanh nghiÖp nhµ n­íc chÞu sù ®iÒu chØnh cña LuËt doanh nghiÖp nhµ n­íc ngµy 20 th¸ng 4 n¨m 1995, NghÞ ®Þnh 50/CP ngµy 28-8-96,NghÞ ®Þnh 63/2001/N§-CP ngµy 14-09-2001, NghÞ ®Þnh 64/2002/N§-CP ngµy 19-6-2002, (ii) doanh nghiÖp ®oµn thÓ, (iii) doanh nghiÖp tËp thÓ chÞu sù ®iÒu chØnh cña LuËt hîp t¸c x· ngµy 20-3-1996, (iv) doanh nghiÖp t­ nh©n, (v) c«ng ty gåm (c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n hai thµnh viªn, c«ng ty c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét thµnh viªn, c«ng ty hîp danh) chÞu sù ®iÒu chØnh cña LuËt Doanh nghiÖp 1999, NghÞ ®Þnh 02/2000/N§-CP ngµy 3-2-2000, NghÞ ®Þnh 03/2000/N§-CP ngµy 3-2-2000,vv…(vi) doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi bao gåm (doanh nghiÖp liªn doanh vµ doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi) chÞu sù ®iÒu chØnh cña LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ngµy 12-11-1996, NghÞ ®Þnh 24/2000/N§-CP ngµy 21-7-2000. Nh­ vËy, LuËt Doanh nghiÖp vÉn ch­a ®iÒu chØnh ®­îc hÕt c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp, vµ nh­ thÕ m«i tr­êng kinh doanh ch­a thùc sù thuËn lîi, ch­a cã s©n ch¬i b×nh ®¼ng cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp. Tõ nh÷ng v­íng m¾c nªu trªn, ®Ò nghÞ giao Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ chñ tr×, phèi hîp cïng Bé T­ ph¸p, V¨n phßng ChÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan kh¸c cã liªn quan tõ n¨m 2003 tiÕn hµnh nghiªn cøu bæ sung, söa ®æi LuËt Doanh nghiÖp theo h­íng tiÕn tíi ¸p dông chung cho c¶ doanh nghiÖp nhµ n­íc, doanh nghiÖp cña Tæ chøc chÝnh trÞ, tæ chøc chÝnh trÞ-x· héi vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó ®Õn cuèi n¨m 2003 th«ng qua vµ ¸p dông. Cô thÓ lµ, ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n­íc cã thÓ thùc hiÖn theo 4 ph­¬ng ¸n sau ®©y: Tæ chøc s¾p xÕp l¹i ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp vèn Ýt, tr×nh ®é c«ng nghÖ kÐm, n¨ng lùc kÐm. ChuyÓn phÇn lín doanh nghiÖp nhµ n­íc thµnh c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét thµnh viªn ®Ó ¸p dông LuËt Doanh nghiÖp. Cæ phÇn ho¸ thµnh c«ng ty cæ phÇn. Giao kinh doanh, kho¸n kinh doanh. §èi víi doanh nghiÖp ®oµn thÓ chuyÓn thµnh c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét thµnh viªn. §èi víi doanh nghiÖp liªn doanh, thùc chÊt lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy chÝnh lµ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n hai thµnh viªn. Cßn doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi th× thùc chÊt chÝnh lµ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét thµnh viªn, ®Òu cã thÓ ®­a vÒ chÞu sù ®iÒu chØnh cña LuËt Doanh nghiÖp. Tãm l¹i, viÖc tiÕn tíi thèng nhÊt LuËt Doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ LuËt Doanh nghiÖp lµm mét lµ viÖc cÇn lµm vµ cã thÓ lµm ®­îc. III. N©ng cao kû c­¬ng, kû luËt thi hµnh LuËt Doanh nghiÖp 1. Bé kÕ ho¹ch vµ §Çu t­ phèi hîp víi Bé T­ ph¸p, V¨n phßng chÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan cã liªn quan so¹n th¶o NghÞ ®Þnh vÒ xö ph¹t hµnh chÝnh trong ®¨ng ký kinh doanh. §©y lµ biÖn ph¸p cÊp b¸ch nh»m gi¶m thiÓu viÖc lµm tr¸i c¸c quy ®Þnh vÒ tr×nh tù thñ tôc ®¨ng ký kinh doanh, tõ chèi cÊp ®¨ng ký kinh doanh nh÷ng ngµnh nghÒ kh«ng thuéc danh môc cÊm kinh doanh vÉn tån t¹i tr«ng thêi gian qua. T¹m thêi khi ch­a cã NghÞ ®Þnh trªn cÇn thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p sau ®©y: Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh chØ ®¹o vµ hç trî Së kÕ ho¹ch vµ §Çu t­ ®«n ®èc doanh nghiÖp nép b¸o c¸o tµi chÝnh hµng n¨m theo ®óng quy ®Þnh. §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp cè ý kh«ng thùc hiÖn, th× tiÕn hµnh xö ph¹t b»ng c¸ch rót giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh theo quy ®Þnh t¹i ®iÓm c kho¶n 3 §iÒu 121 LuËt Doanh nghiÖp. §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp cè ý kh«ng hiÖu ®Ýnh l¹i nh÷ng th«ng tin sai lÖch trong hå s¬ ®¨ng ký kinh doanh, th× Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ th«ng b¸o c«ng khai trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng vÒ nh÷ng sai lÖch, gi¶ m¹o trong néi dung ®¨ng ký kinh doanh, ®Ò nghÞ c¬ quan c¶mh s¸t ®iÒu tra kiÓm tra tÝnh trung thùc trong néi dung ®¨ng ký kinh doanh theo kho¶n 4 §iÒu 116 LuËt Doanh nghiÖp. §ång thêi, tiÕn hµnh c¸c thñ tôc rót giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 16 nghÞ ®Þnh sè 02/200/N§ - CP ngµy 3/2/2000 cña ChÝnh phñ. §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp ®¨ng ký bæ sung, thay ®æi néi dung ®¨ng ký kinh doanh nh­ thay ®æi thµnh viªn, thay ®æi ngµnh, nghÒ, t¨ng gi¶m vèn ®iÒu lÖ, thµnh lËp c«ng ty con, chi nh¸nh, v¨n phßng ®¹i diÖn,vv…th× yªu cÇu xuÊt tr×nh b¶n sao biªn b¶n häp vµ quyÕt ®Þnh cña §¹i héi ®ång cæ ®«ng, Héi ®ång thµnh viªn hoÆc Héi ®ång qu¶n trÞ. Tr­êng hîp kh«ng xuÊt tr×nh ®­îc biªn b¶n vµ quyÕt ®Þnh nãi trªn, th× ch­a cÊp ®¨ng ký thay ®æi néi dung ®¨ng ký kinh doanh. Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ chØ ®¹o vµ hæ trî phßng ®¨ng ký kinh doanh theo dâi doanh nghiÖp tu©n thñ quy ®Þnh cña LuËt Doanh nghiÖpvµ quy ®Þnh h­íng dÉn thi hµnh. Khi ph¸t hiÖn sai ph¹m, th× nh¾c nhë vµ h­íng dÉn söa ®æi theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Tr­êng hîp doanh nghiÖp cè ý vi ph¹m, th× c«ng bè c«ng khai trªn ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng hoÆc trªn m¹ng th«ng tin doanh nghiÖp vÒ sai ph¹m cña doanh nghiÖp, ®ång thêi tiÕn hµnh xö lý theo thÈm quyÒn do ph¸p luËt quy ®Þnh. LËp tæ c«ng t¸c xö lý mét sè vô ®iÓn h×nh vÒ cè t×nh lµm tr¸i quy ®Þnh, g©y khã kh¨n c¶n trë ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. VÝ dô, hiÖn t­îng cã mét sè c¬ quan nhµ n­íc kh«ng cÊp giÊy phÐp, giÊy chøng nhËn ®óng thêi h¹n, v­ît qu¸ thêi h¹n quy ®Þnh tõ 4 ®Õn 6 th¸ng ®ang lµ c¶n trë th­êng thÊy lµm mÊt c¬ héi kinh doanh, hoÆc lµm t¨ng chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp, vÝ dô: C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n Thµnh Nguyªn (ë Th¸i nguyªn) qua 6 th¸ng vÉn ch­a xin ®­îc giÊy phÐp chÕ biÕn kho¸ng s¶n; C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ChÕ Linh (H¶i D­¬ng) ph¶i mÊt 10 th¸ng míi xin ®­îc giÊy phÐp tËn thu ®Êt sÐt víi thêi h¹n 3 th¸ng; C«ng ty Vietex (Thµnh phè Hå ChÝ Minh) bÞ tõ chèi cÊp ®¨ng ký chÊt l­îng lo¹i mü phÈm míi do doanh nghiÖp s¶n xuÊt, bëi v× quy ®Þnh tr­íc ®©y vÒ ®¨ng ký chÊt l­îng ®· hÕt hiÖu lùc, nh­ng ch­a ban hµnh quy ®Þnh míi thay thÕ,vv… §iÒu ®¸ng nhÊn m¹nh lµ thùc tÕ cho thÊy râ rµng c¸c c¬ quan hµnh chÝnh nhµ n­íc, nh×n chung, ch­a chñ ®éng ph¸t hiÖn, söa ®æi quy ®Þnh bÊt hîp lý nh»m t¹o thuËn lîi cho ng­êi d©n vµ doanh nghiÖp. Lèi lµm viÖc thiªn vÒ an toµn, dµnh thuËn lîi, quyÒn lîi vÒ cho m×nh, c¬ quan m×nh, ®Èy khã kh¨n vÒ cho c¬ quan kh¸c vµ cho doanh nghiÖp vÉn cßn kh¸ phæ biÕn. Vµ viÖc thµnh lËp mét tæ c«ng t¸c xö lý mét sè vô ®iÓn h×nh nh­ nªu ë trªn lµ viÖc rÊt cÇn thiÕt cho c¸c doanh nghiÖp. IV. TiÕp tôc hoµn tÊt c¸c c«ng t¸c triÓn khai thi hµnh LuËt Doanh nghiÖp 1. TiÕp tôc phæ biÕn tuyªn truyÒn LuËt Doanh nghiÖp ChÝnh phñ cÇn dµnh th× giê ®Ó bµn vÒ ®¸nh gi¸ 2 n¨m thi hµnh LuËt Doanh nghiÖp, th¶o luËn kü ®Ó thèng nhÊt vÒ nh÷ng mÆt ®­îc, ch­a ®­îc, nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm vµ gi¶i ph¸p, tr¸ch nhiÖm cña tõng Bé trong viÖc tæ chøc thi hµnh LuËt Doanh nghiÖp, tõ ®ã, cã sù thèng nhÊt chØ ®¹o hµnh ®éng thùc hiÖn ®Çy ®ñ néi dung LuËt Doanh nghiÖp nãi riªng, vµ nh÷ng chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p c¶i thiÖn m«i tr­êng kinh doanh nãi chung. Giao Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ tæ chøc phæ biÕn qu¸n triÖt ®Çy ®ñ nh÷ng mÆt ®­îc, ch­a ®­îc, nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm vµ chñ tr­¬ng, gi¶i ph¸p cña ChÝnh phñ vÒ tiÕp tôc triÓn khai thi hµnh LuËt Doanh nghiÖp. C¸c Bé, Uû ban nh©n d©n c¸c cÊp, c¸c tæ chøc §¶ng, c¸c tæ chøc chÝnh trÞ-x· héi, c¸c hiÖp héi, c¸c tr­êng ®¹i häc, c¸c c¬ quan th«ng tin ®¹i chóng tiÕp tôc tuyªn truyÒn, phæ biÕn, trao ®æi mét c¸ch cã hÖ thèng vÒ: Nh÷ng ®æi míi trong quan ®iÓm cña §¶ng vÒ kinh tÕ t­ nh©n ®· ®­îc thÓ hiÖn trong NghÞ QuyÕt §¹i héi lÇn thø IX; HiÕn ph¸p bæ sung, söa ®æi; néi dung NghÞ quyÕt Héi nghÞ Trung ­¬ng 5 kho¸ IX vÒ tiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n. Néi dung, vai trß vµ vÞ trÝ cña LuËt Doanh nghiÖp trong hÖ thèng ph¸p luËt n­íc ta; vÒ nh÷ng ®æi míi cña LuËt doanh nghiÖp, vÒ yªu cÇu ®æi míi ph­¬ng thøc qu¶n lý vµ n©ng cao n¨ng lùc cña c¬ quan nhµ n­íc cho phï hîp víi nh÷ng thay ®æi trong néi dung cña LuËt Doanh nghiÖp. Vai trß, ý nghÜa vµ gi¸ trÞ cña nghÒ, kinh doanh vµ doanh nh©n trong x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc; nh÷ng khã kh¨n, vÊt v¶ vµ rñi ro cña doanh nh©n; v¨n ho¸ vµ chuÈn mùc ®¹o ®øc kinh doanh, v.v... 2. T¨ng c­êng qu¶n lý vµ hç trî ho¹t ®éng doanh nghiÖp sau khi thµnh lËp §èi víi c¸c tØnh, thµnh phè (xÐt thÊy cÇn thiÕt) Uû ban nh©n d©n tØnh, thµnh phè ®ã ban hµnh quy chÕ phèi hîp gi¸m s¸t vµ hç trî doanh nghiÖp sau ®¨ng ký gåm Ýt nhÊt c¸c néi dung sau ®©y: Tr­íc hÕt, c¸n bé chñ chèt cña c¸c Së, c¸n bé tõ cÊp phã tr­ëng phßng trë lªn cña Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn ph¶i tham gia tËp huÊn, nghiªn cøu hiÓu ®Çy ®ñ vµ ®óng néi dung LuËt Doanh nghiÖp vµ c¸c quy ®Þnh h­íng dÉn thi hµnh. ThiÕt lËp hÖ thèng tæ chøc hç trî vµ gi¸m s¸t doanh nghiÖp, bao gåm: (i) ë tÊt c¶ c¸c Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ ph¶i lËp phßng ®¨ng ký kinh doanh víi chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ c¸ch thøc lµm viÖc ®óng nh­ quy ®Þnh cña LuËt Doanh nghiÖp, ®ång thêi n©ng cao n¨ng lùc cña phßng nµy trªn tÊt c¶ c¸c mÆt; (ii) thµnh lËp bé phËn chuyªn tr¸ch ë cÊp huyÖn vÒ ®¨ng ký kinh doanh thuéc phßng kinh tÕ hoÆc phßng kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­, víi tõ 3 ®Õn 5 c¸n bé cã ®ñ n¨ng lùc cÇn thiÕt; (iii) V¨n phßng uû ban vµ c¸c Së ®Òu thµnh lËp bé phËn chuyªn tr¸ch theo dâi vÒ ®¨ng ký kinh doanh vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp sau ®¨ng ký. Khi ®¨ng ký kinh doanh, phßng ®¨ng ký kinh doanh göi b¶n sao hå s¬ ®¨ng ký kinh doanh ®Õn c¸c Së, Uû ban nh©n d©n quËn, huyÖn t­¬ng øng; nÕu cã m¹ng, th× göi qua m¹ng. Bé phËn chuyªn tr¸ch ë c¸c Së, Uû ban nh©n d©n quËn huyÖn th­êng xuyªn cËp nhËt, theo dâi, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, ph¸t hiÖn c¸c nhu cÇu, vÊn ®Ò khã kh¨n vµ c¶ c¸c sai ph¹m cña doanh nghiÖp. §Þnh kú hµng quý Uû ban nh©n d©n tØnh (Chñ tÞch hoÆc Phã Chñ tÞch th­êng trùc) tæ chøc häp giao ban víi l·nh ®¹o c¸c Së, Uû ban nh©n d©n quËn, huyÖn bµn vÒ nh÷ng khã kh¨n, vÊn ®Ò cña doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn, quyÕt ®Þnh c¸c ph­¬ng ¸n gi¶i quyÕt theo thÈm quyÒn hoÆc b¸o c¸o xin ý kiÕn c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn ë Trung ­¬ng. Tr­êng hîp cÇn thiÕt Uû ban nh©n d©n cã thÓ triÖu tËp häp ®ét xuÊt. Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ cã thÓ lµm vai trß c¬ quan phèi hîp, chuÈn bÞ tµi liÖu vµ néi dung cña c¸c kú häp nãi trªn. Héi nghÞ còng cã thÓ bµn c¸c vÊn ®Ò chuyªn ngµnh, hoÆc vïng. Trong tr­êng hîp nµy, Së hoÆc Uû ban nh©n d©n quËn, huyÖn t­¬ng øng trùc tiÕp chuÈn bÞ néi dung vµ tr×nh bµy. KÕt qu¶ cña héi nghÞ lµ nghÞ quyÕt, hoÆc quyÕt ®Þnh cña Uû ban nh©n d©n. Tr­êng hîp cÇn thiÕt tr×nh Héi ®ång nh©n d©n ra NghÞ quyÕt. 3. T¨ng c­êng ho¹t ®éng cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, Tæ c«ng t¸c thi hµnh LuËt Doanh nghiÖp trong viÖc triÓn khai thùc hiÖn LuËt Doanh nghiÖp. §Ò nghÞ Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, Tæ c«ng t¸c thi hµnh LuËt Doanh nghiÖp tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc sau: Phèi hîp víi v¨n phßng ChÝnh phñ, Bé t­ ph¸p tËp hîp ®¸nh gi¸ c¸c quy ®Þnh ch­a cô thÓ, kh«ng cßn phï hîp trong nghÞ ®Þnh h­íng dÉn thi hµnh LuËt Doanh nghiÖp, ®ång thêi kiÕn nghÞ bæ sung, söa ®æi. Xem xÐt vµ kiÕn nghÞ tiÕp tôc bµi bá c¸c lo¹i giÊy phÐp kh«ng cÇn thiÕt. Phèi hîp víi Tæng côc H¶i quan, Tæng côc Thèng kª vµ c¸c c¬ quan kh¸c cã liªn quan x©y dùng ban hµnh danh môc ngµnh, nghÒ ®¨ng ký kinh doanh. ChØ ®¹o cñng cè hÖ thèng c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh trªn toµ quèc, ®Èm b¶o cã hÖ thèng tæ chøc t­¬ng ®èi thèng nhÊt, cã ®ñ c¸n bé vµ ph­¬ng tiÖn cÇn thiÕt. Hoµn thµnh vÒ c¨n b¶n viÖc x©y dùng hÖ thèng th«ng tin doanh nghiÖp toµn quèc. Phèi hîp víi V¨n phßng ChÝnh phñ, phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam, Tæ c«ng t¸c thi hµnh luËt doanh nghiÖp, Bé T­ ph¸p tiÕp tôc tuyªn truyÒn phæ biÕn LuËt Doanh nghiÖp, c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh, nhÊt lµ ®èi víi céng ®ång doanh nghiÖp. 4. TiÕn tíi x©y dùng vµ l­u tr÷ hå s¬ t­ ph¸p c«ng d©n. Bé t­ ph¸p chñ tr×, phèi hîp víi Bé C«ng an vµ c¸c c¬ quan kh¸c cã liªn quan nghiªn cøu x©y dùng hÖ thèng cËp nhËt vµ l­u trÜ hå s¬ t­ ph¸p c«ng d©n ®Ó thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc cÇn thiÕt trong qu¶n lý nhµ n­íc, trong ®ã cã c«ng t¸c ®¨ng ký kinh doanh. 5. TiÕn hµnh ®­a LuËt Doanh nghiÖp vÒ vïng n«ng th«n §©y lµ ph­¬ng h­íng chÝnh s¸ch võa cÊp b¸ch tr­íc m¾t, võa c¬ b¶n l©u dµi. BiÖn ph¸p cô thÓ bao gåm: TØnh uû, Uû ban nh©n d©n c¸c tØnh ph¶i nhËn thøc râ vµ coi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n nãi riªng vµ d©n doanh nãi chung lµ träng t©m chiÕn l­îc ë ®Þa ph­¬ng vµ viÖc ®­a LuËt Doanh nghiÖp ph¸t huy t¸c dông trªn ph¹m vi ®Þa ph­¬ng lµ c«ng cô träng t©m thùc hiÖn chiÕn l­îc ®ã. Uû ban nh©n d©n tØnh chØ ®¹o (lËp Tæ c«ng t¸c th­êng trùc) c¸c Së gi¶i quyÕt c¸c v­íng m¾c cña doanh nghiÖp víi c¬ quan nhµ n­íc trong ngµy, tr­êng hîp ®Æc biÖt, kh«ng qu¸ 3 ngµy. Tuyªn truyÒn réng r·i ®Ó nh©n d©n, nhÊt lµ nh÷ng ng­êi cã ý ®Þnh kinh doanh, hiÓu ®­îc sù thay ®æi c¬ b¶n nµy trong lÒ lèi lµm viÖc cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc ®Þa ph­¬ng ®Ó hä ñng hé, h­ëng øng vµ gi¸m s¸t thùc hiÖn. Së nµo, c¸ nh©n nµo chËm trÔ th× phª b×nh, nh¾c nhë ngay tr­íc c«ng luËn. ChØ ®¹o (cã thÓ lËp Tæ c«ng t¸c hoÆc giao mét Së chñ tr×) nghiªn cøu ph¸t hiÖn vµ tËp hîp c¸c rµo c¶n ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh - tøc lµ khã kh¨n tõ bªn ngoµi (bao gåm: tËp qu¸n, thãi quen, v¨n ho¸, thÓ chÕ, chÝnh s¸ch, v.v...) vµ khã kh¨n néi t¹i bªn trong cña doanh nghiÖp; trªn c¬ së ®ã, x©y dùng ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng hç trî doanh nghiÖp trªn ph¹m vi ®Þa ph­¬ng. X©y dùng vµ triÓn khai ch­¬ng tr×nh khëi sù doanh nghiÖp, víi c¸c ho¹t ®éng cã thÓ bao gåm: (i) Giíi thiÖu tiÒm n¨ng vµ c¬ héi kinh doanh ë ®Þa ph­¬ng, th¸i ®é chÝnh trÞ cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc ®Þa ph­¬ng ®èi víi nh÷ng ng­êi ®Õn kinh doanh t¹i ®Þa ph­¬ng, c¸c chÝnh s¸ch hç trî cña ®Þa ph­¬ng ®èi víi ng­êi khëi nghiÖp kinh doanh t¹i ®Þa ph­¬ng. C¸c "chiÕn dÞch" tuyªn tuyÒn thùc hiÖn nh»m vµo c¸c nhµ kinh doanh tiÒm n¨ng ë c¸c thµnh phè lín, c¸c tr­êng ®¹i häc, trung häc chuyªn nghiÖp, c¸c tæ chøc n­íc ngoµi, kÓ c¶ phi chÝnh phñ, ng­êi n­íc ngoµi vµ viÖt kiÒu; vµ d©n c­ ë ®Þa ph­¬ng. (ii) T×m kiÕm, tËp hîp nh÷ng tæ chøc c¸ nh©n cã ý muèn nghiªn cøu vµ lËp doanh nghiÖp, thùc hiÖn ®Çu t­ vµo ®Þa ph­¬ng, t×m hiÓu nhu cÇu, v­íng m¾c cña hä ®Ó ®éng viªn vµ gióp ®ì kÞp thêi; (iii) Hç trî tÊt c¶ c¸c thñ tôc cÇn thiÕt ®èi víi c¸ nh©n, tæ chøc thµnh lËp doanh nghiÖp, thùc hiÖn ®Çu t­ ®Ó ho¹t ®éng kinh doanh cña hä nhanh chãng ®­îc b¾t ®Çu; (iv) TiÕp tôc theo dâi, ph¸t hiÖn khã kh¨n, cïng doanh nghiÖp gi¶i quyÕt c¸c khã kh¨n, v­íng m¾c trong ph¹m vi n¨ng lùc vµ thÈm quyÒn cña ChÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng; (v) Xö lý kû luËt nghiªm ®èi víi c¸n bé vi ph¹m LuËt Doanh nghiÖp hoÆc g©y khã kh¨n phiÒn hµ, kh«ng gi¶i quyÕt kÞp thêi v­íng m¾c cho doanh nghiÖp trong ph¹m vi chøc n¨ng vµ thÈm quyÒn, hoÆc biÕt ®­îc khã kh¨n, v­íng m¾c mµ kh«ng b¸o c¸o. X©y dùng c¸c tiÓu khu c«ng nghiÖp hoÆc "v­ên ­¬m" doanh nghiÖp nh»m t¹o c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi, dÔ dµng víi chi phÝ hîp lý, gióp doanh nghiÖp gi¶m chi phÝ ho¹t ®éng trong nh÷ng n¨m ®Çu míi thµnh lËp. 6. Kh¾c phôc mét b­íc thanh tra, kiÓm tra chång chÐo g©y khã kh¨n, tèn kÐm cho doanh nghiÖp, ®ång thêi n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý nhµ n­íc. §Ò nghÞ thanh tra Nhµ n­íc tr­íc m¾t h­íng dÉn chØ ®¹o thùc hiÖn tèt NghÞ ®Þnh sè 61/1998/N§-CP vÒ thanh tra, kiÓm tra doanh nghiÖp, nhÊt lµ sù phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn ®Ó gi¶m bít chång chÐo, trïng lÆp thanh tra, kiÓm tra doanh nghiÖp. Chñ tr×, phèi hîp víi Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, Bé t­ ph¸p, V¨n phßng ChÝnh phñ, Ban Tæ chøc C¸n bé ChÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan cã liªn quan cÇn sím hoµn thµnh vµ kiÕn nghÞ söa ®æi, bæ sung hÖ thèng c¸c quy ®Þnh vÒ thanh tra, kiÓm tra doanh nghiÖp, trong ®ã xin l­u ý mét sè ®iÓm sau: Ph©n biÖt râ “thanh tra” ,“kiÓm tra”, “®iÒu tra”. X¸c ®Þnh râ”c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn” trong thanh tra, kiÓm tra theo h­íng giíi h¹n vµo nh÷ng viÖc vµ lÜnh vùc nhÊt thiÕt Nhµ n­íc ph¶i duy tr× quyÒn thanh tra, kiÓm tra ®Ó b¶o vÖ lîi Ých cña Nhµ n­íc vµ lîi Ých cña x· héi. X¸c ®Þnh néi dung vµ ph¹m vi tõng lo¹i thanh tra, kiÓm tra. X¸c ®Þnh râ tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ vµ kÕt luËn vÒ c¸c kÕt qu¶ thanh tra, kiÓm tra. kÕt luËn LuËt Doanh nghiÖp 1999 ra ®êi thay thÕ cho LuËt c«ng ty vµ LuËt Doanh nghiÖp t­ nh©n söa ®æi ®¸nh dÊu mét b­íc ngoÆt quan träng trong c«ng cuéc ®æi míi t­ duy kinh tÕ. Ho¹t ®éng kinh tÕ hai n¨m qua cã nhiÒu khëi s¾c, nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc ®ang ®i dÇn tíi héi nhËp. §ã chÝnh lµ nh÷ng thµnh tùu to lín mµ LuËt Doanh nghiÖp ®¹t ®­îc trong suèt gÇn ba n¨m qua. NÕu nh­ tr­íc ®©y, NghÞ quyÕt kho¸ 10 ®· gãp phÇn quan träng ®Ó gi¶i phãng søc s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖp, th× ngµy nay, trong c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸, chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, d­êng nh­ LuËt Doanh nghiÖp còng ®­îc d­ luËn quèc tÕ quan t©m ñng hé nh­  mét chÝnh s¸ch ®óng ®¾n ®Ó c¸c n­íc ph¸t triÓn cã thÓ tham kh¶o. Song bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu vµ tiÕn bé, cßn rÊt nhiÒu viÖc ph¶i tiÕp tôc triÓn khai ®Ó thi hµnh ®óng vµ ®Çy ®ñ tinh thÇn vµ néi dung cña LuËt Doanh nghiÖp. Kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy ®· lÇn l­ît tr×nh bµy tõ lÞch sö h×nh thµnh LuËt Doanh nghiÖp ®Õn thùc tiÔn ¸p dông nh÷ng n¨m qua vµ cuèi cïng lµ ®Ò xuÊt mét vµi ý kiÕn víi mong muèn LuËt Doanh nghiÖp ®i vµo thùc tiÔn nh÷ng n¨m tíi cã thÓ gÆt h¸i ®­îc nhiÒu thµnh tùu h¬n. Nh÷ng ®¸nh gi¸ vÒ thùc tiÔn ¸p dông LuËt Doanh nghiÖp nh÷ng n¨m qua chØ lµ nh÷ng ®¸nh gi¸ ban ®Çu. LuËt Doanh nghiÖp míi ®­îc ban hµnh c¸ch ®©y hai n¨m vµ ®ã ch­a ph¶i lµ kho¶ng thêi gian ®ñ ®Ó mét luËt thùc sù ph¸t huy hÕt t¸c dông. Trong thêi gian tíi ch¾c ch¾n cßn nhiÒu vÊn ®Ò ph¸t sinh mµ b¶n kho¸ luËn ch­a cËp nhËt ®­îc. §ã lµ nh÷ng h¹n chÕ cña ®Ò tµi nµy. T¸c gi¶ hy väng, nh÷ng ph©n tÝch trong ph¹m vi ®Ò tµi kho¸ luËn nµy sÏ gãp phÇn nhá bÐ vµo nh÷ng hiÓu biÕt chung vÒ ph¸p luËt c«ng ty vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó luËt tiÕp tôc ph¸t huy t¸c dông trong thêi gian tíi. tµi liÖu tham kh¶o V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII - §¶ng Céng s¶n ViÖt nam –NXB ChÝnh trÞ quèc gia – Hµ néi 1996. LuËt Doanh nghiÖp cña n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt nam – NXB ChÝnh trÞ quèc gia 1999. NguyÔn ThÞ M¬, Hoµng Ngäc ThiÕt – Gi¸o tr×nh ph¸p luËt trong ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i – NXB Gi¸o dôc 1997. Gi¸o tr×nh LuËt kinh kÕ – Tr­êng ®¹i häc LuËt Hµ néi - NXB Gi¸o dôc – Hµ néi1997. T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ Ph¸p luËt – ViÖn nghiªn cøu Nhµ n­íc vµ Ph¸p luËt – Trung t©m Khoa häc vµ x· héi nh©n v¨n Quèc gia (2001-2002) T¹p chÝ D©n chñ vµ Ph¸p luËt – Bé T­ Ph¸p (2001-2002) T¹p chÝ LuËt häc (2001-2002) Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt nam (2000-2001) B¸o diÔn ®µn doanh nghiÖp (2001-2002) B¸o diÔn doanh nghiÖp (2001-2002) T¹p chÝ ph¸p lý – Héi luËt gia ViÖt Nam Thùc hiÖn LuËt Doanh nghiÖp - KÕt qu¶, vÊn ®Ò vµ kiÕn nghÞ gi¶i ph¸p – Dù ¸n VIE 01/025 LuËt Doanh nghiÖp vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh – Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ Quèc gia Hµ néi 2000 LuËt Doanh nghiÖp vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh – Nhµ xuÊt b¶n Giao th«ng VËn t¶i Hµ néi 2001 205 c©u hái - ®¸p vÒ LuËt Doanh nghiÖp – Nhµ xuÊt b¶n Giao th«ng VËn t¶i 2002.