Khóa luận Thực trạng công tác xây dựng đời sống văn hóa cơ sở tại phường Trung văn, quận Nam từ liêm, thành phố Hà Nội

TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA HÀ NỘI KHOA QUẢN LÝ VĂN HÓA – NGHỆ THUẬT ---------------------- THỰC TRẠNG CÔNG TÁC XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA CƠ SỞ TẠI PHƯỜNG TRUNG VĂN, QUẬN NAM TỪ LIÊM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ VĂN HOÁ - NGHỆ THUẬT Giảng viên hướng dẫn : TS. PHẠM BÍCH HUYỀN Sinh viên thực hiện : TRẦN THỊ THANH TÂM Lớp : QLVH 13C Hà Nội – 2016 LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành bài khóa luận của mình, trước tiên em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến các thầy cô giáo trong trường Đại học Văn hóa Hà Nội đã trang bị hành trang, kiến thức bổ ích cho em trong suốt quá trình học tập, làm và hoản thiện bài khóa luận này. Đặc biệt em xin được gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới cô giáo Phạm Bích Huyền, giảng viên khoa Quản lý văn hóa nghệ thuật, người đã trực tiếp hướng dẫn tận tình cho em suốt quá trình làm bài khóa luận. Em cũng xin cảm ơn các cán bộ tại Ủy ban nhân dân phường Trung Văn, quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội đã nhiệt tình cung cấp tài liệu và thông tin giúp em hoàn thành bài khóa luận này. Sau cùng em xin được gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất tới gia đình và bạn bè đã ủng hộ, động viên em trong suốt thời gian qua. Mặc dù rất cố gắng nhưng do hạn chế về kiến thức và thời gian nên khóa luận của em không tránh khỏi những thiếu sót. Bởi vậy em rất mong nhận được sự đóng góp của quý thầy cô và bạn bè để bài viết được hoàn thiện hơn nữa. Em xin chân thành cảm ơn! Sinh viên Trần Thị Thanh Tâm MỤC LỤC MỞ ĐẦU ...................................................................................................... 3 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 3 2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................ 4 3. Mục tiêu nghiên cứu ..................................................................................... 5 4. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................. 5 5. Đóng góp của đề tài ...................................................................................... 5 6. Cấu trúc của đề tài ......................................................................................... 6 CHƯƠNG 1. LÝ LUẬN VỀ XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA CƠ SỞ VÀ KHÁI QUÁT VỀ PHƯỜNG TRUNG VĂN, QUẬN NAM TỪ LIÊM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ............................................................................................... 7 1.1. Lý luận về xây dựng đời sống văn hóa cơ sở ............................................ 7 1.1.1. Một số khái niệm .................................................................................... 7 1.1.2. Nội dung xây dựng đời sống văn hóa cơ sở .......................................... 12 1.1.3. Vai trò của việc xây dựng đời sống văn hóa cơ sở ............................... 15 1.2. Khái quát về phường Trung Văn, quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội17 1.2.1. Đặc điểm tự nhiên ................................................................................. 17 1.2.2. Đặc điểm kinh tế, văn hóa – xã hội ....................................................... 20 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA CƠ SỞ PHƯỜNG TRUNG VĂN, QUẬN NAM TỪ LIÊM, HÀ NỘI ..................24 2.1. Cơ sở và nguồn lực cho công tác xây dựng đời sống văn hoá cơ sở ở phường Trung Văn ....................................................................................................... 24 2.1.1. Văn bản hành chính .............................................................................. 24 2.1.2. Ban chỉ đạo ............................................................................................ 26 2.1.3. Đội ngũ cán bộ ...................................................................................... 27 2.2. Một số hoạt động xây dựng đời sống văn hoá cơ sở ở phường Trung Văn28 2.2.1. Hoạt động thông tin cổ động, phát thanh .............................................. 28 2.2.2. Hoạt động văn nghệ quần chúng – thể dục thể thao ............................. 34 2.2.3. Hoạt động bảo tồn, bảo tàng văn hóa truyền thống .............................. 36 2.2.4. Hoạt động nhà văn hóa, câu lạc bộ ....................................................... 40 2.2.5. Công tác xây gia đình văn hóa, đơn vị văn hóa .................................... 42 2.3. Đánh giá công tác xây dựng đời sống văn hóa cơ sở phường Trung Văn50 2.3.1. Thành tựu .............................................................................................. 50 2.3.2. Hạn chế ................................................................................................. 53 2.3.3. Nguyên nhân ......................................................................................... 54 CHƯƠNG 3. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA CƠ SỞ PHƯỜNG TRUNG VĂN .56 3.1. Phương hướng .......................................................................................... 56 3.1.1. Phương hướng của Đảng và Nhà nước ................................................. 56 3.1.2. Phương hướng mục tiêu của phường Trung Văn ................................. 58 3.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác xây dựng đời .......... 60 sống văn hóa cơ sở ở phường Trung Văn ....................................................... 60 3.2.1. Tăng cường quản lý nhà nước về văn hoá và nâng cao nhận thức của người dân ................................................................................................................... 60 3.2.2. Đa dạng hóa, kết hợp nhiều hình thức sinh hoạt văn hoá và duy trì, phát triển các loại hình văn hoá lành mạnh, gắn liền với việc bảo tồn và giữ gìn bản sắc văn hoá truyền thống .............................................................................................. 62 3.2.3. Phát huy sức mạnh cộng đồng dân cư để xây dựng văn hoá, văn minh khu dân cư .............................................................................................................. 63 3.2.4. Xây dựng và hoàn thiện các thiết chế văn hóa trên địa bàn phường .... 64 KẾT LUẬN .................................................................................................66 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................69 PHỤ LỤC ....................................................................................................71 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Văn hóa giữ vị trí rất quan trọng trong đời sống xã hội và tác động đến hầu hết các lĩnh vực, văn hóa quyết định đến giáo dục nhân cách, bồi dưỡng đạo đức, phẩm chất tình cảm, năng lực thẩm mỹ, thỏa mãn các nhu cầu tinh thần cho con người. Văn hóa góp phần quan trọng cho phát triển kinh tế, đặc biệt trong quá trình gia nhập thị trường quốc tế của Việt Nam. Trong sự nghiệp đó thì văn hóa là trọng tậm “Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu vừa là động lực thúc đẩy kinh tế – xã hội”[3,tr110].Góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nhận thức đúng vai trò, vị trí của công tác văn hóa sẽ là điều kiện để nền văn hóa trở thành nền tảng cho sự phát triển xã hội. Đời sống văn hóa là một vấn đề lớn trong quá trình xây dựng nền văn hóa xã hội chủ nghĩa, xây dựng con người xã hội chủ nghĩa. Văn hóa nghệ thuật là một mặt trận quan trọng trong sự nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa. Đời sống văn hóa là một bộ phận của đời sống xã hội, nó đóng góp vào đời sống văn hóa của một dân tộc, một cộng đồng trong tiến trình lịch sử xã hội. Phát triển đời sống văn hóa không chỉ đáp ứng nhu cầu tinh thần của xã hội, mà còn là động lực thúc đẩy sự phát triển của xã hội. Nghị quyết 05 (khóa VIII) của Bộ Chính trị Ban chấp hành Trung Ương Đảng đặc biệt quan tâm đến vấn đề văn hóa đời sống, văn hóa cơ sở và khẳng định đây là một nhiệm vụ của cách mạng tư tưởng văn hóa,..cần phải đưa văn hóa thâm nhập vào cuôc sống hàng ngày của người dân. Đến Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ X, quan điểm đó được nhấn mạnh “Tiếp tục phát triển sâu rộng và nâng cao chất lượng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, phát triển văn hóa gắn kết chặt chẽ và đồng bộ hơn với phát triển kinh tế-xã hội, làm cho văn hóa thấm sâu vào mọi lĩnh vực của đời sống xã hội” [4,tr106]. Trung Văn vốn là một xã nông nghiệp của huyện Từ Liêm, cho đến ngày 27 tháng 12 năm 2013, thực hiện theo Nghị Quyết 132/NQ-CP về việc điều chỉnh địa giới hành chính huyện Từ Liêm để thành lập 02 quận và 23 phường thuộc thành phố Hà Nội, phường Trung Văn đã được thành lập trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên và nhân khẩu của xã Trung Văn cũ. Trong thời kỳ đổi mới, hội nhập quốc tế của đất nước, Trung Văn cũng đang từng bước chuyển mình theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Dưới sự tác động của hiện đại hóa, công nghiệp hóa theo cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa xuất hiện những thời cơ thuận lợi cũng như những khó khăn thách thức và cả mặt tiêu cực hạn chế. Những năm gần đây, nền kinh tế và văn hóa của phường đã có nhiều phát triển, tuy nhiên vẫn chưa thực sự vững chắc và toàn diện. Đặc biệt trên lĩnh vực văn hóa thì vấn đề về đạo đức, lối sống, nếp sống, phong tục tập quán, văn hóa truyền thống tốt đẹp đang có nguy cơ biến dạng. Do công tác xây dựng đời sống văn hoá ở cơ sở có rất nhiều hoạt động, nhưng trong khuôn khổ của một khoá luận tốt nghiệp bậc đại học, khoá luận sẽ đi sâu tìm hiểu 05 hoạt động chính sau: thông tin cổ động, phát thanh, văn nghệ quần chúng – thể dục thể thao, bảo tồn, bảo tàng văn hóa truyền thống, hoạt động của nhà văn hóa, câu lạc bộ và công tác xây dựng gia đình văn hóa, đơn vị văn hóa Chính vì những lý do trên, tôi chọn đề tài “Thực trạng công tác xây dựng đời sống văn hóa cơ sở tại phường Trung Văn, quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội” làm khóa luận tốt nghiệp cử nhân của mình 2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 2.1. Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động xây dựng đời sống văn hóa cơ sở ở phường Trung Văn, quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội. 2.2. Phạm vi nghiên cứu: Các hoạt động thông tin cổ động, phát thanh, văn nghệ quần chúng – thể dục thể thao, bảo tồn, bảo tàng văn hóa truyền thống, hoạt động của nhà văn hóa, câu lạc bộ và công tác xây dựng gia đình văn hóa và đơn vị văn hóa tại phường Trung Văn trong 05 năm (2010-2014). 3. Mục tiêu nghiên cứu - Hệ thống hoá các vấn đề lý luận về xây dựng đời sống văn hoá cơ sở ở cấp phường - Khảo sát và phân tích, đánh giá thực trạng xây dựng đời sống văn hóa cơ sở tại Phường Trung Văn - Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động xây dựng đời sống văn hóa cơ sở tại địa phương 4. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp tổng hợp, so sánh - Phương pháp điền dã, nghiên cứu tài liệu - Phương pháp phỏng vấn, ghi chép tại địa phương 5. Đóng góp của đề tài - Hệ thống hoá những vấn đề lý luận về xây dựng đời sống văn hoá cơ sở thuộc ngành Quản lý văn hoá - Khóa luận tốt nghiệp mang tính chất hệ thống các thông tin về phường Trung Văn ngày nay (trước đây là xã Trung Văn) - Khóa luận góp phần tổng kết thực tiễn, nghiên cứu và làm rõ công tác xây dựng đời sống văn hóa cơ sở phường Trung Văn để thấy được điểm mạnh cũng như những hạn chế trong quá trình thực hiện - Khóa luận là tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu sau này về địa phương và về ngành Quản lý văn hoá 6. Cấu trúc của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, khóa luận được chia thành 3 chương: Chương 1: Lý luận về xây dựng đời sống văn hóa cơ sở và khái quát về phường Trung Văn, quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội Chương 2: Thực trạng xây dựng đời sống văn hóa ởphường Trung Văn, quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội Chương 3: Phương hướng và giải pháp nâng cao hiệu quả xây dựng đời sống văn hóa cơ sở phường Trung Văn, quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bộ văn hóa thông tin (2005), Chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa giai đoạn 2006-2010, Hà Nội. 2. Cục Văn hóa thông tin cơ sở (2000), Hỏi đáp xây dựng làng văn hóa, gia Đặng Mạnh Cường (1997), Tổ chức và hoạt động thông tin lưu động, Nxb Thanh niên, Hà Nội. 3. Đảng Cộng sản Việt Nam (1998), Văn kiện Hội nghị lần thứ năm khóa VIII, Nxb CTQG. 4. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb CTQG. 5. Phạm Duy Đức, Quan điểm của Đảng, Nhà nước về phát triển văn hóa, xây dựng con người trong giai đoạn mới. 6. Nguyễn Văn Huy (1998), Xây dựng nền văn hóa mới ở nước ta hiện nay, Hà Nội. 7. Phòng VH-TT phường Trung Văn (2013),Quy ước làng Trung Văn. 8. Phòng VH-TT phường Trung Văn (2015),Chương trình Phát triển văn hóa, cải cách hành chính giai đoạn 2015-2010 phường Trung Văn. 9. Phòng VH-TT phường Trung Văn (2014),Tổng kết 05 năm xây dựng đời sống văn hóa cơ sở tại phường Trung Văn (năm 2010-2014). 10. Nguyễn Hữu Thức (2007), Một số kinh nghiệm quản lý và hoạt động tư tưởng- văn hóa, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội. 11. Tập thể tác giả Viện Văn hóa, Mấy vấn đề về xây dựng đời sống văn hóa cơ sở hiện nay, NXB Văn hóa, Hà Nội. 12. Tập thể tác giả Viện Văn hóa (1984), Xây dựng đời sống Văn hóa cơ sở, NXB Văn hóa, Hà Nội. 13. Hoàng Vinh (1999), Mấy vấn đề lý luận và thực tiễn xây dựng đời sống văn hóa ở nước ta, NXB Văn hóa thông tin, Hà Nội.