Khóa luận Tổ hợp hanoi creative city dưới góc nhìn công nghiệp văn hoá

1 TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA HÀ NỘI KHÓA LUẬN CỬ NHÂN VĂN HÓA HỌC CHUYÊN NGÀNH: VĂN HÓA TRUYỀN THÔNG TỔ HỢP HANOI CREATIVE CITY DƯỚI GÓC NHÌN CÔNG NGHIỆP VĂN HOÁ Giảng viên hướng dẫn: TS. Đặng Hoài Thu Sinh viên thực hiện: Trần Thị Phương Thuý Lớp: VHH4B Khóa học: 2012 - 2016 HÀ NỘI - 2016 2 LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian học tập cho tới khi hoàn thành khóa luận tốt nghiệp, tôi đã nhận được sự giúp đỡ của gia đình, bạn bè và thầy cô. Với lòng biết ơn sâu sắc nhất, tôi xin gửi lời cảm ơn tới các giảng viên của trường Đại học Văn hóa Hà Nội, đặc biệt là các thầy cô trong khoa Văn hóa học. Trong thời gian học tập tại đây, tôi đã thu nhận được nhiều kiến thức bổ ích, làm tiền đề để viết khóa luận tốt nghiệp này. Tôi xin chân thành cảm ơn TS. Đặng Hoài Thu, giảng viên trực tiếp hướng dẫn cho khóa luận tốt nghiệp này. Nhờ có cô định hướng, chỉ bảo và góp ý, tôi mới có thể mở rộng kiến thức về công nghiệp văn hóa, hoàn thiện khóa luận. Một lần nữa, cảm ơn cô rất nhiều. Bên cạnh đó, tôi cũng gửi lời cảm ơn tới các anh chị của khoa Sau đại học – Viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam đã tạo điều kiện cho tôi khi tham gia thực tập ở đây để tôi có thêm thời gian và tư liệu hoàn thành khóa luận tốt nghiệp. Khóa luận này sẽ không tránh khỏi những thiếu sót, tôi mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các thầy cô, cũng như các bạn trong khoa để có thể hoàn thiện hơn nữa. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 19/05/2016 Sinh viên Trần Thị Phương Thúy 3 MỤC LỤC Trang DANH MỤC BẢNG CHỮ VIẾT TẮT .................................................................... 5 MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 6 Chương 1 LÝ LUẬN CHUNG VỀ CÁC NGÀNH CÔNG NGHIỆP VĂN HÓA, KHÔNG GIAN SÁNG TẠO VÀ KHÁI QUÁT VỀ TỔ HỢP HANOI CREATIVE CITY .................................................................................. Error! Bookmark not defined. 1.1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ CÁC NGÀNH CÔNG NGHIỆP VĂN HÓA Error! Bookmark not defined. 1.1.1. Khái niệm Công nghiệp văn hóa ...... Error! Bookmark not defined. 1.1.2. Quy trình sản xuất của các ngành CNVHError! Bookmark not defined. 1.1.3. Đặc trưng của CNVH .......................... Error! Bookmark not defined. 1.1.4. CNVH ở Việt Nam hiện nay ............. Error! Bookmark not defined. 1.2. KHÔNG GIAN SÁNG TẠO ......................... Error! Bookmark not defined. 1.2.1. Khái niệm không gian sáng tạo ........ Error! Bookmark not defined. 1.2.2. Đặc trưng của không gian sáng tạo .. Error! Bookmark not defined. 1.2.3. Không gian sáng tạo ở Việt Nam ..... Error! Bookmark not defined. 1.3. TỔ HỢP HANOI CREATIVE CITY ........... Error! Bookmark not defined. 1.3.1. Quá trình hình thành ............................ Error! Bookmark not defined. 1.3.2. Sứ mệnh .................................................. Error! Bookmark not defined. Chương 2 THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ HỢP HANOI CREATIVE CITY .......................................................................... Error! Bookmark not defined. 2.1. CÁC HÌNH THỨC HOẠT ĐỘNG TẠI HNCCError! Bookmark not defined. 2.1.1. Hoạt động sáng tạo, hỗ trợ sáng tạo của HNCCError! Bookmark not defined. 2.1.2. Hoạt động triển lãm, tổ chức các sự kiện VH-NTError! Bookmark not defined. 2.1.3. Hoạt động vui chơi, giải trí và dịch vụ tại HNCCError! Bookmark not defined. 2.2. ĐÁNH GIÁ CHUNG ...................................... Error! Bookmark not defined. 2.2.1. HNCC khuyến khích hoạt động sáng tạo, phát triển sáng tạoError! Bookmark not defined. 4 2.2.2. Sự kết hợp kinh tế và văn hóa ........... Error! Bookmark not defined. 2.2.3. Cầu nối đưa nghệ thuật tới gần công chúngError! Bookmark not defined. 2.2.4. Động lực phát triển CNVH ................ Error! Bookmark not defined. 2.2.5. Hạn chế ................................................... Error! Bookmark not defined. Chương 3 MỘT SỐ PHÁT TRIỂN CNVH Ở VIỆT NAM QUA TRƯỜNG HỢP TỔ HỢP HANOI CREATIVE CITY ..................... Error! Bookmark not defined. 3.1. QUAN ĐIỂM ĐỊNH HƯỚNG CỦA ĐẢNG VÀ NHÀ NƯỚC VỀ PHÁT TRIỂN CÁC NGÀNH CNVH ................................. Error! Bookmark not defined. 3.2. GIẢI PHÁP NHẰM THÚC ĐẨY SỰ PHÁT TRIỂN CÁC NGÀNH CNVH THÔNG QUA TRƯỜNG HỢP HNCC .................. Error! Bookmark not defined. 3.2.1. Những vấn đề đặt ra đối với phát triển CNVH tại HNCCError! Bookmark not defined. 3.2.2. Một số giải pháp phát triển các ngành CNVH dựa vào không gian sáng tạo ........................................................ Error! Bookmark not defined. KẾT LUẬN ...................................................................... Error! Bookmark not defined. TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................ 12 PHỤ LỤC ......................................................................... Error! Bookmark not defined. 5 DANH MỤC BẢNG CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ CLB : Câu lạc bộ CNVH : Công nghiệp văn hóa HNCC : Hanoi Creative City UNCTAD : Hội nghị của Liên hợp quốc về thương mại và phát triển UNESCO : Tổ chức văn hóa, giáo dục Liên hợp quốc VH-NT : Văn hóa nghệ thuật 6 MỞ ĐẦU 1.! LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Hiện nay, công nghiệp văn hóa là một trong những ngành có vai trò quan trọng trong nền kinh tế tri thức, mang lại giá trị và lợi ích cho nhiều quốc gia trên thế giới. Không chỉ đem lại lợi ích kinh tế, CNVH còn góp phần không nhỏ trong việc truyền bá, bảo vệ và phát huy giá trị, bản sắc văn hóa của các quốc gia. Tuy nhiên, CNVH ở nước ta mới đang ở giai đoạn định hình, chậm chững phát triển những bước đầu. Là một phần nằm trong sự phát triển của CNVH hiện đang được quan tâm ở nhiều quốc gia, không chỉ ở riêng Việt Nam đó là các không gian sáng tạo. Không gian sáng tạo là nhu cầu hiện hữu, quan trọng trong quá trình phát triển CNVH ở Việt Nam. Những không gian này còn khá ít, khoảng hơn 40 không gian sáng tạo, chủ yếu chỉ tập trung ở thủ đô Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh. Những không gian này xuất hiện với nhiều dạng thức khác nhau, quy mô khác nhau. Tổ hợp Hanoi Creative City là một trong những không gian sáng tạo đó. Dưới con mắt của nhiều bộ phận công chúng và chính quyền , ý nghĩa của Hanoi Creative City cũng như nhiều không gian sáng tạo khác đang bị hiểu sai. Những không gian này bị coi như chốn ăn chơi giải trí rất đơn thuần của giới trẻ. Thêm nữa, việc ra đời những không gian sáng tạo này chủ yếu xuất phát từ đam mê của các cá nhân, doanh nghiệp nhỏ, trong khi ở Việt Nam lại chưa có cơ sở pháp lý rõ ràng cho các hoạt động tại các không gian sáng tạo. Tuy nhiên với những bước đầu mà khu tổ hợp này mang lại, có thể thấy nó đang đóng góp một phần không nhỏ cho sự phát triển của ngành CNVH còn non trẻ ở Việt Nam. 7 Ở phạm vi của khóa luận tốt nghiệp, đề tài “Tổ hợp Hanoi Creative City dưới góc nhìn công nghiệp văn hóa” chủ yếu sẽ khảo sát và làm rõ những đặc điểm mà tổ hợp Hanoi Creative City dưới góc nhìn công nghiệp văn hóa, giúp khẳng định rằng đây không phải đơn giản là khu vui chơi, giải trí đơn thuần, mà nó là một không gian sáng tạo thực sự, một phần của ngành công nghiệp văn hóa trị giá hàng triệu đô đang trên đà hình thành phát triển ở Việt Nam. 2.! TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU Ở nước ta hiện nay, những nghiên cứu, tài liệu về công nghiệp văn hóa còn ít, chủ yếu mới đề cập tới phần lí luận, thực tiễn còn ít. Điều đó cũng cho thấy công nghiệp văn hóa ở ta mới chỉ hình thành ở bước đầu. *Một số đề tài nghiên cứu cấp Bộ, Nhà nước, công trình nghiên cứu: Hoạt động văn hóa và sản phẩm văn hóa trong cơ chế thị trường định hướng xhcn ở nước ta hiện nay ( Đề tài độc lập cấp Nhà nước – Bộ Khoa học công nghệ, TS. Trần Chiến Thắng chủ nhiệm, nghiệm thu cơ sở 2008). Nghiên cứu xây dựng và phát triển ngành công nghiệp văn hóa của thủ đô Hà Nội trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa hiện đại hóa ( Sở Văn hóa thể thao Hà Nội, PGS. TS. Phạm Duy Đức chủ nhiệm đề tài, 2008). Giáo trình Các ngành công nghiệp văn hóa – TS. Đặng Hoài Thu Ths Phạm Bích Huyền ( 2009). Đề án Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa ở Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2030 ( Viện văn hóa nghệ thuật quốc gia Việt Nam, 2015). Công nghiệp văn hóa ở thành phố Hồ Chí Minh hiện nay -TS.Nguyễn Thị Kim Liên ( luận án tiến sĩ, 2015). 8 *Một số bài viết: Xây dựng và phát triển ngành công nghiệp văn hóa ở nước ta- Tô Huy Rứa ( Tạp chí Cộng sản, số 1, tháng 1/2006). Phát triển ngành công nghiệp văn hóa ở nước ta trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế - Nguyễn Thị Hương( Tạp chí Lý luận chính trị, số 10, năm 2008). Tìm hiểu thêm về công nghiệp sáng tạo và công nghiệp văn hóa – Nguyễn Văn Hy ( tạp chí Nghiên cứu văn hóa, số 3, tháng 3-2013). Chính sách kinh tế trong văn hóa và việc xây dựng ngành công nghiệp văn hóa ở nước ta – Mai Hải Oanh ( tạp chí Văn hóa nghệ thuật, số 350, tháng 8-2013). *Một số hội thảo khoa học: Hội thảo “Công nghiệp văn hóa ở Việt Nam – thực trạng và giải pháp” tại Hà Nội do Bộ văn hóa, thể thao và du lịch tổ chức ngày 30/08/2009. Hội thảo “Phát triển công nghiệp văn hóa vui chơi giải trí ở nước ta hiện nay” do Viện Văn hóa phát triển tổ chức ngày 24/11/2009. Hội thảo “Các không gian sáng tạo trong thành phố” do Hội đồng Anh, viện Goethe và Bộ văn hóa thể thao và du lịch phối hợp tổ chức ngày 01/10/2014. Hiện tại chưa có một công trình hay bài viết chuyển sâu về không gian sáng tạo và vai trò của nó đố với công nghiệp văn hóa ở Việt Nam. Nhìn chung mới chỉ đề cập tới các vấn đề lý thuyết, chính sách của nhà nước. Tình hình thực tế của các ngành hay lĩnh vực cụ thể thì chưa được nghiên cứu. Tuy nhiên, những kết quả đã nghiên cứu là cơ sở quan trọng trong việc thực hiện, khảo sát hoàn thành khóa luận này. 9 3.! MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 3.1.! Mục đích nghiên cứu Khóa luận góp phần làm rõ cơ sở lý luận, lý thuyết về công nghiệp văn hóa, không gian sáng tạo trên cơ sở đó khảo sát thực tế biểu hiện công nghiệp văn hóa ở một không gian sáng tạo cụ thể nhằm so sánh đối chiếu , từ đó đưa ra các giải pháp và xu hướng cho việc phát triển công nghiệp văn hóa ở nước ta trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay thông qua các không gian sáng tạo. 3.2.! Nhiệm vụ nghiên cứu Làm rõ được các lý thuyết, khái niệm về công nghiệp văn hóa, tình hình phát triển công nghiệp văn hóa ở Việt Nam. Khẳng định được vai trò của không gian sáng tạo đối với sự phát triển của công nghiệp văn hóa hiện nay Khảo sát, đối chiếu đặc điểm, biểu hiện của công nghiệp văn hóa ở không gian sáng tạo - tổ hợp Hanoi Creative City. Đánh giá được tác động, nhìn nhận đúng đắn về tổ hợp Hanoi Creative City đối với công nghiệp văn hóa ở Hà Nội và Việt Nam hiện tại. Đưa ra những giải pháp phát triển bền vững cũng như việc mở rộng các không gian sáng tạo khác tương tự ở Việt Nam để phát triển công nghiệp văn hóa theo những hướng đi mới. 4.! ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 4.1.! Đối tượng nghiên cứu Khóa luận tìm hiểu, nghiên cứu không gian và hoạt động của tổ hợp Hanoi Creative City dưới góc nhìn của công nghiệp văn hóa. 10 4.2.! Phạm vi nghiên cứu Nghiên cứu không gian, các cá nhân, tổ chức làm việc và các hoạt động của Hanoi Creative City tại số 1, Lương Yên, phường Bạch Đằng, quận Hai Bà Trung, Hà Nội từ khi hoạt động đến nay. 5.! PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Khóa luận sử dụng một số phương pháp nghiên cứu sau: Phương pháp phân tích- tổng hợp: phân tích các tài liệu liên quan về công nghiệp văn hóa để đối chiếu với khu vực khảo sát. Phương pháp quan sát, khảo sát để lấy được thông tin thực tế Phương pháp phân tích SWOT các đơn vị, cá nhân trong tổ hợp để chỉ ra điểm mạnh yếu, cơ hội cũng như thách thức. Ngoài ra, khóa luận sử dụng phương pháp thống kê, so sánh, dự báo... 6.! Ý NGHĨA LÝ LUẬN – THỰC TIỄN 6.1.! Về lý luận Góp phần làm rõ thêm các khái niệm về công nghiệp văn hóa, các lĩnh vực của công nghiệp văn hóa hiện nay ở nước ta, đặc biệt là về không gian sáng tạo. 6.2.! Về thực tiễn Giới thiệu, phân tích, đánh giá được về hoạt động của Hanoi Creative City trong bối cảnh công nghiệp văn hóa ở Việt Nam hiện nay, từ đó dự báo những hướng đi mới, đem lại hiệu quả cho công nghiệp văn hóa nước ta. Cung cấp thêm những tư liệu, tài liệu tham khảo cho những cá nhân, đơn vị có quan tâm tới công nghiệp văn hóa, không gian sáng tạo ở Việt Nam. 11 7.! BỐ CỤC Ngoài phần Mở đầu (tr5), Kết luận (tr67), lời cảm ơn, tài liệu tham khảo, và phụ lục ảnh, nội dung chính của khóa luận tốt nghiệp gồm 3 chương như sau: Chương 1: Lý luận chung về các ngành công nghiệp văn hóa, không gian sáng tạo và khái quát về tổ hợp Hanoi Creative City Chương 2: Thực trạng hoạt động của Tổ hợp Hanoi Creative City Chương 3: Một số giải pháp phát triển CNVH ở Việt Nam qua trường hợp tổ hợp Hanoi Creative City 12 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1.! Lê Quốc Vinh (2015), Một động lực phát triển công nghiệp văn hóa,báo Nhân Dân cuối tuần. 2.! Phạm Bích Huyền, Đặng Hoài Thu (2014), Các ngành công nghiệp văn hóa, Nxb Lao Động, Hà Nội. 3.! Thanh Thủy (2015), KTS Đoàn Kỳ Thanh: Creative City sau khoảng 5 năm là có lãi, Báo điện tử Cafebiz thanh-creative-city-sau-khoang-5-nam-la-co-lai-20150917110736774.chn 4.! Trương Uyên Ly (2014), Báo cáo Không gian sáng tạo Việt Nam, Hội đồng Anh, Hà Nội. 5.! Từ Lương (2015), Nhân rộng những điển hình sáng tạo trong thế hệ trẻ, báo điện tử Chính Phủ nhung-dien-hinh-sang-tao-trong-the-he-tre/241950.vgp Ngoài ra, khóa luận còn sử dụng các tư liệu, hình ảnh trên mạng xã hội facebook của: -! HNCC https://www.facebook.com/hncreativecity/?fref=ts -! Nhà Sàn Collective -! Co Up-working -! Hội đồng Anh https://www.britishcouncil.vn/