Khóa luận Vài nét về thị trường chè và tình hình sản xuất, chế biến, xuất khẩu mặt hàng này ở Việt Nam những năm gần đây

iÖm cho thÊy lµ gi¸ thu mua chÌ b×nh qu©n ë n­íc ta x¸c ®Þnh ë tû lÖ 1 kg chÌ bóp t­¬i t­¬ng ®­¬ng 1 kg thãc lµ hîp lý. C¸c lo¹i chÌ tèt h¬n (A-B) th× møc chªnh lÖch cña tû lÖ nµy cã thÓ cao h¬n, tõ 10- 20% tuú theo tõng vïng. Tû lÖ nµy x¸c ®Þnh trªn c¬ së gi¸ vËt t­, gi¸ g¹o æn ®Þnh, diÖn tÝch n¨ng suÊt, chÊt l­îng chÌ. Nh­ vËy gi¸ thu mua chÌ lµ tæng hoµ mét lo¹t c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ - x· héi, kh«ng ®¬n thuÇn biÓu hiÖn ë viÖc quy ®Þnh gi¸ mua, hay nãi c¸ch kh¸c, gi¸ mua tËp trung ë nh÷ng khÝa c¹nh d­íi ®©y : 1.Do ng­êi trång chÌ ®­îc giao ®Êt vµ vËt t­ s¶n xuÊt nªn diÖn tÝch chÌ ®· t¨ng ®¸ng kÓ. §iÒu ®ã chøng minh r»ng nÕu trång chÌ kh«ng cã lîi th× ng­êi n«ng d©n kh«ng trång. ë nhiÒu n¬i, n«ng d©n ®· bá 30 - 50%, thËm chÝ 100% vèn vµo viÖc trång chÌ. ViÖc trång chÌ kÕt hîp kinh doanh rõng vµ nghÒ phô ®· t¹o ra thu nhËp kh¸ cao cho nhiÒu hé gia ®×nh trung du vµ miÒn nói. Ngay t¹i mét ®Þa ®iÓm ®Êt rÊt c»n cçi nh­ Long Phó - Hoµ B×nh, c¸ch Hµ Néi 30km mµ chÌ vÉn ph¸t triÓn tèt. Râ rµng, ®ã lµ do yÕu tè con ng­êi. 2. Kh«ng thÓ phñ nhËn sù gióp ®ì cña Nhµ n­íc trong ®Çu t­ vµ ®­a tiÕn bé khoa häc vµo s¶n xuÊt cho ng­êi n«ng d©n nh­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, trang bÞ c¸c kiÕn thøc . 3. Qua tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ngµnh chÌ vµ viÖc ®Çu t­ x©y dùng më réng c¸c c¬ së chÕ biÕn chÌ ®· gãp phÇn c¶i thiÖn c¸c vïng chÌ .VÝ dô nh­ ë C«ng ty ChÌ TrÇn Phó, nhê n©ng cÊp thiÕt bÞ, c¶i t¹o l¹i nhµ x­ëng nªn c«ng suÊt chÕ biÕn hiÖn nay ®¹t 55 tÊn bóp/ngµy (gÊp 1,5 lÇn so víi n¨m 1993). ë Trung du miÒn nói phÝa B¾c, mçi ngµy cÇn tõ 1000 - 2900 tÊn chÌ t­¬i. §©y lµ c¬ së ®Ó ph¸t triÓn vµ tiªu thô chÌ lín cho n«ng d©n. N«ng d©n kh«ng thÓ b¸n mét khèi l­îng s¶n phÈm lín ®ã cho ai. Hµng n¨m cã kho¶ng 198000 - 220000 tÊn nguyªn liÖu ®­îc ®­a vµo chÕ biÕn xuÊt khÈu trong c¶ n­íc. 4. VÒ quan hÖ tû gi¸ vµ gi¸ mua chÌ cña n«ng d©n, thùc tÕ kh¶o s¸t ë 2 c«ng ty chÌ trong n¨m 2001 : C«ng ty chÌ S«ng CÇu víi s¶n l­îng 5071 tÊn vµ c«ng ty chÌ Méc Ch©u :5550 tÊn cho thÊy : + Gi¸ mua chÌ bóp t­¬i cña c«ng ty chÌ S«ng CÇu lµ 2000®/kg, tû lÖ chÌ tèt (A-B) chiÕm 60%, cßn ë c«ng ty chÌ Méc Ch©u lµ 2448®/kg. Trong khi ®ã gi¸ thãc lµ 1900®/kg. Nh­ vËy c¶ hai c«ng ty mua b×nh qu©n tõ 105 - 128% gi¸ thãc. + §Ó mua nguyªn liÖu ®ñ s¶n xuÊt 5071 tÊn chÌ, c«ng ty S«ng CÇu Ýt nhÊt ph¶i cã mét sè tiÒn 20.450 triÖu ®ång, nghÜa lµ tèi thiÓu ph¶i cã 4 tû ®ång tiÒn mÆt dù tr÷. ChØ cã c«ng ty chÌ míi cã ®ñ vèn vµ thiÕt bÞ ®Ó chÕ biÕn khèi l­îng nguyªn liÖu lín nh­ vËy . + HiÖn nay nhê giao ®Êt cho ng­êi lao ®éng, nhiÒu hé gia ®×nh ®· s¶n xuÊt chÌ tèt b¸n cho xÝ nghiÖp. Tæng gi¸ trÞ thu nhËp cña mét hé lµm giái (nÕu hä tù chÕ biÕn vµ b¸n ra thÞ tr­êng) theo tÝnh to¸n còng chØ b»ng 70 - 75% thu nhËp so víi b¸n cho c«ng ty. VÊn ®Ò khã nhÊt víi n«ng d©n lµ thÞ tr­êng. ViÖc b¸n 300kg s¶n phÈm kh«/1 ha ra thÞ tr­êng víi gi¸ cao nhÊt (møc l·i suÊt 60%) lµ ®iÒu lý t­ëng, kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc. Nh­ vËy, tæ chøc bao tiªu s¶n phÈm duy nhÊt vÉn lµ c¸c c«ng ty víi vèn tÝch luü lín vµ cã hîp ®ång víi kh¸ch hµng. 5. VÒ ph©n phèi thu nhËp, hiÖn chÌ ViÖt Nam b¸n ra thÞ tr­êng thÕ giíi míi chØ b»ng 45-50% gi¸ quèc tÕ, nÕu tÝnh c¶ chi phÝ vËn chuyÓn th× còng chØ ®¹t 59%. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n ®ã lµ trong gi¸ b¸n cña s¶n phÈm th× nguyªn liÖu ®· chiÕm 70%. Nh­ vËy, thùc chÊt vÊn ®Ò gi¸ thu mua chÌ phô thuéc chñ yÕu vµo hai yÕu tè: c«ng nghiÖp vµ thÞ tr­êng. §èi víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn, c¸c yÕu tè lµm t¨ng gi¶m gi¸ lµ chÊt l­îng nguyªn liÖu vµ xö lý c«ng nghÖ chÕ biÕn. ChÊt l­îng nguyªn liÖu ë ViÖt Nam vµi n¨m nay ®· kh¸ nh­ng vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu chÕ biÕn. H¬n n÷a ë nhiÒu c«ng ty chÌ, thiÕt bÞ chÕ biÕn ®· qu¸ l¹c hËu. §iÒu nµy ®· t¸c ®éng kh«ng tèt ®Õn chÊt l­îng vµ gi¸ thµnh chÌ xuÊt khÈu. HiÖn nay chÌ ®en vÉn lµ s¶n phÈm chÝnh cña ngµnh chÌ. Cho nªn th«ng qua c¬ cÊu chi phÝ s¶n xuÊt chÌ ®en , ta cã thÓ hiÓu râ h¬n c¬ cÊu chi phÝ s¶n xuÊt chÌ b×nh qu©n cña c¶ n­íc. B¶ng 12:C¬ cÊu chi phÝ s¶n xuÊt chÌ ®en Orthdox trong gi¸ thµnh c«ng x­ëng §¬n vÞ Chi phÝ Cty chÌ L©m §ång (%) Cty chÌ TrÇn Phó (%) B×nh qu©n (%) Nguyªn liÖu 68,80 78,12 73,91 Lao ®éng 3,79 3,23 3,45 Than 3,03 3,52 3,30 §iÖn 5,86 4,83 5,30 KhÊu hao 10,62 3,72 6,84 Chi phÝ söa ch÷a 1,7 1,47 1,57 Chi phÝ qu¶n lý 2,54 2,1 2,3 Chi phÝ kh¸c 0,38 0,31 0,37 Tr¶ tiÒn vay 3,28 2,7 2,96 Céng 100 100 100 Nguån : B¸o c¸o t×nh h×nh kinh doanh cña ngµnh chÌ 2002 Ta thÊy trong c¬ cÊu, chi phÝ nguyªn liÖu chiÕm kho¶ng 70%. Do ®ã viÖc xÝ nghiÖp n©ng cao tû lÖ thu håi sÏ gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm (­íc tÝnh gi¶m 1% chi phÝ nguyªn liÖu sÏ gi¶m 1% gi¸ thµnh). C¸c chi phÝ tiªu hao vËt t­ vµ qu¶n lý chiÕm kho¶ng 30% gi¸ thµnh c«ng x­ëng. S¶n phÈm sau khi chÕ biÕn sÏ ®­îc ®ãng gãi vµ vËn chuyÓn ®Õn c¶ng tiªu thô. NÕu tÝnh gi¸ thµnh t¹i c¶ng b¸n hµng th× c¬ cÊu chi phÝ nh­ sau : - Gi¸ thµnh c«ng x­ëng: 88,41% - VËn chuyÓn: 3,22% - Bao b× ®ãng gãi: 8,37% Tuy nhiªn víi chi phÝ bao b× ®ãng gãi chiÕm 8 - 9% lµ tÝnh trªn b×nh qu©n cho ®ãng gãi chÌ ®en Orthodox xuÊt khÈu chñ yÕu hiÖn nay. V× vËy chi phÝ nµy cã ®é chuyÓn dÞch rÊt lín tuú theo chñng lo¹i chÌ xuÊt khÈu. VÝ dô: ®èi víi chÌ tói nhá Kim Anh cã chi phÝ bao b× chiÕm tíi h¬n 63% gi¸ thµnh s¶n phÈm xuÊt x­ëng. Nh­ vËy khi ®ã viÖc gi¶m gi¸ thµnh l¹i phô thuéc vµo kh©u bao b× ®ãng gãi. §iÒu ®ã cho thÊy r»ng l·i suÊt ph¸t sinh phô thuéc rÊt lín vµo kh©u chÕ biÕn vµ thÞ tr­êng tiªu thô. NÕu chØ xÐt ®¬n thuÇn nh­ chÕ biÕn vµ tiªu thô hiÖn nay th× rÊt nhiÒu c«ng ty lç vèn. B¶ng 13: Gi¸ thµnh vµ gi¸ b¸n t¹i kho c¶ng (tÝnh trªn 1 tÊn s¶nphÈm) §VT: triÖu ®ång §¬n vÞ Gi¸ vèn t¹i kho c¶ng (tr.®) Gi¸ b¸n t¹i kho c¶ng (tr.®) Lç l·i (tr.®) Phó Thä 10.200 9.700 -0.5 §oan Hïng 9.602 9.717 +0.115 NghÜa Lé 10.925 10.747 -0.178 TrÇn Phó 8.931 8.631 -0.3 Than Uyªn 7.624 7.572 0.52 B×nh qu©n 9.575 9.393 -0.152 Nguån : B¸o c¸o chuyªn ngµnh cña Uû ban vËt gi¸ nhµ n­íc Cã thÓ thÊy r»ng gi¸ thµnh cao h¬n gi¸ b¸n 2%. Nh­ vËy ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn chÌ phï hîp thÞ hiÕu tiªu dïng cã vai trß quan träng nhÊt. ViÖc h¹ gi¸ thµnh chÕ biÕn phô thuéc vµo mét sè yÕu tè sau: - Mét lµ: Gi¶m tû lÖ tiªu hao nguyªn liÖu. So víi t×nh tr¹ng s¶n xuÊt hiÖn t¹i th× ta cã thÓ h¹ gi¸ thµnh tõ 1 - 3%. - Hai lµ: Gi¶m chi phÝ tiªu hao vËt t­ trùc tiÕp cho s¶n xuÊt víi kh¶ n¨ng h¹ ®­îc tõ 1-3%. Ba lµ: N©ng c«ng suÊt sö dông thiÕt bÞ ®Ó gi¶m chi phÝ khÊu hao thiÕt bÞ nhµ x­ëng, gi¶m gi¸ thµnh tõ 1 - 4%. - Bèn lµ: Gi¶m chi phÝ vËn t¶i vµ n¨ng l­îng tõ 1 - 2% gi¸ thµnh nhê ®iÒu phèi vËn t¶i hîp lý. - N¨m lµ: N©ng cao chÊt l­îng chÌ thµnh phÈm nhê n©ng cao s¶n l­îng c¸c mÆt hµng cÊp cao vµ vÖ sinh c«ng nghÖp céng víi b¶o qu¶n s¶n phÈm. - S¸u lµ: TiÕt kiÖm chi phÝ ®ãng gãi vµ phô kiÖn tinh chÕ (tói nhóng) xuÊt khÈu. NÕu chi phÝ cho bao b× ®ãng gãi tõ 30 - 60% thËm chÝ 70 - 80% gi¸ thµnh chÌ xuÊt khÈu th× trong xuÊt khÈu, xuÊt s¶n phÈm th× Ýt mµ xuÊt bao b× l¹i nhiÒu. Do ®ã nÕu ta cã sù am hiÓu tèt vÒ thÞ hiÕu tiªu dïng trªn thÞ tr­êng th× ph¹m vi gi¶m chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt lµ rÊt lín. Qua ph©n tÝch 6 yÕu tè t¸c ®éng lªn gi¸ chÌ xuÊt khhÈu nªn trªn, ta thÊy cã 4 yÕu tè thuéc ph¹m vi ®iÒu chØnh trùc tiÕp cña ng­êi s¶n xuÊt chÕ biÕn chÌ lµ: - Tû lÖ tiªu hao nguyªn liÖu (chÌ bóp t­¬i) - Chi phÝ tiªu hao vËt t­ - C«ng suÊt sö dông thiÕt bÞ - Chi phÝ vËn t¶i Nh­ng 4 yÕu tè nµy chØ cho phÐp h¹ gi¸ thµnh kh«ng h¬n 10% cßn l¹i 2 yÕu tè lµ n©ng cao mÆt hµng chÊt l­îng cao vµ gi¶m chi phÝ ®ãng gãi lµ sù kÕt hîp gi÷a ng­êi s¶n xuÊt vµ ng­êi xuÊt khÈu. Quan hÖ gi÷a hai bªn thuËn lîi sÏ cho phÐp h¹ gi¸ thµnh vµ t¨ng lîi nhuËn lªn tíi 10 20%. ChÌ s¶n xuÊt hiÖn nay dï ®· ®­îc c¶i tiÕn mÉu m·, chÊt l­îng song gi¸ chÌ ViÖt Nam b¸n ra thÞ tr­êng kh«ng thÓ ®Èy lªn cao ®­îc. V× s¶n phÈm chÌ chñ yÕu ë d¹ng s¬ chÕ, mü thuËt bao b× ch­a ®­îc chó träng, kh©u kiÓm tra chÊt l­îng ch­a chÆt chÏ, mÆt hµng cßn nghÌo nµn. Ng­êi xuÊt khÈu chÌ ®øng tr­íc nh÷ng t×nh huèng khã kh¨n. Gi¸ chÌ ë thÞ tr­êng n­íc ngoµi kh«ng chÊp nhËn gi¸ cao h¬n, trong khi ng­êi s¶n xuÊt l¹i thóc Ðp v× gi¸ thµnh s¶n phÈm cao. §Ó gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng nµy, kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c lµ ng­êi xuÊt khÈu ph¶i lµ cÇu nèi ®Ó g¾n s¶n xuÊt víi xu h­íng thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu thô trªn thÕ giíi. §ång thêi ng­êi s¶n xuÊt còng ph¶i cè g¾ng h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ kh«ng ch¹y theo nh÷ng lîi Ých tr­íc m¾t. V× viÖc t¨ng gi¶m gi¸ chÌ cã quan hÖ h÷u c¬ víi mét c¬ cÊu s¶n phÈm hîp lý vµ viÖc më réng thÞ tr­êng cã c©n nh¾c. Ph­¬ng thøc ®Çu t­ qua gi¸ sÏ lµ mét gi¶i ph¸p h÷u hiÖu ®Ó khuyÕn khÝch t¸i s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Song ®ã kh«ng ph¶i lµ viÖc ®iÒu tiÕt mét c¸ch c¬ häc mµ toµn toµn phô thuéc vµo lîi nhuËn do kh©u chÕ biÕn vµ kinh doanh ®em l¹i. 2. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn xuÊt khÈu chÌ ViÖt Nam. Tõ n¨m 1998 cho ®Õn nay, trªn thÞ tr­êng chÌ thÕ giíi còng ®· cã xu h­íng v­ît cÇu. N¨m 2000, nhu cÇu chÌ chØ ë møc 2023 ngh×n tÊn (t¨ng 0,9% sovíi n¨m 1999) th× l­îng chÌ cung trªn thÞ tr­êng l¹i lµ 2100 tÊn (t¨ng 5,4 % so víi 1999). Do vËy, gi¸ chÌ trªn thÕ mÊy n¨m qua ®Òu gi¶m xuèng mét c¸ch ®¸ng kÓ. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, ng­êi xuÊt khÈu ph¶i n¾m b¾t v÷ng ch¾c vÒ thÞ tr­êng chÌ thÕ giíi vµ t×m hiÓu kü l­ìng 4 yÕu tè: s¶n xuÊt c¸i g×? Chi phÝ vµ gi¸ b¸n bao nhiªu? B¸n ë ®©u vµ b¸n nh­ thÕ nµo. - S¶n phÈm (Product) - Gi¸ chÌ (Price) - N¬i b¸n (Place) - Xóc tiÕn b¸n hµng (Promotion) Bèn yÕu tè nµy cã tÇm quan träng chñ yÕu trong Maketing vµ cã quan hÖ t­¬ng hç bæ trî lÉn nhau. Product Price Promotion Place 2.1. VÒ s¶n phÈm Trong Marketing hiÖn ®¹i, nhiÒu n­íc ®· coi s¶n phÈm lµ quan träng nhÊt. C¹nh tranh vÒ gi¸ trong nh÷ng n¨m 60,70 ®· chuyÓn sang c¹nh tranh vÒ s¶n phÈm vµ ®iÒu kiÖn giao hµng. S¶n phÈm phï hîp tiªu dïng cña tõng tÇng líp ng­êi cã ý nghÜa quan träng h¬n viÖc b¸n hµng gi¸ rÎ. Ng­îc l¹i cïng mét s¶n phÈm nÕu ai cã gi¸ thµnh h¹ th× ng­êi ®ã sÏ th¾ng trong viÖc chiÕm lÜnh thÞ tr­êng. S¶n phÈm gióp chiÕm lÜnh thÞ tr­êng, ®ång thêi viÖc thay ®æi thÞ tr­êng, tiªu thô sÏ gióp t¨ng chu kú vßng ®êi cña s¶n phÈm. Bªn c¹nh ®ã víi mét s¶n phÈm hîp thÞ hiÕu, l¹i cã c¸c biÖn ph¸p xóc tiÕn b¸n hµng phï hîp th× s¶n phÈm cµng nhanh ®­îc thÞ tr­êng biÕt ®Õn vµ tíi tay ng­êi tiªu dïng sím h¬n. S¶n phÈm chÌ phô thuéc vµo 3 yÕu tè sau: - ChÊt l­îng nguyªn liÖu (gièng chÌ) - ChÕ biÕn (thiÕt bÞ, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i) - Bao b× ®ãng gãi Ba yÕu tè trªn t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn c¸c thuéc tÝnh cña s¶n phÈm S¶n phÈm chÌ phï thuéc nhiÒu vµo ®Æc tÝnh nguyªn liÖu (gièng chÌ). Trong vÊn ®Ò nµy ®· n¶y sinh mèi quan hÖ gi÷a chÊt l­îng vµ n¨ng suÊt. Yªu cÇu cña viÖc lùa chän gièng chÌ lµ võa t¨ng ®­îc n¨ng suÊt võa ®¶m b¶o chÊt l­îng. Gièng chÌ chñ yÕu ®­îc trång ë ViÖt Nam lµ gièng chÌ Trung Du vµ Shan (chiÕm 79% diÖn tÝch trång chÌ). Tuy nhiªn, gièng nµy vÉn ch­a ®­îc chän läc kü, nh©n gièng chñ yÕu b»ng h¹t lÊy ngay trong n­¬ng chÌ s¶n xuÊt ®¹i trµ nªn n¨ng suÊt cßn thÊp (2,5-3 tÊn/ha), chÊt l­îng kh«ng ®ång ®Òu ¶nh h­ëng ®Õn phÈm cÊp chÌ thµnh phÈm. Gièng chÌ xanh còng ®­îc trång phæ biÕn ë vïng nói vµ vïng cao. GÇn ®©y, ta cã nhËp mét sè gièng míi cña n­íc ngoµi nh­: B¸t Tiªn, V¨n X­¬ng, Ngäc Thuý... cã chÊt l­îng cao, cã h­¬ng th¬m ®Æc biÖt. Chóng ta ®Òu biÕt, chÌ lµ mét chÊt kÝch thÝch do ®ã uèng chÌ còng theo khÈu vÞ. Néi chÊt cña tõng gièng chÌ ®Ó t¹o ®­îc thãi quen tiªu dïng ph¶i ®ßi hái thêi gian l©u dµi. HiÖn nay Ên §é, Trung Quèc, Srilanka lµ nh÷ng n­íc næi tiÕng vÒ c¸c gièng chÌ ®Æc biÖt. Kh©u chÕ biÕn lµ kh©u quyÕt ®Þnh cho ra ®êi c¸c s¶n phÈm, kh©u nµy g¾n liÒn víi c¸c yÕu tè kü thuËt chÕ biÕn vµ m¸y mãc thiÕt bÞ. HiÖn nay mét sè n­íc cã ph­¬ng ph¸p c«ng nghÖ riªng ®èi víi tõng gièng chÌ, tõng lo¹i bóp chÌ thu h¸i. Tuy nhiªn nã vÉn mang ph¹m vi hÑp, sè l­îng kh«ng lín. Nh×n l¹i c¬ cÊu s¶n phÈm chÌ thÕ giíi ®Çu thËp kû 90, ta thÊy gÇn 74% s¶n l­îng chÌ thÕ giíi ®­îc s¶n xuÊt theo c«ng nghÖ chÌ ®en CTC vµ ORTHODOX, chØ cßn l¹i h¬n 26% lµ chÌ xanh vµ c¸c lo¹i chÌ kh¸c. ChØ cã kho¶ng trªn 20% chÌ ®­îc xuÊt khÈu d­íi d¹ng thµnh phÈm tiªu dïng. Cßn l¹i gÇn 80% lµ xuÊt khÈu chÌ vêi. Nh­ng ®Õn nay nhu cÇu tiªu dïng c¸c lo¹i chÌ tói nhóng, chÌ hoµ tan, chÌ bît ngµy cµng t¨ng, ®Æc biÖt ë nh÷ng n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. HiÖn t¹i, ngoµi c«ng nghÖ ORTHODOX vµ CTC cña Liªn X« (cò) th× n­íc ta cßn nhËp mét sè d©y chuyÒn s¶n xuÊt chÌ tõ Ên §é, Trung Quèc. §µi Loan... Nhê vËy mµ chÊt l­îng s¶n phÈm dï ViÖt Nam ®· ®­îc c¶i thiÖn mét c¸ch ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn ë nh÷ng c¬ së chÕ biÕn nhá, thiÕt bÞ võa thiÕu võa kh«ng ®¶m b¶o nh÷ng yªu cÇu tèi thiÓu vÒ quy tr×nh chÕ biÕn vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp nªn ®· lµm gi¶m chÊt l­îng vµ uy tÝn chÌ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Do vËy s¶n phÈm chÌ ViÖt Nam cã Ýt thÞ tr­êng n­íc ngoµi ®Ó tiªu thô. Ng­êi tiªu dïng kh«ng chØ quan t©m ®Õn chÊt l­îng mµ hä cßn coi träng ®Õn h×nh thøc s¶n phÈm chÌ. H¬n n÷a lo¹i chÌ tói läc ngµy cµng ®­îc ­a chuéng do tÝnh tiÖn dông cña nã. Do vËy bao b× ®ãng gãi võa ph¶i b¶o qu¶n ®­îc chÌ võa ph¶i ®Ñp, l«i cuèn kh¸ch hµng. 2.2. Gi¸ chÌ Gi¸ chÌ cã quan hÖ h÷u c¬ víi s¶n phÈm. S¶n phÈm tèt sÏ b¸n ®­îc gi¸ cao, ng­îc l¹i khi gi¸ b¸n ®­îc cao, t¨ng lîi nhuËn sÏ t¸i ®Çu t­ l¹i ®Ó c¶i tiÕn s¶n phÈm. Quan hÖ l­îng - gi¸ g¾n liÒn víi thÞ tr­êng .Gi¸ hîp lý sÏ t¨ng kh¶ n¨ng chiÕm lÜnh thÞ tr­êng vµ mét khi ®· cã ®­îc vÞ trÝ ®éc quyÒn t¹i thÞ tr­êng th× kh¶ n¨ng t¨ng gi¸ sÏ lín h¬n. Trong mèi quan hÖ tæng hoµ vÒ vßng ®êi s¶n phÈm, viÖc xóc tiÕn b¸n hµng còng liªn quan chÆt chÏ víi gi¸ c¶. Gi¸ b¸n cµng thÊp th× ®ßi hái qu¶ng c¸o cµng nhiÒu, vµ khi gi¸ b¸n ®· cao th× qu¶ng c¸o sÏ gi¶m xuèng. Cho ®Õn nay, mÆc dï c¹nh tranh b»ng s¶n phÈm ®­îc nhiÒu n¬i ®ãn nhËn nh­ng gi¸ vÉn lµ c«ng cô ®Ó c¸c nhµ s¶n xuÊt chiÕm lÜnh thÞ tr­êng. Bëi v× yÕu tè gi¸ cã t¸c ®éng r©t m¹nh vµ phøc t¹p. Gi¸ ph¶n ¸nh lç l·i cña doanh nghiÖp t¹i tõng thêi ®iÓm. YÕu tè gi¸ nhiÒu khi chÝnh lµ chiÕn l­îc vµ chiÕn thuËt cña doanh nghiÖp. Gi¸ chÌ phô thuéc vµo kh¸ nhiÒu yÕu tè nh­: - Quan hÖ cung cÇu: Quan hÖ nµy mang tÝnh chÊt thêi vô - §Æc tÝnh s¶n phÈm: KhÈu vÞ phï hîp víi thÞ tr­êng tiªu dïng. - ThÞ tr­êng: T¹o uy tÝn s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp trªn c¸c thÞ tr­êng . - Gi¸ thµnh s¶n phÈm chÌ so víi gi¸ thµnh cña c¸c n­íc kh¸c. - Ho¹t ®éng xóc tiÕn qu¶ng c¸o ®­a chÌ ®Õn n¬i tiªu thô, yÕu tè nµy cã sù chi phèi cña chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu cña mét sè n­íc. Tuy nhiªn nh×n chung, biÕn ®éng gi¸ chÌ chñ yÕu vÉn do quan hÖ cung - cÇu chi phèi. Do cung ®· cã xu h­íng v­ît cÇu nªn gi¸ b×nh qu©n tÝnh theo ®ång USD ë hÇu hÕt c¸c thÞ tr­êng ®Êu gi¸ ®Òu gi¶m xuèng mét c¸ch ®¸ng kÓ tõ n¨m 1998 trë l¹i ®©y. T¹i Mombasa cña Kenya, gi¸ ®· gi¶m tõ 225cents/kg th¸ng 3/1998 ®Õn 1/2001 xuèng cßn 186 cents/kg (gi¶m 17% ). T¹i Calactta - Ên §é, gi¸ gi¶m tõ 240 cents/kg th¸ng 4/1998 xuèng cßn 180 cents/kg th¸ng 1/2001 (gi¶m 25%), t¹i thêi ®iÓm thÊp nhÊt gi¸ chÌ chØ cßn 125 cents/kg. Gi¸ chÌ b×nh qu©n cña thÕ giíi n¨m 1998 gi¶m 0,25%, n¨m 1999 gi¶m 2,02% so víi n¨m 1997 . Nh­ vËy cã thÓ thÊy lµ tuy gi¸ chÌ kh«ng sôt gi¶m m¹nh nh­ cµ phª nh­ng víi tèc ®é gi¶m nh­ thÕ còng khiÕn c¸c nhµ s¶n xuÊt chÌ ph¶i khèn ®èn. Gi¸ chÌ nãi chung ®­îc h×nh thµnh qua c¸c thÞ tr­êng ®Êu gi¸ quèc tÕ (87% chÌ b¸n t¹i 15 thÞ tr­êng ®Êu gi¸ quèc tÕ). ThÞ tr­êng ®Êu gi¸ Colombia lµ thÞ tr­êng chÌ lín nhÊt thÕ giíi. Hµng n¨m thÞ tr­êng Colombia lu©n chuyÓn kho¶ng 23% l­îng chÌ ®Êu gi¸ quèc tÕ , chiÕm gÇn 20% l­îng chÌ lu©n chuyÓn xuÊt nhËp khÈu trªn thÕ giíi . Thø hai lµ thÞ tr­êng ®Êu gi¸ Calcutta, lu©n chuyÓn kho¶ng 14% l­îng chÌ ®Êu gi¸ hµng n¨m. Qua ph©n tÝch trªn, ta thÊy nh÷ng n¨m gÇn ®©y gi¸ chÌ biÕn ®éng chñ yÕu do quan hÖ cung cÇu. §iÒu nµy ®Æt ra cho chÌ ViÖt Nam rÊt nhiÒu vÊn ®Ò nh­ n©ng cao chÊt l­îng c¶i tiÕn mÉu m·, t×m kiÕm thÞ tr­êng. Nhê n©ng cao chÊt l­îng c¬ cÊu chñng lo¹i c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn nªn gi¸ xuÊt khÈu chÌ ViÖt Nam ®· cã sù c¶i thiÖn ®¸ng kÓ, t¨ng lªn so víi n¨m 1995 kho¶ng 17,5%, tõng b­íc thu hÑp dÇn kho¶ng c¸ch so víi gi¸ quèc tÕ. HiÖn nay gi¸ vèn xuÊt khÈu cña ViÖt Nam kho¶ng 19,5 -20,0 triÖu ®ång/tÊn (gåm chi phÝ chÕ biÕn phÝ xuÊt khÈu 9,5 triÖu ®ång/tÊn chÌ thµnh phÈm, gi¸ chÌ nguyªn liÖu). Do vËy, so víi gi¸ FOB, chÌ ViÖt Nam xuÊt khÈu sÏ cã l·i vµ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay, ngoµi viÖc n©ng cao chÊt l­îng, ®a d¹ng chñng lo¹i chÌ th× kh©u tiÕp thÞ vÉn lµ yÕu tè v« cïng quan träng ®Ó më réng thÞ tr­êng. 2.3. ThÞ tr­êng tiªu thô chÌ NÕu nh­ mét s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao, gi¸ thµnh hîp lý céng víi c¸c h×nh thøc qu¶ng c¸o vµ c¸ch b¸n hµng phï hîp th× sÏ cã søc c¹nh tranh lín trªn thÞ tr­êng. Ng­îc l¹i mét thÞ tr­êng phï hîp víi s¶n phÈm sÏ lµm t¨ng gi¸ vµ vßng ®êi cña s¶n phÈm, gi¶m bít ®­îc c¸c chi phÝ qu¶ng c¸o vµ hç trî b¸n hµng. ChÌ ViÖt Nam h¬n chôc n¨m tr­íc ®©y ®­îc tiªu thô sang thÞ tr­êng Liªn X« (cò) vµ §«ng ¢u, khu vùc nµy ®­îc coi lµ thÞ tr­êng kh¸ dÔ tÝnh vµ hÇu nh­ kh«ng ph¶i c¹nh tranh. Nh­ng hiÖn nay, ®iÒu ®ã ®· thuéc vÒ qu¸ khø. S¶n xuÊt vµ tiªu thô chÌ ViÖt Nam kh«ng thÓ ®øng ngoµi sù biÕn ®éng cña t×nh h×nh thÞ tr­êng chÌ thÕ giíi b©y giê. Cho dï cung cã xu h­íng v­ît cÇu song nhu cÇu vµ thÞ hiÕu tiªu thô vÉn rÊt ®a d¹ng. 80 % tæng tiªu thô lµ lo¹i chÌ ®ãng gãi. ë §µi Loan nhu cÇu tiªu thô hång trµ sñi bät cña giíi trÎ ®· t¨ng tõ 600gr/®Çu ng­êi/n¨m lªn ®Õn 1100gr/ ®Çu ng­êi/n¨m . C¸c lo¹i chÌ ­íp h­¬ng, chÌ gi¶m cafein, chÌ d­îc th¶o còng ®ang cã xu h­íng më réng. N­íc Mü cã xu h­íng ­a chuéng c¸c lo¹i chÌ ­íp l¹nh. ë Indonesia tû lÖ chÌ ®ãng chai chiÕm 28% thÞ phÇn n­íc gi¶i kh¸t. ë NhËt b¶n, c¸c lo¹i chÌ ®ãng lon chiÕm 20% thÞ phÇn ®å uèng. Nh­ vËy cã thÓ thÊy nhu cÇu tiªu thô chÌ cßn rÊt ®a d¹ng nªn viÖc më réng vµ n¾m b¾t ®­îc thÞ tr­êng lµ mét th¸ch thøc lín ®èi víi c¸c doanh nghiÖp chÌ ViÖt Nam. §Õn nay, chÌ cña ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu tíi kho¶ng 44 n­íc trªn thÕ giíi, hÇu hÕt lµ chÌ chÕ biÕn theo c«ng nghÖ Orthodox. Bªn c¹nh nh÷ng b¹n hµng quen thuéc lµ c¸c n­íc SNG, §«ng ¢u th× ®· cã nh÷ng b¹n hµng míi nh­: Trung CËn §«ng, Anh, NhËt B¶n, §µi Loan, Mü. Tuy vËy uy tÝn chÌ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ ch­a cao. Dung l­îng trao ®æi mËu dÞch "xuÊt nhËp khÈu" thÕ giíi hµng n¨m vµo kho¶ng 1,2 - 1,5 triÖu tÊn (40-50% l­îng chÌ s¶n xuÊt). Trong ®ã, ViÖt Nam míi chØ tham gia vµo thÞ tr­êng chÌ thÕ giíi kho¶ng 3,5% thÞ phÇn. ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu chÌ sang Libi, Jordani c¸c lo¹i chÌ trung b×nh cã bao b× thµnh phÈm víi møc gi¸ 1800-1900USD/tÊn. C¸c lo¹i chÌ thµnh phÈm kh¸c gåm chÌ Th¸i, H¹ Long, Nói ThiÕp còng ®· th©m nhËp thÞ tr­êng Nga. Lo¹i chÌ ®en xuÊt khÈu d¹ng bao gãi 250-500gr ®· b¸n víi gi¸ 2.100-2.150USD/tÊn. Song nh×n chung gi¸ chÌ ViÖt Nam vÉn thÊp h¬n møc gi¸ xuÊt khÈu cña c¸c n­íc kh¸c tõ 20-25%, thËm chÝ cã n¨m cßn thÊp h¬n 30 % Qua ph©n tÝch nh­ trªn, ta thÊy r»ng chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ lµ hai yÕu tè c¬ b¶n ®Ó n¾m gi÷ c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng vµ më réng thÞ tr­êng míi. 2.4. Xóc tiÕn b¸n hµng S¶n phÈm cã ®Õn gÇn víi ng­êi tiªu thô hay kh«ng cßn phô thuéc vµo nghÖ thuËt b¸n hµng. S¶n phÈm cµng hoµn h¶o, gi¸ hîp lý vµ chän ®óng n¬i cÇn ®Õn ®Ó b¸n hµng th× c«ng viÖc xóc tiÕn cµng ®¬n gi¶n, ®ì tèn chi phÝ. VÒ ph­¬ng thøc b¸n hµng, hiÖn nay ViÖt Nam ®ang ¸p dông chñ yÕu c¸c ph­¬ng thøc sau: -Tr¶ nî - Giao dÞch mua ®øt b¸n ®o¹n, thanh to¸n ngay. Tuy nhiªn chóng ta biÕt r»ng h¬n 87% l­îng chÌ lu©n chuyÓn trªn thÕ giíi lµ th«ng qua thÞ tr­êng ®Êu gi¸ quèc tÕ. ViÖt Nam ch­a tham gia thÞ tr­êng ®Êu gi¸ quèc tÕ lµ ®iÒu qu¸ muén. Mét n­íc nhá nh­ Uganda hµng n¨m chØ xuÊt khÈu 6000 tÊn chÌ nh­ng còng cã vµi tr¨m tÊn chÌ (10% s¶n l­îng) b¸n t¹i thÞ tr­êng ®Êu gi¸ London. Tham gia ®Êu gi¸, ta sÏ khai th¸c ®­îc lîi thÕ cña ph­¬ng thøc mua b¸n nµy lµ: Gi¸ b¸n th­êng cao h¬n gi¸ thùc tÕ cã thÓ b¸n ®­îc theo ph­¬ng thøc b×nh th­êng. §ång thêi thÞ tr­êng ®Êu gi¸ còng lµ n¬i tô héi cña nh÷ng ng­êi mua vµ nh÷ng ng­êi b¸n trªn thÕ giíi. §ã lµ c¬ héi tèt ®Ó t×m hiÓu tiªu dïng, quan hÖ cung - cÇu vµ gi¸ chuÈn ®èi víi tõng lo¹i chÌ xuÊt khÈu. KÝch cÇu vµ träng cÇu lµ mét trong nh÷ng môc tiªu quan träng nhÊt cña ho¹t ®éng thÞ tr­êng. V× vËy ph¶i ®Èy m¹nh viÖc xóc tiÕn th­¬ng m¹i më réng quy m« vµ n¨ng lùc thÞ tr­êng. Mét trong nh÷ng c«ng viÖc cña xóc tiÕn th­¬ng m¹i lµ xö lý th«ng tin thÞ tr­êng, tæ chøc cho c¸c doanh nghiÖp tham gia c«ng t¸c thÞ tr­êng t×m kiÕm vµ gÆp gì c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi. Trªn ®©y lµ 4 nh©n tè chñ yÕu t¸c ®éng ®Õn vÊn ®Ò tiªu thô chÌ xuÊt khÈu. MÆc dï hµng n¨m ViÖt Nam cã l­îng chÌ tiªu thô trong n­íc kh¸ lín. Tuy nhiªn nh×n trªn tæng thÓ cña sù ph¸t triÓn chÌ c¶ n­íc th× ®éng lùc ph¸t triÓn chÌ kh«ng ph¶i lµ tiªu thô trong n­íc mµ lµ xuÊt khÈu. Ch­¬ng III: Ph­¬ng h­íng chiÕn l­îc vµ c¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt chÕ biÕn vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu mÆt hµng chÌ cña ViÖt Nam tõ nay ®Õn n¨m 2010 I Ph­¬ng h­íng chiÕn l­îc Theo sè liÖu thèng kª cña Bé N«ng NghiÖp vµ PTNT, n¨m 2001, tæng gi¸ trÞ kim ngh¹ch xuÊt khÈu chÌ c¸c lo¹i ®¹t 68 triÖu USD, víi s¶n l­îng xu©t khÈu kho¶ng 78 ngh×n tÊn. So víi tiÒm n¨ng vèn cã cña Ngµnh chÌ ViÖt Nam vµ so víi c¸c mÆt hµng n«ng s¶n chñ lùc kh¸c th× ®©y lµ con sè kh¸ khiªm tèn, cßn so víi tæng s¶n l­îng chÌ xuÊt khÈu trªn thÕ giíi th× l¹i cµng nhá bÐ bëi hiÖn nay chÌ ViÖt Nam míi chØ giµnh ®­îc 4-6% thÞ phÇn .§èi víi thÞ tr­êng néi ®Þa , ngoµi s¶n phÈm chÌ xanh ®­îc tiªu thô chñ yÕu th× nhu cÇu vÒ c¸c lo¹i chÌ kh¸c nh­ chÌ ­íp h­¬ng, chÌ th¶o méc, chÌ d­ìng sinh... ®ang dÇn t¨ng lªn, ­íc tÝnh møc tiªu thô ®Çu ng­êi lµ 260gr/n¨m. Dù kiÕn møc tiªu thô b×nh qu©n ®Çu ng­êi sÏ t¨ng 5-6%/n¨m. Nh­ vËy tæng møc néi tiªu sÏ t¨ng tõ 24000 n¨m 2000 lªn 35000 tÊn n¨m 2005 vµ n¨m 2010 sÏ tiªu thô kho¶ng 45000 tÊn. VÒ xuÊt khÈu, s¶n l­îng cã thÓ ®¹t 100000 tÊn vµo 2005 vµ 110000 tÊn n¨m 2010. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ®ã, ngµnh chÌ ViÖt Nam ®· ®­a ra chiÕn l­îc x©y dùng ngµnh theo 2 giai ®o¹n: -Giai ®o¹n 2001-2005: Ngµnh chÌ sÏ tËp trung ph¸t triÓn chÌ ë nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn ­u tiªn ph¸t triÓn chÌ, ®Æc biÖt lµ vïng Trung du miÒn nói phÝa B¾c. §Õn n¨m 2005 sÏ x©y dùng thªm 3 v­ên chÌ chuyªn canh tËp trung víi n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng t¹i Méc ch©u- S¬n la, Phong Thæ -Lai Ch©u, Than Uyªn- Lµo Cai. §ång thêi sÏ cã kho¶ng 70.192 ha chÌ cò ®­îc th©m canh vµ 22.400 ha chÌ còng ®­îc ®­a vµo kinh doanh. ViÖc t¨ng diÖn tÝch trång chÌ lµ mét biÖn ph¸p më réng quy m« s¶n xuÊt. Do vËy , sÏ cã 22500 ha chÌ ®­îc míi thªm. §èi víi s¶n luîng chÌ kh« sÏ ®¹t tõ 75,3 ®Õn 108,8 ngh×n tÊn, trong ®ã xuÊt khÈu 48 ®Õn 78 ngµn tÊn. Song song víi viÖc n©ng cao s¶n l­îng xuÊt khÈu th× gi¸ trÞ kim ngh¹ch còng ®¹t 98 ®Õn 120 triÖu USD, doanh thu chÌ néi tiªu ®¹t 560 tû ®Õn 650 tû ®ång. MÆt hµng chÌ sÏ bao gåm: ChÌ ®en OTD( 7 mÆt hµng )víi c¬ cÊu 75% ba mÆt hµng tèt, chÌ ®en CTC( 9 mÆt hµng) víi c¬ cÊu 70% ba mÆt hµng tèt, chÌ xanh NhËt B¶n .... -Giai ®o¹n 2006-2010: Trong khi mét sè n­íc cßn rÊt h¹n hÑp diÖn tÝch ph¸t triÓn chÌ th× ViÖt Nam cßn rÊt nhiÒu ®Êt trång phï hîp víi viÖc ph¸t triÓn c©y chÌ . Do vËy ®Õn n¨m 2010, diÖn tÝch c¶ n­íc sÏ ®­îc më réng thµnh 104000 ha. §©y còng lµ diÖn tÝch chÌ kinh doanh víi n¨ng suÊt b×nh qu©n lµ 7,5 tÊn t­¬i/ha/n¨m, ®em l¹i s¶n l­îng 116,1 ®Õn 147,7 ngh×n tÊn . XuÊt khÈu sÏ vÉn lµ môc tiªu mµ ngµnh chÌ ViÖt Nam h­íng tíi. Trong t­¬ng lai, xuÊt khÈu 85 ®Õn 110 ngh×n tÊnvíi kim ng¹ch ®¹t 136 ®Õn 200 triÖu tÊn, doanh thu chÌ néi tiªu 775 ngh×n tû ®Õn 1000 ngh×n tû ®ång. §èi víi c¬ cÊu s¶n phÈm, chÌ ®en thanh nhiÖt , chÌ båi d­ìng søc khoÎ, chÌ ch÷a bÖnh sÏ lµ nh÷ng mÆt hµng ®­îc c¸c doanh nghiÖp h­íng tíi. §Ó thùc hiÖn môc tiªu, chiÕn l­îc nªu trªn vµ ®Ó kh¾c phôc nh÷ng mÆt yÕu kÐm cßn tån t¹i trong s¶n xuÊt , chÕ biÕn , xuÊt khÈu s¶n phÈm chÌ ViÖt Nam, ®ßi hái viÖc x©y dùng hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch gi¶i ph¸p ®ång bé, kÞp thêi. II. C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu. ChÌ lµ mét c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m, s¶n phÈm t¹o ra ®­îc tiªu thô trªn thÞ tr­êng néi ®Þa vµ gãp phÇn xuÊt khÈu. MÆc dï khèi l­îng chÌ xuÊt khÈu vµ gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu ch­a ®­îc xÕp vµo nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu m¹nh ( cã kim ng¹ch hµng n¨m tõ 100 triÖu USD trë lªn ), nh­ng ph¸t triÓn c©y chÌ cã t¸c dông nhiÒu mÆt: - Víi diÖn tÝch ®Êt trung du, ®åi nói chiÕm tû lÖ lín vµ diÖn tÝch ®Êt trèng ®åi nói träc cã kh¶ n¨ng ®­a vµo s¶n xuÊt n«ng, l©m nghiÖp còng cßn kh¸ nhiÒu, ®Êt n­íc vÉn cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn c©y chÌ h¬n n÷a . C©y chÌ lµ mét c©y thÝch øng réng vµ thÝch nghi cao h¬n ë vïng cã ®é cao. C©y chÌ l¹i cã kho¶ng thêi gian xanh tèt quanh n¨m ( nÕu kh«ng ph¶i ®èn 1-2 th¸ng), cã t¸c dông phßng hé rÊt tèt, chèng xãi mßn röa tr«i ®Êt. Ph¸t triÓn c©y chÌ theo ph­¬ng thøc n«ng, l©m kÕt hîp sÏ ph¸t huy t¸c dông x©y dùng m«i tr­êng sinh th¸i vµ hÖ thèng n«ng nghiÖp bÒn v÷ng trªn vïng trung du, miÒn nói, cao nguyªn. - ChÌ lµ lo¹i c©y cho s¶n phÈm quanh n¨m, ng­êi trång chÌ cã nguån thu nhËp th­êng xuyªn ®Ó chi tiªu cho cuéc sèng hµng ngµy. HiÖn nay ®ang cã kho¶ng 15 - 20 v¹n hé trång chÌ, ®èi víi hä, chÌ lµ s¶n phÈm hµng ho¸ b¸n lÊy tiÒn ®Ó trang tr¶i chi phÝ cÇn thiÕt cho cuéc sèng. - ChÌ lµ nguyªn liÖu cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Theo sè liÖu b¸o c¸o cña ngµnh chÌ, hiÖn nay trªn c¶ n­íc cã 70 c¬ së chÕ biÕn quèc doanh cã c«ng suÊt tõ 13 - 48 tÊn/ ngµy. Ngoµi ra cßn cã c¸c c¬ së chÕ biÕn t­ nh©n vµ hé gia ®×nh. §©y lµ nh÷ng c¬ së c«ng nghiÖp chÕ biÕn ë n«ng th«n. Ph¸t triÓn ngµnh chÌ còng cã nghÜa lµ thóc ®Èy c«ng nghiÖp ho¸ trong n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ®óng theo ®­êng lèi cña §¶ng, Nhµ n­íc vµ yªu cÇu chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n. - T¨ng khèi l­îng, chÊt l­îng, mÆt hµng xuÊt khÈu chÌ thóc ®Èy quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a n­íc ta víi thÞ tr­êng thÕ giíi, tõ ®ã gióp c¸c doanh nghiÖp n­íc ta lµm quen víi c¸c thñ ph¸p kinh doanh cña c¸c chñ doanh nghiÖp vµ tËp ®oµn lín trªn th­¬ng tr­êng thÕ giíi. Tõ ®ã chóng ta cã thÓ rót ra bµi häc kinh nghiÖm khi hoµ nhËp vµo thÞ tr­êng thÕ giíi, vµo c¸c khèi ASEAN, APEC, WTO. Nh­ vËy cã thÓ thÊy ph¸t triÓn vµ më réng ngµnh chÌ lµ ®iÒu cÇn thiÕt vµ quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ n­íc ta. S¶n phÈm chÌ ViÖt Nam cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, do ®ã ph¸t hiÖn ra nh÷ng thiÕu sãt ®Ó tõ ®ã ®­a ra c¸c biÖn ph¸p kÞp thêi, phï hîp. 1 .C¸c chÝnh s¸ch ë tÇm vÜ m« 1.1. ChÝnh s¸ch thuÕ sö dông ®Êt trång chÌ Qua ®iÒu tra kh¶o s¸t ë c¬ së nhËn thÊy: §èi víi ng­êi s¶n xuÊt chÌ lµ n«ng d©n, nhiÒu hé gia ®×nh ®· trèn thuÕ sö dông ruéng ®Êt do khai chuyÓn tõ ®Êt trång chÌ sang ®Êt trång ®åi nói träc hoÆc v­ên t¹p. Tr¸i l¹i gia ®×nh hé c«ng nh©n trång chÌ ë mét sè vïng l¹i ph¶i chÞu thuÕ rÊt cao ( ë Yªn B¸i thuÕ sö dông ®Êt chÌ t­¬ng ®­¬ng ®Êt ruéng n­íc 2 vô), trong khi ®Êt xÊu vµ ®åi chÌ thùc tÕ cho n¨ng suÊt thÊp. Hai hiÖn t­îng tr¸i ng­îc nµy lµm cho viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp kh«ng ®óng ®¾n vµ kh«ng c«ng b»ng gi÷a nh÷ng ng­êi trång chÌ. C¸c ®Þa ph­¬ng cÇn xem xÐt l¹i ph©n h¹ng ®Êt, møc thuÕ vµ qu¶n lý chÆt chÏ c¸c ®èi t­îng, c¸c gia ®×nh ®­îc giao quyÒn sö dông ®Êt ®Ó thu thuÕ ®Çy ®ñ, hîp lý. 1.2. ChÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi, y tÕ §èi víi c¸c c«ng nh©n trång chÌ, tõ khi nhËn kho¸n v­ên chÌ c¸c doanh nghiÖp giao cho hä ph¶i tù nép b¶o hiÓm x· héi vµ y tÕ cho b¶n th©n hä. Møc BHXH, y tÕ lµ 25% møc l­¬ng cÊp bËc. Nh­ng thùc tÕ c«ng nh©n kh«ng thu nhËp ®­îc theo l­¬ng cÊp bËc, mµ nh÷ng n¨m qua l­¬ng cña hä chØ ®¹t 30 - 60% l­¬ng cÊp bËc. Ngoµi b¶o hiÓm x· héi, y tÕ, c«ng nh©n cßn ph¶i nép thuÕ vèn, khÊu hao c¬ b¶n, qu¶n lý xÝ nghiÖp ( c¸c kho¶n nµy tÝnh % theo s¶n l­îng), thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp lµm cho møc nép lªn cao. Trong khi ®ã n¨ng suÊt vµ gi¸ b¸n thÊp, nhiÒu ng­êi kh«ng ®ñ trÝch nép vµ bï ®¾p chi phÝ vËt chÊt. Tr­íc khã kh¨n ®ã, nhiÒu c«ng nh©n ph¶i bá viÖc, lµm cho c¸c doanh nghiÖp thiÕu lao ®éng, ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng ®ã, c¸c doanh nghiÖp nªn lo¹i bá c¸c kho¶n trÝch nép bÊt hîp lý nh­ thuÕ vèn, ng­êi nµo sö dông dÞch vô cã ®Çu t­ cña doanh nghiÖp th× ph¶i tr¶ tiÒn kho¶n ®ã, nÕu kh«ng sö dông th× kh«ng tr¶.V× vËy c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i tÝnh l¹i khÊu hao c¬ b¶n vµ chi phÝ qu¶n lý. VÒ b¶o hiÓm x· héi ®Ò nghÞ Nhµ n­íc gi¶m møc ®ãng gãp cña c«ng nh©n trång chÌ xuèng 10% trong nh÷ng n¨m chÌ tiªu thô kÐm, gi¸ mua nguyªn liÖu thÊp. Trong 10% ®ã ng­êi lao ®éng nép 7%, doanh nghiÖp nép 3%. 1.3: ChÝnh s¸ch cho vay vèn HiÖn nay ng­êi n«ng d©n trång chÌ ë c¸c vïng dïng sæ giao quyÒn sö dông ruéng ®Êt ®Ó thÕ chÊp vay vèn ng©n hµng. Nh­ng nhiÒu n¬i ch­a cÊp sæ lµm cho n«ng d©n rÊt khã cã thÓ vay ®­îc vèn. Nªn thay thÕ h×nh thøc thÕ chÊp b»ng sæ giao quyÒn sö dông ruéng ®Êt b»ng giÊy b¶o l·nh cña doanh nghiÖp ®Ó vay vèn. Møc vay theo hai lo¹i: Vay ®Ó th©m canh chÌ tõ 2 - 2,5 triÖu ®ång/ha vµ vay ®Ó trång míi chÌ lµ 7 - 10 triÖu ®ång/ha. Cho vay theo tõng b­íc vµ cã kiÓm tra kÕt qu¶ thùc hiÖn b­íc tr­íc ®Ó cho vay b­íc sau. L·i suÊt cho vay ®èi víi c¸c vïng s©u vïng xa nªn ë møc thÊp h¬n so víi c¸c ®èi t­îng cho vay kh¸c. HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp ®Òu thiÕu vèn l­u ®éng, nh­ng Nhµ n­íc kh«ng thÓ dïng vèn ng©n s¸ch cÊp mµ ph¶i th«ng qua vay ng©n hµng hoÆc ®Çu t­ qua c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n nh­ 327, 773, xãa ®ãi gi¶m nghÌo, ®Þnh canh ®Þnh c­. C¸c doanh nghiÖp cÇn tÝnh to¸n ®Ó ph¸t huy hiÖu qu¶ cña c¸c lo¹i vèn nµy. §Ò nghÞ Nhµ n­íc ®Çu t­ vèn ®Ó thay thÕ vµ trang bÞ mét sè trung t©m chÕ biÕn hiÖn ®¹i víi c«ng nghÖ tiªn tiÕn (3 - 4 trung t©m ë c¸c vïng chÌ lín vµ ë Hµ Néi). 1.4: ChÝnh s¸ch thuÕ xuÊt khÈu chÌ ChÌ còng nh­ mét sè s¶n phÈm xuÊt khÈu kh¸c ph¶i th«ng qua mét sè doanh nghiÖp kh¸c nhau: Doanh nghiÖp s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, doanh nghiÖp chÕ biÕn c«ng nghiÖp, doanh nghiÖp xuÊt khÈu. NÕu thùc hiÖn ®¸nh thuÕ doanh thu vµ thuÕ lîi tøc th× sÏ bÞ ®¸nh thuÕ trïng. Nhµ n­íc cÇn nghiªn cøu ¸p dông tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng thay cho viÖc ®¸nh thuÕ doanh thu vµ thuÕ lîi tøc. §èi víi doanh nghiÖp n«ng nghiÖp, chÕ biÕn c«ng nghiÖp chÌ gi¸ trÞ t¨ng thÊp, møc l­¬ng cña c«ng nh©n viªn chøc cßn thÊp , møc ®¸nh thuÕ chØ nªn thÊp h¬n c¸c ngµnh kh¸c. C¸c doanh nghiÖp còng nªn h¹ch to¸n ®Çy ®ñ ®óng ®¾n ®Ó gióp Nhµ n­íc tÝnh thuÕ hîp lý, khuyÕn khÝch ng­êi trång chÌ vµ ng­êi chÕ biÕn chÌ xuÊt khÈu, HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu chÌ rÊt mong ®­îc miÔn thuÕ xuÊt khÈu chÌ nh­ ®èi víi xuÊt khÈu g¹o. 2. C¸c gi¶i ph¸p ë tÇm vi m«: 2.1 : Gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr­êng §©y lµ gi¶i ph¸p quan träng cã vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn sù ph¸t triÓn æn ®Þnh cña ngµnh chÌ vµ t¸c ®éng c¸c kh©u kh¸c cïng th¸o gì khã kh¨n ®Ó ®i lªn. NÕu thÞ tr­êng bÕ t¾c, chao ®¶o th× ng­êi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, nhµ chÕ biÕn c«ng nghiÖp kh«ng thÓ yªn t©m ®Çu t­ th©m canh, c¶i t¹o, n©ng cÊp m¸y mãc c«ng nghÖ. ThÞ tr­êng cung cÇu chÌ thÕ giíi biÕn ®éng, c¸c n­íc nhËp khÈu tiªu thô lín ngµy cµng béc lé râ h¬n, t¹o c¬ së cho chóng ta dù ®o¸n kh¶ n¨ng th©m nhËp cña chÌ ViÖt nam vµo nh÷ng thÞ tr­êng nµo lµ cã triÓn väng vµ æn ®Þnh h¬n. Cô thÓ: §èi víi thÞ tr­êng c¸c n­íc SNG, Balan, §øc lµ nh÷ng thÞ tr­êng xuÊt khÈu chÌ truyÒn thèng cña ta. MÊy n¨m gÇn ®©y, chóng ta ®· nèi l¹i thÞ tr­êng vµ xuÊt khÈu chÌ ®en sang c¸c n­íc nµy. Tuy nhiªn sau mét thêi gian ng¾n thùc hiÖn c¶i c¸ch, t×nh h×nh kinh tÕ, chÝnh trÞ x· héi æn ®Þnh, møc sèng cña c¸c n­íc ®ã ®· dÇn dÇn ®­îc n©ng cao h¬n nªn ta kh«ng thÓ xuÊt m·i lo¹i chÌ ®en chÕ biÕn theo c«ng nghÖ cò tr­íc ®©y, mµ cÇn ph¶i n©ng cÊp ®Ó ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu ng­êi uèng trµ. NhËt B¶n lµ thÞ tr­êng khã tÝnh, ®ßi hái chÊt l­îng cao vµ cã c«ng nghÖ , quy tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp riªng nh­ng gi¸ xuÊt cao nªn cã nhiÒu triÓn väng më réng. §èi víi viÖc cung cÊp s¶n phÈm chÌ vµo thÞ tr­êng nµy n­íc ta ®· cã mét sè c¬ së liªn doanh ho¹t ®éng hiÖu qu¶. C¸c doanh nghiÖp nµy cÇn cã mét m«i tr­êng thuËn lîi h¬n n÷a më réng s¶n xuÊt, ph¸t huy ch÷ tÝn víi kh¸ch hµng. ThÞ tr­êng §µi Loan: C¸c c¬ së liªn doanh víi §µi Loan ho¹t ®éng ë miÒn B¾c kÕt qu¶ ch­a râ nÐt, trõ C«ng ty chÌ Méc Ch©u, Phó Tµi cßn l¹i mét sè doanh nghiÖp sau khi phÝa §µi Loan thanh lý hÕt thiÕt bÞ lµ ngõng ho¹t ®éng. Ho¹t ®éng cña c¸c c¬ së nµy chÊm døt do s¶n phÈm lµm ra kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu t¹i thÞ tr­êng §µi Loan. V× vËy c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu chÌ ViÖt Nam cÇn t×m hiÓu kü h¬n thÞ tr­êng nµy ®Ó cã ®èi s¸ch phï hîp h¬n. Irac ®­îc ®¸nh gi¸ lµ mét thÞ tr­êng kh¸ dÔ tÝnh vµ cã møc tiªu thô chÌ lín Trong t­¬ng lai, s¶n phÈm chÌ ViÖt Nam cÇn ph¶i chiÕm lÜnh ®­îc thÞ tr­êng nµy. ®Ó tõ ®ã më réng sang c¸c n­íc kh¸c thuéc khu vùc Trung §«ng. ThÞ tr­êng Anh: §©y lµ mét thÞ tr­êng lín vµ æn ®Þnh. Tr­íc ®©y c¸c c«ng ty Anh ®· mua chÌ ViÖt Nam th«ng qua c¸c c«ng ty cña H«ng K«ng, Singapo. Tõ 1992, ta ®· thµnh lËp c«ng ty liªn doanh víi hai c«ng ty chÌ l©u n¨m cña Anh. Sù hîp t¸c nµy ®· gióp s¶n phÈm cña chóng ta kh«ng ph¶i qua trung gian, gi¶m ®­îc chi phÝ vµ ®Æc biÖt lµ nhanh chãng ®­îc ®­a vµd thÞ tr­êng Anh. Do vËy viÖc duy tr× mèi quan hÖ hîp t¸c víi hä cÇn ®­îc t¨ng c­êng cñng cè . Trong xuÊt khÈu chÌ ë n­íc ta ®ang tån t¹i hai ph­¬ng thøc: xuÊt khÈu tr¶ nî vµ xuÊt khÈu tù do trªn thÞ tr­êng. Gi¸ chÌ xuÊt khÈu tr¶ nî th«ng th­êng cao h¬n xuÊt tù do trªn 300USD/tÊn. §¬n vÞ nµo ®­îc chØ ®Þnh xuÊt khÈu tr¶ nî th× sÏ cã lîi thÕ vÒ sè l­îng xuÊt vµ gi¸ c¶ . V× vËy, Nhµ n­íc cÇn thùc hiÖn vµ duy tr× h×nh thøc ®Êu thÇu c¸c l« hµng xuÊt khÈu tr¶ nî ®Ó khuyÕn khÝch c¸c c«ng ty n©ng cao chÊt l­îng chÌ xuÊt khÈu ra. XuÊt khÈu chÌ trªn thÞ tr­êng tù do lµ h­íng chiÕn l­îc l©u dµi. V× vËy, cÇn ®Èy m¹nh c¸c h×nh thøc chµo hµng, qu¶ng c¸o, tham gia héi chî triÓn l·m hµng quèc tÕ, göi c¸c l« chÌ chµo hµng ®Õn c¸c thÞ tr­êng ®Êu gi¸ chÌ, t¹o ra sù hiÖn diÖn cña chÌ ViÖt Nam trªn nhiÒu thÞ tr­êng ®Ó c¸c nhµ bu«n cã c¬ héi ®Õn trùc tiÕp mua chÌ cña ta, bá dÇn viÖc b¸n qua m«i giíi trung gian. Ngoµi viÖc thóc ®Èy xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp cÇn quan t©m h¬n n÷a ®Õn thÞ tr­êng tiªu thô chÌ trong n­íc. Víi kho¶ng 80 triÖu d©n ë mét n­íc cã truyÒn thèng uèng chÌ, ®©y sÏ lµ mét thÞ tr­êng lín nÕu chÊt l­îng chÌ ®¶m b¶o (bãn Ýt ph©n ho¸ häc, lo¹i bá phun c¸c thuèc trõ s©u ®éc h¹i) vµ chÕ biÕn s¶n phÈm ®a d¹ng hîp thÞ hiÕu víi tõng ®èi t­îng tiªu dïng chÌ. Tiªu dïng chÌ trong n­íc ta cã thÓ thÊy sù kh¸c nhau gi÷a c¸c vïng: c¸c tØnh miÒn B¾c uèng chÌ sao mãc c©u, cã h­¬ng th¬m tù nhiªn vµ uèng ®Æc th­ëng thøc h­¬ng vÞ ®Ëm ®µ cña chÌ. Nh­ng c¸c tØnh miÒn Nam l¹i uèng nh¹t, chÌ ­íp h­¬ng hoa ( hoa sãi, hoa nhµi) th­ëng thøc vÞ h­¬ng pha trén gi÷a h­¬ng chÌ vµ h­¬ng hoa. Xu h­íng uèng chÌ tói, chÌ ®¸ ngµy cµng phæ biÕn h¬n, mét bé phËn ng­êi tiªu dïng còng rÊt b¨n kho¨n gi÷a chÌ s¹ch vµ kh«ng s¹ch, ch­a cã tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ chuÈn mùc. NÕu lµm râ ®­îc sù ngê vùc nµy ch¾c r»ng ng­êi tiªu dïng sÏ yªn t©m, tiªu dïng chÌ nhiÒu h¬n. 2.2 Gi¶i ph¸p vÒ c«ng nghÖ chÕ biÕn §èi víi c¸c d©y chuyÒn c«ng nghÖ chÕ biÕn ®Æc thï (c«ng nghÖ chÌ xanh dÑt NhËt B¶n, chÌ ¤ Long cña §µi Loan) trong c¸c c¬ së liªn doanh, cÇn chó ý ®Õn chñng lo¹i vµ chÊt l­îng chÌ ®­a vµo chÕ biÕn ®Ó s¶n phÈm chÕ biÕn ®­îc ®óng quy c¸ch, chÊt l­îng gi÷ uy tÝn chÌ ViÖt Nam xuÊt sang NhËt, §µi Loan. Trong qu¸ tr×nh hîp t¸c, phÝa ViÖt Nam cÇn tiÕp cËn ®Ó n¾m ®­îc “ bÝ quyÕt” c«ng nghÖ chÕ biÕn c¸c lo¹i chÌ ®ã. §èi víi c¸c d©y chuyÒn chÕ biÕn chÌ ®en Orthodox cã thêi gian s¶n xuÊt l©u n¨m ®Õn nay c«ng nghÖ ®· l¹c hËu, m¸y mãc cò kü, chi phÝ söa ch÷a, phô tïng qu¸ lín, cÇn ph¶i thay thÕ. ViÖc trang bÞ m¸y mãc cÇn ph¶i lùa chän c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i quy m« thÝch hîp ( quy m« nhá vµ võa). Trªn c¸c cã ®i¹ bµn quy m« s¶n xuÊt nguyªn liÖu võa vµ nhá th× c«ng t¸c c¶i t¹o vµ x©y dùng c¸c c¬ së chÕ biÕn quy m« nhá 1-5 tÊn/ngµy sÏ khuyÕn khÝch c¸c hé vµ liªn hé gia ®×nh trang bÞ c¸c c¬ së chÕ biÕn nhá quy m« gia ®×nh. ViÖc bè trÝ c¸c c¬ së chÕ biÕn ph¶i quy ho¹ch l¹i vµ x©y dùng thªm mét sè trung t©m chÕ biÕn , d©y chuyÒn hiÖn ®¹i . ChØ cã nh­ vËy, chÊt l­îng s¶n phÈm míi cao, bao b× mÉu m· míi thu hót ng­êi tiªu dïng. Tuy nhiªn c¸c trung t©m chÕ biÕn nµy cÇn ph¶i ®­îc ®Çu t­ l©u dµi víi sè vèn lín v× vËy kh«ng thÓ thiÕu ®­îc sù gióp ®ì vµ qu¶n lý cña Nhµ n­íc. §iÒu nµy sÏ høa hÑn viÖc ®­a ra rÊt nhiÒu s¶n phÈm chÊt l­îng cao. ChiÕn l­îc l©u dµi mµ ngµnh chÌ cÇn x©y dùng lµ c¸c c¬ së c«ng nghiÖp chÕ biÕn hiÖn ®¹i, c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ cã “bÝ quyÕt c«ng nghÖ” riªng. Trong nh÷ng n¨m tr­íc m¾t cÇn tËp trung x©y dùng mét sè trung t©m chÕ biÕn quy m« trung b×nh h­íng s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm cã nhu cÇu xuÊt khÈu vµ cã khèi l­îng tiªu thô lín. C¸c trung t©m ®ã ®Æt t¹i c¸c vïng chÌ nguyªn liÖu lín, lùa chän c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n æn ®Þnh, cã l·i cã ®éi ngò c¸n bé vµ c«ng nh©n kü thuËt kh¸, cã thÓ tiÕp thu c«ng nghÖ míi, lµm ¨n cã hiÖu qu¶ ®Ó ®Çu t­ trang bÞ. HiÖp héi chÌ phèi hîp víi Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam lËp ph­¬ng ¸n cô thÓ, cã ph©n tÝch ®Çy ®ñ c¸c mÆt hiÖu qu¶ kinh tª , tµi chÝnh ®Ö tr×nh Nhµ n­íc thÈm ®Þnh, duyÖt cÊp hoÆc cho vay vèn ®Ó x©y dùng c¸c c¬ së nµy cµng sím cµng tèt. Ngoµi ra, Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho mét sè c¬ së liªn doanh víi n­íc ngoµi (kÓ c¶ ®· ho¹t ®éng vµ trong t­¬ng lai) ®­a c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµo ho¹t ®éng, t¹o ra s¶n phÈm cã chÊt l­îng vµ ký kÕt víi phÝa n­íc ngoµi bao tiªu s¶n phÈm lµm ra. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ch­a cã ®iÒu kiÖn (Nhµ n­íc ch­a ®ñ søc ®Çu t­, doanh nghiÖp ch­a ®ñ vèn, tr×nh ®é c¸n bé) th× cÇn söa ch÷a, ®æi míi tõng phÇn c¸c d©y chuyÒn s½n cã ®Ó sö dông trong thêi gian 5-7 n¨m n÷a. KhuyÕn khÝch c¸c c¬ së chÕ biÕn chÌ t­ nh©n c¸c hé gia ®×nh nhËp d©y chuyÒn c«ng nghÖ Trung Quèc, §µi Loan vµo chÕ biÕn quy m« tõ 50-2000kg/ngµy. Dïng chÝnh s¸ch thuÕ ®Ó h­íng c¸c c¬ së nµy ®i vµo chÕ biÕn c¸c lo¹i chÌ cung cÊp cho thÞ tr­êng néi ®Þa. Trong c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn chÌ cÇn chó träng h¬n c¸c mÆt hµng chÝnh, cã khèi l­îng lín, nh­ng ®ång thêi ph¶i quan t©m ®Õn tÝnh ®a d¹ng c¸c mÆt hµng ®Ó hç trî cho nhau vÒ mÆt tµi chÝnh vµ ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña thÞ tr­êng. C¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn chÌ x©y dùng c¬ chÕ ®Ó t¹o nªn c¸c kªnh cung øng chÌ cho doanh nghiÖp vµ ph¶i cã tr¸ch nhiÖm cïng víi Nhµ n­íc b¶o hiÓm c¸c kªnh nµy. Nhµ n­íc cÇn cã c¬ chÕ phï hîp ®Ó c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn trÝch mét phÇn lîi nhuËn thu ®­îc ®Çu t­ trë l¹i cho ng­êi s¶n xuÊt th«ng qua phæ biÕn kü thuËt tiÕn bé, cung cÊp gièng míi, ®Çu t­ x©y dùng m« h×nh riªng. TÊt c¶ biÖn ph¸p ®ã nh»m môc tiªu æn ®Þnh vïng chÌ nguyªn liÖu vµ t¹o chÊt l­îng chÌ tèt h¬n. 2.3. Gi¶i ph¸p x©y dùng æn ®Þnh vïng nguyªn liÖu C¶ n­íc cÇn ph¶i cã tæng quan quy ho¹ch diÖn tÝch vµ ph©n bè diÖn tÝch trång chÌ cho c¸c vïng vµ c¸c ®Þa bµn cã c¬ së chÕ biÕn c«ng nghiÖp. §èi víi c¸c c¬ së chÕ biÕn vÊn ®Ò cèt tö lµ x©y dùng, æn ®Þnh vïng s¶n xuÊt nguyªn liÖu cho nhµ m¸y. NhiÒu c¬ së chÕ biÕn quèc doanh cã c¸c n«ng tr­êng hoÆc c¸c ®éi s¶n xuÊt trång chÌ cung cÊp cho nhµ m¸y chÕ biÕn th«ng qua c¬ chÕ kho¸n vµ giao kÕ ho¹ch cho c¸c hé gia ®×nh. Víi c¬ chÕ kho¸n hiÖn nay, c¸c c«ng nh©n trång chÌ b×nh th­êng cã thu nhËp thÊp, ph¶i ®ãng gãp nhiÒu kho¶n nghÜa vô. V× vËy, hä s¶n xuÊt chÌ cÇm chõng vµ s¶n xuÊt c¸c c©y kh¸c ®Ó t¹o thªm thu nhËp nu«i sèng gia ®×nh. C«ng nh©n kh«ng yªn t©m víi s¶n xuÊt chÌ th× kh«ng thÓ cã vïng nguyªn liÖu æn ®Þnh. Sè doanh nghiÖp chÕ biÕn kh¸c kh«ng cã bé phËn s¶n xuÊt nguyªn liÖu th× thu mua chÌ ®Ó chÕ biÕn chñ yÕu th«ng qua hÖ thèng t­ th­¬ng thu gom vµ ch­a quan t©m ®Õn ng­êi trång chÌ. Qua mét sè ®iÒu tra, kh¶o s¸t nghiªn cøu t¹i nhiÒu khu vùc cho thÊy, viÖc t¸ch rêi c¬ së chÕ biÕn víi c¸c n«ng tr­êng s¶n xuÊt chÌ, biÕn c¸c n«ng tr­êng thµnh mét cÊp trung gian lµ kh«ng cã hiÖu qu¶, kh«ng ph¸t huy t¸c dông trong qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy, cÇn nghiªn cøu ®Ó s¸t nhËp c¸c c¬ së nµy víi nhµ m¸y vµ h×nh thµnh mét tæ chøc thèng nhÊt. Bæ sung hoµn chØnh c¬ chÕ kho¸n, trong ®ã gi¶m bít c¸c kho¶n ®ãng gãp cña gia ®×nh c«ng nh©n viªn chøc nh­: thuÕ, vèn, ph©n bæ chi phÝ qu¶n lý cao 5-6%, toµn bé BHXH vµ y tÕ chiÕm 25% thu l­¬ng cÊp bËc. C¸c c«ng ty chÌ cÇn ®Èy m¹nh h­íng ®Çu t­ x©y dùng m« h×nh tr×nh diÔn kü thuËt th©m canh chÌ, hoµn chØnh quy tr×nh theo c¸c møc kh¸c nhau (møc ®Çu t­ th©m canh cho n¨ng suÊt rÊt cao, møc ®Çu t­ trung b×nh hîp víi sè ®«ng gia ®×nh cã tiÒm lùc giíi h¹n) còng nh­ x©y dùng c¸c m« h×nh tiªu biÓu trång chÌ cµnh, trång chÌ Shan, TuyÕt Shan, m« h×nh trång chÌ theo ph­¬ng thøc n«ng, l©m kÕt hîp. Th«ng qua c¸c m« h×nh ®ã h­íng dÉn c¸c hé c«ng nh©n, viªn chøc ¸p dông vµ nh©n réng ra. C«ng ty lµm c¸c dÞch vô cung øng ph©n bãn, phßng trõ s©u bÖnh tæng hîp cho c¸c gia ®×nh cã nhu cÇu, quan t©m th­êng xuyªn ®Õn c¸c hé trång chÌ, cã c¬ chÕ khuyÕn khÝch c¸c hé ®¹t kÕ ho¹ch khèi l­îng, ®ñ tiªu chuÈn chÊt l­îng, x©y dùng v­ên chÌ kiÓu mÉu. VÊn ®Ò quan träng trong x©y dùng æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu lµ gi¸ mua ph¶i æn ®Þnh vµ ®¶m b¶o cho ng­êi s¶n xuÊt cã l·i Ýt nhÊt 20- 25%. Cã nh­ vËy hä míi yªn t©m ®Çu t­ th©m canh c©y chÌ. Yªu cÇu ®ã trë l¹i ®ßi hái c«ng ty, doanh nghiÖp ph¶i ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh tèt, cã l·i. Nh­ vËy, sù ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu liªn quan chÆt chÏ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, æng ®Þnh vµ më réng thÞ tr­êng tiªu thô vµ c¬ chÕ kho¸n cã khuyÕn khÝch còng nh­ ho¹t ®éng dÞch vô, c¸c m« h×nh tr×nh diÔn cña doanh nghiÖp. 2.4: Tæ chøc c¸c kªnh thu mua cung øng nguyªn liÖu. Nh­ ®· ph©n tÝch ë c¸c phÇn trªn, hiÖn nay tån t¹i c¸c kªnh thu mua cung øng nguyªn liÖu nh­ sau: (1)Ng­êi s¶n xuÊt ®éi tr­ëng ( trong c¸c DNQD)---> Nhµ m¸y chÕ biÕn. (2)Ng­êi s¶n xuÊt ---> t­ th­¬ng---> nhµ m¸y chÕ biÕn chÌ quèc doanh. (3)Ng­íi s¶n xuÊt--->t­ th­¬ng---> nhµ m¸y chÕ biÕn chÌ t­ nh©n. (4)Ng­êi s¶n xuÊt--->ng­êi s¬ chÕ ( hé gia ®×nh) --->tiÖm trµ ­íp h­¬ng (L©m§ång) B¸n trªn thÞ tr­êng néi ®Þa ( miÒn B¾c) ë kªnh 2,3 t­ th­¬ng ®ãng vai trß trung gian nh­ng hÕt søc cÇn thiÕt ®Ó nèi mèi quan hÖ cung øng chÌ gi÷a ng­êi s¶n xuÊt víi nhµ m¸y. Trong khi doanh nghiÖp kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn tæ chøc lùc l­îng thu gom, thiÕu vèn l­u ®éng vµ ph­¬ng tiÖn ®Õn s©u s¸t tõng ®Þa bµn nhá, th× ®éi ngò t­ th­¬ng gãp phÇn lÊp chç trèng nµy. Tuy nhiªn nÕu c«ng ty , doanh nghiÖp kh«ng quan t©m chÆt chÏ ®Õn tÇng líp nµy, th× bªn c¹nh mÆt tÝch cùc hä còng g©y nhiÔu lo¹n cho thÞ tr­êng. §Ó kh¾c phôc mÆt tiªu cùc trong kh©u thu mua, cung øng chÌ nguyªn liÖu cÇn x©y dùng c¬ chÕ phèi hîp 3 ®èi t¸c: Doanh nghiÖp - ng­êi thu gom - ng­êi s¶n xuÊt theo s¬ ®å nh­ sau: Doanh nghiÖp Ng­êi thu gom Ng­êi s¶n xuÊt Theo s¬ ®å nµy th×: Doanh nghiÖp cã tr¸ch nhiÖm: §èi víi ng­êi thu gom: - Lùa chän ng­êi thu gom tin cËy ký kÕt hîp ®ång lµm ¨n víi doanh nghiÖp, cã quyÒn tõ chèi kh«ng céng t¸c khi ng­êi thu gom lµm ¨n mÊt tÝn nhiÖm vµ ph¶i båi th­êng hîp ®ång. - §Ò xuÊt gi¸ xÝ nghiÖp mua cña ng­êi thu gom vµ gi¸ h­íng dÉn ng­êi thu gom mua cña ng­êi s¶n xuÊt trong tõng thêi kú ( gi¸ ®¶m b¶o trang tr¶i l·i suÊt vèn bá ra, tiÒn c«ng vµ cã møc l·i võa ph¶i). - Ên ®Þnh møc thu mua cña tõng t­ th­¬ng ( møc mua hµng ngµy theo tõng thêi kú trong n¨m). - øng tr­íc mét phÇn vèn l­u ®éng vµ thanh to¸n tiÒn cho ng­êi thu gom ( kho¶ng 3 th¸ng mét lÇn) theo khèi l­îng chÌ bóp t­¬i cung øng. - Th«ng qua hä ®Ó thu thËp th«ng tin ph¶n håi cña ng­êi s¶n xuÊt. §èi víi ng­íi s¶n xuÊt: - H­íng dÉn kü thuËt, cung cÊp c¸c dÞch vô cÇn thiÕt nÕu hä yªu cÇu - N¾m kh¶ n¨ng cung cÊp nguyªn liÖu nÕu cã thÓ ký kÕt hîp ®ång cung cÊp nguyªn liÖu æn ®Þnh. - Thu nhËn vµ gi¶i quyÕt sím nh÷ng yªu cÇu cña ng­êi s¶n xuÊt vÒ gi¸ mua, thanh to¸n tiÒn, ®¸nh gi¸ phÈm cÊp cña ng­êi thu gom. Ng­êi thu gom cã tr¸ch nhiÖm: - Thu mua chÌ cña ng­êi s¶n xuÊt trong khung gi¸ doanh nghiÖp quy ®Þnh cung øng cho doanh nghiÖp. - Thanh to¸n tiÒn kÞp thêi cho ng­êi s¶n xuÊt. - Ph¶n håi nh÷ng th«ng tin cña ng­êi s¶n xuÊt ®Õn doanh nghiÖp Ng­êi s¶n xuÊt cã tr¸ch nhiÖm: - §¨ng ký khèi l­îng chÌ cung cÊp cho doanh nghiÖp - Cung øng chÌ cho doanh nghiÖp th«ng qua ng­êi thu gom - Cã quyÒn yªu cÇu doanh nghiÖp cung cÊp c¸c dÞch vô kü thuËt, ph¶n håi nh÷ng th«ng tin vÒ ng­êi thu gom cho doanh nghiÖp biÕt. Hµng n¨m th«ng qua héi nghÞ ng­êi cung øng nguyªn liÖu ®Ó trao ®æi bµn b¹c vµ khen th­ëng c¸c ®èi t¸c gióp doanh nghiÖp hoµn thµnh kÕ ho¹ch n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. Héi nghÞ nh÷ng ng­êi cung øng nguyªn liÖu phèi hîp víi nhµ m¸y chÕ biÕn ®Ò xuÊt víi c¸c nhµ xuÊt khÈu vÒ gi¸ mua s¶n phÈm; trÝch mét phÇn lîi nhuËn xuÊt khÈu ®Ó b¶o trî ng­êi s¶n xuÊt; trÝch mét phÇn lîi nhuËn xuÊt khÈu ph©n phèi l¹i cho ng­êi chÕ biÕn, ng­êi thu gom vµ ng­êi s¶n xuÊt th«ng qua gi¸ mua s¶n phÈm chÕ biÕn, mua nguyªn liÖu. kiÕn nghÞ - ®Ò xuÊt 1.VÒ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp: Më hÖ thèng m¹ng l­íi c¸c v­ên ­¬m gièng t¹i c¸c vïng ®ang më réng diÖn tÝch trång chÌ tËp trung quy m« lín. T¨ng c­êng nghiªn cøu vµ ®­a vµo trång ®¹i trµ c¸c gièng chÌ nhËp ngo¹i næi tiÕng trªn thÕ giíi. §©y lµ mét ph­¬ng ph¸p kh¸ quan träng ®Ó n©ng cao chÊt l­îng vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm trong t­¬ng lai. Thùc hiÖn sö dông ph©n kho¶ng c©n ®èi ®Ó võa ®¶m b¶o n¨ng suÊt, chÊt l­îng cao, võa gi÷ ®­îc an toµn thùc phÈm. H¹n chÕ tèi ®a viÖc sö dông thuèc trõ s©u hãa häc trªn c©y chÌ. X©y dùng bæ sung vµ hoµn thiÖn c¸c c«ng tr×nh phô trî trªn ®åi chÌ, ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn sinh th¸i nh­ bÓ n­íc, c©y che bãng vµ t­íi tiªu n­íc. 2.VÒ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp: ChÝnh phñ vµ c¸c tØnh chØ nªn cho phÐp nhËp khÈu thiÕt bÞ chÕ biÕn chÌ hiÖn ®¹i ®¸p øng c«ng nghÖ chÕ biÕn chÌ tiªn tiÕn. Thùc hiÖn ®óng quy tr×nh chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n sau chÕ biÕn Nghiªn cøu vµ hîp t¸c ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc t¹o ra nhiÒu lo¹i s¶n phÈm chÌ míi nh­ n­íc gi¶i kh¸t lon, chai, phô gia thùc phÈm ¨n uèng... 3.VÒ s¶n phÈm vµ thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm: X©y dùng vµ ¸p dông phæ biÕn c¸c hÖ thèng tiªu chuÈn vÒ qu¶n lý chÊt l­îng (ISO 9001-2000) vÒ ph©n tÝch rñi ro b»ng kiÓm so¸t tíi h¹n (HACCP) vµ vÒ qu¶n lý m«i tr­êng (ISO14001) §Çu t­ x©y dùng hÖ thèng kiÓm nghiÖm chÊt l­îng, ®Æc biÖt d­ l­îng ho¸, lý trong chÌ t¹i c¸c vïng. Nhanh chãng thµnh lËp Sµn giao dÞch chÌ ViÖt nam t¹i Hµ N«Þ, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc tiÕp xóc trùc tiÕp gi÷a ng­êi s¶n xuÊt víi kh¸ch hµng. Gi÷ v÷ng vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµo c¸c thÞ tr­êng truyÒn thång, c¸c b¹n hµng lín nh­ irac, Pakistan, Nga....Thùc hiÖn tèt quü xóc tiÕn th­¬ng m¹i ®Ó ®Èy m¹nh tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o chÌ ViÖt nam trªn thÞ tr­êng. T¨ng c­êng t×m kiÕm vµ kh¶o s¸t, më réng thÞ phÇn chÌ ViÖt nam. X©y dùng th­¬ng hiÖu cho s¶n phÈm chÌ nh»m gi÷ ®­îc uy tÝn ®èi víi b¹n hµng. 4. VÒ ®Çu t­ - CÇn chó träng h¬n n÷a ®Õn hiÖu qu¶ cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ b»ng nguån vèn trong vµ ngoµi n­íc - CÇn xÕp h¹ng c¸c vïng ®Çu t­ s¶n xuÊt trªn c¬ së chiÕn l­îc s¶n phÈm vµ thÞ tr­êng, t×nh tr¹ng cô thÓ cña tõng vïng ViÖc ®Çu t­ ph¶i tÝnh to¸n trªn c¬ së chi phÝ hîp lý ®Ó tiÕn hµnh mét c¸ch liªn tôc, tr¸nh lµm ¶nh h­ëg xÊu ®Õn sinh tr­ëng cña c©y chÌ. -T¨ng c­êng ®Çu t­ ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý, c¸n bé kü thuËt vµ ng­êi lao ®éng trång trät ,chÕ biÕn chÌ. ViÖc ®µo t¹o th«ng qua c¸c kho¸ häc ng¾n h¹n, t¹o c¬ héi tÝÕp xóc víi khoa häc kü thuËt n­íc ngoµi 5. VÒ chÝnh s¸ch Nhµ n­íc: V× chÌ lµ c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy ®­îc ph¸t triÓn chñ yÕu trªn vïng trung du- miÒn nói , n¬i ®êi sèng cã nhiÒu khã kh¨n nªn viÖc ph¸t triÓn chÌ ë ®©y rÊt cÇn ®Õn hç trî cña Nhµ n­íc nh­ : c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ l·i tiÒn vay, chÝnh s¸ch ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng - Nhµ n­íc cÇn kÕt hîp ch¨t chÏ gi÷a ph¸t triÓn ngµnh chÌ víi c¸c ch­¬ng tr×nh ®Þnh canh ®Þnh c­, di d©n vµ ph¸t triÓn vïng kinh tÕ míi - Nhanh chãng thµnh lËp quü b¶o hiÓm xuÊt khÈu chÌ ®Ó h¹n chÕ rñi ro cho nhµ xuÊt khÈu , gi÷ gi¸ æn ®Þnh ®¶m b¶o cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng ng­êi lµm chÌ. KÕt luËn 1. C©y chÌ lµ lo¹i c©y n«ng nghiÖp l©u n¨m cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, gÇn gòi víi ®êi sèng ng­êi ViÖt Nam. Trong m«i tr­êng ph¸t triÓn kinh tÕ cña n­íc ta, ho¹t ®éng s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu chÌ ®· biÕn ®æi m¹nh mÏ theo c¶ chiÒu s©u vµ chiÒu réng. §Æc biÖt trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu, s¶n phÈm chÌ ®· n©ng vÞ thÕ cña ViÖt Nam lªn hµng thø 8 trong c¸c n­íc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu chÌ nhiÒu nhÊt thÕ giíi 2. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt, xuÊt khÈu chÌ cña ViÖt Nam ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn dµi vÒ quy m«, s¶n l­îng, chÊt l­îng còng nh­ kim ng¹ch , gãp phÇn quan träng vµo viÖc h×nh thµnh, ph¸t triÓn thÞ tr­êng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam, kÝch thÝch s¶n xuÊt chÌ ViÖt Nam ph¸t triÓn, æn ®Þnh cuéc sèng vµ viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. 3. Bªn c¹nh ®ã xuÊt khÈu chÌ còng cã nh÷ng mÆt h¹n chÕ chñ yÕu lµ: s¶n l­îng t¨ng kh«ng kÞp nhu cÇu tiªu thô do khu vùc s¶n xuÊt nguyªn liÖu, khu vùc chÕ biÕn thiÕu ®ång bé, c«ng t¸c thÞ tr­êng cßn kÐm. X©y dùng vµ triÓn khai chiÕn l­îc , kÕ ho¹ch chËm lµ nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh h¹n chÕ tèc ®é xuÊt khÈu. 4.§Ó ho¹t ®éng s¶n xuÊt, chÕ biÕn, xuÊt khÈu trë thµnh ®éng lùc chñ yÕu ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ trung du, miÒn nói vµ ®ãng vai trß ngµy cµng quan träng h¬n trong thÞ tr­êng n«ng s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, ngµnh chÌ cÇn tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p ng¾n h¹n phï hîp víi chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p trung h¹n cña ChÝnh Phñ . §iÒu nµy sÏ gióp t¨ng n¨ng lùc, hiÖu qu¶ khu vùc s¶n xuÊt nguyªn liÖu thóc ®Èy hiÖn ®¹i ho¸ khu vùc chÕ biÕn t¹o ra c¸c c«ng cô c¹nh tranh thËt m¹nh cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu. 5.Ho¹t ®éng xuÊt khÈu chÌ vµ c¸c mÆt hµng kh¸c nh­ g¹o ®· ®­a con thuyÒn kinh tÕ ViÖt Nam v÷ng vµng tiÕn vÒ phÝa tr­íc víi tèc ®é t¨ng tr­ëng æn ®Þnh5,8% trong sù æn ®Þnh vÒ kinh tÕ- chÝnh trÞ- x· héi víi mét vÞ thÕ ngµy cµng cao trªn tr­êng quèc tÕ . T¸c gi¶ kho¸ luËn ®· ®Ò cËp, ph©n tÝch ®Õn nhiÒu khÝa c¹nh trong s¶n xuÊt, chÕ biÕn, xuÊt khÈu chÌ cña thÕ giíi nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng. Do thêi gian, kinh nghiÖm cßn h¹n hÑp tr­íc vÊn ®Ò rÊt phøc t¹p nµy nªn kho¸ luËn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, v× vËy t¸c gi¶ rÊt mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« vµ c¸c b¹n. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o B¸o c¸o tæng hîp cña Vinatea Niªn gi¸m thèng kª tõ n¨m 1989 ®Õn n¨m 2000 cña Tæng côc thèng kª Niªn gi¸m thèng kª N«ng - L©m - Ng­ - NghiÖp. “ChÌ vµ c«ng dông cña chÌ”. TS. NguyÔn Kim Phong. NXB Khoa häc kü thuËt th¸ng 4/1995. B¸o c¸o ho¹t ®éng t¹i héi nghÞ toµn thÓ HiÖp héi chÌ ViÖt Nam lÇn thø II th¸ng 5/2001 QuyÕt ®Þnh 43/1999/TTg ngµy 10/3/1999 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vµ c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn chÌ. Tham luËn “Thùc tr¹ng c«ng nghiÖp chÕ biÕn chÌ” – 2000. TS. NguyÔn H÷u Tµi – Vô xuÊt nhËp khÈu Bé n«ng nghiÖp §iÒu tra kh¶o s¸t vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ xuÊt khÈu chÌ ViÖt Nam – Bé NN & PTNT th¸ng 12/1997. “C«ng nghiÖp thùc phÈm” NXB Khoa häc kü thuËt th¸ng 9/2000. PTS. NguyÔn TiÕn C¬. T¹p chÝ kinh tÕ vµ khoa häc kü thuËt chÌ n¨m 1999 (c¸c sè 3,4,5,9,14) T¹p chÝ kinh tÕ vµ khoa häc kü thuËt chÌ n¨m 2001 (c¸c s« 1,4,5,6,7) T¹p chÝ ng­êi lµm chÌ c¸c sè n¨m 2000 (c¸c sè 3,4,7,8,9) T¹p chÝ Tea Statistic n¨m 2000 sè 2,6. T¹p chÝ Tea Statistic n¨m 2001 sè 10