Khóa luận Xuất khẩu sức lao động Việt Nam vào khu vực Đông Bắc Á

ng §«ng B¾c ¸ víi b­íc ®i s¸t thùc vµ phï hîp: ®ã lµ tõng b­íc t¨ng dÇn tû träng lao ®éng lao ®éng c«ng nghiÖp tËp trung më réng thÞ phÇn cung øng lao ®éng thuéc c¸c lÜnh vùc kü thuËt cao nh­ ®iÖn tö, ph¸t huy thÕ m¹nh cña ta trong c¸c lÜnh vùc nh­ dÖt may, x©y dùng…Còng ®· cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c Bé, Nghµnh, c¬ quan chñ qu¶n cña doanh nghiÖp trong viÖc chñ ®¹o, hç trî c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn ®­a lao ®éng sang n­íc b¹n. Bªn c¹nh ®ã, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu søc lao ®éng còng ®· tõng b­íc kh¾c phôc h¹n chÕ trong c«ng t¸c tuyÓn chän ®Çu t­ ®Ó gia t¨ng thÞ phÇn lao ®éng t¹i c¸c thÞ tr­êng thuéc khu vùc §«ng B¾c ¸. Song song tån t¹i víi nh÷ng mÆt thµnh c«ng kÓ trªn lµ nh÷ng mÆt h¹n chÕ cÇn ®­îc rót kinh nghiÖm vµ kh¾c phôc: VÒ phÝa c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc: - ViÖc tæ chøc ch­a thùc sù chÆt chÏ, thiÕu sù phèi hîp, kiÓm tra kiÓm so¸t gi÷a c¸c c¬ quan chøc n¨ng. C¸c bé ngµnh ®Þa ph­¬ng ch­a quan t©m chØ ®¹o c¸c doanh nghiÖp trùc thuéc trong viÖc tæ chøc ®­a tu nghiÖp sang n­íc b¹n, cßn cã hiÖn t­îng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh, tranh giµnh ®èi t¸c, ch­a ph¸t hiÖn xö lý kÞp thêi hiÖn t­îng tiªu cùc, trung gian lõa ®¶o. - Ch­a ®Çu t­ hîp lý, ®ång bé cho kh©u ph¸t triÓn thÞ tr­êng lao ®éng nh­ ®èi víi ®Çu t­ cho xuÊt khÈu hµng ho¸. - Ch­a cã quy ph¹m ph¸p luËt cô thÓ xö lý nh÷ng tu nghiÖp sinh tù ý bá hîp ®ång ë l¹i bÊt hîp ph¸p, ¨n c¾p hµng trong siªu thÞ, tæ chøc thµnh b¨ng nhãm téi ph¹m…sau khi bÞ phÝa chñ sö dông ®uæi vÒ n­íc. - Ch­a ®Çu t­ thÝch ®¸ng cho c«ng t¸c qu¶n lý tu nghiÖp sinh ë c¸c thÞ tr­êng NhËt B¶n, Hµn Quèc, §µi Loan. Sù phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc ch­a chÆt chÏ, ®Æc biÖt víi c¸c doanh nghiÖp cã tu nghiÖp sinh nh­ng ch­a cã bé phËn qu¶n lý t¹i n­íc b¹n. - Hîp ®ång tu nghiÖp t¹i c¸c thÞ tr­êng thuéc khu vùc §«ng B¾c ¸ víi thêi gian tõ 2-3 n¨m lµ ng¾n, ch­a ®ñ ®Ó tu nghiÖp sinh ta tÝch luü vµ tiÕp thu kiÕn thøc c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña n­íc b¹n. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp cung øng tu nghiÖp sinh: - NhiÒu doanh nghiÖp cßn thô ®éng chê ®èi t¸c, ch­a thËt sù tÝch cùc ®Çu t­ vµo c«ng t¸c thÞ tr­êng. Ch­a h×nh thµnh sù liªn kÕt thèng nhÊt gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong ®µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång, trong ®µo t¹o, tuyÓn chän, qu¶n lý còng nh­ c¬ chÕ tµi chÝnh gi÷a doanh nghiÖp ng­êi lao ®éng vµ ®èi t¸c. C¸c doanh nghiÖp cßn thiÕu ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é n¨ng lùc vµ kinh nghiÖm ®Ó ph¸t triÓn thÞ tr­êng. - ViÖc tuyÓn chän tu nghiÖp sinh cña mét sè doanh nghiÖp ch­a cÈn thËn cßn ®Ó lät l­íi mét sè tr­êng hîp chÊt l­îng ®¹o ®øc vµ ý thøc kû luËt kÐm. C¸ biÖt cã tr­êng hîp tuyÓn qua trung gian dÉn ®Õn thu møc phÝ cao qu¸ quy ®Þnh. - C«ng t¸c ®µo t¹o gi¸o dôc ®Þnh h­íng tr­íc khi ®i cßn nhiÒu bÊt cËp, ch­a phï hîp, ch­a s¸t víi yªu cÇu, ®ßi hái cña ®èi t¸c. NhiÒu doanh nghiÖp qu¸ coi träng viÖc ®µo t¹o ngo¹i ng÷ mµ coi nhÑ viÖc gi¸o dôc cho tu nghiÖp sinh t×m hiÓu râ ý nghÜa vµ môc ®Ých cña ch­¬ng tr×nh tu nghiÖp, Ch­¬ng tr×nh xuÊt khÈu lao ®éng, hiÓu vµ t«n träng luËt ph¸p, phong tôc tËp qu¸n, lèi sèng, t¸c phong c«ng nghiÖp cña n­íc b¹n dÉn ®Õn mét bé phËn kh«ng nhá tu nghiÖp sinh coi ®i tu nghiÖp lµ ®Ó kiÕm tiÒn, ®Ó ®­îc ®Þnh c­ ë n­íc ngoµi. Mét sè doanh nghiÖp cßn ch­a cã ®¹i diÖn ®Ó trùc tiÕp qu¶n lý tu nghiÖp sinh t¹i n­íc b¹n do tu nghiÖp sinh cßn Ýt. Song còng chÝnh viÖc kh«ng cã mÆt nµy cña c¸c doanh nghiÖp dÉn ®Õn khi cã vô viÖc ph¸t sinh kh«ng thÓ xö lý ®­îc mét c¸ch kÞp thêi. 4. 3 VÒ chÕ ®é chÝnh s¸ch ®èi víi ng­êi lao ®éng: Nh×n chung, tu nghiÖp sinh lµm viÖc t¹i c¸c thÞ tr­êng thuéc khu vùc §«ng B¾c ¸ ®­îc h­ëng c¸c chÕ ®é t­¬ng ®èi tèt. Thu nhËp b×nh qu©n cña lao ®éng tõ 250-300$/ th¸ng. Thu nhËp b×nh qu©n cña lao ®éng ViÖt Nam ë mét sè n­íc ph¸t triÓn nh­ NhËt B¶n cßn cao h¬n rÊt nhiÒu. Vèn cã ®øc tÝnh ch¨m chØ cÇn cï l¹i tiÕt kiÖm nªn sau khi trõ ®i kho¶n phÝ sinh ho¹t hµng th¸ng, tu nghiÖp sinh còng ®Ó l¹i dµnh ®­îc mét kho¶n kh¸ lín. §êi sèng cña ng­êi lao ®éng ViÖt Nam ®­îc phÇn nµo tho¶i m¸i h¬n so víi ®iÒu kiÖn trong n­íc. Lao ®éng lµm viÖc trong hîp ®ång cã t©m lý lao ®éng æn ®Þnh, lµm viÖc h¨ng say nªn phÇn nµo hä ®­îc c¸c doanh nghiÖp n­íc b¹n ®¸nh gi¸ cao ë nh÷ng ®iÓm nh­ lµ: nhanh nhÑn, ho¹t b¸t cÇn cï ham häc hái. Tu nghiÖp sinh tham gia ®ãng b¶o hiÓm vµ ®­îc h­ëng chÕ ®é b¶o hiÓm nh­ ng­êi b¶n ®Þa. §èi víi b¶o hiÓm lao ®éng ng­êi lao ®éng chØ ph¶i ®ãng 20% (cßn l¹i 70% do chñ lao ®éng chÞu vµ 10% do chÝnh quyÒn trî cÊp) (tr­êng hîp tu nghiÖp sinh t¹i §µi Loan). Lao ®éng ViÖt Nam ®­îc phÐp tham gia vµo c¸c tæ chøc c«ng ®oµn t¹i c¸c xÝ nghiÖp, ®­îc tham gia c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸, vui ch¬i gi¶i trÝ c¶i thiÖn ®êi sèng tinh thÇn, ®­îc nghØ phÐp, nghØ lÔ hay nghØ èm. NÕu bÞ tai n¹n lao ®éng th× ®­îc phÐp ch÷a trÞ. Song trªn thùc tÕ, vÉn cßn n¶y sinh nhiÒu ®iÒu bÊt cËp trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång cung øng lao ®éng vµ chuyªn gia víi n­íc ngoµi g©y thiÖt h¹i ®Õn quyÒn lîi cña nh÷ng ng­êi tham gia vµ cã ¶nh h­ëng xÊu ®Õn mèiçi quan hÖ gi÷a c¸c quèc gia. §iÒu ®¸ng nãi trong ®a phÇn c¸c tr­êng hîp thiÖt h¹i l¹i r¬i vÒ phÝa ng­êi lao ®éng hoÆc c¸c doanh nghiÖp cña ViÖt Nam. Cã thÓ kÓ ®Õn c¸c tr­êng hîp ng­êi lao ®éng kh«ng ®­îc tr¶ l­¬ng; ng­êi lao ®éng bÞ c¾t hîp ®ång lao ®éng sím mµ kh«ng cã lý do; ng­êi lao ®éng bÞ vi ph¹m vÒ th©n thÓ hoÆc c¸c quyÒn lîi kh¸c; doanh nghiÖp ViÖt Nam bÞ ph¹t v× lý do ng­êi lao ®éng biÓu t×nh, b·i c«ng hoÆc tù ý bá hîp ®ång…Nguyªn nh©n cña c¸c t×nh tr¹ng trªn ®©y mét phÇn lµ do ng­êi lao ®éng vµ doanh nghiÖp ViÖt Nam ch­a tÝnh hÕt ®­îc c¸c yÕu tè, c¸c t×nh huèng khi ký kÕt hîp ®ång vµ thùc hiÖn hîp ®ång. Song nguyªn nh©n quan träng h¬n lµ do c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vµ c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc n­íc ngoµi sao nh·ng mét c¸ch cè ý hoÆc kh«ng cè ý ®Õn tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn c¸c nghÜa vô cña m×nh trong suèt qu¸ tr×nh cã hiÖu lùc cña hîp ®ång. Ngoµi nh÷ng bÊt cËp trªn, chóng ta thÊy ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu søc lao ®éng cßn ch­a æn ®Þnh, tÝnh chuyªn nghiÖp ch­a cao, cßn ho¹t ®éng kh«ng hîp ph¸p, g©y thÊt tho¸t nguån thu cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc vµ thiÖt h¹i vÒ vËt chÊt, tinh thÇn vµ c¶ th©n thÓ cña ng­êi lao ®éng. BiÓu hiÖn cña sù yÕu kÐm nµy lµ nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng cã ®ñ n¨ng lùc ®Ó ho¹t ®éng. Theo thèng kÓ cña Côc qu¶n lý lao ®éng víi n­íc ngoµi thuéc Bé Lao ®éng, Th­¬ng binh vµ X· héi th× hiÖn nay cã 159 doanh nghiÖp ®­îc cÊp giÊy phÐp xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia nh­ng chØ cã 30% sè nµy ho¹t ®éng hiÖu qu¶. Cô thÓ 30% sè doanh nghiÖp trªn ®©y mçi n¨m ®­a ra n­íc ngoµi kho¶ng 90% tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu, 25% sè doanh nghiÖp trªn ®©y lµ qu¸ yÕu kÐm, kh«ng ®­a ®­îc lao ®éng nµo ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi trong vßng 2 n¨m qua (Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam - 20/03/2002). Mét biÓu hiÖn kh¸c lµ cã qu¸ nhiÒu doanh nghiÖp vµ tæ chøc kh«ng cã chøc n¨ng ®· ho¹t ®éng tr¸i phÐp trong lÜnh vùc nµy. Nguyªn nh©n cña h¹n chÕ nµy lµ sù thiÕu ®ång bé vµ h¹n chÕ trong ph¸p luËt; sù láng lÎo trong qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ lÜnh vùc nµy; sù thiÕu tr¸ch nhiÖm vµ phèi hîp kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc, c¸c cÊp chÝnh quyÒn, tßa ¸n, c«ng an; cuèi cïng lµ trôc lîi c¸ nh©n cña mét bé phËn nh÷ng ng­êi cã chøc cã quyÒn vµ lµm ¨n phi ph¸p cña mét sè c¸ nh©n trong x· héi. HiÖn t¹i, ch­a cã bé phËn qu¶n lý tu nghiÖp sinh ViÖt Nam chuyªn tr¸ch t¹i c¸c n­íc NhËt B¶n, Hµn Quèc, §µi Loan. H¬n mét nöa c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu søc lao ®éng kh«ng cã c¸n bé t¹i thÞ tr­êng ®èi t¸c ®Ó qu¶n lý tu nghiÖp sinh mµ phã th¸c hoµn toµn, trong chê ë phÝa tiÕp nhËn. V× vËy, khi ph¸t sinh c¸c vÊn ®Ò liªn quan, tu nghiÖp sinh kh«ng biÕt liªn l¹c víi tæ chøc nµo cña ViÖt Nam ®Ó ®Ò nghÞ gi¶i quyÕt. §Æc biÖt cã rÊt nhiÒu tr­êng hîp n¶y sinh m©u thuÉn gi÷a chñ xÝ nghiÖp vµ c«ng nh©n, ®· cã tr­êng hîp c«ng nh©n bÞ ®èi xö tµn tÖ, bÞ ®¸nh ®Ëp, lao ®éng kh«ng cã giê nghØ…Nh­ng nh÷ng th«ng tin ®ã, khi ®Õn ®­îc c¸c nhµ chøc tr¸ch ViÖt Nam th× ®· qu¸ muén. §©y lµ hËu qu¶ c¸c doanh nghiÖp kh«ng cã ®¹i diÖn qu¶n lý t¹i n­íc b¹n. Tãm l¹i, vai trß cña c¸n bé qu¶n lý cã ý nghÜa quan träng trong viÖc chñ ®éng gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp lao ®éng ph¸t sinh gi÷a chñ vµ thî. NÕu cã sù hç trî, t­ vÊn kÞp thêi, trùc tiÕp cña c¸c c¸n bé qu¶n lý lao ®éng ch¾c ch¾n sÏ gi¶m thiÓu ®­îc tèi ®a viÖc ph¶i vÒ n­íc tr­íc thêi h¹n cña tu nghiÖp sinh. Song song víi viÖc ®ã, chÝnh phñ còng cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®èi víi nh÷ng lao ®éng sau khi ®· hÕt h¹n lao ®éng vÒ n­íc. §ã còng lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p nh»m lµm gi¶m tû lÖ bá trèn khái hîp ®ång lao ®éng. Ch­¬ng III: Gi¶i ph¸p t¨ng c­êng ho¹t ®éng xuÊt khÈu søc lao ®éng cña ViÖt Nam vµo khu vùc §«ng B¾c ¸ I. §Þnh h­íng cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu søc lao ®éng 1.§Þnh h­íng chung 1.1 Môc tiªu - Gia t¨ng quy m« xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia ®Ó ®Õn n¨m 2010 trë ®i lu«n cã kho¶ng 1 triÖu ng­êi lµm viÖc ë n­íc ngoµi - Tõ n¨m 2005, ta lu«n cã kho¶ng 40 v¹n ®Õn 50 v¹n lao ®éng lµm viÖc ë n­íc ngoµi. - Tr­íc m¾t trong n¨m 2002, ®­a 2.5 v¹n lao ®éng ®Õn 4 v¹n lao ®éng vµ chuyªn gia ra n­íc ngoµi lµm viÖc, ra t¨ng d©n sè lao ®éng tõ nh÷ng n¨m sau lªn 100.000 ng­êi/ n¨m; ®Ó tõ sau 2005, mçi n¨m cã thÓ ®­a ®i ®­îc 150.000 - 200.000 lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi. 1.2 Ph­¬ng h­íng: N­íc ta cã tiÒm n¨ng lín vÒ thÞ tr­êng lao ®éng. ThÞ tr­êng lao ®éng trªn thÕ giíi mµ ta cã thÓ tiÕp cËn cßn nhiÒu kh¶ n¨ng më réng, v× thÕ ho¹t ®éng xuÊt khÈu søc lao ®éng trong thêi gian tíi ph¶i chó träng nh÷ng vÊn ®Ò sau: Thø nhÊt, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu søc lao ®éng lµ mét nhiÖm vô chÝnh trÞ, kinh tÕ cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh, c¸c ®oµn thÓ vµ cña tÊt c¶ x· héi. Nã kh«ng chØ cã ý nghÜa vÒ mÆt kinh tÕ mµ cßn cã ý nghÜa vÒ mÆt x· héi, kh«ng chØ cã ý nghÜa tr­íc m¾t mµ cßn cã ý nghÜa l©u dµi ®Ó tõ ®ã cã kÕ ho¹ch vµ gi¶i ph¸p thiÕt thùc hiÖu qu¶. Thø hai, ph¶i ­u tiªn c¸c nguån lùc ®Çu t­ cho ng­êi lao ®éng ra n­íc ngoµi lµm viÖc. Tr­íc hÕt lµ duy tr× vµ më réng thÞ tr­êng, cÇn tæ chøc tèt c«ng t¸c t×m kiÕm vµ khai th¸c thÞ tr­êng. C¸c c¬ quan ®¹i diÖn ngo¹i giao cña n­íc ta ë n­íc ngoµi ph¶i coi ®©y lµ mét nhiÖm vô quan träng, cÇn chñ ®éng vµ cã sù phèi hîp víi ®¹i diÖn cña c¸c c«ng ty ViÖt Nam t¹i n­íc ngoµi, céng ®ång ng­êi ViÖt Nam ë n­íc ngoµi ®Ó thùc hiÖn tèt nhiÖm vô nµy. §ång thêi cÇn ®Çu t­ ®Ó n©ng cao n¨ng lùc cña C¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc. Bªn c¹nh ®ã, viÖc ®Çu t­ cho c¸c doanh nghiÖp, cho lao ®éng vÒ ngo¹i ng÷, tay nghÒ vµ chuyªn m«n ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ tr­êng, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ vÒ lao ®éng còng lµ ®iÒu cÇn ®­îc quan t©m. Thø ba, thùc hiÖn “§a d¹ng ho¸” vÒ nhiÒu mÆt - §a d¹ng ho¸ vÒ thÞ tr­êng: cung cÊp lao ®éng cho mäi thÞ tr­êng cÇn lao ®éng ViÖt Nam, miÔn lµ phï hîp víi ®­êng lèi ®èi ngo¹i cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. - §a d¹ng ho¸ vÒ ngµnh nghÒ, vÒ tr×nh ®« lao ®éng, cung cÊp lao ®éng cho mäi ngµnh nghÒ víi tr×nh ®é tay nghÒ kh¸c nhau. Nh×n chung, chØ cÊm ®­a lao ®éng ra n­íc ngoµi lµm mét sè nghÒ ®Æc biÖt nÆng nhäc, ®éc h¹i, nguy hiÓm hoÆc kh«ng phï hîp víi thuÇn phong mü tôc ViÖt Nam. - §a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp: bªn c¹nh viÖc cñng cè c¸c doanh nghiÖp chuyªn xuÊt khÈu søc lao ®éng, më réng c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc cã ®ñ ®iÒu kiÖn trùc tiÕp thùc hiÖn viÖc xuÊt khÈu søc lao ®éng d­íi c¸c h×nh thøc nhËn thÇu c«ng tr×nh, khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n ®ang lµm viÖc ë n­íc ngoµi t×m viÖc vµ thu hót thªm lao ®éng ë trong n­íc, thÝ ®iÓm mét sè doanh nghiÖp thuéc c¸c §oµn thÓ Trung ­¬ng nh­: Tæng Liªn ®oµn Lao ®éng ViÖt Nam, Trung ­¬ng §oµn Thanh niªn céng s¶n Hå ChÝ Minh, Héi Liªn hiÖp phô n÷ ViÖt Nam…®­îc ®¨ng ký ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµy. - §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi theo h­íng: ®i tËp thÓ do c¸c doanh nghiÖp tæ chøc d­íi c¸c h×nh thøc nhËn thÇu c«ng tr×nh ë n­íc ngoµi, ®­a chuyªn gia ®i lµm viÖc trong mét sè lÜnh vùc mµ ta cã ®iÒu kiÖn, ®­a c«ng nh©n cã tay nghÒ lµm viÖc theo hîp ®ång ký gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong n­íc víi c¸c tæ chøc c¸ nh©n ngoµi n­íc, ®­a lao ®éng phæ th«ng ®i lµm viÖc trong mét sè lÜnh vùc theo yªu cÇu cña n­íc ngoµi vµ theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ. Thø t­, ®æi míi c«ng t¸c tuyÓn chän lao ®éng b»ng c¸ch trªn c¬ s¬ nhu cÇu cña thÞ tr­êng, tæ chøc tuyÓn chän lao ®éng cã søc khoÎ, cã kû luËt, tay nghÒ, ngo¹i ng÷; tr­íc hÕt tuyÓn thanh niªn ®· hÕt nghÜa vô qu©n sù, thanh niªn xung phong, c«ng nh©n trong c¸c doanh nghiÖp, lao ®éng ®· qua ®µo t¹o t¹i c¸c tr­êng d¹y nghÒ. §èi víi lao ®éng ë x·, ph­êng ph¶i th«ng qua chÝnh quyÒn c¬ së ®Ó chän lùa, giíi thiÖu cho c¸c doanh nghiÖp, chó träng con em gia ®×nh chÝnh s¸ch, ng­êi nghÌo, n«ng d©n thiÕu viÖc lµm. Ph¶i ®¶m b¶o sù l·nh ®¹o cña cÊp Uû, ChÝnh quyÒn vµ sù tham gia cña c¸c §oµn thÓ trong qu¸ tr×nh tuyÓn chän, kiªn quyÕt thiÕt lËp nguyªn t¾c qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ tuyÓn chän lao ®éng. Thø n¨m, t¨ng c­êng tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu søc lao ®éng: - §Èy m¹nh ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµy tr­íc hÕt lµ tr¸ch nhiÖm cña Nhµ n­íc, c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc tõ Trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng ph¶i cã sù phèi hîp ®ång bé trong viÖc ®Çu t­ më réng thÞ tr­êng, ®µo t¹o ng­êi lao ®éng, cô thÓ ho¸ chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch vµ chØ ®¹o ®Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu søc lao ®éng. - Cïng víi c¸c c¬ quan Nhµ n­íc, tæ chøc chÝnh trÞ, c¸c §oµn thÓ x· héi, nh­ C«ng ®oµn, §oµn Thanh niªn, Héi phô n÷…tuú tõng vÞ trÝ. chøc n¨ng tham gia vµo viÖc qu¶n lý ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµy, nhÊt lµ c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc ®­îc quyÒn ®­a lao ®éng ra n­íc ngoµi lµm viÖc. - C¸c ®¬n vÞ kinh tÕ trùc tiÕp thùc hiÖn viÖc xuÊt khÈu søc lao ®éng cÇn n©ng cao tÝnh chñ ®éng vµ t¹o ®iÒu kiÖn më réng, nghiªn cøu vµ khai th¸c thÞ tr­êng. MÆt kh¸c, cÇn cã nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ ®Ó ng¨n ngõa xö lý ®èi víi c¸c doanh nghiÖp kh«ng chÊp hµnh nghiªm tóc ph¸p luËt. - §èi víi ng­êi lao ®éng, mét mÆt cÇn ®¶m b¶o c¸c quyÓn lîi hîp ph¸p vµ chÝnh ®¸ng trong khi hä lao ®éng ë n­íc ngoµi, ®ång thêi cÇn ph¶i cã nhiÒu biÖn ph¸p kiªn quyÕt xö lý ®èi víi nh÷ng ng­êi ch¹y theo lîi Ých kinh tÕ tr­íc m¾t dÉn ®Õn vi ph¹m hîp ®ång lao ®éng, vi ph¹m ph¸p luËt, phong tôc tËp qu¸n cña n­íc së t¹i. NhÊt lµ cÇn chuÈn bÞ tèt c¸c ®iÒu kiÖn vÒ nghÒ nghiÖp, sù hiÓu biÕt ph¸p luËt, phong tôc tËp qu¸n cña n­íc mµ ng­êi lao ®éng sÏ ®Õn lµm viÖc. Thø s¸u, ®­a c«ng t¸c ®µo t¹o nghÒ cho nh÷ng lao ®éng tham gia vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu søc lao ®éng vµo ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o nghÒ quèc gia. KhuyÕn khÝch c¸c tæ chøc; ng­êi lao ®éng; bé ngµnh ®Þa ph­¬ng tæ chøc ®µo t¹o nguån lao ®éng ®Ó ®¸p øng kÞp thêi c¸c ho¹t ®éng trªn. Thø b¶y, gi¶m ®Õn møc thÊp nhÊt chi phÝ ®ãng gãp cña ng­êi lao ®éng tr­íc khi ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi. 2. §Þnh h­íng riªng cho khu vùc §«ng B¾c ¸ 2.1 Môc tiªu: - Gi÷ v÷ng vµ tõng b­íc më réng quy m« tu nghiÖp sinh ViÖt Nam sang lµm viÖc t¹i c¸c xÝ nghiÖp võa vµ nhá thuéc thÞ tr­êng §«ng B¾c ¸ - Ng¨n chÆn vµ gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng tu nghiÖp sinh bá hîp ®ång ra ngoµi lµm ¨n sinh sèng bÊt hîp ph¸p vµ c¸c tr­êng hîp kh¸c vi ph¹m quy ®Þnh cña n­íc së t¹i. - Xóc tiÕn t×m hiÓu ®Ó më réng viÖc lµm sang mét sè lÜnh vùc míi nh­ ®iÖn tö, kü thuËt viªn tin häc… 2.2. §Þnh h­íng: ThÞ tr­êng §«ng B¾c ¸ hiÖn t¹i còng nh­ trong thêi gian tíi vÉn sÏ lµ thÞ tr­êng tiÕp nhËn lín lao ®éng n­íc ngoµi. Trong nh÷ng n¨m tíi ph­¬ng h­íng chung cho khu vùc nµy lµ: - TiÕp tôc æn ®Þnh vµ më réng sè lao ®éng ViÖt Nam sang lµm viÖc t¹i khu vùc §«ng B¾c ¸ - N©ng cao vÒ c¶ quy m« vµ chÊt l­îng nguån lao ®éng - C¬ cÊu lao ®éng ®­a ®i theo h­íng gia t¨ng lao ®éng trong khu vùc nhµ m¸y, c¬ khÝ x©y dùng, gióp viÖc gia ®×nh, kh¸n hé c«ng, thuyÒn viªn, ­u tiªn lao ®éng cho ngµnh c«ng nghiÖp ®iÖn tö vµ ®iÒu chØnh hîp lý sè l­îng viÖc lµm trong c¸c lÜnh vùc dÞch vô phï hîp víi nhu cÇu vËn ®éng cña thÞ tr­êng. Nh»m thùc hiÖn ®­îc nh÷ng môc tiªu vµ ph­¬ng h­íng ®Ò ra, khi xuÊt khÈu søc lao ®éng sang thÞ tr­êng §«ng B¾c ¸ phÝa ViÖt Nam cÇn ph¶i chó ý nh÷ng vÊn ®Ò sau: - C¸c tæ chøc c«ng ty tiÕp nhËn lao ®éng cña NhËt B¶n, Hµn Quèc, §µi Loan lµ nh÷ng ®èi t¸c rÊt cÈn thËn trong viÖc hîp t¸c víi c¸c doanh nghiÖp ph¸i cö. Nªn tr­íc khi ký hîp ®ång, ®èi t¸c th­êng cã nhiÒu cuéc tiÕp xóc trao ®æi víi phÝa doanh nghiÖp ViÖt Nam. Hä th­êng yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i ®­a ra c¸c hå s¬ vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng trong nh÷ng n¨m võa qua, viÖc tæ chøc tuyÓn chän, ®µo t¹o tu nghiÖp sinh vµ c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ ng¨n chÆn t×nh tr¹ng tu nghiÖp sinh vi ph¹m hîp ®ång. - CÇn nghiªn cøu vµ ph©n tÝch c¸c nguyªn nh©n ®¹t ®­îc kÕt qu¶ còng nh­ c¸c mÆt tån t¹i trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu søc lao ®éng sang khu vùc §«ng B¾c ¸, tõ ®ã cã c¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn t×nh tr¹ng tu nghiÖp sinh vi ph¹m hîp ®ång. II. Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu søc lao ®éng cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng §«ng B¾c ¸: 1. Nhãm gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng tham gia vµo xuÊt khÈu søc lao ®éng: Chóng ta ®Òu biÕt r»ng nguån lùc lao ®éng ViÖt Nam cã lîi thÕ kh«ng chØ lµ chç tiÒn l­¬ng thÊp mµ cßn ë chç ng­êi lao ®éng ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng thÝch øng nhanh víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Thùc tÕ nh÷ng n¨m qua cho thÊy lao ®éng n­íc ta tõng b­íc n¾m b¾t ®­îc vµ lµm chñ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cña thÕ giíi. Víi lîi thÕ nµy, trong thêi ®¹i nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn dÇn sang nÒn kinh tÕ tri thøc, gi¸ trÞ søc lao ®éng l¹i cµng trë nªn cã nhiÒu ý nghÜa. Tuy nhiªn, ®Ó ph¸t huy ®­îc nh÷ng thÕ m¹nh nµy, chóng ta cÇn x©y dùng nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao toµn diÖn chÊt l­îng s¶n phÈm. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®ã lµ: 1.1.VÒ phÝa c¸c c¬ quan chøc n¨ng: - T¨ng c­êng h×nh thøc ®µo t¹o trong n­íc ®Ó gi¶m chi phÝ ®µo t¹o l¹i ®èi víi phÝa ®èi t¸c, chóng ta cÇn cã chÝnh s¸ch cô thÓ trong viÖc liªn kÕt x©y dùng c¸c líp d¹y nghÒ, c¸c tr­êng ®µo t¹o c«ng nh©n, c¸n bé kü thuËt, ®éng viªn khuyÕn khÝch thanh niªn ®Õn tuæi lao ®éng h¨ng h¸i tham gia vµo lùc l­îng lao ®éng ®«ng ®¶o cña c¶ n­íc. Bªn c¹nh ®ã, n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng ViÖt Nam b»ng viÖc ®Çu t­ n©ng cÊp mét sè tr­êng, trung t©m thuéc hÖ thèng tr­êng ®µo t¹o nghÒ nh»m ®¸p øng nhu cÇu häc nghÒ vµ n©ng cao tay nghÒ cña ng­êi häc, ®Æc biÖt lµ cña tÇng líp thanh niªn - mét nguån chñ yÕu cung cÊp lao ®éng cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu søc lao ®éng. Mét vÊn ®Ò n÷a lµ c¬ cÊu ngµnh nghÒ, cÇn tËp trung vµo nh÷ng ngµnh nghÒ mµ thÞ tr­êng lao ®éng trong n­íc vµ ngoµi n­íc ®ang cã nhu cÇu. Trong c¸c yÕu tè chÊt l­îng th× yÕu tè nh©n c¸ch vµ t¸c phong cña ng­êi lao ®éng còng cÇn ph¶i ®­îc nhÊn m¹nh. - T¨ng c­êng liªn kÕt gi÷a c¸c c¬ së ®µo t¹o vµ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu søc lao ®éng ®Ó n©ng cao chÊt l­îng gi¸o dôc ®Þnh h­íng, ngo¹i ng÷ phôc vô xuÊt khÈu søc lao ®éng theo yªu cÇu cña NhËt B¶n, Hµn Quèc, §µi Loan. §µo t¹o gi¸o dôc ®Þnh h­íng cho tu nghiÖp sinh tr­íc khi ®i lµm ph¶i ®¶m b¶o cã ®­îc tr×nh ®é tiÕng NhËt, tiÕng Hµn hoÆc tiÕng Trung c¬ së (tèi thiÓu lµ ë cÊp ®é III) - §Çu t­ mét sè c¬ së ®µo t¹o thuyÒn viªn vËn t¶i biÓn theo tiªu chuÈn quèc tÕ t¹i 3 khu vùc B¾c-Trung- Nam - N©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o ngo¹i ng÷ trong gi¸o dôc phæ th«ng ®Ó khi ra tr­êng lùc l­îng nµy cã ®ñ ®iÒu kiÖn ngo¹i ng÷ tham gia thÞ tr­êng xuÊt khÈu søc lao ®éng. - §Ó ®¸p øng ngµy mét tèt h¬n nh÷ng yªu cÇu vµ tr×nh ®é lao ®éng, n©ng cao uy tÝn cña lao ®éng ViÖt Nam, chÝnh phñ ngoµi viÖc ®­a lao ®éng tiÕp cËn víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp mang tÝnh chÊt n©ng cao tr×nh ®é lao ®éng cßn cÇn ph¶i gi¸o dôc ý thøc tù gi¸c kû luËt cho ng­êi lao ®éng, cung cÊp nh÷ng hiÓu biÕt vÒ phong tôc tËp qu¸n, truyÒn thèng v¨n ho¸ d©n téc cña ng­êi d©n NhËt B¶n, Hµn Quèc, §µi Loan ®Ó hä cã thÓ dÔ dµng hoµ nhËp khi ®Õn n­íc b¹n lao ®éng. NhËn thøc râ ý nghÜa môc ®Ých cña ch­¬ng tr×nh tu nghiÖp, qu¸n triÖt tinh thÇn NghÞ ®Þnh sè 68/2001/Q§-TTg tíi tõng tu nghiÖp sinh tr­íc khi sang NhËt B¶n, Hµn Quèc, §µi Loan. - Tæ chøc tuyÓn chän mét c¸ch kü l­ìng theo ®óng ph­¬ng ch©m 4 ®óng: “®óng ng­êi, ®óng viÖc, ®óng tr×nh ®é vµ ®óng møc l­¬ng ®­îc tr¶”. §©y lµ mét c«ng viÖc kh«ng hÒ dÔ dµng, khi mµ c¸c hiÖn t­îng tiªu cùc trong x· héi vÉn ch­a ®­îc gi¶m thiÓu. §Ó cho viÖc tuyÓn chän ®­îc kh¸ch quan vµ ®¹t ®­îc 4 ®óng ë trªn mét c¸ch kh¶ quan nhÊt, cã thÓ kÕt hîp víi ng­êi sö dông lao ®éng n­íc ngoµi, hoÆc sö dông dÞch vô cña c¸c c«ng ty t­ vÊn cã kinh nghiÖm trong viÖc tuyÓn dông… 1.2. VÒ phÝa tu nghiÖp sinh: - Tu nghiÖp sinh thuéc ®èi t­îng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi theo h×nh thøc “th«ng qua doanh nghiÖp ViÖt Nam lµm nhiÖm vô cung øng lao ®éng” vµ cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn nghÜa vô cña ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi theo ®iÒu 7, 8, 9, 10, 11 cña NghÞ ®Þnh 152/1999/N§-CP ngµy 20/09/1999 cña ChÝnh phñ. Cô thÓ c¸c ®iÒu kho¶n trªn quy ®Þnh vÒ ®èi t­îng ®­îc ®i lao ®éng ë n­íc ngoµi, vÒ hå s¬ c¸ nh©n lao ®éng ph¶i nép cho doanh nghiÖp; quyÒn, lîi Ých vµ nghÜa vô cña ng­êi lao ®éng, vÒ ®iÒu kiÖn gia h¹n lµm viÖc cña lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi th«ng qua doanh nghiÖp cung øng lao ®éng… - Tr­íc khi ®i tu nghiÖp, tu nghiÖp sinh ph¶i tham dù kho¸ ®µo t¹o- gi¸o dôc ®Þnh h­íng (trong ®ã cã c¶ häc ngo¹i ng÷), ®¶m b¶o yªu cÇu häc tËp theo quy ®Þnh. - Ký kÕt vµ thùc hiÖn nghiªm chØnh hîp ®ång tu nghiÖp ë n­íc ngoµi víi doanh nghiÖp ViÖt Nam vµ hîp ®ång tu nghiÖp víi chñ sö dông tu nghiÖp sinh. - ChÊp hµnh luËt ph¸p cña n­íc b¹n, néi quy, kû luËt lao ®éng, t«n träng phong tôc tËp qu¸n, thùc hiÖn nghiªm chØnh quy chÕ sinh ho¹t, quan hÖ víi Tæ chøc tiÕp nhËn - Kh«ng ®­îc tham gia c¸c ho¹t ®éng héi häp hoÆc ®×nh c«ng bÊt hîp ph¸p còng nh­ tæ chøc l«i kÐo ®e däa buéc ng­êi kh¸c vi ph¹m hîp ®ång vµ ph¸p luËt n­íc së t¹i - Khi hÕt h¹n hîp ®ång, nÕu kh«ng ®­îc c¸c doanh nghiÖp ph¸i cö vµ tæ chøc tiÕp nhËn chÊp thuËn gia h¹n hîp ®ång th× ph¶i trë vÒ n­íc. - NÕu bá hîp ®ång ra ngoµi th× sÏ bÞ xö lý: a/ BÞ buéc vÒ n­íc vµ chÞu mäi chi phÝ ®­a vÒ n­íc b/ Båi hoµn toµn bé c¸c kho¶n thiÖt h¹i do vi ph¹m hîp ®ång c/ Kh«ng ®­îc hoµn tr¶ tiÒn ®Æt cäc, nÕu sau 90 ngµy kÓ tõ ngµy ng­êi lao ®éng tù ý bá hîp ®ång hoÆc tõ ngµy hÕt h¹n hîp ®ång tù ý ë l¹i kh«ng vÒ n­íc mµ kh«ng trùc tiÕp ®Õn doanh nghiÖp ®Ó thanh lý hîp ®ång. d/ Th«ng b¸o vi ph¹m tíi gia ®×nh, chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng n¬i ng­êi lao ®éng th­êng tró ®Ó th«ng b¸o réng r·i cho nh©n d©n biÕt. e/ Kh«ng ®­îc t¸i tuyÓn ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi f/ Kh«ng ®­îc h­ëng c¸c quyÒn lîi theo quyÕt ®Þnh t¹i ®iÒu 10, 11 t¹i NghÞ ®Þnh 152/1999/N§-CP ngµy 20/09/1999 cña chÝnh phñ. Nãi tãm l¹i, chóng ta cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch l©u dµi trong viÖc ®µo t¹o, båi d­ìng vµ n©ng cao tay nghÒ cho thÕ hÖ lao ®éng kÕ cËn hiÖn nay nh»m ®¸p øng nhu cÇu trong hiÖn t¹i còng nh­ t­¬ng lai cña c¸c thÞ tr­êng n­íc b¹n. Cã thÓ hiÓu r»ng ®iÓm mÊu chèt cña vÊn ®Ò nµy lµ ®Èy m¹nh sù quan t©m cho chÝnh s¸ch ®µo t¹o con ng­êi. 2. Nhãm gi¶i ph¸p vÒ kh©u qu¶n lÝ nhµ n­íc, qu¶n lÝ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc xuÊt khÈu søc lao ®éng 2.1. VÒ qu¶n lý Nhµ n­íc: 2.1.1. CÇn ban hµnh Ph¸p lÖnh vÒ xuÊt khÈu søc lao ®éng: NghÞ ®Þnh 152 quy ®Þnh kh¸ ®Çy ®ñ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn viÖc ®­a lao ®éng ®i lao ®éng ë n­íc ngoµi, kh¾c phôc thùc tÕ tiªu cùc ®· x¶y ra, t¹o c¬ së ph¸p lý quan träng ®iÒu chØnh vÊn ®Ò ®­a ng­êi lao ®éng ra n­íc ngoµi. Tuy nhiªn vÒ l©u dµi kinh nghiÖm cña c¸c n­íc trong viÖc ®iÒu chØnh ho¹t ®éng nµy còng cho thÊy nhu cÇu hoµn thiÖn ph¸p luËt trong lÜnh vùc xuÊt khÈu søc lao ®éng. ë ®©y cã c¶ vÊn ®Ò vÒ h×nh thøc v¨n b¶n vµ ph¹m vi ®iÒu chØnh cña ph¸p luËt. §ång thêi viÖc ra ®êi cña ph¸p lÖnh nµy sÏ hoµn thiÖn h¬n vÒ hµnh lang ph¸p lý nh»m kh¾c phôc ®­îc nh÷ng tiªu cùc vµ h¹n chÕ rñi ro kinh tÕ trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu søc lao ®éng. 2.1.2. Hoµn thiÖn hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ xuÊt khÈu lao ®éng, ban hµnh söa ch÷a vµ bæ sung nh÷ng c¬ chÕ chÝnh s¸ch cho phï hîp víi sù vËn ®éng cña thÞ tr­êng. Nhµ n­íc cÇn quy ®Þnh chÆt chÏ h¬n c¸c ®iÒu kiÖn cÇn ph¶i cã ®èi víi c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c tæ chøc ho¹t ®éng trong lÜnh vùc xuÊt khÈu søc lao ®éng. C¸c ®iÒu kiÖn ®Ó mét doanh nghiÖp ®­îc cÊp giÊy phÐp nh­ hiÖn nay ®­îc ®¸nh gi¸ lµ qu¸ thÊp, ch­a ®¶m b¶o ®­îc n¨ng lùc qu¶n lý cña doanh nghiÖp, hoÆc ch­a ®ñ møc ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng thiÖt h¹i tæn thÊt x¶y ra. §Ó kh¾c phôc h¹n chÕ nµy, hiÖn nay Bé Lao ®éng, Th­¬ng binh vµ X· héi ®· so¹n th¶o vµ tr×nh ChÝnh phñ ®Ó söa ®æi, bæ sung c¸c ®iÒu kiÖn nh»m n©ng cao n¨ng lùc, tÝnh chuyªn doanh cho c¸c doanh nghiÖp. H­íng söa ®æi lµ n©ng cao n¨ng lùc vµ tÝnh chuyªn doanh cña c¸c doanh nghiÖp. H­íng söa ®æi lµ n©ng ®iÒu kiÖn vÒ vèn ®iÒu lÖ lªn 7 tØ ®ång, vÒ c¸n bé cã Ýt nhÊt 7 c¸n bé cã tr×nh ®é ®¹i häc chuyªn ngµnh vµ ngo¹i ng÷, doanh nghiÖp ph¶i cã c¬ së ®µo t¹o quy m« 100 häc viªn néi tró trë lªn vµ dµnh mét phÇn chi phÝ cho ®µo t¹o lao ®éng. 2.1.3. T¨ng c­êng tr¸ch nhiÖm cña c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng trong x©y dùng, qu¶n lý vµ chØ ®¹o ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng. a/ §Çu t­ vÒ vËt chÊt vµ c¸n bé ®Ó ®¸p øng nhiÖm vô më cöa thÞ tr­êng vµ qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt khÈu søc lao ®éng b/ CÇn t¨ng c­êng thanh tra, kiÓm tra c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµy. V× tiªu cùc ré lªn trong thêi gian qua cßn cã tr¸ch nhiÖm cña Nhµ n­íc cô thÓ lµ Ngµnh Lao ®éng - Th­¬ng binh vµ X· héi khi bu«ng láng kiÓm tra, gi¸m s¸t sau khi cÊp giÊy phÐp cho doanh nghiÖp. NÕu nh­ kh«ng cã ®­îc hîp ®ång, kh«ng ho¹t ®éng hiÖu qu¶ th× nªn c¾t giÊy phÐp ®×nh chØ ngay. MÆt kh¸c, cÇn phèi hîp kiÓm tra xö lý nÕu cã biÓu hiÖn sai ph¹m. c/ ChØ ®¹o, xö lý c¸c v­íng m¾c vi ph¹m cña doanh nghiÖp, phßng ngõa vµ xö lý c¸c hiÖn t­îng cß måi Cô thÓ nÕu c¸c doanh nghiÖp vi ph¹m: - Doanh nghiÖp cã tu nghiÖp sinh bá trèn v­ît qu¸ tû lÖ giíi h¹n cã thÓ chÊp nhËn cña phÝa n­íc b¹n sÏ bÞ ®×nh chØ ®­a tu nghiÖp sinh ®i lao ®éng t¹i n­íc ®ã. - Doanh nghiÖp vi ph¹m c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh vµ kh«ng gi¶i quyÕt kÞp thêi c¸c vô viÖc ph¸t sinh lµm ¶nh h­ëng nghiªm träng nghiªm träng tíi chñ tr­¬ng xuÊt khÈu lao ®éng th× bÞ thu håi giÊy phÐp ho¹t ®éng. 2.1.4. Xóc tiÕn víi phÝa ®èi t¸c tho¶ thuËn hiÖp ®Þnh t­¬ng hç vÒ t­ ph¸p liªn quan ®Õn tu nghiÖp sinh t¹i thÞ tr­êng n­íc b¹n. §Ò nghÞ víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng vµ chÝnh phñ NhËt B¶n, Hµn Quèc, §µi Loan xö lý døt ®iÓm c¸c t×nh huèng sau ®©y: - ¢n x¸ cã thêi h¹n cho tu nghiÖp sinh ®· bá ra ngoµi kh«ng bÞ ph¹t tiÒn khi vÒ n­íc - Sè tu nghiÖp sinh míi sang bá hîp ®ång ra ngoµi ®­îc trë l¹i ký hîp ®ång víi c¸c chñ sö dông cò ®Ó thùc hiÖn tiÕp hîp ®ång. - Sè tu nghiÖp sinh cè t×nh vi ph¹m th× c­ìng chÕ vÒ n­íc - Khi chuyÓn sang chÕ ®é lao ®éng nÕu xÝ nghiÖp bÞ ph¸ s¶n th× cho phÐp tu nghiÖp sinh chuyÓn sang xÝ nghiÖp kh¸c. - T¨ng thêi gian tu nghiÖp vµ lµm viÖc lªn 4-5 n¨m lµ phï hîp víi nguyÖn väng ng­êi sö dông lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng. TiÕn hµnh tho¶ thuËn víi phÝa n­íc b¹n giao cho mét sè tr­êng, c¬ quan doanh nghiÖp cã ®ñ ®iÒu kiÖn lµm tèt viÖc tæ chøc tuyÓn chän, gi¸o dôc ®Þnh h­íng ®­a tu nghiÖp sinh häc vµ lµm viÖc t¹i c¸c n­íc thuéc thÞ tr­êng §«ng B¾c ¸. 2.1.5. Hoµn thiÖn hÖ thèng qu¶n lý trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu søc lao ®éng, ®æi míi theo h­íng tinh gi¶m ®Çu mèi trung gian, tËp trung chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc vµo mét c¬ quan cña ChÝnh phñ do Bé Lao ®éng Th­¬ng binh vµ X· héi ®¶m nhiÖm. C¬ quan tham m­u gióp viÖc cho Bé lµ Côc Qu¶n lý lao ®éng víi n­íc ngoµi. C¸c bé ngµnh liªn quan cã tr¸ch nhiÖm phèi hîp víi Bé Lao ®éng- Th­¬ng binh vµ X· héi theo chøc n¨ng qu¶n lý cña m×nh. 2.1.6. Bé Lao ®éng Th­¬ng binh vµ X· héi, Côc qu¶n lý lao ®éng víi n­íc ngoµi, Tæng côc d¹y nghÒ kÕt hîp cïng Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o tiÕp tôc hoµn thiÖn vµ tiÕn tíi viÖc ban hµnh gi¸o tr×nh ®µo t¹o lao ®éng xuÊt khÈu phï hîp víi tõng khu vùc, tõng thÞ tr­êng, ®Æc biÖt chó träng gi¸o dôc n©ng cao nhËn thøc cña ng­êi lao ®éng, lµm cho hä thÊy râ ý nghÜa, vai trß, tr¸ch nhiÖm víi ®Êt n­íc, quª h­¬ng, gia ®×nh vµ doanh nghiÖp. 2.1.7. ChÊn chØnh, s¾p xÕp c¸c doanh nghiÖp ph¸i cö theo h­íng tinh gi¶m sè l­îng, tËp trung cho nh÷ng doanh nghiÖp m¹nh, cã kh¶ n¨ng tæ chøc qu¶n lý hiÖu qu¶ cao. 2.2. Gi¶i ph¸p ®èi víi c¸c doanh nghiÖp: 2.2.1. VÒ tuyÓn chän lao ®éng: a/ C¸c doanh nghiÖp lµm tèt c«ng t¸c tuyÓn chän lao ®éng trùc tiÕp, g¾n tr¸ch nhiÖm cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng cÊp x·, ph­êng l·nh ®¹o c¸c c¬ së s¶n xuÊt tæ chøc §oµn thÓ vµ c¬ së ®µo t¹o ®Ó ®¶m b¶o tuyÓn ®­îc nh÷ng lao ®éng cã ®¹o ®øc tèt, xuÊt th©n tõ c¸c gia ®×nh chÊp hµnh tèt chñ tr­¬ng cña cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. - Khi tuyÓn chän ph¶i c«ng khai vÒ mÆt sè l­îng, c¸c tiªu chuÈn nh­ giíi tÝnh, tuæi, nghÒ, n¬i lµm viÖc, thêi h¹n tu nghiÖp, ®iÒu kiÖn lµm viÖc vµ sinh ho¹t, thu nhËp, b¶o hiÓm y tÕ, quyÒn vµ nghÜa vô cña tu nghiÖp sinh còng nh­ c¸c vÊn ®Ò liªn quan kh¸c. - T¨ng c­êng qu¶n lý chÆt chÏ c¸c kho¸ ®µo t¹o, gi¸o dôc ®Þnh h­íng cho tu nghiÖp sinh, lo¹i khái danh s¸ch nh÷ng tr­êng hîp cã th¸i ®é häc tËp, sinh ho¹t kh«ng nghiªm tóc, vi ph¹m néi quy líp häc. - ChØ cÊp chøng chØ ®µo t¹o - gi¸o dôc ®Þnh h­íng cho tu nghiÖp sinh ®¹t yªu cÇu s¸t h¹ch cuèi kho¸ (theo mÉu do Côc Qu¶n lý lao ®éng víi n­íc ngoµi ban hµnh). b/ T¨ng c­êng vµ më réng c«ng t¸c tuyÓn chän tu nghiÖp sinh theo h­íng: Doanh nghiÖp xuÊt khÈu søc lao ®éng ph¶i trùc tiÕp tuyÓn chän tu nghiÖp sinh lµ lao ®éng cã th©m niªn c«ng t¸c tõ 2 n¨m trë lªn ®ang lµm viÖc t¹i c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng hîp ph¸p t¹i ViÖt Nam, ­u tiªn cho nh÷ng ng­êi lµ con, em, gia ®×nh chÝnh s¸ch vµ ng­êi cã c«ng. c/ Nh©n réng m« h×nh lùa chän thÝ ®iÓm xuÊt khÈu søc lao ®éng nh­ ®ang ¸p dông ®èi víi thÞ tr­êng Malaisia. T¹m thêi dõng viÖc tuyÓn chän lao ®éng t¹i c¸c ®Þa ph­¬ng cã nh÷ng lao ®éng bá trèn. 2.2.2. VÒ qu¶n lý lao ®éng ChÊn chØnh vµ t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng t¹i NhËt B¶n, Hµn Quèc, §µi Loan. C¸c doanh nghiÖp n©ng cao n¨ng lùc vµ kh¶ n¨ng chuyªn m«n cña m×nh b»ng c¸ch tù ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé, nh©n viªn cña m×nh. Trong qu¸ tr×nh ®µo t¹o, cÇn b¸m s¸t c¸c tiªu chuÈn ®· ®­îc x©y dùng tõ tr­íc cho tõng vÞ trÝ c«ng viÖc ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu søc lao ®éng trong bèi c¶nh héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸. §ång thêi n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña c¸n bé qu¶n lý, gi¶i quyÕt tranh chÊp gi÷a lao ®éng vµ chñ sö dông, b¶o vÒ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña ng­êi lao ®éng vµ xö lý kiªn quyÕt kÞp thêi sè lao ®éng vi ph¹m hîp ®ång, bá trèn th«ng qua viÖc: a/ C¸c doanh nghiÖp chØ ®¹o c¸c ®¹i diÖn cña m×nh t¨ng c­êng ®i c¬ së n¾m b¾t t×nh h×nh, kÞp thêi xö lý c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh. b/ §èi víi c¸c doanh nghiÖp hiÖn ®ang cã nhiÒu tu nghiÖp sinh bá trèn, lµm ngoµi bÊt hîp ph¸p: - C¸c doanh nghiÖp cÇn tæng hîp, ph©n lo¹i theo nguyªn nh©n bá trèn vµ ¸p dông gi¶i ph¸p cho tõng tr­êng hîp. §èi víi lao ®éng bá trèn v× lý do kinh tÕ ®¬n thuÇn, th× ch­a ¸p dông c¸c chÕ tµi xö ph¹t khi hä tù nguyÖn vÒ n­íc, ®èi víi lao ®éng bá trèn v× lý do kinh tÕ ®¬n thuÇn, th× ch­a ¸p dông chÕ tµi xö ph¹t khi hä tù nguyÖn vÒ n­íc, ®èi víi lao ®éng bá trèn vµ tham gia vµo c¸c dÞch vô l«i kÐo c¸c lao ®éng kh¸c bá trèn, th× kiªn quyÕt dïng mäi biÖn ph¸p ®­a lao ®éng vÒ n­íc vµ bÞ xö lý thÝch ®¸ng. - Th«ng b¸o cho ®Þa ph­¬ng vµ gia ®×nh cã lao ®éng bá trèn, ®Ò nghÞ ®Þa ph­¬ng gia ®×nh ®éng viªn con em chñ ®éng xin vÒ n­íc chÊp hµnh c¸c quy ®Þnh cña doanh nghiÖp. 2.2.3. VÒ ký kÕt hîp ®ång: C¸c doanh nghiÖp cÇn lµm tèt c«ng t¸c tuyªn truyÒn nh»m n©ng cao nhËn thøc ng­êi lao ®éng tu©n thñ nghiªm tóc hîp ®ång gi÷a doanh nghiÖp ViÖt Nam víi ng­êi lao ®éng vµ gi÷a chñ sö dông víi ng­êi lao ®éng, chÊp hµnh luËt ph¸p n­íc së t¹i, néi quy, kû luËt lao ®éng, t«n träng phong tôc tËp qu¸n, kh«ng ®­îc tham gia c¸c ho¹t ®éng héi häp hoÆc ®×nh c«ng bÊt hîp ph¸p còng nh­ tæ chøc l«i kÐo, ®e do¹, buéc ng­êi kh¸c vi ph¹m hîp ®ång vµ ph¸p luËt n­íc së t¹i, khi hÕt h¹n hîp ®ång, nÕu kh«ng ®­îc gia h¹n th× ph¶i vÒ n­íc. 3. Nhãm gi¶i ph¸p nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng khi lµm viÖc ë n­íc ngoµi 3.1. VÒ phÝa c¸c c¬ quan Nhµ n­íc: 3.1.1. C¸c c¬ quan chøc n¨ng cña ViÖt Nam cÇn theo s¸t quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña ng­êi lao ®éng ngay c¶ khi hä ®· thuéc quyÒn qu¶n lý cña c¸c doanh nghiÖp sö dông lao ®éng n­íc b¹n. C¸n bé qu¶n lý ph¶i th­êng xuyªn th¨m hái ng­êi lao ®éng ®Ó n¾m b¾t t©m t­ nguyÖn väng cña hä, t¹o niÒm tin cho ng­êi lao ®éng, th­êng xuyªn gÆp gì trao ®æi víi c¸c doanh nghiÖp phÝa ®èi t¸c, t×m hiÓu th¸o gì nh÷ng khã kh¨n v­íng m¾c mµ ng­êi lao ®éng ®ang ph¶i ®èi mÆt hµng ngµy. - Th­êng xuyªn gi¸o dôc ý thøc tæ chøc kû luËt trong lao ®éng, ®éng viªn tinh thÇn ng­êi lao ®éng th«ng qua c¸c cuéc viÕng th¨m, nãi chuyÖn cung cÊp nh÷ng th«ng tin v¨n ho¸, x· héi trong n­íc ®Ó ng­êi lao ®éng yªn t©m h¬n khi lµm viÖc xa nhµ. - KhuyÕn khÝch lao ®éng lµm tèt c«ng viÖc b»ng nh÷ng hîp ®ång phô sau khi hÕt h¹n 2 n¨m lao ®éng qua ®ã cã thÓ thªm thu nhËp khi lµm viÖc t¹i NhËt B¶n, Hµn Quèc, §µi Loan trong thêi gian gia h¹n. 3.1.2 Nghiªn cøu nh÷ng chÝnh s¸ch vµ h­íng dÉn cô thÓ vÒ viÖc b¶o vÖ quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng lµm viÖc ë n­íc ngoµi, x¸c ®Þnh vµ quy râ tr¸ch nhiÖm cho c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu søc lao ®éng vµ c¸c ®oµn thÓ trong lÜnh vùc nµy, mµ tr¸ch nhiÖm tr­íc hÕt thuéc vÒ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu søc lao ®éng vµ c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ xuÊt khÈu søc lao ®éng (Côc qu¶n lý lao ®éng víi n­íc ngoµi- Bé Lao ®éng Th­¬ng binh vµ X· héi). - Duy tr× vµ cñng cè ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc §¶ng, §oµn thÓ, ®Æc biÖt lµ tæ chøc C«ng ®oµn nh»m thùc hiÖn tèt chøc n¨ng b¶o vÖ quyÒn lîi ng­êi lao ®éng. C¸c tæ chøc nµy cÇn phèi hîp víi c¸c bé phËn qu¶n lý lao ®éng n­íc ngoµi, c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn trong viÖc b¶o vÒ quyÒn lîi ng­êi lao ®éng. - X©y dùng c¸c chÝnh s¸ch hç trî ®èi t­îng chÝnh s¸ch, ng­êi nghÌo ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi, ®­îc n©ng cao tay nghÒ, thu nhËp, c¶i thiÖn ®êi sèng gia ®×nh. 3.1.3. Bæ sung hoµn thiÖn chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi ®èi víi ng­êi ®i xuÊt khÈu søc lao ®éng theo h­íng nh÷ng ng­êi ®· tham gia th× tiÕp tôc ®ãng b¶o hiÓm x· héi, ®èi t­îng cßn l¹i tham gia b¶o hiÓm tù nguyÖn. Bæ sung, söa ®æi c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é ®èi víi ng­êi hoµn thµnh hîp ®ång lao ®éng vÒ n­íc. §ång thêi khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng dïng thu nhËp n­íc ngoµi ®Çu t­ l¹i cho ng­êi lao ®éng sau khi vÒ n­íc. 3.1.4. Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng sau khi hoµn thµnh hîp ®ång vÒ n­íc ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ chÝnh s¸ch hç trî gi¶i quyÕt viÖc lµm cho hä. - KhuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng dïng thu nhËp ë n­íc ngoµi ®Ó ®Çu t­ vµo ho¹t ®éng x©y dùng s¶n xuÊt kinh doanh trong n­íc, cho hä ®­îc h­ëng c¸c chÕ ®é ­u ®·i vÒ thuÕ, vay vèn vµ c¸c ­u ®·i theo luËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc. - Coi lùc l­îng nµy lµ nguån lao ®éng quan träng ®Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu søc lao ®éng cña n­íc ta v× hä ®· ®­îc ®µo t¹o ë n­íc ngoµi, cã tay nghÒ cao, cã kinh nghiÖm, cã t¸c phong lµm viÖc trong m«i tr­êng c«ng nghiÖp tiªn tiÕn…do vËy mµ lùc l­îng lao ®éng nµy ch¾c ch¾n sÏ cã tÝnh c¹nh tranh cao. - C¸c c¬ quan tæ chøc x· héi cã tr¸ch nhiÖm t¹o ®iÒu kiÖn h­íng dÉn hä t¹o viÖc lµm, lËp nghiÖp ®Ó hä cã thÓ ®Çu t­ vèn, sö dông kiÕn thøc, sö dông kinh nghiÖm ®· ®­îc ®µo t¹o ë n­íc ngoµi. 3.2. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp: 3.2.1. C¸c doanh nghiÖp cÇn lµm cho ng­êi lao ®éng hiÓu ®­îc râ nh÷ng nh÷ng néi dung cña hîp ®ång lao ®éng trªn c¬ së ®ã tù nguyÖn ký vµ lµm cam kÕt thùc hiÖn hîp ®ång cã sù b¶o l·nh cña th©n nh©n. Trªn thùc tÕ, gi¶i ph¸p nµy ®· ®­îc thùc hiÖn nh­ng nhiÒu khi vÕ thø hai ®­îc coi trong h¬n, tøc lµ phÇn cam kÕt. §èi víi ng­êi lao ®éng muèn ®­îc viÖc mét c¸ch chãng v¸nh hä còng s½n sµng ký cam kÕt trong khi ch­a hiÓu râ ®­îc tÊt c¶ c¸c c«ng viÖc, t×nh huèng thuéc nghÜa vô ph¶i thùc hiÖn vµ chÊp hµnh cho nªn khi b¾t ®Çu triÓn khai hîp ®ång dÔ gÆp trôc trÆc. Tõ thùc tÕ trªn ®©y viÖc thùc hiÖn gi¶i ph¸p nµy ph¶i ®óng theo tuÇn tù, theo ®ã ng­êi lao ®éng chØ tù nguyÖn ký hîp ®ång vµ cam kÕt thùc hiÖn hîp ®ång khi ®· hiÓu hÕt néi dung cña hîp ®ång. 3.1.2. MÆc dï trong c¸c v¨n b¶n ph¸p quy ®· quy ®inh c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã tr¸ch nhiÖm qu¶n lý lao ®éng ë n­íc ngoµi, nh­ng ®Ó gi¶m chi phÝ, t¨ng lîi nhuËn c¸c doanh nghiÖp ®· bá qua, hoÆc ®· thùc hiÖn mét c¸ch g­îng Ðp theo kiÓu kÕt hîp hoÆc uû quyÒn cho c¸c bé phËn qu¶n lý lao ®éng ë Sø qu¸n hoÆc l·nh sù qu¸n cña ViÖt Nam së t¹i. ViÖc qu¶n lý theo kiÓu kiªm nhiÖm, hoÆc kÕt hîp nµy tÊt yÕu sÏ dÉn ®Õn c¸c hËu qu¶ trªn. ChÝnh v× vËy mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i cö c¸n bé vïng qu¶n lý tu nghiÖp sinh theo ®óng sù chØ ®¹o cña Bé Lao ®éng Th­¬ng binh vµ X· héi, trùc tiÕp quan t©m ®Õn ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn, xö lý c¸c vô viÖc liªn quan ®Õn tu nghiÖp sinh ph¸i cö theo quy ®Þnh. Nh÷ng c¸n bé ®ã ph¶i lµ nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é n¨ng lùc qu¶n lý, giái ngo¹i ng÷, hiÓu biÕt ph¸p luËt ViÖt Nam vµ ph¸p luËt, phong tôc n­íc së t¹i, cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt, cã kh¶ n¨ng quan hÖ phèi hîp tèt víi chñ sö dông lao ®éng, c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña n­íc së t¹i ®Ó gi¶i quyÕt kÞp thêi nh÷ng ph¸t sinh v­íng m¾c tranh chÊp hîp ®ång lao ®éng, b¶o vÖ quyÒn lîi vµ n©ng cao uy tÝn cña lao ®éng ViÖt Nam. 3.2.3. Chó träng ®µo t¹o tay nghÒ ngo¹i ng÷, ph¸p luËt phong tôc tËp qu¶n cho ng­êi lao ®éng ngay tõ khi cßn ë ViÖt Nam. §Æc biÖt lµ kh©u gi¸o dôc - ®Þnh h­íng ®Ó tu nghiÖp sinh khi sang lµm viÖc t¹i n­íc b¹n kh«ng vi ph¹m ph¸p luËt, vi ph¹m kû luËt trong c¸c xÝ nghiÖp vµ ®Æc biÖt kh«ng ®­îc bá trèn khái hîp ®ång. HiÖn t¹i, c¸c doanh nghiÖp n­íc ta cßn yÕu kÐm vÒ c¬ së vËt chÊt, vèn liÕng nghÌo nµn, kinh nghiÖm l¹i ch­a cã nhiÒu. Lao ®éng n­íc ta ch­a cã nhiÒu ­u ®iÓm song l¹i cßn nhiÒu mÆt h¹n chÕ, nÕu kh«ng ®­îc ®µo t¹o tËp huÊn phï hîp sÏ khã cã kh¶ n¨ng ®­îc chÊp nhËn ë c¸c thÞ tr­êng lao ®éng n­íc ngoµi. 3.2.4. C¸c doanh nghiÖp cÇn quan t©m h¬n n÷a, n©ng cao ®êi sèng tinh thÇn cña tu nghiÖp sinh b»ng c¸ch thiÕt lËp c©u l¹c bé tu nghiÖp sinh t¹i NhËt B¶n, Hµn Quèc, §µi Loan nh»m t¨ng c­êng qu¶n lý vµ t¹o diÔn ®µn trao ®æi th«ng tin vÒ t×nh h×nh kinh tÕ x· héi, viÖc lµm…t¹i ViÖt Nam. - Göi s¸ch b¸o, v¨n ho¸ phÈm hoÆc tæ chøc c¸c buæi giao l­u víi tu nghiÖp sinh n­íc ngoµi. - MÆt kh¸c, cã chÕ ®é ®éng viªn, khuyÕn khÝch tu nghiÖp sinh hoµn thµnh tèt ch­¬ng tr×nh tu nghiÖp ®­îc khen th­ëng, ®­îc b¶o l·nh cho ng­êi th©n ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi. KÕt luËn: Hµng n¨m, n­íc ta cã thªm trªn 1 triÖu ng­êi lao ®éng b­íc vµo ®é tuæi lao ®éng. §Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lùc l­îng lao ®éng nµy, bªn c¹nh viÖc t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm trong n­íc, xuÊt khÈu søc lao ®éng lµ vÊn ®Ò kh«ng kÐm phÇn quan träng tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi. Víi môc ®Ých nµy, ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· vµ ®ang kh«ng ngõng ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng nh»m thóc ®Èy qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ tiÕn tíi trao ®æi hîp t¸c th­êng xuyªn h¬n n÷a gi÷a c¸c ®¬n vÞ cã chøc n¨ng xuÊt khÈu søc lao ®éng sang c¸c n­íc b¹n. Trong thêi gian gÇn ®©y, mét sè l­îng kh«ng nhá lao ®éng ViÖt Nam ®· ®­îc xuÊt khÈu sang khu vùc thÞ tr­êng §«ng B¾c ¸. Cã ®­îc kÕt qu¶ nµy lµ do sù hîp t¸c hÕt søc chÆt chÏ gi÷a ViÖt Nam vµ khu vùc §«ng B¾c ¸ vÒ xuÊt khÈu søc lao ®éng. §«ng B¾c ¸ lµ khu vùc cã t×nh h×nh kinh tÕ x· héi kh¸ æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn nªn nhu cÇu tiÕp nhËn lao ®éng n­íc ngoµi cã chiÒu h­íng gia t¨ng. C¬ chÕ, chÝnh s¸ch nhËp khÈu lao ®éng cña c¸c n­íc thuéc khu vùc nµy còng ngµy cµng th«ng tho¸ng h¬n t¹o ®iÒu kiÖn thu hót nhiÒu lao ®éng tõ bªn ngoµi vµo lµm viÖc. §©y lµ mét c¬ héi tèt ®èi víi c¸c n­íc cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu søc lao ®éng, trong ®ã cã c¶ ViÖt Nam. Cho ®Õn nay, viÖc më réng ®­îc thÞ tr­êng lao ®éng ViÖt Nam c¶ vÒ sè l­îng lÉn chÊt l­îng sang c¸c n­íc thuéc khu vùc §«ng B¾c ¸ ®· lµm t¨ng nguån thu ng©n s¸ch Nhµ n­íc, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, gióp x· héi t¹o ra nhiÒu viÖc lµm míi, gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng vµ gia ®×nh. Còng th«ng qua ho¹t ®éng nµy, h×nh thµnh ®­îc mét ®éi ngò lao ®éng cã tay nghÒ, cã t¸c phong c«ng nghiÖp, giái ngo¹i ng÷, kinh nghiÖm vµ tr×nh ®é qu¶n lý. Bªn c¹nh ®ã, xuÊt khÈu søc lao ®éng gióp t¨ng c­êng hiÓu biÕt lÉn nhau gi÷a nh©n d©n ViÖt Nam vµ nh©n d©n n­íc b¹n, thóc ®Èy viÖc ®­a ®Êt n­íc ta hoµ nhËp víi ®êi sèng cña céng ®ång quèc tÕ. Tõ nh÷ng vai trß trªn, ta cã thÓ kÕt luËn r»ng: më réng xuÊt khÈu søc lao ®éng vµo thÞ tr­êng §«ng B¾c ¸ lµ cÇn thiÕt ®èi víi ViÖt Nam vµ phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ tr­êng. Tuy nhiªn, xuÊt khÈu søc lao ®éng cña ViÖt Nam sang khu vùc nµy còng ®ang ®øng tr­íc nh÷ng khã kh¨n vµ th¸ch thøc lín. Nguån lao ®éng xuÊt khÈu cña ta võa thiÕu vÒ sè l­îng, võa yÕu vÒ chÊt l­îng ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ ngo¹i ng÷, tay nghÒ, ý thøc chÊp hµnh ph¸p luËt, tu©n thñ hîp ®ång cßn h¹n chÕ. H¬n n÷a nh÷ng ngµnh nghÒ mµ nhu cÇu n­íc b¹n ®ang cÇn nhiÒu nh­: tin häc, y tÕ, dÞch vô, thuyÒn viªn…th× ta l¹i ®ang thiÕu. Bªn c¹nh ®ã, tû lÖ bá trèn, tù ph¸ vì hîp ®ång ë mét sè thÞ tr­êng vÉn cßn lµ vÊn ®Ò nhøc nhèi. MÆt kh¸c, sù quan t©m phèi hîp cña mét sè Bé ngµnh, ®Þa ph­¬ng ch­a ®ñ m¹nh ®Ó t¹o ra sù th«ng tho¸ng vµ thuËn lîi thùc sù cho ng­êi lao ®éng. C¸c c¬ quan qu¶n lý vµ c¸c doanh nghiÖp vÉn cßn thiÕu c¸n bé cã n¨ng lùc, cã tr×nh ®é chuyªn m«n, ngo¹i ng÷, kiÕn thøc ph¸p luËt vµ sù nh¹y bÐn thÞ tr­êng… ChÝnh v× vËy mµ ®ßi hái chóng ta ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu nh»m gi¶m thiÓu nh÷ng h¹n chÕ, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu søc lao ®éng vµo khu vùc nµy. §iÒu nµy ®ßi hái c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng vµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i quan t©m th­êng xuyªn, x©y dùng kÕ ho¹ch, ph¸t huy thÕ m¹nh s½n cã ®ång thêi kh¾c phôc nh÷ng nh­îc ®iÓm cña lao ®éng n­íc ta. Lµm ®­îc nh­ vËy míi gãp phÇn triÓn khai thùc hiÖn NghÞ quyÕt §¹i héi VII vµ NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø 4 Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng kho¸ VIII ®Ò ra cho lÜnh vùc nµy, ®ã lµ: “Më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu søc lao ®éng”. Nam sang §µi Loan (1999 - 07/2002) TT Cty ViÖt Nam 1999 2000 2001 01/07/02 Tæng sè 1 VIETRACIMEX 647 3029 1811 1163 6650 2 TRAENCO - 1111 994 870 2975 3 LOD 147 817 225 238 1427 4 TRACIMEXCO 57 460 556 251 1324 5 VINACONEX 20 1115 123 49 1307 6 AIRSERCO - - 540 742 1282 7 DLKSTHAIBINH - 169 533 546 1248 8 SONG DA 6 406 216 523 1151 9 INTRACO - 38 624 401 1063 10 SONA 100 225 282 394 1001 11 TRANSINCO - 121 531 337 989 12 VINATEX - 332 389 247 968 13 VUNGTAU INVESCON - 160 403 380 943 14 SULECO 234 652 27 2 915 15 SOVILACO 42 660 59 108 869 16 EMICO - 294 303 162 759 17 COALIMEX 98 336 85 174 693 18 YOUTHEXCO - 191 257 225 673 19 INTERSERCO 6 536 16 71 629 20 CIENCO 1 - 19 165 439 623 21 PCC 2 13 303 217 51 584 22 TRACODI 152 256 45 24 477 23 VIRASIMEX - 71 224 158 453 24 MEPRODECO - 37 118 266 421 25 LATUCO 87 161 160 408 26 TSC - 154 35 210 399 27 GETRACO - 6 16 353 375 28 HAPEXCO - 8 94 270 372 29 INCOMEX SG - 14 128 230 372 30 NINH BINH - - 202 167 369 31 QUOC DAN - - 150 201 351 32 CONSTREXIM - - 103 241 344 33 VINAGIMEX - 174 54 88 316 34 VINAFOR - 53 180 63 296 35 SEAPRODEXVN - 1 88 198 287 36 COOPIMEX - - 68 217 285 37 XNKHAIDUONG - - 9 276 285 38 DL HATAY - - 236 37 273 39 CIENCO 8 - 8 141 113 262 40 VINAINCON - - 12 249 261 41 SOWATCO - 60 109 50 219 42 CIENCO 4 - 1 77 139 217 43 ESFICO - 29 88 97 214 44 CEM - - 64 145 209 45 VIC - 45 100 61 206 46 TSG - - 61 128 189 47 LEESCO - 3 32 142 177 48 COLACO - - 17 159 176 49 LILAMA - 102 41 1 144 50 FIMEXCO - - 138 4 142 51 TOMATECO - 5 59 71 135 52 QUNIMEX - - 20 112 132 53 TECHNOIMPORT - - 23 109 132 54 HCC 1 - 2 70 59 131 55 DINH VANG - 1 72 51 124 56 HMSC 11 84 14 9 118 57 VINAHANDCOOP - - 3 114 117 58 PETROSETCO - 2 51 62 115 59 HAINDECO - 14 68 25 107 60 PROCIMEX - - 2 105 107 61 NOSCO - 3 43 56 102 62 HVC - 44 45 7 96 63 COECCO - 49 33 11 93 64 INEXIMDAKLAK - - 35 58 93 65 MACHINOIMPORT - - 45 45 90 66 VSC - 86 - 4 90 67 VIET HA - - 12 75 87 68 VAN HOA - 30 42 14 86 69 VICIMEX - 10 63 - 73 70 DETETOUR - 50 21 1 72 71 BATIMEX - 10 28 33 71 72 HOGAMEX - - 32 38 70 73 TECHSIMEX 39 29 - - 68 74 TRANSMECO - - 20 43 63 75 TM BAC NINH - - 60 60 76 VTC - 26 34 - 60 77 GCC 4 - - 8 49 57 78 XNK SON LA - - - 56 56 79 POLIMEX - - - 53 53 80 HD MANSOCO - - 22 29 51 81 XAY DUNG 8 - - 2 49 51 82 SERVICO HANOI - 10 29 9 48 83 LASCO - 44 - - 44 84 NOWATRANCO - 5 1 37 43 85 DETESCO - - - 38 38 86 PROSIMEX - - 6 31 37 87 XD THANGLONG - 27 10 - 37 88 VILEXIM HANOI - - 30 4 34 89 VITOURCO - - 5 28 33 90 TRANACO - - - 30 30 91 ENLEXCO - - 12 17 29 92 TCT THUY LOI - - 29 - 29 93 VTB THANGLONG - - 13 16 29 94 COSEVCO - - 13 15 28 95 OSC HAIPHONG - 5 3 18 26 96 SPSC - 16 5 5 26 97 FAQUIMEX - - 9 16 25 98 COMA - - 10 13 23 99 HALASUCO - - 5 18 23 100 HALONGFICHCORP - 7 6 9 22 101 THUAN THAO - - - 21 21 102 BENTHANH TOURCO - - 2014 - 20 103 VIF - - - 6 20 104 BITIMEXCO - - 3 16 16 105 OSC VIETNAM - 10 13 2 15 106 BDCC - 1 - - 14 107 HANDICO - - 9 14 14 108 BAC NINH - - 4 - 9 109 CIEPICO - 4 - - 8 110 NACIMEX - 7 - - 7 111 VINECCO - - 4 3 7 112 MAY&XKLD PHU THO - - - 6 6 113 TCTDULICHSAIGON -- - - 6 6 114 NAPECO - - - 3 3 115 SHIPCHANCO - - 3 - 3 116 INLACO - - 2 - 2 117 PHUTHO TOURCO - 2 - - 2 118 HACC - - 1 - 1 119 IMEX TRAVINH - - - 1 1 120 NGUOI LAO DONG - - - 1 1 121 QUINISHIP - - 1 - 1 122 TIECO - 1 - - 1 TOTAL 1572 12667 12274- 13601 40114 Nguån: V¨n phßng KTVN VN t¹i §µi B¾c - Bé phËn qu¶n lý lao ®éng tµi liÖu tham kh¶o CÈm nang th­êng thøc sinh ho¹t NhËt B¶n - NXB Thèng kª - Hµ Néi - 1997 Nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt ®èi víi ng­êi ®i tu nghiÖp ë NhËt B¶n - NXB Thèng kª - Hµ Néi - 1997 Nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt ®èi víi ng­êi ®i tu nghiÖp ë §µi Loan - NXB TrÎ - TP Hå ChÝ Minh 2000 Nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt ®èi víi ng­êi ®i tu nghiÖp ë Hµn Quèc - NXB Lao ®éng - XH - Hµ Néi 2000 T¹p chÝ ViÖc lµm n­íc ngoµi sè 5/1999 - Côc qu¶n lý lao ®éng víi n­íc ngoµi - Bé Lao ®éng Th­¬ng binh vµ X· héi “Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p t¨ng c­êng hîp t¸c xuÊt khÈu søc lao ®éng ViÖt Nam sang NhËt B¶n” - NguyÔn Thanh §øc - Trung t©m nghiªn cøu NhËt B¶n (T¹p chÝ Nghiªn cøu NhËt B¶n vµ §«ng B¾c ¸, sè 3 (39) - 6/2002) “§Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ®­a 4 v¹n lao ®éng vµ chuyªn gia ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi n¨m 2002” - TS TrÇn V¨n H»ng - Côc tr­ëng Côc qu¶n lý lao ®éng víi n­íc ngoµi - T¹p chÝ Lao ®éng vµ X· héi - sè 197 (tõ 16-31/8/2002) “NghÞ ®Þnh vÒ xuÊt khÈu søc lao ®éng trong thêi gian tíi” - HiÒn L­¬ng - Côc qu¶n lý lao ®éng víi n­íc ngoµi - T¹p chÝ Lao ®éng vµ X· héi - sè 197 (tõ 16-31/8/2002) “Tu nghiÖp sinh ViÖt Nam t¹i NhËt B¶n, Hµn Quèc tån t¹i vµ gi¶i ph¸p” - §µo C«ng H¶i - Phã Côc tr­ëng Côc qu¶n lý lao ®éng víi n­íc ngoµi - T¹p chÝ Lao ®éng vµ X· héi - sè 197 (tõ 16-31/8/2002) “C¬ së cña nh÷ng gi¶i ph¸p cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu søc lao ®éng” - PGS.TS NguyÔn Phóc Khanh - tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng. “Trªn 10.000 ng­êi ViÖt Nam c­ tró bÊt hîp ph¸p t¹i Hµn Quèc” - B¸o Ng­êi lao ®éng - (04/11/2002) C«ng bè kÕt qu¶ ®iÒu tra lao ®éng viÖc lµm 2002 - Th«ng tÊn x· ViÖt Nam (03/11/2002) “Lao ®éng vµ viÖc lµm - Nh÷ng b­íc tiÕn quan träng” - NguyÔn ThÞ H»ng - UVT¦ §¶ng, Bé tr­ëng Bé Lao ®éng Th­¬ng binh vµ X· héi - T¹p chÝ céng s¶n sè 23 th¸ng 8/2002 “§Æc ®iÓm cña xuÊt khÈu søc lao ®éng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy xuÊt khÈu søc lao ®éng trong t×nh h×nh míi ” - T¹p chÝ ChiÕn l­îc ChÝnh s¸ch C«ng nghiÖp sè 2/2002. “B¸o c¸o ®¸nh gi¸ 3 n¨m ®­a lao ®éng sang lµm viÖc t¹i §µi Loan. Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p thùc hiÖn trong thêi gian tíi” - Côc qu¶n lý lao ®éng víi n­íc ngoµi - Bé Lao ®éng Th­¬ng binh vµ X· héi “B¸o c¸o vÒ t×nh h×nh ®­a lao ®éng sang lµm viÖc cã thêi h¹n ë §µi Loan sau khi triÓn khai viÖc ký B¶n cam kÕt vÒ L­¬ng vµ Chi phÝ cña lao ®éng. C¸c vÊn ®Ò ®Æt ra vµ gi¶i ph¸p” - Côc qu¶n lý lao ®éng víi n­íc ngoµi - Bé Lao ®éng Th­¬ng binh vµ X· héi “ThÞ tr­êng lao ®éng §µi Loan: Thùc tr¹ng vµ mét sè vÊn ®Ò ®Æt ra” - Ph¹m §ç NhËt T©n - T¹p chÝ “ViÖc lµm ngoµi n­íc” - Côc qu¶n lý lao ®éng víi n­íc ngoµi - Bé Lao ®éng Th­¬ng binh vµ X· héi ChiÕn l­îc viÖc lµm 2000-2001 cña Bé Lao ®éng Th­¬ng binh vµ X· héi. ChiÕn l­îc viÖc lµm thêi kú 2001-2010 cña Bé Lao ®éng Th­¬ng binh vµ X· héi ChiÕn l­îc xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia thêi kú 2001-2010 cña Bé Lao ®éng Th­¬ng binh vµ X· héi Bé luËt Lao ®éng - Nhµ XuÊt b¶n chÝnh trÞ Quèc gia, 1994. NghÞ ®Þnh sè 370/H§BT ngµy 09/11/1991 cña Héi ®ång Bé tr­ëng ban hµnh kÌm theo quy chÕ vÒ vÊn ®Ò ®­a ng­êi lao ®éng ViÖt Nam ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi NghÞ ®Þnh sè 07/CP ngµy 20/01/1995 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt mét sè ®iÒu cña Bé luËt Lao ®éng vÒ vÊn ®Ò ®­a ng­êi lao ®éng ViÖt Nam ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi NghÞ ®Þnh sè 152/1999/N§-CP ngµy 20/9/1999 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh vÒ viÖc ng­êi lao ®éng vµ chuyªn gia ViÖt Nam ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi Th«ng t­ sè 20/L§TBXH - TT ngµy 03/08/1995 h­íng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh sè 07/CP ngµy 20/01/1995 Th«ng t­ sè 28/1999/TT - BL§TBXH ngµy 15/11/1999 cña Bé Lao ®éng Th­¬ng binh vµ X· héi h­íng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh sè 152/1999/N§-CP ngµy 20/9/1999 Quy ®Þnh sè 1635/1999/Q§ - BL§TBXH ngµy 13/12/1999 cña Bé tr­ëng Bé Lao ®éng Th­¬ng binh X· héi vÒ viÖc ban hµnh quy chÕ ®µo t¹o vµ gi¸o dôc ®Þnh h­íng cho ng­êi lao ®éng ViÖt Nam ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi. Th«ng b¸o sè 79/TB - VPCP ngµy 04/07/2000 cña V¨n phßng ChÝnh Phñ, ý kiÕn kÕt luËn cña Phã Thñ T­íng Ph¹m Gia Khiªm t¹i Héi nghÞ Toµn quèc vÒ xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia Tµi liÖu cña Héi nghÞ tËp huÊn vÒ xuÊt khÈu søc lao ®éng cña Côc qu¶n lý lao ®éng víi n­íc ngoµi (13-14/06/2000) T¹p chÝ Lao ®éng vµ X· héi c¸c n¨m 1994, 1995 vµ 2000 T¹p chÝ Thanh niªn cuèi tuÇn sè 23 (191) ngµy 4/6/2000 B¸o Lao ®éng, b¸o Ng­êi lao ®éng c¸c sè n¨m 1999, 2000 B¸o §Çu t­ c¸c sè n¨m 1999, 2000 B¸o Quèc tÕ sè 21/1995, sè 14/1997, sè 11/1999, sè 24/2000 B¸o Thanh Niªn c¸c sè th¸ng 6/2002, th¸ng 8/2002, th¸ng 9/2002 Website: “Challenges lying ahead for labour export” - Ha Linh - ECONET (Ha Noi, January, 29, 2002) “Viet Nam sends 12,945 workers abroad” - By Andrew Sinnema - 27, November, 1998 Labour Situation in Japan 2000, Japan Insight Website: The Japan Times, November 1, 2000 “The Changing Employment Structure”, Yuji Genza, Associte Profesor, Faculity of Economics Gakushin University, Vol.38 - No 3, March 1, 1999. Website: