Kinh nghiệm tổ chức một số trò chơi trong dạy học Toán lớp 1

m say mê, hứng thú trong học tập, trong việc làm. Khi chúng ta đưa ra được các trũ chơi toán học một cách thường xuyên, khoa học thỡ chắc chắn chất lượng dạy học môn toán sẽ ngày một nâng cao. ở bậc Tiểu học, đặc biệt là lớp 1, khi các em vừa kết thúc lứa tuổi vui chơi của mình mà bước vào học tập, vừa học, vừa chơi. Vì thế, việc tổ chức trò chơi cho các em trong những giờ học là việc làm không thể thiếu, nó có vai trò vô cùng quan trọng phù hợp với đặc điểm tâm lý, sinh lý của lứa tuổi Tiểu học. Đặc biệt, trong giờ học toán, việc tổ chức trò chơi cho các em bên cạnh việc gây hứng thú, phấn khởi học tập cho học sinh mà còn mục đích cao hơn đó là giúp cho các em khắc sâu kiến thức, góp phần đạt hiệu quả cao trong giờ học toán.Tổ chức trò chơi giúp các em hoà nhập với tập thể, nâng cao tinh thần đoàn kết tập thể, mạnh dạn tham gia vào các trò chơi, ham chơi, ham học, giúp các em linh hoạt , sáng tạo trong cuộc sống.Vì thế việc tổ chức trò chơi toán học là việc làm cần thiết và quan trọng. Qua quá trình điều tra, theo dõi thực trạng việc tổ chức trò chơi học Toán ở trường mình, tôi thấy việc tổ chức trò chơi cho học sinh trong các giờ học toán còn nhiều bất cập, chưa thực sự được quan tâm đúng mức đôi khi người giáo viên sợ mất thời gian, ngại tìm tòi sáng tạo và tổ chức trò chơi. Hình thức tổ chức trò chơi còn nghèo nàn, chưa phong phú. Học sinh chưa mạnh dạn khi tham gia chơi. Nhiều em trong quá trình chơi chưa nhiệt tình, còn đứng ngoài cuộc. Chớnh vỡ những lý do nờu trờn mà tụi đó chọn đề tài “Kinh nghiệm tổ chức một số trũ chơi trong dạy học Toán lớp 1” nhằm gõy hứng thỳ học tập cho học sinh. 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài. - Góp phần đổi mới phương pháp dạy học môn toán ở Tiểu học, đặc biệt là dạy học toán cho học sinh lớp 1 theo phương hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh, tăng cường hoạt động cá thể phối hợp với học tập giao lưu. Hỡnh thành và rốn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn. - Gúp phần gõy hứng thỳ học tập mụn Toỏn cho học sinh lớp 1, một môn học được coi là khụ khan, húc bỳa thỡ việc đưa ra các trũ chơi Toán học nhằm mục đích để các em học mà chơi, chơi mà học. Trũ chơi toán học không những chỉ giúp các em lĩnh hội được tri thức mà cũn giỳp cỏc em củng cố và khắc sõu cỏc tri thức đó. 3. Nhiệm vụ và phạm vi nghiờn cứu : 3.1. Nhiệm vụ : - Nghiên cứu nội dung , cấu trúc chương trính sách giáo khao Toán 1. - Nghiên cứu phương pháp tổ chức, hướng dẫn trò chơi cho học sinh trong giờ học toán lớp 2. áp ụng thực tiễn trò chơi theo từng bài, từng phần của nội dung chương trình SGK Toán 1. - Soạn giáo án một bài với việc áp dụng trò chơi cho một giờ học cụ thể. - Đề xuất những ý kiến riêng về việc tổ chức trò chơi Toán học và những biện pháp giảng dạy có hiệu quả khi sử dụng trò chơi trong dạy học Toán lớp 1. 3.2. Phạm vi nghiờn cứu : - Đối tượng : Học sinh lớp 1 - Tài liệu : Sỏch giỏo khoa Toỏn 1, sỏch giỏo viờn Toán 1, sỏch Trũ chơi toán học nói chung… 4. Phương pháp nghiên cứu : Để thực hiện đề tài này, tôi đó sử dụng cỏc phương pháp sau : 1. Nghiờn cứu tài liệu : - Đọc các tài liệu sách, báo, tạp chí giáo dục .... có liên quan đến nội dung đề tài. - Đọc SGK, sách giáo viên, các loại sách tham khảo : Toán tuổi thơ, giúp em vui học toán. 2. Nghiờn cứu thực tế : - Dự giờ, trao đổi ý kiến với đồng nghiệp về nội dung cỏc trũ chơi toán học. - Tổng kết rỳt kinh nghiệm trong quỏ trỡnh dạy học. - Tổ chức và tiến hành thực nghiệm sư phạm (Soạn giáo án đó thụng qua cỏc tiết dạy) để kiểm tra tính khả thi của đề tài. B. Giải quyết vấn đề I. Vị trớ của mụn Toán trong trường Tiểu học : Bậc Tiểu học là bậc học góp phần quan trọng trong việc đặt nền móng cho việc hỡnh thành và phỏt triển nhõn cỏch học sinh. Mụn toỏn cũng như những môn học khác cung cấp những tri thức khoa học ban đầu, những nhận thức về thế giới xung quanh nhằm phát triển năng lực nhận thức, hoạt động tư duy và bồi dưỡng tỡnh cảm đạo đức tốt đẹp của con người. Môn toán ở trường Tiều học là một môn độc lập, chiếm phần lớn thời gian trong chương trỡnh học của trẻ. Mụn toỏn cú tầm quan trọng to lớn. Nó là bộ môn khoa học nghiên cứu có hệ thống, phù hợp với hoạt động nhận thức tự nhiên của con người. Môn toán có khả năng giáo dục rất lớn trong việc rèn luyện phương pháp suy nghĩ, phương pháp suy luận lôgíc, thao tác tư duy cần thiết để con người phỏt triển toàn diện, hỡnh thành nhõn cỏch tốt đẹp cho con người lao động trong thời đại mới. II. Đặc điểm tâm sinh lý của học sinh Tiểu học. - ở lứa tuổi Tiểu học cơ thể của trẻ đang trong thời kỳ phát triển hay nói cụ thể là các hệ cơ quan cũn chưa hoàn thiện vỡ thế sức dẻo dai của cơ thể cũn thấp nờn trẻ khụng thể làm lõu một cử động đơn điệu, dễ mệt nhất là khi hoạt động quá mạnh và ở môi trường thiếu dưỡng khí. - Học sinh Tiểu học nghe giảng rất dễ hiểu nhưng cũng sẽ quên ngay khi chúng không tập trung cao độ. Vỡ vậy người giáo viên phải tạo ra hứng thú trong học tập và phải thường xuyên được luyện tập. - Học sinh Tiểu học rất dễ xúc động và thích tiếp xúc với một sự vật, hiện tượng nào đố nhất là những hỡnh ảnh gõy cảm xỳc mạnh. - Trẻ hiếu động, ham hiểu biết cái mới nên dễ gây cảm xúc mới song các em chóng chán. Do vậy trong dạy học giáo viên phải sử dụng nhiều đồ dùng dạy học, đưa học sinh đi tham quan, đi thực tế, tăng cường thực hành, tổ chức các trũ chơi xen kẽ ... để củng cố khắc sõu kiến thức. III. Nhu cầu về đổi mới phương pháp dạy học : Học sinh Tiểu học có trí thông minh khá nhạy bén sắc sảo, có óc tưởng tượng phong phú. Đó là tiền đề tốt cho việc phát triển tư duy toán học nhưng rất dễ bị phân tán, rối trí nếu bị áp đặt, căng thẳng, quá tai. Chính vỡ thế nội dung chương trỡnh, phương pháp giảng dạy, hỡnh thức chuyển tải, truyền đạt làm thế nào cho phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi là điều không thể xem nhẹ. Đặc biệt đối với học sinh lớp 1, lớp mà các em vừa mới vượt qua những mới mẻ ban đầu chuyển từ hoạt động vui chơi sang hoạt động học tập là chủ đạo. Vỡ ở lứa tuổi mẫu giỏo, cỏc em được học theo cách vui chơi là chủ yếu cũn yờu cầu về kỷ luật học tập và kết quả học tập khụng đặt ra nghiêm ngặt đối với mỗi em. Lên đến lớp 1 thỡ yờu cầu đó đặt ra là thường xuyên đối với các em ở tất cả các môn học. Như vậy nói về cách học, về yêu cầu học thỡ trẻ lớp 1 gặp phải một sự thay đổi đột ngột mà đến cuối năm lớp 1 các em mới quen dần với cách học đó. Do vậy giờ học sẽ trở nên nặng nề, khụng duy trỡ được khả năng chú ý của cỏc em nếu cỏc em chỉ cú nghe và làm theo. Muốn giờ học cú hiệu quả thỡ đũi hỏi người giáo viên phải đổi mới phương pháp dạy học tức là kiểu dạy học “Lấy học sinh làm trung tõm” hướng tập trung vào học sinh, trên cơ sở hoạt động của các em. Kiểu dạy này người giáo viên là người định hướng, tổ chức ra những tỡnh huống học tập nú kớch thớch úc tũ mũ và tư duy độc lập. Muốn các em học được thỡ trước hết giáo viên phải nắm chắc nội dung của mỗi bài và lựa chọn, vận dụng các phương pháp sao cho phù hợp, bài nào thỡ sử dụng cỏc phương pháp trực quan, thuyết trỡnh, trũ chơi ... hoặc bài nào thỡ sử dụng phương pháp giảng giải, kiểm tra, thí nghiệm ... nhưng phải chú ý đến đặc điểm tâm sinh lý của học sinh Tiểu học. Học sinh Tiểu học không thể ngồi quá lâu trong giờ học cũng như làm một việc gỡ đ nhiều thời gian vỡ thề giỏo viờn cú thể thay đổi hoạt động học của các em trong giờ học : cho các em thảo luận, làm bài tập hoặc thông qua trũ chơi. Có như vậy mới gây được hứng thú học tập và khắc sâu được bài học. IV. Tỏc dụng của trũ chơi toán học: Hoạt động vui chơi là hoạt động mà động cơ của nó nằm trong chính quá trỡnh hoạt động trong bản thân trũ chơi chứ không nằm ở kết quả chơi. Trũ chơi là loại phổ biến của hoạt động vui chơi là chơi theo luật, luật của trũ chơi chính là các quy tắc định rừ mục đích, kết quả và yêu cầu của hành động trũ chơi, luật của trũ chơi có thể tường minh có thể không. Trũ chơi học tập là trũ chơi mà luật của nó bao gồm các quy tắc gắn với kiến thức kỹ năng có được trong hoạt động học tập, gắn với nội dung bài học, giúp học sinh khai thác vốn kinh nghiệm của bản thân để chơi, thông qua chơi học sinh được vận dụng các kiến thức kỹ năng đó học vào cỏc tỡnh huống của trũ chơi và do đó học sinh được thực hành luyện tập củng cố mở rộng kiến thức kỹ năng đó học. Như vậy trong trũ chơi học tập các kỹ năng môn toán được đưa vào trũ chơi. Chính vì thế chơi là một nhu cầu cần thiết đối với học sinh Tiểu học, đặc biệt là học sinh lớp 1 nhằm giúp các em ngày càng hoàn thiện về nhân cách.Chơi là một yêu cầu mang tính sinh học của trẻ em nhất là đối với lứa tuổi mẫu giáo và lứa tuổi học sinh lớp 1. Có thể nói, nó quan trọng như ăn, ngủ, học tập trong đời sống các em. Chính vỡ vậy cỏc em luụn tỡm mọi cỏch và tranh thủ thời gian trong mọi điều kiện để chơi. Chính và lẽ đó mà trong mọi giờ học, mọi tiết học, ở tất cả các môn nói chung và môn Toán nói riêng đều phải thiết kế trò chơi vào trong từng tiết học nhằm khắc sâu kiến thức cũ, giới thiệu kiến thức mới. Trò chơi trong giờ học được xem như nội dung, phương pháp, phương tiện để giảng dạy các môn học nói chung và môn Toán nói riêng. Trong quá trình chơi, đã xây dựng cho các em tác phong khẩn trương, nhanh nhẹn, tính kỷ luật, sự sáng tạo… góp phần giáo dục đạo đức, hình thành nhân cách cho học sinh. Khi tham gia trò chơi các em vận dụng kiến thức đã học, vận dụng trí thông minh và sự sáng tạo của mình để khắc sâu kiến thức.Bên cạnh đó người giáo viên có cơ hội động viên, khích lệ học sinh hăng say học tập tham gia chơi nhiệt tình, từ đó tạo cho trẻ một tinh thần thoải mái vì trẻ “ học mà chơi, chơi mà học”. Như vậy, trũ chơi không chỉ là phương tiện mà cũn là phương pháp giáo dục. V.Một số trũ chơi toán học lớp 1 1.Những nguyên tắc khi tổ chức trò chơi: Căn cứ nội dung kiến thức, trình độ học sinh và điều kiện hiện có, giáo viên lựa chọn trò chơi để dựa vào dạy học như một hoạt động dạy học Toán. Giáo viên phải thật đặc biệt chú ý xác định rõ mục đích học tập của trò chơi. Để phục vụ cho bài giảng hoàn thành tốt, giáo viên cần soạn cả các bước tổ chức trò chơi cho học sinh ngay trong bài soạn. Để các trũ chơi góp phần mang lại hiệu quả cao trong giờ học, khi tổ chức và thiết kế trũ chơi phải đảm bảo những nguyên tắc sau : a. Thiết kế trũ chơi toán học trong môn toán : * Tổ chức trũ chơi học tập để dạy môn toán nói chung và môn toán lớp 1 nói riêng, chúng ta phải dựa vào nội dung bài học, điều kiện thời gian trong mỗi tiết học cụ thể để đưa ra các trũ chơi cho phù hợp. Song muốn tổ chức được trũ chơi trong dạy toán có hiệu quả cao thỡ đũi hỏi mỗi giỏo viờn phải cú kế hoạch chuẩn bị chu đáo, tỉ mỉ, cặn kẽ và đảm bảo các yêu cầu sau : + Trũ chơi mang ý nghĩa giỏo dục + Trũ chơi phải nhằm mục đích củng cố, khắc sâu nội dung bài học + Trũ chơi phải phù hợp với tâm sinh lý học sinh lớp 1, phự hợp với khả năng người hướng dẫn và cơ sở vật chất của nhà trường. + Hỡnh thức tổ chức trũ chơi phải đa dạng, phong phú. + Trũ chơi phải được chuẩn bị chu đáo + Trũ chơi phải gây được hứng thú đối với học sinh * Cấu trỳc của Trũ chơi học tập : + Tờn trũ chơi + Mục đích : Nêu rừ mục đích của trũ chơi nhằm ôn luyện, củng cố kiến thức, kỹ năng nào. Mục đích của trũ chơi sẽ quy định hành động chơi được thiết kế trong trũ chơi. + Đồ dùng, đồ chơi : Mô tả đồ dùng, đồ chơi được sử dụng trong Trũ chơi học tập. + Nêu lên luật chơi : chỉ rừ qui tắc của hành động chơi quy định đối với người chơi, quy định thắng thua của trũ chơi. + Số người tham gia chơi : Cần chỉ rừ số người tham gia trũ chơi. + Nêu lên cách chơi b. Cỏch tổ chức trũ chơi : Thời gian tiến hành : thường từ 5 - 7 phút - Đầu tiờn là giới thiệu trũ chơi : + Nờu tờn trũ chơi + Hướng dẫn cách chơi bằng cách vừa mô tả vừa thực hành, nêu rừ luật chơi. - Chơi thử và qua đó nhấn mạnh luật chơi - Chơi thật - Nhận xét kết quả chơi, thái độ của ngươi tham dự, giáo viên có thể nêu thêm những tri thức được học tập qua trũ chơi, những sai lầm cần tránh. -Đánh giá kết quả: Sau mỗi lần chơi giáo viên cần nhận xét đánh giá kết quả của học sinh. Để đánh giá đúng thực chất của cuộc chơi giáo viên phải thống kê ra được những ưu điểm, nhược điểm của từng đội tham gia chơi. Dựa vào yêu cầu, nội quy chơi, kết quả cuộc chơi giáo viên đánh guía cuộc chơi và phân loại thắng thua thật công bằng, rõ ràng. Giáo viên phải hết súc lưu ý vấn đề này vì đôi jkhi có giáo viên nêu yêu cầu và luật chơi rất khắt khe nhưng khi đánh giá kết quả lại đại khái không chính xác hoặc không công bằng vì vậy đã làm cho học sinh mất phấn khởi, đôi khi các em biểu lộ sự phản đối với sự đánh giá đó và không chấp nhận kết luận của giáo viên. Có thể nói điều khiển tiến trình một cuộc chơi ( nhất là với học sinh Tiểu học, các em hiếu động và mức độ hiểu biết còn có hạn) sao cho sôi nổi, sinh động, hấp dẫn lôi cuốn được học sinh tham gia chơi một cách thích thú đó là nghệ thuật của nhà sư phạm. Có lẽ chỉ có lòng yêu nghề, mến trẻ, sự ham học hỏi nghiên cứu, tích luỹ kinh nghiệm thì nghệ thuật đod mới ngày càng phong phú và hoàn thiện được. 2. Một số trũ chơi được áp dụng trong quá trình dạy học Toỏn học lớp 1 : + Cấu trúc chương trình sách giáo khoa toán lớp 1 gồm 4 phần: - Số học và các yếu tố đại số - Đại lượng và đo đại lượng. - Yếu tố hình học - Giải toán có lời văn. + Sau đây tôi xin giới thiệu một số trò chơi được áp dụng cho dạng bài A. Số học: I. Các số đến 10: -Có hai giai đoạn: + Trước khi học số. + Các số đến 10. a,. Trước khi học số (3 tiết ) Bài: Nhiều hơn, ít hơn. -Học sinh nhận biết được hai tập hợp bằng nhau thông qua phép tương ứng 1- 1. -Qua đó giúp học sinh biết so sánh số lượng của hai nhóm đối tượng đồ vật , biết cách sử dụng các từ “ nhiều hơn, ít hơn” khi so sánh về số lượng. * Ví dụ: Trò chơi: Nhiều hơn- ít hơn. + Mục đích - Học sinh biết so sánh số lượng của hai nhóm đồ vật. - Học sinh biết sử dụng các từ nhiều hơn, ít hơn trong khi chơi. +Chuẩn bị: 3 cái bảng, 5 viên phấn, tranh vẽ 4 quyển vở và 3 cái bút, 10 cái bút để làm phần thưởng. +Cách chơi: GV chia lớp làm ba nhóm: - Giáo viên đưa hai nhóm đối tượng có số lượng khác nhau. Các nhóm nhìn nhanh nêu nêu nhanh xem nhóm đồ vật nào có số lượng nhiều hơn, nhóm đồ vật nào có số lượng ít hơn. - Giáo viên đưa tranh vẽ: Một bên có 4 quyển vở, một bên có 3 cái bút ( cách vẽ tương ứng 1-1). Học sinh nêu nhanh xem vở nhiều hơn bút hay bút nhiều hơn vở. + Tổng kết trò chơi: Nhóm nào có số người nêu nhanh và đúng nhiều thì nhóm đó thắng. Giáo viên khen thưởng học sinh nêu nhanh (có thể khen thưởng bằng vật thật như trong trò chơi: quyển vở, cái bút) Bài: Hình vuông, hình tròn, hình tam giác: -Giới thiệu cho học sinh nhận dạng tổng thể của các hình: Hình vuông, hình tròn, hình tam giác. Thông qua các bài này còn dùng cho việc dạy số học ( làm đồ dùng trực quan ). -Giúp cho học sinh nhận ra và nêu đúng tên của hình vuông, hình tròn, hình tam giác. -Học sinh nhận ra hình vuông, hình tròn, hình tam giác từ các vật thật. * Ví dụ: Trò chơi 1: Ai nhanh hơn + Mục đích:: Nhằm củng cố cho bài hoc: Giúp học sinh nhận biết và đọc tên được các hình vuông, hình tròn và hình tam giác. Từ đó nhận biết các hình này qua vật thật. +Chuẩn bị: 5 hình vuông, 5 hình tròn, 5 hình tam giác. +Cách chơi: - Giáo viên gắn lên bảng 5 hình vuông, 5 hiònh tròn, 5 hình tam giác. - Gọi 3 học sinh lên bảng nêu rõ nhiệm vụ: mỗi em chọn 1 loại hình: HS1: chọn hình tam giác. HS2: chọn hình vuông. HS3: chọn hình tròn. - Học sinh thi đua chọn nhanh các hình theo nhiệm vụ được giao. +Tổng kết trò chơi: Giáo viên cùng cả lớp phân thắng - thua, khen thưởng bạn chọn nhanh 1 tràng vỗ tay, phạt bạn thua bằng 1 bài hát. Trò chơi 2: Nắm tay nhau xếp hình. + Mục đích: Rèn luyện kĩ năng nhận dạng và tạo dựng biểu tượng về các hình: hình tròn, hình vuông, hình tam giác. + Chuẩn bị: Không cần chuẩn bị bất cứ đồ dùng nào. +Cách chơi: Chia lớp làm hai dãy. Mỗi dãy cử 1 nhóm có nhiều hơn 5 bạn lên chơi. Giáo viên gọi tên của một hình nào đó, chẳng hạn hình tam giác ( hoặc hình vuông, hình tròn ). Mỗi nhóm cân nhắc xem nên chọn bao nhiêu người là đủ để có thể xếp được thành hình tam giác ( hoặc hình vuông, hình tròn ) người này nắm tay người kia để tạo thành hình mong muốn. + Cách tính điểm: - Nhóm nào chọn số người hợp lí cho mỗi hình theo yêu cầu được 10 điểm. - Nhóm nào xếp nhanh và xếp đẹp thì được 20 điểm - Nhóm nào được nhiều điểm thì nhóm đó thắng cuộc. b: Các số đến 10: b.1 Các số 1; 2; 3; 4; 5. - Đây là 5 số trực giác mà được thế giới quan niệm nê chỉ dạy 2 tiết và luyện tâp. - Hình thành khái niệm ban đầu về số 1, số 2, số 3, số 4, số 5 ( mỗi số đại diện cho 1 lớp các nhóm đối tượngcó cùng số lượng ). - Học sinh biết đọc và viết các số: 1; 2; 3; 4; 5. - Nhận biết số lượng các nhóm số có: 1; 2; 3; 4; 5 đồ vật và thứ tự của các số 1; 2; 3; 4; 5. * Ví dụ: Trò chơi: Ai đúng, ai sai: + Mục đích: Học sinh đọc, viết , sắp tứ tự các số từ 1 đến 5. Nhận biết được số lượng các nhóm có 1; 2; 3; 4; 5 đồ vật. + Chuẩn bị:Các tấm bìa vẽ 1; 2; 3; 4; 5 chấm tròn, mỗi nhóm chuẩn bị 1 bộ đồ dùng thực hành Toán. + Cách chơi: ( 3 lượt chơi ) - Giáo viên chia lớp làm các nhóm 4 hoc sinh. - Giáo viên giơ tấm bìa có vẽ 1; 2; 3; 4; 5 chấm tròn. - Các nhóm bàn nhanh chọn số tương ứng với số chấm tròn mà giáo viên đưa . + Tổng kết trò chơi: Trong 3 lượt chơi nếu nhóm nào chọn số nhanh và đúng nhiều hơn thì nhóm đó thắng. - Giáo viên tuyên dương nhóm thắng và khen tinh thần tham gia chơi của các nhóm. b.2, Các số:6; 7; 8; 9; 0; 10. - Học sinh biết dọc, viết các số 6, 7, 8, 9, 0; 10. So sánh các số -Vị trí các số trong dãy số từ 0 đến 10 -Sắp thứ tự các số theo thứ tự tăng dần hoặc giảm dần. *Ví dụ: Trò chơi: Thi vượt dốc. + Mục đích: Củng cố về so sánh và sắp thứ tự các số trong phạm vi 10. + Chuẩn bị: -Giáo viên chuẩn bị sẵn trên giấy khổ lớn hai hình vẽ như sau: 4 8 3 3 0 2 1 0 7 6 2 9 5 8 6 5 9 4 - 12 miếng bìa nhỏ, trong đó 5 miếng viết dấu “>” , 3 miếng viết dấu “=” và 4 miếng viết dấu “<” + Cách chơi: - Hai bạn đại diện cho hai tổ cùng chơi. Các bạn còn lại cổ vũ và giám sát.Mỗi người chơi phải chọn những miếng bìa có dấu thích hợp (>; <; =) gắn vào các ô trống trên mỗi bậc thang của hình vẽ để lên được đỉnh dốc. + Cách tính điểm: Bạn nào lên được đỉnh dốc trước thì người đó thắng cuộc. Nếu đội leo lên đỉnh dốc trước mà điền dấu không đúng hết thỡ ta tớnh số bậc ( điền đúng) của cả hai đội để lựa chọn. - Đội thắng cuộc được thưởng 1 tràng pháo tay. Đội thua cuộc thỡ phải hỏt tặng cỏc bạn 1 bài hỏt. * Lưu ý: - Trũ chơi này có thể áp dụng chơi trong nhiều bài học nội dung khác nhau ( so sánh và sắp thứ tự trong phạm vi 100 ) ta chỉ cần thay cỏc số bằng các số khác phù hợp là được. - Giáo viên có thể thay đổi các số trên hình vẽ để cho các nhóm khác nhau chơi. 2, Phép công, phép trừ trong phạm vi 10. Bài: Phép cộng trong phạm vi 3; 4; 5; 6; 7; 8; 9; 10. Phép trừ trong phạm vi: 3; 4; 5; 6; 7; 8; 9; 10. Số 0 trong phép cộng. Số 0 trong phép trừ. - Hình thành khái niệm ban đầu về phép cộng, phép trừ. - Thành lập và ghi nhớ bảng công, bảng trừ trong phạm vi 3; 4; 5; 6; 7; 8; 9; 10. ( phép trừ như phép toán ngược của phép cộng) - Biết làm tính công, trừ trong phạm vi 3; 4; 5; 6; 7; 8; 9; 10. *Lưu ý: Những bài tập phần này tương tự như nhau. Do vậy giáo viên có thể nêu bài tập thành các trò chơi, một trò chơi trong phần này có thể áp dụng cho nhiều tiết học. *Ví dụ: Trò chơi: Tam giác kỳ lạ + Mục đích: Luyện tập làm tính trong phạm vi 6. + Chuẩn bị: Vẽ sẵn hình như sau: - 6 tấm bìa ghi các số: 0; 1; 2; 3; 4; 5 Bao nhiêu bạn( nhóm) chơi thì cần bấy nhiêu tranh vẽ và bộ số nêu trên. + Cách chơi: Có thể chơi theo cá nhân hoặc chơi theo nhóm. Mỗi bạn (nhóm) phải dùng 6 tấm bìa ghi số đặt vào các hình tròn trong hình tam giác nêu trên sao cho khi cộng 3 số trên mỗi cạnh đều được kết quả là 6. + Tổng kết trò chơi: Giáo viên tuyên đương những học sinh ( nhóm) làm nhanh và đúng 1 +Đáp án có thể: 5 3 0 2 4 Trò chơi: Xây nhà Bài: Bảng cộng và trừ trong phạm vi 10 (Cú thể sử dụng trong nhiều tiết học cộng trừ các số trong phạm vi đã học ) 6 + 3 8 + 2 8 8 - 2 7 9 10 6 8 10 - 3 5 + 3 4 + 5 Đỏ Xanh Đỏ Đỏ Vàng Vàng + Mục đích : Luyện tập và củng cố kỹ năng làm tính cộng, trừ nhẩm trong phạm vi 10 + Chuẩn bị : 2 hỡnh vẽ ngụi nhà trờn bỡa và cỏc mảnh giấy hỡnh tam giỏc, chữ nhật (như hỡnh vẽ), cú 5 mảnh ghi cỏc tổng, hiệu tương ứng với các tống hoặc hiệu ghi trờn ngụi nhà và 2 mảnh ghi sai. - Cách chơi : Chọn 2 đội chơi, mỗi đội có 5 em Khi nghe hô “1, 2, 3 bắt đầu” các em phải nhẩm nhanh kết quả cỏc phộp tớnh trờn ngụi nhà, rồi tỡm mảnh giấy cú kết quả tương ứng gắn vào đúng vị trí. Khi dán xong sẽ được hỡnh ngụi nhà cú mỏi đỏ, tường vàng, cửa xanh. - Cách tính điểm như sau : + Gắn đúng 1 hỡnh được 10 điểm, hỡnh nào gắn sai khụng được điểm, gắn đúng cả 5 hỡnh được 50 điểm. + Đội nào gắn nhiều hỡnh đúng, nhanh, xong trước là đội thắng cuộc + Cả hai đội cùng gắn được số hỡnh đúng bằng nhau thỡ đội nào nhanh hơn, xong trước là đội thắng cuộc. + Nếu đội gắn xong trước mà gắn được ít hỡnh đúng hơn đội xong sau, thỡ đội xong sau là đội chiến thắng. * Lưu ý : ở trũ chơi kiểu này nên đưa ra một vài kết quả không đúng để học sinh lựa chọn, nếu nhỡn bằng mắt mà khụng tớnh kỹ sẽ rất dễ nhầm. - GV có thể thay các phép tính với số khác nhau để dạy trong các bài khác nhau ( Phép cộng dạng 14 + 3; phép trừ dạng 17 – 3; 17 – 7; cộng , trừ các số tròn chục). Trũ chơi : Bác đưa thư (ỏp dụng dạy cỏc bảng công, bảng trừ) Cụ thể: Dạy bài: phép trừ trong phạm vi 9 + Mục đích: Giỳp học sinh thuộc lũng bảng trừ trong phạm vi 9. Kết hợp với thói quen nói “cám ơn” khi người khác giúp một việc gỡ đó . + Chuẩn bị: - Một số thẻ, mỗi thẻ cú ghi 1 số : 1, 2, 3, 4, 5 ,6, 7, 8 là kết quả của cỏc phộp trừ để làm số nhà . - Một số phong bỡ cú ghi phộp trừ trong bảng: 9 – 6; 9 – 5; 9 – 3; 9 – 2… - Một tấm các đeo ở ngực ghi “Nhân viên bưu điện” +Cách chơi: - Gọi 1 số em lên bảng chơi giáo viên phát cho mỗi em 1 thẻ để làm số nhà. Một em đóng vai “Bác đưa thư” ngực đeo “Nhân viên Bưu điện” tay cầm tập phong bỡ. + Một số em đứng trên bảng , lần lượt từng em một nói: Bác đưa thư ơi Cháu có thư không? Đưa giúp cháu với Số nhà . . .là 8 Khi đọc đến câu cuối cùng “ số nhà ....là 8” thỡ đồng thời em đó giơ thẻ ghi số 8 của mỡnh lờn cho cả lớp xem. Lỳc này nhiệm vụ của “ Bỏc đưa thư” phải tính nhẩm cho nhanh để chọn đúng lá thư có ghi phép tính có kết quả là số tương tương ứng giao cho chủ nhà (ở trường hợp này phải chọn phong bỡ “9 - 1” giao cho chủ nhà. Chủ nhà nhận thư và nói lời “cảm ơn”. Cứ như vậy các bạn chơi lại nói và “Bác đưa thư” lại tiếp tục đưa thư cho các nhà khác. Nếu “Bác đưa thư “ nhẩm sai, đưa không đúng địa chỉ nhận thỡ khụng được đóng vai đưa thư nữa mà trở về chỗ để cỏc bạn khỏc lờn thay. Nếu các lần đưa thư đều đúng thỡ sau 3 lần được cô giáo tuyên dương và đổi chỗ cho bạn khác chơi. Trũ chơi: Ong đi tìm nhuỵ (Trũ chơi có thể áp dụng vào các bảng +, - Cụ thể Tiết 63 : Luyện tập về bảng cộng và trừ trong phạm vi 10) + Mục đích : - Củng cố kỹ năng tính nhẩm trong phạm vi 10 - Rốn tớnh tập thể + Chuẩn bị : - 2 bông hoa 5 cánh, mỗi bông một màu, trên mỗi cánh hoa ghi các số như sau, mặt sau gắn nam châm. 7 5 8 6 9 + 10 chỳ Ong trờn mỡnh ghi cỏc phộp tớnh, mặt sau cú gắn nam chõm 10 - 5 9 - 3 4 + 5 10 - 3 0 + 8 7+5 + Phấn màu - Cách chơi : + Chọn 2 đội, mỗi đội 4 em + Giáo viên chia bảng làm 2, gắn mỗi bên bảng một bông hoa và 5 chú Ong, ở bên dưới không theo trật tự, đồng thời giới thiệu trũ chơi. Cụ cú 2 bụng hoa trờn những cỏnh hoa là cỏc kết quả của phộp tớnh, cũn những chỳ Ong thỡ chở cỏc phộp tớnh đi tỡm kết quả của mỡnh. Nhưng các chú Ong không biết phải tỡm như thế nào, các chú muốn nhờ các con giúp, các con có giúp được không? - 2 đội xếp thành hàng. Khi nghe hiệu lệnh “bắt đầu” thỡ lần lượt từng bạn lên nối các phép tính với số thích hợp. Bạn thứ nhất nối xong phép tính đầu tiên, trao phấn cho bạn thứ 2 lên nối, cứ như vậy cho đến khi nối hết các phép tính. Trong vũng 1 phỳt, đội nào nối đúng và nhanh hơn là đội chiến thắng. 7 + 5 * Lưu ý : Sau khi học sinh chơi xong, giáo viên chấm và hỏi thêm một số câu hỏi sau để khắc sâu bài học. + Tại sao chỳ ong khụng tỡm được đường về nhà? + Phộp tớnh “7 + 5 ” cú thuộc dạng phép cộng trong phạm vi 10 khụng ? Tại sao ? + Muốn chỳ Ong này tỡm được đường về thỡ phải thay đổi số trên cánh hoa như thế nào ? Trũ chơi: Truyền điện (Tiết 81; 82; 83; 84….) + Mục đích : - Luyện tập và củng cố kỹ năng làm cỏc phộp tớnh cộng trừ khụng nhớ dạng 14 + 3 ( hoặc 17 – 7; 17 - 3 ) - Luyện phản xạ nhanh ở cỏc em + Chuẩn bị : Không cần chuẩn bị bất kỳ đồ dùng nào +Cách chơi : - Các em ngồi tại chỗ. Giáo viên gọi bắt đầu từ 1 em xung phong. Ví dụ em A xướng to 1 số trong phạm vi 100 chẳng hạn “12” và chỉ nhanh vào em B bất kỳ để “truyền điện”. Lúc này em B phải nói tiếp, ví dụ “cộng 5” rồi lại chỉ nhanh vào em C bất kỳ. Thế là em C phải nói tiếp “bằng 17”. Nếu C nói đúng thỡ được quyền xướng to 1 số như A rồi chỉ vào một bạn D nào đó để “truyền điện” tiếp. Cứ làm như thế nếu bạn nào nói sai (chẳng hạn A nói “12” truyền cho B, mà B nói cộng “9”, tức là sai dạng tính hoặc là C đọc kết quả tính sai) thỡ phải nhảy lũ cũ một vũng từ chỗ của mỡnh lờn bảng. Kết thúc khen và thưởng một tràng vỗ tay cho những bạn nói đúng và nhanh. * Lưu ý : + Trũ chơi này không cần phải chuẩn bị đồ dùng, giáo cụ .. + Trũ chơi này có thể áp dụng được vào nhiều bài (Ví dụ : Luyện tập các bảng cộng, trừ trong ph¹m 10 ) và có thể thay đổi hỡnh thức “truyền”. Vớ dụ : 1 em hụ to “5 + 2” và chỉ vào em tiếp theo để truyền thỡ em này chỉ việc núi kết quả “bằng 7”. Hay “17 - 7 ” truyền vào bạn tiếp theo núi “bằng 10”. + Trũ chơi này không cầu kỳ nhưng vẫn gây được không khí vui, sôi nổi, hào hứng trong giờ học cho cỏc em. Trũ chơi : Ai nhiều điểm nhất (Tiết 112; 113: Luyện tập) + Mục đích : + Luyện tập củng cố kỹ năng cộng 2 số không nhớ trong phạm vi 100 + Tập cho học sinh cách đánh giá, cho điểm + Chuẩn bị : + 2 chậu cây cảnh có đánh số 1, 2 + Một số bông hoa cắt bằng giấy màu cứng, mặt trước màu trắng ghi các phép tính như : 25 + 64 18 + 20 45 + 30 6 + 32 12 + 35 53 + 21 34 + 14 37 + 12 5 + 10 4 + 40 + Phấn màu + Đồng hồ theo dừi thời gian + Chọn 3 học sinh khá nhất lớp làm giám khảo và thư ký. - Cách chơi : Chia lớp làm 2 đội, khi nghe hiệu lệnh “bắt đầu” lần lượt từng đội cử người lên bốc hoa trên bàn giáo viên, người chơi có nhiệm vụ làm nhanh phép tính ghi trên bông hoa, sau đó cài bông hoa lên cây của đội mỡnh. Người này làm xong cài hoa lên cây thỡ lại đến lượt người khác. Cứ như vậy cho đến hết 2 phút. Sau khi giáo viên hô hết giờ thỡ 2 đội mỗi đội cử 1 đại diện lên đọc lần lượt từng phép tính trên cây của mỡnh đồng thời giơ cho cả lớp xem bông hoa đó. Giám khảo đánh giá và thư ký ghi lại kết quả. + Cách tính điểm : - Mỗi phép tính đúng được 10 điểm - Tổng hợp số điểm của từng đội. Đội nào nhiều điểm hơn là đội đó thắng cuộc. * Lưu ý : Sau giờ chơi giáo viên nêu nhận xét đánh giá các đội chơi khuyến khích tổ Giám khảo, thư ký, nhắc nhở các em những sai sót vấp phải để lần sau các em chơi tốt hơn. Trũ chơi 10 : Tỡm lỏ cho hoa (Tiết 83 : ễn tập về phộp cộng và phộp trừ) + Mục đích : + Củng cố về cộng, trừ nhẩm trong phạm vi 100. + Rốn tớnh tập thể cao + Chuẩn bị : + 2 bụng hoa màu bằng bỡa cứng, mặt sau gắn nam chõm. + 10 chiếc lỏ xanh, cú gắn nam chõm mặt sau 65 34 23+ 42 57-23 15+50 10+24 71+14 68-3 11+23 84-50 25+40 76-42 88-23 + Cách chơi : + Chọn 2 đội, mỗi đội 4 em + Gắn 2 bụng hoa và những chiếc lỏ lờn bảng rồi giới thiệu. Cụ cú 2 bụng hoa mà nhị của nú là kết quả phải chọn nhanh những chiếc lá có phép tính ứng với kết quả ở nhị hoa và gắn vào cành hoa của đội mỡnh để tạo thành bông hoa toán học thật đúng, thật đẹp. - 2 đội xếp hàng một, khi nghe hiệu lệnh cả 2 đội bắt đầu chơi. Đội nào nhanh, đúng thỡ sẽ là đội thắng cuộc. Sau khi đó chấm phõn đội thắng - thua, Giáo viên chỉ vào chiếc lá và hỏi : + 11+23: Tại sao con gắn là này cho hoa ? Để học sinh trả lời + 88-23 : Nếu cỏc con gắn chiếc lỏ này cỏc con sẽ gắn vào bụng hoa nào? B. Đại lượng và đo đại lượng -Giới thiệu về đơn vị đo độ dài xăng- ti mét ( cm). đọc, viết, thực hiện phép tính với các số đo theo đơn vị đo xăng-ti mét. Tập đo và ước lượng đo độ dài. -Gới thiệu đơn vị đo thời gian: Tuần lễ, ngày trong tuần. Bước đần làm quen với đọc lịch ( lịch hàng ngày ), đọc giờ đúng trên đồng hồ ( Kim chỉ phút chỉ vào số 12 ). 1.Độ dài và đo độ dài: -Học sinh có khái niện ban đầu về độ dài, tên gọi, kí hiệu của xăng - ti mét ( cm ) -Biết đo độ dài đoan thẳng với đơn vị đo là cm trong các trường hợp đơn giản. -Giúp học sinh bước đầu biết dùng thưôccs cạnh chia ừng cm để vẽ đoạn thẳng có độ dài cho trước. +Khi dạy các dạng bài này giáo viên có thể tổ chức cho học sinh chơi qua đồ dùng trực quan: *Ví dụ: Trò chơi: Bác nông dân giỏi: +Mục đích: Học sinh biết dùng thước chia cm để đo đoạn thẳng. + Chuẩn bị: 3 tờ bìa hình chữ nhật mặt sau có bông hoa điểm 10, 3 thước thẳng chia cm. +Cách chơi: - Giáo viên chia lớp làm 3 nhóm, yêu cầu các nhóm cử đại diện 1 bạn tham gia chơi. - Giáo viên treo tờ bìa đã định kích thước và nói: Một bác nông dân được hợp tác xã chia cho một mảnh vườn hình chữ nhật nhưng chưa rõ kích thước là bao nhiêu. Em hãy giúp bác ấy đo lại thửa ruộng nhà mình. - Học sinh dùng thước đo các cạnh mẳnh vườn ( tờ bìa ). + Tổng kết trò chơi: Tuyên dương, khen thưởng cho học sinh đo nhanh và chính xác tờ bìa có bông hoa điểm 10 đó. 2.Các ngày trong tuần lễ: Đồng hồ, thời gian ( giờ ) Cho học sinh làm quen với các đơn vị đo thời gian: Ngày, tuần lễ. Nhận biết 1 ntuần có 7 ngày. Biết gọi tên các ngày trong tuần Biết đọc thứ, ngày, tháng trên lịch hàng ngày. Bước đầu làm quen với lịch học tập ( công việc của cá nhân ) trong tuần. Học sinh làm quen với lịch đồng hồ. Biết đọc giờ đúng trên mặt đồng hồ. Có biểu tượng ban đầu về thời gian. *Ví dụ: Trò chơi: Giờ nào việc nấy. + Mục đích: Luyện tập về đọc giờ đúng và nhận biết về một số thời điểm diễn ra các hoạt động trong sinh hoạt hàng ngày. + Chuẩn bị: Mỗi học sinh có một tấm thẻ hai măt xanh và đỏ. + Cách chơi: Giáo viên là người quản trò. -Giáo viên hô: “ 6 giờ sáng….thức dậy” “ 9 giờ sáng….ăn cơm tối” “ 7 giờ sáng…. đi học” “ 3giờ chiều…..ăn cơm sáng” - Cả lớp lắng nghe và giơ thẻ mặt đỏ nếu thấy đúng, giơ mặt xanh nếu thấy sai. Bạn nào giơ nhầm sẽ được nhắc nhở, cả lớp được dịp cười vui. Chẳng hạn, với câu: “ 9 giờ sáng….ăn cơm tối” nếu bạn nào giơ mặt đỏ là bị nhắc nhở. Trò chơi cứ tiếp tục như vậy nhiều lần. Trò chơi: Thứ mấy? Ngày mấy? Tháng mấy? + Mụch đích: - Rèn luyện kĩ năng diễn đạt ngày trong tuần, ngày trong tháng, tên tháng được ứng dụng trong đời sống. + Chuẩn bị: - Giáo viên chuẩn bị 2 bảng kẻ sẵn như sau: Hôm qua Hôm nay Ngày mai Thứ Ngày Tháng Thứ Ngày Tháng Thứ Ngày Tháng Hai 28 1 Tư 27 3 Sáu 19 7 Năm 12 11 Ba 5 9 + Cách chơi: - Chia lớp làm 2 nhóm, mỗi nhóm cử 5 bạn chơi theo kiểu “ tiếp sức” -Khi giáo viên bắt đầu tính giờ thì treo 2 bảng kể sẵn và yêu cầu mỗi đội cử lần lượt từng bạn lên , điền thông tin vào từng hàng cho hoàn chỉnh trong vòng 5 hoặc 7 phút. Nếu đội nào xong trước và điền đúng hết các hàng thì thắng cuộc. ở dưới không được nhắc, chỉ cổ vũ, nếu bên nào nhắc thì bị trừ điểm. Bạn ở trên chưa về chỗ thì bạn ử dưới không được lên, nếu chạy lên là phạm quy và cũng bị trừ điểm. *Lưu ý: Trò chơi này có thể tổ chức chơi cả lớpthi đua giữa các cá nhân ( phôtô cho mỗi học sinh 1 bản ), cô giáo sẽ khen thưởng 3 cá nhân xong sớm nhất. Trũ chơi : Thi quay kim đồng hồ (Tiết 120-121: Bài: Thực hành trang 165) + Mục đích: - Củng cố kĩ năng xem đồng hồ + Chuẩn bị : 4 mụ hỡnh đồng hồ + Cách chơi: - Chia lớp thành 4 đội (4 tổ theo lớp học) + Lần thứ nhất : gọi 4 em lờn bảng (4 em đại diện cho 4 đội) , phát cho mỗi em 1 mô hỡnh đồng hồ, chuẩn bị quay kim đồng hồ theo hiệu lệnh của giáo viên. Khi nghe giáo viên hô to 1 giờ nào đó, 4 em này ngay lập tức phải quay kim đến đúng giờ đó. Em nào quay chậm nhất hoặc quay sai bị loại khỏi cuộc chơi. + Lần thứ 2 : Các đội lại thay người chơi khác + Cứ chơi như vậy 8 – 10 lần . Đội nào cũn nhiều thành viờn nhất đội đó là đội thắng cuộc. * Lưu ý: Để các em chơi nhanh, vui và thử phản ứng nhanh giáo viên cần chuẩn bị sẵn 1 số giờ viết ra giấy (giờ không phải nghĩ lâu ) để khi hô : 6 giờ sáng, 4 giờ chiều, 7 giờ tối, 5 giờ sáng, 10 giờ đêm, 12 giờ trưa…. III. Yếu tố hình học. - Bước đầu nhận dạng về hình vuông, hình tròn, hình tam giác. - Giới thiệu về điểm, điểm ở trong, điểm ở ngoài một hình, đoạn thẳng, - Thực hành vẽ đoạn thẳng, vẽ hình trên giấy kẻ ô vuông., gấp, ghép các hình. - Học sinh biết vẽ hình qua các điểm, đoạn thẳng. - Có biểu tượng về dài hơn, ngắn hơn, từ đó có biểu tượng về độ dài đoạn thẳngqua đặc tính dài - ngắn của chúng. - Biết so sánh độ dài các đoạn ( trực tiếp hoặc gián tiếp ) - Học sinh nhận ra và nêu đúng tên các hình: Hình vuông, hình tròn, hình tam giác. - Bước đầu nhận ra hình ra hình vuông, hình tròn, hình tam giác thông qua các vật thật vì sang phần này học sinh chỉ nhận biết trực quan qua các hình vẽ cụ thể, cho nên trong quá trình tổ chức dạy học, giáo viên nên tổ chức các trò chơi đơn giản. Để sử dụng trò chơi khi dạy phần này tôi thường cho học sinh chơi các trò chơi sau: Trò chơi: Câu trả lời đúng. + Mục đích: Học sinh biết tìm số lượng hình tam giác, hình vuông. + Chuẩn bị: Tờ bìa có vẽ 2 hình: 1 tam giác và 1 hình vuông: +Cách chơi: - Giáo viên chia lớp làm các nhóm 4 học sinh. - Giáo viên treo tờ bìa có vẽ hình như trên và nêu: “ Bạn Lan nói hình trên có 6 hình tam giác và 5 hình vuông. Hỏi bạn Lan nói có đúng không? “ -Giáo viên đếm từ 10 đến 0 nếu nhóm nào có câu trả lời nhanh và đúng thì nhóm đó thắng cuộc chơi. *Lưu ý: Trong khi giáo viên đếm mà nhóm nào giơ tay hoặc nêu thì nhóm đó phạm luật và bị loại khỏi cuộc chơi. Trò chơi: Bạn nào nhanh trí. + Mục đích: Củng cố biểu tượng về hình vuông. Rèn luyện trí tưởng tượng. +Chuẩn bị: Mỗi học sinh chuẩn bị 12 que diêm . Giáo viên vẽ sẵn hình lên bảng. +Cách chơi: - Có thể chơi theo cá nhận hoặc chơi theo nhóm. - Mỗi bạn ( nhóm ) xếp 12 que diêm như hình mẫu trên bảng. - Giáo viên ra lệnh: “ Hãy thay đổi vị trí 3 que diêm để có 3 hình vuông bằng nhau”. - Học sinh thực hiện theo hiệu lệnh của giáo viên. - Bạn ( nhóm ) nào làm xong trước bạn ( nhóm ) đó thắng cuộc. *Lưu ý: Trò chơi này giáo viên có thể thay đổi hiệu lênh: “Hãy xếp lại 4 que diêm để có 3 hình vuông bằng nhau”. Đáp án có thể: +Thay đổi vị trí 3 que diêm + Thay đỏi vị trí 4 que diêm: IV: Giới thiệu bài toán có lời văn. -Giải các bài toán bằng 1 phép tính công, trừ. Chủ yếu các bài toán thêm, bớ một số đợn vị. - Bước đầu nhận biết các việc thường làm khi giải bài toán có lời văn. + Tìm hiểu bài: Bài toán cho biết gì? Bài toán hỏi gì? + Giải bài toán : Thực hiện phép tính để tìm điều chưa biết nêu trong câu hỏi. + Trình bày bài giải ( lời giải, phép tính, đáp số ) - Bước đầu tập cho học sinh tự giải bài toán. - Giúp học sinh củng cố kĩ năng giải và thực hiện bài giải toán có lời văn. *Trong quá trình tổ chức dạy học, giáo viên tổ chức trò chơi cho học sinh, giúp các em dựa vào mô hình tranh, ảnh để tự lập bài toán. Trũ chơi : Con vật nhà em (Tiết: Giải bài toán có lời văn – trang 117, Luyện tập – trang 121, 122, 150, 151, …) + Mục đích : Rèn kỹ năng đọc, hiểu tóm tắt đề toán và giải bài toán có lời văn +Chuẩn bị : - Một số tranh con vật : gà, ngan, ngỗng, thỏ (tranh nhỏ) - Một số thẻ ghi tóm tắt đề toán ở mặt trước và đáp số ở mặt sau - Sân chơi : vẽ các ô, mỗi ô đặt 1 thẻ theo thứ tự sơ đồ dưới đây : Gà: 5 con Ngan: 4 con Có tất cả : … con ? Ngỗng đẻ : 5 trứng Ngan đẻ : 2 trứng Có tất cả:.. trứng ? Trong chuồng : 10 con Thỏ trắng : 4 con Thỏ nâu: …con ? Mẹ mua 2 gà, 5 ngỗng và 3 thỏ. Mẹ mua tất cả:.. con ? 3 2 4 + Cách chơi : Giáo viên lần lượt cho các em chơi Các em lần lượt bước vào từng ô. Bước vào ô nào phải giải miệng đề toán trong ô đó. Sau đó đọc to đáp số của bài toán. Chẳng hạn ô thứ nhất em đó phải nhẩm : Có tất cả là : 5 + 4 = 9 con rồi nói to “Đáp số 9 con” sau đó lật mặt sau của tấm thẻ để kiểm tra đáp số. Nếu đúng thỡ bước tiếp sang ô thứ hai ....Nếu sai thỡ em đó bị loại và em khác lên chơi. + Cách tính điểm : Nếu mỗi ô đúng thỡ được thưởng một con vật. Riêng ô cuối cùng giải đúng được thưởng 2 con. Sau cuộc chơi nếu ai được nhiều con vật nhất thỡ người đó sẽ thắng cuộc. * Lưu ý : Sau mỗi em chơi giáo viên có thể đổi các thẻ để có đề toán khác. V. Các bài ôn tập cuối năm - Giúp học sinh củng cố, hệ thống lại kiến thức đã được học từ đầu năm, rèn luyện tư duy trong giờ ngoại kkoá. - Cấu tạo số trong phạm vi 10, 100. - Củng cố phép cộng, phép trừ trong phạm vi 10, 100 ( không nhớ ). Mối quan hệ phép cộng và phép trừ. - Khắc sâu các biểu tượng về hình vuông, hình tròn, hình tam giác, nối các điểm cho trước, vẽ và đo đoạn thẳng có đơn vị cm. - Củng cố giải toán có lời văn. Về thời gian: Ngày giờ. + Khi dạy các bài này tôi thường sử dụng 1 số trò chơi sau: Trò chơi: Thi đếm cách 2. + Mục đích: Giúp học sinh nhớ lại về thứ tự các số, sắp xếp các số theo thứ tự tăng dần, giảm dần. Luyện tập giúp học sinh cộng nhẩm với 2, trừ nhẩm đi 2. + Chuẩn bị: Không cần đồ dùng nào. + Cách chơi: Cho học sinh đứng vòng tròn. Một học sinh bắt đầu đếm 2, theo chiều kim đồng hồ, học sinh tiếp theo đếm 4, học sinh tiếp thei đếm 6…Cứ như thế cho đến hết khi có lệnh dừng. Chẳng hạn: Lệnh dừng ở số 32 theô chiều ngược chiều kim đồng hồ học sinh lần lượt đếm 30, 28, 26…khi có lệnh dừng hoặc đến số 0 thì lại đổi chiều đếm. +Tổng kết trò chơi: Học sinh nào đếm sai phải nhảy lò cò. *Lưu ý : Trò chơi này có thể chuyển thành trò chơi đếm cách 3, cách 4… Trò chơi: Rồng rắn lên mây + Mục đích: - Kiểm tra kĩ năng tính nhẩm của học sinh . Ví dụ : củng cố các bảng cộng trừ trong phạm vi 10... + Chuẩn bị: - Một tờ giấy viết sẵn cỏc phộp tớnh cộng, trừ trong các bảng đó học. + Cách chơi: Một em được chủ định làm đầu rồng lên bảng. - Em cất tiếng hỏt : “ Rồng cuốn lờn mõy Rồng cuốn lờn mõy Ai mà tính giỏi về đây với mỡnh” - Sau đó, em hỏi: “ Người tính giỏi có nhà hay không?” - Một em học sinh bất kỳ trả lời: “Cú tụi! Cú tụi!“ - Em làm đầu rồng ra phép tính đố, ví dụ : “ 4+3 bằng bao nhiêu?” - Em tính giỏi trả lời ( nếu trả lời đúng thỡ được đi tiếp theo em đầu rồng. Cứ như thế em làm đầu rồng cứ ra câu hỏi và cuốn đần các bạn lên mây. * Lưu ý : ở trũ chơi này nên chọn em làm đầu rồng (là em Trưởng trũ) phải nhanh nhẹn, hoạt bỏt. Trũ chơi : Tỡm đường về nhà cho 3 chú ếch ( Cụ thể áp dụng cho bài: Ôn tập các số đến 100 – trang 174; ) + Mục đích : - Củng cố kĩ năng tỡm thừa số và số bị chia + Chuẩn bị : + Bút dạ màu vàng – xanh - đỏ (mỗi màu 2 chiếc) + 2 bức tranh tô màu đẹp treo trên bảng như sau : 15+3 17-10 75 - 40 23+12 10-3 49 - 31 7 35 18 + Cách chơi : - Chọn 2 đội, mỗi đội 3 em ( phát cho mỗi em 1 bút dạ màu) - Hướng dẫn: Vỡ 3 chỳ ếch xanh mải đi tắm mưa nên bị lạc đường về nhà. Em hóy chỉ đường cho mỗi chú ếch về đúng nhà của mỡnh kẻo trời sắp tối. Biết rằng muốn về được nhà phải giải đúng bài toán ghi trên lưng mỗi chú ếch. Sau khi 3 học sinh mỗi đội dùng 3 bút màu khác nhau để tỡm đường về nhà cho ếch. Giáo viên cho từng em đọc lại để kiểm tra. Nhận xét đội thắng thua. *Lưu ý : - GV có thể thay số để được nhiều học sinh tham gia chơi. - Trò chơi này còn có thể áp dụng cho các bài ôn tập cộng trừ trong phạm vi 10, 100. Trũ chơi: Cựng leo dốc (áp dụng trong những tiết ôn toán cuối năm) + Mục đích : - Luyện kĩ năng tính nhẩm các phép tính cộng, trừ trong phạm vi đó học + Chuẩn bị : - 2 bảng phụ hoặc 2 tờ bỡa cứng ghi nội dung như sau - Phấn màu hoặc bỳt dạ 90 - 40 = 0 + 27 = 52 - 41 = 34 + 45 = 87- 56 = 76 - 45 = 16 + 3 = 34 - 11 = 24 + 5 = 69 - 30 = 23 + 14 = + Cách chơi : - Chọn 2 đội chơi . Mỗi đội 5 em lên bảng, có nhiệm vụ điền kết quả vào các phép tính. Khi nghe hiệu lệnh “ Bắt đầu “ 2 đội bắt đầu nhẩm nhanh rồi ghi kết quả vào từng phép tính một, em này điền xong thỡ lại đến em khác, từ dưới lên: cứ như vậy đội nào leo lên dốc “ 90 - 40” trước là đội đó thắng cuộc. - Nếu đội leo lên đỉnh dốc trước mà làm không đúng hết thỡ ta tớnh số bậc ( làm phộp đúng) của cả hai đội để lựa chọn. - Đội thắng cuộc được thưởng 1 tràng pháo tay. Đội thua cuộc thỡ phải hỏt tặng cỏc bạn 1 bài hỏt. * Lưu ý: Trũ chơi này có thể áp dụng chơi trong nhiều bài học nội dung khác nhau ta chỉ cần thay các phép tính phù hợp là được. Trũ chơi : Hỏi hoa dõn chủ (ỏp dụng trong những tiết ụn toỏn cuối năm) + Mục đích: Rèn các kỹ năng tính nhẩm cộng, trừ, kỹ năng giải toán. + Chuẩn bị: + Một cây cảnh, trên có đính các bông hoa bằng giấy màu trong có các đề toán. Chẳng hạn: Em hóy đọc bảng cộng trong phạm vi 6. Em hóy đọc bảng trừ trong phạm vi 7. Tớnh xem tổ em có bao nhiêu bạn biết rằng có 5 bạn nam và 4 bạn nữ. Kim ngắn chỉ số 3. Kim dài chỉ số 12. Hỏi là mấy giờ? Vẽ lên bảng đồng hồ chỉ 9 giờ sáng. Câu đố: Vừa trống vừa mái Đếm đi đếm lại Tất cả mười lăm Mái hơn mười ba Cũn là gà trống Đố em tính được Trống, mỏi mấy con? + Đồng hồ. + Phần thưởng. + Cách chơi: Cho các em chơi trong lớp. Lần lượt từng em lên hái hoa. Em nào hái được hoa thỡ đọc to yêu cầu cho cả lớp cùng nghe. Sau đó suy nghĩ trong vũng 30giõy rồi trỡnh bày cõu trả lời trước lớp. Em nào trả lời đúng thỡ được khen và được nhận một phần thưởng. Tổng kết chung khen những em chơi tốt trong năm. VI. Giáo án dạy thực nghiệm Mụn: Toỏn Bài: Phép trừ dạng 17 – 3 I. Mục tiờu: - Kiến thức: Học sinh biết làm tính trừ ( không nhớ ) trong phạm vi 20 Tập trừ nhẩm ( dạng 17 – 3 ) Ôn tập, củng cố lại phép trừ trong phạm vi 10. - Kĩ năng: Rèn kĩ năng đặt tính và tính nhẩm cho học sinh. - Thái độ: Biết vận dụng toán học vào cuộc sống. II. Đồ dùng dạy - học: + Giáo viên: Bảng gài, que tính, bảng phụ, đồ dùng phục vụ trò chơi. III. Các hoạt động dạy học chủ yếu Kiểm tra bài cũ (5’) - Gọi 3 học sinh đại diện cho 3 dãy lên bảng. Dưới lớp làm bảng con theo bạn trong đãy của mình. Đặt tính rồi tính: 13 + 5 11 + 6 15 + 4 - Gọi học sinh nhận xét bài trên bảng - Giáo viên nhận xét chung , chấm điểm bài trên bảng. Dạy học bài mới (30’) a, Giới thiệu bài (1’): - GV viết phép trừ 17 – 3 lên bảng. ? Ai có thể tìm được kết quả của phép tính này ? ( Gọi học sinh khá, giỏi nêu ) + GV: Để tìm được kết quả đúng như vây bạn đã trừ như thế nào? Chúng ta cùng đi tìm hiểu bài học hôm nay. Viết đầu bài lên bảng: Phép trừ dạng 17 – 3. b, Giới thiệu cách làm tính trừ dạng 17 – 3. -Yêu cầu HS lấy 17 que tính ( gồm thẻ 1 chục và 7 que tính rời) để trên bàn. ? Trên bàn của em có bao nhiêu que tính? -GV đồng thời ấy 17 que tính gài lên bảng gài: Cô cũng có 17 que tính. -Yêu cầu HS tách thành 2 phần bên trái có 1 chục que tính, bên phải có 7 que tính rời. -Em hãy bớt đi 3 que tính. ? Trên bàn em còn lại bao nhiêu que tính? ? Vì sao em biết? -Gọi HS thực hiện lại trên bảng gài cho cả lớp xem. ? Có 17 que tính, bớt đi 3 que tính em còn bao nhiêu que tính? ? Làm phép tính gì? ? Vậy 17 – 3 bằng bao nhiêu? -GV ghi: 17 – 3 = 14. + Nếu gặp những bài toán dạng như thế này mà chúng ta sử dụng que tính để tính thì rất lâu. ? Bạn nào có cách làm khác? ( Dành cho HS khá, giỏi ) ( Nếu HS không trả lời được GV hỏi: Phép tính này giống phép tính nào đã học?) ? Để thực hiện được phép tính này bước thứ nhất ta phải làm gì? ? Nêu cách đặt tính? -Gọi HS khác nhắc lại. ? Bạn nào tính được? -GV nhận xét và gọi HS khác nêu cách tính -GV ghi bảng: 17 - 3 7 trừ 3 bằng 4, viết 4. Hạ 1, viết 1 -Yêu cầu học sinh nhắc lại. -GV đưa ví dụ: 15 – 4 yêu cầu cả lớp đặt tính vào bảng con và tính. -GV hướng dẫn chữa bài. 3.Luyện tập: Bài 1: Bài yêu cầu gì? -Yêu cầu 3 em lên bảng làm, dưới lớp làm vở viết. -GV gọi HS nhận xét, chữa bài trên bảng -GV chỉ vào 1 phép tính và yêu cầu HS nêu lại cách đặt tính và thực hiện tính. Bài 2: Gọi HS nêu yêu cầu. ? So sánh sự giống và khác nhau của bài 1 và bài 2? +Bài tập 2 đã cho các phép tính dưới dạng hàng ngang. Các em hãy dựa vào phép trừ trong phạm vi 10 để tính một cách nhanh nhất.Chẳng hạn: - GV viết bảng: 17 – 5 = Các em nhẩm như sau: Cách 1: 17 trừ 5 bằng 12. Cách 2: Bước 1: 7 trừ 5 bằng 2 Bước 2: 10 cộng 2 bằng 12 -Yêu cầu HS làm bài, GV theo dõi. -Yêu cầu HS đổi vở cho nhau để chữa bài. Bài 3: GV nêu yêu cầu. ? Muốn điền được số thích hợp vào ô trống ta phải làm như thế nào? -Yêu cầu 1 HS làm bài trên bảng phụ. Dưới lớp làm bằng chì vào SGK. -Gọi HS chữa bài trên bảng. GV nhận xét HS làm bài. *Trũ chơi: Truyền điện ( Đã nêu trong phần số học)- -GV nêu tên trò chơi -GV hướng dẫn cách chơi -Tổ chức cho HS chơi. -GV tổng kết trò chơi: Phân thắng – thua. 4.Củng cố – Dặn dò (5’) Gọi HS nêu lại ccáh đặt tính và cách tính phép trừ dạng 17 – 3. Nhận xét tiết học. Dặn HS hiều hoàn thành bài trong VBT HS thực hiện 17 que tính. HS tách HS 14 que tính HS làm trên bảng Còn 17 que tính Làm tính trừ 17 – 3 = 14 Đặt tính và tính Đặt tính HS nêu HS nhắc lại HS làm bảng con. Tính 3 HS làm bảng. Dưới lớp làm vở. HS nêu Tính Giống: Tính Khác: Bài 1 tính cột dọc Bài 2 tính hàng ngang HS theo dõi HS làm bài. Đổi vở chữa bài Lấy số ở ô đầu trừ đi các số ở hàng trên. HS làm bài HS theo dõi HS chơi. HS nêu VII.Tiến hành dạy thực nghiệm 1.Đối tượng thực nghiệm 30 học sinh lớp 1A 2.Tình hình thực nghiệm: -Giờ học diễn ra đúng như dự kiến. Học sinh rất hăng hái tích cực hoạt động. Không khí lớp học sôi nổi. Các em trả lời rất chính xác và làm bài rất đúng. Trình bày sạch đẹp.Sau khi dạy xong, tôi đã ra đề kiểm tra cho hai lớp 1A (lớp thực nghịêm) và lớp 1B (lớp đối chứng) tôi đã ra đề kiểm tra cho hai lớp để đánh giá kết quả. -Đề bài như sau: Bài 1: Tính 13 17 14 16 19 18 15 15 2 5 1 3 4 7 4 3 Bài 2:Tính. 12 + 3 = 17 – 5 = 18 – 2 = 16 – 0 = 19 – 8 = 15 + 3 = Bài 3: Viết phép tính thích hợp vào ô trống. Có : 15 cái kẹo. Đã ăn : 4 cái kẹo. Còn : …..cái kẹo? III. Kết quả thực nghiệm: Sau khi lựa chọn để vận dụng một số trũ chơi toán học đó nờu trờn vào cỏc tiết học. Cụ thể là trũ chơi: “Truyền điện” minh họa bài: Phộp trừ dạng 17 - 3) thỡ kết quả thật đáng mừng.: - Không những học sinh nắm được kiến thức bài học mà cũn nhớ rất lõu những kiến thức của bài học đó. - Các em được rèn khả năng nhanh nhẹn, khéo léo và tạo cho các em mạnh dạn, tự tin hơn. - Chấm phiếu học tập của phần bài học này: 100% số học sinh đạt điểm trung bình trở lờn. - Điều đáng mừng là các em rất hào hứng, chờ đợi tiết học toán tạo cho các em lũng yờu thớch, ham mờ với mụn toỏn. Kết quả: Lớp Sĩ số Giỏi Khá Trung bình SL % SL % SL % Thực nhiệm 1A 30 12 15 3 Đối chứng 1B 32 8 14 10 C. Kết luận- Kiến nghị I.Kết luận: Trũ chơi học tập là một loại hỡnh hoạt động vui chơi có nhiều tác dụng trong các giờ học của học sinh Tiều học. Trũ chơi học tập tạo ra không khí vui tươi, hồn nhiên, sinh động trong giờ học. Nó cũn kớch thớch được trí tưởng tượng, tũ mũ, ham hiểu biết ở trẻ. Tổ chức tốt trũ chơi học tập không chỉ làm cho các em hứng thú hơn trong học tập mà cũn giỳp cỏc em tự tin hơn, có được cơ hội tự khẳng định mỡnh và tự đánh giá nhau trong học tập. Việc tổ chức trũ chơi trong các giờ học toán là vô cùng cần thiết. Song không nên quá lạm dụng phương pháp này. ở mỗi giờ học ta chỉ nên tổ chức cho các em chơi từ 1 đến 2 trũ chơi trong khoảng từ 5 đến 7 phút hoặc cùng lắm là 10 phút. Do vậy người giáo viên cần có kỹ năng tổ chức, hướng dẫn các em thực hiện các trũ chơi thật hợp lý và đồng bộ, phát huy được tối đa vai trũ của học sinh. Khi tổ chức trũ chơi học tập nói chung và môn Toán lớp 1 nói riêng, chúng ta phải dựa vào nội dung bài học, vào điều kiện cơ sở vật chất của trường, thời gian trong từng tiết học mà lựa chọn hoặc thiết kế cỏc trũ chơi cho phù hợp. Song để tổ chức được trũ chơi toán học có hiệu quả đũi hỏi mỗi người thầy phải có kế hoạch, chuẩn bị thật chu đáo cho mỗi trũ chơi. II.Kiến nghị: Thấy được tầm quan trọng của việc tổ chức trò chơi toán học như vây, song trên thực tế để tổ chức một trò chơi toán học sao cho đạt kết quả cao thì thật là không dễ. Vì thế, tôi xin có một số ý kiến sau: - Cần tổ chức cho giáo viên nắm bắt, thấy rõ tầm quan trọng của việc tổ chức trò chơi trong giờ học toán. Các cấp, các ngành Giáo dục cần thường xuyên mở các chuyên đề về vấn đề này. -Trang bị đầy đủ cơ sở vật chất cho việc dạy học nói chung và tổ chức trò chơi toán học nói riêng. Giáo viên cần phải sưu tầm, sáng tạo, chuẩn bị chu đáo cho mỗi trò chơi trước khi tổ chức. Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi qua thực tế giảng dạy. Mặc dù đó cố gắng rất nhiều nhưng đề tài của tôi chắc chắn không thể tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong được hội đồng xét duyệt và các bạn đồng nghiệp góp ý kiến bổ sung thờm. Tôi xin chân thành cảm ơn ! Mục lục Trang A. Phần mở đầu 1 1. Lý do chọn đề tài 1 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài 2 3. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu của đề tài 2 4. Phương pháp nghiên cứu trong đề tài 2 B. Phần nội dung 3 Chương I : Cơ sở lý luận 3 I. Vị trí của môn toán trong trường Tiểu học 3 II. Đặc điểm tâm sinh lý của học sinh Tiểu học 3 III. Nhu cầu về đổi mới phương pháp dạy học 4 IV. Vai trũ, tỏc dụng của trũ chơi toán học 5 Chương II : Một số trũ chơi toán học lớp 2 6 I. Tổ chức trũ chơi trong môn toán 6 II. Giới thiệu một số trũ chơi toán học lớp 2 7 Chương III : Thực nghiệm sư phạm 24 I. Mục đích việc thực nghiệm 24 II. Giỏo ỏn minh hoạ 24 III. Kết quả thực nghiệm 29 C. Kết luận – Kiến nghị 30