Kinh tế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa

Më ®Çu §¹i héi IX cña §¶ng diÔn ra trong c¶nh më ®Çu thÕ kû vµ thiªn niªn kû míi, víi t×nh h×nh trong n­íc vµ thÕ giíi kh¸ ®Æc biÖt, cã nhiÒu c¬ héi, thuËn lîi ®èi víi sù nghiÖp x©y dùng Chñ nghÜa x· héi, nh­ng còng kh«ng Ýt khã kh¨n, th¸ch thøc vµ nguy c¬. §¶ng ta tiÕp tôc x¸c ®Þnh nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ lµ trung t©m, x©y dùng §¶ng lµ then chèt. §Ó hoµn thµnh nhiÖm vô trung t©m th× viÖc n©ng cao vai trß vµ hiÖu lùc qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ kinh tÕ ®Ó ®ñ søc qu¶n lý mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa.  I. Kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. 1.Kh¸i niÖm: ThÞ tr­êng lµ lÜnh vùc trao ®æi, mua b¸n hµng ho¸, ph¶n ¸nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi. ë ®©u vµ khi nµo cã ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ s¶n xuÊt hµng ho¸ th× ë ®ã vµ khi Êy cã ”thÞ tr­êng”. Quy m« cña thÞ tr­êng phï hîp víi tr×nh ®é chuyªn m«n ho¸ cña lao ®éng x· héi. Kinh tÕ thÞ tr­êng chÞu sù ®iÒu tiÕt tù ph¸t cña c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan ®­îc gäi lµ kinh tÕ thÞ tr­êng tù do. Trong kinh tÕ thÞ tr­êng tù do, Nhµ n­íc kh«ng can thiÖp trùc tiÕp vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ, nh­ng vÉn ph¶i t¹o m«i tr­êng ph¸p lü cho sù c¹nh tranh tù do lµnh m¹nh th«ng qua c¸c ®¹o luËt. C¸c cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ ®· chøng tá r»ng khi tÝnh chÊt x· héi ho¸ s¶n xuÊt ®· ph¸t triÓn ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh th× nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng tù do kh«ng thÓ tù ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn hµi hoµ, do ®ã ®ßi hái ph¶i cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc ®Ó kh¾c phôc nh÷ng khuyÕt tËt vµ ph¸t huy nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña kinh tÕ thÞ tr­êng. Nh­ng sù can thiÖp th¸i qu¸ cña Nhµ n­íc ®Õn møc triÖt tiªu tÝnh n¨ng ®éng cña kinh tÕ thÞ tr­êng ®· dÉn ®Õn ra ®êi m« h×nh kinh tÕ chØ huy. Trong thùc tÕ ®· chøng tá c¶ hai m« h×nh nµy ®Òu kh«ng cã hiÖu qu¶, bëi vËy hÇu hÕt c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®Òu chuyÓn sang m« h×nh kinh tÕ hçn hîp, nghÜa lµ kÕt hîp “bµn tay v« h×nh” cña kinh tÕ thÞ tr­êng tù do víi “bµn tay h÷u h×nh”, tøc sù ®iÒu tiÕt hay qu¶n lý cña Nhµ n­íc. NÒn kinh tÕ n­íc ta còng vËy, §¶ng ta chñ tr­¬ng chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ nÒn kinh tÕ vËn ®éng theo c¸c quy luËt cña thÞ tr­êng, trong ®ã quy luËt gi¸ trÞ gi÷ vai trß chi phèi vµ ®­îc biÓu hiÖn b»ng quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr­êng. C¸c vÊn ®Ò tæ chøc s¶n xuÊt hµng ho¸ ®­îc gi¶i quyÕt b»ng sù cung øng hµng ho¸, dÞch vô vµ nhu cÇu tiªu dïng trªn thÞ tr­êng. C¸c quan hÖ hµng ho¸, tiÒn tÖ ph¸t triÓn më réng, bao qu¸t trªn nhiÒu lÜnh vùc cã ý nghÜa phæ biÕn ®èi víi ng­êi s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. C¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, dÞch vô, trao ®æi ®­îc quyÕt ®Þnh tõ thÞ tr­êng vÒ gi¸ c¶, sè l­îng vµ chÊt l­îng cña hµng ho¸, v× ®éng c¬ thóc ®Èy mong muèn ®¹t tíi lîi nhuËn tèi ®a. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn cao cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸, nã n»m trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö kh¸ch quan vÒ kinh tÕ cña x· héi loµi ng­êi. 2.Mét sè ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lü cña Nhµ n­íc. -TÝnh tù chñ cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ. C¸c chñ thÓ kinh tÕ ®­îc tù chñ vÒ tµi chÝnh, tù lùa chän h×nh thøc së h÷u, tù lùa chän ngµnh nghÒ mµ luËt ph¸p kh«ng cÊm, tù ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ rñi ro cña quyÕt ®Þnh nµy. -ThÞ tr­êng võa lµ c¨n cø, võa lµ ®èi t­îng cña kÕ ho¹ch. Trªn ph¹m vi vÜ m« kÕ ho¹ch chñ yÕu mang tÝnh ®Þnh h­íng. ThÞ tr­êng cã vai trß trùc tiÕp h­íng dÉn c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ lùa chän lÜnh vùc ho¹t ®éng vµ ph­¬ng thøc tæ chøc kinh doanh. -Sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ n­íc nh»m ph¸t huy t¸c ®éng tÝch cùc vµ ng¨n chÆn nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cu¶ thÞ tr­êng. Nhµ n­íc qu¶n lý thÞ tr­êng chñ yÕu b¨ ng ph¸p luËt, kÕ ho¹ch, chÝnh s¸ch, sö dông c¸c c«ng cô kinh tÕ (thuÕ, l·i suÊt ng©n hµng, tû gi¸ hèi ®o¸i vv..) vµ b»ng nguån lùc cña kinh tÕ Nhµ n­íc. -TiÒn tÖ ho¸ hay th­¬ng m¹i ho¸ mäi quan hÖ kinh tÕ theo gi¸ c¶ thÞ tr­êng. 3. C¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc. §©y lµ c¬ chÕ vËn hµnh cña nÒn kinh tÕ hçn hîp bao gåm c¬ chÕ thÞ tr­êng tù ph¸t vµ sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc. C¬ chÕ thÞ tr­êng lµ c¬ chÕ theo ®ã ng­êi s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu dïng t¸c ®éng lÉn nhau th«ng qua thÞ tr­êng ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ nh­ s¶n xuÊt c¸i g× ? S¶n xuÊt cho ai ? vµ chi phÝ bao nhiªu lao ®éng ? Gi¸ c¶ lµ yÕu tè c¬ b¶n cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. Nã cã chøc n¨ng th«ng tin. Qua biÕn ®æi cña gi¸ c¶, ng­êi ta cã thÓ nhËn biÕt sù khan hiÕm hay d­ thõa mét lo¹i hµng ho¸ nµo ®ã; tõ ®ã h­íng dÉn ng­êi s¶n xuÊt, ng­êi kinh doanh vµ ng­êi tiªu dïng ®Þnh ra nh÷ng quyÕt s¸ch ®óng ®¾n. Gi¸ c¶ biÕn ®éng, t¸c ®éng ®Õn cung-cÇu, ¶nh h­ëng ®Õn sù ph©n bæ tµi nguyªn vµ l­u chuyÓn hµng ho¸. Khi gi¸ c¶ hµng ho¸ t¨ng, b¸n hµng thu ®­îc nhiÒu l·i, ng­êi s¶n xuÊt sÏ t¨ng kh«i l­îng mÆt hµng ®ã vµ sÏ thu hót tµi nguyªn x· héi l­u chuyÓn vµo ngµnh Êy. Nh­ng khi gi¸ c¶ lªn l¹i lµm gi¶m nhu cÇu cã kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ng­êi tiªu dïng. T×nh h×nh sÏ ng­îc l¹i khi gi¸ hµng ho¸ gi¶m. ChÝnh th«ng qua qu¸ tr×nh nµy gi¸ c¶ ®iÒu tiÕt quy m« s¶n xuÊt cña c¸c xi nghiÖp, sù ph©n bè tµi nguyªn gi÷a c¸c ngµnh vµ c©n ®èi tæng cung, tæng cÇu cña x· héi. Gi¸ c¶ cßn kÝch thÝch tiÕn bé kü thuËt, ai øng dông c«ng nghÖ míi tr­íc, gi¶m l­îng lao ®éng hao phÝ c¸ biÕt trong mçi ®¬n vÞ trong mçi ®¬n vÞ hµng ho¸ thÊp h¬n gi¸ trÞ thÞ tr­êng sÏ thu ®­îc lîi nhuËn siªu ng¹ch vµ chiÕn th¾ng trong c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. Gi¸ c¶ còng chÞu ¶nh h­ëng cña nhiÒu nh©n tè, trong ®ã bèn nh©n tè c¬ b¶n lµ gi¸ trÞ hµng ho¸, søc mua cña tiÒn, quan hÖ cung-cÇu vµ c¹nh tranh. Sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc. C¬ chÕ thÞ tr­êng cã nhiÒu t¸c ®éng tÝch cùc, nh­ng còng kh«ng Ýt c¸c t¸c ®éng tiªu cùc, nh­ ph©n ho¸ x· héi thanh hai cùc giµu, nghÌo, tÝnh tù ph¸t v« chÝnh phñ, g©y ra khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi trÇm träng hoÆc g©y « nhiÔm m«i tr­êng. Bëi v©y, theo ®µ ph¸t triÓn cña tr×nh ®é x· héi ho¸ s¶n xuÊt tÊt yÕu n¶y sinh yªu cÇu cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc ph¶i dùa trªn c¬ së vËn dông c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan. Sai lÇm trong sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc còng g©y ra t¸c h¹i kh«ng kÐm, thËm chÝ cßn h¬n t¸c ®éng tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. II. C¬ së lý luËn vÒ vai trß kinh tÕ vµ qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. 1. Nh÷ng ­u thÕ vµ khuyÕt tËt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. a). Nh÷ng ­u thÕ cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. - Thóc ®Èy s¶n xuÊt vµ g¾n s¶n xuÊt víi tiªu dïng- thùc hiÖn môc tiªu cña s¶n xuÊt. Do ®ã ng­êi s¶n xuÊt t×m mäi c¸ch rót ng¾n chu kú s¶n xuÊt, thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng, ¸p dông nhanh chãng nh÷ng thµnh tùu khoa häc- c«ng nghÖ, quay nhanh tiÒn vèn, ®¹t tíi lîi nhuËn tèi ®a. - Thóc ®Èy vµ ®ßi hái c¸c nhµ s¶n xuÊt n¨ng ®éng, thÝch nghi víi c¸c ®iÒu kiÖn biÕn ®éng cña thÞ tr­êng. Thay ®æi mÉu m· s¶n xuÊt, t×m mÆt hµng míi vµ thÞ tr­êng tiªu thô, më réng quan hÖ trong kinh doanh. - Thóc ®Èy sù tiÕn bé cña khoa häc- c«ng nghÖ ®­a nhanh vµo s¶n xuÊt, kÝch thÝch t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao tr×nh ®é x· héi ho¸ s¶n xuÊt vµ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh, ®¸p øng nhu cÇu nhiÒu mÆt cña kh¸ch hµng vµ cña thÞ tr­êng. - Thóc ®Èy qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng dåi dµo s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô, thóc ®Èy vµ kÝch thÝch s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, ®Ò cao tr¸ch nhiÖm cña nhµ kinh doanh víi kh¸ch hµng, ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña x· héi. - §Èy nhanh qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt. TÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt lµ hai con ®­êng ®Ó më réng quy m« s¶n xuÊt. Mét mÆt, c¸c ®¬n vÞ chñ thÓ s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i lµm ¨n giái, cã hiÖu qu¶ cao cho phÐp tÝch tô. MÆt kh¸c, do qu¸ tr×nh c¹nh tranh lµm cho s¶n xuÊt ®­îc tËp trung vµo c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ cã chç ®øng trªn thÞ tr­êng, ®ång thêi lo¹i bá nh÷ng ®¬n vÞ lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶. b). KhuyÕt tËt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. - NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng mang tÝnh tù ph¸t, t×m kiÕm lîi nhuËn bÊt kú gi¸ nµo, kh«ng ®i ®óng h­íng cña kÕ ho¹ch Nhµ n­íc, môc tiªu vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ vÜ m« cña nÒn kinh tÕ. TÝnh tù ph¸t cña thÞ tr­êng cßn dÉn ®Õn tËp trung ho¸ cao, sinh ra ®éc quyÒn, thñ tiªu c¹nh tranh, lµm gi¶m hiÖu qu¶ chung vµ tÝnh tù ®iÒu chØnh cña nÒn kinh tÕ. - DÉn ®Õn t×nh tr¹ng ph©n ho¸ ®êi sèng d©n c­, ph©n ho¸ giµu nghÌo, dÉn ®Õn khñng ho¶ng kinh tÕ, thÊt nghiÖp, l¹m ph¸t. - X· héi ph¸t sinh nhiÒu tiªu cùc, tÖ n¹n x· héi g¾n liÒn víi hiÖn tr¹ng kinh tÕ sa sót, g©y rèi lo¹n x· héi. - V× ch¹y theo lîi nhuËn tèi ®a dÉn ®Õn sö dông bõa b·i, tµn ph¸ tµi nguyªn vµ huû diÖt m«i tr­êng, sinh th¸i. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng n­íc ta cßn ë giai ®o¹n thÊp, hÖ thèng ph¸p luËt thiÕu hoµn chØnh, ch­a ®ång bé; nh÷ng ­u thÕ ch­a thÓ hiÖn ®Çy ®ñ, râ nÐt; nh÷ng khuyÕt tËt cã c¬ héi n¶y sinh, v× vËy Nhµ n­íc cÇn ph¶i t¨ng c­êng, ®iÒu chØnh vµ qu¶n lý vÜ m« mét c¸ch kiªn quyÕt vµ kh«n khÐo ®Ó ®­a mäi ho¹t ®éng vµo khu«n khæ vµ tu©n theo ph¸p luËt. Nhµ n­íc ph¶i sö dông cã ý thøc c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan vµo qu¶n lý nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Ó ph¸t huy nh÷ng ­u thÕ vèn cã vµ ng¨n ngõa, h¹n chÕ nh÷ng mÆt tr¸i, nh÷ng khuyÕt tËt cña nã. ChÝnh v× vËy, sö dông “bµn tay h÷u h×nh” cña Nhµ n­íc cã vai trß quan träng trong viÖc t¹o ra hµnh lang vµ b­íc ®i cho nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vËn ®éng theo ®Þnh h­íng XHCN. 2. Vai trß kinh tÕ cña nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng xhcn ë n­íc ta. -XuÊt ph¸t ®iÓm cña n­íc ta trong thêi kú qu¸ ®é. +Thø nhÊt, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt ë n­íc ta cßn thÊp. N­íc ta qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi trong khi ch­a cã nh÷ng tiÒn ®Ò vËt chÊt kü thuËt nh­ nh÷ng n­íc ®· Ýt nhiÒu ®· tr¶i qua chÕ ®é t­ b¶n. Víi tr×nh ®é lùc l­îng s¶n xuÊt nh­ thÕ th× khuynh h­íng tù ph¸t t­ b¶n chñ nghÜa vÒ kh¸ch quan lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái . §iÒu nµy ®ßi hái ph¶i cã mét nhµ n­íc v÷ng m¹ng vÒ mäi ph­¬ng diÖn míi cã thÓ huy ®éng ®­îc mäi tiÒm n¨ng ®Ó x©y dùng nÒn s¶n xuÊt víi qui m« lín vµ ®­îc tiÕn hµnh phï hîp víi tiÕn bé cña khoa häc hiÖn ®¹i. + Thø hai, n­íc ta ®i lªn chñ nghÜa x· héi ph¶i qua “mét lo¹t b­íc qu¸ ®é”. ChÝnh tÝnh phøc t¹p cña con ®­êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi nµy ®ßi hái ph¶i cã mét nhµ n­íc kh«ng nh÷ng cã quyÕt t©m , trung thµnh víi con ®­êng ®· lùa chän mµ cßn ph¶i cã kiÕn thøc ®Çy ®ñ ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng b­íc qu¸ ®é, nh÷ng môc tiªu, b­íc ®i, biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó thùc hiÖn trong mçi b­íc qu¸ ®é vµ kÞp thêi chuyÓn tõ b­íc qu¸ ®é nµy sang b­íc b­íc qu¸ ®é kh¸c. +Thø ba, n­íc ta qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi trong bèi c¶nh lÞch sö phøc t¹p, võa cã c¬ héi thuËn lîi, võa cã th¸ch thøc khã kh¨n. Trong ®iÒu kiÖn quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi, b»ng chÝnh s¸ch më cöa ®èi ngo¹i ®óng ®¾n, ta cã thÓ tranh thñ vèn, kü thuËt, kinh nghiÖm qu¶n lý cña bªn ngoµi ®Ó phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÑn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Tuy nhiªn kh«ng ph¶i kh«ng cã nh÷ng thÕ lùc thï ®Þch cã d· t©m th«ng qua quan hÖ kinh tÕ vµ v¨n ho¸ ®èi ngo¹i ®Ó chèng l¹i c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta. V× vËy, nÕu kh«ng cã mét nhµ n­íc v÷ng m¹nh vµ cã tµi trÝ th× kh¶ n¨ng mÊt ®éc lËp tù chñ vµ bÞ lÖ thuéc d­íi nh÷ng h×nh thøc míi cã thÓ trë thµnh hiÖn thùc. + Bèn lµ, n­íc ta qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi tÊt yÕu ph¶i ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ më cöa víi bªn ngoµi. NÒn kinh tÕ Êy tuy cã mÆt thèng nhÊt víi yªu cÇu ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa vÒ kinh tÕ, song còng cã mÆt m©u thuÉn kh«ng phï hîp, thËm chÝ ®èi lËp víi ®Þnh h­íng Êy. Hai kh¶ n¨ng ph¸t triÓn t­ b¶n chñ nghÜa vµ x· héi chñ nghÜa ®Òu tån t¹i kh¸ch quan. Vai trß nhµ n­íc ta ë ®©y lµ ph¶i gi¶i quyÕt thµnh c«ng m©u thuÉn gi÷a hai con ®­êng, giµnh th¾ng lîi cho con ®­êng x· héi chñ nghÜa trªn lÜnh vùc kinh tÕ, gi÷ v÷ng ®éc lËp, chñ quyÒn quèc gia. Tãm l¹i ®èi víi n­íc ta trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi hiÖn nay, vai trß c¸ch m¹ng cña Nhµ n­íc cµng ®Æc biÖt quan träng cïng víi nh÷ng nhiÖm vô míi mÎ vµ hÕt søc khã kh¨n. - Vai trß kinh tÕ cña Nhµ n­íc VÊn ®Ò c¬ b¶n trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia hiÖn nay lµ t×m ra mét ph­¬ng thøc tèt nhÊt ®Ó phèi hîp gi÷a hai bµn tay v« h×nh vµ h÷u h×nh. ThÞ tr­êng lµm ®­îc nhiÒu ®iÒu, tuy vËy, nã còng kh«ng thÓ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò hoÆc gi¶i quyÕt kh«ng tèt b»ng Nhµ n­íc. Nh­: æn ®Þnh kinh tÕ; cung cÊp hµng ho¸ céng, gi¶i quyÕt nh÷ng hËu qu¶ ngo¹i øng, xö lý tÝnh kh«ng hoµn h¶o c¶ thÞ tr­êng, vÊn ®Ò c«ng b»ng x· héi. ThÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng x· héi chñ nghÜa mµ chóng ta ®ang x©y dùng ®­îc kÕt hîp chÆt chÏ víi chÕ ®é c¬ b¶n cña CNXH, chñ yÕu dùa vµo thÞ tr­êng ®Ó ph©n bæ tµi nguyªn vµ ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi. Nã cã tÝnh chÊt cña kinh tÕ thÞ tr­êng cã tÝnh b¶n chÊt cña chÕ ®é x· héi chñ nghÜa. Kinh tÕ thÞ tr­êng x· héi chñ nghÜa lµ thÞ tr­êng hãa c¸c quan hÖ kinh tÕ x· héi chñ nghÜa ®­îc thùc hiÖn th«ng qua sù vËn hµnh cña thÞ tr­êng, lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng dùa trªn c¬ së chÕ ®é c«ng h÷u. Nhµ n­íc thùc hiÖn vai trß kinh tÕ cña m×nh chñ yÕu th«ng qua viÖc qu¶n lý nÒn kinh tÕ quèc d©n. Qu¶n lý nÒn kinh tÕ quèc d©n kh«ng cã nghÜa lµ chØ qu¶n lý khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc mµ qu¶n lý toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, bao gåm c¶ khu vùc kinh tÕ t­ nh©n, tËp thÓ vµ hçn hîp. §Ó t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, Nhµ n­íc vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ ®Òu ph¶i thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng nhÊt ®Þnh. Chøc n¨ng kinh tÕ cña Nhµ n­íc ta trong x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa lµ ho¹t ®éng mµ Nhµ n­íc cÇn ph¶i thùc hiÖn ®Ó cïng víi thÞ tr­êng ®¶m b¶o cho t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn ®Êt n­íc. ThÓ hiÖn: Mét lµ, ThiÕt lËp khu«n khæ ph¸p luËt vÒ kinh tÕ. Ph¸p luËt vÒ kinh tÕ lµ c¸c quy ph¹m ph¸p luËt do Nhµ n­íc ban hµnh hoÆc thõa nhËn, thÓ hiÖn ý chÝ cña giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng nh»m ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ x· héi ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tæ chøc qu¶n lý vµ s¶n xuÊt kinh doanh gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ víi nhau vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc. X¸c lËp khu«n khæ ph¸p luËt ®óng ®¾n cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ ®­îc xem nh­ lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®¶m b¶o thÞ tr­êng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. M«i tr­êng ph¸p ló ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn quyÕt ®Þnh cña c¸c chñ thÓ trªn thÞ tr­êng. VÊn ®Ò c¬ b¶n cña kinh tÕ lµ së h÷u vµ lîi Ých kinh tÕ. Ph¸p luËt vÒ kinh tÕ ph¶n ¸nh th¸i ®é cña Nhµ n­íc ®èi víi vÊn ®Ò së h÷u vµ lîi Ých kinh tÕ. ChÕ ®é së h÷u vµ lîi Ých kinh tÕ lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña c¸c chñ thÓ trªn thÞ tr­êng. Bëi vËy, träng t©m cña vÊn ®Ò ph¸p luËt kinh tÕ lµ b¶o vÖ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña c¸c chñ thÓ trªn thÞ tr­êng hay kh«ng. Ph¸p luËt kinh tÕ x¸c ®Þnh ®Þa vÞ ph¸p lý cho c¸c tæ chøc vµ c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ. ë n­íc ta luËt ph¸p nãi chung, ph¸p luËt kinh tÕ nãi riªng thÓ hiÖn ®­êng lèi, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc trong tõng giai ®o¹n. Víi ®­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, vÇn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc. §­êng lèi ®ã ph¶i ®­îc cô thÓ hãa th«ng qua ph¸p luËt vÒ kinh tÕ, ph¶n ¸nh thÓ chÕ kinh tÕ. B»ng viÖc ban hµnh vµ thùc hiÖn mét hÖ thèng ph¸p luËt vÒ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp nh­ doanh nghiÖp Nhµ n­íc, luËt c«ng ty, luËt hîp t¸c x· vv... B»ng luËt ph¸p kinh tÕ Nhµ n­íc ®iÒu chØnh hµnh vi kinh doanh, x¸c ®Þnh hµnh vi kinh doanh nµo lµ hîp ph¸p vµ kh«ng. Nhµ n­íc t¹o ra luËt ch¬i cho c¸c chñ thÓ kinh tÕ trªn thÞ tr­êng. M«i tr­êng kinh tÕ lu«n ¶nh h­ëng ®Õ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ doanh nghiÖp. NÕu m«i tr­êng thuËn lîi sÏ ¶nh h­ëng tÝch cùc vµ ng­îc l¹i. LuËt ph¸p vÒ kinh tÕ lµ c«ng cô qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nhµ n­íc qu¶n lý nÒn kinh tÕ b»ng quyÒn lùc cña Nhµ n­íc th«ng qua ph¸p luËt vµ kÕ ho¹ch vµ lùc l­îng vËt chÊt vµ tµi chÝnh trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc. Hai lµ, Nhµ n­íc cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong viÖc ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi, lùa chän chÝnh s¸ch, ph­¬ng thøc, ph­¬ng ph¸p ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m«. C¶i c¸ch vµ chuyÓn h­íng sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc, ph¶i hÕt søc coi träng nh÷ng yÕu tè bªn trong: æn ®Þnh chÝnh trÞ, an ninh, chó ý gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng nh÷ng c¸c yÕu tè t©m lý, x· héi trªn c¬ së ®Èy nhanh nhÞp ®é ph¸t triÓn, t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, ®¶m b¶o sù b×nh ®¼ng, c«ng b»ng, v¨n minh trong viÖc sö dông tiÒm n¨ng vµ ph©n phèi nguån lùc. MÆt kh¸c Nhµ n­íc cÇn chó ý ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè bªn ngoµi- t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi vµ biÕn ®éng thÕ giíi nãi chung, cÇn ph¶i t×m gi¶i ph¸p ph¸t triÓn phï hîp, sù c¹ch tranh cña c¸c n­íc trong khu vùc vµ thÕ giíi, søc Ðp cña quü tiÒn tÖ thÕ giíi (IMF), khñng ho¶ng kinh tÕ vµ nî n­íc ngoµi §Êt n­íc ta ®ång thêi diÔn ra 2 qu¸ tr×nh: xo¸ bá c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp, chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ xo¸ bá nÒn kinh tÕ l¹c hËu ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ lín theo ®Þnh h­íng XHCN. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, Nhµ n­íc cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong viÖc ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi, ph¸t triÓn c¸c tr×nh ®é cña LLSX, thùc hiÖn cuéc c¸ch m¹ng vµ c¶i t¹o x©y dùng ®Êt n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN. Ba lµ, x¸c ®Þnh c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. - Tæ chøc vµ x©y dùng mét hÖ thèng s¶n xuÊt vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng víi ®Þnh h­íng ­u tiªn s¶n xuÊt dµnh cho xuÊt khÈu, ®ång thêi tÝch cùc thay thÕ nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm trong n­íc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶, tõng b­íc tham gia vµo sù ph©n c«ng, hîp t¸c lao ®éng quèc tÕ, b¶o vÖ chñ quyÒn, quyÒn lîi vµ s¶n xuÊt trong n­íc, ®¶m b¶o c«ng b»ng vµ b×nh ®¼ng. - Nhµ n­íc h­íng vµo ®Çu t­ h¹ tÇng c¬ së, cung cÊp dÞch vô vµ b¶o ®¶m m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn. - Tranh thñ sö dông ®Çu t­ cña n­íc ngoµi kÕt hîp víi kh¶ n¨ng ®Çu t­ quan träng trong n­íc, d­íi c¸c h×nh thøc thÝch hîp lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc chÝnh s¸ch ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. - KÕt hîp víi ®Çu t­ cña Nhµ n­íc, gäi vèn trong n­íc vµ tranh thñ vèn n­íc ngoµi ®Ó ph¸t triÓn c¸cngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän, ®ßi hái nhiÒu vèn, c«ng nghÖ, kü thuËt cao vµ kh¶ n¨ng qu¶n lý lµ yÕu tè then chèt thùc hiÖn CNH-H§H ®Êt n­íc, thùc hiÖn mét nÒn kinh tÕ hçn hîp, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh. - KÕt hîp môc tiªu ­u tiªn trong tõng thêi kú ph¸t triÓn víi viÖc thùc hiÖn ®ång bé gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ vµ tiÕn bé x· héi, gi÷a chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ chÝnh s¸ch x· héi. - C¶i c¸ch tæ chøc, ph­¬ng thøc ®iÒu hµnh vµ thñ tôc hµnh chÝnh gän nhÑ, gi¶m phiÒn hµ vµ thiÕt lËp mét hÖ thèng qu¶n lý toµn diÖn. Bèn lµ, Nhµ n­íc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng: ®Þnh h­íng, phèi hîp vµ kÝch thÝch ®Ó qu¶n lý, ®iÒu hµnh c¸c mÆt kinh tÕ- x· héi; th«ng qua luËt ph¸p, kÕ ho¹ch ®Ó ®Þnh h­íng chÝnh s¸ch. - Trong lÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi, kh«ng ë ®©u cã mét hÖ thèng thÞ tr­êng thuÇn tuý. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, nhµ n­íc nµo còng ph¶i g¸nh lÊy chøc n¨ng ®iÒu tiÕt c¸c quan hÖ cung- cÇu, quan hÖ tiÒn- hµng vµ tµi chÝnh, b¶o ®¶m vÒ luËt ph¸p ®Ó x©y dùng vµ duy tr× trËt tù cho nÒn kinh tÕ ®ã. - Trong mét hÖ thèng qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« cña nhµ n­íc, mçi nhµ n­íc ®Òu ph¶i thùc hiÖn bèn chøc n¨ng quan träng sau ®©y: Chøc n¨ng ®Þnh h­íng lµ x¸c ®Þnh cã c¨n cø khoa häc nh÷ng môc tiªu kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi, môc tiªu tr­íc m¾t vµ l©u dµi; ®ång thêi lùa chän nh÷ng biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó ®¹t tíi c¸c môc tiªu ®ã trong tõng thêi gian nhÊt ®Þnh. Chøc n¨ng phèi hîp nh»m ®¶m b¶o c©n ®èi nh÷ng tØ lÖ quan träng nhÊt vµ xö lý, hoµ gi¶i nh÷ng tranh chÊp hoÆc gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn trong ph©n c«ng lao ®éng x· héi. Chøc n¨ng kÝch thÝch. Chøc n¨ng nµy gióp ng­êi lao ®éng quan t©m tíi chÊt l­îng c«ng viÖc chung còng nh­ tù gi¸c ph¸t huy nh÷ng n¨ng lùc, kh¶ n¨ng cña c¸ nh©n. Chøc n¨ng kiÓm so¸t vµ ®iÌu tiÕt kinh tÕ vµ chÝnh s¸ch x· héi, Trªn c¬ cë nh÷ng quan ®iÓm Êy, nh÷ng chøc n¨ng c¬ b¶n vÒ qu¶n lý nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa cña nhµ n­íc ta lµ: - §Þnh h­íng ph¸t triÓn toµn bé nÒn kinh tÕ nh»m tõng b­íc x©y dùng c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi, kh«ng ngõng n©ng cao ®êi sèng cña nh©n d©n. Trùc tiÕp ®Çu t­ vµo mét sè lÜnh vùc dÉn d¾t sù ph¸t triÓn toµn bé nÒn kinh tÕ theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. ThiÕt lËp khu«n khæ ph¸p luËt, cã hÖ thèng chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n ®Ó t¹o m«i tr­êng æn ®Þnh vµ thuËn lîi cho giíi kinh doanh lµm ¨n ph¸t ®¹t. H¹n chÕ vµ kh¾c phôc nh÷ng mÆt tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, chèng ®ì víi khñng ho¶ng, thÊt nghiÖp, l¹m ph¸t. Ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp quèc d©n theo ®Þnh h­íng lÊy ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ chñ yÕu, lµm cho mäi ng­êi dÇn dÇn ®Òu cã ®êi sèng Êm no, tù do, h¹nh phóc. N¨m lµ, Nhµ n­íc t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ x· héi. Nhµ n­íc thùc hiÖn vai trß kinh tÕ cña m×nh th«ng qua thùc hiÖn chøc n¨ng t¹o lËp m«i tr­êng thuËn lîi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. M«i tr­êng kinh doanh lµ tæng thÓ c¸c yÕu tè bªn ngoµi t¸c ®éng trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh hoÆc ho¹t ®éng cña chñ thÓ trªn thÞ tr­êng. Duy tr× æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. Gi¶m nh÷ng biÕn ®éng ng¾n h¹n trong nÒn kinh tÕ vµ khuyÕn khÝch t¨ng tr­ëng bÒn v÷ng l©u dµi. æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« tr­íc hÕt lµ æn ®Þnh tiÒn tÖ, tû gi¸ hèi ®o¸i, vv... Gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ vµ m«i tr­êng thuËn lîi ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh doanh. §iÒu nµy sÏ mang l¹i lßng tin vµ kÝch thÝch c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc. Ngoµi ra, cßn ph¶i b¶o ®¶m æn ®Þnh x· héi. Mçi tæ chøc kinh doanh ®Òu ho¹t ®éng trong mét m«i tr­êng v¨n hãa x· héi nhÊt ®Þnh, gi÷a doanh nghiÖp vµ m«i tr­êng cã mèi liªn quan chÆt chÏ vµ t¸c ®éng qua l¹i nhau. X· héi cung cÊp nh÷ng nguån lùc mµ doanh nghiÖp cÇn vµ tiªu thô hµng hãa do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra. C¸c gi¸ trÞ chung cña x· héi, c¸c tËp tôc truyÒn thèng, lèi sèng cña nh©n d©n, c¸c hÖ t­ t­ëng t«n gi¸o vµ c¬ cÊu d©n sè, thu nhËp cña d©n chóng ®Òu cã t¸c ®éng nhiÒu mÆt ®Õn ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. T¹o ra m«i tr­êng v¨n hãa-x· héi æn ®Þnh, thuËn lîi cho c¸c ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc kinh tÕ trªn thÞ tr­êng lµ Nhµ n­íc ®· thùc hiÖn vai trß cña m×nh ®èi víi qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. Vai trß kinh tÕ cña Nhµ n­íc ë ®©y ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi theo h­íng tÝch cùc, cho phÐp c¸c tæ chøc kinh doanh ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. Xãa bá nh÷ng tÖ n¹n x· héi, xem xÐt ®Õn th¸i ®é lao ®éng, ®¹o ®øc kinh doanh vµ vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng, y tÕ vµ t«n gi¸o. 3. C¸c c«ng cô gióp thùc hiÖn vai trß kinh tÕ cña nhµ n­íc. KÕ ho¹ch vµ thÞ tr­êng NÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ®ßi hái ph¶i sö dông hai c«ng cô qu¶n lý c¬ b¶n lµ kÕ ho¹ch vµ thÞ tr­êng . ViÖc sö dông hai c«ng cô qu¶n lý nµy kh«ng thÓ t¸ch rêi nhau lµ sù vËn dông quy luËt ph¸t triÓn cã kÕ ho¹ch ®Ó ®iÒu tiÕt t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ vµ vËn dông quy luËt gi¸ trÞ nh»m qu¶n lý nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo kÕ ho¹ch. ChuyÓn tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc, kh«ng cã nghÜa lµ tõ bá kÕ ho¹ch ho¸ mµ lµ chuyÓn tõ kÕ ho¹ch ho¸ thuÇn tuý ph¸p lÖnh sang kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh h­íng lµ chñ yÕu, sö dông c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ vµ lùc l­îng vËt chÊt trong tay nhµ n­íc ®Ó ®¶m b¶o c¸c tû lÖ c©n ®èi trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Tõ chç ®èi lËp kÕ ho¹ch víi thÞ tr­êng, ngµy nay chóng ta ®· nhËn thøc ®­îc râ c¶ kÕ ho¹ch lÉn thÞ tr­êng ®Òu lµ c«ng cô ®Ó qu¶n lý nÒn kinh tÕ , trogn ®ã thÞ tr­êng lµ c¨n cø,lµ ®èi tr­îng vµ lµ c«ngcô cña kÕ ho¹ch ho¸. Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, kÕ ho¹ch ho¸ ph¶i ®­îc bao qu¸t ®­îc tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, tÊt c¶ c¸c quan hÖ thÞ tr­êng, kh«ng chØ c¸c quan hÖ thÞ tr­êng trong n­íc mµ lµ c¶ c¸c quan hÖ víi thÞ tr­êng n­íc ngoµi. X©y dùng kinh tÕ nhµ n­íc vµ kinh tÕ hîp t¸c ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. §©y lµ nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ cã vai trß quan träng quyÕt ®Þnh nhÊt ®èi víi viÖc qu¶n lý nÒn kinh tÕ thÞ tr­ên cã nhiªu thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ nµy cã vai trß më ®­êng vµ hç trî cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn, thóc ®Èy sù t¨ng tr­ëng nhanh vµ bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ. HÖ thèng ph¸p luËt Nhµ n­íc ph¶i sö dông hÖ thèng ph¸p luËt lµm c«ng cô ®Ó ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc kinh tÕ thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ nh»m lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, ph¸t huy mÆt tÝch cùc vµ ng¨n chÆn mÆt tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i sao cho nÒn kinh tÕ kh«ng bÞ lÖ thuéc vµo n­íc ngoµi. ViÖc x©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt hoµn chØnh ®èi víi n­íc ta lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi. V× thÞ tr­êng lu«n lu«n biÕn ®éng nªn hÖ thèng ph¸p luËt còng ph¶i ®­îc bæ sung vµ hoµn chØnh kÞp thêi cho phï hîp víi nÒn kinh tÕ x· héi. C¸c c«ng cô tµi chÝnh HÖ thèng thuÕ : ChÝnh s¸ch thuÕ ®óng ®¾n kh«ng chØ cã môc ®Ých t¹o nguån thu cho ng©n s¸ch mµ cßn khuyÕn khÝch s¶n xuÊt xuÊt khÈu, ®iªu tiÕt tiªu dïng, kh¾c phôc cã hiÖu qu¶ c¸c hiÖn t­îng tiªu cùc trong nÒn kinh tÕ, thu hót ®­îc nhiÒu vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, khuyÕn khÝch viÖc ®Çu t­ cã hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cao. Ng©n s¸ch nhµ n­íc lµ c«ng cô rÊt quan träng ®Ó t¸c ®éng vµo nÒn kinh tÕ nh»m thùc hiÖn môc tiªu t¨ng tr­ëng vµ c«ng b»ng x· héi, lµ h×nh thøc c¬ b¶n ®Ó h×nh thµnh vµ sö dông cã kÕ ho¹ch quÜ tiÒn tÖ tËp trung nh»m më réng s¶n xuÊt theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa vµ tho¶ m·n nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña nh©n d©n. Ng©n s¸ch ®­îc dïng ®Ó khuyÕn khÝch sö dông hîp lý tµi nguyªn s¶n xuÊt trong tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c ngµnh s¶n xuÊt s¶n xuÊt x· héi,ph¸t huy mÆt tÝch cùc cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. Ng©n s¸ch ®­îc sö dông kh«ng chØ nh»m ®¶m b¶o sù t¨ng tr­ëng vÒ cña c¶i vËt chÊt mµ cßn c¶ sù ph¸t triÓn vÒ mÆt v¨n ho¸ x· héi. C¸c c«ng cô tiÒn tÖ Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, tiÒn tÖ ®ãng vai trß v« cïng quan träng. viÖc th¾t chÆt hay níi láng cung øng tiÒn tÖ, kiÒm chÕ l¹m ph¸t th«ng qua ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng sÏ t¸c ®éng trôc tiÕp ®Õn t×nh h×nh kinh tÕ. B»ng c«ng cô tiÒn tÖ, nhµ n­íc cã thÓ h­íng dÉn nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, ng¨n chÆn tÝnh tù ph¸t t­ b¶n chñ nghÜa. C¸c c«ng cô ®iÒu tiÕt kinh tÕ ®èi ngo¹i §Ó thùc hiÖn tèt chiÕn l­îc kinh tÕ më, xóc tiÕn c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i,nhµ n­íc ph¶i sö dông nhiÒu c«ng cô, trong ®ã chñ yÕu lµ thuÕ xuÊt nhËp khÈu, h¹n ng¹ch, tû gi¸ hèi ®o¸i, ®¶m b¶o tÝn dông xuÊt khÈu, trî cÊp xuÊt khÈu. . . NÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa lµ nÒn kinh tÕ trong ®ã cã c¶ kÕ ho¹ch lÉn thÞ tr­êng ®Òu cã vai trß thóc ®Èy nÒn s¶n xuÊt ph¸t triÓn, chóng ®an xen vµo nhau, bæ xung cho nhau vµ chÕ ­íc lÉn nhau; trong ®ã thÞ tr­êng lµ c¨n cø lµ ®èi t­îng vµ lµ c«ng cô cña kÕ ho¹ch ho¸ . KÕ ho¹ch chñ yÕu mang tÝnh ®Þnh h­íng vµ ®Æc biÖt quan träng trªn b×nh diÖn vÜ m«. ThÞ tr­êng cã vai trß trùc tiÕp h­íng dÉn c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ lùa chän lÜnh vùc ho¹t ®éng vµ ph­¬ng ¸n ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt vµ kinh doanh, nh­ng l¹i ph¶i tu©n theo ph­¬ng h­íng môc tiªu kÕ ho¹ch. VËn dông c¬ chÕ thÞ tr­êng ®ßi hái võa ph¶i n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý vÜ m« cña nhµ n­íc, ®ång thêi ph¶i x¸c lËp ®Çy ®ñ chÕ ®é tù chñ cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh. Cã thÕ nãi r»ng, ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®Ò ra trong giai ®o¹n ®æi míi hoµn toµn phï hîp víi hoµn c¶nh vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ®Êt n­íc. KÕt qu¶ lµ, nÒn kinh tÕ n­íc ta liªn tôc t¨ng tr­ëng, thÊt nghiÖp gi¶m m¹nh, l¹m ph¸t ®­îc kiÒm chÕ, ®êi sèng cña d©n chóng ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ, tr×nh ®é d©n c­ t¨ng lªn. Hy väng r»ng, Nhµ n­íc tiÕp tôc ph¸t huy vai trß kinh tÕ cña m×nh tèt h¬n n÷a trong thêi gian tíi ®Ó viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta thµnh c«ng tèt ®Ñp. KÕt luËn Qua viÖc nghiªn cøu, t×m tµi liÖu ®Ó hoµn thµnh ®Ì ¸n nµy ®· cho em nhiÒu biÕt ®iÒu bæ Ých vÒ t×nh h×nh kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn ë n­¬c ta hiÖn nay. N­íc ta ®ang trªn cong ®­êng ®æi míi vµ b­íc ®i trªn con ®­êng tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi, nhiÖm vô cña §¶ng vµ Nhµ n­íc lµ ph¶i lµm sao l·nh ®¹o ®Êt n­íc tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi kh«ng ®Ó nÒn kinh tÕ n­íc ta chuyÓn hãa thµnh chñ nghÜa t­ b¶n, ®Ó gi÷ v÷ng ®­îc ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa th× ph¶i ph¸t huy hÕt søc vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ Nhµ n­íc vµ ph¶i lµm sao t×m mäi c¸ch cµng ngµy cµng naang cao vai trß chñ ®¹o cña thµnh phÇn kinh tÕ nµy, chØ cã nh­ vËy míi lÊn ¸t ®­îc sù lín m¹nh nhanh chãng cña thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n, nÕu ®Ó cho thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n lÊn ¸t th× n­íc ta sÏ cã nguy c¬ bÞ chuyÓn hãa sang chñ nghÜa t­ b¶n nh­ Lª Nin ®· nãi “chÝnh trÞ th× sím muén còng bÞ nÒn kinh tÕ nuèt mÊt” Trong tËp tiÓu luËn nµy em ®· nªu lªn mét sè gi¶i ph¸p nh­ng dï lùa chän gi¶i ph¸p nµo th× còng ph¶i gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ. ChØ cã æn ®Þnh chÝnh trÞ míi tËn dông ®­îc tiÒm lùc cña ®Êt n­íc vµ c¬ héi cña thÕ giíi, n­íc ta mÊy n¨m võa qua ®· gi÷ v÷ng ®­îc æn ®Þnh chÝnh trÞ, bëi vËy nÒn kinh tÕ còng ph¸t triÓn kh¸ ®Òu, ®iÒu nµy ®­a ®Õn cho chóng ta kh«ng Ýt c¬ héi lµm giµu, ®· cã kh«ng Ýt ng­êi ®· ®¹t ®­îc sù giµu cã b»ng con ®­êng chÝnh ®¸ng nh­ng còng cã kh«ng Ýt sè phÇn tö tho¸i hãa biÕn chÊt t×m c¸ch bßn rót tiÒn cña Nhµ n­íc, do lµm ¨n phi ph¸p mµ giµu lªn nhanh chãng ®©y lµ nh÷ng phÇn tö ph¶i lo¹i bá cµng sím cµng tèt, chØ cã lo¹i bá nh÷ng phÇn tö xÊu nµy míi cã thÓ lµm cho kinh tÕ n­íc ta ph¸t triÓn m¹nh nÒn kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Nghiªn cøu song ®Ò tµi nµy em ®· nhËn thøc ra ®­îc nhiÒu ®iÒu mµ tr­íc ®©y em ch­a nhËn thøc ®­îc hoÆc nhËn thøc sai lÇm, giê ®©y em ®· hiÓu biÕt thªm ®­îc nhiÒu ®iÒu vÒ nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc ®ang trªn ®µ ®æi míi, hiÖn nay n­íc ta ®ang trong thêi kú s¶n xuÊt nhá ®Ó chuyÓn lªn s¶n xuÊt lín th× viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng x· héi lµ mét gi¶i ph¸p c¬ b¶n.