Lãi suất và vai trò của lãi suất trong việc huy động vốn

A-Më Bµi Trong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña chÝnh phñ sö dông l·i suÊt nh­ mét c«ng cô quan träng ®Ó t¸c ®éng vµo nÒn kinh tÕ, kiÓm so¸t l­îng tiÒn cung øng. L·i suÊt lµ mét ph¹m trï kinh tÕ, ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a ng­êi cho vay vµ ng­êi ®i vay, ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a cung vµ cÇu vÒ tiÒn tÖ, thùc tr¹ng kinh tÕ cña mét n­íc. Th«ng qua sù biÕn ®éng cña l·i suÊt, ng­êi ta cã thÓ dù ®o¸n nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn hay ®ang suy tho¸i. L·i suÊt lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò trung t©m cña nÒn kinh tÕ, v× nã t¸c ®éng ®Õn chi phÝ ®Çu t­, do ®ã nã lµ yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh tæng møc ®Çu t­ vµ tæng møc cÇu vÒ tiÒn tÖ(GNP). ViÖt Nam trong h¬n 10 n¨m ®æi míi nh÷ng chÝnh s¸ch L·i SuÊt ng©n hµng nhµ n­íc sö dông ®· cã t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi viÖc huy ®éng vèn vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c ng©n hµng Th­¬ng m¹i vµ c¸c doanh nghiÖp. §Ó t¨ng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng Th­¬ng m¹i vµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ ®ßi hái Ng©n hµng nhµ n­íc ph¶i tiÕp tôc ®æi míi h¬n n÷a c¬ chÕ ®iÒu hµnh L·i SuÊt. XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thùc tiÔn nµy em xin chän ®Ò tµi “L·i suÊt vµ vai trß cña l·i suÊt trong viÖc huy ®éng vèn” lµm bµi tiÓu luËn cña m×nh. Do cßn h¹n chÕ trong viÖc hiÓu biÕt vÒ lÜnh vùc tµi chÝnh kinh tÕ, nªn bµi tiÓu luËn cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu xãt. KÝnh mong thÇy c« gióp ®ì , gãp ý ®Ó em hoµn thµnh bµi tiÓu luËn nµy. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! B-Néi dung I. C¬ së lý luËn chung vÒ L·i suÊt. 1. Kh¸i niÖm vÒ L·i SuÊt. L·i suÊt lµ mét c«ng cô nh¹y c¶m trong ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña mäi Ng©n hµng trung ­¬ng,còng lµ mèi quan t©m cña mäi ng­êi, mäi doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau. §· cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm vÒ L·i suÊt chóng ta cã thÓ ®­a ra mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ L·i suÊt nh­ sau: -L·i suÊt lµ tû sè gi÷a tæng sè lîi tøc hµng n¨m vµ tæng sè vèn ®· bá ra cho vay trong n¨m. Nãi c¸ch kh¸c ®i, L·i suÊt lµ gi¸ c¶ mµ con nî ph¶i tr¶ cho chñ nî ®Ó sö dông kho¶n tiÒn vay trong mét kú h¹n nhÊt ®Þnh. - L·i suÊt danh nghÜa lµ L·i suÊt b»ng tiÒn trªn c¸c tµi s¶n b»ng tiÒn. -L·i suÊt thùc tÕ (r) b»ng l·i suÊt danh nghÜa (i) trõ ®i l¹m ph¸t, l·i suÊt thùc tÕ ph¶n ¸nh ®óng chi phÝ thËt cña viÖc vay tiÒn vµ ®iÒu chØnh cho ®óng theo nh÷ng thay ®æi dù tÝnh vÒ møc. * Ngoµi ra cßn cã c¸c lo¹i l·i suÊt th«ng dông nh­: L·i suÊt tr¶ tr­íc khi vay, l·i suÊt tr¶ sau cïng víi vèn, l·i suÊt tr¶ dÇn cïng víi vèn theo ®Þnh kú vµ l·i suÊt tr¶ b»ng phiÕu lîi tøc. 2. C¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn L·i SuÊt. L·i suÊt lu«n lu«n biÕn ®éng do nh÷ng nh©n tè sau: * Sù thay ®æi cña tæng cÇu(GNP). Khi GNP t¨ng lªn, nÒn kinh tÕ ®ßi hái ph¶i t¨ng khèi tiÒn cung øng( nÕu tèc ®é l­u th«ng tiÒn tÖ kh«ng thay ®æi) ®Ó ®¶m b¶o cung cÇu t­¬ng øng. NÕu trong ®iÒu kiÖn ®ã, khèi l­îng cung øng tiÒn(M1 hoÆc M2) t¨ng qu¸ cÇu th× MV>PQ, cung vèn ®Çu t­ lín h¬n cÇu vèn ®Çu t­ lµm cho l·i suÊt gi¶m . Ng­îc l¹i, khi GNP gi¶m th× khèi l­îng tiÒn cung øng thùc tÕ còng gi¶m theo, nÕu tèc ®é l­u th«ng tiÒn tÖ kh«ng thay ®æi mµ gi¶m khèi cung øng tiÒn tÖ xuèng qu¸ thÊp sÏ ®­a ®Õn t×nh tr¹ng MV<PQ. Lóc ®ã, cung vèn ®Çu t­ nhá h¬n cÇu vèn ®Çu t­ th× l·i suÊt sÏ t¨ng. *.Sù chi tiªu cña chÝnh phñ. Trong khi l­îng cung øng tiÒn tÖ (M1 hay M2) kh«ng thay ®æi mµ chÝnh phñ chi tiªu nhiÒu h¬n sÏ lµm gi¶m bít nhu cÇu chi cho ®Çu t­ vµ tiªu dïng cña c¸ nh©n, nhu cÇu tiÒn cña nh©n d©n trë nªn khan hiÕm, nguån cung øng vèn nhá h¬n nhu cÇu vèn, l·i suÊt sÏ t¨ng lªn. *. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña chÝnh phñ ban hµnh lµ nh»m môc ®Ých kiÓm so¸t l­îng cung øng tiÒn tÖ, kiÓm so¸t t×nh tr¹ng l¹m ph¸t vµ c¸c t¸c ®éng ®Õn l·i suÊt ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu ®· ®Þnh. *.Nhu cÇu tiªu dïng vµ ®Çu t­. Trong thùc tÕ khi nhu cÇu tiªu dïng t¨ng th× kÐo theo l·i suÊt t¨ng vµ ng­îc l¹i khi nhu cÇu nµy gi¶m ®i th× sÏ lµm gi¶m l·i suÊt. Còng nh­ khi nhu cÇu vÒ ®Çu t­, ng­êi ta ®æ x« vµo ®Çu t­ kinh doanh kiÕm lîi nhuËn th× nhu cÇu vÒ tiÒn, tµi s¶n lµ rÊt lín sÏ dÉn tíi l·i suÊt t¨ng. II. Vai trß vµ t¸c ®éng cña L·i suÊt trong huy ®éng vèn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ViÖt Nam. L·i suÊt cã vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ, nã lµ trung t©m trong chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña chÝnh phñ. * §èi víi sù ph©n bæ c¸c nguån lùc th× l·i suÊt lµ mét lo¹i gi¸ c¶, nã cã vai trß ph©n bæ hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc khan hiÕm cña x· héi vµ lµ yÕu tè cÇn thiÕt ban ®Çu tr­íc khi ®i ®Õn quyÕt ®Þnh ®Çu t­ vµo mét ngµnh kinh tÕ, mét dù ¸n hay mét tµi s¶n nµo ®ã… * Thu nhËp cña c¸c hé gia ®×nh th­êng ®­îc chia lµm hai bé phËn: Tiªu dïng vµ tiÕt kiÖm, tû lÖ ph©n chia nµy phô thuéc vµo nhiÒu nh©n tè nh­ thu nhËp, tÝn dông tiªu dïng, hiÖu qu¶ cña viÖc tiÕt kiÖm trong ®ã tiÒn tÖ vµ l·i suÊt cã t¸c dông tÝch cùc tíi c¸c nh©n tè kh¸c. V× vËy trong tiªu dïng vµ tiÕt kiÖm l·i suÊt còng cã vai trß kh«ng nhá trong viÖc ®iÒu chØnh thu nhËp cña kinh tÕ gia ®×nh * Víi c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ do chÞu nhiÒu ¶nh h­ëng bëi nhiÒu nh©n tè nh­ thu nhËp, chi phÝ trong kinh doanh… Nªn khi l·i suÊt cao, th× sÏ cã Ýt kho¶n ®Çu t­ vµo vèn hiÖn vËt sÏ mang l¹i thu nhËp nhiÒu h¬n chi phÝ l·i tr¶ cho c¸c kho¶n ®i vay, do vËy chi tiªu cho ®Çu t­ gi¶m, ng­îc l¹i khi l·i suÊt thÊp c¸c doanh nghiÖp sÏ quyÕt ®Þnh ®Çu t­ cho vèn hiÖn vËt nhiÒu h¬n, chi tiªu ®Çu t­ sÏ t¨ng. * Kh«ng chØ cã vËy víi tû gi¸ hèi ®o¸i vµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cßn chÞu nhiÒu ¶nh h­ëng cña l·i suÊt ë l·i suÊt tiÒn göi néi tÖ vµ ngo¹i tÖ. * L·i suÊt víi l¹m ph¸t Trong thêi kú l¹m ph¸t, t¨ng l·i suÊt sÏ cho phÐp hÖ thèng ng©n hµng cã thÓ thu hót phÇn lín sè tiÒn cã nhiÒu trong l­u th«ng khiÕn cho ®ång tiÒn trong l­u th«ng gi¶m, l­îng tiÒn cung øng còng sÏ gi¶m vµ l¹m ph¸t ®­îc kiÒm chÕ. Nh­ vËy, l·i suÊt còng gãp phÇn chèng l¹m ph¸t. * Vai trß cña L·i suÊt ®Õn viÖc huy ®éng vèn: L·i suÊt lµ chi phÝ huy ®éng vèn cña doanh nghiÖp vµ ng©n hµng. C¸c doanh nghiÖp ph¶i xem xÐt kh¶ n¨ng lîi nhuËn thu ®­îc víi chi phÝ huy ®éng vèn bá ra ®Ó quyÕt ®Þnh huy ®éng vèn tõ nguån nµo vµ ®Çu t­ vµo ®©u ®Ó cã lîi cho doanh nghiÖp nhÊt. Cßn ng©n hµng ph¶i xem xÐt gi÷a l·i suÊt huy ®éng víi kh¶ n¨ng cho vay ë møc l·i suÊt cao h¬n ®Ó ®­a ra ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng ®¶m b¶o môc tiªu cña ng©n hµng tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Tãm l¹i, l·i suÊt lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò trung t©m cña nÒn kinh tÕ v× nã t¸c ®éng ®Õn chi phÝ ®Çu t­, do ®ã nã lµ yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh tæng møc ®Çu t­ vµ tæng møc cÇu vÒ tiÒn tÖ (GNP ).§Ó t×m hiÓu thªm vÒ vai trß cña l·i suÊt chóng ta h·y theo dâi t×nh h×nh l·i suÊt qua mét sè n¨m. * Giai ®o¹n tõ 1989 – 1993. ChÝnh s¸ch L·i suÊt thùc d­¬ng ®· ph¸t huy hiÖu qu¶ víi L·i suÊt tiÕt kiÖm kh«ng kú h¹n lµ 109%/n¨m, L·i suÊt 3 th¸ng lµ 12%/th¸ng tøc 144%/n¨m huy ®éng ®­îc nguån vèn nhµn rçi trong d©n c­, t¹o thÕ æn ®Þnh t­¬ng ®èi vÒ tiÒn tÖ mét tiÒn ®Ò quan träng ®Ó æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn x· héi. *. T¸c ®éng tÝch cùc cña chÝnh s¸ch l·i suÊt d­¬ng. 1. §èi víi NHTM: L·i suÊt cho vay tÝn dông> L·i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm > Tû lÖ l¹m ph¸t. Cho nªn NHTM kh«ng cßn ph¶i bao cÊp ®èi víi c¸c doanh nghiÖp vay vèn th«ng qua tÝn dông n÷a. L·i suÊt thùc d­¬ng cao ®· thu hót mét sè l­îng tiÒn göi lín vµo c¸c ng©n hµng lµm l­îng tiÒn dù tr÷ cña c¸c ng©n hµng t¨ng cao ®¸p øng ®­îc nhu cÇu vay vèn cña doanh nghiÖp. 2. §èi víi Doanh nghiÖp : Khi l·i suÊt tiÒn göi cao dÉn ®Õn l·i suÊt cho vay cao buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i c©n nh¾c viÖc vay vèn ®Çu t­, ph¶i xem xÐt vµ lùa chän c¸c ph­¬ng ¸n ®Çu t­ cã hiÖu qu¶ tèt nhÊt. C¬ cÊu tæ chøc cña c¸c doanh nghiÖp ®­îc tæ chøc mét c¸ch hîp lý h¬n, gi¶m thiÓu bé phËn qu¶n lý cång kÒnh ®Ó gi¶m thiÓu chi phÝ. * T¸c ®éng tiªu cùc cña chÝnh s¸ch L·i suÊt d­¬ng. 1. §èi víi NHTM: Do l·i suÊt tiÒn göi cao dÉn ®Õn l·i suÊt cho vay cao nªn cµng khuyÕn khÝch göi tiÒn h¬n lµ vay tiÒn, l·i suÊt thùc d­¬ng cao cña ng©n hµng ®em l¹i kh¶ n¨ng thu ®­îc lîi nhuËn lín h¬n lµ ®­a tiÒn vµo ®Çu t­ mµ rñi ro l¹i thÊp nªn còng khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp göi tiÒn vµo ng©n hµng h¬n lµ vay vèn ®Ó kinh doanh. §Õn mét lóc do l­îng tiÒn göi vÉn t¨ng, khèi l­îng vay gi¶m dÉn ®Õn tµi s¶n nî trong b¶ng c©n ®èi cña NHTM lín h¬n tµi s¶n cã. 2. §èi víi doanh nghiÖp: L·i suÊt vay vèn kh«ng khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ mµ c¸c doanh nghiÖp tÝch cùc göi tiÒn vµo ng©n hµng h¬n. Trong tæng sè vèn ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh, mét phÇn lín lµ ®i vay cña ng©n hµng, bëi l·i suÊt vèn cao dÉn ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lín do ®ã gi¸ thµnh phÈm cao, gi¸ hµng ho¸ cao vµ nh­ vËy hµng ho¸ sÏ gi¶m tÝnh c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. * Giai ®o¹n 1996 – 2005. - Thêi gian nµy ng©n hµng nhµ n­íc võa cÇu l·i suÊt trÇn. l·i suÊt tho¶ thuËn. - Tho¶ thuËn tr­êng hîp ng©n hµng kh«ng huy ®éng ®ñ vèn ®Ó cho vaytheo l·i suÊt qui ®Þnh ph¶i tr¶ ph¸t hµnh kú phiÕu víi l·i suÊt cao h¬n th× ®­îc cÇu l·i su©t. L·i suÊt huy ®éng cã thÓ cao h¬n l·i suÊt tiÕt kiÖm cïng thêi h¹n lµ 0,2% th¸ng vµ cho vay cao h¬n møc l·i suÊt trÇn lµ 2,1% th¸ng. - T¨ng l·i suÊt tiÒn göi, l·i suÊt cao lµm cho ng­êi kinh doanh chñ yÕu ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt cã lîi nhuËn cao tøc thêi vµ thu håi vèn nhanh nh­: DÞch vô, th­¬ng m¹i, s¶n xuÊt nhá t¹o nªn sù mÊt c©n b»ng trong nÒn kinh tÕ. * Giai ®o¹n thùc hiÖn chÝnh s¸ch l·i suÊt trÇn. 1.ChÝnh s¸ch l·i suÊt trÇn t¸c ®éng ®Õn c¸c NHTM. * TÝch cùc. - ViÖc tæ chøc qu¶n lý l·i suÊt trÇn cho phÐp c¸c tæ chøc tÝn dông ®­îc tù do æn ®Þnh c¸c møc l·i suÊt cho vay vµ tiÒn göi trong ph¹m vi trÇn do NHNN cho phÐp, chÝnh s¸ch l·i suÊt trÇn ®· chÊm døt thÞ tr­êng NHNN qui ®Þnh c¸c møc d­ nî l·i suÊt cô thÓ, xo¸ bá l·i suÊt cho vay theo tho¶ thuËn vµ tõng b­íc tiÕn hµnh tù do ho¸ l·i suÊt. - §Ó n©ng cao lîi nhuËn c¸c NHTM ph¶i n©ng cao møc d­ nî cho vay vµ huy ®éng vèn gÊp nhiÒu lÇn. * H¹n chÕ: Do l·i suÊt cho vay vµ l·i suÊt huy ®éng( ng¾n, trung, dµi h¹n) liªn tôc gi¶m, nhiÒu NHTM kh«ng l­êng tr­íc ®­îc ®· huy ®éng vèn cã thêi h¹n 1-3 n¨m ®Ó cho vay trung vµ dµi h¹n. N¨m 1999 NHNN 5 lÇn c¾t gi¶m l·i suÊt cho vay tèi ®a, cã lÇn NHNN cßn buéc NHTM gi¶m ngay c¶ l·i suÊt d­ nî ®· cho vay khi ®ã vèn lao ®éng theo l·i suÊt thêi kú tr­íc vÉn ®­îc gi÷ nguyªn cho tíi khi hÕt h¹n, ®ång thêi l·i suÊt cho vay vµ l·i suÊt huy ®éng vèn nhá(b»ng kh«ng hoÆc thÊp h¬n). VËy rñi ro l·i suÊt lu«n ®Æt g¸nh nÆng lªn c¸c NHTM. 2. ChÝnh s¸ch l·i suÊt trÇn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp . *. TÝch cùc. - §¸p øng tèt nhu cÇu vèn s¶n xuÊt cho doanh nghiÖp. - Doanh nghiÖp kh«ng ph¶i vay víi møc l·i suÊt v­ît trÇn, tøc lµ c¸c doanh nghiÖp kh«ng bÞ c¸c ng©n hµng Ðp khi ®i vay tiÒn. - Trong thêi kú hµng c¶ n­íc cã 6000 doanh nghiÖp nhµ n­íc h¬n 1000 doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, 230000 doanh nghiÖp t­ nh©n, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n(ph¸t biÓu cña thñ t­íng Ph¹m V¨n Kh¶i t¹i cuéc gÆp c¸c nhµ doanh nghiÖp t¹i Hµ Néi 1/1998) hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp nµy ®­îc vèn ng©n hµng hç trî 80 -90 % trong s¶n xuÊt kinh doanh c¶i tiÕn vµ ®æi míi c«ng nghÖ. *.H¹n chÕ. ViÖc gi¶m l·i suÊt lµ ®iÒu kiÖn cÇn nh­ng kh«ng ®ñ ®Ó t¹o vèn cho doanh nghiÖp. - L·i suÊt cßn cao, khã kh¨n trong thñ tôc vay NH. Cho dï l·i suÊt cho vay ®· gi¶m kh¸ m¹nh song c¸c DN vÉn kh«ng d¸m vay tiÒn v× tû lÖ l·i suÊt cho vay ng©n hµng vµo kho¶ng 10%-11% n¨m. - NhiÒu DN lµm ¨n kh«ng cã hiÖu qu¶ do trang thiÕt bÞ cò kü, c«ng nghÖ l¹c hËu nh­ng muèn c¬ cÊu vèn lín, b¾t buéc ph¶i ®i vay, víi sè vèn lín DN ph¶i tr¶ l·i lín trong khi lîi nhuËn thu ®­îc l¹i ch­a æn ®Þnh do vËy l·i suÊt gi¶m DN vÉn kh«ng d¸m vay. - C¸c NH c¹nh tranh dÉn ®Õn t¨ng møc l·i suÊt tiÒn göi c¸c DN c¾t gi¶m tÊt c¶ nh÷ng kho¶n ®Çu t­ kh«ng ®­a l¹i lîi nhuËn cao b»ng göi tiÕp vµo NH. - ViÖc vay vèn trung vµ dµi h¹n cña c¸c DN kh«ng thuËn lîi v× c¸c NH cho vay dÔ gÆp rñi ro tõ viÖc huy ®éng vèn NH cho vay trung vµ dµi h¹n trong khi møc chªnh lÖch gi÷a l·i suÊt cho vay ng¾n h¹n, trung vµ dµi h¹n bÞ xo¸ bá. Møc l·i suÊt c¬ b¶n C¸c lo¹i l·i suÊt chñ ®¹o trªn cña NHNN trong ®ã cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn l·i suÊt huy ®éng vèn vµ cho vay cña c¸c NHTM, nh­ng cã t¸c ®éng gi¸n tiÕp ®Õn l·i suÊt trong nÒn kinh tÕ. ViÖc t¨ng l·i suÊt c¬ b¶n cho thÊy NHNN ph¸t tÝn hiÖu t¨ng l·i suÊt trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ. Cßn viÖc t¨ng l·i suÊt t¸i cÊp vèn vµ l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu chøng tá l·i suÊt huy ®éng vèn vµ cho vay ®Òu t¨ng, ph¶n øng nµy cã thÓ dÔ dµng thÊy ®­îc bëi c¸c diÔn biÕn kinh tÕ vÜ m« chñ yÕu ®­îc coi lµ môc tiªu ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. Theo ®ã, NHNN sÏ h¹n chÕ cung øng tiÒn cho c¸c NHTM ®Ó më tÝn dông th«ng qua viÖc t¨ng l·i suÊt t¸i cÊp vèn vµ l·i suÊt. §ång thêi ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vay vèn cña kh¸ch hµng buéc c¸c NHTM ph¶i ®Èy m¹nh huy ®éng vèn trªn thÞ tr­êng, nÕu kh«ng ph¶i vay vèn cña NHNN theo c¸c nghiÖp vô NHT¦ víi l·i suÊt cao h¬n.§Ó huy ®éng ®­îc vèn trong x· héi trong bèi c¶nh hiÖn nay, ®iÒu dÔ dµng x¶y ra khi NHNN t¨ng c¸c lo¹i l·i suÊt chñ ®¹o nãi trªn th× c¸c NHTM ph¶i t¨ng l·i suÊt huy ®éng vèn. Bëi v× hiÖn nay ®ang cã rÊt nhiÒu kªnh c¹nh tranh thu hót vèn. L·i suÊt t¨ng kh«ng biÕt cã t¸c dông kiÒm chÕ l¹m ph¸t hay kh«ng nh­ng nã lµm t¨ng rñi ro cho c¶ NHTM vµ doanh nghiÖp th× kh¸ râ rµng, bëi v× víi l·i suÊt vay vèn néi tÖ b×nh qu©n lªn tíi 12%-13%/n¨m vµo lo¹i cao nhÊt trong khu vùc, lîi nhuËn cña doanh nghiÖp, kh¶ n¨ng tr¶ nî cña ng­êi vay sÏ bÞ ¶nh h­ëng nghiªm träng. MÆc dï l·i suÊt cao nh­ng nhiÒu dù ¸n triÓn khai dë dang vÉn ph¶i tiÕp tôc vay vèn ng©n hµng ®Ó ®Çu t­, ®­¬ng nhiªn lµm t¨ng ®é rñi ro cña dù ¸n l·i suÊt t¨ng, vèn khan hiÕm, doanh nghiÖp vµ ng­êi kinh doanh sÏ khã vay ®­îc vèn ng©n hµng h¬n. L·i suÊt t¨ng lµm chi phÝ vèn vay trong c¬ cÊu gi¸ b¸n cña s¶n phÈm vµ dÞch vô t¨ng, t¸c ®éng lµm t¨ng mÆt b»ng gi¸ vµ t¨ng chØ sè gi¸ tiªu dïng trªn thÞ tr­êng x· héi. L·i suÊt t¨ng vÒ nguyªn lý còng nh­ thùc tiÔn sÏ t¸c ®éng lín ®Õn t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña giai ®o¹n sau, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn vèn ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, cña ng­êi kinh doanh tr«ng chê chñ yÕu vµo vèn tÝn dông ng©n hµng * ë ViÖt Nam hiÖn nay L·i suÊt tÝn dông ng©n hµng rÊt nh¹y c¶m ®Õn mäi ng­êi, mäi doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. L·i suÊt huy ®éng vèn vµ l·i suÊt cho vay lu«n m©u thuÉn víi nhau, hay nãi c¸ch kh¸c ®©y lµ m©u thuÉn vÒ lîi Ých gi÷a ng­êi göi tiÒn vµ ng­êi vay tiÒn NHTM. - L·i suÊt cho vay gåm cã: l·i suÊt chiÕt khÊu giÊy tê cã gi¸ víi kh¸ch hµng; l·i suÊt cho vay ng¾n h¹n, trung h¹n vµ dµi h¹n; tû lÖ l·i suÊt nî qu¸ h¹n so víi l·i suÊt nî ®ang l­u hµnh. L·i suÊt huy ®éng vèn gåm l·i suÊt huy ®éng vèn ng¾n h¹n ( d­íi 12 th¸ng )vµ l·i suÊt huy ®éng vèn trung dµi h¹n. L·i suÊt huy ®éng vèn ng¾n h¹n gåm l·i suÊt tiÒn göi kh«ng kú h¹n, l·i suÊt tiÒn göi ng¾n h¹n cã kú 3 th¸ng, 6 th¸ng, 9 th¸ng vµ 12 th¸ng, l·i suÊt huy ®éng vèn trung h¹n ( trªn 12 th¸ng vµ d­íi 36 th¸ng), l·i suÊt huy ®éng vèn dµi h¹n ( tõ 36 th¸ng trë lªn) cña NHTM. - Ng©n hµng nhµ n­íc(NHNN) ®iÒu hµnh l·i suÊt tÝn dông ng©n hµng b»ng khung l·i suÊt tøc NHNN chØ quy ®Þnh l·i suÊt huy ®éng vèn thÊp nhÊt vµ l·i suÊt cho vay cao nhÊt, l·i suÊt nî qu¸ h¹n. L·i suÊt cho vay ng¾n h¹n (12 th¸ng trë xuèng) trong ®ã cã chiÕt khÊu th­¬ng phiÕu, l·i suÊt cao nhÊt ®èi víi cho vay trung h¹n. L·i suÊt huy ®éng vèn thÊp nhÊt gäi lµ sµn l·i suÊt, l·i suÊt cho vay cao nhÊt gäi lµ l·i suÊt trÇn. NÒn kinh tÕ mét n­íc æn ®Þnh, ng©n hµng trung ­¬ng ®iÒu hµnh c«ng cô l·i suÊt tÝn dông ng©n hµng theo khung l·i suÊt cã t¸c dông m¹nh mÏ ®èi víi nÒn kinh tÕ vµ n©ng cao tÝnh ®éc lËp tù chñ tµi chÝnh cña NHTM, gãp phÇn t¨ng tr­ëng GDP/n¨m ®ång thêi thÓ hiÖn vai trß qu¶n lÝ nhµ n­íc cña NHNN. C¸c NHTM c¹nh tranh víi nhau b»ng l·i suÊt tÝn dông rÊt quyÕt liÖt. Nh­ng mét sè d©n cã tr×nh ®é kinh tÕ cao ch­a h¼n göi tiÒn vµo tæ chøc tÝn dông cã l·i suÊt cao nh­ Quü tÝn dông nh©n d©n c¬ së hoÆc NHTM cæ phÇn mµ hä ®Çu t­ vµo tr¸i phiÕu chÝnh phñ, mÆc dï l·i suÊt thÊp h¬n nh­ng tÝnh an toµn rÊt cao ( chÝnh phñ vay tiÒn cña nh©n d©n) hoÆc göi tiÒn vµo NHTM nhµ n­íc, an toµn h¬n göi tiÒn vµo NHTM cæ phÇn. ë n­íc ta, c¸c NHTM nhµ n­íc ®iÓn h×nh lµ NH c«ng th­¬ng ViÖt Nam ®­a ra l·i suÊt huy ®éng vèn ë tÊt c¶ c¸c kú dµi h¹n lu«n thÊp h¬n so víi c¸c NHTM nãi chung nh­ng nhiÒu ng­êi vÉn göi vµo. DÞch vô tiÕt kiÖm b­u ®iÖn tuy míi ho¹t ®éng h¬n 5 n¨m, l·i suÊt huy ®éng vèn cao h¬n mét chót hoÆc b»ng l·i suÊt huy ®éng cña NHTM nhµ n­íc. Nh­ng nguån vèn huy ®éng ®Õn cuèi quý I/ 2005 ®¹t 24 ngh×n tû ®ång, gÊp h¬n 20 lÇn nguån cæ phÇn Sµi Gßn c«ng th­¬ng. T¹i sao l¹i nh­ vËy? Bëi v× dÞch vô tiÕt kiÖm b­u ®iÖn c¸ nh©n ®­îc më tµi kho¶n tiÒn göi kh«ng kú h¹n víi l·i su©t nh­ c¸c NHTM nhµ n­íc (2,4%/n¨m) nh­ng më tµi kho¶n ®­îc göi tiÒn vµ rót tiÒn ë tÊt c¶ c¸c b­u côc trong c¶ n­íc. DÞch vô tiÕt kiÖm b­u ®iÖn do doanh nghiÖp nhµ n­íc ®¶m nhËn nh©n d©n tin t­ëng h¬n c¸c NHTM cæ phÇn. DÞch vô tiÕt kiÖm b­u ®iÖn l¹i cã h¬n 2700 b­u côc trong c¶ n­íc, nhiÒu h¬n m¹ng l­íi NHNNvµ PTNN ViÖt Nam. Nh­ vËy l·i suÊt huy ®éng vèn cao hay thÊp phô thuéc vµo vÞ thÕ, uy tÝn, m¹ng l­íi vµ tiÖn Ých ®em l¹i cho thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n göi tiÒn. Khi nÒn kinh tÕ æn ®Þnh, GDP t¨ng tr­áng tèc ®é cao l·i suÊt tiÒn göi NHTM ®¶m b¶o nguyªn t¾c: L·i suÊt d­¬ng (+) tøc tû lÖ l·i suÊt tiÒn göi kú h¹n 12 th¸ng cao h¬n tû lÖ l¹m ph¸t/ n¨m. N¨m 2004, l·i suÊt tiÒn göi kú h¹n 12 th¸ng kh«ng v­ît tØ lÖ l¹m ph¸t 9,5%/ n¨m. §©y lµ hiÖn t­îng kh¸c th­êng, kÓ tõ n¨m 1996 trë l¹i ®©y ( trõ n¨m 1998 l¹m ph¸t lµ 9,2%/ n¨m). N¨m 1987, n­íc ta l¹m ph¸t 774%/ n¨m, NHNN ViÖt Nam vµ c¸c NHTM kh«ng thÓ ®­a ra tØ lÖ l·i suÊt huy ®éng vèn kú h¹n 12 th¸ng, cao h¬n tØ lÖ l¹m ph¸t Êy. Bëi vËy c¸c nhµ kinh tÕ vÝ l¹m ph¸t cao hoÆc l¹m ph¸t phi m· nh­ “s¾c thuÕ v« h×nh”, mäi thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n cã tiÒn ph¶i chÞu thiÖt h¹i, c¶ tiÒn göi NHTM hoÆc ®Çu t­ vµo giÊy tê cã gi¸… C¸c NHTM ®ua nhau t¨ng l·i suÊt huy ®éng vèn víi nhiÒu h×nh thøc: L·i suÊt tiÒn göi luü tiÕn theo thêi gian vµ theo c¶ sè tiÒn göi vµo nhiÒu hay Ýt, nhiÒu NHTM cßn tæ chøc quay chän th­ëng víi nh÷ng gi¸ trÞ hÊp dÉn nh­ gi¶i ®éc ®¾c trÞ gi¸ 100 c©y vµng bèn sè 9 hoÆc « t« du lÞch sang träng hay mét c¨n nhµ chung c­ trÞ gi¸ nhiÒu tr¨m triÖu ®ång. §Æc biÖt mét sè NHTM cæ phÇn cßn ®­a l·i suÊt huy ®éng vèn cã cïng kú h¹n, ë miÒn Nam cao h¬n miÒn B¾c nh­ NHTM cæ phÇn Quèc TÕ. Trong lóc nµy l¹m ph¸t ®ang gia t¨ng, nçi lo cña nhiÒu ng­êi, NHNN ViÖt Nam nªn ®iÒu hµnh l·i suÊt theo khung l·i suÊt- khèng chÕ l·i suÊt trÇn, nh»m ®¶m b¶o quyÒn lîi cña bªn vay vèn. NHNN quy ®Þnh sµn l·i suÊt ®Ó ng­êi göi tiÒn cã kú h¹n vµo NHTM, víi mét tØ lÖ l·i suÊt thÝch hîp v× hä lµ “t­ b¶n thùc lîi”. §­îc biÕt, trong nhiÒu n¨m qua, mét sè doanh nghiÖp nhµ n­íc tû lÖ sinh lêi trªn vèn cßn thÊp h¬n tØ lÖ l·i suÊt tiÒn göi Ng©n hµng kú h¹n 12 th¸ng. §øng vÒ gi¸c ®é kinh tÕ l·i suÊt tÝn dông ng©n hµng, NHTM ®ãng vai trß ph©n phèi l·i thu nhËp b»ng tiÒn cña bªn vay víi bªn göi tiÒn vµo NHTM. Nãi kh¸c ®i, c¸c NHTM huy ®éng vèn ë thµnh phè, chuyÓn mét phÇn nguån vèn huy ®éng vÒ n«ng th«n cho s¶n xuÊt n«ng, ng­, l©m nghiÖp vµ doanh nghiÖp vay. C¸c NHTM dïng Ýt nhÊt 70% sè l·i thu ®­îc tõ lµm kinh tÕ hé vµ doanh nghiÖp vay vèn ®Ó tr¶ l·i cho ng­êi göi tiÒn, trong ®ã thu l·i cho vay ë n«ng th«n, tr¶ l·i cho ng­êi göi tiÒn ë thµnh thÞ.(Mét sè t­ liÖu trªn trÝch tõ b¸o Kinh tÕ vµ Dù b¸o sè T6/9-2005) C- KÕt luËn HiÖn t­îng l·i suÊt vÉn ®ang biÕn ®éng theo tõng ngµy tõng giê kh¾p trong vµ ngoµi n­íc. L·i suÊt lµ mét trong nh÷ng biÕn sè ®­îc theo dâi chÆt chÏ nhÊt trong nÒn kinh tÕ, sù dao ®éng cña L·i SuÊt ®­îc ®­a trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, nã trùc tiÕp t¸c ®éng ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh cña chÝnh phñ, doanh nghiÖp, còng nh­ nhiÒu ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tÝn dông vµ sù th¨ng trÇm cña toµn bé nÒn kinh tÕ. Lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia, lµ môc tiªu chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña quèc gia, æn ®Þnh tiÒn tÖ, ®¶m b¶o møc l¹m ph¸t hîp lý kÝch thÝch t¨ng tr­ëng kinh tÕ, ®¶m b¶o cã sù chªnh lÖch l·i suÊt kinh doanh, sö dông vèn hiÖu qu¶ t¨ng s¶n phÈm x· héi chÝnh phñ ViÖt Nam th«ng qua NHNN. Trong thêi gian tíi chÝnh s¸ch l·i suÊt sÏ cßn tiÕp tôc ®iÒu chØnh theo h­íng tù do ho¸ l·i suÊt phï hîp víi møc ®é thÞ tr­êng tµi chÝnh khu vùc vµ quèc tÕ theo chÝnh s¸ch thÞ tr­êng quèc tÕ. Môc lôc Më ®Çu Néi dung Lý luËn chung vÒ l·i suÊt Kh¸i niÖm vÒ l·i suÊt C¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn l·i suÊt Vai trß vµ t¸c ®éng cña l·i suÊt trong huy ®éng vèn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam §èi víi ng©n hµng th­¬ng m¹i §èi víi doanh nghiÖp KÕt luËn Tµi liÖu tham kh¶o Tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh Tµi ChÝnh B¸o Tµi chÝnh tiÒn tÖ (1/3/2004) B¸o Kinh tÕ vµ dù b¸o (T6/2005) M¹ng Internet