Lập quy trình công nghệ sửa chữa giá chuyển hướng đầu máy D19E

rç khÝ hoÆc khuyÕt tËt kh¸c th× ®Òu bÞ lo¹i bá. Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc, trôc b¸nh lµ bé phËn chÞu t¶i träng thay ®æi mét c¸ch tuÇn hoµn, khi b¸nh xe quay mét vßng th× øng suÊt uèn còng ®æi chiÒu, do ®ã trôc b¸nh th­êng bÞ g·y do mái. Trôc b¸nh th­êng bÞ g·y ë 3 vÞ trÝ: vÞ trÝ b¸n kÝnh l­în cña æ trôc, ®o¹n trôc l¾p b¸nh xe vµ ë gi÷a trôc. Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p tèt ®Ó n©ng cao giíi h¹n bÒn mái cña trôc lµ tiÕn hµnh l¨n Ðp phÇn trôc cã kh¶ n¨ng xuÊt hiÖn vÕt nøt do mái. */ B¸nh xe B¸nh xe cña ®Çu m¸y §æi míi lµ lo¹i b¸nh xe ®óc liÒn, cã ®­êng kÝnh mÆt l¨n lµ Æ1000 mm. B¸nh xe ®­îc chÕ t¹o b»ng ph­¬ng ph¸p ®óc, sau khi ®óc ®­îc gia c«ng tinh ®Ó ®¹t ®­îc ®é bãng cÇn thiÕt, sau ®ã dïng ph­¬ng ph¸p ®iÖn tõ ®Ó kiÓm tra c¸c khuyÕt tËt. Trªn th©n b¸nh xe, cã khoan mét ®­êng dÉn dÇu, môc ®Ých ®Ó khi cÇn th¸o rêi b¸nh xe khái trôc th× sÏ dïng ph­¬ng ph¸p Ðp nguéi, Ðp dÇu vµo trôc b¸nh, khi ¸p lùc dÇu ®ñ lín th× b¸nh xe sÏ tù ®éng t¸ch ra khái trôc. MÆt l¨n b¸nh xe cã cÊu t¹o kh¸ phøc t¹p. TÝnh tõ mÆt trong cña m©m b¸nh th× mÆt l¨n ®­îc chia thµnh tõng ®o¹n cã ®­êng kÝnh lÇn l­ît lµ R10, R18, R13, R100, R330, mét ®o¹n ph¼ng dµi 10 mm, mét ®o¹n c«n 1:10 dµi 30 mm, mét ®o¹n v¸t 6x45º. MÆt l¨n b¸nh xe lµm viÖc ë ®iÒu kiÖn nÆng nhäc, gi÷a mÆt l¨n b¸nh xe vµ mÆt ray th­êng ph¸t sinh øng suÊt tiÕp rÊt lín. Ngoµi ra mÆt l¨n b¸nh xe cßn chÞu mµi mßn nhanh nªn sau khi ®Çu m¸y ch¹y ®­îc kho¶ng tõ (20.000 ¸ 30.000) km ph¶i ®­a b¸nh xe vµo söa ch÷a ®Ó tiÖn l¹i mÆt l¨n b¸nh xe. HiÖn t­îng mµi mßn mÆt l¨n b¸nh xe chñ yÕu tËp trung vµo vïng øng suÊt tiÕp gi÷a mÆt l¨n víi ray vµ ë gÇn gê b¸nh xe. */ B¸nh r¨ng bÞ ®éng B¸nh r¨ng bÞ ®éng ®­îc Ðp vµo trôc b¸nh xe víi lùc Ðp (50 ¸ 60) tÊn víi ®é d«i lµ (0,14 ¸ 0,16) mm ë tr¹ng th¸i nãng, nhiÖt ®é tõ (200 ¸ 220)°C. §©y lµ lo¹i b¸nh r¨ng trô r¨ng th¼ng, sè r¨ng lµ 79 r¨ng, ®­êng kÝnh moay¬ lµ 199 mm. 4.3.2.2. H­ háng cña bé trôc b¸nh 4.3.2.2.1. H­ háng trôc b¸nh xe */ Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra trôc b¸nh §Ó kiÓm tra ®é hao mßn kÝch th­íc h×nh häc cña trôc b¸nh xe ng­êi ta dïng panme, th­íc cÆp, th­íc l¸ thÝch hîp víi th­íc ®o ®é dµi kÝch th­íc khi söa ch÷a. a. §­êng kÝnh ®o¹n trôc l¾p æ ®ì trôc ®éng c¬ ®iÖn kÐo. - Nguyªn h×nh: Æ184.83 mm ¸ Æ184.9 mm. - KÝch th­íc cho phÐp: Æ183 mm ¸ Æ184.83 mm. - KÝch th­íc lo¹i bá: Æ180 mm. b. Trªn ®o¹n trôc: Æ185 mm, dµi 260 mm, ph¶i ®o ë 3 mÆt c¾t ngang c¸ch ®Òu vµ ë mçi mÆt ph¼ng ®o ë hai vÞ trÝ vu«ng gãc víi nhau, c¸c trÞ sè ®o ®­îc dïng ®Ó tÝnh ®é c«n, « van thùc tÕ cña trôc vµ so s¸nh víi h¹n ®é quy ®Þnh cña quy tr×nh söa ch÷a. c. Dïng m¾t th­êng, kÝnh lóp ®Ó kiÓm tra sù cµo x­íc vµ ®é nhÊp nh« cña bÒ mÆt lµm viÖc trªn ®o¹n trôc Æ185 mm. d. Dïng c¨n l¸ hoÆc l¨n qua ch× l¸ ®Ó kiÓm tra khe hë h­íng kÝnh cña c¸c vßng bi. e. KiÓm tra bÒ mÆt lµm viÖc cña c¸c vßng bi xem cã bÞ bong trãc, ch¸y, bã, hay vì kh«ng. f. KiÓm tra sù bong trãc, nøt g·y c¸c bÒ mÆt lµm viÖc cña b¸nh r¨ng bÞ ®éng b»ng thiÕt bÞ chuyªn dïng nh­ dß siªu ©m, ®iÖn tõ, kÝnh lóp, m¾t th­êng. g. Dïng bé kiÓm tra vÕt nøt ®iÖn tõ ®Ó kiÓm tra nøt r¹n c¸c bÒ mÆt lµm viÖc cña trôc. */ H­ háng trôc b¸nh Trôc b¸nh xe th­êng bÞ mßn cæ trôc l¾p ghÐp víi b¹c ®éng c¬ ®iÖn kÐo. Mßn cæ trôc cã thÓ mßn trãc, x­íc vÑt, mßn kh«ng ®Òu t¹o nªn ®é « van v­ît h¹n ®é cho phÐp, hoÆc ®­êng kÝnh cæ trôc bÞ gi¶m nhá, t¨ng khe hë l¾p ghÐp gi÷a trôc vµ b¹c ®ì v­ît h¹n ®é cho phÐp … Nguyªn nh©n cña c¸c h­ háng trªn chñ yÕu do chÕ ®é b«i tr¬n vµ chÊt l­îng b«i tr¬n kh«ng ®¶m b¶o, gi÷a c¸c bÒ mÆt cã sù chuyÓn ®éng t­¬ng ®èi lµm viÖc ë chÕ ®é ma s¸t kh«, t¶i träng lµm viÖc lín, øng suÊt tiÕp gi÷a chóng v­ît qu¸ giíi h¹n bÒn cña vËt liÖu g©y ra hiÖn t­îng kÕt dÝnh côc bé, c¸c vïng kim lo¹i bÞ trãc… ph¸ huû bÒ mÆt. Ngoµi ra, trôc b¸nh cßn cã thÓ bÞ nøt vµ g·y trôc do t¸c ®éng c¬ giíi. D­íi t¸c dông cña t¶i träng tÜnh vµ ®éng thay ®æi liªn tôc, ë nh÷ng vÞ trÝ tËp trung øng suÊt nh­ c¸c gãc l­în cña cæ trôc do thay ®æi ®­êng kÝnh, t¹i vÞ trÝ l¾p b¸nh xe…sau mét thêi gian vËn dông cña ®Çu m¸y sÏ xuÊt hiÖn c¸c vÕt nøt tÕ vi. Nh÷ng vÕt nøt ®ã dÇn dÇn lan ra thµnh vÕt nøt lín vµ cuèi cïng ph¸ huû trôc b¸nh xe. HiÖn t­îng ph¸ huû kim lo¹i tõ tõ vµ l©u dµi trong ®iÒu kiÖn chÞu t¸c dông cña øng suÊt thay ®æi theo chu kú gäi lµ sù ph¸ huû v× mái. §©y lµ nguyªn nh©n chñ yÕu g©y nøt vµ g·y trôc b¸nh xe. Sù xuÊt hiÖn cña c¸c vÕt nøt mái cã liªn quan tíi c¸c ®Æc ®iÓm cÊu tróc tinh thÓ kim lo¹i. C¸c tinh thÓ nµy ®Þnh h­íng kh¸c nhau do ®iÒu kiÖn kÕt tinh, ®iÒu kiÖn gia c«ng kh¸c nhau nªn kh«ng ®ång nhÊt, tÝnh kh«ng ®ång nhÊt ®ã dÉn ®Õn c¸c tinh thÓ cã ®é chèng ®ì t¶i träng bªn ngoµi kh¸c nhau, nghÜa lµ cã ®é bÒn kh¸c nhau. Kim lo¹i cã cÊu tróc ®a tinh thÓ, cã t¹p chÊt vµ cã lç hæng sÏ t¹o ra øng suÊt tËp trung. Giai ®o¹n ®Çu ph¸ huû mái lµ kÕt qu¶ t¸c dông cña c¸c øng suÊt tiÕp nªn biÕn d¹ng lËp ®i lËp l¹i nhiÒu lÇn, nghÜa lµ khi d­íi t¸c dông cña c¸c øng suÊt tiÕp sù yÕu dÇn do ph¸ huû c¸c phÇn tö yÕu h¬n sÏ ®­îc bï trõ bëi sù biÕn ho¸ cña nh÷ng phÇn tö bÒn h¬n, nh­ng còng cã thÓ do hiÖn t­îng ng­îc l¹i. Khi c¸c vÕt nøt xuÊt hiÖn d­íi ¶nh h­ëng cña nguyªn nh©n nµo ®ã sÏ t¨ng lªn vµ liªn kÕt l¹i thµnh vÕt nøt chung. Trong tr­êng hîp nµy øng suÊt ph¸p ®ãng vai trß quan träng. Sù t¹o thµnh vÕt nøt mái trong phÇn lín c¸c tr­êng hîp x¶y ra theo h­íng t¸c dông cña øng suÊt ph¸p tuyÕn lín nhÊt. Sù h×nh thµnh vÕt nøt mái th­êng gÆp ë bÒ mÆt kim lo¹i ë nh÷ng n¬i tËp trung øng suÊt lín, nh­ng còng cã thÓ h×nh thµnh bªn trong kim lo¹i. VÕt nøt kh«ng lan truyÒn toµn bé thÓ tÝch mµ chØ lan truyÒn theo mét mÆt c¾t cã nh÷ng phÇn tö t­¬ng ®èi yÕu cã cÊu tróc vËt lý kh«ng ®ång nhÊt, nghÜa lµ ph¸ huû do mái mang tÝnh chÊt côc bé. VÕt nøt mái trªn bÒ mÆt chi tiÕt do øng suÊt uèn vµ xo¾n cã chu kú vµ c¶ khi kÐo nÐn chu kú. 4.3.2.2.2. H­ háng b¸nh xe B¸nh xe ®Çu m¸y §æi míi D19E th­êng cã mét sè h­ háng cÇn chó ý trong qu¸ tr×nh kiÓm tra söa ch÷a sau: - Mßn mÆt l¨n vµ gê b¸nh xe. - Mßn vÑt bÒ mÆt mÆt l¨n b¸nh xe. - Láng mèi ghÐp gi÷a b¸nh xe hoÆc b¸nh r¨ng vµ trôc. Mµi mßn mÆt l¨n vµ gê b¸nh xe lµ h­ háng phæ biÕn cña b¸nh xe, lµ kÕt qu¶ x¶y ra do ma s¸t gi÷a b¸nh xe vµ ®­êng ray. Mµi mßn lµm cho kÝch th­íc h×nh d¹ng, t×nh tr¹ng chÊt l­îng bÒ mÆt ban ®Çu cña mÆt l¨n thay ®æi, b¾t buéc ph¶i tiÕn hµnh söa ch÷a hoÆc thay thÕ míi cã thÓ tiÕp tôc sö dông. Khi mßn mÆt l¨n vµ gê b¸nh xe ®­êng kÝnh b¸nh xe bÞ nhá ®i, kÝch th­íc bÒ mÆt gê b¸nh xe gi¶m xuèng, ®Æc biÖt lµ phÇn mÆt l¨n s¸t gê b¸nh, mÆt l¨n bÞ lâm s©u, lµm thay ®æi ®é c«n ban ®Çu dÉn ®Õn b¸nh xe ho¹t ®éng kh«ng b×nh th­êng trªn ®­êng th¼ng còng nh­ ®­êng cong, nÕu tiÕp tôc ho¹t ®éng b¸nh xe sÏ bÞ lÕt côc bé, nhÊt lµ khi vµo ®­êng cong, b¸nh xe tiÕp tôc bÞ mßn nÆng nÒ h¬n nguy hiÓm ®Õn an toµn ch¹y tµu. MÆt kh¸c trong qu¸ tr×nh vËn dông ®Çu m¸y, ®é mßn gi÷a c¸c b¸nh xe trong cïng mét trôc còng nh­ trªn c¸c trôc hoµn toµn kh¸c nhau. Do ®ã sù chªnh lÖch ®­êng kÝnh gi÷a chóng ngµy cµng lín, hiÖn t­îng lÕt b¸nh xe ngµy cµng nÆng, ¶nh h­ëng tíi søc kÐo b¸m, n¨ng lùc cña ®Çu m¸y h¹n chÕ, tiªu hao nhiªn liÖu t¨ng, hiÖu suÊt cña ®Çu m¸y gi¶m. §Ó kiÓm tra møc ®é mµi mßn cña mÆt l¨n vµ gê b¸nh xe, cã thÓ sö dông d­ìng hoÆc thiÕt bÞ ®o chuyªn dïng. D­íi ®©y lµ cÊu t¹o cña mét thiÕt bÞ ®o ®­îc sö dông phæ biÕn trong thùc tÕ s¶n xuÊt. Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ®é mßn frofin mÆt l¨n vµ gê b¸nh 1.Bé phËn dÉn h­íng mÆt l­ng 2.C¸n th­íc ®o Sd 3.Tay ®Þnh vÞ 4.C¸n th­íc ®o Sd 5.Gi¸ dÉn th­íc tr­ît 6.èc chèt 7.MÆt th­íc ®o Sd 8.èc chèt 9.MÆt tr­ît chØ sè qr 10.V¹ch ®á Sd.ChiÒu dµy gê b¸nh Sh.ChiÒu cao gê b¸nh §Æc tr­ng cho ®é mßn mÆt l¨n b¸nh xe ®­îc x¸c ®Þnh bëi chiÒu cao gê b¸nh xe “Sh”. ChiÒu cao gê b¸nh xe tèi ®a ®­îc phÐp trong vËn dông ®Çu m¸y lµ 36,5 mm. ChiÒu cao Sh vµ chiÒu dµy Sd cña gê b¸nh Bªn c¹nh mßn mÆt l¨n, hiÖn t­îng mßn gê b¸nh xe còng th­êng xuyªn x¶y ra, lµm cho kh¶ n¨ng chÞu t¶i theo chiÒu ngang cña gê b¸nh gi¶m nhanh, chiÒu dµy gê b¸nh gi¶m xuèng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu g©y trËt b¸nh xe khi ®i qua ghi vµ ®­êng cong trong tr­êng hîp b¸n kÝnh cong nhá, tèc ®é th«ng qua cao. §Æc tr­ng cho ®é mßn gê b¸nh xe ®­îc x¸c ®Þnh bëi ®é s¾c cña gê b¸nh “qr” vµ sè ®o bÒ dµy gê b¸nh xe “Sd”. H¹n ®é cho phÐp trong vËn dông ®èi víi: + §é s¾c cña gê b¸nh xe “qr” kh«ng lín h¬n 4,5 mm. + ChiÒu dµy gê b¸nh xe “Sd” kh«ng nhá h¬n 18,0 mm. Nguyªn nh©n trùc tiÕp g©y ra mßn háng mÆt l¨n vµ gê b¸nh xe ®Çu m¸y lµ do hiÖn t­îng rÉy m¸y v× qu¸ t¶i khi lªn dèc, c­êng ®é lµm viÖc cña b¸nh xe t¨ng lªn, søc c¶n ®Çu m¸y t¨ng dÉn ®Õn hao mßn b¸nh xe ®Çu m¸y t¨ng. Hay khi bã h·m, lùc h·m qu¸ lín lµm cho c¸c b¸nh xe bÞ tr­ît trªn ®­êng ray; hoÆc tr­ît côc bé tõng b¸nh xe trªn ray do ®­êng kÝnh c¸c b¸nh xe chªnh lÖch lín, c¸c b¸nh xe mßn kh«ng ®Òu, ®é c«n thay ®æi, mÊt kh¶ n¨ng chuyÓn ®éng r¾n bß ®Ó c©n b»ng vËn tèc dµi. T¹i c¸c ®iÓm tiÕp xóc gi÷a b¸nh xe vµ mÆt ray xuÊt hiÖn c¸c liªn kÕt kim lo¹i, lµm cho bÒ mÆt kim lo¹i t¹i ®ã bÞ trãc ra, kÐm bÒn h¬n, g©y ra c¸c vÕt lâm, hay vÕt chai cøng n¬i kim lo¹i bÞ dÝnh. HiÖn t­îng biÕn cøng mßn trãc lµm t¨ng hÖ sè ma s¸t, lµm cho c­êng ®é mµi mßn cµng t¨ng lªn, bÒ mÆt kim lo¹i b¸nh xe bÞ ph¸ huû cµng khèc liÖt do mµi mßn c¬ giíi. §ång thêi do ma s¸t b¸nh xe vµ ®­êng ray, gi÷a b¸nh xe vµ guèc h·m lín lµm t¨ng nhanh nhiÖt ®é bÒ mÆt tiÕp xóc. D­íi t¸c dông cña nhiÖt ®é cao, cÊu tróc tinh thÓ cña líp bÒ mÆt kim lo¹i thay ®æi hoÆc biÕn d¹ng tr­ît, cÊu tróc tinh thÓ biÕn d¹ng tr­ît lµm thay ®æi c¬ tÝnh côc bé nªn kh¶ n¨ng chÞu mµi mßn thay ®æi. Nªn bÒ mÆt b¸nh xe chÞu ¶nh h­ëng mßn v× nhiÖt, hay bÞ biÕn d¹ng dÎo g©y nªn trãc bÒ mÆt b¸nh xe. MÆt kh¸c, víi nh÷ng b¸nh xe ®· qua hµn ®¾p gê b¸nh xe vµ tiÖn l¹i mÆt l¨n, nÕu trong qu¸ tr×nh hµn kh«ng chÊp hµnh tèt c¸c quy ®Þnh vÒ c«ng nghÖ hµn (kh«ng gia nhiÖt tr­íc khi hµn, sö dông chÕ ®é hµn kh«ng hîp lý, que hµn kh«ng ®óng tiªu chuÈn, qu¸ mÒm, hµn trong m«i tr­êng b¶o vÖ kÐm…), th× sÏ dÉn ®Õn mèi hµn chÊt l­îng kÐm, rç khÝ, rç xØ, tÝnh chÊt c¬ lý cña líp kim lo¹i bÒ mÆt b¸nh xe bÞ thay ®æi côc bé. Tõ ®ã ®é mßn gi÷a c¸c b¸nh xe sÏ kh«ng ®Òu vµ t¨ng nhanh, thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸ huû kim lo¹i g©y nªn trãc, nøt. §é mßn cña bé trôc b¸nh xe chÞu ¶nh h­ëng cña ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña ®Çu m¸y. §iÒu kiÖn lµm viÖc kÐm, ®­êng xÊu, låi lâm nhiÒu, b¸n kÝnh cong cña ®­êng nhá, thay ®æi h­íng quanh co sÏ lµm cho b¸nh xe mßn nhanh, tuæi thä bé trôc b¸nh gi¶m xuèng cµng nhanh. Ngoµi ra, ®é mßn cña bé trôc b¸nh cßn chÞu ¶nh h­ëng cña kÕt cÊu ®Çu m¸y. KÕt cÊu bÇu dÇu d¹ng thanh kÐo cã khíp quay cao su gi¶m chÊn cã ®é ®µn håi nhá, h¹n chÕ ®é dÞch chuyÓn ngang nhá, lùc t¸c ®éng lªn gê b¸nh xe lín. HÖ thèng lß xo ®¬n, ®é cøng cao, dao ®éng l¾c ngang ®Çu m¸y lín, biÕn thiªn biªn ®é dao ®éng lín lµm t¨ng xung lùc t¸c ®éng lªn trôc b¸nh xe khi ch¹y trªn ®­êng. T¶i träng thay ®æi t¸c dông lªn bé trôc rÊt lín lµm t¨ng ®é mµi mßn c¬ giíi cña b¸nh xe. Trong hÖ thèng truyÒn ®éng, c¸c ®éng c¬ ®iÖn kÐo ho¹t ®éng ®éc lËp dÔ ph¸t sinh hiÖn t­îng rÉy m¸y, b¸nh xe quay tr­ît trªn mÆt ®­êng ray g©y mßn mÆt l¨n còng nh­ gê b¸nh xe nhanh. 4.3.2.2.3. H­ háng b¹c treo ®éng c¬ ®iÖn kÐo B¹c treo ®éng c¬ ®iÖn kÐo cã d¹ng h×nh èng, cã vai chia lµm hai nöa trong qu¸ tr×nh lµm viÖc, mÆt ngoµi ®­îc l¾p cè ®Þnh b»ng then víi vá ®éng c¬ ®iÖn kÐo. MÆt trong lµ mét líp kim lo¹i chèng mßn (ba bit) tiÕp xóc víi cæ trôc b¸nh xe chÞu ma s¸t tr­ît. ë nöa b¹c trªn cã khoÐt thñng mét lç vu«ng dïng ®Ó luån bÊc dÇu ®­a dÇu ®Õn b«i tr¬n bÒ mÆt lµm viÖc, ë phÇn ®Çu cña b¹c còng ®¾p mét líp hîp kim chèng mßn ®Ó h¹n chÕ dao ®éng däc. Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc b¹c treo ®éng c¬ bÞ mßn, c«n, « van, qu¸ h¹n ®é hoÆc bÞ trãc c¶ líp kim lo¹i mßn ë mÆt ®Çu vµ mÆt trô cña b¹c. 4.3.2.2.4. H­ háng b¸nh r¨ng bÞ ®éng B¸nh r¨ng bÞ ®éng lµ mét b¸nh r¨ng h×nh trô, ®­îc l¾p cã ®é d«i lín trªn trôc b¸nh xe. Tû sè truyÒn gi÷a b¸nh r¨ng chñ ®éng ®Çu trôc ®éng c¬ ®iÖn kÐo vµ b¸nh r¨ng bÞ ®éng trªn trôc b¸nh xe lµ:16/17. Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc cña ®Çu m¸y b¸nh r¨ng cã thÓ bÞ g·y, nøt, vì, mÎ, trãc bÒ mÆt r¨ng, mßn bÒ mÆt lµm viÖc cña r¨ng… 4.3.2.3. Quy tr×nh c«ng nghÖ söa ch÷a bé trôc b¸nh 4.3.2.3.1. Quy tr×nh c«ng nghÖ Quy tr×nh c«ng nghÖ söa ch÷a bé trôc b¸nh ®­îc lËp ra tõ b­íc ®Çu tiªn lµ cÈu bé trôc b¸nh vµo khu vùc söa ch÷a, cho ®Õn b­íc c«ng nghÖ cuèi cïng lµ cÈu bé trôc ra khu vùc tæng l¾p gi¸ chuyÓn, ®Ó s½n sµng l¾p r¸p. Trong qu¸ tr×nh kiÓm tra, söa ch÷a bé trôc b¸nh, cã thÓ cÇn ph¶i gi¶i thÓ bé trôc b¸nh ®Ó thay nh÷ng bé phËn bÞ h­ háng, nh­ng còng cã thÓ chØ ph¶i ®­a trôc b¸nh lªn tiÖn l¹i mÆt l¨n lµ hoµn thµnh qu¸ tr×nh söa ch÷a. D­íi ®©y lµ quy tr×nh c«ng nghÖ söa ch÷a bé trôc b¸nh mét c¸ch hoµn chØnh. Quy tr×nh söa ch÷a bé trôc b¸nh xe CÈu b¸nh xe vµo khu vùc söa ch÷a KiÓm tra bé trôc b¸nh (th©n trôc, mÆt l¨n, vµnh b¸nh…) Lo¹i bá H­ háng nhÑ (trong h¹n ®é söa ch÷a) H­ háng nÆng Hµn ®¾p gê b¸nh Gi¶i thÓ c¸c bé phËn Thay míi trôc, b¸nh xe hoÆc b¸nh r¨ng truyÒn ®éng TiÖn l¹i frofin mÆt l¨n vµ gê b¸nh L¾p ghÐp trôc b¸nh L¨n Ðp cæ trôc KiÓm tra §¹t yªu cÇu Kh«ng ®¹t yªu cÇu NghiÖm thu CÈu ra khu vùc l¾p r¸p, s½n sµng l¾p r¸p 4.3.2.3.2. KiÓm tra bé trôc b¸nh */ C¬ së lÝ thuyÕt cho b­íc kiÓm tra bé trôc b¸nh B­íc ®Çu tiªn trong qu¸ tr×nh söa ch÷a lµ kiÓm tra bé trôc ®Ó chÈn ®o¸n nh÷ng h­ háng cã thÓ cã, tõ ®ã cã thÓ ®­a ra ph­¬ng ¸n söa ch÷a thÝch hîp nhÊt (cã cÇn thiÕt ph¶i gi¶i thÓ toµn bé bé trôc b¸nh ra hay kh«ng?). §èi víi mçi ph­¬ng ¸n th× ta cã quy tr×nh söa ch÷a kh¸c nhau. Nh÷ng ph­¬ng ph¸p kiÓm tra h­ háng cña bé trôc b¸nh ®· ®­îc em ®Ò cËp ë phÇn [4.3.2.1]. C¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm tra, cã thÓ ph©n lo¹i c¸c trôc b¸nh bÞ h­ háng lµm 3 møc ®é cÇn söa ch÷a kh¸c nhau nh­ sau: 1. Møc 1: C¸c trôc b¸nh xe cÇn gi¶i thÓ ®Ó söa ch÷a a. Gi¶i thÓ bé trôc b¸nh xe ®Ó lo¹i bá c¸c chi tiÕt bÞ h­ háng nh­ sau: - Cã vÕt nøt ngang ë bÊt kú vÞ trÝ nµo. - Cã vÕt nøt däc v­ît qu¸ møc cho phÐp cña quy tr×nh söa ch÷a. - HÕt kÝch th­íc sö dông hoÆc cßn l­îng dù tr÷, nh­ng sau söa ch÷a h¹n ®é ®ã kh«ng thÓ vËn hµnh ®Õn lÇn söa ch÷a kÕ tiÕp. - BÞ c¸c h­ háng côc bé nghiªm träng, kh«ng ®ñ kÝch th­íc söa ch÷a nh­ cµo x­íc s©u ngâng trôc, th©n gi÷a trôc, b¸nh r¨ng bÞ mÎ, vì, v.v… b. Gi¶i thÓ bé trôc b¸nh xe ®Ó söa ch÷a ®èi víi c¸c chi tiÕt: - Trôc b¸nh bÞ cong, cho phÐp uèn, n¾n l¹i, sau ®ã kiÓm tra ®¹t yªu cÇu th× cho phÐp h¹ cèt trôc. - Lç moay¬ b¸nh xe bÞ xoay láng, cho phÐp hµn ®¾p vµ gia c«ng l¹i lç moay¬. - C¸c vÞ trÝ bÖ b¸nh (vai trôc) cña trôc kh«ng ®¶m b¶o kÝch th­íc ®Ó ®ñ ®é d«i quy ®Þnh (sau nhiÒu lÇn Ðp th¸o vµ l¾p) th× cho phÐp gia c«ng h¹ cèt theo quy tr×nh söa ch÷a mµ nhµ chÕ t¹o cho phÐp. c. Gi¶i thÓ bé trôc b¸nh xe ®Ó thay lÉn hoÆc thay míi: - §èi víi b¸nh xe h­ háng cho phÐp thay thÕ lÉn b¸nh xe kh¸c t­¬ng ®­¬ng - C¸c b¸nh xe hÕt h¹n ®é sö dông th× cÇn ph¶i thay míi. - Trôc b¸nh xe h­ háng nÆng hoÆc söa ch÷a nhiÒu lÇn kh«ng thÓ h¹ cèt ®­îc. - C¸c h­ háng cña b¸nh r¨ng cÇn thay thÕ b¸nh r¨ng kh¸c. 2. Møc 2: C¸c trôc b¸nh xe bÞ mßn gê cÇn hµn ®¾p §èi víi c¸c trôc b¸nh xe cã gê bÞ mßn nhiÒu h¬n mÆt l¨n, th× ph¶i ®­a c¸c trôc b¸nh nµy vµo vÞ trÝ hµn ®¾p gê b¸nh nh»m tËn dông l­îng dù tr÷ hao mßn cña mÆt l¨n b¸nh xe. Sau khi hµn ®¾p, ta tiÕn hµnh tiÖn l¹i mÆt l¨n theo ®óng biªn d¹ng mÆt l¨n míi. 3. Møc 3: C¸c trôc b¸nh bÞ hao mßn b×nh th­êng §èi víi c¸c trôc b¸nh xe kh«ng bÞ h­ háng g× ë trôc, vµ gê b¸nh xe chØ bÞ hao mßn Ýt hoÆc d­íi møc t­¬ng quan quy ®Þnh, th× chØ cÇn tiÕn hµnh kiÓm tra ®é cong trôc, sau ®ã lµ tiÖn mÆt l¨n b¸nh xe. */ Nh÷ng quy ®Þnh vÒ kiÓm tra bé trôc cña ®Çu m¸y §æi míi Theo tµi liÖu tham kh¶o [5], cã mét sè l­u ý vÒ h¹n ®é cña bé trôc b¸nh nh­ sau: 1. §èi víi b¸nh xe KiÓm tra gê lîi b¸nh xe, ®o b»ng th­íc chuyªn dïng, t¹i vÞ trÝ c¸ch ®Ønh lîi b¸nh xe 17 mm ph¶i lín h¬n 18 mm vµ nhá h¬n 30 mm. Khi chiÒu cao cña vÕt mßn th¼ng ®øng cña gê b¸nh xe qu¸ 22 mm, ®Çu m¸y kh«ng ®­îc phÐp vËn dông. NÕu lîi b¸nh xe bÞ ®ïn kim lo¹i thµnh gê ph¶i söa ch÷a hîp c¸ch. §o kiÓm tra bÒ réng ®ai b¸nh xe 135 mm, giang c¸ch 2 m¸ trong m©m b¸nh 925 mm. Sai lÖch vÒ giang c¸ch cña mçi cÆp b¸nh xe trªn 4 vÞ trÝ 0o, 90o, 180o, 270o kh«ng ®­îc lín h¬n 1 mm. KiÓm tra mÆt l¨n b¸nh xe b»ng d­ìng chuyªn dïng. NÕu mÆt l¨n bÞ mßn lâm qu¸ 5,5 mm, nh÷ng vÕt dËp bãc dµi h¬n 30 mm, s©u qu¸ 1 mm th× ph¶i tiÖn l¹i b¸nh xe. Chªnh lÖch ®­êng kÝnh mÆt l¨n gi÷a c¸c cÆp b¸nh xe cña cïng mét gi¸ chuyÓn kh«ng qu¸ 1,5 mm. Chªnh lÖch ®­êng kÝnh mÆt l¨n gi÷a c¸c cÆp b¸nh xe gi÷a hai gi¸ chuyÓn kh«ng qu¸ 3,5 mm. 2. §èi víi b¸nh r¨ng truyÒn ®éng KiÓm tra tr¹ng th¸i b¸nh r¨ng truyÒn ®éng trªn trôc, nÕu cã hiÖn t­îng h­ háng, trãc mÎ… ph¶i t×m nguyªn nh©n vµ söa ch÷a, kh¾c phôc. Cho phÐp sö dông l¹i nh÷ng b¸nh r¨ng cã mÆt r¨ng bÞ bong nhÑ côc bé, nh­ng trªn mçi r¨ng kh«ng ®­îc nhiÒu h¬n 3 chç, diÖn tÝch bong mçi chç kh«ng qu¸ 30 mm, ®é s©u kh«ng qu¸ 0,6 mm. MÆt r¨ng bÞ ¨n mßn diÖn tÝch kh«ng qu¸ 30% cña mÆt r¨ng ®ã. Kh«ng ®­îc sö dông l¹i nh÷ng b¸nh r¨ng cã vÕt nøt hoÆc b¸nh r¨ng cã 3 r¨ng liªn tiÕp c¹nh nhau bÞ mÎ. 3. §èi víi trôc b¸nh vµ c¸c bé phËn trªn trôc KiÓm tra c¸c thiÕt bÞ treo ®éng c¬ ®iÖn kÐo ph¶i hoµn chØnh, ch¾c ch¾n, xem xÐt mÆt trong b¹c treo nÕu cã hiÖn t­îng mßn rç ph¶i söa ch÷a hîp c¸ch. KiÓm tra ®­êng kÝnh trôc t¹i vÞ trÝ l¾p b¹c treo ®éng c¬ ®iÖn kÐo, nÕu bÞ x©y s¸t hoÆc «van qu¸ h¹n ®é ph¶i tiÖn l¹i bÒ mÆt trôc. KiÓm tra tr¹ng th¸i dÉn dÇu b«i tr¬n b¹c trôc ®éng c¬ ®iÖn kÐo. Xem xÐt bªn trong b¹c nÕu cã hiÖn t­îng mßn rç ph¶i söa ch÷a hîp c¸ch. KiÓm tra tr¹ng th¸i æ bi ®Çu trôc b¸nh xe, nÕu cã hiÖn t­îng kh¸c th­êng ph¶i th¸o ra kiÓm tra, söa ch÷a hoÆc thay æ bi míi. 4.3.2.3.3. Gi¶i thÓ bé trôc b¸nh §èi víi c¸c bé trôc b¸nh xe bÞ h­ háng nÆng, yªu cÇu cÇn ph¶i gi¶i thÓ ®Ó thay thÕ c¸c bé phËn, th× th­êng ®­îc gi¶i thÓ b»ng ph­¬ng ph¸p Ðp nguéi trªn m¸y Ðp thuû lùc chuyªn dïng. a./ Quy tr×nh c«ng nghÖ gi¶i thÓ bé trôc b¸nh CÈu bé trôc b¸nh lªn m¸y Ðp §Þnh vÞ bé trôc b¸nh Ghi nhËn ¸p lùc th¸o Ðp cùc ®¹i Ðp th¸o b¸nh r¨ng §æi bÖ ®ì (®óng cì bÖ vai b¸nh r¨ng) Ðp th¸o b¸nh xe bªn phÝa cã b¸nh r¨ng VÖ sinh bÒ mÆt vai trôc Ðp th¸o b¸nh xe cßn l¹i b./ ThiÕt bÞ Ðp trôc b¸nh xe Sau ®©y, em xin giíi thiÖu s¬ ®å cÊu t¹o vµ nguyªn lý lµm viÖc cña m¸y Ðp thuû lùc, dïng trong viÖc gi¶i thÓ bé trôc b¸nh. Nguyªn lý lµm viÖc cña m¸y Ðp thuû lùc lo¹i Nordberg Coelme nh­ sau: */ CÊu t¹o M¸y Ðp thuû lùc Nordgerg Coelme 1.Thïng dÇu thuû lùc (480 l) 2.èng hót dÇu 3.èng håi ¸p 4.§éng c¬ ®iÖn 5.B¬m thuû lùc thÊp ¸p 6.B¬m thuû lùc cao ¸p 7.èng cÊp dÇu (thÓ tÝch) 8.èng cÊp dÇu (¸p lùc) 9.Van mét chiÒu 10.Van ®iÒu khiÓn 11.Buång Ðp 12.Xylanh buång Ðp 13.Lß xo håi vÞ 14.Piston Ðp 15.N¾p xylanh 16.èng cÊp dÇu ®Õn xylanh */ Nh÷ng bé phËn c¬ b¶n cña m¸y Ðp PhÇn ®éng lùc: gåm ®éng c¬ ®iÖn (4), dÉn ®éng 2 b¬m thuû lùc (5) vµ (6) cïng quay víi tèc ®é 970 vßng/phót. PhÇn ¸p lùc: gåm 2 b¬m thuû lùc (5) vµ (6), cïng hót dÇu tõ thïng chøa (1) ®­a lªn buång Ðp (11). B¬m thÊp ¸p (5) lµ lo¹i b¬m r«to lÖch t©m mét tÇng, cã ¸p lùc tèi ®a lµ 250 kG/cm2. C«ng dông cña nã lµ ®Ó cÊp nhanh vµ ®ñ dung l­îng dÇu thuû lùc. B¬m cao ¸p (6) lµ lo¹i b¬m r«to lÖch t©m hai tÇng nèi tiÕp, ¸p lùc tèi ®a cã thÓ ®¹t tíi 400 kG/cm2. Trªn ®­êng èng ra ®Ó cÊp cho èng (8) cã van khèng chÕ ¸p lùc nÐn max t¸c dông lªn piston (14). PhÇn ®iÒu khiÓn: gåm van ®iÒu khiÓn (10), cã nguyªn lý nh­ mét van ba ng¶. Ng­êi sö dông ®iÒu khiÓn m¸y Ðp b»ng c¸ch ®ãng më ®­êng dÇu thuû lùc trong van (10). NÕu van më, lµ më ®­êng dÉn dÇu vµo buång Ðp (11) vµ ®ãng ®­êng x¶ vÒ thïng. NÕu van ®ãng, lµ x¶ dÇu tõ buång Ðp (11) vµ èng dÉn (8) vÒ thïng chøa. PhÇn côm Ðp: gåm piston Ðp (14) ®Æt trong xylanh (12). Gi÷a piston Ðp vµ ®¸y xylanh cã lß xo håi vÞ (13) ®Ó ®Èy piston vÒ vÞ trÝ ®Çu hµnh tr×nh Ðp. */ Nguyªn lý lµm viÖc §éng c¬ (4) quay, dÉn ®éng b¬m thuû lùc (5) vµ (6) quay theo, hót dÇu tõ thïng dÇu (1) ®­a vµo èng cÊp dÇu (8), qua van ®iÒu khiÓn (10), vµo buång Ðp (11), t¸c dông lªn ®Õ piston Ðp (14), Ðp trôc b¸nh ra khái b¸nh xe. Khi van ®iÒu khiÓn (10) më, c¶ hai nguån dÇu ®­îc n¹p vµo buång Ðp (11), cßn khi van (10) ®ãng, dÇu sÏ ®­îc x¶ vÒ thïng chøa (1). Khi ¸p lùc dÇu trong buång Ðp (11) t¨ng lªn kho¶ng 120 kG/cm2 th× ¸p lùc èng (8) ®ñ m¹nh, sÏ ®ãng van mét chiÒu (9). B¬m thÊp ¸p (5) vÉn n©ng ¸p lùc sau van mét chiÒu (9) ®Õn trÞ sè ¸p lùc kho¶ng 150 kG/cm2 th× sÏ g©y tÝn hiÖu lµm b¬m thÊp ¸p (5) më van an toµn d­íi ®Õ b¬m ®Ó x¶ dÇu trùc tiÕp vÒ thïng (1). Lóc nµy c«ng suÊt cña ®éng c¬ ®iÖn (4) tËp trung cho b¬m cao ¸p (6) ®Ó n©ng cao ¸p lùc Ðp. NÕu ¸p lùc trong èng (8) d­íi 100 kG/cm2 th× lß xo håi vÞ an toµn ®ãng cöa x¶ ë b¬m (5), b¬m thÊp ¸p (5) lµm viÖc trë l¹i vµ cïng tham gia cÊp dÇu cho van ®iÒu khiÓn (10). c./ C¸c yªu cÇu khi Ðp th¸o bé trôc b¸nh - ViÖc g¸ trôc b¸nh xe ®Ó th¸o Ðp ph¶i ®¶m b¶o ®­êng t©m trôc b¸nh ph¶i trïng t©m piston Ðp. - MÆt ph¼ng piston Ðp ph¶i ¸p s¸t toµn bé diÖn tÝch ®Çu trôc ®­îc Ðp. - BÖ ®ì b¸nh xe hoÆc b¸nh r¨ng khi Ðp th¸o ph¶i cøng v÷ng vµ gi÷ cho b¸nh xe (hoÆc b¸nh r¨ng) vu«ng gãc víi ®­êng t©m piston Ðp trong suèt qu¸ tr×nh Ðp. - TrÞ sè lùc Ðp th¸o t¨ng tõ tõ vµ ®¹t gi¸ trÞ cùc ®¹i b»ng kho¶ng 115% gi¸ trÞ lùc Ðp l¾p dõng cuèi hµnh tr×nh (®Ó cã thÓ th¾ng ma s¸t nghØ cña hai bÒ mÆt bã chÆt, ®ang ®øng yªn). Khi b¾t ®Çu cã dÞch chuyÓn gi÷a trôc b¸nh víi b¸nh xe th× lùc Ðp gi¶m 40% vµ gi÷ trong suèt 2/3 hµnh tr×nh Ðp th¸o, khi cßn kho¶ng 30% hµnh tr×nh th× lùc Ðp gi¶m h¼n. d./ Mét sè chó ý khi gi¶i thÓ bé trôc b¸nh - Trong tr­êng hîp chØ gi¶i thÓ hai b¸nh xe, th× Ðp th¸o b¸nh xe bªn phÝa cã b¸nh r¨ng tr­íc, sau ®ã míi Ðp th¸o b¸nh xe cßn l¹i. - Tr­êng hîp chØ gi¶i thÓ b¸nh r¨ng, th× ta th¸o Ðp b¸nh xe bªn phÝa cã b¸nh r¨ng, sau ®ã tiÕn hµnh ®æi cù ly trô di ®éng vµ ®æi bÖ ®ì ®óng cì bÖ vai b¸nh r¨ng ®Ó th¸o Ðp b¸nh r¨ng. - Tr­íc khi th¸o Ðp, cÇn lµm vÖ sinh bÒ mÆt vai trôc ®Ó tr¸nh c¸c t¹p chÊt c¬ häc nªm vµo bÒ mÆt th¸o Ðp, g©y bong trãc bÒ mÆt vai trôc. - Khi chím th¾ng lùc ma s¸t nghØ, cã tiÕng ®éng lín råi trôc míi chuyÓn ®éng. - Khi kÕt thóc qu¸ tr×nh th¸o Ðp, cÇn ghi l¹i lùc Ðp th¸o max, ®Ó cã c¬ së ®¸nh gi¸ ®é d«i vµ møc ®é san ph¼ng bÒ mÆt nhÊp nh«, gióp cho viÖc Ðp l¾p sau ®ã ®­îc tèt. 4.3.2.3.4. L¾p ghÐp bé trôc b¸nh Sau khi gi¶i thÓ bé trôc b¸nh ®Ó thay thÕ hoÆc söa ch÷a mét bé phËn nµo ®ã, ng­êi ta cÇn tiÕn hµnh l¾p ghÐp bé trôc b¸nh. Trong thùc tÕ, cã 3 ph­¬ng ph¸p ®Ó l¾p b¸nh xe vµo trôc, ®ã lµ c¸c ph­¬ng ph¸p l¾p nguéi, l¾p nãng vµ l¾p l¹nh. D­íi ®©y em xin ®i vµo tõng ph­¬ng ph¸p cô thÓ. 4.3.2.3.4.1. Ph­¬ng ph¸p l¾p nguéi a./ C¬ së lý thuyÕt §èi víi ph­¬ng ph¸p l¾p nguéi, ta cÇn tiÕn hµnh tÝnh to¸n c¸c th«ng sè ®é d«i cña mèi ghÐp vµ lùc Ðp cña m¸y Ðp. - §é d«i cña mèi ghÐp §Ó ®¶m b¶o mèi ghÐp ®­îc æn ®Þnh, ch¾c ch¾n trong qu¸ tr×nh ®Çu m¸y vËn dông trªn ®­êng, th× b¶n th©n mèi ghÐp ph¶i cã mét ®é d«i nhÊt ®Þnh. §é d«i nµy ph¶i ®¶m b¶o ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu sau: + §¶m b¶o ®é bÒn chÆt cho mèi ghÐp. + §¶m b¶o øng suÊt do mèi ghÐp g©y nªn trong moay¬ kh«ng v­ît qu¸ øng suÊt cho phÐp. Thùc tÕ, ®é d«i cña mèi ghÐp ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc kinh nghiÖm sau (c«ng thøc cña Liªn X«, theo tµi liÖu tham kh¶o [1] ): = 0,001.(d + 12.5) , (mm) trong ®ã d lµ ®­êng kÝnh bÖ l¾p b¸nh cña trôc xe, mm. - Lùc Ðp Khi lùc Ðp nhá h¬n trÞ sè nhá nhÊt theo quy ®Þnh, th× ®é bÒn cña mèi ghÐp sÏ kh«ng ®­îc ®¶m b¶o. Nh­ng ng­îc l¹i, nÕu lùc Ðp qu¸ lín th× b¸nh xe cã thÓ bÞ r¹n nøt, g©y h­ háng trong qu¸ tr×nh vËn dông. V× vËy trong suèt qu¸ tr×nh Ðp, ph¶i khèng chÕ lùc Ðp ë mét trÞ sè hîp lý. §èi víi trôc xe cña ®Çu m¸y §æi míi, trÞ sè lùc Ðp cã thÓ x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau (theo tµi liÖu tham kh¶o [2] ): P = (d12 – d2 2), (KN) trong ®ã: E - moduyn ®µn håi cña vËt liÖu trôc xe, KN/mm2. - ®é d«i cña mèi ghÐp, mm. d2 - ®­êng kÝnh bÖ l¾p b¸nh, mm. d1 - ®­êng kÝnh lç moay¬ b¸nh xe, mm. b./ Quy tr×nh c«ng nghÖ Ðp b¸nh xe vµo trôc Sau khi ®· tÝnh to¸n ®é d«i cña mèi ghÐp vµ lùc Ðp hîp lý, ta tiÕn hµnh Ðp b¸nh xe vµo trôc. Quy tr×nh Ðp b¸nh xe vµ trôc ®­îc thÓ hiÖn theo s¬ ®å d­íi ®©y. Quy tr×nh c«ng nghÖ Ðp b¸nh xe vµo trôc Lùa chän nh÷ng cÆp b¸nh vµ trôc xe theo trÞ sè ®é d«i ChuÈn bÞ bÒ mÆt tiÕp xóc cña trôc vµ b¸nh xe Xö lý l¹i trôc vµ b¸nh xe CÈu trôc vµ b¸nh xe lªn m¸y Ðp chuyªn dïng §Þnh vÞ vµ gi÷ chÆt bé trôc b¸nh Ðp b¸nh xe ra khái trôc TiÕn hµnh Ðp trôc vµo b¸nh xe Theo dâi biÓu ®å lùc Ðp §¹t yªu cÇu Kh«ng ®¹t yªu cÇu Lo¹i bá NghiÖm thu, cÈu ra khu vùc l¾p r¸p c./ KiÓm tra chÊt l­îng mèi ghÐp §Ó ®¸nh gi¸ chÊt l­îng cña mèi ghÐp, ng­êi ta dùa vµo 3 yÕu tè sau ®©y: YÕu tè thø nhÊt lµ tr¹ng th¸i cña bÒ mÆt l¾p ghÐp. NÕu bÒ mÆt l¾p ghÐp gi÷a trôc vµ moay¬ kh«ng tèt, sÏ lµm cho ®é d«i quy ®Þnh kh«ng ®­îc ®¶m b¶o, mÆt kh¸c cßn cã thÓ dÉn ®Õn biÕn d¹ng dÎo bÒ mÆt trôc, lµm cho mèi ghÐp bÞ láng. V× vËy cÇn ph¶i ®¶m b¶o ®é bãng cña bÒ mÆt tiÕp xóc. YÕu tè thø hai lµ lùc Ðp kÕt thóc. Lùc Ðp kÕt thóc ph¶n ¸nh tr¹ng th¸i øng suÊt ®µn håi cña b¸nh xe khi Ðp vµo trôc. Gi¸ trÞ cña lùc Ðp kÕt thóc trong kho¶ng (90 ¸ 100)% lùc Ðp tèi ®a, th­êng lµ trong kho¶ng (90 ¸ 130) tÊn. YÕu tè thø ba lµ diÖn tÝch tiÕp xóc. §é bÒn cña mèi ghÐp ®­îc quyÕt ®Þnh chñ yÕu bëi diÖn tÝch tiÕp xóc gi÷a trôc b¸nh vµ moay¬ b¸nh xe. Tuy nhiªn, sau khi Ðp b¸nh xe vµo trôc th× kh«ng thÓ kiÓm tra diÖn tÝch tiÕp xóc gi÷a trôc b¸nh vµ moay¬ b¸nh xe. Trong thùc tÕ, ®Ó kiÓm tra chÊt l­îng cña mèi ghÐp, ng­êi ta c¨n cø vµo biÓu ®å lùc Ðp, ®­îc ghi l¹i liªn tôc b»ng m¸y ghi tù ®éng. D­íi ®©y lµ c¸c ®å thÞ biÓu diÔn ®Æc tÝnh cña mèi ghÐp trôc vµ b¸nh xe, qua c¸c ®å thÞ nµy ta x¸c ®Þnh ®­îc chÊt l­îng cña mèi ghÐp. TT §Æc tÝnh thay ®æi h×nh d¸ng thùc tÕ cña biÓu ®å so víi lý thuyÕt Nguyªn nh©n thay ®æi §¸nh gi¸ chÊt l­îng mèi ghÐp 1 Trªn bÒ mÆt l¾p ghÐp b¸nh xe hoÆc trôc tån t¹i nh÷ng gîn sãng nhá Liªn kÕt bÞ lo¹i bá 2 §ãng ®­êng cÊp dÇu vµo xilanh Ðp chËm khi kÕt thóc qu¸ tr×nh Ðp Liªn kÕt tèt. TrÞ sè ¸p lùc P3 x¸c ®Þnh t¹i ®iÓm trªn ®­êng cong tr­íc khi cã sù nh¶y vät 3 §é c«n trªn bÖ l¾p b¸nh kh«ng ®óng hoÆc c¹nh v¸t moay¬ cña b¸nh xe kh«ng ®óng Liªn kÕt bÞ lo¹i bá 4 Lâm trªn ®­êng nÐn Ðp §é c«n cïng chiÒu hoÆc lâm trªn bÒ mÆt l¾p Ðp cña trôc vµ b¸nh xe Liªn kÕt bÞ lo¹i bá 5 BÞ lâm trªn bÒ mÆt l¾p Ðp phÝa ngoµi moay¬ hoÆc phÝa trong bÖ l¾p b¸nh cña trôc Liªn kÕt bÞ lo¹i bá nÕu chiÒu dµi mèi ghÐp nhá h¬n cho phÐp 6 BÞ lâm trªn bÒ mÆt l¾p ghÐp phÝa ngoµi moay¬ hoÆc phÝa trong bÖ b¸nh cña trôc Liªn kÕt bÞ lo¹i bá nÕu chiÒu dµi mèi ghÐp nhá h¬n cho phÐp 4.3.2.3.4.2. Ph­¬ng ph¸p l¾p nãng Trong ph­¬ng ph¸p l¾p nguéi ë trªn, lùc Ðp cã thÓ lµm ph¸ ho¹i bÒ mÆt tiÕp xóc cña b¸nh vµ trôc, lµm gi¶m ®é bÒn mèi ghÐp. Ph­¬ng ph¸p l¾p nãng cã thÓ kh¾c phôc ®­îc nh­îc ®iÓm trªn. a./ C¬ së lý thuyÕt §Ó l¾p b¸nh xe theo ph­¬ng ph¸p l¾p nãng, ph¶i gia nhiÖt ®Òu cho b¸nh xe ®Õn nhiÖt ®é cho phÐp l¾p ghÐp T1. NhiÖt ®é nµy ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau (theo tµi liÖu tham kh¶o [2] ): T1 = + T0 , ( oC). trong ®ã - ®é d«i cña mèi ghÐp, mm. - khe hë cña mèi ghÐp, mm. - hÖ sè gi·n në nhiÖt cña vËt liÖu chÕ t¹o trôc vµ b¸nh xe. d1 - ®­êng kÝnh lç moay¬ b¸nh xe, mm. T0 - nhiÖt ®é m«i tr­êng khi l¾p ghÐp, oC. Trong thùc tÕ, ®Ó ®¹t ®­îc ®é d«i l¾p ghÐp cÇn thiÕt, th× nhiÖt ®é ®èt nãng ®­îc lùa chän trong kho¶ng lµ T1 = (180 ¸ 250) oC. §é d«i cña mèi ghÐp x¸c ®Þnh theo c«ng thøc (theo tµi liÖu tham kh¶o [2] ): = , (mm). trong ®ã d lµ ®­êng kÝnh danh nghÜa cña mèi ghÐp, mm. b./ Quy tr×nh c«ng nghÖ l¾p nãng bé trôc b¸nh Quy tr×nh c«ng nghÖ l¾p nãng bé trôc b¸nh Lùa chän nh÷ng cÆp b¸nh xe vµ trôc theo ®é d«i Lùa chän l¹i trôc vµ b¸nh xe phï hîp ChuÈn bÞ bÒ mÆt l¾p ghÐp trªn trôc vµ b¸nh xe §Þnh vÞ vµ gi÷ chÆt trôc xe Gia nhiÖt cho b¸nh xe Ðp b¸nh xe ra khái trôc TiÕn hµnh l¾p nãng lÇn l­ît tõng b¸nh xe vµo trôc KiÓm tra ®é bÒn mèi ghÐp §¹t yªu cÇu Kh«ng ®¹t yªu cÇu Lo¹i bá NghiÖm thu, cÈu ra khu vùc l¾p r¸p c./ ¦u nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p l¾p nãng so víi l¾p nguéi - ¦u ®iÓm Trong qu¸ tr×nh l¾p ghÐp, kh«ng g©y h­ háng bÒ mÆt tiÕp xóc gi÷a b¸nh xe vµ trôc. §é d«i cña mèi ghÐp yªu cÇu nhá h¬n so víi ph­¬ng ph¸p l¾p nguéi, do ®ã gi¶m ®­îc øng suÊt tËp trung t¹i bé phËn moay¬ vµ bÖ b¸nh. Søc bÒn cña mèi ghÐp b»ng ph­¬ng ph¸p l¾p nãng tèt h¬n, c­êng ®é chèng mái t¨ng (1,5 ¸ 2) lÇn. Qu¸ tr×nh c«ng nghÖ l¾p r¸p ®¬n gi¶n, tÝnh kinh tÕ cao (do Ýt h­ háng, Ýt khi ph¶i lµm l¹i). - Nh­îc ®iÓm Trong qu¸ tr×nh nung nãng, b¸nh xe cã thÓ bÞ biÕn d¹ng kh«ng ®Òu, g©y ra øng lùc côc bé trong b¸nh xe. T¨ng chi phÝ l¾p ghÐp b¸nh xe víi trôc. Kh«ng cã ph­¬ng ph¸p kiÓm tra ®é tin cËy cña mèi ghÐp gi÷a trôc vµ b¸nh xe mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Qu¸ tr×nh gi¶i thÓ bé trôc b¸nh khi söa ch÷a rÊt phøc t¹p. 4.3.2.3.4.3. Ph­¬ng ph¸p l¾p l¹nh Néi dung chñ yÕu cña ph­¬ng ph¸p l¾p l¹nh lµ m¹ bÖ l¾p b¸nh cña trôc b»ng mét líp kim lo¹i mÒm (KÏm hoÆc Niken), sau ®ã dïng dung dÞch Nit¬ l¹nh ®Ó lµm l¹nh phÇn bÖ b¸nh cña trôc trong kho¶ng thêi gian (8 ¸10) phót, sau ®ã ®em l¾p vµo b¸nh xe. Ph­¬ng ph¸p l¾p l¹nh cã kh¸ nhiÒu ­u ®iÓm so víi hai ph­¬ng ph¸p trªn, nh­ng do ch­a cã ®iÒu kiÖn quan s¸t quy tr×nh c«ng nghÖ thùc tÕ, cïng víi sù h¹n hÑp vÒ thêi gian, nªn em xin phÐp kh«ng ®i s©u vµo phÇn nµy. 4.3.2.3.5. L¨n Ðp cæ trôc b¸nh xe BiÖn ph¸p tèt nhÊt nh»m n©ng cao giíi h¹n bÒn mái cña bé trôc b¸nh xe lµ tiÕn hµnh l¨n Ðp c¸c phÇn trôc cã kh¶ n¨ng xuÊt hiÖn c¸c vÕt nøt do mái trong qu¸ tr×nh vËn dông. ViÖc l¨n Ðp kh«ng nh÷ng chØ tiÕn hµnh ®èi víi cæ trôc, mµ cßn ®­îc tiÕn hµnh c¶ ë nh÷ng bé phËn bÖ b¸nh. Khi ®­îc l¨n Ðp bÒ mÆt, th× trªn c¸c bÒ mÆt l¾p ghÐp sÏ cã sù ph©n bè l¹i øng suÊt. Do sù l¾p ghÐp, c¸c bÒ mÆt cña trôc xuÊt hiÖn øng suÊt nÐn, cßn bÒ mÆt sau khi l¨n Ðp xuÊt hiÖn øng suÊt kÐo, kÕt qu¶ lµm cho t×nh tr¹ng chÞu lùc tèt h¬n. Sù t¨ng tuæi thä cña trôc khi ®­îc l¨n Ðp ®­îc gi¶i thÝch b»ng sù ph©n bè l¹i c¸c h¹t tinh thÓ kim lo¹i theo bÒ mÆt cña chi tiÕt cã øng suÊt d­ trªn bÒ mÆt l¾p ghÐp, øng suÊt nµy chèng l¹i øng suÊt ph¸t sinh c¸c vÕt nøt do vËt liÖu bÞ mái trong qu¸ tr×nh vËn dông. Cßn ë cæ trôc b¸nh xe, nÕu ®­îc l¨n Ðp th× tuæi thä lµm viÖc t¨ng (30 ¸ 50)% so víi ch­a l¨n Ðp. Sau ®©y, em xin tr×nh bµy vÒ hÖ thèng l¨n Ðp. a./ S¬ ®å l¨n Ðp HÖ thèng l¨n Ðp trôc b¸nh xe th­êng dïng lo¹i 1 con l¨n, 2 con l¨n, 3 con l¨n hoÆc 4 con l¨n. Trong thùc tÕ, th­êng gÆp nhÊt lµ hÖ thèng 3 con l¨n, v× nã cã kh¶ n¨ng tù ®Þnh t©m, c¶ 3 con l¨n chÞu lùc b»ng nhau, khiÕn trôc b¸nh kh«ng bÞ uèn cong trong qu¸ tr×nh l¨n Ðp. S¬ ®å c¸c hÖ thèng con l¨n b./ Quy ph¹m l¨n Ðp trôc xe - Tèc ®é quay cña trôc b¸nh: tèc ®é quay cña trôc b¸nh phô thuéc chiÒu dµy cña líp biÕn cøng, th«ng th­êng trong qu¸ tr×nh l¨n Ðp trôc b¸nh th× tèc ®é lµ 140 vßng/phót. - L­îng ¨n vµo cña con l¨n: l­îng ¨n vµo cña con l¨n ®­îc quyÕt ®Þnh bëi kÝch th­íc con l¨n vµ ®é bãng yªu cÇu cña chi tiÕt. L­îng ¨n vµo cµng lín, th× chiÒu dµy líp thÐp ®­îc biÕn cøng cµng kh«ng ®Òu vµ ®é bãng cña bÒ mÆt ®­îc l¨n Ðp cµng nhá. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh l¨n Ðp, tèc ®é quay cña trôc b¸nh vµ l­îng ¨n vµo cña con l¨n ¶nh h­ëng lín tíi hiÖu suÊt lµm viÖc, v× vËy cÇn tËn dông tèc ®é quay cña trôc vµ l­îng ¨n vµo cña con l¨n, sao cho vÉn ®¶m b¶o chÊt l­îng l¨n Ðp. - ChÊt b«i tr¬n: chÊt b«i tr¬n cã ¶nh h­ëng tíi ®é bãng cña bÒ mÆt ®­îc l¨n Ðp. Th«ng th­êng, ng­êi ta dïng dÇu m¸y ®Ó b«i tr¬n. - Sè lÇn l¨n Ðp: nÕu l¨n Ðp nhiÒu lÇn, cã thÓ dÉn ®Õn biÕn cøng qu¸ ®é, lµm cho ®é cøng bÒ mÆt thÊp h¬n ®é cøng líp kim lo¹i n»m gÇn líp biÕn cøng. V× vËy kh«ng nªn l¨n Ðp qu¸ nhiÒu lÇn (theo tµi liÖu tham kh¶o [1], th× chØ nªn l¨n Ðp tíi lÇn thø 2 lµ cïng). - ¸p lùc l¨n Ðp: ®èi víi qu¸ tr×nh l¨n Ðp trôc b¸nh xe, nªn chän ¸p lùc l¨n Ðp kho¶ng (2 ¸ 3) tÊn, ¸p suÊt l¨n Ðp kh«ng v­ît qu¸ 400 kG/cm2. - KiÓm tra chÊt l­îng l¨n Ðp: vÊn ®Ò kiÓm tra chÊt l­îng l¨n Ðp trôc b¸nh xe gåm c¸c chØ tiªu sau ®©y: - TrÞ sè cña øng suÊt nÐn d­. - ChiÒu dµy ph©n bè cña øng suÊt d­. - §é cøng ®¹t ®­îc sau khi l¨n Ðp. - ChiÒu dµy cña líp thÐp biÕn cøng. 4.3.2.3.6. Hµn ®¾p gê b¸nh xe Trong qu¸ tr×nh vËn dông, th× h­ háng chñ yÕu nhÊt cña bé trôc b¸nh chÝnh lµ viÖc mÆt l¨n vµ gê b¸nh xe bÞ mßn. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn mµi mßn mÆt l¨n vµ gê b¸nh rÊt ®a d¹ng, nh­ do h·m, do rÉy m¸y, do b¸nh xe bÞ tr­ît trªn ®­êng… Nh­ng tùu chung l¹i, nÕu mÆt l¨n vµ gê b¸nh bÞ mßn qu¸ h¹n ®é cho phÐp th× cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng tai n¹n rÊt ®¸ng tiÕc (theo c¸c chuyªn gia ®Çu ngµnh, vô ®æ tµu ë L¨ng C« n¨m 2005 còng cã nguyªn‎ nh©n mét phÇn do mµi mßn mÆt l¨n vµ gê b¸nh xe). V× vËy, trong quy tr×nh söa ch÷a bé trôc b¸nh xe, cã mét phÇn rÊt ®¸ng ®­îc quan t©m, ®ã lµ hµn vµ tiÖn l¹i mÆt l¨n vµ gê b¸nh xe. Sau khi kiÓm tra, nÕu gê b¸nh xe bÞ mßn qu¸ h¹n ®é cho phÐp, th× ph¶i tiÕn hµnh hµn ®¾p gê b¸nh xe, sau ®ã míi tiÕn hµnh tiÖn l¹i mÆt l¨n vµ gê b¸nh xe theo frofin ban ®Çu. Trong thùc tÕ vËn dông trªn ®­êng s¾t ViÖt Nam, ®· cã nh÷ng nhµ m¸y nghiªn cøu vµ tiÕn hµnh hµn c¶ mÆt l¨n b¸nh xe. Tuy nhiªn, do ch­a trùc tiÕp quan s¸t, nghiªn cøu, nªn em chØ xin ®i vµo c«ng nghÖ hµn gê b¸nh xe. D­íi ®©y lµ quy tr×nh c«ng nghÖ hµn gê b¸nh xe. Gia c«ng l¹i gê b¸nh Kh«ng tèt Kh«ng tèt Gia c«ng l¹i gê b¸nh NghiÖm thu, cÈu trôc b¸nh ra, chê c«ng ®o¹n sau Tèt KiÓm tra chÊt l­îng hµn Gia nhiÖt vµ hµn mÆt l¨n b¸nh xe thø hai §æi chiÒu trôc b¸nh ®Ó hµn b¸nh xe cßn l¹i Tèt KiÓm tra khuyÕt tËt hµn TiÕn hµnh hµn mÆt l¨n b¸nh xe thø nhÊt §Þnh vÞ vµ gi÷ chÆt bé trôc b¸nh CÈu bé trôc b¸nh lªn m¸y hµn ChuÈn bÞ b¸nh xe (gia c«ng t¹i vÞ trÝ cã vÕt nøt trªn gê b¸nh) Gia nhiÖt cho bé phËn cÇn hµn M« h×nh mµi mßn mÆt l¨n vµ gê b¸nh xe M¸y hµn gê b¸nh xe Qu¸ tr×nh hµn b¸nh xe ®­îc thùc hiÖn trªn m¸y hµn rung. Sau ®©y em xin tr×nh bµy vÒ qu¸ tr×nh hµn b¸nh xe. Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh hµn rung lµ m¸y hµn trong qu¸ tr×nh hµn ®­îc rung víi tÇn sè (30¸100) lÇn/s vµ biªn ®é (1,5 ¸ 2) mm nhê bé rung, thùc hiÖn d­íi mét líp dung m«i b¶o vÖ hoÆc kh«ng cã líp b¶o vÖ. Tèc ®é ®­a d©y hµn khi hµn ®¾p: Vd = 0,1.; Trong ®ã U- ®iÖn ¸p (V); I - C­êng ®é dßng ®iÖn (A). Tèc ®é hµn ®¾p x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc: Vh = 0,785. ; Trong ®ã n - hÖ sè di chuyÓn d©y hµn, n = 0,8 ¸ 0,9; h - chiÒu dµy phÇn hµn ®¾p (mm); S - b­íc hµn ®¾p, S = (1,6 ¸ 2,2).d, (mm/vßng). a - hÖ sè tÝnh ®Õn ®é thay ®æi diÖn tÝch thùc tÕ tiÕt diÖn vËt liÖu hµn ®¾p; Th«ng th­êng th× Vh = (0,4 ¸ 0,8).Vd. Tèc ®é quay cña chi tiÕt khi hµn ®¾p: N=1000.; Trong ®ã D - ®­êng kÝnh bÒ mÆt chi tiÕt hµn ®¾p (cm2). Sau b­íc c«ng nghÖ hµn gê b¸nh xe, ta chuyÓn b¸nh xe sang vÞ trÝ tiÖn l¹i frofin mÆt l¨n vµ gê b¸nh xe. 4.3.2.3.7. TiÖn mÆt l¨n vµ gê b¸nh xe KiÓm tra ®é cong cña trôc b¸nh tr­íc khi tiÖn §Þnh vÞ vµ kÑp chÆt ChØnh cù ly mòi chèng t©m CÈu bé trôc lªn m¸y tiÖn TiÖn th« TiÖn b¸n tinh Kh«ng ®¹t yªu cÇu KiÓm tra trôc b¸nh §¹t yªu cÇu NghiÖm thu, cÈu ra vÞ trÝ tËp trung, chê c«ng ®o¹n sau Sau khi cÈu bé trôc b¸nh lªn bµn g¸ cña m¸y tiÖn, th× ph¶i tiÕn hµnh c«ng viÖc chØnh cù ly mòi chèng t©m t­¬ng quan víi chÊu kÑp, ®Ó khi ô ®éng Ðp kÑp chÆt trôc b¸nh xe kh«ng g©y h­ háng mòi chèng t©m. Gi÷a m©m kÑp vµ mòi chèng t©m cã thÓ ®iÒu chØnh kho¶ng c¸ch theo chiÒu däc trôc. Sau khi ®iÒu chØnh xong cù ly mòi chèng t©m, ta tiÕn hµnh ®Þnh vÞ vµ kÑp chÆt bé trôc b¸nh. Tr­íc khi tiÕn hµnh tiÖn mÆt l¨n, cÇn ph¶i kiÓm tra ®é cong trôc b¸nh tr­íc khi tiÖn, nÕu ®é cong cña trôc so víi ®­êng t©m cña nã kh«ng qu¸ 0,05 mm lµ ®¹t yªu cÇu, nÕu kh«ng th× ph¶i ®em n¾n th¼ng trôc sau ®ã míi cho phÐp tiÖn. M¸y tiÖn mÆt l¨n b¸nh xe Trong quy tr×nh tiÖn mÆt l¨n, ng­êi ta chia ra hai b­íc tiÖn lµ tiÖn th« vµ tiÖn b¸n tinh, víi c¸c chÕ ®é kh¸c nhau (d­íi ®©y em tham kh¶o chÕ ®é tiÖn th« vµ tiÖn b¸n tinh ¸p dông cho b¸nh xe ®Çu m¸y D13E, ®­îc ®Ò cËp trong tµi liÖu tham kh¶o [1] ). */ ChÕ ®é tiÖn th« - Dao tiÖn hîp kim cøng BK-8 hoÆc thÐp t­¬ng ®­¬ng. - Tèc ®é c¾t 11,5 vßng/phót. - §é s©u c¾t 3 - 4 mm. - L­îng ¨n dao 1,5 - 2 mm/vßng. - H­íng tiÕn dao tõ phÝa bÒ mÆt l¨n tiÕn vµo gê b¸nh xe. Chó ý lµ cÇn dõng b­íc tiÖn th« khi l­îng ¨n dao cßn (1 ¸ 1,5) mm theo kÝch th­íc söa ch÷a. Sau b­íc tiÖn th« cÇn ®¹t ®­îc nh÷ng yªu cÇu sau: - C¾t bá ®­îc líp kim lo¹i bÒ mÆt hµn ®¾p ®Ó kiÓm tra chÊt l­îng mèi hµn. - §Þnh d¹ng ®­îc biªn d¹ng mÆt l¨n vµ gê b¸nh xe theo d­ìng chÐp h×nh tù ®éng. - T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nh÷ng lÇn ¨n dao sau ®­îc nhanh chãng vµ kh«ng bÞ h­ háng dao tiÖn. */ ChÕ ®é tiÖn b¸n tinh - Dao tiÖn thÐp T5K10. - Tèc ®é c¾t 38 vßng/phót. - §é s©u c¾t 1 - 1,5 mm. - L­îng ¨n dao 0,4 mm/vßng. - H­íng tiÕn dao tõ phÝa bÒ mÆt l¨n tiÕn vµo gê b¸nh xe. Sau b­íc tiÖn b¸n tinh cÇn ®¹t ®­îc nh÷ng yªu cÇu sau: - Kho¶ng c¸ch chªnh lÖch gi÷a c¸c b¸nh xe trong giíi h¹n cho phÐp. - Biªn d¹ng frofin mÆt l¨n vµ gê b¸nh ®¹t yªu cÇu theo d­ìng chuÈn. B­íc cuèi cïng trong quy tr×nh tiÖn mÆt l¨n lµ c«ng ®o¹n kiÓm tra trôc b¸nh. Tr­íc khi th¸o trôc b¸nh xe xuèng khái m¸y tiÖn, cÇn ph¶i kiÓm tra l¹i c¸c kÝch th­íc vµ biªn d¹ng mÆt l¨n b¸nh xe, ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng yªu cÇu sau: - Giang c¸ch trong ph¶i ®óng quy tr×nh söa ch÷a 925. - Chªnh lÖch ®­êng kÝnh mÆt l¨n b¸nh xe trong mét bé trôc kh«ng qu¸ 1,5 mm, gi÷a hai cÆp b¸nh xe trong mét gi¸ chuyÓn kh«ng qu¸ 10 mm, gi÷a hai cÆp b¸nh xe trong hai gi¸ chuyÓn kh«ng lín h¬n 15 mm. - Biªn d¹ng mÆt l¨n vµ gê b¸nh ®óng d­ìng chuÈn. H×nh d¸ng frofin b¸nh xe vµ kÝch th­íc c¹nh v¸t ®­îc kiÓm tra theo d­ìng. Nh÷ng sai lÖch frofin ë chç hë cña d­ìng theo chiÒu cao cña gê 1 mm, theo bÒ mÆt gê, bÒ mÆt tiÕp xóc vµ giíi h¹n bªn trong 0,5 mm. - §é dµy gê b¸nh xe ®¶m b¶o ®óng quy ®Þnh cho phÐp. PhÇn kim lo¹i hµn ®¾p kh«ng bÞ rç khÝ hoÆc cã khuyÕt tËt kh¸c. 4.3.2.4. H¹n ®é cho phÐp sau khi söa ch÷a bé trôc b¸nh Sau b­íc söa ch÷a, cÇn kiÓm tra l¹i mét lÇn toµn bé nh÷ng kÝch th­íc c¬ b¶n vµ nh÷ng mèi l¾p ghÐp cña bé trôc b¸nh, nÕu ®¹t yªu cÇu míi cho phÐp ®­a ra khu vùc l¾p r¸p, nÕu kh«ng ®¹t yªu cÇu ph¶i ®­a vÒ söa ch÷a l¹i. Theo tµi liÖu tham kh¶o [5], nh÷ng bé trôc b¸nh sau khi söa ch÷a xong ph¶i ®¹t ®­îc nh÷ng kÝch th­íc c¬ b¶n sau ®©y míi ®­îc phÐp ®­a vµo vËn dông. B¶ng 4.1. H¹n ®é söa ch÷a bé trôc b¸nh KÝch th­íc H¹n ®é H¹n ®é nguyªn h×nh cho phÐp lo¹i bá (mm) (mm) (mm) * ChiÒu dµy lîi b¸nh xe ë 28 ¸ 30 18 ¸ 30 vÞ trÝ c¸ch ®Ønh lîi 17 mm * ChiÒu cao vÕt mßn 22 > 22  th¼ng ®øng * §é s©u mµi mßn lâm mÆt l¨n 7 > 7 cho phÐp * §é s©u vÕt bong trãc, mßn 0,7 > 0,7 vÑt cho phÐp 4.4. Quy tr×nh l¾p r¸p gi¸ chuyÓn h­íng 4.4.1. C«ng viÖc chuÈn bÞ tr­íc khi l¾p r¸p gi¸ chuyÓn h­íng §Ó b¾t ®Çu tiÕn hµnh l¾p r¸p côm chi tiÕt vµ l¾p r¸p tæng thµnh gi¸ chuyÓn h­íng, c¸c chi tiÕt d­íi ®©y ph¶i ®­îc söa ch÷a xong råi kiÓm tra l¹i, ®¹t tÊt c¶ c¸c yªu cÇu kü thuËt cña chi tiÕt míi cho phÐp ®­a vµo l¾p r¸p sö dông. - Khung gi¸ chuyÓn. - C¸c bÇu dÇu. - HÖ thèng thanh kÐo. - C¸c bé trôc b¸nh xe vµ vßng bi ®Çu trôc. - C¸c gi¶m chÊn thuû lùc, c¸c lß xo. - C¸c ®Öm cao su treo ®éng c¬ ®iÖn kÐo. - C¸c bé b¹c treo ®éng c¬ ®iÖn kÐo ph¶i ®­îc rµ tiÕp xóc tèt víi bÖ moay¬ trªn trôc b¸nh xe vµ ®¸nh dÊu c¸c vÞ trÝ l¾p r¸p. - C¸c bÇu dÇu vµ bÊc b«i tr¬n b¹c ®éng c¬ ®iÖn kÐo ®· ®­îc b¶o d­ìng söa ch÷a tèt, chän ®óng theo sè cña ®éng c¬ ®iÖn kÐo. - C¸c côm h·m, nåi h·m ®· ®­îc b¶o d­ìng. - C¸c bé vá hép gi¶m tèc cña bé b¸nh r¨ng ®éng c¬ ®iÖn kÐo vµ b¸nh xe cïng c¸c gio¨ng phít lµm kÝn tèt. - C¸c ®éng c¬ ®iÖn kÐo ®· ®­îc b¶o d­ìng, ch¹y thö vµ ®­îc nghiÖm thu tèt. - C¸c lo¹i bul«ng, ª cu, chèt chÎ, tÊm ®ì, n¾p Ðp, èng lãt… ®óng yªu cÇu kü thuËt. Ngoµi ra ph¶i chuÈn bÞ tèt c¸c trang thiÕt bÞ phôc vô viÖc n©ng cÈu, h¹ cÈu, gi¸ ®ì, gç kª, dông cô chuyªn dïng, dông cô cÇm tay, dÇu mì b«i tr¬n, giÎ lau s¹ch…. 4.4.2. L¾p r¸p gi¸ chuyÓn h­íng D19E 4.4.2.1. L¾p r¸p bÇu dÇu víi trôc b¸nh - Röa s¹ch cæ trôc, tÊm ch¾n bôi vµ c¸c chi tiÕt bÇu dÇu, trôc b¸nh xe. - KiÓm tra l¹i kÝch th­íc tÊm ch¾n bôi fmm, kÝch th­íc vßng phßng bôi f mm. - KiÓm tra l¹i kÝch th­íc cæ trôc f mm, kÝch th­íc vßng trong æ bi f mm, kÝch th­íc vßng ngoµi æ bi f mm, kÝch th­íc hép trôc f mm. - T¨ng nhiÖt ®Òu ®Æn tÊm ch¾n bôi ®Õn (160 ¸ 180)°C, råi gia nhiÖt l¾p vµo cæ trôc ®ång thêi dïng ¸o Ðp trong 10 gi©y råi th¶ ra (vßng phßng bôi ph¶i t× vai trôc). Tr­íc khi l¾p æ bi n¾p sau bÇu dÇu vµo vÞ trÝ sau trªn tÊm ch¾n bôi. - L¾p r¸p æ bi víi lùc Ðp lµ 80 Nm (quy tr×nh l¾p r¸p cã thÓ tham kh¶o “h­íng dÉn l¾p r¸p, th¸o dì vµ b¶o d­ìng hép trôc vµ æ bi l¨n h×nh trô SKFBC 2-0103”). - L¾p n¾p Ðp lªn ®Çu trôc vÆn chÆt 3 bul«ng M20 cña n¾p Ðp, lùc Ðp kho¶ng (240 ¸ 250) Nm. Dïng d©y thÐp m¹ kÏm nhiÖt kho¸ chÆt ( ®Ó phßng láng). - L¾p n¾p ®Çu trôc ®ång thêi vÆn chÆt bul«ng, bÇu dÇu trªn cæ trôc ph¶i ho¹t ®éng tù do. - DÞch chuyÓn ngang tù do t­¬ng ®èi cña bÇu dÇu víi trôc b¸nh lµ (0,3 ¸ 0,8) mm. 4.4.2.2. L¾p r¸p ®éng c¬ ®iÖn kÐo ®Õn trôc b¸nh hoÆc trôc b¸nh ®Õn b¹c trôc Röa s¹ch vµ kiÓm tra tr­íc khi l¾p r¸p - Dïng dÇu ho¶ röa s¹ch, lau kh« dÇu mì bôi trªn b¸nh r¨ng chñ ®éng, b¸nh r¨ng bÞ ®éng vµ c¸c chi tiÕt trong hép chôp b¸nh r¨ng. - KiÓm tra b¸nh r¨ng chñ ®éng vµ b¸nh r¨ng bÞ ®éng xem cã bÞ va ch¹m, cä x¸t, nÕu cã ph¶i kh¾c phôc, xö lý, mµi ph¼ng råi röa s¹ch, lau kh«. - Röa s¹ch, lau kh« mÆt c¹nh trong chôp b¸nh r¨ng trªn, d­íi vµ mÆt c¹nh hép. - Trªn mÆt vá chôp b¸nh r¨ng nÕu cã bavia ¶nh h­ëng ®Õn l¾p r¸p ph¶i dòa ph¼ng, lau s¹ch. - Tr­íc khi l¾p r¸p b¹c trôc, bÖ trôc vµ ®éng c¬ ®iÖn kÐo ph¶i ®­îc lau chïi s¹ch sÏ nh÷ng vËt bÈn trªn bÒ mÆt tiÕp xóc. L¾p r¸p ®éng c¬ ®iÖn kÐo - §Æt ®éng c¬ ®iÖn kÐo lªn bµn l¾p r¸p, l¾p b¹c trªn vµo ®óng vÞ trÝ, cÈu trôc b¸nh vµo trong b¹c trôc. - L¾p b¹c cña b¹c trôc d­íi. - KiÓm tra ®é ¨n khíp r¨ng cña cÆp b¸nh r¨ng, khe hë c¹nh cña b¸nh r¨ng ph¶i ®¹t yªu cÇu tõ (0,437 ¸ 0,685) mm, trung t©m ®é réng kh«ng ®Òu cña vÕt ¨n khíp b¸nh r¨ng chÝnh vµ b¸nh r¨ng phô kh«ng nhá h¬n 3 mm (tr­íc khi l¾p r¸p, b«i mét Ýt mì vµo hai mÆt tiÕp xóc). - L¾p bul«ng bÇu dÇu vµ ®éng c¬ ®iÖn kÐo, vÆn chÆt bul«ng, lùc vÆn trong kho¶ng (300 ¸ 320) Nm. MÆt tiÕp xóc cña trôc vµ b¹c trôc ph¶i khÐp kÝn sau khi l¾p r¸p. L¾p r¸p chôp b¸nh r¨ng - Chôp b¸nh r¨ng míi chÕ t¹o nªn mèi hµn dïng ®Ó liªn kÕt bÖ treo ®éng c¬ ®iÖn kÐo ph¶i chó ý vÞ trÝ mèi hµn cña bÖ chôp ph¶i chÝnh x¸c. - L¾p r¸p chôp b¸nh r¨ng thµnh tæ hîp chôp b¸nh r¨ng trªn vµ tæ hîp chôp b¸nh r¨ng d­íi, ®ång thêi l¾p gio¨ng lµm kÝn vßng h×nh ch÷ O vµo lµm kÝn cña chôp b¸nh r¨ng trªn d­íi. - B«i chÊt lµm kÝn cao su silich vµo mÆt ph¶i hép cña chôp b¸nh r¨ng, bÖ kÑp hai chôp. - L¾p r¸p chôp b¸nh r¨ng trªn d­íi, vÆn chÆt bul«ng liªn kÕt chôp b¸nh r¨ng trªn vµ d­íi, thªm ®Öm ®iÒu chØnh, vÆn bul«ng liªn kÕt ®éng c¬ vµ chôp b¸nh r¨ng. - Thªm 2,7 lÝt dÇu b«i tr¬n b¸nh vµo trong chôp b¸nh r¨ng d­íi, chiÒu cao cña vÞ trÝ dÇu kh«ng v­ît qu¸ vÞ trÝ giíi h¹n trªn. Chó ý: +Dïng bul«ng c«ng nghÖ M20 Ðp chÆt ®Öm cao su gi¶m chÊn trªn ®éng c¬ ®iÖn kÐo. +Theo yªu cÇu thö nghiÖm ch¹y trªn bµn thö nghiÖm trôc b¸nh - ®éng c¬ ®iÖn kÐo. 4.4.2.3. L¾p r¸p c¸c thiÕt bÞ gi¸ chuyÓn ®Õn khung gi¸ - Theo vÞ trÝ cÈu tæ hîp trôc b¸nh - ®éng c¬ ®iÖn kÐo ®· qua thö nghiÖp lªn bµn l¾p r¸p gi¸ chuyÓn, cù ly trôc lµ 1,65 m. §Æt ®óng cù ly trôc b¸nh. - §Æt bé lß xo bÇu dÇu vµ ®Öm gi¶m chÊn cao su lªn bÖ lß xo bÇu dÇu. - Khung gi¸ chuyÓn h­íng tr­íc hÕt ®· l¾p xong bé phËn thanh kÐo, thiÕt bÞ h·m c¬ së vµ thiÕt bÞ h·m tay. - CÈu h¹ gi¸ chuyÓn, khi h¹ gi¸ chuyÓn ®Æc biÖt chó ý tr¸nh va ch¹m gi÷a miÕng chÆn bÇu dÇu, bÇu dÇu vµ miÕng chÆn bÇu dÇu cña khung gi¸. - Trªn ®éng c¬ ®iÖn kÐo ®Æt gi¶m chÊn cao su ®· dïng bul«ng c«ng nghÖ Ðp chÆt vµ ®Öm ®iÒu chØnh, ®ång thêi thªm Ýt mì trªn ®Öm ®iÒu chØnh, l¾p bul«ng vÆn chÆt ª cu, l¾p chèt chÎ. - L¾p lâi trôc thanh kÐo bÇu dÇu trªn vµ d­íi vµo bÖ ®ì khung gi¸, vÆn chÆt bul«ng liªn kÕt, kiÓm tra t×nh h×nh tiÕp xóc cña t©m trôc thanh kÐo vµ m¸ng h×nh thang. Cho phÐp cã khe hë kh«ng lín h¬n 0,05 mm, chiÒu s©u kh«ng lín h¬n 10 mm. Khe hë ®Ønh mÆt t©m trôc vµ ®¸y m¸ng lµ 1 ¸ 1,5 mm (ë cÊp trung tu kh«ng nhá h¬n 0,5 mm). - L¾p r¸p thïng c¸t. - L¾p r¸p bé gi¶m chÊn th¼ng ®øng, bé gi¶m chÊn ngang, bé gi¶m chÊn däc. - L¾p guèc h·m vµ thiÕt bÞ SAP. - L¾p bé c¶m øng tèc ®é lªn c¹nh tr¸i bÇu dÇu cña trôc b¸nh sè II. 4.4.3. Yªu cÇu sau khi l¾p r¸p gi¸ chuyÓn h­íng Gi¸ chuyÓn h­íng sau khi l¾p r¸p tæng thµnh, ph¶i ®¶m b¶o ®­îc nh÷ng th«ng sè h¹n ®é cho phÐp ®èi víi tõng bé phËn, ®­îc ®Ò cËp trong b¶ng phô lôc 2. Ngoµi ra, cßn cã mét sè chó ý sau: - ChiÒu cao lµm viÖc cña lß xo bÇu dÇu trong mét gi¸ chuyÓn cho phÐp chªnh lÖch 2 mm, khi v­ît qu¸ møc cho phÐp ph¶i thªm ®Öm ®iÒu chØnh, nh­ng chiÒu dµy cña ®Öm thªm kh«ng lín h¬n 2 mm. ChiÒu cao lµm viÖc cña c¸c lß xo bÇu dÇu cña mét ®Çu m¸y cho phÐp chªnh lÖch 3 mm. - Cù ly cÇn nèi thiÕt bÞ kÐo vµ mÆt sau bÖ treo ®éng c¬ ®iÖn kÐo kh«ng nhá h¬n 18 mm, khe hë gi÷a bÖ treo ®éng c¬ ®iÖn kÐo vµ tÊm mµi mßn lµ (0 ¸ 1,12) mm. - KiÓm tra c¸c bul«ng liªn kÕt kh«ng ®­îc long láng, thïng c¸t ph¶i thËt s¸t, dïng th­íc cÆp 0,15 mm kiÓm tra, kh«ng nhÐt ®­îc vµo ®¸y bul«ng. - C¸c thiÕt bÞ h·m ph¶i nhanh nh¹y, kh«ng ®­îc cã hiÖn t­îng bÞ t¾c, khi giã Ðp ®­îc ®­a vµo nåi h·m, guèc h·m ph¶i b¾t chÆt mÆt l¨n b¸nh xe, nåi h·m kh«ng ®­îc hë, bé gi¶m chÊn dÇu ph¶i cã bµn thö nghiÖm hÖ sè trë lùc. phô lôc 1 Chu kú kiÓm tra, söa ch÷a ®Þnh kú ®Çu m¸y d19e Sö dông T¹i c¸c xÝ nghiÖp (theo tµi liÖu tham kh¶o [5]) CÊp söa ch÷a ®Þnh kú KÝ hiÖu §Çu m¸y ch¹y ®­êng dµi (km) §Çu m¸y dån KiÓm tra b¶o d­ìng kü thuËt Ro 1.500 ¸ 2.000 max 7 ngµy Kh¸m ch÷a trung gian Rt 10.000 20% 25 ¸ 30 ngµy Kh¸m ch÷a cÊp 1 R1 30.000 10% 85 ¸ 90 ngµy Kh¸m ch÷a cÊp 2 R2 100.000 10%   15 ¸18 th¸ng Kh¸m ch÷a cÊp ky Rk 200.000 10%   32 ¸ 36 th¸ng Söa ch÷a lín R® 800.000 10%   10 ¸ 12 n¨m phô lôc 2 h¹n ®é söa ch÷a ®Çu m¸y ®æi míi D19e cÊp R2 t¹i c¸c xÝ nghiÖp (theo tµi liÖu tham kh¶o [5]) STT Tªn bé phËn hoÆc chi tiÕt KÝch th­íc nguyªn h×nh (mm) H¹n ®é cho phÐp (mm) H¹n ®é lo¹i bá (mm) 1 Bé trôc b¸nh xe * ChiÒu dµy lîi b¸nh xe ë 28 ¸ 30 18 ¸ 30 vÞ trÝ c¸ch ®Ønh lîi 17 mm * ChiÒu cao vÕt mßn th¼ng ®øng 22 > 22 * §é s©u mµi mßn lâm 7 > 7 mÆt l¨n cho phÐp * §é s©u vÕt bong trãc, 0,7 > 0,7 mßn vÑt cho phÐp 2 Lß xo cao su * ChiÒu cao khèi cao su 2642 2642 < 262 ë tr¹ng th¸i tù do * §é chªnh lÖch chiÒu cao < 1,0 < 1,0 > 1,0 khèi cao su ë tr¹ng th¸i lµm viÖc trong cïng 1 gi¸ chuyÓn * §é chªnh lÖch chiÒu cao < 2,0 < 2,0 > 1,0 khèi cao su ë tr¹ng th¸i lµm viÖc gi÷a 2 gi¸ chuyÓn 3 Lß xo bÇu dÇu * Lß xo trßn to - ChiÒu cao ë tr¹ng th¸i tù do 392 - ChiÒu cao ë tr¹ng th¸i lµm viÖc > 276 d­íi t¶i träng 18,336 KN < 267 * Lß xo trßn nhá - ChiÒu cao ë tr¹ng th¸i tù do 392 - ChiÒu cao ë tr¹ng th¸i lµm viÖc > 276 d­íi t¶i träng 3,43 KN < 267 4 Chªnh lÖch chiÒu cao c¸c lß xo ë tr¹ng th¸i lµm viÖc * Trong cïng 1 gi¸ chuyÓn 2 2 * Gi÷a 2 gi¸ chuyÓn 3 3 5 §é dÞch ngang tù do cña c¸c cÆp trôc b¸nh xe * Víi c¸c trôc sè 1,3,4,6 5 7 >7 * Víi c¸c trôc sè 2,5 15 15 >15 6 Khe hë c¨n c¹nh 2 bªn gi¸ chuyÓn víi gi¸ xe 402 402 7 Khe hë gi÷a thanh kÐo bÇu dÇu víi ®¸y m¸ng h×nh thang 1,0 ¸ 5,0 1,0 ¸ 5,0 0,5 8 Vßng bi hép trôc ®Çu b¸nh xe Khe hë h­íng kÝnh ë tr¹ng th¸i l¾p r¸p trªn trôc 0,145 ¸ 0,190 0,145 ¸ 0,190 > 0,190 9 §éng c¬ ®iÖn kÐo * Khe hë h­íng t©m b¹c cæ trôc 0,2 ¸ 0,4 0,6 > 0,75 * §é chªnh lÖch khe hë h­íng t©m 0,15 0,15 cña 2 cÆp b¹c trong cïng 1 §C§K * Khe hë däc trôc b¹c cæ trôc 0,6 ¸ 1,6 0,2 > 0,3 * Khe hë cÆp b¸nh r¨ng §C§K 0,437 ¸ 0,685 0,437 ¸ 0,685 KÕt luËn B¶n ®å ¸n ®· ®Ò cËp mét c¸ch kh¸ ®Çy ®ñ vÒ quy tr×nh c«ng nghÖ söa ch÷a gi¸ chuyÓn h­íng ®Çu m¸y §æi míi. Néi dung cña nã gåm cã 4 phÇn c¬ b¶n: PhÇn 1 cã néi dung chñ yÕu lµ ph©n lo¹i c¸c lo¹i h×nh gi¸ chuyÓn h­íng, tõ ®ã ph©n tÝch ®­îc h­ háng cña tõng lo¹i vµ ®­a ra ph­¬ng ph¸p cô thÓ ®Ó söa ch÷a nh÷ng h­ háng ®ã. PhÇn 2 vµ phÇn 3 ®i s©u vµo ph©n tÝch ®Æc ®iÓm cÊu t¹o, nguyªn lý lµm viÖc vµ ®iÒu kiÖn vËn dông cña gi¸ chuyÓn h­íng ®Çu m¸y §æi míi, tõ ®ã chØ ra nh÷ng h­ háng th­êng gÆp cña c¸c bé phËn trªn gi¸ chuyÓn h­íng. PhÇn 4 lµ quy tr×nh c«ng nghÖ söa ch÷a gi¸ chuyÓn h­íng, trong ®ã ®i s©u vµo söa ch÷a mét bé phËn cã vai trß rÊt quan träng trong an toµn ch¹y tµu, ®ã lµ bé trôc b¸nh. Sau gÇn bèn th¸ng t×m hiÓu, nghiªn cøu, häc hái vµ cè g¾ng lµm viÖc, cuèi cïng em ®· hoµn thµnh b¶n ®å ¸n tèt nghiÖp cña m×nh. Tuy b¶n th©n nã vÉn cßn nh÷ng thiÕu sãt vÒ néi dung còng nh­ h×nh thøc, nh­ng em vÉn rÊt hµi lßng víi b¶n ®å ¸n, v× nã ®· gióp em vËn dông ®­îc rÊt nhiÒu kiÕn thøc ®· ®­îc c¸c thÇy c« truyÒn ®¹t khi ngåi trªn ghÕ nhµ tr­êng, còng nh­ nh÷ng kiÕn thøc thùc tÕ rÊt quý b¸u mµ em ®· tiÕp thu ®­îc trong nh÷ng ®ît ®i thùc tËp ë c¸c xÝ nghiÖp. Em xin c¶m ¬n sù h­íng dÉn tËn t×nh cña thÇy gi¸o, PGS.TS NguyÔn V¨n Chuyªn trong qu¸ tr×nh em thùc hiÖn ®å ¸n, vµ em còng xin c¶m ¬n c¸c b¸c, c¸c chó ®ang c«ng t¸c t¹i XÝ nghiÖp ®Çu m¸y Hµ Néi vµ c«ng ty xe löa Gia L©m ®· gi¶i ®¸p gióp em rÊt nhiÒu th¾c m¾c, ®ång thêi cung cÊp cho em rÊt nhiÒu tµi liÖu ®Ó em cã thÓ hoµn thµnh b¶n ®å ¸n nµy mét c¸ch gÇn víi thùc tÕ s¶n xuÊt nhÊt. Mong r»ng b¶n ®å ¸n nµy sÏ lµ mét tµi liÖu tham kh¶o cã ý nghÜa víi nh÷ng sinh viªn kho¸ sau, còng nh­ víi nh÷ng ai quan t©m ®Õn vÊn ®Ò söa ch÷a h­ háng cña gi¸ chuyÓn h­íng ®Çu m¸y §æi míi. Hµ Néi, th¸ng 5 n¨m 2007. Sinh viªn thùc hiÖn L­¬ng §øc Chung Tµi liÖu tham kh¶o [1]. GS.TS §ç §øc TuÊn “C«ng nghÖ söa ch÷a ®Çu m¸y Diesel” - NXB Giao th«ng v©n t¶i, Hµ Néi - 2005. [2]. PGS.TS Vò Duy Léc “C«ng nghÖ chÕ t¹o vµ söa ch÷a toa xe” - NXB Giao th«ng v©n t¶i, Hµ Néi - 2005. [3]. TS NguyÔn H÷u Dòng “CÊu t¹o - tÝnh to¸n ®Çu m¸y Diesel” - NXB Giao th«ng vËn t¶i, Hµ Néi - 2004. [4]. XÝ nghiÖp ®Çu m¸y Hµ Néi “H­íng dÉn sö dông ®Çu m¸y D19E”, Hµ Néi - 2002. [5]. Tæng c«ng ty ®­ßng s¾t ViÖt Nam “Quy tr×nh söa ch÷a c¸c cÊp ®Çu m¸y D19E t¹i xÝ nghiÖp” - Hµ Néi - 2004. [6]. C«ng ty xe löa Gia L©m “Quy tr×nh c«ng nghÖ l¾p r¸p gi¸ chuyÓn h­íng ®Çu m¸y D19E” - Hµ Néi, 03/2004. [7]. Changzhou Locomotive & Rolling Stock.,Ltd “Manual Index Loco Maintenance Bogie” [8]. L­¬ng §øc Chung, NguyÔn Ngäc TuÊn C­êng, §µo L©m QuÕ “NCKHSV - Nghiªn cøu kÕt cÊu, nguyªn lý ho¹t ®éng cña gi¸ chuyÓn h­íng ®Çu m¸y §æi míi” - Hµ Néi, 04/2006.