Lập trình CGI với ngôn ngữ Perl trên Linux

ome/httpd/cgi-bin th× dßng ScriptAlias trong srm.conf cã thÓ nh­ sau ScriptAlias /cgi-bin/ /home/httpd/cgi-bin §Ó gäi c¸c ch­¬ng tr×nh CGI n»m trong th­ môc nµy chóng ta sö dông URL: Trong ®ã hostname lµ tªn m¸y Web server, programname lµ tªn ch­¬ng tr×nh CGI. VÝ dô chóng ta cã ch­¬ng tr×nh Hello.cgi trong th­ môc /home/httpd/cgi-bin vµ trªn Web server mang tªn www.athv.edu th× ®Ó gäi ch­¬ng tr×nh Hello.cgi chóng ta sö dông URL sau: NÕu chóng ta muèn cÊu h×nh cho server nhËn biÕt mét file lµ ch­¬ng tr×nh CGI th«ng qua phÇn më réng .cgi th× chóng ta cÇn thay ®æi hai file cÊu h×nh. §Çu tiªn, trong file srm.conf bá chó thÝch ë ®Çu dßng: AddType application/x-httpd-cgi .cgi TiÕp theo cÇn söa ®æi trong file access.conf ®Ó CGI cã thÓ thùc hiÖn ®­îc trong bÊt ký th­ môc nµo. §Ó lµm ®iÒu nµy thªm tuú chän ExcCGI vµo dßng Option nh­ sau. Option Indexes FollowSymLinks ExecCGI III.3 Ch¹y ch­¬ng tr×nh CGI Sau khi m· nguån cña ch­¬ng tr×nh CGI ®· ®­îc viÕt vµ server ®· ®­îc cÊu h×nh hoµn chØnh th× viÖc gäi thùc hiÖn mét ch­¬ng tr×nh lµ hÕt søc ®¬n gi¶n. NÕu ch­¬ng tr×nh CGI chØ cã ®Çu ra (nh­ hello world!) th× ë browser chóng ta chØ viÖc nhËp vµo URL. HÇu hÕt c¸c ch­¬ng tr×nh CGI ®­îc gäi thùc hiÖn sau khi mét form HTML ®­îc submit, chóng ta cÇn biÕt form HTML ®ã vµ biÕt nã gäi thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh CGI nµo trªn server. Ch­¬ng III Ng«n ng÷ Perl Giíi thiÖu Perl (Practical Extraction and Reporting Language) cã nhiÒu ­u ®iÓm cña mét ng«n ng÷ lËp tr×nh cã cÊu tróc gièng nh­ C , Pascal . . . Song trªn thùc tÕ Perl lµ mét ng«n ng÷ diÔn dÞch (Interpreted language) cã nhiÒu ­u ®iÓm trong lËp tr×nh CGI. Ngoµi ra, viÖc tiÕn hµnh hiÖu chØnh m· nguån cã thÓ ®­îc thùc hiÖn nhanh chãng bëi viÖc biªn dÞch m· nguån ®­îc tiÕn hµnh néi bé. M· nguån ( ch­¬ng tr×nh )cña ng«n ng÷ Perl cã phÇn më réng lµ .pl. Tuy nhiªn, phÇn më réng nµy lµ kh«ng cÇn thiÕt, nã chØ cÇn nã ®Ó chóng ta ph©n biÖt víi m· nguån cña c¸c ng«n ng÷ kh¸c nh­ C, Tcl, . . . Cã 3 c¸ch ®Ó vËn hµnh mét ch­¬ng tr×nh ®­îc viÕt b»ng ng«n ng÷ Perl. Nh­ng dï c¸ch nµo ®i n÷a th× tr×nh th«ng dÞch Perl sÏ ®äc m· nguån sau ®ã dÞch vµ ®Ö tr×nh lªn cho líp vá ®Ó ®em thùc hiÖn. Ch­¬ng tr×nh viÕt theo ng«n ng÷ perl lµ mét tËp hîp c¸c lÖnh, c¸c khèi lÖnh ®­îc s¾p sÕp theo mét thø tù nµo ®ã tuú c«ng viÖc cÇn gi¶i quyÕt. Mét lÖnh perl kÕt thóc b»ng dÊu chÊm ph¶y ";". Nh÷ng phÇn n»m sau ký tù # ®­îc xem nh­ lµ chó thÝch. 1. ë dÊu nh¾c cña hÖ thèng ®¸nh tªn tr×nh th«ng dÞch Perl, sau ®ã nhÊn Enter. Khi ®ã Linux sÏ ®îi ng­êi dïng nhËp vµo c¸c dßng m·. Sau khi m· nguån cña ch­¬ng tr×nh ®­îc nhËp vµ chóng ta nhÊn Ctrl+D ®Ó b¸o cho Perl biÕt lµ m· nguån ®Õn ®©y lµ kÕt thóc. Ch­¬ng tr×nh võa nhËp vµo sÏ ®­îc dÞch vµ ch¹y, kÕt qu¶ sÏ ®­îc hiÖn ngay lªn mµn h×nh. VÝ dô: [athv /root]#perl print "Hello World !"; Ctrl +D Hello World [athv /root]# 2. Theo c¸ch nµy, ch­¬ng tr×nh nguån ®­îc so¹n th¶o b»ng mét tr×nh so¹n th¶o nµo ®ã ( cã thÓ lµ vi, emacs. . .) vµ ®­îc l­u tr÷ d­íi d¹ng mét file v¨n b¶n b×nh th­êng. Sau ®ã sö dông có ph¸p perl LÖnh nµy b¸o cho perl biÕt sö dông c¸c dßng trong lµm m· nguån, dÞch m· vµ cho thùc hiÖn. 3. Theo c¸ch nµy, ch­¬ng tr×nh nguån còng ®­îc so¹n th¶o b»ng mét tr×nh so¹n th¶o nµo ®ã vµ ®­îc l­u tr÷ d­íi d¹ng mét file v¨n b¶n. Cã hai ®iÒu cÇn l­u ý: Thø nhÊt, cê cã thÓ thùc hiÖn (excuable) cña file ph¶i ®­îc thiÕt lËp. Thø hai, ë ®Çu file nhÊt thiÕt ph¶i chØ ra ®­êng dÉn ®Õn tr×nh th«ng dÞch Perl theo có ph¸p sau: #!Pathname Trªn hÇu hÕt c¸c hÖ thèng UNIX th× ®­êng dÉn nµy cã thÓ lµ /usr/local/bin/perl. §iÒu nµy lµ kh«ng nhÊt thiÕt ®óng trong mäi hÖ thèng, vÝ nh­ hÖ thèng LINUX cña chóng ta sö dông ë ®©y ®­êng dÉn nµy lµ /usr/bin/perl. Có ph¸p nµy b¸o cho kelnel biÕt tr×nh th«ng dÞch nµo sÏ xö lý c¸c m· bªn d­íi. VÝ dô #!/usr/bin/perl print "NhËp vµo tªn b¹n:"; $yourname=; print "Hello $yourname !\n"; Gi¶ sö ta l­u tr÷ ch­¬ng tr×nh nµy víi tªn lµ hello.pl vµ sau khi sö dông lÖnh chmod ®Ó ®Æt thuéc tÝnh kh¶ thi cho ch­¬ng tr×nh, th× ®Ó ch¹y ch­¬ng tr×nh chóng ta chØ viÖc gâ tªn ch­¬ng tr×nh ( gi¶ sö ta nhËp vµo Hoµng ViÖt). [athv /root]#hello.pl Hello Hoµng ViÖt [athv /root]# Nh­ vËy lµ chóng ta ®· biÕt c¸ch ®Ó viÕt vµ cho thùc hiÖn mét ch­¬ng tr×nh b»ng ng«n ng÷ Perl. B©y giê chóng ta sÏ kh¶o s¸t cô thÓ h¬n c¸c thµnh phÇn cña ng«n ng÷ nµy. BiÕn trong Perl Perl cã 3 kiÓu biÕn c¬ b¶n: kiÓu v« h­íng (Scalar), kiÓu m¶ng (Array) vµ m¶ng liªn hîp (Associative array). BiÕn v« h­íng cã thÓ gi÷ gi¸ trÞ cña mét con sè ( cã thÓ lµ sè nguyªn, sè thùc víi dÊu chÊm ®éng) hoÆc mét x©u chuçi (string). Mét m¶ng cã thÓ l­u tr÷ nhiÒu d÷ liÖu v« h­íng theo mét thø tù liªn tiÕp, nh÷ng d÷ liÖu v« h­íng nµy ®­îc truy cËp theo chØ môc cña m¶ng (chØ môc b¾t ®Çu tõ 0). M¶ng liªn hîp cã cÊu tróc gièng nh­ m¶ng trong viÖc l­u tr÷ theo thø tù liªn tiÕp c¸c x©u chuçi nh­ng nã sö dông mét x©u chuçi kh¸c lµm chØ môc ®Ó ®Þa chØ ho¸ c¸c phÇn tö cña m¶ng thay v× mét con sè. II.1 BiÕn v« h­íng(Scalar variables) Có ph¸p cho mét biÕn v« h­íng lµ: $variable_name DÊu "$" ®øng tr­íc mét biÕn v« h­íng lµ b¾t buéc. Theo sau dÊu "$" lµ qui t¾c ®Æt tªn biÕn gièng nh­ c¸c ng«n ng÷ kh¸c. Chó ý r»ng, biÕn trong Perl cã thÓ kh«ng cÇn khai b¸o tr­íc khi sö dông, tuy nhiªn viÖc khai b¸o tr­íc sÏ thuËn lîi h¬n cho viÖc gì rèi vµ ®äc ch­¬ng tr×nh vÒ sau. Cã thÓ ®Æt tªn biÕn trïng nhau, mét biÕn m¶ng cã thÓ trïng víi tªn biÕn v« h­íng hoÆc m¶ng liªn hîp, Perl kh«ng b¾t bÎ chuyÖn nµy ( có ph¸p cña biÕn m¶ng vµ m¶ng liªn hîp sÏ bµn ®Õn sau). §Ó g¸n gi¸ trÞ cho c¸c biÕn v« h­íng, chóng ta h·y xem vµi vÝ dô sau: $name = "Kamran"; $number= 100; $phone_Number = '555-1232'; Mét biÕn trong Perl ®­îc x¸c ®Þnh vµo thêi ®iÓm thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh, chóng ta sÏ nhËn ®­îc mét trong c¸c gi¸ trÞ sau: mét x©u chuçi, mét con sè, hoÆc mét con trá chØ ®Õn kiÓu v« h­íng. §Ó hiÓn thÞ gi¸ trÞ cña mét biÕn chóng ta sö dông c©u lÖnh print. V× vËy, ®Ó in gi¸ trÞ cña biÕn $name chóng ta dïng lÖnh sau: print $name; Gi¸ trÞ cña biÕn v« h­íng $name sÏ ®­îc in lªn mµn h×nh. Perl nhËn d÷ liÖu vµo tõ ®Çu vµo chuÈn (bµn phÝm) vµ xuÊt d÷ liÖu ra ®Çu ra chuÈn (mµn h×nh). II.2 Khèi lÖnh vµ c¸c cÊu tróc ®iÒu khiÓn Theo c¸c ng«n ng÷ quen thuéc nh­ C, Pascal th× chóng ta cã thÓ gäi ®©y lµ mét lÖnh kÐp, ph¸t biÓu kÐp, hay mét thuËt ng÷ t­¬ng tù nµo ®ã. §¬n gi¶n trong Perl, khèi lÖnh lµ tËp hîp nhiÒu lÖnh (cã thÓ lµ mét khèi lÖnh kh¸c) n»m gän trong cÆp dÊu mãc nhän "{ vµ }". ViÖc ®Þnh nghÜa vµ nhËn biÕt c¸c khèi lÖnh rÊt quan träng, ®Æc biÖt khi chóng ta quan t©m ®Õn tÇm vùng cña biÕn trong ch­¬ng tr×nh, gi¸ trÞ cña nã trong mét thêi ®iÓm nµo ®ã còng nh­ ¶nh h­ëng cña c¸c c©u lÖnh ®Õn gi¸ trÞ cña biÕn. Th«ng th­êng, chóng ta hay gÆp c¸c khèi lÖnh ë c¸c cÊu tróc lÆp, c¸c cÊu tróc ®iÒu kiÖn, c¸c ®Þnh nghÜa ch­¬ng tr×nh con . . . Tuy nhiªn, mét khèi lÖnh nh­ sau lµ hoµn toµn hîp lÖ: { print "chµo b¹n\n"; print "chµo b¹n lÇn n÷a\n"; vµi lÖnh kh¸c; } Sau ®©y lµ mét vµi tr­êng hîp sö dông khèi lÖnh phæ biÕn: {# Khèi lÖnh ®¬n gi¶n. }while() {... thùc hiÖn c¸c m· lÖnh ë ®©y trong khi ®óng;}until() { # Ng­îc l¹i víi ph¸t biÓu while.... thùc hiÖn c¸c m· lÖnh ë ®©y trong khi sai; }do {... thùc hiÖn c¸c lÖnh trong khèi Ýt nhÊt mét lÇn...... dùng khi sai ...} while();do {... thùc hiÖn c¸c lÖnh trong khèi Ýt nhÊt mét lÇn...... dùng khi ®óng... } until();if () {...thùc hiÖn c¸c lÖnh khi ®óng;} else {...thùc hiÖn c¸c lÖnh khi sai;}if () {...thùc hiÖn c¸c lÖnh khi ®óng;} elsif () {...thùc hiÖn c¸c lÖnh khi ®óng;....} elsif () {...thùc hiÖn c¸c lÖnh khi ®óng; } else {... thùc hiªn c¸c lÖnh khi c¸c sai;}unless () { # ng­îc l¹i víi ph¸t biÓu If. ... thùc hiªn c¸c lÖnh khi c¸c sai; } Th«ng qua c¸c vÝ dô trªn vÒ c¸ch sö dông c¸c khèi lÖnh cña Perl, mét c¸ch gi¸n tiÕp chóng ta ®· kh¶o s¸t c¸c cÊu tróc ®iÒu khiÓn c¬ b¶n cña Perl. §iÒu kiÖn trong c¸c khèi lÖnh nµy lµ bÊt kú mét thø g× cña Perl, tõ mét biÕn ®Õn mét biÓu thøc, miÔn lµ cã gi¸ trÞ tr¶ vÒ lµ hoÆc gi¸ trÞ ®óng (true) hoÆc gi¸ trÞ sai (false). Mét gi¸ trÞ true lµ mét gi¸ trÞ kh¸c kh«ng (non-zero), hoÆc mét chuçi kh«ng rçng (non-empty string). II.3 Ph¹m vi cña biÕn C¸c khèi lÖnh cã thÓ ®­îc khai b¸o n»m trong c¸c khèi lÖnh kh¸c ®Ó t¹o nªn c¸c cÊu tróc khèi lång nhau(khèi lÖnh ë ®©y cã thÓ lµ mét thñ tôc, hµm). BiÕn ®­îc khai b¸o trong trong mét khèi lÖnh nµo ®ã th× theo ngÇm ®Þnh th× nã lµ biÕn toµn côc ®èi víi toµn bé ch­¬ng tr×nh. §Ó giíi h¹n ph¹m vi cña biÕn trong mét khèi lÖnh, trong mét ch­¬ng tr×nh con perl cung cÊp cho chóng ta hai hµm lµ my() vµ local(). VÝ dô chóng ta cã thÓ khai b¸o biÕn trong mét khèi nh­ sau: my $variable1. Theo c¸ch nµy $variable1 chØ truy cËp ®­îc trong néi bé khèi lÖnh mµ biÕn ®­îc khai b¸o, kh«ng thÓ truy cËp ®­îc trong tÊt c¶ c¸c khèi con. Ngoµi ra cã thÓ khai b¸o: local $variable2( nÕu cã nhiÒu biÕn cÇn khai b¸o chóng ta sö dông cÆp ngoÆc ®¬n vµ c¸c biÕn c¸ch nhau bëi dÊu ph¶y ","). Theo c¸ch nµy $variable2 cã thÓ truy cËp ®­îc trong khèi nã ®­îc khai b¸o vµ tÊt c¶ c¸c khèi con. H×nh vÏ minh häa ph¹m vi cña biÕn trong Perl my $x; local $y; { } { } } #Khèi A my $f=$x; # not OK $g= $y; # OK #Khèi B my $k=$g; #OK my $m=$f+$g+$y; Main §Ó hiÓu s©u s¾c vÊn ®Ò nµy chóng ta xem vÝ dô sau: firstSub("AAAAA", "BBBBB"); sub firstSub{ local ($firstVar) = $_[0]; my($secondVar) = $_[1]; print("firstSub: firstVar = $firstVar\n"); print("firstSub: secondVar = $secondVar\n\n"); secondSub(); print("firstSub: firstVar = $firstVar\n"); print("firstSub: secondVar = $secondVar\n\n"); } sub secondSub{ print("secondSub: firstVar = $firstVar\n"); print("secondSub: secondVar = $secondVar\n\n"); $firstVar = "ccccC"; $secondVar = "DDDDD"; print("secondSub: firstVar = $firstVar\n"); print("secondSub: secondVar = $secondVar\n\n"); } KÕt qu¶ ch¹y ch­¬ng tr×nh firstSub: firstVar = AAAAA firstSub: secondVar = BBBBB secondSub: firstVar = AAAAA Use of uninitialized value at test.pl line 19. secondSub: secondVar = secondSub: firstVar = ccccC secondSub: secondVar = DDDDD firstSub: firstVar = ccccC firstSub: secondVar = BBBBB II.4 LuËt trÝch dÉn Cã ba kiÓu trÝch dÉ kh¸c nhau cã thÓ sö dông trong Perl. DÊu nh¸y kÐp ("vµ") ®­îc dïng ®Ó nhËn biÕt mét x©u ch÷. TÊt c¶ c¸c biÕn v« h­íng n»m trong cÆp dÊu nh¸y kÐp ®Òu ®­îc Perl ®Þnh gi¸. §Ó buéc Perl kh«ng ®Þnh gi¸ nh÷ng phÇn trong mét lêi trÝch dÉn chóng ta sö dông dÊu nh¸y ®¬n ( ' ). TÊt c¶ nh÷ng dßng kh«ng n»m trong c¸c cÆp dÊu trÝch dÉn, kh«ng n»m sau dÊu chó thÝch (#) ®Òu ®­îc Perl coi lµ m· lÖnh vµ sÏ ®­îc Perl diÔn dÞch. Perl sÏ cè g¾ng ®Ó ®Þnh gi¸ chóng thµnh c¸c d¹ng cña biÓu thøc hoÆc c¸c c©u lÖnh mµ Perl cã thÓ hiÓu ®­îc. Cuèi cïng, ®Ó ch¹y mét c©u lÖnh cña ch­¬ng tr×nh shell vµ nhËn kÕt qu¶ tr¶ vÒ chóng ta sö dông dÊu nh¸y ng­îc ( ` ). §Ó hiÓu nh÷ng phÇn võa tr×nh bµy, chóng ta h·y xem vÝ dô Perl sau ®©y: 1 #!/usr/bin/perl2 $RedHat="Free";3 print "\$RedHat = $RedHat \n";4 print '\$RedHat = $RedHat \n';5 print "\n\n BEEP! \a \LSOME BLANK \ELINES HERE \n\n";6 $date = `date +%D`;7 print "Today is [$date] \n";8 chop $date;9 print "Date sau khi c¾t bá dÊu xuèng dßng: [".$date."]\n"; KÕt qu¶ ®Çu ra cña ch­¬ng tr×nh $RedHat = Free\$RedHat=$RedHat \nBEEP! some blank LINES HEREToday is [03/29/2000]Date sau khi c¾t bá dÊu xuèng dßng: [03/29/2000] Dßng 1 lµ dßng b¾t buéc víi c¸c ch­¬ng tr×nh Perl. Dßng 2 g¸n cho biÕn $RedHat x©u ch÷ Free. Dßng 3 cho hiÓn thÞ gi¸ trÞ cña biÕn $RedHat gi÷a cÆp nh¸y kÐp (" "), ký tù $ lµ có ph¸p cña biÕn vo h­íng nªn ®Ón in ký tù nµy trong cÆp ng¸y kÐp chóng ta sö dông dÊu (\) ®øng tr­íc nã. §iÒu nµy sÏ ®­îc Perl nhËn biÕt. TiÕp theo gi¸ trÞ cña biÕn $RedHat sÏ ®­îc ®Þnh gi¸ tr­íc khi in ra. Dßng 4 gièng hÖt dßng 3 chØ cã ®iÒu thay cÆp nh¸y kÐp b»ng cÆp nh¸y ®¬n, b¸o cho Perl kh«ng cÇn ®Þnh gi¸ vµ chØ viÖc hiÓn thÞ. Dßng 5 cho hiÓn thÞ vµi ký tù xuèng dßng, mét tiÕng BEEP víi vµi ®Þnh d¹ng B¶ng c¸c ký tù ®Æc biÖt trong Perl Ký tù M« t¶ \\ Backslash. \0ooo Sè ë hÖ c¬ sè 8 (vÝ dô, \0213). \a Beep. \b Backspace. \c Ký tù c ®­îc trÝch dÉn (vÝ dô, \$ thµnh $). \c¸c ChÌn ký tù ®iÒu khiÓn C. \l Ký tù tiÕp theo ®­îc in th­êng. \L \E TÊt c¶ nh÷ng ký tù n»m gi÷a \L vµ \E ®­îc in th­êng. \n New line (line feed). \r Carriage return (MS-DOS). \t Tab. \u Ký tù tiÕp theo ®­îc in hoa. \U \E TÊt c¶ nh÷ng ký tù n»m gi÷a \U vµ \E ®­îc in HOA. \x## Sè Hexa d¹ng ## (vÝ dô, \x1d). Dßng 6 sö dông cÆp dÊu nh¸y ng­îc ®Ó thùc hiÖn lÖnh mét shell vµ nhËn gi¸ trÞ tr¶ vÒ trong biÕn $date. LÊy ngµy th¸ng hiÖn hµnh cña hÖ thèng vµ cho in ra ë dßng 7. Chó ý, biÕn $date cã chøa 1 ký tù \n ë sau cïng, ®Ó c¾t bá ®i chóng ta dïng lÖnh chop. C¸c con sè trong Perl ®­îc l­u tr÷ d­íi d¹ng dÊu chÊm ®éng; kÓ c¶ c¸c sè nguyªn còng vËy. Cã mét bé c¸c to¸n tö chóng ta cã thÓ sö dông ®èi víi c¸c con sè ®­îc liÖt kª trong b¶ng sau. C¸c to¸n tö thao t¸c sè To¸n tö M« t¶ $r = $x + $y Adds $x to $y and assigns the result to $r $r = $x - $y Subtracts $y from $x and assigns the result to $r $r = $x * $y Multiplies $y and $x and assigns the result to $r $r = $x / $y Divides $x by $y and assigns the result to $r $r = $x % $y Modulo; divides $x by $y and assigns the remainder to $r $r = $x ** $y Raises $x to the power of $y and assigns the result to $r $r = $x << $n Shifts bits in $x left $n times and assigns to $r $r = $x >> $n Shifts bits in $x right $n times and assigns to $r $r = ++$x Increments $x and assigns $x to $r $r = $x++ Assigns $x to $r and then increments $x $r += $x; Adds $x to $r and then assigns to $r $r = --$x Decrements $x and assigns $x to $r $r = $x-- Assigns $x to $r and then decrements $x $r -= $x; Subtracts $x from $r and then assigns to $r $r /= $x; Divides $r by $x and then assigns to $r $r *= $x; Multiplies $r by $x and then assigns to $r $r = $x $y $r is 1 if $x > $y; 0 if $x == $y; -1 if $x < $y $r = $x || $y $r is the logical OR of variables $x and $y $r = $x && $y $r is the logical AND of variables $x and $y $r = ! $x $r is the opposite Boolean value of $x C¸c to¸n tö quan hÖ To¸n tö M« t¶ $x == $y True if $x is equal to $y $x != $y True if $x is not equal to $y $x < $y True if $x is less than $y $x <= $y True if $x is less than or equal to $y $x > $y True if $x is greater than $y $x >= $y True if $x is greater than or equal to $y $x eq $y True if string $x is equal to string $y $x ne $y True if string $x is not equal to string $y $x lt $y True if string $x is less than string $y $x le $y True if string $x is less than or equal to string $y $x gt $y True if string $x is greater than string $y $x ge $y True if string $x is greater than or equal to string $y $x x $y Repeats $x, $y times $x . $y Returns the concatenated value of $x and $y $x cmp $y Returns 1 if $x gt $y; 0 if $x eq $y; -1 if $x lt $y $w ? $x : $y Returns $x if $w is true; $y if $w is false M¶ng vµ m¶ng liªn hîp III.1 M¶ng ViÖc hiÓu s©u s¾c vÒ biÕn v« h­íng trong Perl lµ hÕt søc quan träng, ®iÒi ®ã gióp chóng ta tiÕp thu kh¸i niÖm vÒ m¶ng(array) vµ m¶ng liªn hîp (associative array-hashed) mét c¸ch dÔ dµng. M¶ng trong Perl ®¬n gi¶n chØ lµ tËp hîp c¸c d÷ liÖu v« h­íng mµ chóng ®­îc chØ môc bëi c¸c con sè nguyªn. KÝch th­íc cña mét m¶ng trong Perl ®­îc tù ®éng co d·n (grow and shrink automatically), kh«ng gièng nh­ ë mét sè ng«n ng÷ kh¸c kÝch th­íc cña m¶ng ®ßi hái ph¶i ®­îc ®Þnh nghÜa tr­íc. Nh÷ng biÕn m¶ng trong Perl ®­îc miªu t¶ víi có ph¸p sau: @array_variables_name DÊu @ ®øng tr­íc tªn biÕn lµ b¾t buéc, ®Ó ph©n biÖt víi c¸c lo¹i biÕn kh¸c. M¶ng trong Perl còng gièng trong C lµ chóng ®­îc chØ môc b¾t ®Çu tõ 0 trë lªn. M«t vµi vÝ dô vÒ m¶ng trong Perl @ArrayName = ('This', 'is' , 'a' , 'array'); Khi lµm viÖc víi c¸c d÷ liÖu chuçi ®· ®­îc s¾p xÕp s½n ta cã thÓ khai b¸o ®¬n gi¶n h¬n: @arrayName = (1..10); M¶ng nµy t­¬ng ®­¬ng víi @arrayName = (1,2,3,4,5,6,7,8,9,10); HoÆc khai b¸o @arrayName = ('a'..'e'); M¶ng nµy t­¬ng ®­¬ng víi @arrayName = ('a','b','c','d','e'); Mçi thµnh phÇn cña m¶ng lµ mét d÷ liÖu v« h­íng. V× vËy, ta cã thÓ g¸n gi¸ trÞ cho mçi thµnh phÇn th«ng qua chØ sè cña nã theo cÊu tróc nh­ sau: $ArrayName[index] = value; Sö dông dÊu $ vµ cÆp dÊu ngoÆc vu«ng [] dïng ®Ó truy cËp ®Õn c¸c thµnh phÇn cña m¶ng th«ng qua chØ môc cña nã. Mét sè hµm thao t¸c víi m¶ng. Tªn hµm M« t¶ $scalar = @#array Gi¸ trÞ chØ môc lín nhÊt cña m¶ng. VÝ dô ta cã @array=(1,2,3) th× $scalar mang gi¸ trÞ 2. $scalar = @array BiÕn $scalar sÏ l­u gi¸ trÞ kÝch cì cña m¶ng array. Nh­ vÝ dô trªn th× $scalar = 3. Hµm scalar() Có ph¸p: scalar(@array). Hµm nµy tr¶ vÒ sè phÇn tö cña m¶ng. Hµm push() Có ph¸p: push(@array, (danh, s¸ch, thµnh, phÇn)). Hµm nµy thªm c¸c phÇn tö trong (danh, s¸ch, thµnh, phÇn) vµo cuèi m¶ng @array. VÝ dô: @array = ('one'); push(@array, @array); # Lóc nµy m¶ng cã hai phÇn tö ('one','one') push(@array, ('two','three',)); # thªm ('two','three',) vµ lóc nµy m¶ng cã 4 thµnh phÇn # "one, one, two,three'". Hµm pop() Có ph¸p: pop(@array). §©y lµ hµm ng­îc cña hµm push, hµm nµy lo¹i bá phÇn tö cuèi cïng trong m¶ng vµ tr¶ vÒ gi¸ trÞ cña phÇn tö ®ã. VÝ dô: @array=('one', 'two', 'three'); $scalar = pop(@array); # biÕn $scalar nhËn gi¸ trÞ 'three' # m¶ng @array cßn l¹i hai thµnh phÇn ('one', 'two''); Hµm unshift() Có ph¸p: unshift(@array, phÇn_tö). Hµm nµy thùc hiÖn c«ng viÖc gièng hµm push() lµ thªm phÇn thö vµo m¶ng, chØ kh¸c ë chç unshift() thªm phÇn tö vµo ®Çu danh s¸ch. ChØ sè cña phÇn tö míi ®­îc thªm sÏ lµ 0 vµ chØ sè c¸c phÇn tö cßn l¹i tù ®éng t¨ng thªm 1. VÝ dô: @array = ('one', 'two', 'three'); unshift (@array, 'zero'); # m¶ng @array trë thµnh ('zero', 'one', 'two', 'three'); Hµm shift() Có ph¸p: shift(@array) . Hµm nµy thùc hiªn c«ng viÖc ng­îc l¹i víi hµm unshift() . Lo¹i bá phÇn tö ®Çu tiªn cña m¶ng, tr¶ vÒ gi¸ trÞ cña phÇn tö bin lo¹i bá. Vi dô: @array = ('one', 'two', 'three'); $scalar = shift(@array); # BiÕn $scalar mang gi¸ trÞ lµ 'one' Hµm splice() Splice() lµ mét hµm thao t¸c m¶ng phøc t¹p. Nã cã nhiÒu chøc n¨ng m¹nh vµ cã 3 có ph¸p dö dông sau: Có ph¸p 1: splice(@array, $position, $length, @list); Theo có ph¸p nµy, splice sÏ lo¹i bá c¸c phÇn tö cña @array tõ vÞ trÝ $position vµ víi sè phÇn tö lµ $length. §ång thêi thªm c¸c phÇn tö trong @list vµo vÞ trÝ b¾t ®Çu tõ $position. Tr¶ vÒ m¶ng gåm c¸c phÇn tö ®· bÞ lo¹i bá. Có ph¸p 2: splice(@array, $position, $length); Theo có ph¸p nµy, splice sÏ Lo¹i bá c¸c phÇn tö tõ $position vµ víi sè phÇn tö lµ $length, kh«ng thªm vµo m¶ng phÇn tö nµo c¶. Tr¶ vÒ m¶ng gåm c¸c phÇn tö ®· bÞ lo¹i bá. Có ph¸p 3: splice(@array, $position); Lo¹i bá c¸c phÇn tö tõ vÞ trÝ $position ®Õn cuèi m¶ng. Tr¶ vÒ m¶ng gåm c¸c phÇn tö ®· bÞ lo¹i bá. VÝ dô : @array = ('a','b','c','d'); $scalar = splice(@array, $#array); # gièng pop(@array); # @array trë thµnh ('a', 'b', 'c') # $scalar mang gi¸ trÞ 'd' @returnarray = splice(@array, 1, 2); # @returnarray trë thµnh ('b','c'); # @array trë thµnh ('a','d); # lo¹i bá hai phÇn tö trong # @array, b¾t ®Çu tõ vÞ trÝ 1. @addarray = ('b1','b2'); splice(@array, 2, 0, @addarray); # @array trë thµnh (a,b, b1,b2,c, d) # lo¹i bá zero phÇn tö trong # @array, b¾t ®Çu tõ vÞ trÝ 2. Vµ thªm # @addarray vµo. Hµm reverse() Có ph¸p: reverse(@array). Dïng ®Ó ®¶o ng­îc thø tù m¶ng. VÝ dô; @array = (1..10); print "m¶ng sau khi ®¶o ng­îc"; foreach $element (reverse(@array)){ print $element ; } kÕt qu¶: 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Hµm split() Hµm split() cung cÊp mét ph­¬ng ph¸p ®Ó ph©n chia mét biÕn v« h­íng d­íi d¹ng mét x©u chuçi thµnh mét m¶ng. Víi vÞ trÝ c¸c ®iÓm c¾t ®­îc chØ ra bëi mét biÓu thøc th­êng (regular expression) hoÆc mét mÉu (pattern) nµo ®ã. Có ph¸p: @array = split(REGEXP, $scalar, $limit); Trong ®ã: REGXP lµ mét biÓu thøc th­êng. $scalar lµ chuçi cÇn c¾t $linit lµ tham sè tuú ®Þnh. NÕu cã th× tham sè nµy chØ ra sè phÇn tö cña m¶ng sau khi c¾t. phÇn cßn l¹i cña chuçi sÏ ®­îc g¸n cho phÇn tö cuèi cïng cña m¶ng nÕu sè ®iÓm c¾t nhiÒu h¬n sè phÇn tö.Nõu kh«ng cã tham sè nµy th× sè phÇn tö cña m¶ng sÏ b»ng sè ®iÓm c¾t. VÝ dô; $scalar = "Céng hßa x· héi"; @array_of_word = split( ' ', @scalar); # Lóc nµy @array_of_word =('Céng', 'hßa', 'x·', 'héi') @array_of_char = split ('', $array_of_word[0]); # Lóc nµy @array_of_char = ('C', '«', 'n', 'g') Hµm join() Hµm join() thùc hiÖn nèi c¸c phÇn tö cña m¶ng l¹i víi ®iÓm nèi lµ mét ký tù ®­îc chØ ra. Hµm tr¶ vÒ mét biÕn v« h­íng d¹ng chuçi. Có ph¸p: $scalarName = join("chars_to_join", @arrayName); VÝ dô : @array =('Céng', 'hßa', 'x·', 'héi'); $scalar = join(' ', @array); # Lóc nµy $scalar = "Céng hßa x· héi" III.2 M¶ng liªn hîp ( associative array - hashes ) M¶ng liªn hîp trong Perl mµ nhiÒu ng­êi gäi lµ hashes lµ mét tËp hîp biÕn v« h­íng víi chØ môc lµ mét biÕn v« h­íng kh¸c thay v× lµ mét con sè nguyªn nh­ m¶ng. Gièng nh­ m¶ng, hashes cã thÓ tù ®éng co gi·n kÝch th­íc m«ic khi chóng ta thªm hoÆc bít c¸c phÇn tö cña chóng. V× vËy, kÝch th­íc cña hashes kh«ng cÇn ®­îc khai b¸o tr­íc khi sö dông. VÒ cÊu tróc th× hashes gièng nh­ cÊu tróc mét m¶ng truyÒn thèng, nh­ng chØ môc cña nã ®­îc ®Þnh nghÜa vµ tham kh¶o bëi chÝnh b¶n th©n nã. Víi t­ t­ëng phÇn tö thø nhÊt lµ chØ môc (kho¸ t×m kiÕm) cña phÇn tö thø hai, thø ba lµ chØ môc cña thø t­ . . . Hashes cã thÓ sö dông mét c¸ch mÒm dÎo h¬n so víi m¶ng nhê viÖc chóng ta cã thÓ sö dông bÊt kú mét lo¹i d÷ liÖu v« h­íng nµo ®Ó lµm chØ môc ( cã thÓ lµ c¸c con sè, ch÷ c¸i, x©u chuçi . . . ). Tuy nhiªn, cã mét kh¸i niÖm quan träng, ®ã lµ hashes kh«ng cã kh¸i niÖm thø tù bªn trong. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ chóng ta kh«ng thÓ biÕt mét phÇn tö nµo ®ã n»m ë vÞ trÝ thø bao nhiªu trong hashes. Có ph¸p khai b¸o mét hashes ®­îc b¾t ®Çu b»ng mét ký tù phÇn tr¨m (%) vµ theo sau lµ tªn cña hashes. Cã hai c¸ch khëi t¹o hashes nh­ sau: %HashName = (key1, value1, key2, value2); hoÆc %HashName = (key1 => value1, key2 => value2); §Ó truy cËp ®Õn mét phÇn tö cña hashes ta sö dông dÊu $ ®øng tr­íc tªn cña hashes vµ tªn cña kho¸ th× n»m trong cÆp dÊu ngoÆc nhän " {} ". Theo có ph¸p sau; $hashNAME{key1}=value1; VÝ dô: %hash = ( 'bmp', 'Bitmap file' 'cpp', 'C++ Source file' 'txt', 'Text file'); $hash{'gif'} = 'Gif image file'; # Thªm mét phÇn tö víi chØ môc gif print " value(%hash)\n " ; # In tÊt c¶ c¸c gi¸ trÞ cña hash kh«ng in chØ môc LÖnh nµy in ra Bitmap file C++ Source file Text file Gif image file Mét sè hµm thao t¸c víi hashes. Tªn hµm M« t¶ Hµm keys() Có ph¸p: key(%hash_name). Tr¶ vÒ danh s¸ch c¸c kho¸ cña m¶ng liªn hîp ®­îc ®­a ra bëi %hash_name, danh s¸ch tr¶ vÒ d­íi d¹ng mét m¶ng. VÝ dô: %hashName = ( key1 => value1, key2 => value2, key3 => $scalar ); @arrayName = keys(%hashName); # @arrayName b»ng # ('key2','key3','key1'); Hµm values() Có ph¸p: values(%hash_name). Tr¶ vÒ danh s¸ch c¸c gi¸ trÞ cña m¶ng liªn hîp ®­îc ®­a ra bëi %hash_name, danh s¸ch tr¶ vÒ d­íi d¹ng mét m¶ng. VÝ dô: Víi m¶ng liªn hîp ®· khai b¸o ë trªn sö dông hµm values(): @arrayName = values(%hashName); ta thu ®­îc @arrayName = (value1, value1, $scalar). Hµm each() Có ph¸p: each (%hash_name). Hµm nµy tr¶ vÒ mét cÆp lµ kho¸ vµ trÞ t­¬ng øng cña m¶ng liªn hîp. VÝ dô; while (($key, $value) = each %hashName){ print "$key, $value\n"; } # in ta tÊt c¶ c¸c kho¸ vµ gi¸ trÞ t­¬ng øng cña m¶ng liªn hîp Hµm sort() Có ph¸p: sort (%hash_name). Cã t¸c dông s¾p xÕp l¹i m¶ng liªn hîp theo gi¸ trÞ cña kho¸. Hµm delete() Có ph¸p: delete $hash_name{key}.Xo¸ phÇn tö cã kho¸ lµ key ra khái m¶ng liªn hîp. Hµm exists() KiÓm tra sù tån t¹i cña mét phÇn tö víi kho¸ ®· biÕt. Tr¶ vÒ true nÕu cã tån t¹i phÇn tõ false nÕu ng­îc l¹i. VÝ dô: if (exists($dictionary{'dog'})){ print $dictionary{'dog'}; } Ch­¬ng IV Ph©n tÝch vµ thiÕt kÕ hÖ thèng §Æt vÊn ®Ò I.1 DÉn nhËp Nh»m t×m hiÓu c¸c kü thuËt khai th¸c c¸c hÖ thèng th«ng tin, c¸c thao t¸c truy cËp c¬ së d÷ liÖu trªn hÖ thèng LINUX. Víi yªu cÇu cô thÓ lµ x©y dùng hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý ®iÓm cña sinh viªn tr­êng ®¹i häc kü thuËt §µ N½ng, gióp phßng ®µo t¹o vµ c«ng t¸c chÝnh trÞ tr­êng §¹i häc kü thuËt. §ång thêi gióp c¸c sinh viªn cña tr­êng cã thÓ biÕt râ ®iÓm c¸c m«n häc cña m×nh qua c¸c häc kú vµ gióp c¸c gia ®×nh cã con c¸i häc t¹i tr­êng cã thÓ theo dâi ®­îc t×nh h×nh häc tËp, ®iÓm sè cña con m×nh, tõ ®ã kÕt liªn mèi quan hÖ gi÷a gia ®×nh vµ nhµ tr­êng nh»m phôc vô tèt h¬n c«ng t¸c ®µo t¹o sinh viªn ë tr­êng còng nh­ ë nhµ. Víi c¸c kü thuËt ®· t×m hiÓu, t«i tiÕn hµnh x©y dùng thö hÖ thèng nãi trªn, tÝch hîp trªn m¹ng internet víi môc tiªu hiÖn thùc ®­îc mét c¸ch mét c¸ch tèi ®a ý t­ëng ®· nªu trªn. I.2 Yªu cÇu HÖ thèng th«ng tin qu¶n lý sinh viªn tr­êng §¹i häc kü thuËt §µ n½ng ®­îc viÕt b»ng ng«n ng÷ Perl theo c«ng nghÖ CGI trªn hÖ thèng LINUX nh»m gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò sau: - Gióp phßng ®µo t¹o vµ c«ng t¸c chÝnh trÞ tr­êng qu¶n lý ®iÓm cña sinh viªn mét c¸ch dÔ dµng. - Th«ng qua c¸c vÞ gi¸o vô cña c¸c khoa, ®iÓm cña sinh viªn ®­îc nhËp, cËp nhËt. - Gióp c¸c gi¸o vô in danh s¸ch sinh viªn c¸c kú thi th«ng qua giao diªn Web. - Sinh viªn vµ gia ®×nh cña hä cã thÓ xem xÐt th«ng tin vÒ ®iÓm, c¸c m«n häc trong c¸c kú häc s¾p tíi cña b¶n th©n ( con c¸i ) hä th«ng qua m¹ng Internet. I.3 C¸c ®èi t­îng khai th¸c hÖ thèng I.3.1 Phßng ®µo t¹o vµ c«ng t¸c chÝnh trÞ Lµ n¬i cã quyÒn cao nhÊt ®èi víi hÖ thèng th«ng tin. ChÞu tr¸ch nhiÖm trong c¸c thµnh phÇn kh¸c cña hÖ thèng. Mét ng­êi thuéc ®èi t­îng nµy cã thÓ: - Thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c c«ng viÖc mµ mäi ng­êi kh¸c cã thÓ ®èi víi hÖ thèng. - CËp nhËt, thªm bít th«ng tin vÒ sinh viªn cña tÊt c¶ c¸c khoa - CÊp ph¸t, thay ®æi, xo¸ quyÒn khai th¸c th«ng tin hÖ thèng cña mét ng­êi sö dông I.3.2 C¸c vÞ gi¸o vô khoa Lµ nh÷ng ng­êi trÞu tr¸ch nhiªm trùc tiÕp vÒ th«ng tin cña sinh viªn khoa m×nh trong mét thêi ®iÓm x¸c ®Þnh nµo ®ã. QuyÒn sö dông hÖ thèng (user, password) cña c¸c vÞ gi¸o vô ®­îc cÊp ph¸t bëi phßng ®µo t¹o vµ c«ng t¸c chÝnh trÞ. Mét vÞ gi¸o vô kh¶ n¨ng: - CËp nhËt, thay ®æi th«ng tin cña sinh viªn thuéc khoa m×nh - NhËp, cËp nhËt ®iÓm cña sinh viªn khoa m×nh sau mçi kú thi - TÝnh ®iÓm trung b×nh, xÐt häc bæng cho sinh viªn trong khoa I.3.3 Sinh viªn, gia ®×nh sinh viªn ( ng­êi dïng trªn m¹ng) Ng­êi sö dông thuéc ®èi t­îng nµy cã kh¶ n¨ng: - Cã thÓ xem th«ng tin vÒ ®iÓm cña b¶n th©n vµ c¸c nh÷ng ng­êi - Cã thÓ xem tr­íc kÕ ho¹ch häc tËp, danh s¸ch c¸c m«n häc cña tÊt c¶ c¸c häc kú I.3.4 Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n ThuËn lîi - HÖ thèng cã thÓ tÝch hîp tèt trªn m¹ng Internet. Cã thÓ khai cïng víi c¸c dÞch vô ®i kÌm trªn m¹ng. - Ng­êi tham gia sö dông, ®iÒu hµnh hÖ thèng cã thÓ ph©n bè kh¾p mäi n¬i, miÔn lµ ®­îc kÕ nèi vµo m¹ng Internet. Khã kh¨n - Do hÖ thèng cã nhiÒu ng­êi sö dông, ph©n chia theo nhiÒu møc ®Æc quyÒn kh¸c nhau nªn viÖc ®ång bé d÷ liÖu gÆp nhiÒu khã kh¨n. - ViÖc b¶o mËt vµ an toµn d÷ liÖu còng gÆp nhiÒu khã kh¨n khi hÖ thèng vËn hµnh trªn m¹ng. - ViÖc khai th¸c Internet cña c¸c ®èi t­îng trong hÖ thèng còng gÆp nhiÒu khã do gia thµnh vµ ®iÒu kiÖn cña n­íc ta hiÖn nay. Ph©n tÝch hÖ thèng II.1 Kh¶o s¸t hÖ thèng C«ng viÖc qu¶n lý sinh viªn cña bé phËn gi¸o vô - phßng ®µo t¹o vµ c«ng t¸c chÝnh trÞ tr­êng §¹i häc kü thuËt §µ n½ng. §Ò tµi chØ giíi h¹n kh¶o s¸t hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý kÕt qu¶ häc tËp cña m«ic sinh viªn trong toµn tr­êng. Mçi sinh viªn khi tróng tuyÓn vµo tr­êng (thi ®Ëu ®¹i häc) ph¶i cung cÊp cho phßng ®µo t¹o vµ c«ng t¸c chÝnh trÞ c¸c th«ng tin sau: hä, tªn ngµy sinh, n¬i sinh, giíi tÝnh, tªn khoa, nghµnh häc . . . Sau ®ã phßng ®µo t¹o vµ c«ng t¸c chÝnh trÞ sÏ cÊp cho mçi sinh viªn mét sè m· riªng (thùc tÕ lµ sè thÎ sinh viªn). Phßng ®µo t¹o vµ c«ng t¸c chÝnh trÞ sÏ qu¶n lý kÕt qu¶ häc tËp cña mçi sinh viªn theo tõng häc kú, c¶ n¨m häc vµ suèt thêi gian häc t¹i tr­êng. Phßng ®µo t¹o vµ c«ng t¸c chÝnh trÞ kh«ng qu¶n lý trùc tiÕp ®iÓm cña sinh viªn mµ th«ng qua hÖ thèng c¸c vÞ gi¸o vô cña c¸c khoa. Trong tr­êng cã nhiÒu khoa. Cô thÓ cã 8 khoa qu¶n lý sinh viªn vµ 5 khoa kh«ng qu¶n lý sinh viªn: Trong mçi khoa l¹i chia ra nhiÒu nghµnh chuyªn m«n: - Khoa Ho¸: Silic¸t, thùc phÈm, ho¸ dÇu, polyme, ®iÖn ho¸ - Khoa §iÖn: §iÖn kü thuËt - Khoa c«ng nghÖ th«ng tin: §iÖn tö, tin häc - Khoa c¬ khÝ: C¬ chÕ t¹o, ®éng lùc, söa ch÷a - Khoa NhiÖt: NhiÖt l¹nh - Khoa x©y dùng d©n dông c«ng nghiÖp (X1) - Khoa x©y dùng thuû lîi - thuû ®iÖn (X2) - Khoa x©y dùng cÇu ®­êng (X3) Trong mçi ngµnh l¹i cã nhiÒu líp vµ mçi líp ®­îc ®Æt mét tªn kh¸c nhau. VÝ dô nh­: 95T, 96T1, 96T2, 95X1A, 95X1B . . . C¸c khoa kh«ng qu¶n lý sinh viªn: c¸c khoa nµy chØ qu¶n lý gi¸o viªn gi¶ng d¹y mµ kh«ng qu¶n lý sinh viªn. - Khoa c¬ b¶n: to¸n, lý, ho¸ - Khoa M¸c- Lªnin - Khoa gi¸o dôc thÓ chÊt - Khoa ngo¹i ng÷ - Khoa c¬ së kü thuËt Víi mçi ngµnh cã mét sè c¸c häc phÇn kh¸c nhau mµ sinh viªn ngµnh ®ã cÇn ph¶i ®¹t ®Ó tèt nghiÖp. Tuú theo ngµnh chuyªn m«n trong c¸c khoa mµ sinh viªn cã nh÷ng m«n häc kh¸c nhau. Víi mçi m«n häc cã nh÷ng th«ng tin liªn quan nh­: tªn m«n häc, sè ®¬n vÞ häc tr×nh, gi¸o viªn d¹y hay h­íng dÉn. Cuèi mçi häc kú, ph¶i cho sinh viªn thi hÕt m«n hay lµm ®Ò tµi m«n häc vµ b¸o c¸o kÕt qu¶ cho bé hËn gi¸o vô khoa gåm c¸c th«ng tin sau: hä tªn sinh viªn, sè thÎ, m«n thi, lÇn thi, ngµy thi, ®iÓm. KÕt qu¶ thi mçi m«n häc cña sinh viªn nÕu tõ 5 trë lªn ®­îc xem nh­ lµ ®¹t nÕu kh«ng th× ph¶i thi l¹i. Sau khi kÕt thóc m«n häc sinh viªn chØ ®­îc quyÒn thi hai lÇn, nÕu c¶ hai lÇn thi ®iÓm ®Òu kh«ng ®¹t, sinh viªn cã thÓ ®¨ng ký ®Ó häc l¹i m«n ®ã vµ l¹i cã quyÒn thi thªm hai lÇn. Cuèi mçi häc kú, bé phËn gi¸o vô khoa sÏ tËp hîp kÕt qu¶ thi cña tõng líp, in vµ c«ng bè cho sinh viªn ®­îc râ, sau ®ã göi vÒ cho phßng ®µo t¹o vµ c«ng t¸c chÝnh trÞ. Phßng ®µo t¹o vµ c«ng t¸c chÝnh trÞ l­u tr÷ c¸c th«ng tin nµy ®Ó xÐt t­ c¸ch lªn líp, nhËn ®Ò tµi tèt nghiÖp, c«ng nhËn tèt nghiÖp. Cuèi mçi n¨m häc, phßng ®µo t¹o vµ c«ng t¸c chÝnh trÞ sÏ xÐt kÕt qu¶ häc tËp cña sinh viªn trong n¨m ®ã vµ c«ng bè danh s¸ch sinh viªn l­u ban, ra tr­êng vÜnh viÔn. Mçi sinh viªn tho¶ m·n ®iÒu kiÖn sau th× ®­îc lªn líp, ng­îc l¹i th× l­u ban hoÆc ra tr­êng vÜnh viÔn nÕu ®· l­u ban mét lÇn (tøc lµ mçi sinh viªn chØ ®­îc l­u ban mét lÇn trong suèt 5 n¨m häc) hay ®iÓm trung b×nh c¶ n¨m £ 4.00. - §iÓm trung b×nh c¶ n¨m ³ 5.00 - Tæng sè ®¬n vÞ häc tr×nh ®¹t ³ 2/3 sè ®¬n vÞ häc tr×nh häc §èi víi sinh viªn n¨m cuèi th× phßng ®µo t¹o vµ c«ng t¸c chÝnh trÞ ph¶i xÐt t­ c¸ch nhËn ®Ò tµi tèt nghiÖp, vµ xÐt c«ng nhËn tèt nghiÖp. §iÒu kiÖn tèt nghiÖp cña sinh viªn nh­ sau: - §iÓm trung b×nh c¶ 5 n¨m häc ³ 5.00 - Kh«ng cã m«n nµo cã ®iÓm £ 3 ®iÓm - Sè häc phÇn kh«ng ®¹t £ 10% tæng sè häc phÇn II.2 S¬ ®å dßng d÷ liÖu Tõ kÕt qu¶ kh¶o s¸t hÖ thèng ë trªn, nghiªn cøu hå s¬ néi bé vµ c¸c dßng lu©n chuyÓn th«ng tin. Ta lËp ra s¬ dßng d÷ liÖu cho biÕt sù trao ®«it d÷ liÖu gi÷a c¸c bé phËn cña hÖ thèng nh­ sau: §iÓm thi Sinh viªn GVô khoa (cã QLSV) Phßng gi¸o vô Ban gi¸m hiÖu GVô khoa (kh«ng QLSV) Danh s¸ch SV TN ®· duyÖt Danh s¸ch SVTN Danh s¸ch SV TN ®· duyÖt KÕt qu¶ häc tËp c¶ n¨m KÕt qu¶ thi 1 häc kú Th«ng tin vÒ sinh viªn míi B¶ng ®iÓm TN KÕt qu¶ häc tËp Th«ng tin nhËp häc Danh s¸ch SV TN ®· duyÖt Danh s¸ch SV l­u ban NhËn sinh viªn míi Tõ s¬ ®å lu©n chuyÓn c¸c dßng th«ng tin, x©y dùng b¶ng c¸c dßnh lµm c¬ së cho viÖc ph©n tÝch d÷ liÖu vµ sö lý tiÕp theo. B¶ng gåm c¸c dßng, d÷ liÖu th«, c¸c v¨n b¶n, hay th«ng tin chøa d÷ liÖu th« ®ã vµ nguån ®Ých cña c¸c dßng. B¶ng c¸c dßng d÷ liÖu STT Tªn dßng D÷ liÖu Nguån -> §Ých 1 Th«ng tin nhËp häc Hä tªn SV Ngµy sinh N¬i sinh Khoa Ngµnh Sinh Viªn Phßng gi¸o vô 2 Th«ng tin sinh viªn míi Hä tªn SV Ngµy sinh N¬i sinh Khoa Ngµnh Sè thÎ Líp Phßng gi¸o vô Gi¸o vô khoa 3 NhËn sinh viªn míi Sè thÎ Líp Gi¸o vô khoa Sinh viªn 4 KÕt qu¶ thi cña c¸c khoa kh«ng QLSV Sè thÎ Hä tªn SV Líp TªnMH §iÓm Khoa kh«ng QLSV Gi¸o vô khoa cã QLVS 5 KÕt qu¶ thi 1 häc kú Sè thÎ Hä tªn SV Líp TªnMH Sè häc tr×nh §iÓmMH §tbHkú Gi¸o vô khoa Phßng gi¸o vô 6 KÕt qu¶ häc tËp c¶ n¨m Sè thÎ Hä tªn SV Líp §tbHkúI §tbHkúII §tbN¨m Gi¸o vô khoa Phßng gi¸o vô 7 Danh s¸ch SV l­u ban Sè thÎ Hä tªn SV Líp 8 Danh s¸ch SV tèt nghiÖp (SVTN) Sè thÎ Hä tªn SV Líp 9 Danh s¸ch SVTN ®· duyÖt Sè thÎ Hä tªn SV Líp 10 B¶ng ®iÓm tèt nghiÖp Hä tªn SV Khoa Ngµnh Líp TªnMH Sè häc tr×nh §iÓm Tæng häc tr×nh Sè häc tr×nh ®¹t XÕp lo¹i II.3 Tõ ®iÓn d÷ liÖu C¸c d÷ liÖu th« sau khi ®­îc thanh läc, lo¹i bá c¸c tr­êng hîp d÷ liÖu nhiÒu nghÜa, d÷ liÖu ®ång nghÜa ta h×nh thµnh tö ®iÓn d÷ liÖu sau: STT D÷ liÖu Lo¹i M« t¶ Quy t¾c qu¶n lý 1 Sè thÎ KTT C 2 Hä tªn SV KTT C 3 Ngµy sinh KTT D 4 N¬i sinh KTT C 5 Khoa KTT C 6 Líp KTT C 7 Ngµnh KTT C 8 M·khoa KTT C 9 M·ngµnh KTT C 10 SèHtr×nh TT N 11 M·MH KTT C 12 §iÓmMH KTT N 13 TªnMH KTT C 14 §tbHkú TT N 15 HätªnGV KTT C 16 M·GV KTT C 17 TªnHkú KTT C 18 SèHkú KTT C 19 GiíiTÝnh KTT C 20 §tbHkú TT N 21 HPHkú TT N 22 HPHkú§¹t TT N 23 TængHP TT N 24 TængHP§¹t TT N 25 §tbChung TT N STT: Sè thø tù cña d÷ liÖu D÷ liÖu: DiÔn gi¶i d÷ liÖu Lo¹i: TT chØ d÷ liÖu tÝnh to¸n, KTT chØ d÷ liÖu kh«ng tÝnh to¸n M« t¶: C¸c kiÓu d÷ liÖu - N : D÷ liÖu kiÓu sè - C: D÷ liÖu kiÓu ký tù - D: d÷ liÖu kiÓu ngµy th¸ng II.4 M« h×nh thùc thÓ kÕt hîp C¸c thùc thÓ trong hÖ thèng, mçi thùc thÓ gåm tªn thùc thÓ, kho¸ cña nã NGµNH M·Ngµnh Tªnngµnh KHOA M·Khoa TªnKhoa Tr­ëngKhoa GVKhoa Häckú SèHkú TªnHkú Gi¸oviªn M·GV TªnGV D¹yM«n sinhviªn SèthÎ HätªnSV Ngaysinh N¬iSinh Líp M«nhäc M·MH TªnMH SèHtr×nh KHOA M·Khoa TªnKhoa Tr­ëngKhoa GVôKhoa NGµNH M·Ngµnh Tªnngµnh Häckú SèHkú TªnHkú sinhviªn SèthÎ HätªnSV Ngaysinh N¬iSinh Líp Gi¸oviªn M·GV TªnGV D¹yM«n M«nhäc M·MH TªnMH SèHtr×nh CIM 1-n 1-n §iÓmMH CIF 1-n 1-n CIF 1-n 1-1 CIF 1-n 1-1 CIF 1-n 1-n Bao gåm/ §tbHkú HPHkú HPHkú®¹t TængHP §tbChung II.5 M« h×nh nhÞ nguyªn §Ó ®¬n gi¶n hãa viÖc x©y dùng ch­¬ng ch­¬ng tr×nh sau nµy, ta chuyÓn m« h×nh thùc thÓ kÕt hîp vÒ d¹ng m« h×nh nhÞ nguyªn b»ng c¸ch thªm hai thùc thÓ. KHOA M·Khoa TªnKhoa Tr­ëngKhoa GVôKhoa NGµNH M·Ngµnh Tªnngµnh Häckú SèHkú TªnHkú sinhviªn SèthÎ HätªnSV Ngaysinh N¬iSinh Líp Gi¸oviªn M·GV TªnGV D¹yM«n CIF 1-n 1-n CIF 1-n 1-1 CIF 1-n 1-1 CIF M«nhäc M·MH TªnMH SèHtr×nh ®iÓm SèthÎ M·MH §iÓmMH CIF CIF 1-n 1-1 tængkÕtSèthÎ SèHkú §tbHkú HPHkú HPHkú®¹t TængHP §tbChung CIF 1-n 1-1 1-1 1-n 1-n 1-n CIF 1-1 1-n X©y dùng ch­¬ng tr×nh III.1 Chän c«ng cô HÖ thèng th«ng tin chóng ta ®· kh¶o s¸t ë trªn chñ yÕu lµ khai th¸c c¬ së d÷ liÖu: cËp nhËt, nhËp míi, t×m kiÕm. C¸c ®éng t¸c xö lý, tÝnh to¸n t­¬ng ®èi ®¬n gi¶n. Trªn c¸c hÖ thèng Windows chóng ta cã thÓ chän c¸c hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu nh­ Foxpro, Ms-Access. . . th× c«ng viÖc cña chóng ta sÏ ®­îc gi¶i quyÕt mét c¸ch nhanh chãng vµ gän nhÑ..Kh«ng may thay c¸c hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu nµy kh«ng vËn hµnh ®­îc trªn c¸c hÖ thèng UNIX, LINUX. §©y lµ mét vÊn ®Ò lín cña ®Ò tµi nµy: "kh«ng cã c«ng cô". TÊt nhiªn, trªn c¸c hÖ thèng UNIX, LINUX tån t¹i rÊt nhiÒu c¸c hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu nh­ Oracle, miniSQL, Dbase, Sysbase. . .Nh­ng c¸c c«ng cô nµy kh«ng ph¶i dÔ cã ®­îc do tÝnh th­¬ng m¹i cña chóng. Trong ®Ò tµi nµy t«i ®· chän mét c«ng cô gäi lµ DBM (Database Manager) - mét hÖ thèng th­ viÖn chuÈn cña UNIX ®Ó l­u tr÷ c¸c tÖp c¬ së d÷ liÖu. Víi c¸c tÖp c¬ së d÷ liÖu víi phÇn më réng lµ . DB cã thÓ xö lý ®­îc bëi ng«n ng÷ Perl th«ng qua c¸c hµm th­ viÖn chuÈn trong c¸c th­ viÖn nh­: GDBM_File.pm-GNU's database interface files NDBM_File.pm-Berkeley UNIX compatibility ODBM_File.pm-Standard Perl package SDBM_File.pm-Standard Perl package AnyDBM_File.pm-Virtual classes for any of the above database interfaces §Ó sö dông c¸c th­ viÖn nµy trong ch­¬ng tr×nh Perl chung ta thªm vµo ®Çu ch­¬ng tr×nh dßng sau ®©y uses VÝ dô: uses AnyDBM_File Mét tÖp c¬ së d÷ liÖu l­u tr÷ theo cÊu tróc mét file DBM gåm hai yÕu tè: Kho¸ / néi dung Mçi cÆp Kho¸/néidung t¹o thµnh mét b¶n ghi. §Ó truy cËp ®Õn th«ng tin cña c¸c b¶n ghi chóng ta sö dông c¸c c©u lÖnh Perl. Vidô, ®Ó më tÖp c¬ së d÷liÖu cã tªn sinhvien.db dïng lÖnh sau: Dbopen(%handle, "sinhvien.db", 0666); C¸c b¶n ghi trong c¬ së d÷ liÖu lóc nµy ®­îc ¸nh x¹ vµo m¶ng b¨m %handle víi Kho¸ lµ lµ chØ môc cña m¶ng b¨m. III.2 X©y dùng m« h×nh Logic d÷ liÖu Tõ m« h×nh ý niÖm d÷ liÖu ®· x©y dùng ë trªn vµ dùa vµo cÊu tróc cña file DBM ta tiÕn hµnh x©y dùng m« h×nh logic d÷ liÖu. Nh­ ®· nãi ë trªn, file DBM víi cÊu tróc t¹o thµnh c¸c cÆp Kho¸/néidung mçi cÆp nh­ vËy t¹o nªn mét b¶n ghi. D÷ liÖu cña c¸c b¶n ghi sÏ ®­îc l­u tr÷ trong phÇn néi dung, c¸c b¶n ghi ®­îc ph©n biÖt víi nhau bëi Khãa t­¬ng øng cña chóng. C¸c tr­êng trong mçi b¶n ghi ®­îc ph©n biÖt víi nhau bëi mét (hoÆc mét nhãm) ký tù do chóng ta tù chän(ë ®©y t«i ®· chän lµ dÊu " : "). VÝ dô: sinhvien.db m· sinh viªn::Hä lãt: TªnSV:Ngµy sinh:N¬i sinh:Líp khht.db (kÕ ho¹ch häc tËp) LípXXKúYY::m«n1:h_tr×nh1:m«n2:h_tr×nh2:m«n3:h_tr×nh3. . . III.3 C¸c thñ tôc xö lý trong ch­¬ng tr×nh HÖ thèng ch­¬ng tr×nh ®­îc chia ra nhiÒu module, mçi mçi module t­¬ng øng víi mét ch­¬ng tr×nh CGI ®éc lËp vµ thùc hiÖn mét nhiÖm vô riªng biÖt. Sau ®©y lµ tãm t¾t nhiÖm vô vµ gi¶i thuËt cña vµi module ®iÓn h×nh trong ch­¬ng tr×nh: 1. Module nhËp danh s¸ch líp míi ( nhapds.cgi ) Module chØ cã thÓ ®­îc gäi thùc hiÖn khi ng­êi sö dông ®¨ng nhËp vµo ch­¬ng tr×nh víi username lµ root. Module cã nhiÖm vô t¹o ra mét tËp tin c¬ së d÷ liÖu trªn m¸y chñ l­u tr÷ th«ng tin cña sinh viªn mét líp nµo ®ã do ng­êi dïng nhËp vµo. NhiÖm vô cña Module ®­îc thùc hiÖm qua c¸c b­íc sau: - NhËp username, password - NÕu username, password ®óng th× nhËp vµo tªn líp míi, nÕu kh«ng th× quay l¹i b­íc 1. - NÕu danh s¸ch líp ®· tån t¹i th× nhËp l¹i tªn líp, nÕu ch­a chuyÓn qua b­íc 4 - NhËp m· sinh viªn, hä tªn, ngµy sinh, quª qu¸n. - KÕt thóc, nhÊn nót ®ãng cöa sæ tr×nh duyÖt. Module nhapds.cgi xem phô lôc môc I 2. Module t×m kiÕm sinh viªn ( timkiem.cgi ) Module nµy yªu cÇu ng­êi dïng nhËp vµo 3 kho¸ t×m kiÕm: m· sinh viªn, hä lãt, tªn sinh viªn. Ng­êi dïng cã thÓ nhËp c¸c kho¸ mét c¸ch tuú ý, vÝ dô cã thÓ chØ cÇn nhËp mét trong 3 th«ng tin trªn. Cã thÓ nhËp c¸c th«ng tin kh«ng ®Çy ®ñ, vÝ dô ë tr­êng hä lãt nhËp vµo ' N' vµ tr­êng tªn nhËp vµo ' D ' th× ch­¬ng tr×nh sÏ t×m tÊt c¶ nh÷ng ng­êi cã hä lãt b¾t ®Çu víi ký tù ' N ' vµ tªn b¾t ®Çu víi ký tù ' D ' Module timkiem.cgi xem phô lôc môc II 3. Module xem danh s¸ch ( xem_danh_sach1.cgi ) Module nµy yªu cÇu ng­êi dïng nhËp vµo tªn líp cÇn xem, lÊy th«ng tin nhËp vµo vµ më tËp tin c¬ së d÷ liÖu t­¬ng øng vµ cho hiÓn thÞ. Module xem_danh_sach1.cgi xem phô lôc môc III 4. Module xem ®iÓm ( xem_diem.cgi ) Module nµy yªu cÇu ng­êi dïng nhËp vµo tªn mét tªn líp vµ mét häc kú nµo ®ã. Dùa vµo c¸c th«ng tin nhËp vµo module sÏ më c¸c tËp tin c¬ së d÷ liÖu t­¬ng øng, thùc hiÖn kÕt nèi gi÷a c¬ së d÷ liÖu sinhvien.db, khht.db, diem.db vµ cho hiÓn thÞ kÕt qu¶ lªn mµn h×nh browser. Module xem_diem.cgi xem phô lôc môc IV Ch­¬ng V kÕt qu¶ thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh X©y dùng m«i tr­êng hÖ thèng HÖ thèng ch­¬ng tr×nh "Qu¶n lý sinh viªn tr­êng §¹i häc kü thuËt" ®­îc viÕt b»ng ng«n ng÷ Perl theo c«ng nghÖ CGI trªn hÖ ®iÒu hµnh Linux phiªn b¶n 6.1.Toµn bé ch­¬ng tr×nh nguån ®­îc ®Æt trong th­ môc /home/httpd/cgi-bin/database/*.cgi. C¸c tËp tin c¬ së d÷ liÖu ®­îc ®Æt trong cïng th­ môc víi tªn lµ *.db. Browser ®¨ng nhËp sö dông ch­¬ng tr×nh víi quyÒn h¹n cho phÐp cã thÓ t¹o, cËp nhËt söa ch÷a trong c¸c tËp tin c¬ së d÷ liÖu. §Ó lµm ®iÒu nµy chóng ta cÇn ®Æt c¸c thuéc tÝnh cho th­ môc b»ng lÖnh UNIX sau: chmod 777 /home/httpd/cgi-bin/database §Ó hiÖn thùc hÖ thèng ch­¬ng tr×nh nµy, cÇn cã mét m¸y Linux server, cã cµi ®Æt Apache Web server. M«i tr­êng m¹ng víi c¸c m¸y tr¹m cã thÓ lµ m¸y ch¹y Linux, Unix, Win®ows9X, 2000 . . .miÔn lµ cã thÓ ch¹y ®­îc c¸c tr×nh duyÖt nh­ Netscape, Internet Explorer . . . Ch¹y ch­¬ng tr×nh B­íc 1. T¹i m¸y tr¹m, trong tr×nh duyÖt gâ vµo URL chØ ®Õn Form chÝnh cña ch­¬ng tr×nh, cô thÓ nh­ sau: Form hiÖn ra nh­ sau: B­íc 2. ë b­íc nµy, ng­êi dïng cã thÓ chän mét trong c¸c nót lÖnh ë pannel bªn tr¸i. Cã thÓ chän c¸c chøc n¨ng nh­: NhËp míi danh s¸ch mét líp, nhËp ®iÓm mét häc kú nµo ®ã cho mét líp nµo ®ã, xem danh s¸ch mét líp nµo ®ã, t×m kiÕm th«ng tin, xem kÕt qu¶ häc tËp . . . B­íc 3. NÕu ng­êi dïng chän c¸c môc nh­: "NhËp danh s¸ch", "NhËp ®iÓm" th× ch­¬ng tr×nh sÏ hái mËt khÈu sö dông. NÕu ®óng, th× míi cã thÓ thùc hiÖn chøc n¨ng chän, nÕu kh«ng th× kh«ng thÓ ch¹y tiÕp. B­íc 4. KÕt thóc ch­¬ng tr×nh, chØ viÖc ®ãng cöa sæ tr×nh duyÖt Mét sè Form minh häa trong ch­¬ng tr×nh Form chÝnh Form yªu cÇu mËt khÈu ®¨ng nhËp Form yªu cÇu ng­êi dïng chän tªn líp vµ häc kú nµo ®ã ®Ó nhËp ®iÓm Form nhËp ®iÓm häc kú I cho sinh viªn líp 95T Form kÕt qu¶ häc tËp häc kú I cñalíp 95T Ch­¬ng VI KÕt luËn Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc I.1 Lý thuyÕt - T×m hiÓu c¸ch cµi ®Æt vµ sö dông hÖ ®iÒu hµnh Linux. - Sö dông thµnh c«ng phÇn mÒm Apache Server trªn Linux hç trî c¸c øng dông CGI - HiÓu ®­îc c«ng nghÖ CGI vµ c¸ch thøc lËp tr×nh CGI trªn Linux. - T×m hiÓu giao thøc HTTP vµ c¸c ph­¬ng thøc cña nã hç trî lËp tr×nh trªn m¹ng. - BiÕt c¸ch lËp tr×nh b»ng ng«n ng÷ Perl trong m«i tr­êng Linux theo c«ng nghÖ CGI phôc vô gi¶i quyÕt bµi to¸n truy cËp c¸c c¬ së d­c liÖu trong c¸c bµi to¸n. I.2 Thùc tiÔn - HiÖn thùc vµ cµi ®Æt thµnh c«ng hÖ ®iÒu hµnh Linux phiªn b¶n 5.2, 6.1 -X©y dùng ch­¬ng tr×nh qu¶n lý sinh viªn ®· ®¸p øng ®­îc phÇn lín c¸c yªu cÇu ®Ò ra. - Ch­¬ng tr×nh ®· vËn hµnh thµnh c«ng trªn m¹ng. - Sö dông ch­¬ng tr×nh, c¸c vÞ gi¸o vô cã thÓ nhËp, cËp nhËt ®iÓm cho sinh viªn sau mçi kú thi vÒ phßng mét c¸ch dÔ dµng. - Gia ®×nh cña sinh viªn ë nhµ chØ cÇn cã m¸y tÝnh kÕt nèi vµo m¹ng th× cã thÓ truy cËp ®Õn ®­îc th«ng tin vÒ con c¸i cña m×nh ®ang häc t¹i tr­êng. TÝnh kh¶ thi Nh­ ý t­ëng ®· nªu trong ch­¬ng ®Çu. Môc ®Ých cña ®Ò tµi nµy mang nhiÒu tÝnh khai th«ng, nghiªn cøu, ch­a chó träng vµo môc tiªu hiÖn thùc ch­¬ng tr×nh trªn thùc tÕ. Tuy nhiªn, ®Ò tµi nµy cã tÝnh kh¶ thi ngay tõ ý t­ëng "Liªn l¹c gi÷a gia ®×nh vµ nhµ tr­êng", "Liªn l¹c gi÷a c¸c gi¸o vô khoa víi phßng ®µo t¹o". §Ó hiÖn thùc ®­îc toµn bé ý t­ëng cña ®Ò tµi, chØ cÇn mét m¸y tÝnh ch¹y Linux kÕt nèi vµo m¹ng Internet, ®­îc c«ng nhËn trªn m¹ng vµ ®­îc cµi ®Æt ch­¬ng tr×nh nµy. Mèi liªn hÖ gi÷a c¸c vÞ gi¸o vô khoa vµ phßng ®µo t¹o chØ cÇn lµ m¹ng côc bé hoÆc Intranet lµ ®­îc. H¹n chÕ - C¸c thao t¸c sö lý trong ch­¬ng tr×nh cßn ®¬n s¬ ch­a ®¸p øng hÕt nhu cÇu thùc tÕ. - C«ng cô sö dông ®Ó m« t¶ c¸c c¬ së d÷ liÖu cßn d¬n gi¶n, ch­a ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu truy vÊn phóc t¹p. - Ph©n chia quyÒn h¹n ®èi víi c¸c ®èi t­îng sö dông hÖ thèng ch­a cô thÓ. H­íng ph¸t triÓn Ng«n ng÷ Perl hoµn toµn cã thÓ thao t¸c víi c¸c hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu m¹nh nh­ Oracle, Sysbase. . . NÕu cã thÓ tæ chøc ®­îc c¬ së d÷ liÖu cña ch­¬ng tr×nh trªn Oracle th× tÇm vãc cña ch­¬ng tr×nh sÏ ®­îc n©ng lªn rÊt cao, ®¸p øng ®­îc nhiÒu thao t¸c qu¶n lý phøc t¹p. Ph¸t triÓn c¸c kü thuËt ®· nghiªn cøu, tèi ­u ho¸ ch­¬ng tr×nh vµ tiÕn hµnh hoµn thiÖn c¸c chøc n¨ng ng­êi dïng, tÝch hîp thªm vµo ch­¬ng tr×nh c¸c dÞch vô t×m nhanh trªn m¹ng. . . §Ò tµi hoµn toµn cã thÓ ®­a vµo øng dông trong thùc tÕ, hiÖn thùc ý t­ëng cña t¸c gi¶ vµ gióp tr­êng §¹i häc kü thuËt qu¶n lý sinh viªn trªn m¹ng. Tµi liÖu tham kh¶o [1] Kamran Husain and Robert F. Breedlove, Perl 5 Unleashed [2] David Till, Teach Yourself Perl5 in 21 days [3] David Harlan, Special Edition Using Perl for Web programming [4] Jeffry Dwight and Michael Erwin , Special Edition Using CGI [5] David Medinets, Perl 5 by exxample [6] Eugene Eric Kim, CGI Developer's Guide [7] Moscheofl ees Foghlys, Perl 5 Qick Reference [8] Jonathan Hagey, Programming Perl 5.0 CGI Web Page for Windows NT [9] Web Programming with Perl5 [10] Eugene Eric Kim, CGI Programming Unleashed [11] Eric Herrmann, Teach Yourself CGI Programming with PERL 5 in a Week, 2E [12] Edward S.Peschko and Michele DeWolfe, Perl 5 Complete [13] Shishir Gundavaram, CGI Programming on the World Wide Web [14] Red Hat Software, Inc, The complete Red Hat Linux Installation Guide 5.2 [15] Jack Tackett, Jr. Steve Burnett, Special Edition Using Linux, Fourth Edition [16] Bill Ball, Stephen Smoogen, Sams' Teach Yourself LINUX in 24 Hours [17] David Pitts, Linux Unleashed, Second Edition Phô lôc Module nhapds.cgi #!/usr/bin/perl #nhapds.cgi require 'cgi-lib.pl'; use AnyDBM_File; &ReadParse(*input); print &PrintHeader,&HtmlTop("Quan ly sinh vien"); $db_name="Lop"; $db_name.=$input{'T1'}; $db_lop=$db_name; dbmopen(%lop,$db_lop,0666); while(($ma_sv,$info)=each(%lop)){ if ($input{'ma_sv'}==$ma_sv){ print "Ma sinh vien nay da ton tai\n"; print "Nhan Back o trinh duyet de lam lai\n"; print &HtmlBot; dbmclose(%lop); die; last; } } if (defined($input{'ma_sv'})){ if (!defined($lop{$input{'ma_sv'}})){ $lop{$input{'ma_sv'}} = "$input{'ho_lot'}:$input{'ten_sv'}:$input{'n_sinh'}:$input{'d_chi'}"; } } dbmclose(%lop); print <<HTM; M· sinh viªn : Hä lãt: Tªn sinh viªn: Ngay sinh: Dia chi: HTM print " "; print " "; print " "; print""; print ""; print ""; print"Ve trang dau"; print &HtmlBot; dbmclose(%lop); Module xemdanhsach.cgi #!/usr/bin/perl #xemdanhsach.cgi require 'cgi-lib.pl'; use AnyDBM_File; &ReadParse(*input); print &PrintHeader; # if (($input{'R1'} eq 'V1') && ($input{'D1'} eq "Lop95T")) {print &HtmlTop("Danh s¸ch sinh viªn $input{'D1'}");$db_name=$input{'D1'};&openfile();} if (($input{'R1'} eq 'V1') && ($input{'D1'} eq "Lop96T1")) {print &HtmlTop("Danh s¸ch sinh viªn $input{'D1'}");$db_name="Lop96T1";&openfile();} if (($input{'R1'} eq "V1") && ($input{'D1'} eq "Lop96T2")) {Print &HtmlTop("Danh s¸ch sinh viªn $input{'D1'}");$db_name="Lop96T2";&openfile();} if (($input{'R1'} eq "V1") && ($input{'D1'} eq "Lop97T")) {print &HtmlTop("Danh s¸ch sinh viªn $input{'D1'}");$db_name="Lop97T";&openfile();} if (($input{'R1'} eq "V1") && ($input{'D1'} eq "Lop98T")) {print &HtmlTop("Danh s¸ch sinh viªn $input{'D1'}");$db_name="Lop98T";&openfile();} elsif (($input{'R1'} eq "V1") && ($input{'D1'} eq "Lop99T")) {print &HtmlTop("Danh s¸ch sinh viªn $input{'D1'}");$db_name="Lop99T";&openfile();} else {print &HtmlTop();&thoat();} sub openfile(){ dbmopen(%stocks,$db_name,0666); $number_of_record=0; print <<TAB; M· SV Hä lãt Tªn Ngµy sinh Quª qu¸n TAB while (($key,$info) = sort(each (%stocks))){ @info=split(/:/,$info); print <<EOP; $key $info[0] $info[1] $info[2] $info[3] EOP $number_of_record++; } print ""; print "Danh s¸ch nµy cã $number_of_record Sinh viªn"; dbmclose(%stocks); die(); } sub thoat(){ print "Danh s¸ch líp nµy ch­a tån t¹i. CÇn nhËp danh s¸ch sinh viªn cho líp nµy."; print "NhÊn Back ë tr×nh duyÖt ®Ó lµm l¹i hoÆc nhËp danh s¸ch."; } print &HtmlBot; Module xemdiem.cgi #!/usr/bin/perl #xemdiem.cgi require 'cgi-lib.pl'; use AnyDBM_File; &ReadParse(*input); print &PrintHeader,&HtmlTop("Ket qua hoc tap Lop $input{'D1'} ky $input{'D2'}"); # $db_name="Lop"; $db_name.=$input{'D1'}; $db_lop=$db_name; $db_name.=$input{'D2'}; $db_diem=$db_name; dbmopen(%lop,$db_lop,0666); dbmopen(%diem,$db_diem,0666); dbmopen(%mh,"khht",0666); while(($key_mh,$ds_mh)=each(%mh)){ if ($key_mh=~ /$input{'D1'}/&&$key_mh=~ /$input{'D2'}/){ @ds_mh=split(/:/,$ds_mh); print "$key_mh:[@ds_mh]"; } } $number_of_record=0; print ""; print " "; print " Ma sv"; print " Ho lot"; print " Ten "; $so_mon_hoc=@ds_mh; foreach($i=0;$i<$so_mon_hoc;$i++){ print " $ds_mh[$i]"; } print " "; $i=0; while (($key,$info) = each(%lop)){ $temp[$i++]=$key; } $size=@temp; foreach ($i=0;$i<$size-1;$i++){ foreach ($j=$i+1;$j<$size;$j++){ if ($temp[$j]<$temp[$i]){ $tam=$temp[$i]; $temp[$i]=$temp[$j]; $temp[$j]=$tam; } } } foreach($i=0;$i<$size;$i++){ @info=split(/:/,$lop{$temp[$i]}); @diem=split(/:/,$diem{$temp[$i]}); print " "; print " $temp[$i]"; print " $info[0]"; print " $info[1]"; foreach($j=0;$j<$so_mon_hoc;$j++){ print "$diem[$j]"; } print " "; $number_of_record++; } print ""; print "Co so du lieu co $number_of_record ban ghi"; dbmclose(%lop); dbmclose(%diem); print $db_name; dbmclose(%mh); print &HtmlBot; Module timkiem.cgi #!/usr/bin/perl #timkiem.cgi require 'cgi-lib.pl'; &ReadParse(*input); print &PrintHeader; $dbname="Lop95T"; dbmopen(%handle,$dbname,0666); @results=(); if(($ma_sv_input = $input{'ma_sv'})&& ($ho_lot_input = $input{'ho_lot'})&& ($ten_input = $input{'ten_sv'})){ $kiemtra=0; while (($ma_sv,$info)=each(%handle)){ if(($ma_sv_input eq $ma_sv)&& ($info=~/$ho_lot_input/)&& ($info=~/$ten_input/)){ $kiemtra=1; push(@results,$ma_sv); &in_ket_qua(); last;} }#while(1) }elsif(($ho_lot_input = $input{'ho_lot'})&& ($ten_input = $input{'ten_sv'})){ $kiemtra=0; while (($ma_sv,$info)=each(%handle)){ if(($info=~/$ho_lot_input/)&& ($info=~/$ten_input/)){ $kiemtra=1; push(@results,$ma_sv); } }#while(2) &in_ket_qua(); if(!$kiemtra) {&exitnone();} }#elsif (1) sub exitnone { print <<EOE; Khong tim thay Can nhap lai thong tin de tim kiem Go back to the form to try again. EOE die; } sub in_ket_qua{ print "Ket qua"; print ""; print "Ket qua tim kiem"; foreach $r (@results) { print "------------------------------------"; @info = split(/:/,$handle{$r}); print "Info: $handle{$r}"; print "Ma_sv: $r"; print "Ho lot: $info[0]"; print "Ten: $info[1]"; print "Ngay sinh: $info[2]"; print "Que quan: $info[3]"; } } print <<EOH; Go back to the form to make another search. EOH dbmclose(%handle);