Lời mở đầu Triết học ra đời và phát triển cho đến nay đã có lịch sử gần 3000 năm. Sự phát triển những tư tưởng triết học của nhân loại là một quá trình không đơn giản

Lêi më ®Çu TriÕt häc ra ®êi vµ ph¸t triÓn cho ®Õn nay ®· cã lÞch sö gÇn 3000 n¨m. Sù ph¸t triÓn nh÷ng t­ t­ëng triÕt häc cña nh©n lo¹i lµ mét qu¸ tr×nh kh«ng ®¬n gi¶n. Cuéc ®Êu tranh gi÷a chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa duy t©m, vµ g¾n víi nã lµ cuéc ®Êu tranh gi÷a c¸c ph­¬ng ph¸p nhËn thøc hiÖn thùc – ph­¬ng ph¸p biÖn chøng vµ ph­¬ng ph¸p siªu h×nh - tuy lµ c¸i trôc xuyªn suèt lÞch sö triÕt häc, lµm nªn c¸i “logic néi t¹i kh¸ch quan” cña sù ph¸t triÓn, song lÞch sö diÔn biÕn cña nã l¹i hÕt søc phøc t¹p. TriÕt häc M¸c lµ mét hÖ thèng triÕt häc khoa häc vµ c¸ch m¹ng, chÝnh v× vËy nã ®· trë thµnh thÕ giíi quan vµ ph­¬ng ph¸p luËn khoa häc cña giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n lo¹i tiÕn bé trong thêi ®¹i míi. TriÕt häc M¸c ®· kÕ thõa nh÷ng tinh hoa, tõ ®ã ®­a ra nh÷ng nguyªn lý khoa häc gióp con ng­êi nh©n thøc ®óng vµ c¶i t¹o thÕ giíi. Sù ra ®êi triÕt häc M¸c t¹o nªn sù biÕn ®æi cã ý nghÜa c¸ch m¹ng trong lÞch sö ph¸t triÓn triÕt häc cña nh©n lo¹i. C.M¸c vµ Ph.¡ngghen ®· kÕ thõa mét c¸ch cã phª ph¸n nh÷ng thµnh tùu t­ duy nh©n lo¹i, s¸ng t¹o nªn chñ nghÜa duy vËt triÕt häc triÖt ®Ó, kh«ng ®iÒu hoµ víi chñ nghÜa duy t©m vµ phÐp siªu h×nh. §Ó x©y triÕt häc duy vËt biÖn chøng, M¸c ®· ph¶i c¶i c¶ chñ nghÜa duy vËt cò vµ c¶ phÐp biÖn chøng duy t©m cña Hªghen. §ã lµ mét cuéc c¸ch m¹ng thËt sù trong häc thuyÕt vÒ x· héi, mét trong nh÷ng yÕu tè chñ yÕu cña b­íc ngoÆt c¸ch m¹ng mµ M¸c vµ ¡ngghen ®· thùc hiÖn trong triÕt häc. V× vËy em nghiªn cøu vÊn ®Ò “Ph©n tÝch thùc chÊt cña cuéc c¸ch m¹ng trªn lÜnh vùc triÕt häc do M¸c - ¡ngghen thùc hiÖn – ý nghÜa cña vÊn ®Ò ®ã” cho bµi tiÓu luËn cña m×nh. Néi dung 1. VÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc TriÕt häc lµ hÖ thèng nh÷ng quan ®iÓm chung vÒ thÕ giíi, nã xuÊt hiÖn vµo thêi kú ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cña x· héi chiÕm h÷u n« lÖ ë thêi cæ ®¹i, vµo kho¶ng tõ thÕ kû VIII ®Õn thÕ kû VI tr­íc c«ng nguyªn víi nh÷ng thµnh tùu rùc rì trong c¸c nÒn triÕt häc cæ ®¹i ë Trung Quèc, Ên §é vµ Hy L¹p. Trong gÇn 3000 n¨m tån t¹i vµ ph¸t triÓn, triÕt häc cã nhiÒu tr­êng ph¸i vµ hÖ thèng kh¸c nhau. C¸c hÖ thèng vµ tr­êng ph¸i ®ã ph¶n ¸nh tr×nh ®é ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ – x· héi, chÝnh trÞ vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c¸c tri thøc khoa häc tù nhiªn cña c¸c n­íc. LÏ ®­¬ng nhiªn, sù ph¶n ¸nh ®ã tuú thuéc vµo lËp tr­êng cña c¸c giai cÊp nhÊt ®Þnh. Khi nghiªn cøu c¸c hÖ thèng, c¸c tr­êng ph¸i triÕt häc, chñ nghÜa M¸c cho r»ng, vÊn ®Õ quan träng hµng ®Çu, “vÊn ®Ò c¬ b¶n lín” hay “vÊn ®Ò tèi cao” cña triÕt häc lµ vÊn ®Ò quan hÖ gi÷a t­ duy vµ tån t¹i, gi÷a tinh thÇn vµ thÕ giíi tù nhiªn. VÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc cã hai mÆt: Thø nhÊt, gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc, c¸i nµo cã tr­íc, c¸i nµo cã sau vµ c¸i nµo quyÕt ®Þnh? Thø hai, ý thøc cña chóng ta cã thÓ ph¶n ¸nh trung thùc thÕ giíi kh¸ch quan kh«ng? Hay nãi mét c¸ch kh¸c, con ng­êi cã kh¶ n¨ng nhËn thøc thÕ giíi hay kh«ng? VÊn ®Ò quan hÖ gi÷a tån t¹i vµ t­ duy hay gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc lµ vÊn ®Ò c¬ b¶n trong tÊt c¶ vÊn ®Ò mµ triÕt häc tËp trung gi¶i quyÕt. Bëi v×, mét lµ, ®ã lµ vÊn ®Ò triÕt häc réng nhÊt, chung nhÊt; hai lµ, nÕu kh«ng gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò nµy th× kh«ng thÓ tiÕp tôc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kh¸c, nh÷ng vÊn ®Ò Ýt chung h¬n; ba lµ, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy nh­ thÕ nµo sÏ quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt cña thÕ giíi quan cña c¸c nhµ triÕt häc. Vµ thÕ giíi quan Êy lµ c¬ së t¹o ra ph­¬ng h­íng ®Ó xem xÐt vµ gi¶i quyÕt tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò cßn l¹i. C¸c häc thuyÕt triÕt häc ®­îc chia thµnh hai trµo l­u c¬ b¶n: duy vËt hay duy t©m, ®iÒu ®ã tuú thuéc vµo viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c¬ b¶n nµy. C¸c hÖ thèng triÕt häc thõa nhËn tån t¹i, tù nhiªn, vËt chÊt lµ c¸i cã tr­íc; ý thøc, tinh thÇn, t­ duy lµ c¸i cã sau, ®ã lµ chñ nghÜa duy vËt. Cßn c¸c hÖ thèng triÕt häc coi ý thøc lµ c¸i cã tr­íc, tån t¹i lµ c¸i cã sau lµ trµo l­u duy t©m. ViÖc xem xÐt vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc lµ tiªu chuÈn khoa häc duy nhÊt ®Ó x¸c ®Þnh c¸c häc thuyÕt triÕt häc ®·, ®ang vµ sÏ tån t¹i lµ thuéc trµo l­u nµo: duy t©m hay duy vËt. C¸c trµo l­u c¬ b¶n trong triÕt häc – chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa duy t©m – lu«n lu«n ®Êu tranh víi nhau. Cuéc ®Êu tranh gi÷a c¸c trµo l­u triÕt häc lµ biÓu hiÖn vÒ mÆt t­ t­ëng cña cuéc ®Êu tranh giai cÊp vµ ph¶n ¸nh tån t¹i x· héi cña c¸c giai cÊp, c¸c tÇng líp trong x· héi. Th«ng th­êng, chñ nghÜa duy vËt lµ biÓu hiÖn vÒ mÆt triÕt häc cña hÖ t­ t­ëng c¸c giai c¸p vµ c¸c tÇng líp tiÕn bé, c¸c lùc l­îng x· héi quan t©m ®Õn sù ph¸t triÓn x· héi. Chñ nghÜa duy t©m lµ biÓu hiÖn vÒ mÆt triÕt häc cña c¸c giai cÊp, c¸c nhãm x· héi b¶o thñ, c¸c ®¶ng ph¸i chÝnh trÞ ph¶n ®éng, kh«ng quan t©m ®Õn sù ph¸t triÓn x· héi. C¸c nhµ duy vËt víi t­ c¸ch lµ c¸c nhµ t­ t­ëng cña c¸c lùc l­îng x· héi tiÕn bé th­êng lÊy nh÷ng thµnh tùu, kÕt qu¶ cña khoa häc tiÕn tiÕn mµ thùc tiÔn lµm c¬ së cho thÕ giíi quan cña m×nh. Cßn c¸c nhµ duy t©m lu«n lu«n g¾n víi t«n gi¸o, cñng cè vÞ trÝ cña t«n gi¸o b»ng nh÷ng luËn cø triÕt häc duy t©m. Sù xuÊt hiÖn c¸c giai cÊp ®èi kh¸ng vµ chÕ ®é ng­êi bãc lét ng­êi, viÖc t¸ch lao ®éng trÝ ãc khái lao ®éng ch©n tay lµ nh÷ng nguyªn nh©n x· héi lµm cho chñ nghÜa duy t©m xuÊt hiÖn. C¸c ®¹i biÓu cña c¸c giai cÊp bãc lét, thèng trÞ ®éc quyÒn ho¹t ®éng trÝ ãc lu«n mong muèn t¹o ra Ên t­îng r»ng, d­êng nh­ lao ®éng ch©n tay, ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt cña quÇn chóng lao ®éng lµ c¸i thø yÕu, c¸i phô thuéc cña lao ®éng trÝ ãc. Hä cho r»ng lao ®éng trÝ ãc ®ãng vai trß chñ yÕu trong ®êi sèng x· héi. Sù kh¼ng ®Þnh nµy cña c¸c t­ t­ëng gia cña giai cÊp ph¶n ®éng kh«ng tr¸nh khái dÉn tíi chñ nghÜa duy t©m triÕt häc, tíi nh÷ng m­u toan, luËn chøng c¸c hiÖn t­îng tinh thÇn lµ c¸i cã tr­íc, c¸c hiÖn t­îng vËt chÊt lµ c¸i cã sau. 2. T­ t­ëng triÕt häc cña Hªghen vµ Phoi ¬b¾c vµ nguån gèc ra ®êi cña TriÕt häc M¸cxÝt T­ t­ëng triÕt häc cña Hªghen vµ Phoi ¬b¾c - Hªghen: TriÕt häc Hªghen lµ biÓu hiÖn cña sù ph¸t triÓn ®Çy ®ñ nhÊt vµ rùc rì nhÊt cña chñ nghÜa duy t©m cæ ®iÓn §øc. Hªghen lµ nhµ t­ t­ëng cña giai cÊp t­ s¶n §øc, ng­êi thÓ hiÖn chÝnh s¸ch tho¶ hiÖp vÒ chÝnh trÞ cña giai cÊp t­ s¶n víi giai cÊp phong kiÕn quý téc Phæ. Quan ®iÓm triÕt häc cña «ng lµ hÖ thèng duy t©m cæ ®iÓn cuèi cïng, lµ tr×nh ®é cao nhÊt cña sù ph¸t triÓn phÐp biÖn chøng duy t©m. Hªghen lµ nhµ duy t©m kh¸ch quan. ¤ng coi tinh thÇn thÕ giíi lµ c¸i cã tr­íc, vËt chÊt víi tÝnh c¸ch d­êng nh­ lµ sù thÓ hiÖn, sù biÓu hiÖn cô thÓ cña tinh thÇn thÕ giíi, lµ c¸i cã sau; tinh thÇn lµ ®Êng s¸ng t¹o ra vËt chÊt. Tinh thÇn thÕ giíi – ý niÖm tuyÖt ®èi tån t¹i vÜnh viÔn vµ chøa ®ùng d­íi d¹ng tiÒm n¨ng tÊt c¶ mäi hiÖn t­îng cña tù nhiªn vµ x· héi. Nã lµ nguån gèc vµ ®éng lùc cña mäi hiÖn t­îng tù nhiªn vµ x· héi. Tinh thÇn thÕ giíi hay ý niªm tuyÖt ®èi trong qu¸ tr×nh tù ph¸t triÓn cña nã diÔn ra qua c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau, ngµy cµng thÓ hiÖn ®Çy ®ñ néi dung bªn trong cña nã. §Çu tiªn nã ph¸t triÓn trong b¶n th©n nã, sau ®ã nã thÓ hiÖn d­íi h×nh thøc tù nhiªn – thÕ giíi v« c¬, h­u c¬ vµ con ng­êi, tiÕp n÷a lµ thÓ hiÖn døoi h×nh thøc nhµ n­íc, nghÖ thuËt, t«n gi¸o vµ triÕt häc. Theo hÖ thèng cña Hªghen, toµn bé thÕ giíi mu«n mµu, mu«n vÎ lµ s¶n phÈm cña sù ph¸t triÓn tù nhiªn cña ý niÖm víi tÝnh c¸ch lµ lùc l­îng s¸ng t¹o, lµ tæng hoµ cña mäi h×nh thøc kh¸c nhau cña sù biÓu hiÖn cña ý niÖm. Bëi vËy, häc thuyÕt cña Hªghen coi tÝnh thø nhÊt lµ tinh thÇn, tÝnh thø hai lµ v¹t chÊt. §ã còng chÝnh lµ sù thÓ hiÖn riªng vÒ mÆt triÕt häc nh÷ng lêi kh­¶ng ®Þnh cña t«n gi¸o r»ng Th­îng ®Õ s¸ng t¹o ra thÕ giíi. Cã thÓ nãi, trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc, Hªghen chØ lÆp l¹i nh÷ng ®iÒu mµ c¸c nhµ duy t©m tr­íc ®ã ®· nãi. Song, c¸i míi trong häc thuyÕt cña «ng, chÝnh lµ chç «ng xem xÐt tinh thÇn thÕ giíi, ý niÖm tuyÖt ®èi lµ mét qu¸ tr×nh tù ph¸t triÓn kh«ng ngõng, vµ «ng lµ mét nhµ triÕt häc hoµn chØnh phÐp biÖn chøng duy t©m, phÐp biÖn chøng cña ý niÖm tuyÖt ®èi, tinh thÇn thÕ giíi víi tÝnh c¸ch lµ c¬ së ®Çu tiªn vµ nguån gèc cña mäi tån t¹i. Hªghen ®· phª ph¸n phÐp siªu h×nh thèng trÞ lóc ®ã vµ «ng ®· lÊy phÐp biÖn chøng ®em ®èi lËp víi nã. C¸c yÕu tè biÖn chøng duy t©m cã trong c¸c t¸c phÈm triÕt häc duy t©m tr­íc Hªghen, nh­ng phÐp biÖn chøng duy t©m víi tÝnh c¸ch lµ ph­¬ng ph¸p Ýt nhiÒu hoµn chØnh th× do Hªghen lËp ra C«ng lao cña Hªghen so víi nh÷ng ng­êi tiÒn bèi cña «ng lµ ë chç ®· ph©n tÝch mét c¸ch tæng hîp vµ biÖn chøng tÊt c¶ c¸c ph¹m trï quan träng nhÊt cña triÕt häc vµ h×nh thµnh trªn c¬ së duy t©m ba quy luËt c¬ b¶n cña t­ duy: quy luËt chuyÓn ho¸ tõ l­îng thµnh chÊt, quy luËt th©m nhËp lÉn nhau cña c¸c mÆt ®èi lËp vµ quy luËt phñ ®Þnh cña phñ ®Þnh. - Phoi ¬b¾c: lµ nhµ triÐt häc duy vËt, ®¹i biÓu cho t©ng líp d©n chñ cÊ tiÕn trong giai cÊp t­ s¶n §øc. ¤ng ®Êu tranh kiªn quyÕt chèng chñ nghÜa duy t©m cña Hªghen. ¤ng ®· phª ph¸n ý niÖm tuyÖt ®èi cña Hªghen còng nh­ chñ nghÜa duy t©m vµ t«n gi¸o nãi chung, kh«i phôc vÞ trÝ xøng ®¸ng cña triÕt häc duy vËt. Khi chèng l¹i quan ®iÓm duy t©m cña Hªghen coi giíi tù nhiªn lµ “tån t¹i kh¸c” cña tinh thÇn, Phoi ¬b¾c ®· chøng minh thÕ giíi lµ vËt chÊt, giíi tù nhiªn tån t¹i ngoµi con ng­êi kh«ng phô thuéc vµo ý thøc con ng­êi, lµ c¬ së sinh sèng cña con ng­êi. Giíi tù nhiªn kh«ng do ai s¸ng t¹o, nã tån t¹i, vËn ®éng nhê nh÷ng c¬ së bªn trong nã. TriÕt häc cña Phoi ¬b¾c mang tÝnh chÊt nh©n b¶n. Nã chèng l¹i nhÞ nguyªn luËn vÒ sù t¸ch rêi gi÷a tinh thÇn vµ thÓ x¸c, «ng coi ý thøc tinh thÇn, còng lµ mét thuéc tÝnh ®Æc biÖt cña vËt chÊt cã tæ chøc cao lµ ãc ng­êi. Tõ ®ã cho phÐp kh¼ng ®Þnh mèi quan hÖ kh¨ng khÝt gi÷a tån t¹i vµ t­ duy. Phoi ¬b¾c kh«ng chØ chèng l¹i chñ nghÜa duy t©m, mµ víi triÕt häc nh©n b¶n cña m×nh «ng cßn ®Êu tranh chèng nh÷ng quan ®iÓm duy vËt tÇm th­êng quy c¸c hiÖn t­îng t©m lý tinh thÇn vÒ c¸c qu¸ tr×nh lý ho¸, kh«ng thÊy sù kh¸c nhau vÒ chÊt gi÷a chóng, ch¼ng h¹n nh­ coi ãc tiÕt ra t­ t­ëng còng nh­ gan tiÕt ra mËt. MÆt tÝch cùc trong triÕt häc nh©n b¶n cña Phoi ¬b¾c cßn thÓ hiÖn ë chç «ng ®Êu tranh chèng c¸c quan niÖm t«n gi¸o chÝnh thèng cña ®¹o Thiªn chóa, ®Æc biÖt quan niÖm vÒ Th­îng ®Õ. Tr¸i víi c¸c quan niÖm truyÒn thèng cña t«n gi¸o vµ thÇn häc cho r»ng Th­îng ®Õ t¹o ra con ng­êi, «ng kh¼ng ®Þnh, chÝnh con ng­êi s¸ng t¹o ra Th­îng ®Õ. Kh¸c víi Hªghen nãi ®Õn sù tha ho¸ cña ý niÖm tuyÖt ®èi, Phoi ¬b¾c nãi ®Õn sù tha ho¸ cña b¶n chÊt con ng­êi vµo Th­îng ®Õ. ¤ng lËp luËn r»ng, b¶n chÊt tù nhiªn cña con ng­êi lµ muèn h­íng tíi c¸i ch©n, c¸i thiÖn nghÜa lµ h­íng tíi nhøng c¸i g× ®Ñp nhÊt trong mét h×nh t­îng ®Ñp nhÊt vÒ con ng­êi, nh­ng trong thùc tÕ nh÷ng c¸i ®ã con ng­êi kh«ng ®¹t ®­îc nªn göi g¾m tÊt c¶ ­íc muèn cña m×nh vµo h×nh t­îng Th­îng ®Õ. Tõ ®ã Phoi ¬b¾c ®· ®i ®Õn phñ nhËn mäi thø t«n gi¸o vµ thÇn häc vÒ mét vÞ Th­îng ®Õ siªu nhiªn, ®øng ngoµi, s¸ng t¹o ra con ng­êi, chi phèi cuéc sèng con ng­êi. TriÕt häc cña Phoi ¬b¾c còng béc lé nh÷ng h¹n chÕ. Ch¼ng h¹n, kho «ng ®ßi hái triÕt häc míi – triÕt häc nh©n b¶n, ph¶i g¾n liÒn víi tù nhiªn ®ång thêi ®· ®øng trªn lËp tr­êng cña chñ nghÜa tù nhiªn ®Ó xem xÐt mäi hiÖn t­îng thuéc vÒ con ng­êi vµ x· héi. Con ng­êi, theo quan niÖm cña Phoi ¬b¾c lµ con ng­êi trõu t­îng, phi x· héi mang nh÷ng thuéc tÝnh sinh häc bÈm sinh. TriÕt häc nh©n b¶n cña Phoi ¬b¾c chøa ®ùng nh÷ng yÕu tè cña chñ nghÜa duy t©m. ¤ng nãi r»ng, b¶n tÝnh con ng­êi lµ t×nh yªu, t«n gi¸o còng lµ mét t×nh yªu. Do vËy, khi thay thÕ cho thø t«n gi¸o t«n sïng mét vÞ th­îng ®Õ siªu nhiªn cÇn x©y dùng mét thø t«n gi¸o míi phï hîp víi t×nh yªu cña con ng­êi. ¤ng cho r»ng cÇn ph¶i biÕn t×nh yªu th­¬ng gi÷a con ng­êi thµnh mèi quan hÖ x· héi kh¸c, thµnh lý t­ëng x· héi. Trong ®iÒu kiÖn cña x· héi t­ s¶n §øc bÊy giê, víi sù ph©n chia vµ ®èi lËp giai cÊp th× chñ nghÜa nh©n ®¹o cña Phoi ¬b¾c vÒ t×nh yªu th­¬ng gi÷a con ng­êi trë thµnh chñ nghÜa nh©n ®¹o trõu t­îng, duy t©m. Trong cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa duy t©m cña Hªghen, Phoi ¬b¾c ®· kh«ng biÕt rót ra tõ ®ã c¸i “h¹t nh©n hîp lý” mµ ®· vøt bá lu«n c¶ phÐp biÖn chøng cña Hªghen. MÆc dï cã nh­ng h¹n chÕ, triÕt häc cña Hªghen vµ Phoi ¬b¾c cã ý nghÜa to tín trong lÞch sö triÕt häc vµ trë thµnh mét trong nh÷ng nguån gèc lý luËn quan träng cña triÕt häc M¸c b) Nguån gèc ra ®êi cña triÕt häc M¸c xÝt TriÕt häc M¸c (chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vµ chñ nghÜa duy vËt lÞch sö) lµ bé phËn cÊu thµnh vµ lµ c¬ së triÕt häc cña chñ nghÜa M¸c, ®ång thêi lµ ch×a kho¸ ®Ó gi¶i thÝch trªn c¬ së khoa häc qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña t­ t­ëng nh©n lo¹i. Quª h­¬ng cña chñ nghÜa M¸c lµ n­íc §øc. Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña lùc l­îng s¶n xuÊt ë Anh, Ph¸p, §øc vµ c¸c n­íc t­ b¶n chñ nghÜa kh¸c ®· chøng tá ph­¬ng thøc s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa ­u viÖt hín h¼n ph­¬ng thøc s¶n xuÊt phong kiÕn. Song, cïng víi sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t­ b¶n, nh÷ng m©u thuÉn giai cÊp – x· héi vèn cã cña b¶n th©n nã còng n¶y sinh vµ ngµy cµng béc lé gay g¾t, tr­íc hÕt lµ m©u thuÉn gi÷a hai giai cÊp v« s¶n vµ t­ s¶n. M©u thuÉn nµy lµ biÓu hiÖn vÒ mÆt x· héi cña m©u thuÉn c¬ b¶n cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa, mÉu thuÉn gi÷a tÝnh chÊt x· héi ho¸ vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn ngµy cµng cao cña lùc l­îng s¶n xuÊt víi quan hÖ s¶n xuÊt t­ nh©n t­ b¶n chñ nghÜa. Trong thêi kú nµy, phong trµo ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n ë nhiÒu n¬i ®· trë thµnh cuéc khëi nghÜa víi nh÷ng yªu s¸ch giai cÊp râ rµng. Khëi nghÜa cña c«ng nh©n Li«ng (Ph¸p) n¨m 1831 vµ n¨m 1834, cuéc khëi nghÜa cña thî dÖt ë Xilªdi (§øc) n¨m 1844, phong trµo HiÕn ch­¬ng ë Anh vµo cuèi nh÷ng n¨m 30 ®Çu nh÷ng n¨m 40 cña thÕ kû XIX ®· thu hót sù chó ý cña c¸c ®¹i biÓu tiªn tiÕn cña c¸c tÇng líp tri thøc t­ s¶n tiÕn bé, tr­íc hÕt lµ C.M¸c vµ Ph.¡nghen tíi vÊn ®Ò nguyªn nh©n, b¶n chÊt cña c¸c cuéc ®Êu tranh giai cÊp – x· héi vµ nh÷ng triÓn väng cña c¸c cuéc ®Êu tranh giai cÊp Êy. Râ rµng nh÷ng cuéc ®Êu tranh giai cÊp ë c¸c n­íc t­ b¶n chñ nghÜa tiªn tiÕn ë ch©u ¢u nh÷ng n¨m 30-40 cña thÕ kû XIX lµ nh©n tè kh¸ch quan chøng tá r»ng ®· cã nh÷ng tiÒn ®Ò x· héi- giai cÊp vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó xuÊt hiÖn chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vµ chñ nghÜa duy vËt lÞch sö; lµ chøng cø ®Ó nãi r»ng nhu cÇu x· héi ®· chÝn muåi ®Ò xuÊt hiÖn mét thÕ giíi quan triÕt häc míi – triÕt häc m¸cxÝt. Nh÷ng t­ t­ëng x· héi trùc tiÕp xuÊt hiÖn tr­íc chñ nghÜa M¸c vµ biÓu hiÖn râ rµng nhÊt vµ kinh tÕ chÝnh trÞ cæ ®iÓn Anh, chñ nghÜa x· héi kh«ng t­ëng ph¸p, triÕt häc cæ ®iÓn §øc. Trong nh÷ng häc thuyÕt Êy chøa ®ùng nh÷ng gi¸ trÞ vÒ mÆt lÞch sö. §ã lµ, lý luËn gi¸ trÞ lao ®éng cña Smith vµ Ricardo, lµ nh÷ng dù ®o¸n thiªn tµi cña Xanh xim«ng vµ Phuriee vÒ mét sè ®Æc ®iÓm cña x· héi x· héi chñ nghÜa t­¬ng lai vµ sù phª ph¸n cña c¸c «ng ®èi víi x· héi t­ b¶n. §ã lµ phÐp biÖn chøng duy t©m cña Hªghen vµ kiÕn gi¶i duy vËt vÒ vÊn ®Ò c¬ b¶n cña TriÕt häc trong c¸c t¸c phÈm cña Phoi¬b¾c. Nh÷ng häc thuyÕt ®ã lµ nh÷ng ®Ønh cao cña sù ph¸t triÓn t­ t­ëng lý luËn x· héi loµi ng­êi trong thêi kú tr­íc M¸c. Sù ph¸t triÓn h¬n n÷a vÒ kinh tÕ chÝnh trÞ häc, lý luËn vÒ chñ nghÜa x· héi khoa häc vµ triÕt häc chØ cã thÓ cã ®­îc víi sù ra ®êi cña phÐp biÖn chøng duy vËt. Song, râ rµng nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t tíi cña nh©n lo¹i l¹i lµ nh÷ng tiÒn ®Ò lý luËn tÊt yÕu vÒ mÆt lÞch sö vµ lµ nguån gèc cña chñ nghÜa M¸c nãi chung, cña triÕt häc m¸cxÝt nãi riªng. Vµo gi÷a thÕ kû XIX, nh©n lo¹i ®· ®¹t têi nh÷ng ®Ønh cao trong khoa häc tù nhiªn. C¸c nhµ khoa häc tù nhiªn nh­ R.Maye (§øc), P.P Giul¬ (Anh), E.Kh. Lenx¬ (Nga), L.A.C«n®inh (§an M¹ch) ®· x¸c ®Þnh sù thËt vÒ chuyÓn ho¸ n¨ng l­îng. R.Maye vµ P.P Giul¬ ®· nªn lªn thµnh ®Þnh luËt b¶o toµn vµ chuyÓn ho¸ n¨ng l­îng, ®· chøng minh sù ph¸t triÓn cña vËt chÊt lµ mét qu¸ tr×nh v« tËn cña sù chuyÓn biÕn nh÷ng h×nh thøc vËn ®éng cña chóng. C¸c nhµ sinh vËt häc ng­êi §øc nh­ Svan vµ Sl©y®en ®· ®­a ra lý luËn tÕ bµo, chøng minh r»ng c¸c tÕ bµo lµ c¬ së cña kÕt cÊu vµ sù ph¸t triÓn cña tÊt c¶ c¸c c¬ thÓ ®éng vËt vµ thùc vËt, vµ do vËy t×m ra b¶n chÊt sù ph¸t triÓn cña c¬ thÓ ®éng vËt, thùc vËt ®Òu lµ sù ph¸t triÓn b»ng sù h×nh thµnh tÕ bµo. Nhµ khoa häc ng­êi Anh lµ §¸cuyn còng ®· ph¸t hiÖn lµ lý luËn duy vËt vÒ nguån gèc vµ sù ph¸t triÓn cña c¸c loµi thùc vËt vµ ®éng vËt. ChÝnh ®Þnh luËt b¶o toµn vµ chuyÓn ho¸ n¨ng l­îng, lý luËn tÕ bµo, häc thuyÕt vÒ sù xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn c¸c loµi lµ tiÒn ®Ò vÒ mÆt khoa häc tù nhiªn cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng. Chñ nghÜa M¸c ra ®êi trong bèi c¶nh Êy vµ nã lµ s¶n phÈm mang tÝnh quy luËt cña khoa häc vµ triÕt häc mµ nh©n lo¹i ®· ®¹t tíi, nã ®­îc h×nh thµnh nh­ lµ kÕt qu¶ cña c¸c ph¸t hiÖn cña M¸c vµ ¡ngghen vÒ nh÷ng quy luËt chung nhÊt cña sù ph¸t triÓn thÕ giíi. Chñ nghÜa M¸c do C.M¸c vµ Ph.¡ngghen s¸ng lËp lµ mét häc thuyÕt thèng nhÊt, hoµn chØnh, gåm ba bé phËn cÊu thµnh: triÕt häc m¸cxÝt, kinh tÕ chÝnh trÞ häc m¸cxÝt vµ chñ nghÜa x· héi khoa häc. 3. Thùc chÊt cuéc c¸ch m¹ng trªn lÜnh vùc triÕt häc do M¸c - ¡ngghen thùc hiÖn Sù h×nh thµnh thÕ giíi quan duy vËt cña M¸c vµ ¡ngghen còng ®ång thêi lµ qóa tr×nh nghiªn cøu nh÷ng c¬ së cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng cña c¸c «ng diÔn ra trong nöa ®Çu cña nh÷ng n¨m 40 thÕ kû XIX d­íi ¶nh h­ëng trùc tiÕp cña phong trµo c«ng nh©n vµ nh÷ng ph¸t minh vÒ khoa häc tù nhiªn vµ khoa häc x· héi, trong qu¸ tr×nh ®Êu tranh chèng phÐp biÖn chøng duy t©m cña Hªghen vµ phª ph¸n chñ nghÜa duy vËt siªu h×nh cña Phoi¬b¾c. Trong giai ®o¹n ®Çu, tr­íc nöa n¨m sau cña n¨m 1843, M¸c vµ ¡ngghen lµ nh÷ng nhµ biÖn chøng duy t©m. Hai «ng tiÕp nhËn phÐp biÖn chøng cña Hªghen, song cã th¸i ®é ®èi lËp víi hÖ thèng siªu h×nh cña triÕt häc Hªghen vµ c¸c kÕt luËn chÝnh trÞ ph¶n ®éng xuÊt ph¸t tõ hÖ thèng triÕt häc Êy. Quan ®iÓm chÝnh trÞ vµ x· héi cña M¸c vµ ¡ngghen thêi kú nµy lµ quan ®iÓm d©n chñ c¸ch m¹ng. Song, ngay tõ n¨m 1842, khi M¸c cßn lµm biªn tËp viªn B¸o Rain¬ t¹i C«l«nh¬ vµ khi ¡ngghen ®ang nghiªn cøu t×nh c¶nh giai cÊp c«ng nh©n Anh, c¸c «ng ®· cã nh÷ng biÓu hiÖn chuyÓn tõ chñ nghÜa duy t©m sang chñ nghÜa duy vËt, tõ chñ nghÜa d©n chñ c¸ch m¹ng sang chñ nghÜa céng s¶n. §Æc ®iÓm næi bËt trong ho¹t ®éng cña hai «ng khi nghiªn cøu c¸c thµnh tùu cña khoa häc vµ triÕt häc lµ nghiªn cøu mét c¸ch cã phª ph¸n vµ sù s¸ng t¹o cña c¸c «ng lµ nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn chÝnh trÞ – x· héi. Khi M¸c lµm biªn tËp viªn B¸o Rain¬, «ng ®· bµy tá ý kiÕn cña m×nh trªn b¸o trÝ vÒ vai trß vµ ý nghÜa cña c¸c lîi Ých vËt chÊt trong ®êi sèng x· héi, nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi ®Æt ra ë tØnh Rain¬, vÒ vÊn ®Ò së h÷u ®Êt, vÊn ®Ò ®èn rõng, vÒ th­¬ng nghiÖp vµ vÒ thuÕ quan b¶o hé... Nh­ng khi sö dông phÐp biÖn chøng duy t©m vµ häc thuyÕt vÒ nhµ n­íc vµ ph¸p quyÒn cña Hªghen, M¸c ®· r¬i vµo t×nh tr¹ng khã xö, kh«ng gi¶i ®¸p ®­îc c¸c vÊn ®Ò cña thùc tiÔn chÝnh trÞ x· héi ®Æt ra. Lóc nµy, chÝnh M¸c ®· c¶m thÊy r»ng nh÷ng lîi Ých vËt chÊt cña con ng­êi trong ®êi sèng x· héi d· ®ãng mét vai trß quan träng ®Æc biÖt. M¸c ®· ®i tíi kÕt luËn r»ng, ph¶i nghiªn cøu s©u s¾c h¬n n÷a nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ chÝnh trÞ vµ ph¶i xem xÐt l¹i mét c¸ch cã phª ph¸n nh÷ng quan ®iÓm triÕt häc vµ ph¸p quyÒn cña Hªghen. Trong thêi kú c«ng t¸c t¹i B¸o Rain¬, trong quan ®iÓm cña M¸c cã c¶ quan ®iÓm cña chñ nghÜa x· héi kh«ng t­ëng, song, v× ch­a ®ñ nh÷ng tri thøc s©u s¾c vÒ nh÷ng vÊn ®Ò ®ã, nªn «ng ®· kh«ng thÓ bµy tá quan ®iÓm cña m×nh vÒ c¸c häc thuyÕt x· héi chñ nghÜa cña nh÷ng ng­êi tiÒn bèi. Sau khi rêi ban biªn tËp B¸o Rain¬, M¸c hoµn toµn dµnh thêi gian ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®· ®Æt ra cho «ng trong thêi kú c«ng t¸c t¹i tê b¸o. ¤ng ®· biÕt mét bµi luËn v¨n lín dµnh cho viÖc phª ph¸n triÕt häc ph¸p quyÒn cña Hªghen. Th¸ng 10-1843, «ng sang Pari, cè g¾ng nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ – chÝnh trÞ häc vµ lÞch sö c¸c phong trµo c¸ch m¹ng. T¹i ®©y, «ng ®· tham gia c¸c cuéc héi häp cña c«ng nh©n, ®Æt mèi quan hÖ víi c¸c nhµ l·nh ®¹o cña c¸c tæ chøc c«ng nh©n bÝ mËt Ph¸p vµ §øc. Nh÷ng n¨m 1843-1844 lµ thêi kú «ng chuyÓn hoµn toµn sang lËp tr­êng cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vµ chñ nghÜa céng s¶n. C¸c bµi cña M¸c ®¨ng trªn Niªn gi¸m Ph¸p – §øc mµ sè ®Çu xuÊt b¶n t¹i Pari vµo th¸ng 2 –1844 ®· thÓ hiÖn râ sù chuyÓn biÕn ®ã. Trong thêi kú nµy M¸c ë Pari, ¡ngghen ë Anh, hai «ng ®éc lËp trong viÖc nghiªn cøu t×nh c¶nh giai cÊp c«ng nh©n, sèng gÇn gòi víi hä, gi¶i thÝch vai trß lÞch sö thÕ giíi cña giai cÊp c«ng nh©n víi tÝnh c¸ch lµ giai cÊp c¸ch m¹ng triÖt ®Ó, tiªu biÓu cho lùc l­îng s¶n xuÊt míi vµ ph­¬ng thøc s¶n xuÊt míi trong t­¬ng lai, v­ît chñ nghÜa t­ b¶n. Trong thêi kú nµy, qua nghiªn cøu vµ thùc tiÔn, c¸c «ng ®· kh¾c phôc ®­îc phÐp biÖn chøng duy t©m, vµ sù h¹n chÕ cña chñ nghÜa duy vËt siªu h×nh, h×nh thµnh nh÷ng c¬ së cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn thÕ giíi quan cña M¸c lµ mét qu¸ tr×nh kh«ng ®¬n gi¶n, mµ nã ®­îc g¾n víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc vµ thùc tiÔn chÝnh trÞ – x· héi. §ã lµ mét qóa tr×nh thèng nhÊt hai mÆt, c¶i biÕn theo chñ nghÜa duy vËt c¸i néi dung hîp lý cña phÐp biÖn chøng duy t©m cña Hªghen vµ gi¶i thÝch theo phÐp biÖn chøng c¸ch gi¶i quyÕt duy vËt vÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc, kh¾c phôc phÐp siªu h×nh. §ã lµ mét qu¸ tr×nh ®ång thêi kh¾c phôc phÐp biÖn chøng duy t©m vµ chñ nghÜa duy vËt siªu h×nh, ®Æt nÒn mãng cho chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng. TriÕt häc cña M¸c kh¸c vÒ chÊt víi triÕt häc cña Phoi ¬b¾c vµ Hªghen. PhÐp biÖn chøng cña Hªghen lµ phÐp biÖn chøng ý niÖm. Hªghen chØ míi pháng ®o¸n phÐp biÖn chøng cña sù vËt trong phÐp biÖn chøng cña ý niÖm. §èi lËp víi Hªghen, M¸c vµ ¡nghen cho r»ng phÐp biÖn chøng cña kh¸i niÖm chØ lµ sù ph¶n ¸nh phÐp biÖn chøng cña thÕ giíi kh¸ch quan trong ý thøc cña con ng­êi. Lêi më ®Çu t¸c phÈm Phª ph¸n triÕt häc ph¸p quyÒn cña Hªghen ®¨ng trong Niªn gi¸m Ph¸p - §øc th¸ng 2 –1844, ®· thÓ hiÖn râ sù chuyÓn biÕn cña M¸c tõ chñ nghÜa duy t©m sang chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng. M¸c tõng viÕt: t¸c phÈm ®Çu tiªn mµ «ng dµnh ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng nghi ngê ®· cã trong «ng lµ sù ph©n tÝch cã phª ph¸n triÕt häc ph¸p quyÒn cña Hªghen. M¸c cßn viÕt: nghiªn cøu cña «ng ®· dÉn «ng ®Õn kÕt luËn r»ng, nh÷ng quan hÖ ph¸p quyÒn, còng nh­ c¸c h×nh thøc nhµ n­íc, kh«ng thÓ hiÓu tõ b¶n th©n chóng, tõ c¸i gäi lµ sù ph¸t triÓn chung cña t×nh thÇn con ng­êi, mµ ng­îc l¹i, chóng ta cã nguån gèc tõ nh÷ng quan hÖ vËt chÊt cña ®êi sèng. Còng trong Lêi më ®Çu nµy, M¸c ®· gi¶i thÝch trªn c¬ së chñ nghÜa duy vËt vÊn ®Ò nhµ n­íc, ph¸p quyÒn, triÕt häc, t«n gi¸o. Kh¸c víi nh÷ng nhµ triÕt häc tr­íc M¸c, «ng ®· hiÓu mét c¸ch hoµn toµn míi nh÷ng nhiÖm vô cña triÕt häc do «ng ®Ò ra, «ng ®· coi triÕt häc lµ thø vò khÝ ®Ó c¶i t¹o thÕ giíi, nã cã nhiÖm vô phôc vô cho thùc tiÔn ®Êu tranh chÝnh trÞ – x· héi. Cung víi viÖc phª ph¸n triÕt häc ph¸p quyÒn cña Hªghen, M¸c ®· phª ph¸n trªn quan ®iÓm chÝnh trÞt thùc tiÔn c¸i mµ nhµ n­íc ®­¬ng thêi, c¸i hiÖn thùc “tån t¹i lµ hîp lý” cña Hªghen, M¸c ®· kiªn quyÕt phñ ®Þnh c¶ c¸i h×nh thøc ®ang tån t¹i cña ý thøc ph¸p quyÒn vµ nÒn chÝnh trÞ §øc ®ang tån t¹i lóc ®ã. §ång thêi, M¸c nhÊn m¹nh ®Õn ý nghÜa to lín cña t­ t­ëng tiªn tiÕn trong c¶i t¹o x· héi vµ nhµ n­íc. ¤ng chØ ra sù tÊt yÕu ph¶i ph¸t triÓn nh÷ng t­ t­ëng tiªn tiÕn trong quÇn chóng nh©n d©n, ®Ó nã trë thµnh mét ®éng lùc thóc ®Èy sù tiÕn bé x· héi. LuËn chøng mét c¸ch duy vËt vai trß cña lý luËn tiªn tiÕn trong mèi quan hÖ cña nã víi thùc tiÔn c¸ch m¹ng, M¸c viÕt “ Vò khÝ cña sù phª ph¸n cè nhiªn kh«ng thÓ thay thÕ ®­îc sù phªn ph¸n cña vò khÝ, lùc l­îng vËt chÊt chØ cã thÓ bÞ ®¸nh ®æ b»ng lùc l­îng vËt chÊt; nh­ng lý luËn còng sÏ trë thµnh lùc l­îng vËt chÊt, mét khi nã th©m nhËp vµo quÇn chóng” ý nghÜa lín lao cña Lêi më ®Çu trong t¸c phÈm Phª ph¸n triÕt häc ph¸p quyÒn cña Hªghen lµ ë chç, lÇn ®Çu tiªn, M¸c ®· ph¸t biÓu víi t­ c¸ch lµ nhµ c¸c m¹ng, trùc tiÕp h­íng tíi giai cÊp v« s¶n, víi tÝnh c¸ch lµ l·nh tô cña quÇn chóng nh©n d©n, vµ coi triÕt häc cña «ng lµ triÕt häc cña giai cÊp v« s¶n, lµ vò khÝ t­ t­ëng cña cuéc ®Êu tranh giai cÊp v« s¶n ®Ó c¶i biÕn c¸ch m¹ng ®èi víi x· héi. M¸c viÕt: “Gièng nh­ triÕt häc thÊy giai cÊp v« s¶n lµ vò khi vËt chÊt cña m×nh, giai cÊp v« s¶n còng thÊy triÕt häc lµ vò khÝ tinh thÇn cña m×nh” Khi phª ph¸n triÕt häc cña Hªghen vÒ mÆt nhµ n­íc vµ ph¸p quyÒn, M¸c thùc hiÖn mét thÓ nghiÖm ®Çu tiªn ®Æc biÖt cã kÕt qu¶ lµ më réng chñ nghÜa duy vËt sang lÜnh vùc c¸c hiÖn t­îng x· héi. LÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö, «ng chØ ra søc m¹nh vµ hiÖu lùc cña phÐp biÖn chøng duy vËt, lµ ph­¬ng ph¸p t¹o ra kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn c¸c quy luËt kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn x· héi, cho phÐp gi¶i quyÕt mét c¸ch triÖt ®Ó nh÷ng nhiÖm vô nhËn thøc kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®­îc nÕu ®øng trªn lËp tr­êng cña phÐp biÖn chøng duy t©m, hay ®øng trªn lËp tr­êng cña chñ nghÜa duy vËt siªu h×nh. Bëi vËy, ngay trong Lêi më ®Çu t¸c phÈm trªn, M¸c ®· b¾t ®Çu nghiªn cøu nh÷ng nguyªn t¾c cña phÐp biÖn chøng duy vËt vµ quan ®iÓm duy vËt lÞch sö. §ång thêi víi M¸c, ¡ngghen còng ®· nghiªn cøu nh÷ng nguyªn t¾c cña chñ nghÜa duy vËt lÞch sö. Chøng cø hïng hån lµ bµi b¸o S¬ th¶o vÒ phªn ph¸n kinh tÕ – chÝnh trÞ häc cïng ®¨ng trªn Niªn gi¸m Ph¸p - §øc sè th¸ng 2 – 1844. Cuéc gÆp gì ®Çu tiªn cña C.M¸c vµ Ph.¡ngghen diÔn ra vµo th¸ng 11-2842, khi M¸c lµm biªn tËp viªn cho B¸o Rain¬. Th¸ng 8-1844, t¹i Pari, trªn ®­êng tõ Anh vÒ §øc diÔn ra cuéc gÆp gì thø hai. Vµ tõ ®ã, hai «ng ®· cã mèi quan hÖ bÒn chÆt, g¾n bã trong c¶ cuéc ®êi. Tõ ®ã hai «ng cïng lµm viÖc ®Ó s¸ng t¹o ra chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vµ chñ nghÜa duy vËt lÞch sö, s¸ng t¹o ra kinh tÕ chÝnh trÞ häc m¸c xÝt vµ lý luËn cña chñ nghÜa x· héi khoa häc. 4. ý nghÜa Víi sù ra ®êi cña triÕt häc M¸c, vai trß x· héi cña triÕt häc còng nh­ vÞ trÝ cña triÕt häc trong hÖ thèng trÞ thøc khoa häc còng biÕn ®æi. “C¸c nhµ triÕt häc ®· chØ gi¶i thÝch thÕ giíi b»ng nhiÒu c¸ch kh¸c nhau song vÊn ®Ò lµ c¶i t¹o thÕ giíi” LuËn ®iÓm ®ã cña M¸c nãi lªn sù kh¸c nhau vÒ chÊt gi÷a triÕt häc cña «ng víi c¸c häc thuyÕt triÕt häc tr­íc kia, kÓ c¶ nh÷ng häc thuyÕt triÕt häc tiÕn bé. Tuy vËy, M¸c kh«ng hÒ phñ nhËn, tr¸i l¹i M¸c ®· ®¸nh gi¸ cao vai trß to lín trong sù ph¸t triÓn x· héi. Ch¼ng h¹n, M¸c kh©m phôc vµ ®¸nh gi¸ rÊt cao chñ nghÜa v« thÇn triÕt häc cña c¸c nhµ duy vËt Ph¸p thÕ kû XVII. Song, mÆt h¹n chÕ vÒ tÝnh thùc tiÔn lµ “khuyÕt ®iÓm chñ yÕu” cña mäi häc thuyÕt duy vËt tr­íc M¸c nªn nã ch­a trë thµnh c«ng cô nhËn thøc khoa häc ®Ó c¶i t¹o thÕ giíi b»ng c¸ch m¹ng. Nay nã ®· ®­îc M¸c kh¾c phôc, v­ît qua vµ ®i tíi chñ nghÜa duy vËt lÞch sö lµm cho chñ nghÜa duy vËt trë thµnh triÖt ®Ó. TriÕt häc M¸c lµ thÕ giíi quan khoa häc cña giai cÊp c«ng nh©n, mét giai cÊp tiÕn bé vµ c¸ch m¹ng nhÊt, mét giai cÊp cã lîi Ých phï hîp víi lîi Ých c¬ b¶n cña nh©n d©n lao ®éng vµ víi sù ph¸t triÓn x· héi. Sù kÕt hîp lý luËn cña chñ nghÜa M¸c víi phong trµo c«ng nh©n ®· t¹o nªn b­íc chuyÓn vÒ chÊt cña phong trµo, tõ tr×nh ®é tù ph¸t lªn tù gi¸c. PhÐp biÖn chøng m¸c xÝt mang tÝnh c¸ch m¹ng s©u s¾c nhÊt “v× trong quan niÖm tÝch cùc vÒ c¸i hiÖn tån, phÐp biÖn chøng ®ång thêi bao hµm c¶ quan niÖm vÒ sù phñ ®Þnh c¸i hiÖn tån ®ã, sù diÖt vong tÊt yÕu cña nã, v× mçi h×nh th¸i ®· h×nh thµnh ®Òu ®­îc phÐp biÖn chøng xÐt ë trong sù vËn ®éng, tøc lµ xÐt c¶ mÆt nhÊt thêi cña h×nh th¸i ®ã; v× phÐp biÖn chøng kh«ng khuÊt phôc tr­íc mét c¸i g× c¶ vÒ thùc chÊt th× nã cã tÝnh chÊt phª ph¸n vµ c¸ch mangj”. Søc m¹nh “c¶i t¹o thÕ giíi” cña triÕt häc m¸c xÝt chÝnh lµ sù g¾n bã mËt thiÕt cuéc ®Êu tranh c¸ch m¹ng cña quÇn chóng nh©n d©n ®«ng ®¶o, nhê ®ã lý luËn “sÏ trë thµnh lùc l­îng vËt chÊt” TriÕt häc M¸c còng ®· chÊm døt tham väng ë nhiÒu nhµ triÕt häc duy t©m coi triÕt häc lµ “khoa häc cña c¸c khoa häc” ®øng trªn mäi khoa häc. M¸c vµ ¡ngghen ®· x©y dùng lý luËn triÕt häc cña m×nh trªn c¬ së kh¸i qu¸t c¸c thµnh tùu cña khoa häc tù nhiªn vµ khoa häc x· héi. Theo ¡ngghen, mçi lÉn cã mét ph¸t minh v¹ch thêi ®¹i, ngay c¶ trong lÜnh vùc khoa häc tù nhiªn, th× chñ nghÜa duy vËt kh«ng tr¸nh khái ph¶i thay ®æi h×nh thøc cña nã. Ng­îc lai, TriÕt häc M¸c l¹i trë thµnh thÕ giíi quan khoa häc vµ ph­¬ng ph¸p luËn chung cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn cña c¸c khoa häc. Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc ngµy nay cµng chøng tá sù cÇn thiÕt ph¶i cã t­ duy biÖn chøng duy vËt vµ ng­îc l¹i ph¶i ph¸t triÓn lý luËn triÕt häc cña chñ nghÜa M¸c dùa trªn nh÷ng thµnh tùu cña khoa häc hiÖn ®¹i. KÕt luËn TriÕt häc M¸c ®· kh¾c phôc sù t¸ch rêi thÕ giíi quan duy vËt vµ phÐp biÖn chøng trong lÞch sö ph¸t triÓn cña triÕt häc. M¸c vµ ¡ngghen ®· gi¶i tho¸t chñ nghÜa duy vËt khái tÝnh h¹n chÕ siªu h×nh, M¸c ®· lµm cho chñ nghÜa duy vËt trë nªn hoµn bÞ vµ më réng häc thuyÕt Êy tõ chç nhËn thøc giíi tù nhiªn ®Õn chç nhËn thøc x· héi loµi ng­êi: “Chñ nghÜa duy vËt lÞch sö cña M¸c lµ thµnh tùu vÜ ®¹i nhÊt cña t­ t­ëng khoa häc” Tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh triÕt häc- Bé Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Gi¸o tr×nh triÕt häc – Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh T¹p chÝ Gi¸o dôc lý luËn T¹p chÝ Lý LuËn chÝnh trÞ T¹p chÝ Céng s¶n Môc lôc Lêi më ®Çu 1 Néi dung 1. VÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc 2 2. T­ t­ëng triÕt häc cña Hªghen vµ Phoi ¬b¾c vµ nguån gèc ra ®êi cña TriÕt häc Macxit 4 3. Thùc chÊt cuéc c¸ch m¹ng trªn lÜnh vùc triÕt häc do M¸c - ¡nghen thùc hiÖn 9 4. ý nghÜa 13 KÕt luËn 15 Tµi liÖu tham kh¶o 16