Lợi nhuận - Động lực phát triển của nền kinh tế thị trường

¬n thuÇn lµ trao ®æi gi¸ trÞ mµ th«i. V× v©þ chñ nghÜa träng n«ng cho r»ng gi¸ trÞ thÆng d­ hay s¶n phÈm thuÇn tuý lµ quµ tÆng vËt chÊt cña thiªn nhiªn vµ n«ng nghiÖp lµ ngµnh duy nhÊt t¹o ra s¶n phÈm thuÇn tuý. Nh­ vËy chñ nghÜa träng n«ng ®· chØ ra ®­îc lµ trao ®æi kh«ng sinh ra cña c¶i. 1.3. Kinh tÕ chÝnh trÞ häc t­ s¶n cæ ®iÓn Anh. Do sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt vµ tÝnh chuyªn m«n ho¸ ngµy cµng cao th× quan ®iÓm vÒ lîi nhuËn cña chñ nghÜa träng th­¬ng vµ chñ nghÜa trong n«ng ngµy cµng tá râ tÝnh chÊt khiÕn nã kh«ng ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu míi ®Æt ra. Do ®ã ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng häc thuyÕt míi phï hîp h¬n v× vËy kinh tÕ chÝnh trÞ häc t­ s¶n cæ ®iÓn anh ra ®êi. Mét sè ®¹i biÓu cña kinh tÕ chÝnh trÞ häc t­ s¶n cæ ®iÓn Anh. + William Petty (1623 - 1687): lµ nhµ kinh tÕ häc ng­êi Anh ®­îc M¸c ®¸nh gi¸ lµ cha ®Î cña kinh tÕ häc cæ ®iÓn, ¤ng ®· t×m thÊy ph¹m trï ®Þa t« mµ chñ nghÜa träng th­¬ng ®· bá qua, «ng cho r»ng ®Þa t« lµ sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ s¶n phÈm vµ chi phÝ s¶n xuÊt (tiÒn l­¬ng, tiÒn gièng...) cßn vÒ vÊn ®Ò lîi tøc «ng coi nã còng nh­ tiÒn thuª ruéng. + Adam Smith (1723 - 1790): ¤ng lµ ng­êi ®Çu tiªn tuyªn bè r»ng "Lao ®éng lµ nguån gèc sinh ra gi¸ trÞ thÆng d­". Theo «ng lîi nhuËn lµ "Kho¶n khÊu trõ thø 2" vµo s¶n phÈm lao ®éng. Theo c¸ch gi¶i thÝch nµy cña «ng th× lîi nhuËn, ®Þa t« vµ lîi tøc chØ lµ c¸c h×nh thøc kh¸c nhau cña gi¸ trÞ do c«ng nh©n t¹o ra ngoµi tiÒn l­¬ng. Vµ chÝnh «ng còng ®· kh¼ng ®Þnh r»ng "gi¸ trÞ hµng ho¸ bao gåm: tiÒn c«ng + Lîi nhuËn + §Þa t«". + Davit Ricardo (1772 - 1823): ¤ng cho r»ng "lîi nhuËn lµ sè cßn l¹i ngoµi tiÒn l­¬ng mµ nhµ t­ b¶n tr¶ cho c«ng nh©n". ¤ng ®· thÊy ®­îc xu thÕ h­íng gi¶m sót cña tû suÊt lîi nhuËn, «ng gi¶i thÝch nguyªn nh©n cña sù gi¶m sót nµy n»m trong sù vËn ®éng biÕn ®æi gi÷a 3 giai cÊp: ®Þa chñ, c«ng nh©n, nhµ t­ b¶n. ¤ng cho r»ng do qui luËt mÇu mì ®Êt ®ai ngµy cµng gi¶m, lµm cho tiÒn l­¬ng c«ng nh©n vµ ®Þa t« t¨ng lªn cßn lîi nhuËn kh«ng t¨ng. Theo «ng th× ®Þa chñ lµ ng­êi cã lîi, c«ng nh©n th× kh«ng cã lîi còng kh«ng bÞ thiÖt, chØ cã nhµ t­ b¶n lµ bÞ h¹i v× tØ suÊt lîi nhuËn gi¶m xuèng. H¹n chÕ cña «ng lµ ch­a ph©n biÖt ®­îc ph¹m trï gi¸ trÞ thÆng d­ tuy nhiªn «ng vÉn kh¼ng ®Þnh r»ng: Gi¸ trÞ do c«ng nh©n t¹o ra lín h¬n tiÒn c«ng mµ hä nhËn ®­îc vµ ®ã còng chÝnh lµ nguån gèc sinh ra tiÒn l­¬ng, lîi nhuËn vµ ®Þa t«. 2. Häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d­ vµ lîi nhuËn cña M¸c. C.M¸c (1818 - 1883) vµ F. ¡nghen (1820 - 1895) lµ hai nhµ t­ t­ëng vÜ ®¹i ®· cã c«ng s¸ng lËp ra chñ nghÜa M¸c, vò khÝ t­ t­ëng s¾c bÐn cña giai cÊp c«ng nh©n trªn toµn thÕ giíi. Hai «ng ®· viÕt rÊt nhiÒu t¸c phÈm ph©n tÝch nÒn kinh tÕ TBCN, chØ râ nh÷ng ®Æc ®iÓm, nh÷ng qui luËt kinh tÕ, nh÷ng xu h­íng vËn ®éng, nh÷ng ­u thÕ vµ h¹n chÕ cña nã, mµ trong ®ã næi tiÕng nhÊt lµ bé t­ b¶n "t¸c phÈm kinh tÕ chÝnh trÞ häc næi tiÕng nhÊt cña thÕ kû chóng ta " theo nh­ Lªnin ®· viÕt. Trong bé t­ b¶n nµy M¸c ®· nªu lªn mét trong nh÷ng ph¸t kiÕn vÜ ®¹i nhÊt cña «ng ®ã lµ häc thuyÕt vÒ gi¸ trÞ thÆng d­ vµ chØ ra r»ng nguån gèc vµ b¶n chÊt cña lîi nhuËn chÝnh lµ xuÊt ph¸t tõ gi¸ trÞ thÆng d­. Do vËy, muèn lµm râ ®­îc nguån gèc, b¶n chÊt vµ vai trß cña lîi nhuËn chóng ta ph¶i ®i tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­, quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n cña CNTB. 2.1. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆnd­ Trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ dùa trªn chÕ ®é t­ h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt, gi¸ trÞ sö dông kh«ng ph¶i lµ môc ®Ých, bëi v× nhµ t­ b¶n muèn s¶n xuÊt ra mét gi¸ trÞ sö dông mang gi¸ trÞ trao ®æi. H¬n n÷a, nhµ t­ b¶n muèn s¶n xuÊt ra mÆt hµng ho¸ cã gi¸ trÞ lín h¬n tæng sè gi¸ trÞ nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt vµ gi¸ trÞ søc lao ®éng mµ nhµ t­ b¶n ®· mua ®Ó s¶n xuÊt ra hµng ho¸ ®ã, nghÜa lµ muèn s¶n xuÊt ra mét gi¸ trÞ thÆng d­. Chóng ta h·y xem xÐt vÝ dô sau vÒ s¶n xuÊt sîi. T­ b¶n øng tr­íc Gi¸ trÞ cña s¶n phÈm míi (20kgsîi) - TiÒn mua b«ng : 20$ - Gi¸ trÞ cña b«ng chuyÓn vµo sîi 20$ - Hao mßn m¸y mãc 4$ - Gi¸ trÞ cña m¸y mãc chuyÓn vµo sîi 4$ - TiÒn mua søc lao ®éng cña c«ng nh©n trong 1 ngµy: 3$ - Gi¸ trÞ do lao ®éng cña ng­êi c«ng nh©n t¹o ra trong 12 giê :0,5 x 12 = 6$ 27$ 30$ Nh­ vËy toµn bé chÝnh phñ cña nhµ t­ b¶n ®Ó mua t­ liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng lµ 27 ®«la. Trong 12 h lao ®éng, c«ng nh©n t¹o ra 1 s¶n phÈm míi (20kg sîi) cã gi¸ trÞ b»ng 30®«la, lín h¬n gi¸ trÞ øng tr­íc lµ 3 ®«la. VËy 27 ®«la øng tr­íc ®· chuyÓn ho¸ thµnh 30 ®«la, ®· ®em l¹i mét gi¸ trÞ thÆng d­ lµ 3 ®«la. Do ®ã tiÒn ®· biÕn thµnh t­ b¶n. PhÇn gi¸ trÞ míi d«i ra so víi gi¸ trÞ søc lao ®éng gäi lµ gi¸ trÞ thÆng d­. VËy gi¸ trÞ thÆng d­ lµ phÇn gi¸ trÞ míi d«i ra ngoµi gi¸ trÞ søc lao ®éng do c«ng nh©n t¹o ra vµ bÞ nhµ t­ b¶n chiÕm kh«ng. 2.2. Chi phÝ s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa. Lîi nhuËn vµ tû suÊt lîi nhuËn. 2.2.1. Chi phÝ s¶n xuÊt TBCN. Nh­ mäi ng­êi ®Òu biÕt, muèn t¹o ra gi¸ trÞ hµng ho¸ th× tÊt yÕu ph¶i chi phÝ mét sè lao ®éng nhÊt ®Þnh lµ lao ®éng qu¸ khø vµ lao ®éng hiÖn ®¹i. Lao ®éng qu¸ khø tøc lµ gi¸ trÞ t­ liÖu s¶n xuÊt C Lao ®éng hiÖn t¹i lµ lao ®éng t¹o ra gi¸ trÞ míi V + m §øng trªn quan ®iÓm x· héi th× chi phÝ thùc tÕ ®Ó t¹o ra gi¸ trÞ hµng ho¸ lµ C + V + m. Trªn thùc tÕ, nhµ t­ b¶n chØ øng ra mét sè t­ b¶n ®Ó mua t­ liÖu s¶n xuÊt (C) vµ mua søc lao ®éng (V). Do ®ã, nhµ t­ b¶n chØ xem hao phÝ bao nhiªu t­ b¶n chø kh«ng xem hao phÝ bao nhiªu lao ®éng x· héi. C.M¸c gäi chi phÝ ®ã lµ chi phÝ s¶n xuÊt TBCN, vµ ký hiÖu b»ng K (K = C + V). Khi ®ã c«ng thøc gi¸ trÞ hµng ho¸ (C + V + m) chuyÓn thµnh k + m 2.2.2. Lîi nhuËn. Gi÷a gi¸ trÞ hµng ho¸ vµ chi phÝ s¶n xuÊt TBCN lu«n cã mét kho¶ng chªnh lÖch, cho nªn sau khi b¸n hµng ho¸, nhµ t­ b¶n kh«ng nh÷ng bï ®¾p ®­îc l­îng t­ b¶n ®· øng ra, mµ cßn thu ®­îc sè tiÒn lêi ngang víi m. Sè tiÒn nµy ®­îc gäi lµ lîi nhuËn. VËy, gi¸ trÞ thÆng ®­îc so víi toµn bé t­ b¶n øng tr­íc, ®­îc quan niÖm lµ con ®Î cña toµn bé t­ b¶n øng tr­íc sÏ mang h×nh thøc chuyÓn ho¸ lµ lîi nhuËn vµ ký hiÖu lµ P. Khi ®ã gi¸ trÞ hµng ho¸ (k + m) sÏ chuyÓn dÞch thµnh k + p. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ P vµ m cã g× kh¸c nhau? VÒ mÆt l­îng: nÕu hµng ho¸ b¸n ®óng gi¸ trÞ th× m = P; m vµ P gièng nhau ë chç chóng ®Òu cã chung nguån gèc lµ kÕt qu¶ lao ®éng kh«ng c«ng cña c«ng nh©n lµm thuª. VÒ mÆt chÊt: m ph¶n ¸nh nguån gèc sinh ra tõ V, cßn P ®­îc xem nh­ toµn bé t­ b¶n øng tr­íc ®Ò ra. Do ®ã P ®· che dÊu quan hÖ bãc lét TBCN, che dÊu nguån gèc thùc sù cña nã. 2.3.3. Tû suÊt lîi nhuËn. Tû suÊt lîi nhuËn lµ tû suÊt tÝnh theo phÇn tr¨m gi÷a gi¸ trÞ thÆng d­ vµ toµn bé t­ b¶n øng tr­íc, ký hiÖu lµ P' P' = . 100% = . 100%. Tû suÊt lîi nhuËn chØ cho nhµ t­ b¶n biÕt t­ b¶n cña hä ®Çu t­ vµo ®©u th× cã lîi h¬n. P' cao hay thÊp lµ tuú thuéc vµo nhiÒu nh©n tè kh¸ch quan nh­: tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­, sù tiÕt kiÖm t­ b¶n bÊt biÕn; cÊu t¹o h÷u c¬ cña t­ b¶n; tèc ®é chu chuyÓn t­ b¶n. 2.4. Sù h×nh thµnh tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n. 2.4.1. C¹nh tranh trong néi bé ngµnh. C¹nh tranh trong néi bé ngµnh lµ sù c¹nh tranh gi÷a c¸c xÝ nghiÖp trong cïng mét ngµnh, cïng s¶n xuÊt ra mét lo¹i hµng ho¸ nh»m môc ®Ých tiªu thô hµng ho¸ ®ã cã lîi h¬n ®Ó thu lîi nhuËn siªu ng¹ch. BiÖn ph¸p c¹nh tranh: C¸c nhµ t­ b¶n th­êng xuyªn c¶i tiÕn kü thuËt, n©ng cao cÊu t¹o h÷u c¬ cña t­ b¶n, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng nh»m lµm cho gi¸ trÞ c¸ biÖt cña hµng ho¸ xÝ nghiÖp s¶n xuÊt ra thÊp h¬n gi¸ trÞ x· héi ®Ó thu ®­îc lîi nhuËn siªu ng¹ch. KÕt qu¶ cña c¹nh tranh trong néi bé ngµnh lµ h×nh thµnh nªn gi¸ trÞ x· héi cña tõng lo¹i hµng ho¸. 2.4.2. C¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh. C¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh lµ c¹nh tranh gi÷a c¸c nhµ t­ b¶n kinh doanh trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c nhau, nh»m môc ®Ých t×m n¬i ®Çu t­ cã lîi h¬n. BiÖn ph¸p c¹nh tranh: tù do di chuyÓn t­ b¶n tõ ngµnh nµy sang ngµnh kh¸c, tøc lµ tù ph©n phèi t­ b¶n (V vµ C) vµo c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c nhau. KÕt qu¶ cña cuéc c¹nh tranh nµy lµ h×nh thµnh dÇn tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n vµ gi¸ trÞ hµng ho¸ chuyÓn thµnh gi¸ trÞ s¶n xuÊt. Nh­ chóng ta ®Òu biÕt, do c¸c xÝ nghiÖp trong néi bé tõng ngµnh, còng nh­ gi÷a c¸c ngµnh cã cÊu t¹o h÷u c¬ cña t­ b¶n kh«ng gièng nhau, cho nªn ®Ó thu ®­îc nhiÒu lîi nhuËn th× c¸c nhµ t­ b¶n ph¶i chän nh÷ng ngµnh nµo cã tû suÊt lîi nhuËn cao ®Ó ®Çu t­ vèn. XÐt 3 ngµnh s¶n xuÊt sau: Ngµnh s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt Gi¸ trÞ thÆng d­ víi m' = 100% P'(%) C¬ khÝ 80C + 20V 20 20 DÖt 70C + 30V 30 30 Da 60C + 40V 40 40 Nh­ vËy, cïng mét l­îng t­ b¶n ®Çu t­, nh­ng do cÊu t¹o h÷u c¬ kh¸c nhau nªn tû suÊt lîi nhuËn kh¸c nhau. Do ®ã nhµ t­ b¶n ë ngµnh c¬ khÝ sÏ chuyÓn t­ b¶n cña m×nh sang ngµnh da, lµm cho s¶n phÈm ë ngµnh da nhiÒu lªn lµm cho cung lín h¬n cÇu, do ®ã gi¸ c¶ cña ngµnh da sÏ thÊp h¬n gi¸ trÞ cña nã, vµ tû suÊt ngµnh da sÏ h¹ thÊp xuèng. Ng­îc l¹i, s¶n phÈm cña ngµnh c¬ khÝ sÏ gi¶m ®i, nªn gi¸ c¶ sÏ cao h¬n gi¸ trÞ, vµ do ®ã tû suÊt lîi nhuËn ë ngµnh c¬ khÝ sÏ t¨ng lªn. Sù tù do di chuyÓn t­ b¶n tõ ngµnh nµy sang ngµnh kh¸c lµm thay ®æi tû suÊt lîi nhuËn c¸ biÖt vèn cã cña c¸c ngµnh. KÕt qu¶ h×nh thµnh nªn tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n. Tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n lµ tû sè tÝnh theo phÇn tr¨m gi÷a tæng gi¸ trÞ thÆng d­ trong x· héi vµ tæng t­ b¶n x· héi ®Çu t­ vµo tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc, c¸c ngµnh cña nÒn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa, ký hiÖu lµ `P `P = . 100% Qu¸ tr×nh b×nh qu©n ho¸ tû suÊt lîi nhuËn lµ sù ho¹t ®éng cña quy luËt tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n trong x· héi t­ b¶n. Sù ho¹t ®éng cña quy luËt tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n lµ biÓu hiÖn cô thÓ cña sù ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ thÆng d­ trong thêi kú tù do c¹nh tranh cña CNTB. 3. C¸c h×nh thøc cña lîi nhuËn. 3.1. Lîi nhuËn th­¬ng nghiÖp. §èi víi t­ b¶n th­¬ng nghiÖp tr­íc CNTB th× lîi nhuËn th­¬ng nghiÖp ®­îc coi lµ do mua rÎ, b¸n ®¾t mµ lµ kÕt qu¶ cña viÖc ¨n c¾p lõa ®¶o, mµ ®¹i bé phËn lîi nhuËn th­¬ng nghiÖp chÝnh lµ do nh÷ng viÖc ¨n c¾p vµ lõa ®¶o mµ ra c¶. §èi víi th­¬ng nghiÖp TBCN th× lîi nhuËn th­¬ng nghiÖp lµ mét phÇn gi¸ trÞ thÆng dù ®­îc s¸ng t¹o ra trong lÜnh vùc s¶n xuÊt mµ nhµ t­ b¶n c«ng nghiÖp nh­êng cho nhµ t­ b¶n th­¬ng nghiÖp. Lîi nhuËn th­¬ng nghiÖp ®­îc h×nh thµnh do sù chªnh lÖch gi÷a gi¸ b¸n vµ gi¸ mua hµng ho¸ nh­ng ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ nhµ t­ b¶n th­¬ng nghiÖp b¸n hµng ho¸ cao h¬n gi¸ trÞ cña nã, mµ lµ nhµ t­ b¶n th­¬ng nghiÖp mua hµng ho¸ thÊp h¬n gi¸ trÞ vµ khi b¸n th× anh ta b¸n ®óng gi¸ trÞ cña nã. 3.2. Lîi tøc cho vay. Lîi tøc lµ mét phÇn lîi nhuËn b×nh qu©n, mµ nhµ t­ b¶n ®i vay tr¶ cho nhµ t­ b¶n cho vay c¨n cø vµo mãn tiÒn mµ nhµ t­ b¶n cho vay ®· ®­a cho nhµ t­ b¶n ®i vay sö dông. Nguån gèc cña lîi tøc lµ mét phÇn gi¸ trÞ thÆng d­ do c«ng nh©n s¸ng t¹o ra trong lÜnh vùc s¶n xuÊt. 3.3. Lîi nhuËn ng©n hµng. Ng©n hµng TBCN lµ tæ chøc kinh doanh t­ b¶n tiÒn tÖ, lµm m«i giíi gi÷a ng­êi ®i vay vµ ng­êi cho vay. Ng©n hµng cã hai nghiÖp vô: nhËn göi vµ cho vay. Trong nghiÖp vô nhËn göi, ng©n hµng tr¶ lîi tøc cho ng­êi göi tiÒn vµo, cßn trong nghiÖp vô cho vay, ng©n hµng thu lîi tøc cña ng­êi ®i vay. Lîi tøc nhËn göi nhá h¬n lîi tøc cho vay. Chªnh lÖch gi÷a lîi tøc cho vay vµ lîi tøc nhËn göi trõ ®i nh÷ng kho¶n chi phÝ cÇn thiÕt vÒ nghiÖp vô ng©n hµng, céng víi c¸c kho¶n thu nhËp kh¸c vÒ kinh doanh tiÒn tÖ h×nh thµnh nªn lîi nhuËn ng©n hµng. Lîi nhuËn ng©n hµng ngang b»ng víi lîi nhuËn b×nh qu©n. 3.4. §Þa t«. Chóng ta ®Òu thÊy r»ng, còng nh­ c¸c nhµ t­ b¶n kinh doanh trong c«ng nghiÖp, nhµ t­ b¶n kinh doanh trong n«ng nghiÖp còng ph¶i thu ®­îc lîi nhuËn b×nh qu©n. Nh­ng muèn kinh doanh trong n«ng nghiÖp th× hä ph¶i thuª ruéng ®Êt cña ®Þa chñ. V× vËy ngoµi lîi nhuËn b×nh qu©n ra, nhµ t­ b¶n ph¶i thu thªm ®­îc mét phÇn gi¸ trÞ thÆng d­ d«i ra ngoµi lîi nhuËn b×nh qu©n ®ã, tøc lµ lîi nhuËn siªu ng¹ch. Lîi nhuËn siªu ng¹ch nµy t­¬ng ®èi æn ®Þnh vµ l©u dµi vµ hä ph¶i tr¶ cho chñ ruéng ®Êt d­íi h×nh th¸i ®Þa t« TBCN. VËy ®Þa t« TBCN lµ mét phÇn gi¸ trÞ thÆng d­ cßn l¹i sau khi ®· khÊu trõ ®i phÇn lîi nhuËn b×nh qu©n cña nhµ t­ b¶n kinh doanh ruéng ®Êt. Cã hai lo¹i ®Þa t« lµ ®Þa t« chªnh lÖch vµ ®Þa t« tuyÖt ®èi. + §Þa t« chªnh lÖch lµ phÇn lîi nhuËn thõa ra ngoµi lîi nhuËn b×nh qu©n, thu ®­îc trªn nh÷ng ruéng ®Êt cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt thuËn lîi h¬n. Nã lµ sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ c¶ s¶n xuÊt chung ®­îc quy ®Þnh trªn ruéng ®Êt xÊu nhÊt vµ gi¸ c¶ s¶n xuÊt c¸ biÖt trªn ruéng ®Êt h¹ng trung b×nh vµ tèt. Thùc cña ®Þa t« chªnh lÖch lµ lîi nhuËn siªu ng¹ch, ®ã lµ mét phÇn gi¸ trÞ thÆng do do c«ng nh©n n«ng nghiÖp t¹o ra. Cã hai lo¹i ®Þa t« chªnh lÖch. §Þa t« chªnh lÖch I, lµ lo¹i ®Þa t« thu ®­îc trªn nh÷ng ruéng ®Êt cã ®é mÇu mì tù nhiªn thuËn lîi, cã vÞ trÝ gÇn n¬i tiªu thô hay gÇn ®­êng giao th«ng. §Þa t« chªnh lÖch II, lµ ®Þa t« thu ®­îc nhê th©m canh mµ cã. + §Þa t« tuyÖt ®èi lµ lîi nhuËn siªu ng¹ch d«i ra ngoµi lîi nhuËn b×nh qu©n, ®­îc h×nh thµnh do cÊu t¹o h÷u c¬ cña t­ b¶n trong n«ng nghiÖp thÊp h¬n trong c«ng nghiÖp, nã lµ sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ n«ng s¶n vµ gi¸ c¶ s¶n xuÊt chung. ch­¬ng 2: lîi nhuËn ®éng lùc cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng 1. Lîi nhuËn lµ ®éng lùc cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. 1.1. Lîi nhuËn thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn Nh­ ®· biÕt, c¸c nhµ t­ b¶n, c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ ®Ó tiÕn hµnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh víi môc tiªu lµ thu ®­îc cµng nhiÒu lîi nhuËn cµng tèt vµ còng chÝnh kho¶n lîi nhuËn thu ®­îc nµy còng lµ nguyªn nh©n chÝnh quyÕt ®Þnh sù tån t¹i ph¸t triÓn hay sù ph¸ s¶n cña doanh nghiÖp. NÕu doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶ tøc lµ thu ®­îc lîi nhuËn th× mét phÇn lîi nhuËn nµy sÏ ®­îc sö dông ®Ó t¸i ®Çu t­ ®Ó t¸i më réng s¶n xuÊt vµ doanh nghiÖp sÏ ngµy cµng ph¸t triÓn. Ng­îc l¹i nÕu doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç th× nã sÏ bÞ ®µo th¶i theo qui luËt cña sù ph¸t triÓn. V× vËyc¸c nhµ t­ b¶n, c¸c doanh nghiÖp t×m mäi c¸ch ®Ó t¹o ra cµng nhiÒu lîi nhuËn cµng tèt. §Ó ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã th× thêi kú ban ®Çu hä kÐo dµi ngµy lao ®éng cña ng­êi c«ng nh©n nh­ng ph­¬ng ph¸p nµy cã nhiÒu h¹n chÕ vµ bÞ sù ph¶n ®èi gay g¾t cña nghiÖp ®oµn vµ giai cÊp c«ng nh©n do ®ã ®Ó thu ®­îc lîi nhuËn cao th× chØ cã c¸ch n©ng coa n¨ng suÊt lao ®éng b»ng ¸p dông nh÷ng kü thuËt míi, nh÷ng ph¸t minh míi vµo trong s¶n xuÊt. ChÝnh môc ®Ých ¸p dông nh÷ng kü thuËt míi ®· lµm cho c¸c nhµ t­ b¶n ®Çu t­ ngµy cµng nhiÒu vµo lÜnh vùc nghiªn cøu khoa häc. Nh÷ng ph¸t minh khoa häc lÇn l­ît ra ®êi ®Æc biÖt lµ ë thÕ kû 19 vµ 20 ®· ®­a lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn mét c¸ch nhanh chãng. Vµ chÝnh viÖc ¸p dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt nµy vµo s¶n xuÊt ®· gióp cho c¸c nhµ t­ b¶n kh«ng chØ thu ®­îc lîi nhuËn ®¬n thuÇn mµ cßn thu ®­îc lîi nhuËn siªu ng¹ch. Ng­êi c«ng nh©n chÝnh lµ ng­êi trùc tiÕp sö dông vËn hµnh c«ng nghÖ míi do ®ã ®ßi hái hä ph¶i cã mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh nµo ®ã th× míi cã thÓ sö dông ®­îc c¸c trang thiÕt bÞ kü thuËt míi ®ã. ChÝnh v× vËy mµ mçi ng­êi c«ng nh©n ph¶i tù häc hái ®Ó n©ng cao tr×nh ®é, n©ng cao tay nghÒ nÕu kh«ng chÝnh hä sÏ bÞ ®µo th¶i. Cßn vÒ phÝ© nhµ t­ b¶n th× hä còng hiÓu r»ng ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao vµ tËn dông ®­îc hÕt c«ng suÊt cña c¸c trang thiÕt bÞ kü thuËt míi ®ßi hái ph¶i cã mét ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n lµnh nghÒ víi tr×nh ®é cao v× vËy qu¸ tr×nh ®Çu t­ cho chiÕn l­îc n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cña c«ng nh©n cña nhµ t­ b¶n ®· diÔn ra ngµy cµng m¹nh mÏ vµ trë thµnh mét yªu cÇu tÊt yÕu. Qua ®ã tr×nh ®é cña ng­êi lao ®éng ngµy cµng ®­îc n©ng cao vµ nã ®· thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn lªn mét tÇm cao míi. 1.2. Lîi nhuËn thóc ®Èy quan hÖ s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Quan hÖ s¶n xuÊt x· héi lµ quan hÖ gi÷a ng­êi víi ng­êi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt x· héi: S¶n xuÊt - ph©n phèi - trao ®æi - tiªu dïng. Quan hÖ s¶n xuÊt bao gåm quan hÖ kinh tÕ x· héi vµ quan hÖ kinh tÕ - tæ chøc. Quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l­îng s¶n xuÊt cã mèi quan hÖ biÖn chøng víi nhau th«ng qua quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Nh­ ®· tr×nh bµy ë phÇn trªn, môc tiªu hµng ®Çu cña c¸c nhµ s¶n xuÊt lµ thu ®­îc lîi nhuËn tèi ®a. ChÝnh môc tiªu nµy ®· thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt vµ nã kÐo theo sù ph¸t triÓn cña quan hÖ s¶n xuÊt cho phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Bªn c¹nh ®ã môc tiªu tèi ®a ho¸ lîi nhuËn ®ßi hái c¸c nhµ kinh tÕ, c¸c tæ chøc kinh tÕ ph¶i b¶o ®¶m ®­îc tÝnh hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh tøc lµ ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó víi mét chi phÝ bá ra lµ Ýt nhÊt sÏ thu vÒ ®­îc sè lîi nhuËn lín nhÊt. §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i cã tÝnh chuyªn m«n ho¸ cao trong c«ng t¸c tæ chøc qu¶n lý. C¸c doanh nghiÖp, c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt b¾t ®Çu c¾t gi¶m biªn chÕ, thu gän bé m¸y qu¶n lý lµm cho bé m¸y qu¶n lý gän nhÑ h¬n nh­ng l¹i ho¹t ®éng rÊt cã hiÖu qu¶. Cïng víi nã lµ qu¸ tr×nh ph©n bè l¹i lùc l­îng lao ®éng mét c¸ch c©n ®èi, cã kÕ ho¹ch ®Ó ®¶m b¶o khai th¸c mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt nguån tµi nguyªn. tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò trªn ®Òu xuÊt ph¸t tõ môc tiªu lîi nhuËn vµ chÝnh nã ®· cho thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph©n phèi theo lao ®éng dÉn ra mét c¸ch hÕt søc m¹nh mÏ theo nguyªn t¾c lµm nhiÒu h­íng nhiÒu, lµm Ýt h­íng Ýt. Sù ph©n chia lîi nhuËn ®· diÔn ra d­íi rÊt nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau mét c¸ch chÆt chÏ gi÷a c¸c bªn tham gia vµo qu¸ tr×nh ph©n chia lµm cho chÕ ®é së h÷u ngµy cµng ®­îc cñng cè vµ ph¸t triÓn. Quan hÖ së h÷u tõng b­íc ®­îc ph¸t triÓn h¬n, râ rµng h¬n gi÷a c¸c nhµ t­ b¶n vµ ng­êi lao ®éng nãi riªng, gi÷a c¸c c¸ nh©n trong x· héi nãi chung. Nh­ vËy víi môc tiªu theo ®uæi lîi nhuËn ®· thóc ®Èy quan hÖ s¶n xuÊt ph¸t triÓn b¾t ®Çu tõ quan hÖ s¶n xuÊt tù suÊt tù cung vµ cho ®Õn nay th× quan hÖ s¶n xuÊt XHCN ®· rÊt ph¸t triÓn. 1.3. Lîi nhuËn lµ ®éng lùc ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp Doanh nghiÖp lµ mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô theo nhu cÇu cña thÞ tr­êng vµ x· héi víi môc tiªu lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn hay lµ thu ®­îc hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt. Cã thÓ nãi lîi nhuËn lµ chØ tiªu tæng hîp ph¶n ¸nh toµn bé kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp kÓ tõ lóc b¾t ®Çu t×m kiÕm nhu cÇu cña thÞ tr­êng cho tíi khi tæ chøc s¶n xuÊt ra hµng ho¸ dÞch vô vµ b¸n nã ra thÞ tr­êng. Kinh doanh tèt sÏ t¹o ra ®­îc nhiÒu lîi nhuËn, khi lîi nhuËn nhiÒu sÏ t¹o ra kh¶ n¨ng ®Ó ®Çu t­ t¸i s¶n xuÊt më réng lµm cho quy m« cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ngµy cµng ®­îc më réng, lîi nhuËn sÏ ngµy cµng nhiÒu h¬n. Ng­îc l¹i nÕu doanh nghiÖp lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶ tøc lµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng mang l¹i lîi nhuËn cho doanh nghiÖp th× dÊn ®Õn ph¸ s¶n lµ mét tÊt yÕu. ChÝnh v× vËy, lîi nhuËn lµ ®éng lùc kinh tÕ thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ xö dông hîp lý c¸c nguån lùc, n©ng cao n¨ng suÊt chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh»m thu ®­îc lîi nhuËn cao ®ång thêi viÖc thu ®­îc lîi nhuËn cao sÏ kÕt thóc c¸c doanh nghiÖp phôc vô tèt h¬n nhu cÇu cña thÞ tr­êng. Lîi nhuËn cña doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng lµ bé phËn quan träng trong thu nhËp thuÇn tuý cña doanh nghiÖp mµ nã cßn lµ nguån lùc thu quan träng cña ng©n s¸ch nhµ n­íc, lµ c¬ së ®Ó t¨ng thu nhËp quèc d©n cña mçi n­íc. Bëi v× thu nhËp thuÇn tuý (hay cßn gäi lµ tÝch luü tiÒn tÖ) cña doanh nghiÖp lµ c¬ së ®Ó t¨ng thu nhËp quèc d©n. Thu nhËp thuÇn tuý cµng lín th× kh¶ n¨ng t¨ng thu nhËp quèc d©n cµng cao. M¨t kh¸c, nhê cã lîi nhuËn thu ®­îc c¸c doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng thùc hiÖn ®­îc nghÜa vô ®ãng gãp quan träng trong nguån thu cña NSNN th«ng qua c¸c s¾c thuÕ theo luËt ®Þnh mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò cho c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng tõ thiÖn, nh©n ®¹o. Nh­ vËy lîi nhuËn cã mét vai trß cùc kú quan träng kh«ng nh÷ng ®èi víi doanh nghiÖp mµ nã cßn lµ nguån thu quan träng ®èi víi NSNN. Víi môc tiªu lîi nhuËn cña m×nh, c¸c doanh nghiÖp kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ, n©ng cao hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ kinh doanh gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt chung cña toµn x· héi. Ngoµi ra, nhµ n­íc, chÝnh phñ ph¶i t¹o ra hµnh lang ph¸p lý ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. 1.4. Lîi nhuËn thóc ®Èy quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Lîi nhuËn lµ lý do ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Nã thóc ®Èy qu¸ tr×nh më cöa cña nÒn kinh tÕ nh»m më réng viÖc trao ®æi hµng ho¸, trao ®æi khoa häc kü thuËt. C¸c n­íc tiÕn hµnh më cöa nÒn kinh tÕ nh»m thu hót nguån lùc tõ bªn ngoµi vµ ph¸t huy nguån lùc bªn trong lµm thay ®æi m¹nh mÏ tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ trong n­íc. §ång thêi ®Çu t­ ra n­íc ngoµi sÏ mang l¹i møc lîi nhuËn cao h¬n ë trong n­íc. Nh­ vËy ®Ó thu ®­îc lîi nhuËn cao h¬n ®ßi hái c¸c n­íc ph¶i t¨ng c­êng liªn doanh liªn kÕt, më réng quan hÖ hîp t¸c víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi trªn nguyªn t¾c b×nh ®¼ng cïng cã lîi. 1.5. Lîi nhuËn thóc ®Èy qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi. Muèn më réng s¶n xuÊt cµng ngµy cµng hiÖn ®¹i th× ®ßi hái ph¶i tÝch luü nhiÒu vèn. Nh­ ®· biÕt qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng lµ sù lËp l¹i qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cò víi quy m« lín h¬n tr­íc, víi mét l­îng t­ b¶n lín h¬n tr­íc. Muèn nh­ vËy th× ph¶i biÕn mét phÇn gi¸ trÞ thÆng d­ thµnh t­ b¶n phô thªm. Do ®ã ®Ó tiÕn hµnh ®­îc qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi më réng th× ®ßi hái trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i t¹o ra ®­îc lîi nhuËn, lîi nhuËn t¹o ra ®­îc cµng nhiÒu th× qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng cµng diÔn ra nhanh h¬n vµ víi quy m« lín h¬n. Ng­îc l¹i, viÖc thu ®­îc lîi nhuËn cao sÏ kÝch thÝch c¸c chñ doanh nghiÖp tiÕp tôc ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt ®Ó thu ®­îc lîi nhuËn cao h¬n. 1.6. Vai trß cña lîi nhuËn ®èi víi c¸c mÆt kh¸c cña ®êi sèng x· héi. Ph©n phèi theo lao ®éng vµ ph©n phèi theo tµi s¶n vèn lµ mét ®iÒu tÊt yÕu kh¸ch quan, ®ã chÝnh lµ mét phÇn thu nhËp cña nh÷ng ng­êi ®ãng gãp søc lao ®éng hay vèn tµi s¶n cña m×nh vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng ng­êi nµy cßn cã nh÷ng ng­êi v× mét lý do nµo ®ã mµ kh«ng thÓ tham gia vµo lao ®éng ®­îc, ®êi sèng cña nh÷ng ng­êi nµy lµ do gia ®×nh hä hoÆc x· héi ®¶m b¶o. MÆt kh¸c, ®êi sèng cña CBCNVC nhµ n­íc vµ tÊt c¶ nh÷ng ng­êi ®ang lao ®éng ë tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ còng kh«ng ph¶i dùa vµo tiÒn c«ng c¸ nh©n mµ nã cßn dùa vµo c¸c quü phóc lîi c«ng céng cña nhµ n­íc, cña c¸c xÝ nghiÖp vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ kh¸c. Nã nh»m môc ®Ých ®¶m b¶o cho mäi thµnh viªn trong x· héi ®Òu cã møc sèng b×nh th­êng tèi thiÓu. Ph©n phèi thï lao ngoµi lao ®éng cßn kÝch thÝch lao ®éng s¶n xuÊt, kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña mäi thµnh viªn trong x· héi. MÆt kh¸c mçi quèc gia ®Òu cã mét bé m¸y hµnh chÝnh nhµ n­íc, viÖc nu«i sèng bé m¸y nhµ n­íc tiªu tèn mét kho¶n chi phÝ rÊt lín. Bªn c¹nh ®ã, vÊn ®Ò an ninh quèc phßng vµ vÊn ®Ò gi¸o dôc lu«n ®ßi hái ®­îc ­u tiªn hµng ®Çu. TÊt c¶ c¸c kho¶n chi tiªu trªn ®Òu lÊy tõ NSNN, lÊy tõ phÇn vèn tÝch luü cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c nguån nµy ®Òu ®­îc h×nh thµnh tõ lîi nhuËn thu ®­îc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña toµn x· héi. Lîi nhuËn thu ®­îc cµng nhiÒu th× phÇn dµnh cho c¸c vÊn ®Ò trªn cµng nhiÒu. Ngoµi ra khi lîi nhuËn cao sÏ cã ®iÒu kiÖn ®Çu t­ ph¸t triÓn nh©n tè con ng­êi c¶ vÒ mÆt lý luËn vµ thùc tiÔn, ®Çu t­ ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu trªn ®Òu gãp phÇn n©ng cao ®êi sèng x· héi vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ, ph¸t triÓn gi¸o dôc, quèc phßng cña quèc gia. 2. Gi¸ trÞ thÆng d­ siªu ng¹ch - mét trong nh÷ng nguån gèc sù giµu cã cña c¸c quèc gia trong ®iÒu kiÖn hiÖn ®¹i. D­íi t¸c ®éng cña qui luËt gi¸ trÞ thÆng d­, chñ nghÜa t­ b¶n ®· vËn ®éng ph¸t triÓn qua ba giai ®o¹n tõng b­íc thùc hiÖn c¸c cuéc ®¶o lén... cã t¸c dông ®Èy nhanh t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi ®Ó gi¶m thêi gian lao ®éng tÊt yÕu xuèng møc tèi thiÓu cÇn thiÕt t¨ng tèi ®a thêi gia cho viÖc s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­. B­íc ®Çu cña qu¸ tr×nh ®ã diÔn ra trong buæi "b×nh minh" cña CNTB (cuèi thÕ kû XV ®Çu thÕ kû XVI). Khi ®ã, c¸c nhµ t­ b¶n chØ cã sè vèn liÕng Ýt ái vµ c«ng cô lao ®éng thñ c«ng l¹c hËu, nh­ng cã kh¸t väng thu ®­îc nhiÒu gi¸ trÞ thÆng d­, chñ nghÜa t­ b¶n ®· kh¾c phôc m©u thuÉn nµy b»ng cuéc c¸ch m¹ng ho¸ tæ chøc lao ®éng biÕn lao ®éng c¸ thÓ manh món thµnh lao ®éng hiÖp t¸c phï hîp víi yªu cÇu tÊt yÕu kinh tÕ t¹o ra søc lao ®éng "céng thÓ" mét mÆt lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng x· héi ®­îc n©ng cao, cho phÐp gi¶m lao ®éng tÊt yÕu, t¨ng lao ®éng thÆng d­, do ®ã t¹o ra nhiÒu gi¸ trÞ thÆng d­ cho nhµ t­ b¶n. MÆt kh¸c, t¹o tiÒn ®Ò cho CNTB tiÕn lªn mét giai ®o¹n cao h¬n b»ng qu¸ tr×nh c¸ch m¹ng ho¸ søc lao ®éng, tõ ®ã h×nh thµnh nªn c«ng tr­êng thñ c«ng. C«ng tr­êng thñ c«ng TBCN ®· t¹o nªn b­íc ph¸t triÓn míi vÒ n¨ng suÊt lao ®éng x· héi nhê ®ã mµ gi¶m thÊp ®¸ng kÓ thêi gian lao ®éng tÊt yÕu, t¨ng thªm t­¬ng øng thêi gian lao ®éng thÆng d­, ®em l¹i nhiÒu lîi nhu©n cho nhµ t­ b¶n. ChÝnh c¸c c«ng tr­êng thñ c«ng ®· t¹o ra cho CNTB cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò vÒ kinh tÕ kü thuËt, x· héi ®Ó tiÕn lªn thùc hiÖn mét b­íc ®¶o lén toµn diÖn vµ s©u s¾c qu¸ tr×nh lao ®éng còng nh­ b¶n th©n ph­¬ng thøc s¶n xuÊt TBCN. Tõ ®ã chuyÓn nÒn s¶n xuÊt nµy nªn giai ®o¹n c«ng nghiÖp c¬ khÝ, thay thÕ lao ®éng thñ c«ng b»ng lao ®éng m¸y mãc, t¹o nªn b­íc nh¶y vät cho n¨ng suÊt lao ®éng, cho phÐp CNTB tiÕn hµnh bãc lét chñ yÕu theo ph­¬ng ph¸p bãc lét gi¸ trÞ thÆng d­ t­¬ng ®èi. Gi¸ trÞ thÆng d­ nhiÒu, lîi nhuËn lín, l¹i kÝch thÝch lßng thÌm kh¸t cña c¸c nhµ t­ b¶n lµm sao thu ®­îc nhiÒu h¬n n÷a. B¶n th©n c¸c nhµ t­ b¶n nµy më réng ®­îc sö dông m¸y mãc, c¸c nhµ t­ b¶n kh¸c còng ®ua tranh sö dông m¸y mãc ®Ó thu ®­îc nhiÒu gi¸ trÞ thÆng d­. KÕt qu¶ lµ m¸y mãc tröo thµnh phæ biÕn trong c¸c c«ng x­ëng vµ nÒn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa. Sù ph¸t triÓn cña m¸y mãc nh­ vËy ®· lµm ph¸t sinh gi¸ trÞ thÆng d­ t­¬ng ®èi b»ng c¸ch: trùc tiÕp lµm cho søc lao ®éng gi¶m gi¸, gi¸n tiÕp lµm cho søc lao ®éng rÎ ®i nhê t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi, lµm cho nh÷ng hµng ho¸ cÊu thµnh gi¸ trÞ søc lao ®éng gi¶m xuèng. Do ®ã, ng­êi ta chØ cÇn dïng mét phÇn Ýt h¬n cña ngµy lao ®éng ®Ó bï ®¾p l¹i gi¸ trÞ søc lao ®éng lµm cho viÖc s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­ t­¬ng ®èi trë thµnh ph­¬ng ph¸p chñ yÕu trong viÖc t¨ng gi¸ trÞ thÆng d­ cho nhµ t­ b¶n. B»ng nh÷ng thµnh tùu cña c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i n¾m gi÷ ®­îc, chñ nghÜa t­ b¶n ®· thùc hiÖn sù bãc lét tinh vi g¾n quyÖn vµ rÊt hiÖu nghiÖm ë c¶ ba ph­¬ng ph¸p. Nh­ng chñ yÕu lµ bãc lét gi¸ trÞ thÆng d­ siªu ng¹ch. ë c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn nhê ¸p dông mét c¸ch phæ biÕn khoa häc ph­¬ng tiÖn kü thuËt hiÖn ®¹i trong tÊt c¶ c¸c ngµnh s¶n xuÊt vµ dÞch vô mµ n¨ng suÊt lao ®éng x· héi t¨ng cao. Do ®ã lµm cho gi¸ trÞ cña hµng ho¸ ®Òu gi¶m xuèng th× nã do gi¸ trÞ c¸c hµng ho¸ liªn quan ®Õn t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng quyÕt ®Þnh. Cho nªn trong c¸c n­íc nµy ®éng lùc trùc tiÕp, th­êng xuyªn thóc ®Èy c¸c nhµ t­ b¶n ch¨m lo tæ chøc s¶n xuÊt vµ tiÕn bé khoa häc kü thuËt lµ gi¸ trÞ thÆng d­ siªu ng¹ch. Nh­ng ph­¬ng ph¸p bãc lét gi¸ trÞ thÆng d­ t­¬ng ®èi lµ chñ yÕu. V× gi¸ trÞ thÆng d­ t­¬ng ®èi t¨ng lªn cïng víi sù t¨ng lªn vµ gi¶m xuèng cña søc s¶n xuÊt lao ®éng. Ngµy nay khèi l­îng lîi nhuËn kÕch sï mµ c¸c n­íc t­ b¶n cã ®­îc chñ yÕu lµ do bãc lét gi¸ trÞ thÆng d­ siªu ng¹ch th«ng qua kinh tÕ víi thÞ tr­êng n«ng th«n chÝnh quèc vµ ®Æc biÖt lµ më réng quan hÖ kinh tÕ víi n­íc ngoµi, nhÊt lµ c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn. Trong ®iÒu kiÖn cña c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn nhÊt lµ c¸c C«ng ty ®éc quyÒn xuyªn quèc gia vµ ®a quèc gia cã ­u thÕ h¬n h¼n trong viÖc ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc míi nhÊt cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt kinh doanh. Do ®ã c¸c n­íc t­ b¶n vµ c¸c tæ chøc ®éc quyÒn ®ã cã nhiÒu kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ra GTTTD siªu ng¹ch, ®©y lµ nguån rÊt to lín vµ kh¸ æn ®Þnh cña lîi nhuËn siªu ng¹ch khæng lå mµ c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn vµ c¸c tæ chøc ®éc quyÒn thu ®­îc trong quan hÖ kinh tÕ víi c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn. Ch¼ng h¹n nh­ th«ng th­êng hä b¸n nh÷ng mÆt hµng c«ng nghÖ phÈm víi møc gi¸ hµng n¨m t¨ng tõ 15% ®Õn 17% trong khi ®ã hä mua hµng kho¸ng s¶n vµ n«ng - l©m - h¶i s¶n cña c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn víi møc gi¸ hµng n¨m chØ t¨ng tõ 3- 5% thËm chÝ cã mét sè mÆt hµng gi¸ trÞ gi¶m nghÜa lµ, CNTB hiÖn ®¹i ®ang sö dông gi¸ c¶ “ canh kÐo” ®éc quyÒn trong quan hÖ kinh tÕ “ §«ng T©y” ®Ó bãc lét gi¸n tiÕp giai cÊp c«ng nh©n vµ quÇn chóng lao ®éng ë c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn. HËu qu¶ cña qu¸ tr×nh trªn lµ c¸c n­íc t­ b¶n thu ®­îc lîi nhuËn siªu ng¹ch kÕch xï vµ giÇu lªn nhanh chãng. Tr¸i l¹i c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn th× tµi nguyªn ngµy mét c¹n kiÖt, søc ng­êi mßn mái, nî chång chÊt vµ n¹n ®ãi liªn miªn… 3. VÊn ®Ò lîi nhuËn trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ë ViÖt Nam. 3.1 Vµi nÐt vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nghiÖp ViÖt Nam tõ 1975 ®Õn tr­íc ®æi míi(1986) Sau khi thèng nhÊt ®Êt n­íc (1975) c¶ n­íc ta b¾t tay vµo x©y dùng nÒn kinh tÕ víi môc tiªu ®­a c¶ n­íc tiÕn lªn CNXH. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ®ã, trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, §¶ng vµ nhµ n­íc ta ®· ¸p dôgn m« h×nh kinh tÕ “ chØ huy tËp trung”. Cã thÓ nãi, m« h×nh “ kinh tÕ chØ huy tËp trung” nãi trªn xÐt vÒ thùc chÊt lµ m« h×nh kinh tÕ tù cÊp tù tóc “ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao, víi quy m« lín. Víi m« h×nh nµy nhµ n­íc kiÓm so¸t hÇu hÕt c¸c ph­¬ng tiÖn s¶n xuÊt kinh doanh, kiÓm so¸t gi¸ c¶, tiÒn l­¬ng vµ toµn bé qu¸ tr×nh ph©n phèi hµng ho¸, dÞch vô trong nÒ kinh tÕ. Riªng vÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp th× nhµ n­íc cÊp ph¸t vèn hoµn toµn sau ®ã cña n¨m, c¸c doanh nghiÖp ph¶i nép toµn bé kÕt qu¶ ho¹t ®«ng s¶n xuÊt cña xÝ nghiÖp m×nh cho nhµ n­íc, nÕu doanh nghiÖp lµm ¨n cã l·i th× nhµ n­íc thu, cßn nÕu doanh nghiÖp lµm ¨n thu lç th× nhµ n­íc bï. H×nh thøc nµy ®· triÖt tiªu mäi ®éng lùc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp hiÖn t­îgn “t¸i gi¸, lç thËt”lµ kh¸ phæ biÕn. C¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng kh«ng lÊy môc tiªu lîi nhuËn lµm chÝnh, c¸n bé c«ng nh©n th× lu«n ®­îc h­ëng mét møc l­¬ng cøng, mäi ph¸t minh, nç lùc cña hä chØ ®­îc khen th­ëng vÒ mÆt tinh thÇn. TÊt c¶ c¸c yÕu tè trªn ®É thñ tiªu mäi ®éng lùc lîi Ých cña nÒn kinh tÕ nãi chung, cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ vµ ng­êi lao ®éng nãi riªng lµm cho nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng thiÕu sinh khÝ vµ kÕm n¨ng ®éng. VÒ t×nh h×nh c¸c doanh nghiÖp cã thÓ tãm t¾t mét vµi nÐt sau. - C¸c doanh nghiÖp quèc doanh bÞ mai mét, thiÕu tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, thiÕu tù chñ, hoµn toµn û l¹i cÊp trªn vµ nhµ n­íc. V× c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng theo c¬ chÕ: s¶n xuÊt , kinh doanh theo chØ tiªu cña nhµ n­íc giao; ®­îc nhµ n­íc cung cÊp c¸c yÕu tè ®Çu vµo ( m¸y mãc thiÕt bÞ, vèn, vËt t­…) vµ bao tiªu hµng ho¸ ë ®Çu ra cho doanh nghiÖp. NÕu doanh nghiÖp lµm ¨n cã l·i th× nép cho nhµ n­íc cßn lç th× nhµ n­íc chÞu do ®ã c¸c doanh nghiÖp quèc doanh ho¹t ®éng rÊt kÐm hiÖu qu¶. Theo ®¸nh gi¸ s¬ bé c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc th× cho tíi n¨m 1988 chØ cã 20.25% doanh nghiÖp lµm ¨n cã l·i, 30- 35% doanh nghiÖp hoµ vèn, cßn l¹i kho¶ng 40% doanh nghiÖp bÞ lç vèn. C¸c doanh nghiÖp quèc doanh qu¶n lý vµ sö dông kho¶ng 70% tæng sè vèn vµ gi¸ trÞ vËt t­ cña toµn x· héi vµ 26,3% thu nhËp quèc d©n. H¬n n÷a, tµi s¶n vµ vèn nhµ n­íc giao cho c¸c doanh nghiÖp nµy kh«ng ®­îc b¶o tån, n¨ng lùc s¶n xuÊt kh«ng ®­îc tÊi t¹o vµ më réng, tr¸i l¹i, bÞ thÊt tho¸t, mÊt m¸t nhiÒu nh­ng tr¸ch nhiÖm nµy kh«ng biÕt quy cho ai: - C¸c doanh nghiÖp t­ nh©n kh«ng ®­îc thõa nhËn hîp ph¸p, kh«ng ®­îc nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp t­ nh©n chñ yÕu ho¹t ®éng trong c¸c ngµnh tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp nhÑ. Do c¬ së vËt chÊt kü thuËt kÐm, l¹i kh«ng ®­îc sù khuyÕn khÝch ®Çu t­ cña nhµ n­íc nªn hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp lµ yÕu kÐm, tû suÊt lîi nhuËn thÊp. Do chÝnh s¸ch ph©n biÖt ®èi xö cña nhµ n­íc, ®Æc biÖt lµ vÒ thuÕ nªn ®Ó ®¶m b¶o nguån lîi nhuËn thu ®­îc th× hä kinh doanh chñ yÕu d­íi d¹ng tr¸i phÐp trèn thuÕ, do ®ã, lîi nhuËn thu ®­îc hÇu hÕt lµ xuÊt ph¸t tõ ho¹t ®éng kinh tÕ ngÇm. Nh­ vËy “c¬ chÕ kinh tÕ tËp trung bao cÊp” kh«ng quan t©m ®Õn lîi nhuËn vµ lîi Ých cña doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng ®· triÖt trªn mäi ®éng lùc s¶n xuÊt , khiÕn cho nªn kinh tÕ r¬i vµo cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ - x· héi b¾t ®Çu tõ nh÷ng n¨m 70, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp hÇu nh­ bÞ ®×nh ®èn, gi¸ c¶ t¨ng nhanh vµ th­êng t¨ng ®ét biÕn; tiÒn tÖ bÞ mÊt gi¸ bëi t×nh tr¹ng siªu l¹m ph¸t, s¶n phÈm kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng… lµm cho cuéc sèng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. VÒ mÆt x· héi. sè ng­êi thÊt nghiÖp t¨ng, ng­êi d©n hoµi nghi, lo l¾ng, buån ch¸n, Ýt quan t©m ®Õn lý t­ëng vµ thÓ chÕ nhÊt lµ tÇng líp trÎ. §øng tr­íc t×nh h×nh nh­ vËy, ®¶ng vµ nhµ n­íc ®· chñ tr­¬ng ®æi míi c¬ chÕ kinh tÕ (vµo n¨m 1986) vµ ®· thu ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ. 3.2 Vai trß cña lîi nhuËn trong c«ng cuéc ®æi míi ë n­íc ta (tõ 1986 ®Õn nay). 3.2.1 vµi nÐt vÒ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN N­íc ta tõ sau cuéc c¶i c¸ch 1986, ®· vµ ®ang tõng b­íc thÓ hiÖn qu¸ tr×nh mang tÝnh quy luËt ®ã lµ viÖc chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ kinh tÕ bao cÊp sang c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ n­íc. C¬ chÕ nµy ph¸t huy vai trß ®iÒu tiÕt cña thÞ tr­êng tõng b­íc h×nh thµnh mét thÞ tr­êng c¹nh tranh lµm cho hµng ho¸ l­u th«ng ,cung cÇu c©n ®èi, gi¸ c¶ æn ®Þnh… ®Õn ®©y mét vÊn ®Ò c¬ b¶n ®Æt ra lµ “ thÕ nµo lµ vèn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN” Tr­íc tiªn ta ph¶i hiÓu thÕ nµo lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, trong ®ã nh÷ng vÊn ®Ò: s¶n xuÊt c¸i g×, s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo vµ s¶n xuÊt cho ai ®­îc gi¶i quyÕt th«ng qua thÞ tr­êng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng c¸c quan hÖ kinh tÕ cña c¸c c¸ nh©n, caca doanh nghiÖp ®Òu biÓu thÞ qua mua, b¸n hµng ho¸, dÞch vô trªn thÞ tr­êng. Môc ®Þch cña mäi thµnh viªn kinh tÕ ®Òu lµ lîi nhuËn, dã ®ã, mäi mèi quan hÖ gi÷a c¸c thµnh viªn tham gia vµo thÞ tr­êng lµ h­íng vµo tiÒn kiÕm lîi Ých cña chÝnh minhf theo sù dÉn d¾t cña nh÷ng quy luËt kinh tÕ thÞ tr­êng hay “ bµn tay v« h×nh” C¬ chÕ thÞ tr­êng lµ tæng thÓ c¸c nh© tè, c¸c quan hÖ c¬ b¶n vËn ®éng d­íi sù chi phèi cña c¸c quy luËt thÞ tr­êng, trong m«i tr­êng c¹nh tranh nh»m môc tiªu lîi nhuËn. Nh©n tè c¬ b¶n trong c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ cung, cÇu vµ gi¸ c¶ thÞ tr­êng. C¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ míi hiÖn nay ë n­íc ta lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc. Nhµ n­íc ®ãng vai trß ®iÒu hµnh kinh tÕ vÜ m«( ®Þnh h­íng vµ ®iÒu tiÕt nh»m ph¸t huy vai trß tÝch cùc, h¹n chÕ vµ ng¨n ngõa c¸c mÆt tiªu cùc cña kinh tÕ thÞ tr­êng. Theo c¬ chÕ nµy, nguyªn t¾c qu¶n lý lµ “ tËp trung d©n chñ” h×nh thøc qu¶n lý lµ ph¸t huy vai trß cña ho¹ch to¸n kinh tÕ, ph­¬ng thøc qu¶n lý b»ng hÖ thèng c¸c c«ng cô vÜ m« (ph¸p luËt, chiÕn l­îc, c¸c chÝnh s¸ch, hÖ thèng ng©n hµng - tµi chÝnh). Trong c«ng cuéc ®æi míi vµ c¶i c¸ch hµnh chÝnh hiÖn nay, c¸c c«ng cô vÜ m« §¶ng ®­îc ®æi míi vµ ngµy cµng trë nªn hoµn thiÖn. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi lµ ®Þnh h­íng c¬ b¶n cho sù vËn ®éng cña c¬ chÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta hiÖn nay. Chóng ta ®ang ®Èy nhanh, ®Èy m¹nh viÖc x©y dùng c¸c hÖ thèng luËt, c¸c thÕ chÕ kinh tÕ, t¨ng c­êng viÖc sö dông c¸c c«ng cô tµi chÝnh vµ tiÒn tÖ ®Ó ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng. Nh­ vËy nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®Æc biÖt lµ kinh tÕ thÞ tr­êng ®ßi hái t¨ng c­êng chø kh«ng lµm gi¶m nhÑ v¹i trá qu¶n lý cña nhµ n­íc, bÊt luËn lµ nhµ n­íc TBCN hay XHCN. H¬n n÷a chóng ta x©y dùng “nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n ló cña nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng “XHCN”vµ më räng quan hÖ quèc tÕ, héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ toµn cÇu, kh«ng ph©n biÖt chÕ ®é chÝnh trÞ, x· héi, th× cµng ®ßi hái sù qu¶n lý cña nhµ n­íc vµ coi träng mèi quan hÖ gi÷a c¶i c¸ch bé m¸y nhµ n­íc vµ c¶i c¸ch kinh tÕ trong giai ®o¹nh qu¸ ®é lªn CNXH. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph­¬ng thøc qu¶n lý cña nhµ n­íc nh­ thÕ nµo ®Ó vËn dông ®Çy ®ñ c¸c quy luËt kinh tÕ vµ nh÷ng yªu cÇu kh¸ch qu¶n cña b¶n th©n nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vËn ®éng tù th©n theo quy luËt néi sunh cña nã nh­ng ph¶i ®¶m b¶o ®Þnh h­íng XHCN víi vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ quèc doanh, kh«ng ®Ó cho nÒn kinh tÕ vËn ®éng mét c¸ch tù ph¸t theo con ®­êng TBCN. TÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò trªn t¹o c¸i khung cña nhµ n­íc vÒ chÝnh trÞ ph¸p luËt, hµnh chÝnh… ®Ó cho nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng thùc sù d©n chñ nh­ng rÊt cã trËt tù trong hÖ thèng chÝnh trÞ vµ chÕ ®ä kinh tÕ ®­îc hiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt 3.2.2 Lîi nhuËn trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam . Sau cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ (12/1986). §¶ng vµ nhµ n­íc ta ®· thay ®æi quan ®iÓm vÒ vÊn ®Ò lîi nhuËn. §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh r»ng lîi nhuËn lµ môc tiªu hµng ®Çu trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu nµy th× ®¶ng vµ nhµ n­íc ®· chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc, quy ®Þnh l¹i quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c doanh nghiÖp ®Ó ®¶m b¶o cho môc tiªu theo ®èi víi lîi nhuËn cña c¸c doanh nghiÖp. Víi nh÷ng thay ®æi ®ã th× chóng ta ®· gÆt h¸i ®­îc rÊt nhiÒu thµnh c«ng. Víi viÖc më cöa nÒn kinh tÕ, hµng ho¸ tõ n­íc ngoµi trµn vµo rÊt nhiÒu víi mÉu m· vµ chñng lo¹i rÊt ®a d¹ng víi gi¸ c¶ thÊp nh­ng vÉn ®¶m b¶o vÒ chÊt l­îng. §øng tr­íc t×nh h×nh ®ã, ®Ó ®¶m b¶o cho viÖc tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña m×nh th× c¸c doanh nghiÖp , c¸c ®¬n vÞ tæ chøc s¶n xuÊt trong n­íc ®· m¹nh d¹n ®Çu t­ c«ng nghÖ, m¸y mãc hiÖn ®¹i c¸c s¶n xuÊt cïng víi nã lµ qu¸ tr×nh ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé céng nh©n viªn chøc. NhiÒu tr­êng ®¹i häc vµ cao ®¼ng ®­îc h×nh thµnh hµng n¨m dÇo t¹o rÊt nhiÒu c¸n bé ®­îc göi ra n­íc ta rÊt nhiÒu c¬ së, ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc trang bÞ m¸y mãc hiÖn ®¹i ®­îc nhËp tõ n­íc ngoµi. ViÖc tró träng ®Õn lîi Ých lµ thóc ®Èy ®éi ngò c¸n bé khoa häc trong n­íc kh«ng ng÷ng t×m tßi s¸ng t¹o vµ ®· cã rÊt nhiÒu ph¸t minh s¸ng chÕ ra ®êi ®· mang l¹i nhiÒu tû ®ång cho nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp. Víi môc tiªu lîi nhuËn ®Æt lªn hµng ®Çu th× tõ sau c¶i c¸ch ®Õn nay hÖ thèng c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· ph¸t triÓn rÊt m¹nh mÏ. Tr­íc ®©y víi c¬ chÕ bao cÊp, nhµ n­íc chØ chÊp nhËn lo¹i h×nh doanh nghiÖp duy nhÊt ®ã lµ doanh nghiÖp nµy trong thêi kú ®ã ho¹t ®éng l¹i rÊt kÐm hiÖu qu¶. Nh­ng tõ sau c¶i c¸ch víi nh÷ng sù thay ®æi vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña doanh nghiÖp nµy cã nh÷ng b­íc chuyÓn ma×nh râ rÖt. §Ó ®¹t ®­îc lîi nhuËn th× c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc dÇn dÇn chuyÓn ®æi c¸ch thøc s¶n xuÊt kinh doanh, m¹nh d¹n ®Çu t­ kü thuËt c«ng nghÖ míi vµo s¶n xuÊt . Cho ®Õn nay c¶ n­íc cã 91tæng C«ng ty nhµ n­íc gåm 1400 ®¬n vÞ s¶n xuÊt ra 67% tæng s¶n phÈm x· héi ®©y lµ mét sù tiÕn bé râ rÖt ®iÒu ®ã thÓ hiÖn h­íng ®i ®óng ®¾n cña nhµ n­íc. Cïng víi doanh nghiÖp nhµ n­íc th× hÖ thèng doanh nghiÖp t­ nh©n còng ph¸t triÓn hÕt søc m¹nh mÏ, nhiÒu h×nh thøc doanh nghiÖp t­ nh©n ra ®êi gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo tæng thu nhËp quèc d©n. ViÖc xo¸ bá m« h×nh hîp t¸c x· tËp trung thùc hiÖn giai ®Êt, giao ruéng cho n«ng d©n ®· khuyÕn khÝch bµ con n«ng d©n, v× lîi Ých cña m×nh mµ h¨ng h¸i lao ®éng. ChÝnh ®iÒu nµy ®· ®­a n­íc ta tõ mét n­íc thiÕu l­¬ng thùc, ®ãi ¨n trë thµnh mét n­íc xuÊt khÈu g¹o ®øng hµng thø 3 trªn thÕ giíi. Cïng víi viÖc më cöa nÒn kinh tÕ, chóng ta còng ®ång thêi më régn quan hÖ víi c¸c n­íc nh»m thu hót vèn ®Çu t­ cña nø¬c ngoµi. Trong nh÷ng n¨m qua hµng chôc tû ®« la ®· ®­îc ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, nhiÒu khu c«ng nghiÖp ra ®êi vµ ®ang ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. Bªn c¹nh ®ã, ngoµi viÖc hç trî vèn cho ph¸t triÓn kinh tÕ chóng ta cßn ký kÕt ®­îc c¸c n­íc ph¸t triÓn gióp ®ì ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é chuyªn m«n giái. ViÖc më réng quan hÖ c¸c n­íc ph¸t triÓn ®· gióp chóng ta ph¸t triÓn niÒu ngµnh míi nh­ ®iÖn tñ, c«ng nghÖ th«ng tin, « t«… t¹o ra mét tiÒn ®Ó cho nªn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Nh÷ng thay ®æi trªn ®· lµm cho ®êi sèng cña toµn x· héi ®­îc t¨ng lªn râ rÖt, møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi kh«ng ngõng t¨ng lªn. Chóng ta kh«ng chØ cã nhu cÇu “¨n no, mÆc Êm” mµ b©y giê lµ chu cÇu “¨n ngon, mÆc ®Ñp”. NhiÒu nhµ cao tÇng mäc lªn, ph­¬ng tiÖn ®i l¹i ®· ®­a c¬ giíi ho¸ mÆt hµng d©n trÝ ®· ®­îc n©ng lªn… ch­¬ngIII: gi¸ trÞ lý luËn thùc tiÔn cña häc thuyÕt lîi nhuËn 1. ý nghÜa cña häc thuyÕt lîi nhuËn- lÞch sö vµ hiÖn t¹i. ViÖc M¸c kÕ thõa vµ ph¸t triÓn triÖt ®Ó lý luËn t¹o ra gi¸ trÞ vµ lý luËn s¶n xuÊt hµng ho¸ c¸ t¸c dông quyÕt ®Þnh ®èi víi viÖc ph¸t hiÖn gi¸ trÞ thÆng d­, t¹o ra b­íc ngoÆt c¸ch m¹ng trong nhiÒu ph¸t hiÖn quan träng trong lÞch sö khoa häc cã mang tªn Mac, ph¶i kÓ ®Õn hai ®iÓm: nhËn thøc duy vËt vÒ lÞch sö vµ sù ph¸t hiÖn gi¸ trÞ thÆng d­, sù ph¸t hiÖn nµy lµm næ ra cuéc c¸ch m¹ng thùc sù trong toµn bé khoa häc kinh tÕ” Ph¸t hiÖn ra gi¸ trÞ thÆng d­ ®­îc LªNin coi lµ” hßn ®¸ t¶ng cña lý luËn kinh tÕ cña M¸c”, mµ häc thuyÕt kinh tÕ - còng theo LªNin lµ néi dung chñ yÕu cña chñ nghÜa M¸c, nã lµ b»ng chøng s©u s¾c nhÊt vµ tØ mØ nhÊt cña lý luËn Mac- Xit nãi chung. Trong bé “ t­ b¶n”, M¸c ®· luËn chøng toµn diÖn quy luËt vËn ®éng cña CNTB lµ quy luËt gi¸ trÞ thÆng d­; s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­ lµ ph­¬ng thøc s¶n xuÊt TBCN. C«ng lao vÜ ®¹i nhÊt cña Mac lµ tõ ph¸t hiÖn gi¸ trÞ mµ ®i s©u nghiªn cøu b¶n chÊt t¸c dông cña nã trong sù ph¸t triÓn CNTB vµ còng tõ ®ã Mac cã mét cèng hiÕn míi theo LªNin - cùu lú quan träng lµ sù ph©n tÝch vÒ viÖc tÝch luü t­ b¶n tøc lµ qu¸ tr×nh biÕn gi¸ trÞ thÆng d­ thµnh t­ b¶n , qu¸ tr×nh lµm cho gi¸ trÞ t¨gn thªn gi¸ trÞ thÆng d­ víi khèi l­îng ngµy cµng t¨ng. Tõ c¸c vßng tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn cña gi¸ trÞ thÆng d­ mµ vang déi kÕt luËn c¸ch m¹ng cña Mac trong bé “t­ b¶n r»gn: c¸c quy luËt kinh tÕ cña CNTB tÊt yÕu dÉn ®Õn, mét mÆt, sù gi¶m bít th­êng xuyªn sè trïm t­ b¶n chiÕm ®o¹t vµ lòng lo¹n hÕt c¶ mäi nguån lîi cña nÒn s¶n xuÊt x· héi, mÆt kh¸c, lµm t¨ng thªm sè quÇn chóng bÞ b¸n cïng, bÞ ¸p bøc, bÞ n« dÞch, ®ång thêi lµm t¨ng sù phÉn né cña giai cÊp nµy ®­îc c¬ cÊu cña chÝnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt TBCN ren luyÖn, liªn kÕt vµ tæ chøc l¹i; sù ®éc quyÒn cña t­ b¶n trë thµnh xiÒng xÝch cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt lín lªn cïng víi nã. Sù tËp trung t­ liÖu s¶n xuÊt vµ sù x· héi ho¸ lao ®éng ®· ®¹t tíi møc kh«ng cßn phï hîp c¸i vá TBCN cña c¸ch m¹ng x· héi do chÝnh giai cÊp mµ CNTB ®· rÌn luyÖn, ®· liªn kÕt vµ tæ chøc l¹i thùc hiÖn- giai cÊp c«ng nh©n. LÞch sö ®· chøng minh cho häc thu yÕt gi¸ trÞ thÆng d­ cña Mac. §ã lµ th¾ng lîi cña cuéc c¸ch m¹ng XHCN th¸ng 10 Nga vÜ ®¹i. CNXH thµnh tùu vµ hÖ qu¶ cña nã chÝnh lµ s¶n phÈm cña sù vËn dông, ph¸t triÓn s¸ng t¹o häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng dù cña Mac. Mét trong nh÷ng nh©n tè c¬ b¶n ®Ó nhËn thøc râ ®¸nh gi¸ mét c¸ch kh¸ch quan ý nghÜa thêi ®¹i cña häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆgn d­ cña Mac lµ ph©n tÝch CNTN hiÖn ®¹i. §· cã nhiÒu luËn v¨n vÒ CNTB hiÖn ®¹i, vÒ nh÷ng biÕn ®æi vÒ chÝnh s¸ch x· héi… ®· chøng tá r»ng : häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d­ cña M¸c vÉn mang ®Çy ®ñ ý nghÜa thêi ®¹i cña nã. C¸c quy luËt tuyÖt ®èi cña CNTB. Duy cã ®iÒu giai cÊp t­ b¶n ngµy nay. - Do sù tiÕn bé cña khoa häc c«ng nghÖ - chñ yÕu bãc lét nh÷ng ng­êi lao ®éng b»ng h×nh thøc bãc lét gi¸ trÞ thÆng d­ t­¬ng ®èi. Nh÷ng ng­êi lao ®éng lµm thuª bÞ bãc lét ngµy cµng nhiÒu. C¸i gäi lµ “trung l­u ho¸” mét sè bé phËn lao ®éng lµm thuª, vÒ thùc chÊt, còng chØ lµ mét h×nh thøc biÓu hiÖn míi cña sù bãc lét TBCN. Nh­ vËy häc thuyÕt lîi nhuËn cña M¸c kh«ng nh÷ng vÉn gi÷ nguyªn ý nghÜa thêi ®¹i cña nã vµ lµ ®iÓm xuÊt ph¸t ®Ó ph©n tÝch tÝnh chÊt thêi ®¹i hiÖn nµy, ph©n tÝch vµ nhËn d¹ng chóng CNTB hiÖn ®¹i, mµ cßn cã ý nghÜa thùc tiÔn cùc kú quan träng ®èi víi n­íc ta ë thêi kú qu¸ ®é trong viÖc “s¸ng t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiªn vËt ch¸t cho chñ nghÜa céng s¶n”. 2. ý nghÜa cña lîi nhuËn ®èi víi qu¸ tr×nh ®i lªn CNXH ë ViÖt Nam Lµ 1 n­íc tiªn tiÕn lªn CNXH ch­a vµ “kh«ng ®i qua giai ®o¹n ph¸t triÓn TBCN” ( cô thÓ h¬n lµ kh«ng qua ®o¹n thèng trÞ cña giai cÊp t­ s¶n) chóng ta kh«ng ®­îc kÕ thõa tÊt c¶ nh÷ng tiÒn ®Ò n¶y sinh mét c¸ch tù ph¸t nh­ nh÷ng s¸ng t¹o cho dï chóng ta lµ “nh÷ng nh©n tè v« c¬” ( M¸c - S§D) §iÓm xuÊt ph¸t ®Ó nhËn thøc tÇm quan träng cña lîi nhuËn chÝnh lµ ®iÓm: s¶n phÈm cña lao ®éng thõa v­ît qua nh÷ng chi phÝ ®Ó duy tr× lao ®éng vµ viÖc x©y dùng, tÝch luü quü s¶n xuÊt x· héi vµ dù tr÷ “ tÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã ®· vµ m·i m·i vÉn lµ c¬ së cho mäi sù tiÕn bé vÒ x· héi, vÒ chÝnh trÞ vµ tinh thÇn” . “Nã sÏ lµ ®iÒu kiÖn vµ ®éng c¬ kÝch thÝch sù tiÕn bé h¬n n÷a” Chóng ta lùa chon con ®­êng ®i lªn CNXH tõ ®iÓm xuÊt ph¸t lµ n­íc tiÓu n«ng còng cã nghÜa lµ tõ mét n­íc ch­a cã nÒn kinh tÕ hµng ho¸ mÆc dï cã s¶n xuÊt hµng ho¸. C¸c thiÕu cña ®Êt n­íc ta theo c¸ch nãi cña M¸c- kh«ng ph¶i chñ yÕu lµ c¸i ®ã, mµ chÝnh lµ ch­a tr¶i qua sù ngù trÞ cña c¸ch thøc tæ chøc kinh tÕ cña kinh tÕ x· héi theo kiÓu TBCN. Nãi ®Õn CNTB lµ nãi ®Õn mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cùc thÞnh mµ biÓu hiÖn tËp trung lµ tr×nh ®é chuyªn m«n ho¸ vµ hiÖp t¸c ho¸ hÕt søc s©u s¾c vµ chÆt chÏ kh«ng chØ trong mçi quèc gia riªng biÖt. §ã chÝnh lµ nªn s¶n xuÊt ®a x· héi ho¸ ë tr×nh ®é cao trong thùc tÕ, lµ “ C¬ së thùc tÕ lµm cho tÊt c¶ nh÷ng c¸i g× tån t¹i ®éc lËp víi c¸c c¸ nh©n ®Òu kh«ng thÓ cã ®­îc” Theo tinh thÇn ®ã cã thÓ nãi: NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cùc thÞnh lµ phßng chê ®i vµo CNXH. Chñ nghÜa c¬ së nh÷ng tiÒn ®Ò do CNTB s¸ng t¹o ra nhê sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ l­u l­îng s¶n xuÊt trªn c¬ së ®ã t¹o ra mét khèi tiÕn bé v­ît bËc, cho sù ph¸t triÓn ph©n c«ng lao ®éng s¶n xuÊt trong thùc tÕ trë thµnh hiÖn thùc. Cong ®­êng ®i tíi x· héi ho¸ s¶n xuÊt XHCN trong thùc tÕ cña n­íc ta còng ph¶i nh­ vËy. Nh÷ng n¨m vÒ tr­íc chóng ta ®· ph¹m sai lÇm lµ bá qua tÝnh tuÇn tù cña qu¸ tr×nh tÊt yÕu kh¸ch quan lµ ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸. Tõ sai lÇm Êy chóng ta ph¶i trë vÒ víi Lªnin ®Ó t×m con ®­êng ra cho nÒn kinh tÕ kÐm hiÖu qu¶, mét nÒn kinh tÕ mang l¹i qu¸ Ýt, thËm chÝ kh«ng mang l¹i lîi nhuËn. Thùc chÊt cña sù ®æi míi vÒ kinh tÕ cña n­íc ta chÝnh lµ : mét mÆt ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng XHCN; mÆt kh¸c, ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ t­ nh©n TBCN vµ “du nhËp” CNTB tõ bªn ngoµi vµo d­íi nhiÒu h×nh thøc kinh tÕ kh¸c nhau. Tuy nhiªn nÒn kinh tÕ cña n­íc ta lµ nÒn kinh tÕ qu¸ ®é lªn CNXH ( chø kh«ng ph¶i ®i lªn CNTB), do vËy “c¸ch thøc tæ chøc kinh tÕ x· héi” theo kiÓu s¶n xuÊt hµng ho¸ còng mang tÝnh chÊt qu¸ ®é. Nh­ng dï nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nµo th× s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ®Òu nh»m môc tiªu lµ lîi nhuËn. Cã thÕ lîi nhuËn víi t­ c¸ch lµ ph¹m trï ph¶n ¸nh mèi quan hÖ b×nh ®¼ng gi÷a nh÷ng ng­êi ®· lµm chñ t­ liÖu s¶n xuÊt n»m trong c¸c h×nh thøc kinh tÕ thuéc së h÷u toµn d©n cã thÕ lîi nhuËn ph¶n ¸nh mèi quan hÖ bãc lét vµ bÞ bãc lét nh­ng ®­îc coi lµ nh©n tè “ trî thñ cña CNXH”, “xóc tiÕn CNXH” lµ c¸c “ cã Ých” vµ “®¸ng mong ®¬i” Dï chóng ph¶n ¸nh c¸c quan hÖ x· héi nh­ thÕ nµo ®i n÷a th× cèt lâi cña vÊn ®Ò lµ ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn, t¹o m«i tr­êng cho sù gia t¨ng suÊt ngµy cµng cao. Duy cã ®iÒu ®èi víi lîi nhuËn t­ nh©n TBCN th× nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch hîp lý ®Ó kh«ng ng¨n chÆn sù ph¸t triÓn cña chung nh­ng l¹i ®iÒu tiÕt ®­îc chóng ®i vµo “khu©n phÐp”. Trong bÊt cø h×nh thøc quan hÖ x· h«kÞ nµo th× lîi nhuËn lu«n ®ãng mét vai trß cùc kú quan träng. NÕu kh«ng cã lîi nhuËn th× c¶ bªn nµy lÉn bªn kia ®Òu kh«ng cã nguån tÝch luü , mµ kh«ng tÝch luü th× cho dï dã lµ qu¸ tr×nh ®Ó lai s¶n xuÊt më réng th× kh«ng cã g× ®Ó t¹o ra khèi l­îng gÝ trÞ ngµy cµng lín, ®iÒu kiÖn tÊt yÕu ®Ó më réng sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi. Ngoµi ra khi nhµ n­íc thuéc vÒ nh©n d©n th× lîi nhuËn chÝnh lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó x©y dùng CNXH. §Êt n­íc ta ®ang ®øng tr­íc nhiÖm vô ch¸y báng lµ t¹o ra tiÒn ®Ò thùc tiÕn tuyÖt ®èi cÇn thiÕt ®ã lµ sù ph¸t triÓn cña søc sx, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸, t¹o ra nhiÒu lîi nhuËn. §ã ®¹t ®­îc môc tiªu nµy ®ßi hái ph¶i ®­îc diÔn ra mét c¸ch tuÇn tù, ®ã còng chÝnh lµ nh÷ng giai ®o¹n cña mét qu¸ trÞnh lÞch sö tù nhiªn mµ chóng ta chØ cã thÓ rót ng¾n chø kh«ng thÓ bá qua. Vµ ®©y còng lµ ý nghÜa thùc tiÔn ®­îc rót ra tõ häc thuyÕt lîi nhuËn cña Mac. 3. HËu qu¶ cña viÖc theo ®uæi lîi nhuËn Ngoµi nh÷ng ­u ®iÓm to lín cña lîi nhuËn th× nã còng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng mÆt tiªu cùc, h¹n chÕ. Nh­ ta ®· biÕt ë giai ®o¹n ®Çu cña chÐ ®é t­ b¶n ®Ó thu ®­îc lîi nhuËn nhiÒu h¬n n÷a c¸c nhµ t­ b¶n t×m mäi c¸ch gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt b»ng c¸ch t¨ng thêi gian lao ®éng cña c«ng nh©n, c¾t gi¶m møc l­¬ng, ®iÒu kÖn sèng sinh ho¹t vµ lµm viÖc cña hä. Bé m¸y bãc lét c«ng nghiÖp ®· b¾t c¶ phô nøc vµ trÎ em lµm viÖc kh«ng ®­îc nghØ cho ®Õn khi kiÖt søc gôc ng·. ë Anh vµo nh÷ng thËp kû ®Çu cña thÕ kû XIX nh÷ng ng­êi c«ng nh©n thuéc thÕ hÖ lín h¬n, hä vÉn cßn nhí rµnh rät nh÷ng thêi kú bãc lét phô n÷ vµ trÎ em mét c¸ch tµn nhÉn, v« liªm sØ- mét sù bãc lét ®©u lßng, nµo lµ phôc n÷ bÞ hµnh h¹ ®Õn chÕt… NhiÒu ng­êi trong sè hä vÉn gi÷ ®­îc c¸c ký øc nµy d­íi h×nh d¸ng c¸i cét sèng bÞ vÑo hoÆc tay ch©n bÞ tµn tËt vµ ®èi víi tÊt c¶ mäi ng­êi th× ký øc ®ã ®Òu thÓ hiÖn søc khoÎ bÞ huû ho¹i kh«ng sao håi phôc ®­îc. Hµng lo¹t sinh mÖnh con ng­êi bÞ hy sinh vµ h¹nh phóc cña con ng­êi bÞ tan n¸t trong ph¹m vi c¶ mét n­íc, tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã kh«ng mét chót bÞ ®Æt ®ã lµ sù thËt, sù thËt b­íng bØnh. Ngµy nay chñ nghÜa t­ s¶n còng khéng tõ bá ®­îc b¶n chÊt vèn cã cña nã ®ã lµ ch¹y theo lîi nhuËn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc th× ph¹m trï lîi nhuËn míi ®­îc hiÓu theo nghÜa ®óng cña nã môc ®Ých cu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ lîi nhuËn, hä t×m mäi c¸ch ®Ó thu ®­îc lîi nhuËn tèi ®a. Do ®ã dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ®éc quyÒn, c¸c tæ chøc ®éc quyÒn lîi dông ­u thÕ cña m×nh ®Ó quy ®Þnh gÝa. ChÝnh ®iÒu ®ã ®· lµm mÊt t×nh tr¹ng c¹nh tranh hoµn h¶o vµ lµm mÊt tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ… Còng v× lîi nhuËn mµ c¸c doanh nghiÖp kh«ng chó ý dÕn nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña hä g©y ra cho m«i tr­êng xung quanh nh­: lµm « nhiÔm nguån n­íc vµ kh«ng khÝ, khai th¸c ®Õn c¹n kiÖt kho¸ng s¶n, chÊt th¶i, g©y « nhiÔm cho thøc ¨n, thøc uèng, thiÕu an toµn vÒ chÊt phãng x¹.. KÕt luËn Nh­ vËy trong tiÓu luËn nµy em ®· tr×nh bµy mét c¸ch hÖ thèng häc nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ lîi nhuËn, ®ã lµ c¸c quan ®iÓm vÒ lîi nhuËn tr­íc Mac; häc thuyÕt vÒ lîi nhuËn cña M¸c víi ®Çy ®ñ c¸c yÕu ph¹m trï vÒ gi¸ trÞ thÆng d­: nguån gèc, b¶n chÊt, c¸c h×nh thøc biÓu hiÖn, cïng c¸c vÊn ®Ò cña lîi nhuËn ®èi víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nãi chung vµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ta nãi riªng. Râ rµng lîi nhuËn lµ mét ph¹m trï kh«ng chØ cña riªng CNTB. Nh­ng vÊn ®Ò lµ t¹o ra vµ sö dông nã nh­ thÕ nµo ®Ó võa phôc vô tèt cho môc tiªu ph¸t triÓn nªn kinh tÕ thÞ tr­êng cña chóng ta, võa ®¶m b¶o quyÒn lîi cña giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng, ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi. Vai trß tÝch cùc cña lîi nhuËn ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc lµ rÊt to l¬n, tuy vËy t¸c h¹i cña viÖc theo ®uæi lîi nhuËn còng rÊt nguy hiÓm, nhÊt lµ ®èi víi mét n­íc ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa nh­ng cßn kÐm ph¸t triÓn nh­ n­íc ta. Do ®ã vÊn ®Ò häc tËp, nghiªn cøu, vËn dông vÊn ®Ò lîi nhuËn còng nh­ c¸c ph¹m trï kh¸c cña chñ nghÜa Mac nh»m gãp phÇn x©y dùng thµnh c«ng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, thµnh c«ng cña c«ng cuéc ®æi míi lµ nhiÖm vô cña mçi ng­êi sinh viªn §¹i häc Ngo¹i th­¬ng.