Luận án Sự biến đổi văn hóa gia đình ở vùng tái định cư huyện Kỳ Anh, Tỉnh Hà Tĩnh

khi lên vùng TĐC, gia đình ông (bà), anh (chị) có thờ các vị thần nào khác không ? Đồng ý Không đồng ý TT Trước khi lên TĐC có thờ vị thần nào khác SP TL% SP TL% 1 Thần lúa (các vị thần nông) 48 16.78 238 83.22 2 Thần biển, thờ các loại thần cá.. 24 8.39 262 91.61 3 Các vị Thành hoàng, miếu, đền thờ của làng 104 36.36 182 63.64 180 6. Theo ông (bà), anh (chị) thờ cúng tổ tiên nhằm mục đích gì ? Đồng ý Không đồng ý TT Mục đích của việc thờ cúng tổ tiên SP TL% SP TL% 1 Bày tỏ lòng biết ơn 148 51.75 138 48.25 2 Xin tổ tiên phù hộ 128 44.76 158 55.24 3 Không quên cội nguồn 148 51.75 138 48.25 7. Ở gia đình ông (bà), anh (chị) có tham gia các hoạt động tâm linh khác không ? Đồng ý Không đồng ý TT Các hoạt động tâm linh khác SP TL% SP TL% 1 Lễ đền 180 62.94 106 37.06 2 Lễ chùa 136 47.55 150 52.45 So với trước khi TĐC, hoạt động này có thể đánh giá theo mức độ như thế nào? Đồng ý Không đồng ý TT So với trước TĐC SP TL% SP TL% 1 Thường xuyên hơn 160 55.94 126 44.06 2 It thường xuyên hơn 116 40.56 170 59.44 8. Lên vùng TĐC, những cơ sở tâm linh nào được giữ lại và những cơ sở nào bị mất đi? Đồng ý Không đồng ý TT Những cơ sở tâm linh SP TL% SP TL% 1 Nhà thờ 120 41.96 166 58.04 2 Am thờ 40 13.99 246 86.01 3 Miếu thờ 92 32.17 194 67.83 4 Các cơ sở tâm linh khác 16 5.59 270 94.41 181 Mẫu 6: SỰ BIẾN ĐỔI TRONG ỨNG XỬ XÃ HỘI CỦA GIA ĐÌNH 1. Gia đình ông bà (anh, chị), có thường xuyên tham gia các hoạt động cộng đồng không ? Đồng ý Không đồng ý TT Tham gia hoạt động cộng đồng SP TL% SP TL% 1 Có 189 66.08 97 33.92 2 Ít 73 25.52 213 74.48 3 Thường xuyên 24 8.39 262 91.61 2. Những hoạt động cộng đồng nào gia đình ông bà (anh, chị), thích tham gia? Đồng ý Không đồng ý TT Những hoạt động cộng đồng SP TL% SP TL% 1 Văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao 204 71.33 82 28.67 2 Giao tiếp với cơ quan, đoàn thể 52 18.18 234 81.82 3 Hiếu hỉ, ma chay 92 32.17 194 67.83 4 Lễ hội 180 62.94 106 37.06 5 Họp dân phố 152 53.15 134 46.85 6 Lễ chùa, nhà thờ 104 36.36 182 63.64 3. Mối quan hệ gia đình ông bà (anh, chị), với hàng xóm láng giềng như thế nào? Đồng ý Không đồng ý TT Những hoạt động cộng đồng SP TL% SP TL% 1 Gần gũi, thân thiết 172 60.14 23 8.04 2 Bình thường 106 37.06 66 23.08 3 Xa lạ 8 2.80 197 68.88 So với thời kỳ trước khi TĐC, theo ông bà (anh, chị) mối quan hệ với hàng xóm láng giềng hiện nay có thay đổi gì không? Đồng ý Không đồng ý TT Quan hệ làng xóm SP TL% SP TL% 1 Thay đổi nhiều 72 25.17 43 15.03 2 Không thay đổi 118 41.26 86 30.07 3 Thay đổi ít 96 33.57 157 54.90 4. Hiện nay, gia đình ông bà (anh, chị), được cấp ủy, chính quyền hỗ trợ các hoạt động gì trong phát triển kinh tế gia đình ? Đồng ý Không đồng ý TT Sự hỗ trợ của chính quyền SP TL% SP TL% 1 Đào tạo nghề 89 31.12 197 68.88 2 Giới thiệu việc làm 116 40.56 170 59.44 3 Hỗ trợ các giống cây, con 32 11.19 254 88.81 4 Vay vốn 136 47.55 150 52.45 5 Hỗ trợ khác 92 32.17 194 67.83 182 5. Những chính sách của nhà nước trong việc hỗ trợ cư dân TĐC theo ông bà (anh, chị) đã phù hợp chưa ? Đồng ý Không đồng ý TT Sự phù hợp của chính sách TĐC SP TL% SP TL% 1 Phù hợp 172 60.14 114 39.86 2 Chưa phù hợp 92 32.17 194 67.83 3 Y kiến khác 36 12.59 250 87.41 6. Ông bà (anh, chị) có đề xuất những giải pháp gì để xây dựng văn hóa gia đình của vùng TĐC hiện nay? Có 72 ý kiến đề xuất, chiếm 25,17% Trong đó nội dung cơ bản những ý kiến phản ánh những vấn đề sau: - Ông Trịnh Quốc Sinh (30 - 60 tuổi): Lập tổ kiểm tra đoàn thể (giám sát cộng đồng) đối với các công trình dự án trên địa bàn nhằm đảm bảo chất lượng và tiến độ các công trình hạ tầng cơ sở. - Ông Trịnh Minh Hà, Trần Văn Cương, Chu Văn Hành và bà Nguyễn Thị Trường (30 - 60 tuổi): Nhà nước cần có những chính sách quan tâm hơn đến đời sống nhân dân, tạo thêm công ăn việc làm ổn định cho người dân cũng như có những trợ cấp cần thiết kịp thời khi gặp rủi ro thiên tai. - Ông Phạm Văn Lợi, Lê Xuân Chiến, Trịnh Đình Khâm và bà Nguyễn Thị Trường (30 - 60 tuổi): Tăng cường hơn nữa những hoạt động sinh hoạt cộng đồng gắn kết làng xóm, tạo điều kiện cho mọi người đều được tham gia. Tổ chức nhiều hoạt động thể dục thể thao. - Ông Nguyễn Tiến Khoa, bà Hoàng Thị Hiền, bà Nguyễn Thị Duệ (30 - 60 tuổi): Cần tạo được sự bình đẳng thực sự trong quan hệ Vợ chồng. Vợ chồng cần hiểu nhau tôn trọng nhau, biết lắng nghe; không áp đặt; con cái phải tôn trọng và nghe lời bố mẹ. Không gây bất hòa trong gia đình, đoàn kết làng xóm, Chồng cần quan tâm đến vợ con hơn. Nên tập trung xây dựng kinh tế gia đình vững vàng - Ông Lê Văn Sửu (30 - 60 tuổi): 183 Phát động các phong trào văn hóa thể dục thể thao, các câu lạc bộ để tạo sân chơi cho mỗi gia đình, gia tăng tính cố kết cộng đồng. - Ông Võ Văn Công (30 - 60 tuổi): Cần có biện pháp giảm ô nhiễm môi trường, đẩy mạnh phong trào xây dựng gia đình văn hóa, làng xã văn hóa. - Ông Nguyễn Xuân Hiểu (30 - 60 tuổi): Cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền để mọi người tích cực tham gia các hoạt động tập thể, để nhân dân hiểu các chính sách ưu tiên của nhà nước đối với vùng TĐC. - Ông Hoàng Đình Sư (30 - 60 tuổi): Cần có thêm những chính sách phù hợp để giúp đỡ tạo điều kiện cho những người độ tuổi trên 55 tuổi không có việc làm. - Ông Nguyễn Tiến Chương, Nguyễn Văn Trọng (30 - 60 tuổi): Bên cạnh việc thực hiện một cách đồng bộ các cơ chế chính sách hiện có, cần thiết phải tạo ra các sự kiện, các hoạt động vui chơi thu hút gia đình trong những ngày cuối tuần để mọi thành viên xích lại gần nhau hơn. Tổ chức nêu gương, trao thưởng cho những gương người tốt việc tốt, những gia đình tiêu biểu ở khu dân cư. - Ông Lê Văn Tiến (30 - 60 tuổi): Mọi người trong gia đình cần quan tâm chăm sóc nhau nhiều hơn; Cán bộ cần thấu hiểu dân hơn và xem lại lối sống của mình cách cư xử với người dân. - Ông Lê Hữu Tăng, Lê Tiến Hiền (30 - 60 tuổi): Cần xây dựng thêm các thiết chế văn hóa, thực hiện kế hoạch hóa gia đình, có những biện pháp tốt để nuôi dạy con, bỏ đi những hủ tục lạc hậu, tránh xa bạo lực gia đình. 184 Phụ lục 3 KẾT QUẢ TỔNG HỢP SO SÁNH SỐ LIỆU ĐIỀU TRA VỀ VĂN HÓA GIA ĐÌNH Ở XÃ KỲ NINH, HUYỆN KỲ ANH, TỈNH HÀ TĨNH 1. Hộ gia đình Ông, bà (anh, chị) có mấy thế hệ cùng chung sống? Khu tái định cư Xã Kỳ Ninh TT Số thế hệ SP TL% SP TL% 1 1 12 4 2 3.64 2 2 242 84.62 13 23.64 3 3 28 9.79 37 67.27 4 4 4 1.40 3 5.45 5 5 0 0.00 0 0.00 2. Trong gia đình của ông, bà (anh, chị), người làm chủ gia đình là ai? Khu tái định cư Xã Kỳ Ninh Đồng ý Không đồng ý Đồng ý Không đồng ý TT Người làm chủ gia đình SP TL% SP TL% SP TL% SP TL% 1 Vợ 4 1.40 282 98.60 0 0.00 55 100.00 2 Chồng 158 55.24 128 44.76 39 70.91 16 29.09 3 Cả hai 124 43.36 162 56.64 16 29.09 39 70.91 3. Người đứng tên giấy tờ sở hữu/ Quyền sử dụng một số tài sản của gia đình (Anh, Chị, Ông, Bà,) thuộc về ai? Khu tái định cư Xã Kỳ Ninh Vợ Chồng Cả hai Vợ Chồng Cả hai TT Tài sản SP TL% SP TL% SP TL% SP TL% SP TL% SP TL% 1 Nhà/ đất 8 2.80 100 34.97 178 62.24 3 5.45 24 43.64 28 50.91 2 Cơ sở SX kinh doanh 12 4.20 64 22.38 214 74.83 1 1.82 45 81.82 9 16.36 3 Ô tô 8 2.80 96 33.57 178 62.24 2 3.64 48 87.27 5 9.09 4 Xe máy 24 8.39 60 20.98 202 70.63 7 12.73 39 70.91 9 16.36 5 Các phương tiện khác trong g.đình 20 6.99 36 12.59 230 80.42 8 14.55 32 58.18 15 27.27 185 4. Ông, bà (anh, chị) có tán thành cách lựa chọn sau không? Khu tái định cư Xã Kỳ Ninh Đồng ý Không đồng ý Đồng ý Không đồng ý TT Kiểu gia đình SP TL% SP TL% SP TL% SP TL% 1 Không nhất thiết phải lập gia đình 133 46.50 153 53.50 3 5.45 52 94.55 2 Không nhất thiết phải có chồng mới có con 95 33.22 191 66.78 10 18.18 45 81.82 3 Lâp gia đình không nhất thiết phải có con 248 86.71 38 13.29 5 9.09 50 90.91 4 Nhờ người đẻ thuê, mang thai giúp 63 22.03 223 77.97 0 0.00 55 100 5. Ông, bà (anh, chị) có chấp nhận các kiểu gia đình sau không? Khu tái định cư Xã Kỳ Ninh Đồng ý Không đồng ý Đồng ý Không đồng ý TT Kiểu gia đình SP TL% SP TL% SP TL% SP TL% 1 Gia đình sống thử trước khi kết hôn 32 11.19 254 88.81 3 5.45 52 94.55 2 Gia đình độc thân 36 12.59 250 87.41 4 7.27 51 92.73 3 Gia đình kết bạn 172 60.14 114 39.86 7 12.73 48 87.27 4 Gia đình không hôn thú 12 4.20 274 95.80 10 18.18 45 81.82 5 Gia đình đồng tính 34 11.89 252 88.11 0 0.00 55 100.0 6. Quan điểm của ông, bà (anh, chị) về vấn đề trinh tiết (xã Kỳ Ninh)? Thái độ Đồng ý Không đồng ý Không có ý kiến TT Quan niệm SP TL% SP TL% SP TL% 1 Trinh tiết không quyết định hạnh phúc gia đình 7 12.73 38 69.09 8 14.55 2 Chỉ chung sống với người còn giữ trinh tiết 42 76.36 11 20.00 2 3.64 3 Quan hệ trước hôn nhân là xu hướng khó tránh khỏi 8 14.55 19 34.55 28 50.91 186 7. Trên địa bàn cư trú của ông, bà (anh, chị) thường xẩy ra hình thức bạo lực gia đình nào sau đây? Vùng TĐC Xã Kỳ Ninh Đồng ý Không đồng ý Đồng ý Không đồng ý TT Các hình thức bạo lực SP TL% SP TL% SP TL% SP TL% 1 Chồng đánh vợ 144 50.35 142 49.65 42 76.36 13 23.64 2 Vợ đánh chồng 52 18.18 234 81.82 0 0 55 100.00 3 Chồng mắng chửi vợ 200 69.93 86 30.07 28 50.91 27 49.09 4 Vợ mắng chửi chồng 144 50.35 142 49.65 3 5.45 52 94.55 5 Vợ không có nhu cầu nhưng phải quan hệ tình dục 48 16.78 238 83.22 12 21.82 43 78.18 6 Chồng không có nhu cầu nhưng phải quan hệ tình dục 24 8.39 262 91.61 0 0.00 55 100.00 7 Cha me đánh con cái 208 72.73 78 27.27 36 65.45 19 34.55 8 Anh em đánh lẫn nhau 176 61.54 110 38.46 19 34.55 36 65.45 187 Phụ lục 4 MẪU PHIẾU ĐIỀU TRA SỰ BIẾN ĐỔI VĂN HÓA GIA ĐÌNH VÙNG TÁI ĐỊNH CƯ HUYỆN KỲ ANH, TỈNH HÀ TĨNH Họ và tên người được khảo sát: .... Giới tính: Nam Nữ Dân tộc: . HuyệnXã.. Tuổi: 18 - 30 30 - 60 Trên 60 Tình trạng gia đình: Chưa kết hôn Đã kết hôn Đã li dị Nghề nghiệp: Cán bộ công chức Kinh doanh Nghề tự do Học sinh, sinh viên Chăn nuôi Nội trợ Nông dân Lực lượng vũ trang Hưu trí Không làm việc 188 Mẫu 1: SỰ BIẾN ĐỔI VỀ KINH TẾ TRONG GIA ĐÌNH 1. Trong gia đình ông, bà (anh, chị) có những tiện nghi sinh hoạt nào sau đây? (Đánh dấu x vào ô trống). Trước khi lên TĐC Sau khi lên TĐC TT Các loại tiện nghi Có Không Có Không 1 Ti vi 2 Đầu Video 3 Tủ lạnh 4 Máy giặt 5 Bếp ga, bếp điện 6 Điện thoại 7 Xe máy 8 Ô tô 2. Ông, bà (anh, chị) cho biết tình hình việc làm của mình trước và sau khi lên khu TĐC? TT Những công việc chính Trước khi TĐC Sau khi TĐC 1 Kinh doanh, buôn bán 2 Chăn nuôi 3 Công nhân làm việc tại KCN Vũng Áng 4 Cán bộ công chức 5 Nông dân (nông nghiệp và ngư nghiệp) 6 Hưu trí 7 Lực lượng vũ trang 8 Nghề khác 9 Không có việc làm 3. Nhà ở của gia đình ông, bà (anh, chị) thuộc loại nào dưới đây? (khoanh tròn 1 phương án đã chọn) Nhà ở trước khi TĐC Nhà ở sau khi lên TĐC 1. Nhà kiên cố 3 tầng trở lên, biệt thự 2. Nhà kiên cố, dưới 3 tầng, nhà riêng 3. Nhà kiên cố 4. Nhà bán kiên cố 5. Nhà tạm 6. Khác, ghi rõ:................................... 1. Nhà kiên cố 3 tầng trở lên, biệt thự 2. Nhà kiên cố, dưới 3 tầng, nhà riêng 3. Nhà kiên cố 4. Nhà bán kiên cố 5. Nhà tạm 6. Khác, ghi rõ:............................... 4. Thu nhập của gia đình ông bà (anh, chị) hiện nay có từ các nguồn nào sau đây? TT Các nguồn thu Có Không 1 Trồng trọt/chăn nuôi của hộ gia đình 2 Kinh doanh/Dịch vụ của hộ gia đình 3 Việc làm chuyên môn có lương/ công nhân được trả công 4 Tiền gửi về/nhận được 5 Lương hưu/trợ cấp của nhà nước 189 6 Cho thuê nhà/ đất 7 Thu nhập khác (nêu rõ) 5. Ông bà (anh/chị) vui lòng cho biết mức sống của gia đình mình thuộc loại nào? TT Mức sống Trước khi TĐC Sau khi TĐC 1 Giàu có 2 Nghèo 3 Khá hơn trung bình 4 Rất nghèo 5 Trung bình 6 Không biết/Không trả lời 6. Xin anh/chị cho biết về sự khác biệt thu nhập giữa vợ/chồng trước khi lên vùng TĐC như thế nào? Chồng thu nhập nhiều hơn hẳn vợ Nhìn chung thu nhập của hai vợ chồng khác nhau không nhiều Vợ có thu nhập nhiều hơn hẳn Chồng Không để ý đến sự khác biệt/không rõ 7. Xin anh/chị cho biết về sự khác biệt thu nhập giữa vợ/chồng trong thời gian gần đây như thế nào? Chồng thu nhập nhiều hơn hẳn vợ Nhìn chung thu nhập của hai vợ chồng khác nhau không nhiều Vợ có thu nhập nhiều hơn hẳn Chồng Không để ý đến sự khác biệt/không rõ 190 Mẫu 2: SỰ BIẾN ĐỔI TRONG QUAN NIỆM VỀ HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH 1. Tiêu chuẩn ưu tiên khi lựa chọn bạn đời của ông, bà (anh, chị) là gì? (Xếp thứ tự ưu tiên 1, 2, 3). Thứ tự ưu tiên TT Tiêu chuẩn 1 2 3 1 Hình thức đẹp 2 Hình thức khá 3 Khỏe mạnh, hiền lành 4 Có trình độ học vấn 5 Có thu nhập ổn định 6 Biết cách cư xử, đạo đức tốt 7 Biết cách làm ăn, tu chí 8 Gia đình nề nếp, có lý lịch trong sạch 9 Không có tiêu chuẩn rõ ràng 10 Khác 2. Ai là người quyết định hôn nhân cuả anh, chị? (Đánh dấu x vào ô tương ứng). Bố mẹ quyết định hoàn toàn Bố mẹ quyết đinh nhưng hỏi ý kiến con cái Con cái quyết định, hỏi ý kiến bố mẹ Con cái hoàn toàn quyết định 3. Hôn nhân của anh, chị có dựa trên cơ sở tình yêu không? Yêu nhau rồi lấy nhau Lấy nhau rồi mới có tình yêu Lấy nhau mà không yêu nhau 4. Quan điểm của ông, bà (anh, chị) về vấn đề trinh tiết? Thái độ TT Quan niệm Đồng ý Không đồng ý Không có ý kiến 1 Trinh tiết không quyết định hành phúc gia đình 2 Chỉ chung sống với người còn giữ trinh tiết 3 Quan hệ trước hôn nhân là xu hướng khó tránh khỏi 191 5. Trên địa bàn cư trú của ông, bà (anh, chị) thường xẩy ra hình thức bạo lực gia đình nào sau đây? TT Các hình thức bạo lực Vùng TĐC Xã khác 1 Chồng đánh vợ 2 Vợ đánh chồng 3 Chồng mắng chửi vợ 4 Vợ mắng chửi chồng 5 Vợ không có nhu cầu nhưng phải QHTD 6 Chồng không có nhu cầu nhưng phải QHTD 7 Cha me đánh con cái 8 Anh em đánh lẫn nhau 6. Theo ông, bà (anh, chị) nguyên nhân của bạo lực gia đình là do đâu? TT Những nguyên nhân chính Đồng ý Không đồng ý 1 Mâu thuẫn trong làm ăn 2 Cờ bạc, rượu chè 3 Túng quẩn về kinh tế 4 Xung đột trong tình cảm 5 Tư tưởng gia trưởng, áp đặt Các nguyên nhân khác ghi cụ thể: 7. Ông, bà (anh, chị) có chấp nhận hiện tượng QHTD trước hôn nhân không? Thái độ TT Loại quan hệ Đồng ý Không đồng ý 1 Nam giới chưa vợ có QHTD với bạn gái chưa chắc lấy làm vợ 2 Nữ giới chưa chồng có QHTD với bạn trai chưa chắc lấy làm chồng 3 Nam giới có QHTD với người chắc chắn sẽ lấy làm vợ 4 Nữ giới có QHTD với người chắc chắn sẽ lấy làm chồng 8. Trong những nguyên nhân sau, theo ông, bà (anh, chị) nguyên nhân nào dẫn đến ly hôn? TT Những nguyên nhân Đồng ý Không đồng ý 1 Mâu thuẫn về lối sống 2 Ngoại tình 3 Nguyên nhân kinh tế 4 Bạo lực gia đình 5 Nguyên nhân sức khỏe Các nguyên nhân khác ghi cụ thể: 192 9. Xin ông, bà (anh, chị) cho biết quan niệm của mình về sự chung thủy? Yêu một người rồi lấy làm vợ/chông Không ngoại tình Thủ tiết với chồng/vợ(khi chồng hoặc vợ chết không đi bước nữa) Hoàn thành trách nhiệm vợ/chồng nhưng vẫn hướng ngoại để thỏa mãn nhu cầu (tình cảm, tình dục)? 10. Ông, bà (anh, chị) có chấp nhận các kiểu gia đình sau không? (Chọn một phương án trả lời, đánh dấu x vào ô tương ứng). Gia đình sống thử trước khi kết hôn Gia đình độc thân Gia đình kết bạn Gia đình không hôn thú Gia đình đồng tính 11. Ông, bà (anh, chị) có tán thành cách lựa chọn sau không? (Chọn một phương án trả lời, đánh dấu x vào ô tương ứng). Không nhất thiết phải lập gia đình Không nhất thiết phải có chồng mới có con Lâp gia đình không nhất thiết phải có con Nhờ người đẻ thuê, mang thai giúp 12. Nếu có thể chọn 3 yếu tố quan trọng nhất cho một gia đình hạnh phúc thì theo ý anh/chị, đó là những yếu tố gì? Mức độ quan trọng TT Các yếu tố 1 2 3 1 Kinh tế ổn định 2 Sức khỏe bản thân tốt 3 Có quan hệ xóm giềng tốt 4 Con cái ngoan, học giỏi 5 Có quan hệ họ hàng đầm ấm 6 Vợ chồng thương yêu, tôn trọng nhau 7 Gia đình hoà thuận, mọi người nhường nhịn lẫn nhau 8 Khác 193 Mẫu 3: SỰ BIẾN ĐỔI TRONG QUAN HỆ VÀ ỨNG XỬ GIỮA CÁC THÀNH VIÊN CỦA GIA ĐÌNH 1. Hộ gia đình Ông, bà (anh, chị) có bao nhiêu người cùng chung sống? .... Người 2. Hộ gia đình Ông, bà (anh, chị) có mấy thế hệ cùng chung sống? .... Thế hệ 3. Trong gia đình ông, bà (anh, chị) các mối quan hệ tình cảm như thế nào?(Chọn một phương án trả lời, đánh dấu x vào ô tương ứng) * Đối với cha mẹ: Con cái tuyệt đối phục tùng Con cái vâng lời cha mẹ Con cái kính trọng cha mẹ Con cái thương cha mẹ Con cái phụng dưỡng cha mẹ Con cái làm vừa lòng cha mẹ Con cái không phục tùng cha mẹ * Đối với anh, chị, em trong gia đình: Yêu thương đùm bọc lẫn nhau Ai lo phận ấy Quan tâm giúp đỡ lẫn nhau 4. Ông, bà (anh, chị) có quan tâm những người họ hàng của mình không? (Chọn một phương án trả lời, đánh dấu x vào ô tương ứng) Rất quan tâm Quan tâm Bình thường Không quan tâm 5. Gia đình Ông, bà (anh, chị) có yêu cầu con cháu bắt buộc phải chào hỏi trong các trường hợp sau không? Gặp gỡ Ăn cơm Đi ngủ Đi làm về 6. Trong gia đình ông, bà (anh, chị) con cái có được hỏi ý kiến vào các công việc sau không? (Được hỏi phương án nào đánh dấu x vào phương án đó) TT Những công việc Được hỏi Không được hỏi 1 Công việc sản xuất kinh doanh 2 Làm/sửa chữa nhà cửa 3 Mua sắm tài sản 4 Phân chia tài sản 194 7. Người đứng tên giấy tờ sở hữu/Quyền sử dụng một số tài sản của gia đình (Anh, Chị, Ông, Bà,) thuộc về ai? Khu TĐC Các xã khác TT Tài sản Vợ Chồng Cả hai Vợ Chồng Cả hai 1 Nhà/ đất 2 Cơ sở SX kinh doanh 3 Ô tô 4 Xe máy 5 Các phương tiện khác trong gia đình 8. Trong gia đình của ông, bà (anh, chị), người làm chủ gia đình là ai? Vợ Chồng Cả hai 9. Các thành viên trong gia đình ông, bà (anh, chị) có thường xuyên ăn cơm với nhau không? Thường xuyên Ít thường xuyên 10. Những ai thường ít ăn cơm cùng gia đình? Bố Mẹ Con cái 11. Đối với các công việc nhà sau đây, giữa anh và chị, ai là người làm chính trong 12 tháng qua? TT Công việc Vợ Chồng Hai vợ chồng như nhau Người khác 1 Nội trợ (Đi chợ, nấu cơm, rửa bát, giặt giũ, dọn dẹp nhà, v.v.) 2 Trông con/cháu (kể cả con mang cháu đến gửi) 3 Đưa con/cháu đi học/nhà trẻ 4 Sửa chữa đồ dùng, điện, nước trong gia đình 5 Chăm sóc người già, người ốm 6 Tiếp khách chung của gia đình 7 Đại diện gia đình đi họp cộng đồng và làm việc với chính quyền khi cần thiết 8 Tham gia vào các công việc họ hàng, việc tang, việc cưới, v.v. 195 12. Trong gia đình, giữa hai anh chị, ai là người quyết định cuối cùng các công việc dưới đây? TT Công việc Chồng là chủ yếu Vợ chồng bằng nhau Vợ là chủ yếu Người khác trong GĐ 1 Chăm sóc và dạy dỗ con cái 2 Hỗ trợ, chăm sóc bố mẹ, họ hàng bên anh/chị 3 Hỗ trợ, chăm sóc bố mẹ, họ hàng bên vợ/chồng 4 Việc hôn nhân của con cái 5 Việc làm và nghề nghiệp của con cái 6 Chi tiêu hàng ngày của gia đình 7 Mua bán tài sản đắt tiền 8 Việc sản xuất, kinh doanh chung của hộ gia đình 9 Làm nhà/sửa nhà 13. Theo ý kiến anh/chị, những yếu tố sau đây ảnh hưởng như thế nào đến hạnh phúc của quan hệ vợ chồng? TT Các yếu tố chính Rất quan trọng Quan trọng Bình thường Không quan trọng Không biết 1 Chồng kiếm được nhiều tiền hơn vợ 2 Vợ kiếm được nhiều tiền hơn chồng 3 Vợ giỏi quán xuyến việc gia đình 4 Vợ chồng cùng nhau chia sẻ công việc gia đình 5 Vợ chồng luôn quan tâm đến hau 6 Vợ chồng chung thủy với nhau 7 Vợ chồng hoà hợp về tình dục 8 Quan hệ tốt với gia đình bên nội 9 Quan hệ tốt với gia đình bên ngoại 10 Vợ chồng cùng tôn giáo 11 Vợ chồng cùng quê hương 14. Xin anh/chị cho biết ý kiến về những nhận định dưới đây đối với người vợ/chồng của anh/chị? TT Các yếu tố chính Phần lớn đúng Chỉ đúng một phần Phần lớn sai Chỉ sai một phần Không ý kiến 1 Người vợ/chồng thường lắng nghe 196 những khó khăn/mối quan tâm của anh/chị 2 Người vợ/chồng nói cho anh/chị biết về những khó khăn/mối quan tâm của mình 3 Vợ/chồng không biểu hiện tình cảm với anh/chị nhiều như anh/chị mong muốn 4 Khi vợ/chồng xa nhà, anh/chị lo lắng vợ/chồng có thể quan tâm đến người khác 5 Vợ/chồng thường đánh giá thấp những đóng góp của anh/chị đối với gia đình 6 Vợ/chồng có thái độ coi thường anh/chị trong cách ứng xử hàng ngày. 15. Anh/chị đồng ý hay không đồng ý với những câu nói sau đây như thế nào? TT Các yếu tố chính Đồng ý Không đồng ý Khó trả lời 1 Chồng giận thì vợ bớt lời, cơm sôi nhỏ lửa một đời không khê 2 Chồng nói vợ phải nghe lời/Phu xướng phụ tùy 3 Đàn ông xây nhà, đàn bà xây tổ ấm 4 Con hư tại mẹ, cháu hư tại bà 5 Công việc của người chồng là kiếm tiền, công việc của người vợ là chăm lo nhà cửa và gia đình 6 Trong gia đình quyền của người đàn ông phải được tôn trọng trong bất kỳ hoàn cảnh nào. 7 Dạy con từ thuở còn thơ, dạy vợ từ thuở bơ vơ mới về 16. Trong đời sống vợ chồng, anh/chị làm những việc sau đây theo mức độ như thế nào trong 12 tháng qua? (Áp dụng đối với cặp sống chung thường xuyên) Mức độ TT Các yếu tố chính Thường xuyên Không thường xuyên Không bao giờ Không có ý kiến 1 Chia tay với vợ/chồng trước khi đi làm bằng lời nói hoặc cử chỉ thân mật 197 2 Báo tin cho vợ/chồng biết lý do về nhà chậm sau giờ làm việc 3 Gọi điện/báo tin về nhà trong thời gian đi công tác xa/làm ăn xa 4 Tặng quà cho vợ/chồng vào các dịp ngày lễ, ngày Tết 5 Tổ chức (ăn mừng, tặng quà, tặng hoa) trong ngày sinh nhật của vợ/chồng 6 Kỷ niệm ngày cưới của bản thân 17. Anh/chị cho biết những hành vi nào sau đây đã từng xảy ra giữa anh và chị trong gia đình và xảy ra trong 12 tháng qua? Phương án trả lời TT Loại hành vi Có Không 1 Sỉ nhục hay lăng mạ vợ/chồng 2 Đe dọa, dọa nạt vợ/chồng bằng bất cứ cách nào (như quắc mắt, quát mắng, đập phá đồ đạc, dọa sử dụng vũ khí với vợ/chồng) 3 Tát, đánh, đấm, đá, xô đẩy, bóp cổ, kéo tóc, ném các đồ vật vào vợ/chồng 4 Dùng vũ lực cưỡng ép vợ/chồng phải quan hệ chăn gối khi người kia đã từ chối 5 Ngăn cản vợ/chồng gặp gỡ bạn bè 6 Tra hỏi, lục vấn vợ/chồng đi đâu mỗi khi người kia ra ngoài 7 Không quan tâm hoặc đối xử lạnh nhạt, xa lánh với vợ/chồng 8 Gây chuyện/chì chiết nếu vợ/chồng nói chuyện với người khác giới 18. Với trường hợp vừa nêu, sau khi bị đối xử như vậy, anh/chị hay vợ/chồng anh/chị đã làm gì để cải thiện tình hình? (Có thể chọn nhiều phương án) Không làm gì cả Nhờ họ hàng giúp đỡ Nhờ bạn bè/hàng xóm giúp đỡ Nhờ Hội phụ nữ giúp đỡ Nhờ Ban/Tổ hòa giải giúp đỡ Không biết/Không nhớ Trả đũa y như người vợ/chồng đã làm Chủ động nói chuyện với vợ/chồng Nhờ chính quyền địa phương giúp đỡ Nhờ các tổ chức/cá nhân khác, xin nêu rõ: ....................................................... 198 Mẫu 4: SỰ BIẾN ĐỔI TRONG GIÁO DỤC GIA ĐÌNH 1. Ông, bà (anh, chị) có tham gia vào các hoạt động của trẻ em trong gia đình mình không?(Mỗi nội dung chọn một phương án trả lời) TT Những vấn đề liên quan Bố mẹ chọn Con chọn 1 Chọn trường 2 Học thêm 3 Quan hệ bạn bè 4 Thời gian học ở nhà 5 Làm việc có thu nhập 6 Cách ăn mặc, đầu tóc 7 Vui chơi, giải trí 8 Bỏ học 2. Theo ông, bà (anh, chị) những khó khăn cha mẹ gặp phải trong vấn đề giáo dục con cái là gì? (Có thể chọn nhiều phương án trả lời) Thái độ TT Nguyên nhân Đồng ý Không đồng ý 1 Không đủ thời gian 2 Không đủ kiến thức 3 Kinh tế khó khăn 4 Mâu thuẫn về phương pháp giáo dục 5 Mâu thuẫn về quan điểm giáo dục 6 Con cái không chấp nhận 7 Không có khó khăn gì 3. Đối với con cái đang độ tuổi vị thành niên, mỗi ngày trung bình anh/chị và vợ/chồng dành bao nhiêu thời gian cho việc chăm sóc, dạy dỗ cháu? Dưới 1 giờ 3 giờ trở lên 1 giờ đến < 2 giờ 2 giờ đến < 3 giờ Không có thời gian 4. Anh/chị có thường xuyên biết về các việc sau của con cái không? (Trả lời theo từng việc) TT Công việc Có biết rõ Có biết sơ sơ Không biết 1 Thời gian học ở trường 2 Thời gian học tập ở nhà 3 Kết quả học tập 4 Khó khăn trong ứng xử với thầy cô và bạn bè (kể cả việc bị bắt nạt) 5 Bạn thân của con 6 Nơi con thường đến chơi 7 Nơi con làm việc 199 5. Trong năm học vừa qua, anh/chị thường dành thời gian hướng dẫn hay nhắc nhở con học tập ở nhà như thế nào? Hàng ngày Hàng tuần Một vài lần/học kỳ Hàng tháng Không bao giờ 6. Gia đình anh chị đã làm những gì trong việc phối hợp với nhà trường trong quản lý, giáo dục con cái? (Có thể chọn nhiều phương án) Đi họp phụ huynh để nắm tình hình học tập của con cái Liên hệ (điện thoại/tin nhắn/email...) với thày/cô chủ nhiệm Gặp gỡ trực tiếp thày cô/nhà trường để phối hợp Giám sát con cái thông qua Sổ liên lạc Đề đạt kiến nghị với Ban phụ huynh của lớp Gặp gỡ, trao đổi với Ban cán sự lớp Thông báo cho giáo viên chủ nhiệm về những biểu hiện bất thường của con cái Cách khác: ...................................................................... 7. Trong năm học 2012 - 2013 vừa qua, anh chị thường liên lạc với nhà trường về tình hình học tập của con ở mức độ nào? Hàng ngày Hàng tuần Một vài lần/học kỳ Hàng tháng Không bao giờ 8. Anh chị có cho con cái của mình học thêm không? Có Không 9. Anh/chị đã làm gì để hướng nghiệp cho con cái mình? Cho con đi học thêm nghề Không làm gì Trao đổi với con về nghề nên chọn Khác (nêu cụ thể) ............................................ 200 10. Anh/chị có thường xuyên trao đổi với con cái về những điều mà chúng quan tâm không? TT Lĩnh vực trao đôi Thường xuyên Thỉnh thoảng Không trao đổi 1 Học tập 2 Định hướng nghề nghiệp 3 Đời sống tinh thần, tình cảm 4 Quan hệ bạn bè 5 Cách thức ứng xử trong cuộc sống 6 Đầu tóc, ăn mặc 11. Trong gia đình anh chị thường đối xử với con cái theo những cách nào sau đây? (Trả lời cụ thể từng lĩnh vực) TT Cha mẹ đối xử với con cái Lắng nghe và tôn trọng ý kiến hợp lý của con Bắt con phải theo ý kiến cha mẹ 1 Học tập 2 Định hướng nghề nghiệp 3 Đời sống tinh thần, tình cảm. 4 Quan hệ bạn bè 5 Cách thức ứng xử trong cuộc sống 6 Đầu tóc, ăn mặc 12. Anh/chị đánh giá như thế nào về mức độ gần gũi về tình cảm của con cái đối với anh/chị? Rất gần gũi Gần gũi Bình thường Không gần gũi Rất không gần gũi 13. Trong việc giáo dục con cái về cách ứng xử trong quan hệ gia đình và họ hàng, anh chị quan tâm hướng dẫn ở những khía cạnh nào sau đây? (tối đa chọn 5 nội dung) TT Nội dung giáo dục Quan tâm Không quan tâm 1 Biết quan tâm, chia sẻ với các thành viên gia đình 2 Biết ơn cha mẹ 3 Hiếu thảo với cha mẹ/ông bà. 4 Thương yêu anh, chị, em trong GĐ 5 Phải tận dụng quan hệ họ hàng 201 6 Giúp đỡ họ hàng khi có điều kiện 7 Giữ gìn danh dự, nề nếp gia đình 8 Luôn bảo vệ người trong gia đình, họ hàng khi có việc xảy ra 9 Lo kinh tế gia đình trước, tình cảm họ hàng tính sau 14. Ai là người trong gia đình thường xuyên hướng dẫn những điều này? (Có thể đánh dấu nhiều phương án) Bố Mẹ Ông Bà Người khác 15. Gia đình anh chị áp dụng các cách thức nào để hướng dẫn con cái về cách ứng xử trong quan hệ gia đình, họ hàng? Ông bà, cha mẹ... làm gương Qua giảng giải/ tâm sự/ trò chuyện của cha mẹ, ông bà Thông qua việc nêu những tấm gương ngoài xã hội Đề ra các quy tắc của gia đình để con cái thực hiện Khác (ghi cụ thể): .. 16. Con cái của anh chị tiếp nhận việc giáo dục về cách cư xử trong gia đình, họ hàng của anh chị như thế nào? (Chọn một phương án trả lời) Nói chung là nghe theo việc giáo dục của cha mẹ Thỉnh thoảng trao đổi, tranh luận để hiểu rõ hơn Thường cãi lại, không nghe theo việc giáo dục của cha mẹ Hoàn toàn không nghe theo, tự làm theo ý mình 17. Con cái của anh chị (hiện sống cùng trong gia đình) có từng mắc phải một số hành vi/hiện tượng sau đây trong hai năm gần đây không? TT Hành vi Có Không Không biết 1 Hỗn láo với cha mẹ/ người lớn tuổi trong gia đình 2 Không nghe lời cha mẹ, ông bà (cả việc học, giao việc nhà, cách ăn mặc, v.v) 3 Tự ý đi chơi không xin phép, nói dối cha mẹ 202 4 Hay cãi lộn với anh chị em 5 Tụ tập gây rối/ Gây gổ đánh nhau 6 Trốn học; đi học muộn giờ; quay cóp bài; không làm bài tập; làm việc riêng trong giờ học 7 Nói tục/ chửi bậy 8 Hỗn láo với cha mẹ/ người lớn tuổi trong gia đình 9 Không nghe lời cha mẹ, ông bà (cả việc học, giao việc nhà, cách ăn mặc, v.v) 18. Khi đó, anh chị đã ứng xử như thế nào? Nhắc nhở, phân tích đúng sai Phạt Bắt viết bản kiểm điểm Không làm gì Quát, mắng Đánh đòn Liên hệ với nhà trường/ thày cô chủ nhiệm Khác (ghi rõ)............................................................................. 19. Với trường hợp gần đây nhất, anh chị đã ứng xử như thế nào khi con đạt kết quả học tập tốt hoặc làm được việc tốt? (Có thể chọn nhiều phương án) Bình thường, không thưởng/khuyến khích gì Thưởng tiền Thưởng quà (đồ chơi/sách truyện/đồ ăn...) Cho con đi chơi/du lịch Khen ngợi và khuyến khích con cố gắng hơn Cách khác (ghi): ......................................................... 20. Trong gia đình anh/chị, mâu thuẫn giữa cha mẹ và con cái xẩy ra do vấn đề gì? (Chọn một phương án) Quan niệm, lối sống của con Học tập, của con Vui chơi của con Tình bạn, tình yêu của con Lựa chọn nghề nghiệp, việc làm của con Vấn đề khác (ghi cụ thể) 203 21. Khi xẩy ra mâu thuẫn, anh/chị thường có hành động như thế nào? (Có thể chọn nhiều phương án) Phân tích đúng sai Buồn rầu, bất lực Tức giận, la mắng Đánh đập Không làm gì Hành động khác (ghi cụ thể) 22. Anh/chị đồng ý ở mức độ nào với các nhận định sau đây về mối quan hệ giữa anh/chị và con vào thời kỳ dưới 18 tuổi? TT Các nhận định Đồng ý hoàn toàn Đồng ý một phần Không đồng ý Không có ý kiến 1 Anh/chị luôn đối xử công bằng với con cái 2 Anh/chị luôn gương mẫu để con cái noi theo 3 Anh/chị luôn dành thời gian tâm sự, chia sẻ với con cái 4 Anh/chị ít quan tâm đến việc học tập của con cái ở trường 5 Anh/chị quan tâm nhiều đến kết quả học tập của con cái hơn là hạnh kiểm 6 Anh/chị luôn khen thưởng kịp thời và phù hợp khi con cái có hành vi tốt hoặc đạt kết quả cao trong học tập 7 Anh/chị hay mắng nhiếc khi con cái làm sai 8 Anh/chị hay đánh khi con cái làm sai 9 Con cái luôn kính trọng anh/chị 10 Con cái luôn cảm thấy thoải mái trong trò chuyện, chia sẻ với anh/chị 23. Anh/chị đồng ý ở mức độ nào với các nhận định dưới đây? TT Các nhận định Rất đồng ý Đồng ý Không đồng ý Rất không đồng ý Không biết 1 Nhiệm vụ của cha mẹ là phải cố hết sức chăm lo cho con cái ngay cả khi họ phải hy sinh phúc lợi của mình 2 Người ta phải có con trai để nối dõi tông đường 204 3 Người con nào chăm sóc tốt cha mẹ thì nên được thừa kế phần tài sản lớn hơn. 4 Con cái phải cố gắng hết sức để mang lại vinh dự cho cha mẹ. 5 Con cái phải biết ơn cha mẹ vì đã nuôi dưỡng 6 Con cái luôn phải đối xử tốt với cha mẹ cho dù cha mẹ có đối xử với con như thế nào 7 Con cái ngày nay không vâng lời cha mẹ như thời hồi anh/chị bằng tuổi các cháu bây giờ 8 Con cái ngày nay không gắn bó với họ hàng như thời hồi anh/chị bằng tuổi các cháu bây giờ 9 Cha mẹ có quyền đánh con cái nếu chúng hư 24. Mức độ ảnh hưởng đến tương lai con cái vì các vấn đề xã hội Mức độ TT Sự việc Ảnh hưởng nhiều Ảnh hưởng rất nhiều Ảnh hưởng ít 1 Không có việc làm 2 Không học hết phổ thông 3 Không vào đựơc đại học 4 Nghiện hút 5 Trộm cắp 6 Rượu chè, cờ bạc 7 Yêu đương sớm 8 Lây nhiễm HIV 9 Bất hiếu, hỗn láo 10 Sức khoẻ yếu 25. Hiện nay, con cai anh (chi) có sử dụng internet không? Có Không 205 26. Cháu thường làm gì khi sử dụng mạng internet? (Có thể chọn nhiều phương án) Chát/ tán gẫu Chơi trò chơi Xem phim/ nghe nhạc Xem tin tức Tìm kiếm thông tin Dùng thư điện tử Vào blog/facebook Làm bài tập/ học tiếng Anh Khác, ghi rõ 206 Mẫu 5: SỰ BIẾN ĐỔI CỦA TÍN NGƯỠNG VÀ PHONG TỤC TRONG GIA ĐÌNH 1. Trong gia đình ông bà (anh, chị), có các hoạt động cúng lễ sau không? (Có thể chọn nhiều phương án) TT Các hoạt động cúng lễ Có Không 1 Giổ gia tiên 2 Tết Đoan ngọ (5/5) 3 Ngày rằm, mùng một 4 Rằm tháng giêng 5 Lễ Thanh minh 6 Xá tội vong nhân (rằm tháng Bảy) 7 Trung thu 8 Cơm mới (tháng 5 và tháng 10) 9 Ông Công, Ông Táo (23 tháng chạp) 10 Giao thừa 11 Hoá vàng 12 Cầu phúc cầu an 2. Theo ông bà(anh, chị), các hoạt động sau đây có nên làm hay không? TT Tập tục Tốt - nên làm Hủ tục - cần bỏ Không quan tâm 1 Cúng lễ 2 Dâng sớ 3 Xem bói 4 Xem thẻ 5 Lên đồng 6 Gọi hồn 7 Đốt vàng mã 8 Yểm bùa 9 Đội bát hương 3. Người thực hiện các nghi lễ tôn giáo tín ngưỡng trong gia đình ông bà (anh, chị) thường là ai? Vợ Chồng TT Hoạt động Thường xuyên Ko thường xuyên Không tham gia Thường xuyên Ko thường xuyên Không tham gia 1 Giổ gia tiên 2 Rằm, mồng một 3 Lễ, tết 4 Giao thừa 5 Các nghi thức tâm linh khác 207 4. Ở gia đình ông (bà), anh (chị) bàn thờ được đặt ở vị trí nào ? Kín đáo Trang trọng nhất Phòng ngủ Phòng thờ, Phòng khách 5. Trong nhà ông (bà), anh (chị) có bàn thờ tổ tiên không ? Có Không Ngoài bàn thờ tổ tiên gia đình ông (bà), anh (chị) có thờ các vị thần linh các không ? Thần tài Thần bếp Thổ địa Trước khi lên vùng TĐC, gia đình ông (bà), anh (chị) có thờ các vị thần nào khác không ? Thần lúa (các vị thần phục vụ cho hoạt động nông nghiệp) Thần biển, thờ các loại thần cá.. Các vị Thành hoàng, am, miếu, đền thờ của làng 6. Theo ông (bà), anh (chị) thờ cúng tổ tiên nhằm mục đích gì ? Bày tỏ lòng biết ơn Xin tổ tiên phù hộ Không quên cội nguồn 7. Ở gia đình ông (bà), anh (chị) có tham gia các hoạt động tâm linh khác không ? Lễ đền Lễ chùa So với trước khi TĐC, hoạt động này có thể đánh giá theo mức độ như thế nào ? Thường xuyên hơn It thường xuyên hơn 8. Lên vùng TĐC, những cơ sở tâm linh nào được giữ lại và những cơ sở tâm linh nào bị mất đi ? Nhà thờ Am thờ Miếu thờ Các cơ sở tâm linh khác 208 Mẫu 6: SỰ BIẾN ĐỔI TRONG ỨNG XỬ XÃ HỘI CỦA GIA ĐÌNH 1. Gia đình ông, bà (anh, chị) có thường xuyên tham gia các hoạt động cộng đồng không? Có Ít Thường xuyên 2. Những hoạt động cộng đồng nào gia đình ông, bà (anh, chị) thích tham gia? Văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao Hiếu hỉ, ma chay Giao tiếp với cơ quan, đoàn thể Lễ hội Họp dân phố Lễ chùa, nhà thờ 3. Mối quan hệ gia đình ông, bà (anh, chị) với hàng xóm láng giềng như thế nào? Gần gũi, thân thiết Bình thường Xa lạ So với thời kỳ trước khi TĐC, theo ông, bà (anh, chị) mối quan hệ với hàng xóm láng giềng có thay đổi gì không? Thay đổi nhiều Không thay đổi Thay đổi ít 4. Hiện nay, gia đình ông, bà (anh, chị) được cấp ủy, chính quyền hỗ trợ các hoạt động gì trong phát triển kinh tế gia đình ? Đào tạo nghề Giới thiệu việc làm Hỗ trợ các giống cây, con Vay vốn Hỗ trợ khác 5. Những chính sách của nhà nước trong viêc hỗ trợ cư dân TĐC theo ông, bà (anh, chị) đã phù hợp chưa ? Phù hợp Chưa phù hợp Y kiến khác..... 6. Ông, bà (anh, chị) có đề xuất những giải pháp gì để xây dựng văn hóa gia đình của vùng TĐC hiện nay? Xin trân trọng cảm ơn quý Ông, bà (Anh, chị)! 209 Phụ lục 5 MẪU PHIẾU PHỎNG VẤN SÂU 1. Theo ý kiến của anh chị, gia đình ở vùng TĐC huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh hiện nay có những thay đổi gì so với trước đây? Anh chị đánh giá như thế nào về những nguyên nhân dẫn đến sự thay đổi đó? 2. Anh chị đánh giá như thế nào về những mặt tích cực và tiêu cực trong quá trình biến đổi văn hóa gia đình ở vùng TĐC? 3. Anh chị có tiên liệu gì về xu hướng biến đổi văn hóa gia đình ở vùng TĐC huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh trong thời gian tới? 4. Theo anh chị, để bảo tồn và phát triển văn hóa gia đình ở vùng TĐC cũng như ở các khu công nghiệp cần phải có những giải pháp nào? 5. Các hình thức mà ông/bà thường áp dụng trong giáo dục con cái là gì? Khi áp dụng những hình thức giáo dục như vậy ông/bà có gặp khó khăn gì không? Hình thức nào tỏ ra hiệu quả? Vì sao? Hình thức nào không hiệu quả? Vì sao? 6. Ông bà có nhận xét chung gì về mối quan hệ của ông bà với con cái? Ông bà đánh giá thế nào về vị trí của cha mẹ đối với sự trưởng thành của con cái trong giai đoạn hiện nay khi so sánh với tác động của nhà trường và xã hội? So với trước khi lên TĐC, mối quan hệ của ông bà với con cái có gì khác không? 7. Ông/bà nhận định như thế nào về quan điểm dưới đây. Xin cho biết lý do vì sao ông/bà lại có nhận định như vậy? 8. Người ta phải có con trai để nối dõi tông đường 9. Trong những lĩnh vực như (việc học tập, định hướng nghề nghiệp, quan hệ bạn bè, ứng xử trong cuộc sống, tác phong), lĩnh vực nào thì ông bà thường quyết định và những lĩnh vực nào thì hay để các con của ông bà quyết định? Vì sao lại như vậy? 10. Những công việc trong gia đình thường có sự phân công như thế nào giữa hai ông bà? Vì sao lại có sự phân công như vậy? 11. Đối với việc lớn, quan trọng trong gia đình ông bà thì thường ai là người có quyết định cuối cùng? Xin nêu ví dụ về một số việc lớn, quan trọng, quá trình 210 thảo luận và người ra quyết định cuối cùng. Lý do vì sao người đó lại có quyền ra quyết định cuối cùng? 12. Ông/bà đồng ý với những câu sau đây như thế nào? Xin giải thích ý kiến của ông/bà. a. Chồng nói vợ phải nghe lời/Phu xướng phụ tùy b. Đàn ông xây nhà, đàn bà xây tổ ấm c. Công việc của người chồng là kiếm tiền, công việc của người vợ là chăm sóc nhà cửa và gia đình 13. Trong những dịp lễ, Tết, ngày kỷ niệm của cá nhân hay gia đình, ông/ bà thường thể hiện tình cảm với vợ/ chồng theo cách nào, mua quà tặng, tổ chức ăn uống, hay có hình thức nào khác? Ông bà quan niệm như thế nào khi có những hình thức thể hiện đó? 14. Ông bà có hay nói chuyện với nhau về những việc xảy ra trong ngày ở cơ quan, cộng đồng, họ hàng, gia đình không? Ông bà cảm thấy việc đó quan trọng như thế nào trong cuộc sống vợ chồng? 15. Theo ông/bà, giao tiếp (sự chia sẻ) có ý nghĩa và vai trò như thế nào đối với việc duy trì và gắn kết tình cảm vợ chồng? Trong gia đình hiện nay, giao tiếp giữa vợ và chồng có gì giống và khác với trong xã hội truyền thống. Nếu khác, ảnh hưởng gì đến sự bền vững gia đình? 16. Thường thì những lĩnh vực nào trong cuộc sống gia đình ông bà hay gây sự bất đồng ý kiến giữa ông và bà nhất? (kinh tế gia đình; nuôi dạy con cái; quan hệ hai bên gia đình; cách ứng xử giữa hai vợ chồng, v.v.) Xin nêu một số ví dụ cụ thể. Lý do vì sao mà các lĩnh vực đó hay xảy ra bất đồng ý kiến? Trong những lần có bất đồng ý kiến, ông/bà đã giải quyết thế nào? Xin nêu ví dụ cụ thể. 17. Thực trạng bạo lực giữa vợ và chồng tại địa phương trong mấy năm gần đây xảy ra như thế nào? Xin ông/bà nêu lên một ví dụ điển hình? 18. Tình hình hôn nhân hiện nay trong vùng TĐC như thế nao? Lấy nhau có phải vì tình yêu không hay vì mục đích khác? Tình trạng ly hôn có phức tạp không? Nguyên nhân chính dẫn đến ly hôn là gì? Hậu quả của ly hôn? 211 19. Theo đánh giá của ông/bà thì mối quan hệ gia đình và họ tộc ở địa phương thời gian gần đây biến đổi như thế nào? Lý do biến đổi? Những xu hướng mới đó có ảnh hưởng như thế nào đến mối quan hệ vợ chồng và quan hệ cha mẹ - con cái ở các gia đình? 20. Theo đánh giá của ông/bà, các gia đình có thực sự quan tâm đến việc giáo dục con em về cách cư xử trong gia đình và họ hàng không? Vì sao có và vì sao không? 21. Những mâu thuẫn chủ yếu giữa cha mẹ và con cái vị thành niên ở địa phương thể hiện ở khía cạnh nào? 22. Theo ông/bà, tại địa phương thông thường giữa hai vợ chồng trong các gia đình thì ai có đóng góp thu nhập nhiều hơn? Ông bà thấy như vậy có hợp lý không? Thường thì các gia đình nào mà người vợ có đóng góp cao hơn người chồng? Quan hệ giữa hai vợ chồng ở những gia đình này có khác với những gia đình khác không? Sự khác biệt như thế nào? Ông bà cảm thấy thế nào nếu người vợ có đóng góp thu nhập cao hơn hẳn người chồng? So với trước khi TĐC thu nhập của hai vợ chồng có gì khác không? 23. Anh chị có thể cho biết những hoạt động tín ngưỡng, phong tục tập quán hiện nay trong gia đình có những gi? So với trước khi TĐC có gì thay đổi không? Thay đổi như thế nao? Anh chị có thể kể một số hoạt động thay đổi? 24. Mối quan hệ với hàng xóm láng giềng và cộng đồng làng xã hiện nay như thế nào? So với trước khi TĐC có gì thay đổi không? Thay đổi như thế nao? Anh chị có thể kể một số hoạt động thay đổi? Theo anh chị sự thay đổi đó là tích cực hay tiêu cực? 212 Phụ lục 6 DANH SÁCH PHỎNG VẤN SÂU TT HỌ VÀ TÊN XÃ NĂM SINH Năm phỏng vấn 1 Lê Thị Triển Kỳ Lợi 1968 2012 2 Trần Văn Trị Kỳ Lợi 1969 2012 3 Lê Xuân Hiển Kỳ Lợi 1968 2012 4 Trần Văn Sỉ Kỳ Lợi 1965 2012 5 Nguyễn Vuân Vanh Kỳ Lợi 1958 2012 6 Đoàn Văn Sỉ Kỳ Lợi 1969 2012 7 Lê Xuân Chúng Kỳ Lợi 1965 2012 8 Hoàng Văn Thuận Kỳ Lợi 1969 2012 9 Nguyễn Tài Trí Kỳ Lợi 1965 2012 10 Nguyễn Thị Duệ Kỳ Lợi 1957 2012 11 Nguyễn Xuân Hoàng Kỳ Lợi 1963 2012 12 Mai Ân Kỳ Lợi 1950 2012 13 Lê Xuân Long Kỳ Long 1972 2012 14 Chu Văn Dục Kỳ Long 1976 2012 15 Lê Xuân Hồng Kỳ Long 1965 2012 16 Nguyễn Thị Lan Kỳ Long 1971 2012 17 Nguyễn Thị Hoa Kỳ Long 1968 2012 18 Nguyễn Văn Lợi Kỳ Long 1962 2012 19 Nguyễn Tiến Cường Kỳ Long 1985 2012 20 Nguyễn Xuân Thủy Kỳ Long 1970 2012 21 Trần Trung Kiên Kỳ Long 1983 2012 22 Chu Văn Huệ Kỳ Long 1937 2012 23 Nguyễn Văn Hà Kỳ Long 1968 2012 24 Sử Hửu Lệ Kỳ Long 1981 2012 25 Nguyễn Xuân Tịnh Kỳ Long 1951 2012 26 Nguyễn Xuân Hoàng Kỳ Long 1985 2012 27 Trần Văn Thông Kỳ Liên 1982 2012 28 Trần Văn Hoàn Kỳ Liên 1953 2012 29 Nguyễn Xuân Miễn Kỳ Liên 1958 2012 30 Tưởng Thị Việt Kỳ Liên 1955 2012 31 Đậu Thị An Kỳ Liên 1961 2012 32 Võ Văn Luật Kỳ Liên 1981 2013 33 Hoàng Văn Kiếm Kỳ Liên 1968 2013 34 Đặng Thanh Nghị Kỳ Liên 1981 2013 35 Trần Văn Cương Kỳ Liên 1973 2013 36 Võ Văn Phương Kỳ Liên 1963 2013 37 Võ Văn Thịnh Kỳ Liên 1982 2013 213 38 Lê Quý Niêm Kỳ Liên 1960 2013 39 Võ Thị Thiên Kỳ Liên 1973 2013 40 Võ Đức Lý Kỳ Liên 1964 2013 41 Lê Văn Liên Kỳ Liên 1978 2013 42 Nguyễn Văn Hòa Kỳ Phương 1980 2013 43 Nguyễn Văn Hùng Kỳ Phương 1982 2013 44 Nguyễn Văn Giáp Kỳ Phương 1956 2013 45 Nguyễn Văn Hùng Kỳ Phương 1968 2013 46 Trần Xuân Anh Kỳ Phương 1970 2013 47 Nguyễn Tiến Khoa Kỳ Phương 1972 2013 48 Võ Văn Công Kỳ Phương 1973 2013 49 Lê Văn Ngọc Kỳ Phương 1973 2013 50 Lê Thị Anh Kỳ Phương 1975 2013 51 Nguyễn Thị Lam Lãnh đạo huyện Kỳ Anh 1976 2013 52 Nguyễn Văn Trọng Lãnh đạo huyện Kỳ Anh 1967 2013 53 Trần Thị Huyền Lãnh đạo huyện Kỳ Anh 1976 2013 54 Phan Văn Hoàng Tòa án huyện Kỳ Anh 1972 2013 55 Nguyễn Phi Hùng Cán bộ Huyện đoàn 1979 2013 214 Phụ lục 7 BIÊN BẢN PHỎNG VẤN SÂU Họ và tên người được phỏng vấn: Nguyễn Văn Trọng Địa chỉ: Cán bộ lãnh đạo huyện ủy Kỳ Anh Nội dung phỏng vấn: Câu hỏi 1: Anh cho biết, mối quan hệ hàng xóm láng giềng trước khi TĐC của cư dân như thế nào? Trả lời: Do điều kiện công việc, do địa bàn cư trú, mọi sinh hoạt dường như đều diễn ra trên phạm vi làng xã, thôn xóm nên quan hệ cộng đồng rất gần gũi, đầm ấm. Câu hỏi 2: So với trước khi TĐC, hiện nay mối quan hệ này có gì thay đổi không? Thay đổi như thế nào? Trả lời: Theo tôi có nhiều sự thay đổi, rõ nhất là không còn sự cố kết, gần gũi và nồng ấm như xưa. Câu hỏi 3: Hiện nay, cấp ủy, chính quyền huyện Kỳ Anh đang có những hỗ trợ gì đối với việc phát triển kinh tế các gia đình ở khu TĐC? Trả lời: Hiện nay, Kỳ Anh đang tập trung cao cho vấn đề đào tạo nghề, giới thiệu việc làm, thông qua các kênh ngân hàng tạo điều kiện cho bà con vay vốn phát triển sản xuất, ổn định cuộc sống. Câu hỏi 4: Anh có đề xuất những giải pháp gì để xây dựng văn hóa gia đình của vùng TĐC hiện nay? Trả lời: Bên cạnh việc thực hiện một cách đồng bộ các cơ chế chính sách hiện có, cần thiết phải tạo ra các sự kiện, các hoạt động vui chơi thu hút các gia đình tham gia vào những ngày cuối tuần để mọi thành viên xích lại gần nhau hơn. Tổ chức nêu gương, trao thưởng cho những gương người tốt việc tốt, những gia đình tiêu biểu ở khu dân cư. Kỳ Anh, ngày 25 tháng 5 năm 2013. 215 BIÊN BẢN PHỎNG VẤN SÂU Họ và tên người được phỏng vấn: Trần Văn Cương Địa chỉ: Cán bộ lãnh đạo xã Kỳ Liên Nội dung phỏng vấn: Câu hỏi 1: Theo ông, các gia đình TĐC hiện nay có thực sự quan tâm đến việc giáo dục con em về cách ứng xử trong gia đình không ? Trả lời: Thực ra trong mong muốn của các bậc làm cha làm mẹ ai cũng mong muốn con cái mình ngoan ngoãn, học giỏi, biết đối nhân xử thế nhưng không ít gia đình do bận bịu với việc mưu sinh nên chưa quan tâm lắm đến nội dung giáo dục này. Câu hỏi 2: Những mâu thuẫn trong vấn đề giáo dục giữa cha mẹ và con cái thể hiện ở khía cạnh nào? Trả lời: Tôi nghĩ đó là vấn đề khó khăn về kinh tế; không đủ kiến thức, thời gian; mâu thuẫn về phương pháp giáo dục là những khó khăn hiện nay trong vấn đề giáo dục con cái ở các gia đình. Câu hỏi 3: Ông đánh giá như thế nào về ứng xử của trẻ vị thành niên hiện nay? Trả lời: Trẻ em hiện nay nói năng không thể hiện sự nghiêm cẩn tôn kính, thiếu thưa gửi, nói trống không khá phổ biến. Thậm chí trẻ em từ nhỏ đến lớn ở khu TĐC khi chào hỏi đã học theo cách chào hỏi của dân Đài Loan: A Châu (Anh Châu), A Loan (Chị Loan). Hình ảnh những thanh niên tóc xanh đỏ, tím vàng, quần tua tủa, váy ngắn cũn cỡn đã không còn là hiện tượng lạ Câu hỏi 4: Anh có đề xuất những giải pháp gì để xây dựng văn hóa gia đình của vùng TĐC hiện nay? Trả lời: Nhà nước cần có những chính sách quan tâm hơn đến đời sống nhân dân, tạo thêm công ăn việc làm ổn định cho người dân cũng như có những trợ cấp cần thiết kịp thời khi gặp rủi ro thiên tai. Kỳ Anh, ngày 27 tháng 5 năm 2013. 216 BIÊN BẢN PHỎNG VẤN SÂU Họ và tên người được phỏng vấn: Nguyễn Thị Duệ Địa chỉ: Hội viên hội phụ nữ xã Kỳ Lợi Nội dung phỏng vấn: Câu hỏi 1: Theo chị, tình hình hôn nhân trong vùng TĐC hiện nay như thế nào? Trả lời: Tôi thấy bọn trẻ bây giờ yêu đương tự do nên dễ lấy, dễ bỏ, có trường hợp cưới nhau được một tháng thì bỏ, khác với hồi chúng tôi nhiều. Câu hỏi 2: Chị nghĩ nguyên nhân chính dẫn đến ly hôn là gì? Trả lời: Ly hôn do nhiều nguyên nhân nhưng chủ yếu là do nguyên nhân về kinh tế, ngoại tình, mâu thuẫn về lối sống. Câu hỏi 3: Chị thấy hậu quả của ly hôn có ảnh hưởng như thế nào đến các thành viên của gia đình? Trả lời: Trong cuộc chia tay, người phụ nữ luôn phải hứng chịu những tổn thất nặng nề nhất cả về vật chất và tinh thần. Tiếp đến là con cái, chúng không những mất quyền được chăm sóc mà còn là đối tượng phải hứng chịu dằn vặt khi bố hoặc mẹ lôi kéo con đứng về phía mình, khiến cho trẻ em mặc cảm, mất tự tin trước bạn bè và cộng đồng, ảnh hưởng đến sự phát triển tâm lý, tình cảm và hình thành nhân cách. Nhiều trẻ em lang thang, sa ngã, trở thành tội phạm có nguyên nhân sâu xa từ đổ vỡ hôn nhân của các gia đình. Câu hỏi 4: Chị có đề xuất những giải pháp gì để xây dựng văn hóa gia đình của vùng TĐC hiện nay? Trả lời: Cần tạo được sự bình đẳng thực sự trong quan hệ Vợ chồng. Vợ chồng cần hiểu nhau tôn trọng nhau, biết lắng nghe; không áp đặt; con cái phải tôn trọng và nghe lời bố mẹ. Không gây bất hòa trong gia đình, đoàn kết làng xóm, Chồng cần quan tâm đến vợ con hơn. Nên tập trung xây dựng kinh tế gia đình vững vàng. Kỳ Anh, ngày 21 tháng 11 năm 2012. 217 Phụ lục 8 MẪU PHIẾU ĐIỀU TRA VỀ VĂN HÓA GIA ĐÌNH Ở XÃ KỲ NINH HUYỆN KỲ ANH, TỈNH HÀ TĨNH 1. Hộ gia đình Ông, bà (anh, chị) có mấy thế hệ cùng chung sống? Xã Kỳ Ninh TT Số thế hệ Đồng ý Không đồng ý 1 1 2 2 3 3 4 4 5 5 6 6 2. Trong gia đình của ông, bà (anh, chị), người làm chủ gia đình là ai? Xã Kỳ Ninh TT Người làm chủ gia đình Đồng ý Không đồng ý 1 Vợ 2 Chồng 3 Cả hai 3. Người đứng tên giấy tờ sở hữu/ Quyền sử dụng một số tài sản của gia đình (Anh, Chị, Ông, Bà,) thuộc về ai? Xã Kỳ Ninh TT Tài sản Vợ Chồng Cả hai 1 Nhà/ đất 2 Cơ sở SX kinh doanh 3 Ô tô 4 Xe máy 5 Các phương tiện khác trong gia đình 4. Ông, bà (anh, chị) có tán thành cách lựa chọn sau không? Xã Kỳ Ninh TT Kiểu gia đình Đồng ý Không đồng ý 1 Không nhất thiết phải lập gia đình 2 Không nhất thiết phải có chồng mới có con 3 Lâp gia đình không nhất thiết phải có con 4 Nhờ người đẻ thuê, mang thai giúp 5. Ông, bà (anh, chị) có chấp nhận các kiểu gia đình sau không? Xã Kỳ Ninh TT Kiểu gia đình Đồng ý Không đồng ý 1 Gia đình sống thử trước khi kết hôn 2 Gia đình độc thân 218 3 Gia đình kết bạn 4 Gia đình không hôn thú 5 Gia đình đồng tính 6. Quan điểm của ông, bà (anh, chị) về vấn đề trinh tiết? Thái độ TT Quan niệm Đồng ý Không đồng ý Không có ý kiến 1 Trinh tiết không quyết định hạnh phúc gia đình 2 Chỉ chung sống với người còn giữ trinh tiết 3 Quan hệ trước hôn nhân là xu hướng khó tránh khỏi 7. Trên địa bàn cư trú của ông, bà (anh, chị) thường xẩy ra hình thức bạo lực gia đình nào sau đây? Xã Kỳ Ninh TT Các hình thức bạo lực Đồng ý Không đồng ý 1 Chồng đánh vợ 2 Vợ đánh chồng 3 Chồng mắng chửi vợ 4 Vợ mắng chửi chồng 5 Vợ không có nhu cầu nhưng phải quan hệ tình dục 6 Chồng không có nhu cầu nhưng phải quan hệ tình dục 7 Cha me đánh con cái 8 Anh em đánh lẫn nhau