Luận án Vấn đề lợi ích và lợi ích nhóm trong quá trình khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên ở nước ta hiện nay

ách để cấu kết hình thành nên lợi ích nhóm tiêu cực. Đồng thời, công khai xử lý những vụ việc đã được phát 138 hiện, trên tinh thần chức vụ càng cao thì trách nhiệm càng lớn, chịu sự kiểm tra, giám sát càng nghiêm ngặt của nhân dân, để làm trong sạch bộ máy quản lý nhà nước, xây dựng lòng tin trong nhân dân, góp phần bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên lâu dài cho đất nước. Ngoài ra, cần phải tịch thu sung công quỹ nhà nước những tài sản có nguồn gốc từ việc chiếm đoạt lợi ích chung của nhân dân. Đồng thời, xử lý nghiêm minh những ai bao che, cũng như lợi dụng để vu khống, tố cáo cán bộ quản lý tài nguyên thiên nhiên vi phạm, nhằm hạ nhục và làm mất uy tín của cán bộ, cũng như mất lòng tin của nhân dân. Việc xử lý nghiêm minh trước pháp luật đối với tất cả các cán bộ quản lý vi phạm là một hình thức răn đe, nâng cao nhận thức cũng như phẩm chất đạo đức cho đội ngũ cán bộ quản lý tài nguyên thiên nhiên hiện nay, góp phần ngăn chặn lợi ích nhóm tiêu cực đang gây bức xúc trong dư luận xã hội. Thứ năm, để góp phần nâng cao nhận thức và phẩm chất đạo đức cho đội ngũ cán bộ quản lý chúng ta còn cần phải nêu gương người tốt, việc tốt, để giáo dục đạo đức, ý thức, tư tưởng cho đội ngũ cán bộ quản lý. Trong đó đặc biệt cần nhân rộng những tấm gương thực hiện tốt nhiệm vụ cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh. Ngoài việc nêu gương người tốt, việc tốt, những cán bộ quản lý, nhất là người đứng đầu cơ quan phải gương mẫu thực hiện tốt việc chống tham ô, lãng phí, chống lợi ích nhóm tiêu cực thì mới góp phần nâng cao nhận thức cũng như đạo đức cho đội ngũ cán bộ cấp dưới, cũng như nhân dân. Nếu người đứng đầu cơ quan nhà nước không gương mẫu thì việc ngăn chặn lợi ích nhóm tiêu cực trong việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên sẽ không đạt kết quả như mong muốn. Bên cạnh đó, chúng ta cũng cần có cơ chế khuyến khích và bảo vệ những người đấu tranh chống lợi ích nhóm tiêu cực trong việc khai thác, quản lý các nguồn tài nguyên thiên nhiên hiện nay. Khi chúng ta có cơ chế khuyến 139 khích, bảo vệ những người đứng lên đấu tranh mới góp phần giảm bớt sự lộng quyền, sự lợi dụng chủ trương, chính sách để vơ vét, vun vén lợi ích, lợi nhuận bất chính cho nhóm của mình. Trên đây là những biện pháp cơ bản góp phần nâng cao nhận thức và phẩm chất đạo đức cho đội ngũ cán bộ quản lý nhằm chống lại lợi ích nhóm tiêu cực trong việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Ngoài việc nâng cao nhận thức, đạo đức cho đội ngũ cán bộ quản lý là phải nâng cao nhận thức và phẩm chất đạo đức cho người dân, doanh nghiệp đang tham gia khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Hiện nay, do nhận thức yếu kém và phẩm chất đạo đức thấp của một bộ phận nhân dân và các doanh nghiệp nên việc khai thác trái phép các nguồn tài nguyên thiên nhiên đang diễn ra trên phạm vi cả nước. Họ đã xem các nguồn tài nguyên thiên nhiên như là kho của cải vô tận nên mặc sức khai thác mà không thèm quan tâm đến lợi ích chung, cũng như lợi ích lâu dài của đất nước dẫn đến mâu thuẫn giữa các loại lợi ích. Chính vì vậy, để góp phần cân bằng các loại lợi ích cũng như ngăn chặn lợi ích nhóm tiêu cực thì phải nâng cao nhận thức và phẩm chất đạo đức cho nhân dân, cho các doanh nghiệp bằng những biện pháp cơ bản như sau: Thứ nhất, tổ chức tuyên truyền giáo dục cho người dân và doanh nghiệp nhận thức đúng đắn về mối quan hệ giữa các loại lợi ích, trong đó thấy được việc thực hiện chiếm lĩnh lợi ích riêng là tiền đề để thực hiện chiếm lĩnh lợi ích chung và không làm tổn hại đến lợi ích chung. Cũng như việc thực hiện chiếm lĩnh lợi ích trước mắt là tiền đề để thực hiện chiếm lĩnh lợi ích lâu dài và không làm tổn hại đến lợi ích lâu dài. Nếu nhận thức và thực hiện đúng mối quan hệ giữa các loại lợi ích trong việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên đó thì sẽ góp phần ngăn chặn lợi ích nhóm tiêu cực hiện nay. Thứ hai, tăng cường tuyên truyền, phổ biến giáo dục đạo đức, pháp luật về bảo vệ các nguồn tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường tự nhiên để tạo 140 sự chuyển biến cơ bản về mặt nhận thức và hành động trong việc ngăn chặn lợi ích nhóm tiêu cực. Đồng thời, cần đưa mọi hoạt động khai thác trái phép các nguồn tài nguyên thiên nhiên lên các phương tiện thông tin đại chúng như truyền thanh, truyền hình, các loại báo chí, v.v.. để tuyên truyền giáo dục. Thứ ba, kiên quyết xử lý một cách nghiêm minh, công khai những nhóm người khai thác trái phép, đặc biệt là những nhóm khai thác có tổ chức, quy mô lớn và tái phạm nhiều lần nhằm răn đe, giáo dục nhận thức và đạo đức cho những ai còn lăm le, muốn khai thác vơ vét tài sản chung của nhân dân, của đất nước về làm của riêng cho nhóm của mình. Đồng thời xử lý nghiêm minh những ai bao che, phát hiện ra sai phạm mà không tố cáo sai phạm của các nhóm khai thác trái phép. Bên cạnh đó, phải làm rõ trách nhiệm, kỷ luật thích đáng những người đứng đầu chính quyền được giao trọng trách quản lý các loại tài nguyên thiên nhiên nhưng lại để xảy ra khai thác trái phép, nhất là những người đứng đầu các địa phương nơi có nguồn tài nguyên thiên nhiên bị khai thác trái phép một cách công khai, kéo dài và quy mô lớn. Thứ tư, kêu gọi và khuyến khích toàn thể nhân dân, cũng như các nhà khoa học, các nhà quản lý tham gia đấu tranh chống lại lợi ích nhóm tiêu cực trong việc khai thác trái phép các loại tài nguyên thiên nhiên. Việc kêu gọi, thu phục được toàn thể nhân dân để cùng nhau đấu tranh chống lại lợi ích nhóm tiêu cực sẽ góp phần ngăn chặn những hệ lụy xấu do lợi ích nhóm tiêu cực gây ra mà như chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: Dễ trăm lần không dân cũng chịu, khó vạn lần dân liệu cũng xong. Tóm lại, để góp phần ngăn chặn lợi ích nhóm tiêu cực trong khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên hiện nay, ngoài những giải pháp nâng cao vai trò quản lý của nhà nước, thực hiện cấp phép khai thác phải có quy hoạch, kế hoạch thì chúng ta phải nâng cao năng lực nhận thức và đạo đức cho đội ngũ cán bộ quản lý và nhân dân. Tuy nhiên, nếu chỉ dừng lại ở các giải pháp trên đây thì chúng ta chưa đủ cơ sở để xử lý một cách dứt điểm về lợi ích 141 nhóm tiêu cực. Đó là do hệ thống pháp luật chưa hoàn thiện, các văn bản, nghị định đi kèm còn thiếu. Vì vậy, để góp phần đấu tranh chống lợi ích nhóm tiêu cực chúng ta phải tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật trong việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên hiện nay. 4.2.3. Hoàn thiện hệ thống pháp luật trong việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên Hiện nay, do hệ thống pháp luật, các thông tư, nghị định đi kèm về khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên chưa hoàn thiện, còn nhiều kẽ hở dẫn đến một số nhóm người lợi dụng để khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên một cách không thương tiếc nhằm chiếm đoạt lợi ích bất chính phục vụ cho nhóm của mình nên đã gây ra nhiều hệ lụy nặng nề đối với quá trình phát triển kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay. Vì vậy, để góp phần đấu tranh chống lợi ích nhóm tiêu cực đang gây ra những hệ lụy nhức nhối, chúng ta phải hoàn thiện hệ thống pháp luật, thông tư, nghị định đi kèm cho phù hợp với tình hình thực tiễn hiện nay, cũng như phù hợp với quy luật khách quan về mối quan hệ giữa con người và tự nhiên. Việc hoàn thiện đó trước hết là phải ưu tiên ở những nội dung cơ bản sau: Thứ nhất, phải đồng bộ hóa hệ thống pháp luật về quản lý, khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Hiện nay, hệ thống pháp luật về quản lý, khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên chưa thật sự đồng bộ, còn có sự chồng chéo giữa các cấp, các ngành. Chẳng hạn, trong quản lý khai thác tài nguyên khoáng sản có đến 3 Bộ cùng tham gia quản lý (Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Công thương, Bộ Xây dựng), nhưng hiện nay vấn đề quản lý giữa 3 Bộ vẫn chưa được rõ ràng dẫn đến những khó khăn, bất cập trong công tác điều hành, quản lý khai thác tài nguyên thiên nhiên. Cho nên, phải thống nhất giao cho một Bộ quản lý và chịu trách nhiệm, để tránh hiện tượng lợi ích nhóm tiêu cực khai thác các nguồn tài nguyên cạn kiệt, môi trường bị tàn phá nghiêm trọng nhưng không có cơ quan nào đứng ra chịu trách nhiệm. 142 Bên cạnh đó, cũng phải sửa đổi, bổ sung các quy định, chế tài để chủ động việc thanh tra, giám sát và xử phạt đối với các nhóm lợi ích tham gia vào việc khai thác các loại tài nguyên thiên nhiên hiện nay nhằm hạn chế lợi ích nhóm tiêu cực. Bởi vì, hiện nay các cơ quan quản lý đang bị động, ngồi chờ các doanh nghiệp tham gia khai thác các nguồn tài nguyên đến báo cáo và nộp thuế, dẫn đến chỉ có 30% doanh nghiệp tham gia báo cáo và nộp thuế, còn lại 70% thì không tham gia báo cáo, hoặc chây ỳ nộp thuế nhưng chúng ta không có chế tài và biện pháp khắc phục dẫn đến lợi ích nhóm tiêu cực. Mặt khác, phải thống nhất một mức thuế nhất định đối với mỗi loại tài nguyên thiên nhiên, chứ không có kiểu “thuế từ 5% - 10%; từ 10% - 20%” [56]. Vì vậy, các doanh nghiệp sẽ tìm mọi cách để đóng mức thuế thấp nhất nhằm mang lại lợi ích cho nhóm của họ, cũng đồng nghĩa là gây thiệt hại cho lợi ích chung của nhà nước. Chẳng hạn, tại Quảng Nam, công ty vàng Phước Sơn và Bồng Miêu đều khai thác vàng nhưng do quy định tính thuế và phí khác nhau nên dẫn đến sự chuyển giá từ công ty này sang công ty khác để trốn thuế, gây thất thu cho nhà nước hàng trăm tỷ đồng. Hơn nữa, vì đưa ra mức thuế, phí khác nhau nên các cơ quan quản lý nhà nước cũng khó kiểm soát được chặt chẽ nguồn thu từ thuế, phí khai thác các loại tài nguyên thiên nhiên. Vì vậy, chúng ta phải thống nhất một mức thuế, phí cố định đối với việc khai thác mỗi loại tài nguyên thiên nhiên trên phạm vi cả nước để tránh tình trạng sự cấu kết giữa các doanh nghiệp với những người cán bộ làm thuế thoái hóa biến chất hình thành nên các nhóm và họ ăn chia lợi ích với nhau, gây thiệt hại đến lợi ích chung của đất nước. Thứ hai, phải tăng mức thuế, phí bảo vệ môi trường hiện nay đối với việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên lên cao hơn mức đã quy định. Hiện nay mức thuế, phí bảo vệ môi trường đối với việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên đang ở mức quá thấp, thậm chí không đáng kể, thu không đủ bù chi. Chẳng hạn, “khí than là 50 đồng/m3, khí đồng hành là 35 143 đồng/m3, khoáng sản kim loại từ 20.000 đồng/tấn - 270.000 đồng/tấn, dầu thô là 100.000 đồng/tấn” [163], v.v.. Thuế, phí đã thấp lại còn bị các doanh nghiệp trốn thuế, chây ỳ nộp thuế, cho nên nguồn thu không đủ để giải quyết những hệ lụy do quá trình khai thác đó để lại mà người dân hiện nay đang chịu thiệt hại nặng nề. Chẳng hạn, như việc khai thác titan ở Bình Định, Bình Thuận, khai thác vàng ở Quảng Nam, Nghệ An, khai thác than ở Quảng Ninh, v.v. là những minh chứng. Vì vậy, để khắc phục lợi ích nhóm tiêu cực này chúng ta cần phải “hoàn thiện hệ thống pháp luật, ban hành các chế tài đủ mạnh để bảo vệ môi trường, ngăn chặn, xử lý theo pháp luật nhằm chấm dứt tình trạng gây ô nhiễm môi trường” [34, tr.144]. Tức là phải tăng mức thuế, phí bảo vệ môi trường lên ở mức cao nhất có thể. Một phần, là để tăng ngân sách cho việc khắc phục những hậu quả do việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên để lại, bảo vệ môi trường cho tương lai. Một phần, là để nâng cao trách nhiệm của của các nhóm người tham gia việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên, đồng thời góp phần ngăn chặn những hệ lụy do lợi ích nhóm tiêu cực gây ra. Thứ ba, phải bổ sung luật quy định về việc bồi thường thiệt hại cho nhân dân do các nhóm người đầu tư khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên gây ra. Hiện nay, chúng ta chưa có quy định cụ thể về việc bồi thường thiệt hại này. Cho nên, khi những hệ lụy của việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên xảy ra đối với nhân dân thì không có chế tài xử lý tương xứng đối với các nhà đầu tư. Điều đó dẫn đến các nhà đầu tư thì hưởng lợi còn người dân, nhất là người lao động nghèo khổ nơi có nguồn tài nguyên thiên nhiên thì luôn bị thiệt hại nặng nề. Chẳng hạn, hiện nay vì lợi ích nhóm tiêu cực mà nạn khai thác rừng, thủy điện, khai thác khoáng sản đang gây ra những hệ lụy nghiêm trọng đối với người dân như hạn hán, lũ lụt, sạt lở đất, ô nhiễm môi trường, v.v. thiệt hại rất lớn về người và tài sản, nhưng các cá nhân, các doanh nghiệp, cũng 144 như các cơ quan chức năng không ai đứng ra chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho nhân dân. Khi người dân đòi bồi thường thiệt hại thì người ta lại đổ tội do trời gây ra. Như trường hợp lũ lụt gây ra tại miền Trung trong những năm qua, Bộ Công thương đã phủ nhận lũ lụt miền Trung là do thủy điện gây ra. “Sau khi rà soát việc vận hành 16 hồ chứa thủy điện, thủy lợi lớn ở miền Trung trong đợt lũ mới đây, Tổng Cục năng lượng, Bộ Công thương khẳng định, thủy điện không có “tội” trong các trận ngập lụt vùng hạ du vừa qua. Không những vậy, các hồ này đã tích cực giúp cắt giảm đỉnh lũ. Nguyên nhân gây ra lũ lụt chính là ‘tại trời’ mưa lớn trong thời gian ngắn nên không thể tránh khỏi” [160]. Chính vì vậy, hiện nay chúng ta phải có luật quy định rõ trách nhiệm bồi thường thiệt hại tương xứng cho nhân dân trước khi các doanh nghiệp tham gia khai thác. Nếu doanh nghiệp nào không chấp nhận những điều luật đã quy định thì kiên quyết loại bỏ không cho đấu thầu khai thác. Có như vậy chúng ta mới hạn chế được lợi ích nhóm tiêu cực đang tìm mọi cách để xin giấy phép khai thác hiện nay. Thứ tư, phải hoàn thiện hệ thống pháp luật xử phạt người đứng đầu cơ quan nhà nước được giao trọng trách quản lý tài nguyên thiên nhiên nhưng lại để xảy ra việc khai thác trái phép các nguồn tài nguyên thiên nhiên, nhất là tại các địa phương. Hiện nay, lợi ích nhóm tiêu cực trong việc khai thác trái phép diễn ra hết sức nhức nhối ở hầu hết các tỉnh thành trong cả nước, làm cho các nguồn tài nguyên thiên nhiên ngày càng cạn kiệt, thất thoát, lãng phí, môi trường bị tàn phá nghiêm trọng. Tuy vậy, không có ai đứng ra chịu trách nhiệm, không ai bị đưa ra xử lý một cách thích đáng chỉ vì hệ thống pháp luật còn thiếu chế tài, thiếu quy định. Chính điều này đã góp phần làm gia tăng lợi ích nhóm tiêu cực gây bức xúc trong dư luận xã hội. Bức xúc là vì người dân tham gia đóng thuế là để nuôi đội ngũ cán bộ quản lý tài nguyên thiên nhiên cho dân, cho nước, nhưng khi tài nguyên thiên nhiên là tài sản chung của nhân dân bị các nhóm người khác nhau chiếm đoạt 145 làm của riêng gây thất thoát, lãng phí, gây ô nhiễm môi trường nặng nề thì cán bộ quản lý lại vô can, không xử lý được ai cả do thiếu chế tài pháp luật. Do vậy, để ngăn chặn lợi ích nhóm tiêu cực đang gây ra những hệ lụy này thì chúng ta phải có luật quy định xử phạt nghiêm minh những người đứng đầu cơ quan quản lý nhà nước để xảy ra nạn khai thác trái phép. Khi luật quy định rõ ràng, xử lý nghiêm minh thì mới góp phần đấu tranh chống lợi ích nhóm tiêu cực đang gây nhức nhối hiện nay. Thứ năm, hoàn thiện hệ thống pháp luật xử phạt những người có chức, có quyền ra những quyết định khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên gây thất thoát, lãng phí, ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến lợi ích chung cũng như lợi ích lâu dài của đất nước. Hiện nay, việc cấp phép khai thác tràn lan, cấp không đúng đối tượng, cấp phép vào nơi chưa được điều tra, thăm dò là vì lợi ích nhóm tiêu cực chi phối đang gây ra nhiều hệ lụy nhức nhối trong dư luận xã hội như làm cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên, thất thoát, lãng phí, ô nhiễm môi trường nặng nề mà người dân đang hàng ngày, hàng giờ phải gánh chịu nhưng người cấp phép khai thác vẫn vô can, không phải chịu trách nhiệm gì là điều không thể chấp nhận được. Chính vì vậy, để ngăn chặn những hệ lụy xấu do lợi ích nhóm tiêu cực gây ra, cũng như đảm bảo hài hòa giữa các loại lợi ích thì người ra quyết định khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên phải chịu trách nhiệm trước quyết định của mình. Điều đó phải được quy định bằng hệ thống pháp luật chặt chẽ, tránh hiện tượng khi những hệ lụy xảy ra nhưng người ký quyết định vô can. Thứ sáu, từng bước nghiên cứu xây dựng luật vận động hành lang trong việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên ở nước ta hiện nay là để cho các nhóm lợi ích hoạt động một cách công khai, hợp pháp. Đây là cơ sở pháp lý để cho các nhóm lợi ích muốn tác động vào chủ trương, chính sách của chính phủ để khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên thì phải tuân theo theo một hệ thống pháp luật nhất định. Có như vậy mới góp phần xóa bỏ lợi 146 ích nhóm tiêu cực đang lợi dụng cơ chế xin cho, thân quen, đi cửa hậu để có được giấy phép khai thác một cách bất hợp pháp, v.v.. Tóm lại, việc hoàn thiện hệ thống pháp luật trong khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Một mặt, nó là cơ sở pháp lý cho các nhóm người khác nhau hoạt động khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên một cách minh bạch, công bằng, dân chủ, văn minh. Mặt khác, nó là cơ sở để xử lý nghiêm minh những nhóm người hoạt động vì lợi ích riêng bất chính nhằm phục vụ cho nhóm của mình mà bất chấp lợi ích chung của nhân dân, cũng như lợi ích lâu dài của đất nước. Như vậy, để góp phần đấu tranh chống lợi ích nhóm tiêu cực đang gây ra những hệ lụy trong việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên ở nước ta thì chúng ta phải kết hợp nhiều biện pháp khác nhau, trong đó có việc thực hiện nâng cao nhận thức, phẩm chất đạo đức cho đội ngũ cán bộ quản lý và nhân dân, cũng như việc hoàn thiện hệ thống pháp luật trong cuộc đấu tranh ngăn chặn lợi ích nhóm tiêu cực hiện nay. 147 Kết luận chương 4 Để góp phần đấu tranh chống lại lợi ích nhóm tiêu cực trong việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên ở nước ta hiện nay, chúng ta phải thực hiện đồng bộ và đồng thời nhiều giải pháp khác nhau. Tuy nhiên, với vốn kiến thức hạn hẹp của mình, tác giả luận án đề ra một số giải pháp có tính định hướng nhằm đấu tranh chống lại lợi ích nhóm tiêu cực chủ yếu như: Thứ nhất, phải nâng cao vai trò quản lý nhà nước trong việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Hiện nay, các cơ quan nhà nước từ trung ương đến địa phương đều buông lỏng quản lý, từ khâu điều tra, khảo sát cho đến việc lập quy hoạch, kế hoạch, cấp phép, thanh tra, kiểm tra, nộp thuế, v.v.. Chính vì vậy, để ngăn chặn lợi ích nhóm tiêu cực thì giải pháp đầu tiên là phải chấn chỉnh lại vai trò quản lý của nhà nước đối với việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Thứ hai, bên cạnh việc nâng cao vai trò quản lý của nhà nước, phải thực hiện việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên một cách có quy hoạch, kế hoạch. Để thực hiện được điều đó, chúng ta phải từng bước xác định lại trữ lượng để lập kế hoạch khai thác một cách hợp lý, tiết kiệm; đồng thời phải dừng xuất khẩu các loại tài nguyên khoáng sản; tìm ra các vật liệu mới, vật liệu nhân tạo thay thế cho những vật liệu truyền thống đang bị khai thác, v.v.. Có như vậy, mới góp phần giải quyết một cách hài hòa giữa các loại lợi ích hiện nay. Thứ ba, phải tăng cường tính công khai, minh bạch và dân chủ trong việc cấp phép khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Bởi vì, lợi ích nhóm tiêu cực thường lợi dụng sự thân quen, đi cửa hậu, luồn lách chi tiền phần trăm nhiều hơn để được cấp phép khai thác dẫn đến hiện tượng những nhóm người có năng lực thì không được cấp phép, còn nhóm người không có 148 năng lực thì được cấp phép khai thác, v.v.. Vì vậy, chúng ta cần phải công khai, dân chủ trong việc cấp phép khai thác tài nguyên thiên nhiên. Thứ tư, phải nâng cao nhận thức và phẩm chất đạo đức cho đội ngũ cán bộ quản lý và nhân dân nhằm đấu tranh chống lại lợi ích nhóm bất chính. Việc nâng cao năng này một mặt, giúp cho đội ngũ quản lý và nhân dân thấy được trách nhiệm và nghĩa vụ của mình là phải khai thác, sử dụng, bảo vệ các nguồn tài nguyên thiên nhiên một cách hợp lý, phù hợp với quy luật vận động của tự nhiên và xã hội. Mặt khác, góp phần ngăn chặn những cán bộ thoái hóa, biến chất, những cá nhân, doanh nghiệp có ý định cấu kết với nhau hình thành nên những nhóm lợi ích bất chính. Thứ năm, bên cạnh những giải pháp nêu trên còn phải hoàn thiện hệ thống pháp luật trong việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Hiện nay, chúng ta đang thiếu cơ sở pháp lý để xử lý dẫn đến một số nhóm người lợi dụng khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên một cách không thương tiếc nhằm vơ vét, vun vén lợi ích bất chính về cho nhóm của mình mà bất chấp lợi ích chung cũng như lợi ích lâu dài của đất nước. Chính vì vậy, để góp phần đấu tranh chống lợi ích nhóm tiêu cực chúng ta phải cấp thiết hoàn thiện hệ thống pháp luật về việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên ở nước ta hiện nay. Như vậy, để góp phần đấu tranh chống lợi ích nhóm tiêu cực, chúng ta phải thực hiện đồng bộ và đồng thời những giải pháp cơ bản nêu trên, bên cạnh đó cũng cần có sự ủng hộ, giúp đỡ của toàn thể nhân dân, của các nhà khoa học, của các cấp các ngành. Đây là một việc làm cấp thiết, có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với việc ngăn chặn lợi ích nhóm tiêu cực đang gây bức xúc nhức nhối trong xã hội hiện nay, đồng thời góp phần thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế - xã hội bền vững. 149 C. KẾT LUẬN Nghiên cứu vấn đề lợi ích và lợi ích nhóm trong việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên ở nước ta hiện nay, chúng tôi rút ra một số kết luận cơ bản như sau. Một là, vấn đề lợi ích là một vấn đề đã được bàn luận và nghiên cứu từ lâu ở các quốc gia trên thế giới. Tuy nhiên, hiện nay vấn đề này vẫn đang có nhiều cách nhìn nhận khác nhau, nhưng về cơ bản các nhà khoa học đều nhận định, lợi ích có tính chất khách quan, lợi ích là cái đáp ứng lại nhu cầu, là biểu hiện mối quan hệ giữa con người với con người trong việc thực hiện nhu cầu. Lợi ích có nhiều loại, mỗi loại lợi ích khác nhau thì có vai trò khác nhau, nhưng nhìn chung lợi ích đóng vai trò là một trong những động lực thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Giữa các loại lợi ích đều có mối quan hệ, tác động qua lại lẫn nhau, vì vậy, giải quyết một cách hài hòa giữa các loại lợi ích sẽ góp phần thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Hai là, cùng với lợi ích, lợi ích nhóm tuy đã xuất hiện cách đây khá lâu, nhưng hiện nay vẫn còn nhiều cách hiểu khác nhau, có người hiểu lợi ích nhóm chỉ theo nghĩa tiêu cực, nhưng cũng có người hiểu lợi ích nhóm theo cả nghĩa tích cực lẫn tiêu cực. Tuy nhiên, theo chúng tôi, lợi ích nhóm là lợi ích chung của một nhóm người nào đó trong xã hội. Mặc dù lợi ích nhóm được hiểu theo nghĩa rộng như vậy nhưng trong khuôn khổ của luận án chúng tôi cũng chủ yếu bàn về lợi ích nhóm tiêu cực, đó là thứ lợi ích đi ngược lại với lợi ích chung của xã hội, là thứ lợi ích không chính đáng mang tính vơ vét, vun vén cho lợi ích nhóm, bất chấp lợi ích chung của xã hội cũng như lợi ích lâu dài của đất nước. Lợi ích nhóm tiêu cực ở nước ta diễn ra trên mọi lĩnh vực từ ngân hàng, tài chính, hải quan, bất động sản, v.v. trong đó đặc biệt là lợi ích nhóm tiêu cực trong việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên. 150 Ba là, lợi ích nhóm trong việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên ở nước ta hiện nay, một mặt, góp phần vào việc phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, nhưng mặt khác, lợi ích nhóm tiêu cực cũng đang gây ra nhiều hệ lụy bức xúc, nhức nhối trong dư luận xã hội. Bức xúc, nhức nhối bởi vì các nguồn tài nguyên thiên nhiên là tài sản chung của nhân dân nhưng đang bị một số nhóm người khai thác chiếm đoạt làm của riêng. Vì vậy, càng khai thác tài nguyên thì lợi ích càng chảy về túi của một số nhóm người, còn người dân nơi có nguồn tài nguyên thì không được hưởng lợi ích gì lại còn phải gánh chịu những hậu quả nặng nề từ việc khai thác đó để lại nên đã gây ra mâu thuẫn giữa các loại lợi ích và gây ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Bốn là, để tạo điều kiện cho lợi ích nhóm tích cực phát triển một cách tối đa, đồng thời góp phần đấu tranh chống lợi ích nhóm tiêu cực trong việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên ở nước ta hiện nay, luận án đưa ra một số giải pháp có tính định hướng như: 1) Tăng cường vai trò quản lý của nhà nước; 2) Thực hiện việc khai thác một cách có quy hoạch, kế hoạch; 3) Tăng cường tính công khai, minh bạch và dân chủ; 4) Nâng cao nhận thức và phẩm chất đạo đức cho đội ngũ cán bộ quản lý và nhân dân; 5) Hoàn thiện hệ thống pháp luật trong quản lý, khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Tóm lại, nghiên cứu vấn đề lợi ích và lợi ích nhóm trong việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên ở nước ta hiện nay có ý nghĩa vô cùng quan trọng cả về mặt lý luận và thực tiễn. Một mặt, giúp cho chúng ta có cái nhìn khái quát về vấn đề lợi ích và lợi ích nhóm, mặt khác, nó là cơ sở lý luận khoa học để giúp những nhà quản lý, nhà hoạch định đấu tranh chống lại lợi ích nhóm tiêu cực trong việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên ở nước ta hiện nay một cách đúng đắn. Điều đó sẽ góp phần nâng cao đời sống của nhân dân, thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế - xã hội bền vững, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. 151 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN 1. Hồ Công Đức (1/2015), Vấn đề lợi ích và lợi ích nhóm trong khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên ở nước ta hiện nay, Tạp chí Triết học, số 1, tr.84 - 90. 2. Hồ Công Đức (2/2016), Nguyên nhân và phương hướng khắc phục mâu thuẫn giữa các loại lợi ích trong việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên ở nước ta hiện nay, Tạp chí Triết học, số 2, tr.77 - 84. 3. Hồ Công Đức (3/2016), Mối quan hệ giữa lợi ích trước và lợi ích lâu dài trong việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên ở nước ta hiện nay, Tạp chí Nhân lực khoa học xã hội, số 3, tr.94 - 99. 4. Hồ Công Đức (8/2016), Lợi ích trong việc khai thác tài nguyên ở Việt Nam hiện nay, Tạp chí Khoa học xã hội, số 8, tr.25 - 30. 152 D. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Thái An (2014), Đề nghị cảnh cáo GĐ VQG Cà Mau để phá rừng, 20/01/2014, hi-canh-cao-gd-vqg-mui-ca-mau-de-pha-rung-2364828/ 2. Thiện An (2012), Rừng đặc dụng “cõng” dự án, Thời báo Kinh tế Việt Nam, số 144, 16/6/2012, tr.5. 3. Nhật Anh - Phạm Tuyên (2012), Loại bỏ bóng ma lợi ích nhóm, 26/1/2012, loi-ich-nhom-tpp.html 4. Phan Anh (2013), Bức xúc môi trường khu công nghiệp, Thời báo Kinh tế Việt Nam, số 80, ngày 3/4/2013, tr.5. 5. Phan Anh (2011), Minh bạch hóa hoạt động khoáng sản, Thời báo Kinh tế, số 97, ngày 23/4/2011, tr.4. 6. Nguyễn Văn Ân (1974), Mối quan hệ giữa lợi ích xã hội và cá nhân trong xã hội - xã hội chủ nghĩa, Viện triết học, Phòng tư liệu, số 743. 7. G.Bảo - P.Huy - M.Minh (2013), Bôxit Tân Rai: Alumin tồn kho, công nhân thiếu việc, Tuổi trẻ, số 100, ngày 18/4/2013, tr.4. 8. Hà Bình (2015), 'Không xử lý được phá rừng vì có cán bộ trong đó', 10/04/2015, ng-do.2.549095.htm 9. S.Bình - Th.Tú (2013), Bí thư huyện bảo kê cát tặc, 5/6/2013, http:// tuoitre.vn/tin/chinh-tri-xa-hoi/20130605/bi-thu-huyen-bao-ke-cat- tac/552176.html 10. Lê Văn Bửu (2012), Vấn đề lợi ích trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở vùng Nam Bộ hiện nay, Luận án Tiến sỹ Triết học, Hà Nội. 153 11. Cảnh báo ô nhiễm biển từ tàu biển, 22/04/2015, vn/mmoitruong/tin-tuc/1091/36422/canh-bao-o-nhiem-bien-tu-tau-bi en.aspx 12. Cảnh giác với đấu giá quyền khai thác khoáng sản, 3/3/2012, http:// www.baomoi.com/canh-giac-voi-dau-gia-quyen-khai-thac-khoang- san/c/7992020.epi 13. M.Chiến (2015), Phát hiện gần 100 con rắn hổ mang chúa trên xe ô tô, 21/8/2015, tren-xe-o-to.7.568295.htm 14. Giang Chinh (2016), Nhóm cán bộ xã bán đất trái phép 76 lô đất bị khởi tố, 4/5/2016, xa-ban-trai-phep-76-lo-dat-bi-khoi-to-3396744.html 15. Nguyễn Trọng Chuẩn (chủ biên) (1991), Tiến bộ Khoa học Kỹ thuật và công cuộc đối mới, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội. 16. Nguyễn Trọng Chuẩn (1992), Tăng trưởng kinh tế và những đảm bảo cần có nhằm duy trì môi trường cho sự phát triển lâu bền, Tạp chí Triết học, số 4, tr.12 - 16. 17. Nguyễn Trọng Chuẩn (2002), Một số vấn đề về Triết học - Con người - Xã hội, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội. 18. Nguyễn Trọng Chuẩn (2002), Biện chứng của tự nhiên và ý nghĩa hiện thời của nó, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 19. Nguyễn Trọng Chuẩn (2013), Lợi ích và đạo đức trong điều kiện kinh tế thị trường ở Việt Nam hiện nay, Tạp chí Triết học, số 4, tr.12 - 19. 20. Chu Chương (2013), Nhiều hệ lụy của ngành khai khoáng, Thời báo Kinh tế Việt Nam, số 114, ngày 13/5/2013, tr.12. 21. Kim Cương (2013), Xẻ rừng làm ao nuôi cá, Thanh Niên, số 47, ngày 16/2/2013, tr.4. 154 22. Đức Cường - Thuỷ Diễm (2015), Sông Krông oằn mình chịu nạn ‘cát tặc’ hoành hành, 8/8/2015, no-oan-minh-chiu-nan-cat-tac-hoanh-hanh-20150808072157798.htm 23. Đức Cường (2016), Chủ tịch tỉnh Đắk Nông trực tiếp chỉ đạo xử lý vụ phá rừng dân biết, chính quyền không, 17/3/2016, /ban-doc/chu-tich-tinh-dak-nong-truc-tiep-chi-dao-xu-ly-vu-pha-rung- dan-biet-chinh-quyen-khong-20160317081026468.htm 24. Dân khốn đốn vì titan: Khai thác ẩu, quản lý lỏng lẻo, 10/4/2012, long-leo-06851377.html 25. Huỳnh Thế Du (2015), Nhận diện và ngăn chặn lợi ích nhóm, những kinh nghiệm điển hình, Tuổi trẻ, số 147, ngày 5/6/2015, tr.6. 26. Quốc Dũng (2013), Tanh bành bờ biển miền Trung: Chỉ còn lại cát, 26/3/2013, h-bo-bien-mien-trung-chi-con-lai-cat-tpp.html 27. Thái Bá Dũng - Trung Tân (2013), Cao su đến đâu, rừng tàn đến đó, 30/9/2013, en-do.html 28. Lê Văn Dương (1991), Chế độ sở hữu và lợi ích kinh tế của người lao động, Tạp chí Triết học, số 2, tr.25 - 28. 29. Văn Sĩ Đại (2011), Tận diệt chim trời - lợi trước mắt, hại lâu dài, 12/10/2011, loi-truoc-mat-hai-lau-dai.htm 30. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 31. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đảng toàn tập, tập 43, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 155 32. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đảng toàn tập, tập 47, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 33. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 34. Đảng Cộng sản Việt Nam, (2016), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 35. Trọng Đạt (1987), Rừng Minh Hải báo động, Nhân dân, ngày 4/6/1987. 36. Đặng Quang Định (2012), Vai trò của lợi ích đối với sự phát triển xã hội, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội. 37. Bá Đoàn (2015), CSGT bắt 40kg rắn, rùa không rõ nguồn gốc trong đêm, 9/7/2015, hong-ro-nguon-goc-trong-dem-1096314.htm 38. Mạnh Đức (2011), Minh bạch trong khai thác khoáng sản, Thời báo Kinh tế, số 90, ngày 15/4/2011, tr.5. 39. Phạm Văn Đức (2002), Mối quan hệ giữa lợi ích cá nhân và đạo đức xã hội trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam hiện nay, Tạp chí Triết học, số 1, tháng 1/2002, Moi-quan-he-giua-loi-ich-ca-nhan-va-dao-duc-xa-hoi-trong-nen-kinh- te-thi-truong-o-viet-nam-hien-nay-120.html 40. Hương Giang (2013), Làm thủy điện, đừng đặt người dân trước rủi ro, Tuổi trẻ, ngày 28/4/2013, tr.7. 41. G.E.Glezerman (1974), Mối quan hệ giữa các lợi ích giai cấp và dân tộc, Vũ Chí Phú dịch, Viện triết học, Phòng tư liệu, số T256. 42. Giằng co lợi ích, 31/12/2011, co-loi-ich/c/7642129.epi 43. R.Allen Hays (2006), Vai trò của các nhóm lợi ích, /vi/vaiTroNhomLopIch 156 44. T.Hà (2013), Quản trị tài nguyên khoáng sản: Việt Nam đang đứng ở đâu, 8/10/2013, nguyen-khoang-san--viet-nam-dang-o-dau-12766.html 45. Nguyễn Ngọc Hà (chủ biên)(2015), Lợi ích nhóm và nhóm lợi ích ở Việt Nam hiện nay, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội. 46. Nguyễn Hành (2013), Giám đốc Sở nội vụ bị kỷ luật vì "dây dưa" với cát tặc, 2/11/2013, bi-ky-lua t-vi-day-dua-voi-cat-tac-797901.htm 47. Hữu Hạnh - Thanh Thủy (1993), Rừng và Tôm, Nhân dân, ngày 4/5/1993. 48. Mỹ Hằng (2011), Các dòng sông đang cạn kiệt, Tiền phong, số 255, ngày 12/9/2011, tr.6. 49. Mỹ Hằng (2011), Bảo vệ biển bằng thương hiệu biển, Tiền phong, số 256, ngày 13/9/2011, tr.3. 50. Phan Trọng Hiền (2011), Lợi ích trước mắt, lợi ích lâu dài, 6/8/2011, w.thesaigontimes.vn/home/diendan/bandocviet/58541/ 51. Nguyễn Đình Hòa (2008), Triết học Mác - nền móng cho sự xác lập quan hệ hài hòa giữa con người và tự nhiên, Tạp chí Triết học, số 7, tr.21 - 26. 52. Nguyễn Văn Hoan (2011), “Cơn lốc” vàng hoành hành Quảng Nam, Thời báo Kinh tế Việt Nam, số 97, ngày 23/4/2011, tr.9. 53. Vũ Ngọc Hoàng (2015), Lợi ích nhóm và chủ nghĩa tư bản thân hữu - cảnh báo nguy cơ, 06/04/2015, Home/Nghiencuu-Traodoi/2015/33662/Loi-ich-nhom-va-Chu-nghia- tu-ban-than-huu-canh.aspx 54. Vũ Ngọc Hoàng (2015), Nhận diện và ngăn chặn lợi ích nhóm, đáng báo động, Tuổi trẻ, số 144, ngày 2/6/2015, tr.3. 157 55. Vũ Ngọc Hoàng (2015), Nhận diện và ngăn chặn lợi ích nhóm: Cuộc chiến trắng đen lẫn lộn, Tuổi trẻ, số 145, ngày 3/6/2015, tr.6. 56. Tô Hội (2014), Mỏ vàng Phước Sơn mất 15 tấn vàng, 6/10/2014, &distid=22052 57. Đỗ Hương (2015), Chặt phá rừng ngày càng tinh vi, 05/01/2015, cang-tinh-vi/217565. vgp 58. Mai Hương (2013), Làm thủy điện để phá rừng, 10/9/2013, http:// hn.24h.com.vn/tin-tuc-trong-ngay/lam-thuy-dien-de-pha-rung- c46a571110.html 59. Khánh Huyền (2011), Lợi ích nhóm, 6/7/2011, vn/Kinh-Te /544 066/Loi-ich-nhom-tpp.html 60. Nguyễn Linh Khiếu (1990), Lợi ích với tư cách là mối quan hệ xã hội, Tạp chí Triết học, số 3, tr.44 - 47. 61. Nguyễn Linh Khiếu (1991), Lợi ích kinh tế và các xu hướng vận động chủ yếu của xã hội ta hiện nay, Tạp chí Triết học, số 2, tr.29 - 35. 62. Nguyễn Linh Khiếu (1996), Về mối quan hệ giữa lợi ích vật chất và lợi ích tinh thần trong sự phát triển của xã hội ta hiện nay, Tạp chí Triết học, số 1, tr.19 - 21. 63. Nguyễn Linh Khiếu (1996), Lợi ích với tính cách là động lực của sự phát triển xã hội, Luận án phó tiến sỹ Khoa học Triết học, Hà Nội. 64. Nguyễn Linh Khiếu (1997), Về mối quan hệ giữa lợi ích trước mắt và lợi ích lâu dài, Tạp chí Triết học, số 2, tr.18 - 21. 65. Nguyễn Linh Khiếu (2012), Góp phần nghiên cứu quan hệ lợi ích, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 158 66. Khoáng sản chảy máu trong thế ông canh, bà xuất, 28/8/2013, http:// baodatviet.vn/kinh-te/doanh-nghiep/khoang-san-chay-mau-trong-the- ong-canh-ba-xuat-2353507/ 67. Khoáng sản đừng chảy nữa, Việt Nam tôi còn nghèo, 2/10/2014, http:// vietbao.vn/Kinh-te/Khoang-san-dung-chay-nua-Viet-Nam-toi-con- ngheo/177053219/87/ 68. Đặng Trung Kiên (2015), 9.000ha rừng đầu nguồn tan hoang vì doanh nghiệp tắc trách, 09/09/2015, rung-dau-nguon-tan-hoang-vi-doanh-nghiep-tac-trach-373813.bld 69. Lê Kiên (2010), Lợi ích nhóm và giám sát xã hội, Tuổi trẻ, số 217, ngày 9/7/2010, tr.4. 70. Lê Kiên (2013), Đừng đào bới quá nhiều, Tuổi trẻ, số 224, ngày 21/8/2013, tr.3. 71. Lê Kiên (2013), Thiếu “chất xám” trong khai thác khoáng sản, Tuổi trẻ, số 229, ngày 26/8/2013, tr.3. 72. Cầm Văn Kình, Khai thác bôxit: Càng làm càng lỗ, Tuổi trẻ, số 46, ngày 23/2/2013, tr.5. 73. Cầm Văn Kình (2013), Khai thác bôxit: Nguy cơ thua lỗ nặng nề, Tuổi trẻ, số 125, ngày 13/5/2013, tr.3. 74. Cầm Văn Kình (2015), Yêu cầu Bộ Công thương báo cáo về dự án Bô xít, 01/04/2015, g-thuong-bao-cao-ve-du-an-bo-xit/728348.html 75. Phạm Huy Kỳ (2000), Về mối quan hệ giữa lợi ích riêng và lợi ích chung, Tạp chí Triết học, số 1, tr.15 - 17. 76. Kỷ yếu Hội thảo Khoa học (2013), Lợi ích nhóm và nhóm lợi ích: Một số vấn đề lý luận và kinh nghiệm quốc tế, Đề tài cấp nhà nước KX.02.15/11-15, Hà Nội. 159 77. Vũ Lan (2015), Besra đào vàng, nợ thuế: “Không trình bày hoàn cảnh”, 05/06/2015, o-vang -no-thue-khong-trinh-bay-hoan-canh-3271352/ 78. V.I.Lênin (1981), Toàn tập, tập 29, Nxb Tiến bộ, Matxcơva. 79. Công Lê - Văn Linh (2012), Rừng Ba Bể âm thầm “chảy máu”, Thời báo Kinh tế Việt Nam, số 167 + 168, ngày 13-14/7/2012, tr.19. 80. Bùi Liêm (2013), Vây bắt cát tặc, Tuổi trẻ, số 108, ngày 26/4/2013, tr.18. 81. Bích Liên (2013), Cần kiểm soát tốt nguồn thu ngân sách từ thuế tài nguyên, 9/10/2013, -nguon-thu-ngan-sach-tu-thue-tai-nguyen-211012.html 82. Dương Thị Liễu (1996), Lợi ích kinh tế và vấn đề phát triển cộng đồng ở nước ta trong giai đoạn hiện nay, Tạp chí Triết học, số 3, tr.26 - 30. 83. Giang Linh (1988), Một số ý kiến xung quanh vấn đề lợi ích, Tạp chí Triết học, số 1, tr.69 -72, 80. 84. Đà Long (2016), Cá chết trắng ở Thanh Hóa: Sẽ khởi tố vụ án hình sự, 08/05/2016 , hinh-su.2.618230.htm 85. Vũ Ngọc Long (2013), Một lập luận không có trách nhiệm, Tuổi trẻ, số 228, ngày 24/8/2013, tr.4. 86. Xuân Long (2015), Vụ chặt cây xanh: Đình chỉ hàng loạt cán bộ Sở Xây dựng, 22/3/2015, vu-chat-cay-xanh-dinh-chi-hang-loat-can-bo-so-xay-dung/723872. html 87. Hoàng Văn Luân (2000), Quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin về khái niệm và vai trò của lợi ích chung, Tạp chí Nghiên cứu lý luận, số 1, tr.21 - 22, 26. 160 88. Thành Luân (2015), Những sự thật khác như Dung Quất: Nếu không canh tác, nuôi bò, 25/3/2015, nghiep/nhung-su-that-khac-nhu-dung-quatneu-khong-canh-tac-nuoi-bo -3239413/ 89. Thành Luân, Chết yểu vì nhiệt điện: Người Việt đối diện hai nguy cơ, 09/10/2015, -dien-nguoi-viet-doi-dien-hai-nguy-co-3288366/ 90. Lê Quốc Lý (chủ biên) (2014), Lợi ích nhóm, thực trạng và giải pháp, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 91. C.Mác và Ph.Ăngghen (2004), Toàn tập, tập 1, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 92. C.Mác và Ph.Ăngghen (2004), Toàn tập, tập 2, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 93. C.Mác và Ph.Ăngghen (2004), Toàn tập, tập 3, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 94. C.Mác và Ph.Ăngghen (2004), Toàn tập, tập 8, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 95. C.Mác và Ph.Ăngghen (2004), Toàn tập, tập 20, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 96. C.Mác và Ph.Ăngghen (2004), Toàn tập, tập 23, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 97. C.Mác và Ph.Ăngghen (2004), Toàn tập, tập 32, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 98. C.Mác và Ph.Ăngghen (2004), Toàn tập, tập 42, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 99. N.Mạnh - H.Ngân (2013), Cương quyết hơn với thủy điện, Thời báo kinh tế Việt Nam, số 157, ngày 2/7/2013, tr.5. 161 100. Nguyễn Văn Mạnh (2013), Một số ý kiến về lợi ích nhóm ở Việt Nam, 01/08/2013, ien-ve-loi-ich-nhom-o-viet-nam-hien-nay-291898/ 101. J.S.Mill (2005), Bàn về tự do, Nxb. Tri thức, Hà Nội. 102. Hồ Chí Minh (2004), Toàn tập, tập 9, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 103. Hồ Chí Minh (2004), Toàn tập, tập 10, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 104. Võ Hoàng Minh (2010), Vàng đen và những cơn bão cát, 30/6/2010, 796.epi 105. Hà My (2012), Thu hồi đất đai, giải tỏa đền bù: Ngăn ngừa lợi ích nhóm, 11/06/2012, thu-hoi-dat-dai-giai-toa-den-bu-ngan-ngua-loi-ich-nhom.aspx 106. Lê Nam - Đăng Nam (2013), Bí mật phía sau sân golf, Tuổi trẻ, số 118, 6/5/2013, tr.6. 107. Nguyễn Nam (2015), Khởi tố, bắt giam kiểm lâm viên huyện Hàm Tân, 28/03/2015, to-bat -giam-kiem-lam-vien-huyen-ham-tan/726599.html 108. Quốc Nam (2013), Trưởng phòng nông nghiệp bán rừng giá rẻ, 29/1/2013, phong-nong-nghiep-ban-rung-gia-re.html 109. Trương Quang Nam (2012), Từ vụ gỗ huê ở Quảng Bình: Cảnh rừng gỗ lậu, Thanh niên, số 133, ngày 12/5/2012, tr.5. 110. Nguyễn Ngân, Việt Nam sắp phải nhập dầu thô và than sau khi xuất rẻ, 28/10/2013, p-nhap-dau-tho-va-than-sau-khi-xuat-re-2358463/ 111. Nguyễn Duy Nghĩa (2015), Nhận diện và ngăn chặn lợi ích nhóm, bệnh đã biết, thuốc đã có, Tuổi trẻ, ngày 4/6/2015, số 146, tr.4. 162 112. Nguyễn Thế Nghĩa (1991), Vị trí và vai trò của lợi ích trong hoạt động của con người, Tạp chí Triết học, số 3, tr.25 - 27. 113. Bích Ngọc (2013), Lợi ích nhóm phù phép rừng giàu thành rừng nghèo để phá, 6/9/2013, stskh-dang-huy-huyn-loi-ich-nhom-phu-phep-rung-giau-thanh-rung- ngheo-de-pha-2354148/ 114. Bích Ngọc (2013), Phá rừng trồng cao su, không loại trừ nhóm lợi ích, 10/09/2013, quang-tu-pha-rung-trong-cao-su-khong-loai-tru-nhom-loi-ich-2354 445/ 115. Bích Ngọc (2014), Rút ruột tài nguyên khoáng sản phải tử hình, 1/10/2014, -tai-nguyen-khoang-san-phai-tu-hinh-3103288/ 116. Bích Ngọc, Việt Nam đã “hết đất” làm thủy điện, 25/8/2014, http:// baodatviet.vn/khoa-hoc/quan-diem/viet-nam-da-het-dat-lam-thuy- dien-3052267/ 117. Lê Ngọc (2013), Ông Phạm Quang Tú: Lời nguyền khoáng sản và giá phải trả”, 29/8/2013, -quang-tu-loi-nguyen-khoang-san-va-gia-phai-tra-2353557/ 118. Phương Nguyên (2013), Phá rừng trồng cao su: TW bảo có, địa phương nói không, 2/10/2013, tuc-thoi-su/pha-rung-trong-cao-su-tu-bao-co-dia-phuong-noi-khong- 2356242/ 119. Phương Nguyên (2013), Rừng mất tích, cao su “khóc”, chờ tin Bộ trưởng Nông nghiệp, 18/11/2013, /tin-tuc-thoi-su/rung-mat-tich-cao-su-khoc-cho-tin-bo-truong-nong- nghiep-2359977 163 120. Phương Nguyên (2015), Bauxite Tây Nguyên lỗ nặng minh chứng 'sập bẫy' Trung Quốc, 29/3/2015, tuc-thoi-su/bauxite-tay-nguyen-lo-nang-minh-chung-sap-bay-trung- quoc-3240190/ 121. Phương Nguyên (2015), Boxit Tây Nguyên xin giảm thuế môi trường: Nghịch dị, 28/7/2015, tay-nguyen-xin-giam-thue-moi-truong-nghich-di-3279230/ 122. Phương Nguyên (2015), Thừa nhận cán bộ thông đồng với lâm tặc, 12/7/2015, an-can-bo-thong-dong-voi-lam-tac-3276867/ 123. Hà Nhân (2011), Tạm dừng cấp phép khai thác khoáng sản, Tiền phong, Số 250, ngày 7/9/2011, tr.4 124. Lê Nhung (2011), Lọc cán bộ để khống chế tham nhũng đất đai, 30/5/2011, ng-che-tham-nhung-dat-dai.html 125. Alan Phan (2011), Lợi ích từ... Các nhóm lợi ích, 30/9/2011, ich.html 126. Nguyễn Minh Phong (2012), Khắc phục hiện tượng "lợi ích nhóm" và "tư duy nhiệm kỳ" trong tái cấu trúc kinh tế, 4/7/2012, nhandan.com.vn/chinhtri/item/1641202-.html 127. Nguyễn Minh Phong (2012), Nhận diện lợi ích nhóm và tư duy nhiệm kỳ trong phát triển và tái cấu trúc kinh tế, 8/7/2012, times.vn/nhan-dien-loi-ich-nhom-va-tu-duy-nhiem-ky-trong-phat- trien-va-tai-cau-truc-kinh-te-46511.html 128. Minh Phúc (2013), Khai thác khoáng sản phải bảo vệ môi trường, 11/4/2013, o-ve-moi-truong.html 164 129. Nguyễn Thế Phương (1959), Ta vì mọi người, mọi người vì ta, Nxb. Sự thật - Hà Nội. 130. Tuấn Phương (1992), Chế độ sở hữu, lợi ích và động lực phát triển cộng đồng ở nước ta trong giai đoạn hiện nay, Tạp chí Triết học, số 3, tr.63 -64. 131. Lê Quang (2013), Lợi ích nhóm, 02/07/2013, dang.org.vn/home/magazinestory.aspx?mid=57&mzid=448&ID=1058 132. Nguyễn Minh Quang (2014), Công tác quản lý và sử dụng tài nguyên ở nước ta hiện nay: Thực trạng, vấn đề đặt ra và giải pháp khắc phục, 24/9/2014, en-nghi-quyet-dai-hoi-dang-XI/2014/29369/Cong-tac-quan-ly-va-su- dung-tai-nguyen-o-nuoc-ta.aspx 133. Hồ Sỹ Quý (chủ biên)(2000), Mối quan hệ giữa con người và tự nhiên trong sự phát triển xã hội, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội. 134. Quang Sáng - Lê Dung (2012), Phá nát vùng chè Bảo Lộc, Tuổi trẻ, số 252, ngày 16/9/2012, tr.5. 135. Hải Sâm (2016), Bí thư Quảng Bình yêu cầu ‘trảm’ bí thư, chủ tịch xã, 20/4/2016, eu-cau-tram-bi-thu-chu-tich-xa.html 136. Bá Sơn (2014), Đất rừng không phải quà biếu, 31/10/2014, http: //tuoitre.vn/tin/chinh-tri-xa-hoi/thoi-su-suy-nghi/20141031/dat-rung- kh ong-phai-qua-bieu/665437.html 137. Kiều Mạnh Sơn (1960), Đâu là tiền đồ của chủ nghĩa cá nhân, Hồng Vũ và Thanh Xuân dịch, Nxb. Thanh niên. 138. Vũ Minh Tâm (1996), Tư tưởng Triết học về con người, Nxb. Giáo dục, Hà Nội. 165 139. Vũ Minh Tâm (2001), Lợi ích cá nhân và đạo đức xã hội trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, Tạp chí Lý luận chính trị, số 12, tr.20 - 22. 140. Tr.Tân (2013), Thủy điện vừa và nhỏ: Đóng góp ít tác động nhiều, Tuổi trẻ, số 198, ngày 25/7/2013, tr.5. 141. Tr.Tân (2013), Phá 6ha rừng cấm để xây thủy điện 5MW, Tuổi trẻ, số 227, ngày 23/8/2013, tr.3. 142. Lê Hữu Tầng (1985), Vị trí của nhu cầu và lợi ích trong hệ thống các động lực của sự phát triển xã hội, Tạp chí Triết học, số 3, tr.62 - 80. 143. Cao Thái (2016), Vụ 4 phu vàng chết ngạt: Bắt vợ đội trưởng công an huyện, 15/4/2016, /vu-4-phu-vang-chet-ngat-bat-vo-doi-truong-cong-an-huyen.html 144. Minh Thái (2015), Nghịch lý cao su Tây Bắc: Sơn La bất ngờ đốn 70ha, 10/5/2015, -su-tay-bac -son-la-bat-ngo-don-70ha-3267340/ 145. Tân Thái (2014), Cắt đất dân nghèo cấp cho cán bộ, 9/9/2014, bo/643168.html 146. Lại Hồng Thanh (2013), Bảo vệ khoáng sản chưa khai thác cho tương lai, 22/8/2013, khai-tha c-cho-tuong-lai.html 147. Q.Thanh - B.Dũng - Đ.Tuyên - Duy Thanh (2013), Thủy điện chơi không sòng phẳng, Tuổi trẻ, số 84, ngày 2/4/2013, tr.5. 148. Yến Thanh (2014), Cựu Bộ trưởng Hồ Nghĩa Dũng: Từ doanh nghiệp lại về doanh nghiệp, 16/9/2014, bo-truong-ho-nghia-dung-tu-doanh-nghiep-lai-ve-doanh-nghiep- 20140915093647263.htm 166 149. Chính Thành (2015), Lâm tặc ngang nhiên chặt hạ hàng trăm cây thông 31 năm tuổi, 14/6/2015, 20150614/ngang-nhien-chat-ha-hang-tram-cay-thong-31-nam- tuoi/761505.html 150. Song Thành (1982), Về mối quan hệ giữa lợi ích và đạo đức, Tạp chí Triết học, số 1, tr.51 - 66. 151. Nguyên Thảo - Hồng Sơn (2014), Đào 7 tấn vàng kêu lỗ: Cứ kêu to là... được, 8/8/2014, tan-vang-keu-lo-cu-keu-to-laduoc-3051106/ 152. Hồ Bá Thâm (2011), Mâu thuẫn, xung đột lợi ích nhóm, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội. 153. Anh Thế (2014), Giám đốc công ty lâm nghiệp, mở đường phá rừng thoát mất chức vì nghiêm túc kiểm điểm, 13/11/2014, com.vn/ban-doc/giam-doc-cong-ty-lam-nghiep-mo-duong-pha-rung- thoat-mat-chuc-vi-nghiem-tuc-kiem-diem-1416481970.htm 154. Hồ Văn Thông (1982), Mấy vấn đề về nhu cầu và lợi ích, Tạp chí Triết học, số 3, tr.86 - 102. 155. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng: Quyết loại bỏ nhóm lợi ích, 5/2/2012, bo-nho m-loi-ich.htm 156. Bình Thuận: Báo động tình trạng tận diệt thủy sản, 11/10/2013, thuan/224942.vnp 157. Hoàng Thuỳ (2015), Đề xuất lập cơ quan độc lập điều tra cán bộ cấp cao tham nhũng, 28/10/2015, xuat-lap-co-quan-doc-lap-dieu-tra-can-bo-cap-cao-tham-nhung-3303 460.html 167 158. Thủy điện “nuốt” rừng, phá nhiều trồng lại chẳng bao nhiêu (2013), Tuổi trẻ, số 106, ngày 22/4/2013, tr.5. 159. Thu Thuỷ (2015), Cảnh sát biển bắt 3.700 tấn than cám không rõ nguồn gốc, 19/8/2015, canh-sat-bien-bat-3700-tan-than-cam-khong-ro-nguon-goc-3282459/ 160. Trần Thủy (2013), Phá rừng làm thủy điện, mất mạng tại lũ trời, 2/12/2013, dien--mat-mang-tai-lu-troi.html 161. Thiên Thư (2016), “Công trình sai lầm thế kỷ” được nguyên Chủ tịch tỉnh “lén” ký đồng ý, 7/4/2016, trinh-sai-lam-the-ky-duoc-nguyen-chu-tich-tinh-len-ky-dong-y- 2016040713502011.htm 162. Vũ Toàn (2013), Quét sạch “rốn” vàng trong rừng bảo tồn, Tuổi trẻ, số 176, ngày 3/7/2013, tr.18. 163. Thu Trang (2014), Lỗ hổng gây thất thoát tài nguyên khoáng sản, 9/10/2014, tabid=19& distid=22158 164. Đoàn Trần (2013), Nhận diện lợi ích nhóm, tương kế tựu kế để ứng phó, Thời báo Kinh tế Việt Nam, số 12, 14/1/2013, tr.5. 165. Bảo Trung (2014), Khai thác titan ở Bình Định: Để lại hậu quả kinh hoàng, 02/04/2014, 601002/khai-thac-titan-o-binh-dinh-de-lai-hau-qua-kinh-hoang.html #ad-image-0 166. Hoài Trung (2013), Xe cứu thương chở... 40 con tê tê, 22/10/2013, --49-con-te-te.html#ad-image-0 168 167. Mậu Trường (2014), Bắt giữ gần 500 động vật hoang dã quý hiếm, 28/4/2014, u-gan-500-dong-vat-hoang-da-quy-hiem.html#ad-image-0 168. Nguyễn Tú (2013), Xới tung rừng tìm vàng, Thanh niên, số 107, ngày 17/4/2013, tr.3. 169. Thanh Tú (2014), 11 cát tặc ở Hồng Ngự ra vành móng ngựa, 1/7/2014, c-o-hong-ngu-ra-vanh-mong-ngua.html 170. Đức Tuyên (2015), Khai thác cát tận diệt các dòng sông, 20/7/2015, cac-dong-song/779886.html 171. Ngân Tuyền (2008), Khi “bờ xôi ruộng mật” thành khu công nghiệp, An ninh Thủ đô, số 2281, ngày 24/3/2008, tr.12 - 13. 172. Ngân Tuyền (2008), Bảo vệ đất nông nghiệp vì an ninh lương thực, An Ninh Thủ Đô, ngày 26/3/2008, tr.12 - 13. 173. Ngọc Uyên (2008), Tàn sát rừng già Avao - Balin, Tuổi trẻ, số 221, ngày 11/8/2008, tr.5. 174. Lê Văn, Ô nhiễm môi trường có thể thiệt hại gấp 3 lần tăng GDP, 29/10/2015, uong-co-the-thiet-hai-gap-3-lan-tang-gdp.html 175. Hoàng Vân (2012), Thân quen, chi tiền là được quyền khai thác khoáng sản?, 03/03/2012, -la-duoc-quyen-kh ai-thac-khoang-san/45/7989872.epi 176. Thùy Vân (2013), Lén chôn titan xuống đất hậu bùn đỏ tràn ra biển, 21/11/2013, ntitan-xuong-dat-hau-lu-bun-do-tran-ra-bien-2360269/ 169 177. Hữu Vinh (2011), Giữ đất trồng lúa vì lợi ích lâu dài của đất nước, 18/10/2011, uc.vn/Giu-dat-trong-lua-vi-loi-ich-lau-dai-cua-dat-nuoc/7185385.epi 178. Mai Vinh - Nguyễn Dũng - Võ Trang (2012), Phá nát danh thắng Đà Lạt, Tuổi trẻ, số 109, ngày 27/5/2012, tr.6. 179. Võ Khánh Vinh (2003), Lợi ích xã hội và pháp luật, Nxb. Công an nhân dân, Hà Nội. 180. Đặng Hùng Võ (2013), Nguyên nhân dẫn đến quản lý môi trường còn nhiều yếu kém, 29/12/2013, en-nhan-dan-den-quan-ly-moi-truong-con-nhieu-yeu- kem_46_29742_1.html 181. Nguyễn Vũ (2013), Nước mắt dân trồng cao su Tây Bắc làm giàu doanh nghiệp, 22/10/2013, nuoc-mat-dan-trong-cao-su-tay-bac-lam-giau-doanh-nghiep-2357894/ 182. Tấn Vũ (2011), Hạ sát voi rừng, Tuổi trẻ, số 67, ngày 16/3/2011, tr.15. 183. Lê Thành Ý (2013), Minh bạch hóa khai thác khoáng sản, Thời báo Kinh tế Việt Nam, số 166 + 167, ngày 12 - 13/7/2013, tr.13