Luận văn Ảnh hưởng của phương pháp phun mưa và tiêm kích dục tố đến sinh sản của cá vàng

thuốc cũng ngắn nhất là 8,20 giờ. Thời gian phát triển phôi là 32 – 36 giờ ở nhiệt độ 27 – 28,5 oC. Thí nghiệm 3, cá đẻ khá tốt với kích dục tố não thùy (1, 2, 3 mg/kg), tỷ lệ cá đẻ đạt 66,66 – 100%. Trong đó liều tiêm 2 mg/kg cá cái cho kết quả cao hơn hẳn về tỷ lệ đẻ, sức sinh sản, tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở. Sức sinh sản là 14.016 – 66.025 trứng/kg. Tỷ lệ thụ tinh đạt 98,70 – 99,62%. Tỷ lệ nở dao động từ 99,05 – 99,78%. Tuy nhiên, thời gian hiệu ứng thuốc lại kéo dài đến 55,18 giờ. Từ khóa: Cá Vàng, phun mưa, sinh sản nhân tạo, kích dục tố, thành thục sinh dục 5 MỤC LỤC Trang LỜI CẢM TẠ..................................................................................................................i TÓM TẮT ......................................................................................................................ii MỤC LỤC .....................................................................................................................iii DANH SÁCH BẢNG....................................................................................................vi DANH SÁCH HÌNH....................................................................................................vii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.....................................................................................viii CHƯƠNG 1....................................................................................................................1 ĐẶT VẤN ĐỀ ...............................................................................................................1 1.1 Giới thiệu...............................................................................................................1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu..............................................................................................1 1.3 Nội dung nghiên cứu .............................................................................................1 CHƯƠNG 2....................................................................................................................2 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU .............................................................................................2 2.1 Nguồn gốc và hình thái phân loại cá Vàng ...........................................................2 2.1.1 Nguồn gốc .....................................................................................................2 2.1.2 Hình thái phân loại ........................................................................................2 2.2 Đặc điểm sinh học cá Vàng...................................................................................3 2.2.1 Đặc điểm phân bố ..........................................................................................3 2.2.2 Đặc điểm dinh dưỡng ....................................................................................3 2.2.3 Đặc điểm sinh trưởng ....................................................................................3 2.2.4 Đặc điểm sinh sản..........................................................................................3 2.3 Một số kích dục tố và chất kích thích sinh sản ở cá ..............................................4 2.3.1 LHRH_a (Luteotropin Hormon Realeasing Hormon_analog)......................4 6 2.3.2 Não thùy thể (Hypophysis – tuyến yên)........................................................4 2.4 Cơ sở khoa học của việc kích thích cá đẻ bằng phương pháp sinh thái ................6 2.5 Kỹ thuật ấp trứng dính...........................................................................................6 2.6 Một số kết quả nghiên cứu sử dụng kích dục tố trong sinh sản cá........................7 CHƯƠNG 3....................................................................................................................9 VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .....................................................9 3.1 Vật liệu nghiên cứu ...............................................................................................9 3.1.1 Thời gian và địa điểm nghiên cứu..................................................................9 3.1.2 Trang thiết bị phục vụ sinh sản ......................................................................9 3.1.3 Một số loại kích dục tố sử dụng trong sinh sản..............................................9 3.2 Phương pháp nghiên cứu.......................................................................................9 3.2.1 Chọn cá bố mẹ ................................................................................................9 3.2.2 Bố trí thí nghiệm...........................................................................................10 3.2.3 Khảo sát các chỉ tiêu môi trường..................................................................12 3.2.4 Theo dõi các chỉ tiêu sinh sản ......................................................................12 3.3 Phương pháp xử lý số liệu...................................................................................12 CHƯƠNG 4..................................................................................................................13 KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ....................................................................................13 4.1 Kết quả các chỉ tiêu môi trường và sinh sản thí nghiệm 1 ..................................13 4.1.1 Kết quả khảo sát các chỉ tiêu môi trường .................................................13 4.1.2 Kết quả kích thích sinh sản bằng phun mưa kết hợp thay nước...............13 4.2 Kết quả các chỉ tiêu môi trường và sinh sản thí nghiệm 2 ..................................15 4.2.1 Kết quả khảo sát các chỉ tiêu môi trường .................................................15 4.2.2 Kết quả kích thích sinh sản bằng LHRH_a + Motilium...........................16 4.3 Kết quả các chỉ tiêu môi trường và sinh sản thí nghiệm 3 ..................................17 4.3.1 Kết quả khảo sát các chỉ tiêu môi trường .................................................17 4.3.2 Kết quả kích thích sinh sản bằng não thùy...............................................18 4.4 So sánh kết quả sinh sản giữa 3 thí nghiệm ........................................................19 4.5 Kết quả theo dõi sự phát triển phôi cá Vàng .......................................................20 7 CHƯƠNG 5..................................................................................................................22 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT .........................................................................................22 5.1 Kết luận ...............................................................................................................22 5.2 Đề xuất.................................................................................................................22 TÀI LIỆU THAM KHẢO ..........................................................................................23 PHỤ LỤC ...................................................................................................................A1 8 DANH SÁCH BẢNG Trang Bảng 2.1: Tác dụng cuả một số loại kích dục tố .........................................................5 Bảng 2.2: Liều lượng hormon kích thích cá sinh sản.................................................5 Bảng 4.1: Biến động các chỉ tiêu môi trường trong 4 NT thí nghiệm 1..................13 Bảng 4.2: Kết quả các chỉ tiêu sinh sản trong 4 NT thí nghiệm 1...........................14 Bảng 4.3: Biến động các chỉ tiêu môi trường trong 3 NT thí nghiệm 2..................15 Bảng 4.4: Kết quả các chỉ tiêu sinh sản trong 3 NT thí nghiệm 2...........................16 Bảng 4.5: Biến động các chỉ tiêu môi trường trong 3 NT thí nghiệm 3..................17 Bảng 4.6: Kết quả các chỉ tiêu sinh sản trong 3 NT thí nghiệm 3...........................18 Bảng: Các chỉ tiêu môi trường thí nghiệm 1............................................................A1 Bảng: Các chỉ tiêu môi trường thí nghiệm 2............................................................A1 Bảng: Các chỉ tiêu môi trường thí nghiệm 3............................................................A1 Bảng: Các chỉ tiêu sinh sản thí nghiệm 1 ................................................................. B1 Bảng: Các chỉ tiêu sinh sản thí nghiệm 2 ................................................................. B1 Bảng: Các chỉ tiêu sinh sản thí nghiệm 3 ................................................................. B1 Bảng: Thời gian phát triển phôi cá Vàng.................................................................C1 Bảng: Một số chỉ tiêu sinh sản khác .........................................................................C1 9 DANH SÁCH HÌNH Trang Hình 2.1: Hình dạng bên ngoài cá Vàng .....................................................................2 Hình 3.1: Cá Vàng cái .................................................................................................10 Hình 3.2: Cá Vàng đực................................................................................................10 Hình 3.3: Tiêm kích dục tố .........................................................................................11 Hình 3.4: Kích dục tố ..................................................................................................11 Hình 3.5: Hệ thống thí nghiệm 1 ................................................................................11 Hình 3.6: Hệ thống thí nghiệm 2 ................................................................................11 Hình 3.7: Hệ thống thí nghiệm 3 ................................................................................11 Hình 4.1: Sức sinh sản ở 3 mức thời gian phun mưa ...............................................14 Hình 4.2: Tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở ở 3 mức thời gian phun mưa ..........................15 Hình 4.3: Sức sinh sản ở 3 mức liều lượng LHRH_a...............................................16 Hình 4.4: Tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở ở 3 mức liều lượng LHRH_a ..........................17 Hình 4.5: Sức sinh sản ở 3 mức liều lượng não thùy................................................19 Hình 4.6: Tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở ở 3 mức liều lượng não thùy ...........................19 Hình: Qúa trình phân cắt và phát triển phôi cá Vàng............................................C2 10 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT NT: Nghiệm thức TGHƯT: Thời gian hiệu ứng thuốc TLĐ: Tỷ lệ đẻ SSSTT: Sức sinh sản thực tế TLTT: Tỷ lệ thụ tinh TLN: Tỷ lệ nở LHRH_a: Luteotropin Hormon Releasing Hormon_analog DOM: Domperidon (Motilium) HCG: Human Chorionic Gonadotropin GnRH: Gonadotropin Releasing Hormon GTH: Gonadotropin hormon FSH: Follicle Stimulating Hormon LH: Luteinizing Hormon l: Lít ppt: Phần ngàn QL: Quốc lộ TP: Thành phố 11 CHƯƠNG 1 ĐẶT VẤN ĐỀ 1.1 Giới thiệu Ngày nay, do đời sống vật chất con người phát triển dẫn đến nhu cầu giải trí và thưởng thức cái đẹp ngày càng phong phú đa dạng, việc nuôi cá cảnh đã trở thành thú vui và là niềm đam mê phổ biến của nhiều người trong xã hội. Trong thế giới cá cảnh muôn màu muôn vẽ, ngoài những loài cá có hình dáng đẹp, giá trị kinh tế cao như: cá Dĩa, La Hán, Neon, cá Rồng,…thì cá Vàng là loài cá được nuôi phổ biến nhất. Cá Vàng được nuôi đầu tiên ở Trung Quốc, trải qua hàng ngàn năm, đến nay cá Vàng đã có mặt khắp nơi trên thế giới. Với hơn 125 chủng loại, đa dạng về hình dáng, màu sắc đã góp phần làm cho không gian sống trở nên đẹp, tinh tế và sống động hơn. Hiện nay, cá Vàng tuy được nuôi phổ biến, rộng rãi nhưng việc sinh sản của chúng còn nhiều vấn đề hạn chế, chưa chủ động được nguồn giống cả về số lượng và chất lượng. Trong khi đó, tại thị trường trong nước và thế giới cá Vàng đã phát triển thành một mặt hàng xuất khẩu ngày càng có nhu cầu lớn về số lượng, chất lượng và chủng loại mới. Trên cơ sở đó, đề tài: “Ảnh hưởng của phương pháp phun mưa và tiêm kích dục tố đến sinh sản của cá Vàng” được thực hiện nhằm có thêm thông tin đáp ứng nhu cầu sản xuất giống cá Vàng, chủ động tạo ra được đàn cá con khỏe mạnh và góp phần về con giống trên thị trường. 1.2 Mục tiêu nghiên cứu Xác định được phương pháp kích thích sinh sản phù hợp làm cơ sở xây dựng qui trình kỹ thuật sản xuất giống cá Vàng, góp phần chủ động về con giống cho nghề nuôi cá Vàng đang phát triển. 1.3 Nội dung nghiên cứu
Kích thích cá Vàng sinh sản bằng phương pháp phun mưa ở các thời gian khác nhau.
Kích thích cá Vàng sinh sản bằng tiêm LHRH_a + Motilium, não thùy ở các liều lượng khác nhau.
Tìm hiểu một số chỉ tiêu sinh sản như: Thời gian hiệu ứng thuốc, tỷ lệ đẻ, sức sinh sản thực tế, tỷ lệ thụ tinh, tỷ lệ nở, theo dõi quá trình phát triển phôi. CHƯƠNG 2 12 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU 2.1 Nguồn gốc và hình thái phân loại cá Vàng 2.1.1 Nguồn gốc Cá Vàng có nguồn gốc từ họ cá chép - Cyprinidae là kết quả của quá trình lai tạo và chọn lọc giống, theo Mai Đình Yên (1992), cá Vàng có hệ thống phân loại như sau: Ngành: Chordata Lớp: Actinopterygii Bộ: Cypriniformes Họ: Cyprinidae Giống: Carassius Loài: Carassius auratus (Linnaeus, 1758) Tên tiếng Anh : Goldfish Tên tiếng Việt : Cá Vàng Theo Đoàn Khắc Độ (2008), cá Vàng là một dạng đột biến của cá Diếc bạc. Trong tự nhiên, cá Diếc có màu trắng bạc. Do kết quả chọn lọc lai tạo, nuôi dưỡng, thuần hóa trong những điều kiện khác nhau. Cá Diếc bạc ban đầu đã biến đổi dần về hình thái và màu sắc thành nhiều chủng loại rất đa dạng khoảng 300 loài. 2.1.2 Hình thái phân loại Cá Vàng có thân hình tròn và ngắn. Đa số cá có màu đỏ cam hoặc vàng nghệ, đôi khi pha đốm đen hoặc đỏ sẫm. Đặc điểm chung của loài này là trên đầu chúng có bờm màu đỏ tươi bao phủ giống như bờm sư tử. Cá càng lớn bờm càng to và rõ nét (Đoàn Khắc Độ, 2008). 2.2 Đặc điểm sinh học cá vàng 2.2.1 Đặc điểm phân bố Hình 2.1: Hình dạng bên ngoài cá vàng (Nguồn: 13 Cá Vàng sống chủ yếu ở môi trường nước ngọt. Tuy nhiên cá có thể sống được trong môi trường nước lợ khoảng 10 ppt (Đoàn Khắc Độ, 2008). Theo Nguyễn Sơn Hải (2005), cá Vàng có khả năng chịu đựng biến thiên nhiệt độ cao, nhiệt độ thích hợp từ 10 – 30 oC, thích sống trong vùng nước sạch có các yếu tố thủy lý hóa trung bình trở lên, độ pH dao động từ 5 – 8 . Theo Vương Trung Hiếu (2007), cá Vàng có thể sống trong ao, xuống độ sâu đến 20m. Vùng khí hậu tự nhiên của chúng là nhiệt đới và cận nhiệt đới. 2.2.2 Đặc điểm dinh dưỡng Cá Vàng ăn tạp, thức ăn của chúng là lăng quăng, trùn chỉ, giáp xác, côn trùng, thực vật, mùn bã hữu cơ (chất đáy)… và những thức ăn bột mà chúng ta tạo ra cho chúng (Việt Chương và Nguyễn Sô, 2009). Theo Đức Hiệp (2000), giun tươi là thức ăn tốt nhất cho cá Vàng, làm cá tăng trưởng nhanh, khỏe, đẹp, nhất là cá Vàng đầu lân. Cá bột mới nở vừa ra khỏi trứng khi đó cơ quan tiêu hoá chưa phát triển hoàn chỉnh, lúc này cá chỉ quanh quẩn ở đám trứng hoặc nằm dưới đáy bể để hô hấp, cá ăn vi sinh vật hay những chất còn lại trong trứng. Hết ngày thứ 3 khi hệ tiêu hoá hoàn chỉnh cá mới tự đi kiếm ăn. Giai đoạn này cá có thể ăn một số loại thức ăn sống như: ấu trùng, trứng nước. 2.2.3 Đặc điểm sinh trưởng Cá Vàng tăng trưởng nhanh, cá ương khoảng 1 tháng có chiều dài 1 – 2 cm, sau 4 – 6 tháng ương cá dài 4 – 5 cm. Vào mùa xuân, hè cá sinh trưởng nhanh, mùa đông cá sinh trưởng chậm lại (Đức Hiệp, 2000). Theo Vương Trung Hiếu (2007), cá Vàng có thể phát triển chiều dài tối đa khoảng 59 cm và trọng lượng tối đa là 4,5 kg (khá hiếm, thậm chí vài con chỉ đạt được phân nửa kích cỡ đã nêu). Trong môi trường sống tối ưu, cá vàng có thể sống trên 20 năm (kỷ lục thế giới là 49 năm). 2.2.4 Đặc điểm sinh sản Cá Vàng sinh sản trong tự nhiên gần giống như cá chép. Cá Vàng khó phân biệt giới tính. Nhìn chung thì cá đực và cái có hình dáng gần giống nhau. Thường thì phải chờ đến mùa sinh sản mới chọn lọc đực cái ra được (Việt Chương và Nguyễn Sô, 2009). Vào mùa sinh sản, có thể nhận biết cá đực bởi một số đặc điểm sau: nắp mang và mép vây ngực có những nốt sần; cá cái có bụng to hẳn ra ở một bên, bơi lội chậm chạp, lỗ sinh dục màu đỏ hồng đến đỏ sẫm và hơi lồi ra. Sức sinh sản tương đối dao động khoảng 1.000 – 10.000 trứng/ cá cái, trứng cá nhỏ và trong suốt, được đẻ gần bề mặt nước, thường dính vào cây cỏ thủy sinh. Sự trưởng thành sinh dục hoàn 14 chỉnh là vào năm thứ 2. Để tạo cá sinh sản, cần chọn các cá thể 2 – 4 năm tuổi và được chăm sóc cẩn thận (Võ Văn Chi, 1993). Cá 6 tháng tuổi đã bắt đầu thành thục, sức sinh sản có thể đạt 300 – 5.000 trứng/lần sinh sản (Nguyễn Sơn Hải, 2005). Theo Đức Hiêp (2000), cá 1 năm tuổi thường có 1.000 – 1.500 trứng, cá 3 năm tuổi có tới 70.000 – 80.000 trứng/ cá cái. Cá có tập tính đẻ trứng dính vào giá thể là rể lục bình, rong nhân tạo hay sợi nylon. Người ta dùng kích dục tố là não thuỳ cá chép hay Ovaprim để thúc đẩy quá trình chín sinh dục xảy ra đồng loạt. Liều lượng kích dục tố đối với não thuỳ là 1,6 – 2 mg/kg cá bố mẹ hay Ovaprim 0,3 ml/kg cá bố mẹ (Đoàn Khắc Độ, 2008). Mùa vụ sinh sản của cá tập trung chủ yếu vào tháng 4 – 8. Nếu nuôi vỗ tốt thì sau khoảng 15 – 30 ngày cá sẽ tái thành thục. Thức ăn nuôi vỗ thường là lăng quăng, trùn chỉ và thức ăn viên. Cần nuôi vỗ đực cái riêng và mật độ 2 – 5 con/m2. Trứng sau khi thụ tinh có màu trong suốt bám vào giá thể. Lúc này cần đem cá bố mẹ ra ngoài hay vớt giá thể đem ấp sang nơi khác. Tuỳ thuộc vào nhiệt độ mà thời gian nở khác nhau, thường dao động từ 36 – 48 giờ ở nhiệt độ 28 – 30 oC (Đức Hiệp, 2000). 2.3 Một số kích dục tố và chất kích thích sinh sản ở cá 2.3.1 LHRH_a (Luteotropin Hormon Releasing Hormon_analog) LHRH_a là hormon nhân tạo. Loại hormon này có tác dụng như GnRH và được sử dụng kèm với thụ thể nhân tạo kháng Dompamin là Domperidon. Domperidon là tên hóa học của thụ thể nhân tạo, có tên thương mại phổ biến là Motilium. Ở nước ta, LHRH_a và Motilium được sử dụng trong khoảng 20 năm gần đây, hiện nay được dùng rất phổ biến trên nhiều loài cá, được nhập từ Trung Quốc, có giá rẽ lại không gây phản ứng phụ và phản ứng miễn dịch ở cá (nếu sử dụng với liều lượng hợp lí) (Phạm Minh Thành và Nguyễn Văn Kiểm, 2009). 2.3.2 Não thùy thể (Hypophysis – tuyến yên) Não thùy thể tuyến yên được lấy ra từ những loài cá chép, trắm, mè, trê,… đã thành thục , còn tươi sống. Cá chết vài giờ thì hoạt tính kích dục chỉ còn khoảng 50%. Não thùy thể cá Chép được xem là kích dục tố mạnh cho nhiều loài cá kể cả các đối tượng khác họ và các loài cá biển (Nguyễn Tường Anh, 1999). Não thùy là một khối nhiều tuyến nằm sát não trung gian. Trong não thuỳ có chứa hai loại hormon FSH và LH có tác dụng làm chín và rụng trứng (Phạm Minh Thành và Nguyễn Văn Kiểm, 2009). 15 Liều lượng kích tố sử dụng cho cá đẻ phụ thuộc vào mức độ thành thục của cá, khối lượng hoặc chu vi vòng bụng của cá. Có thể tính toán lượng kích tố (não thùy) theo phương trình sau: Y = 0,125x – 1,75 Trong đó Y: lượng kích tố cần dùng (mg), x: chu vi vòng bụng của cá (cm). Bảng 2.1: Tác dụng cuả một số loại kích dục tố Kích dục tố Tác dụng chính FSH (GTH1) Kích thích tạo noãn hoàng, kích thích nang trứng hoạt động (1) LH (GTH2) Kích thích trứng chín và rụng, biến nang trứng thành thể vàng (2) Não thùy Tham gia vào cả 2 quá trình (1) và (2) LHRH_a/GnRH Kích thích cá tiết FSH và LH, điều khiển 2 quá trình (1) và (2) HCG Gây ra phản ứng chín và rụng trứng ở cá (2) DOM Chất phụ trợ kết hợp với LHRH_a để kháng Dompamin Ovaprim Kích thích tạo ra kích dục tố và kháng Dompamin Ghi chú: 1 ml Ovaprim chứa 20 µg sGnRH_a và 10 mg DOM. (Nguồn: Phạm Minh Thành và Nguyễn Văn Kiểm, 2009) Liều lượng hormon sử dụng tiêm cho cá khác nhau theo giới tính (liều tiêm cá đực bằng 1/3 – 1/2 của cá cái), theo loài, theo mức độ thành thục của cá, tức là khác nhau theo các tháng trong mùa sinh sản và theo chất lượng và uy tín của cơ sở sản xuất hormon (Phạm Minh Thành và Nguyễn Văn Kiểm, 2009). Thông thường, sử dụng liều lượng hormon cho hầu hết các loài cá như Bảng 2.2 Bảng 2.2: Liều lượng hormon kích thích cá sinh sản Liều lượng sử dụng Loại hormon Cá cái Cá đực Não thùy (mg/kg) 5 – 7 2 – 3 HCG (UI/kg) 2.000 – 2.500 600 – 700 LHRH_a (µg/kg) 50 – 70 20 – 30 2.4 Cơ sở khoa học của việc kích thích cá đẻ bằng phương pháp sinh thái (Nguồn: Phạm Minh Thành và Nguyễn Văn Kiểm, 2009) 16 Người ta có thể dùng dòng chảy và mưa để kích thích cho cá thành thục và đẻ tốt và đây là khâu vô cùng quan trọng trong sinh sản tự nhiên ở một số loài cá (Nguyễn Tường Anh, 1999). Các yếu tố bên ngoài tạo nên môi trường cho sự phát triển của tuyến sinh dục. Dòng nước để kích thích cũng là yếu tố đóng góp cho kết quả đẻ và thụ tinh của trứng. Trong quá trình phát triển của tuyến sinh dục, cá cần có sự tác động tổng hợp của các yếu tố môi trường khác nhau như sự thay đổi về nhiệt độ, chất nước, dòng chảy,… nếu các yếu tố này không phù hợp với nhu cầu sinh lý của cá có thể gây ra những rối loạn trầm trọng (Phạm Minh Thành và Nguyễn Văn Kiểm, 2009). Đối với cá ao nước tĩnh, nếu trước khi kích thích cho cá đẻ mà không có sự rèn luyện thích đáng hay không xử lý bằng dòng nước chảy nhẹ và chất nước tốt thì nói chung tỷ lệ đẻ và tỷ lệ nở thấp (Chung Lân, 1969). Nguồn nước mới có tác dụng thúc đẩy hoạt động bơi lội của cá, thúc đẩy quá trình chuyển hóa dinh dưỡng cho sự thành thục của tuyến sinh dục, kích thích sự họat động của các tuyến nội tiết thông qua các cơ quan cảm giác đặc biệt là cơ quan đường bên của cá. Các tác nhân chính của môi trường nước kích thích sinh sản đối với nhiều loài cá thường được nhắc tới là nguồn nước mới, dòng chảy, nhiệt độ, oxy,… (Phạm Minh Thành và Nguyễn Văn Kiểm, 2009). Trong quá trình phát triển của tuyến sinh dục, trao đổi chất tăng nên nhu cầu oxy sẽ tăng, vì thế oxy là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến sự thành thục của cá (Dương Tuấn, 1981). 2.5 Kỹ thuật ấp trứng dính Do đặc tính của loại trứng này xuất hiện tính dính khi tiếp xúc với nước cho nên tuỳ điều kiện cụ thể mà có phương pháp ấp khác nhau. Theo Phạm Minh Thành và Nguyễn Văn Kiểm (2009), có 2 phương pháp ấp trứng dính khá phổ biến hiện nay. i/ Cho trứng dính vào giá thể (rễ lục bình, xơ dừa, xơ cao, dây nylon, khung vải mùng). Trứng sau khi hoàn tất quá trình thụ tinh và cho dính vào giá thể, có thể ấp trứng trong nước hoặc trên cạn tùy điều kiện cụ thể. Nếu ấp trên cạn thì phải đảm bảo đủ độ ẩm cho trứng và phải cho xuống nước trước khi trứng nở 2 – 3 giờ. Có thể dùng nhiều dụng cụ ấp trứng như các loại bồn chứa, hồ xi măng,... Tuy nhiên khi ấp trứng có giá thể thì chăm sóc gặp khó khăn khi số lượng trứng lớn, thiếu hệ thống cấp nước tự chảy và chiếm diện tích khá lớn. ii/ Khử trứng dính (ấp trong hệ thống bình Zoug Jar, bể vòng): Khử dính sơ bộ bằng dung dịch muối urea (4g muối ăn + 3g urea + 1 lít nước cất), hay còn gọi 17 là dung dịch thụ tinh. Tỷ lệ giữa trứng và dung dịch này tăng dần theo thời gian. Bắt đầu đảo liên tục từ 3 – 5 giây đối với cá Trê, cá Tra và 1 – 2 giờ đối với cá Chép, khi thấy trứng giảm tính dính thì chuyển sang khử dính bằng dung dịch Tanin (1,5g Tanin + 1 lít nước cất). Đổ dung dịch Tanin ngập trứng và đảo đều. Khoảng 3 – 5 giây, chắt bỏ dung dịch này và rửa lại bằng nước sạch 2 – 3 lần sau đó đem ấp trứng trong hệ thống bình Zoug Jar 5 – 10 lít, 45 lít hoặc hệ thống bình Zoug Jar composite 600 – 1.000 lít với mật độ 20.000 – 30.000 trứng/ lít. 2.6 Một số kết quả nghiên cứu sử dụng kích dục tố trong sinh sản cá Theo Phạm Văn Khánh (2005), ở cá Cóc (Cyclocheilichthys enoplos, Bleeker, 1850), kết quả thử nghiệm cho thấy sử dụng não thùy liều sơ bộ cho cá cái là 1 – 2,5 mg/kg; liều quyết định 3 – 7,05 mg/kg. Dùng kết hợp LHRH_a với não thùy ở liều quyết định là 1 – 3 mg não thùy và 130 – 150 µg LHRH_a trộn tương ứng với 5 – 7,5 viên Motilium. Theo Võ Minh Khôi (2007), trong sinh sản nhân tạo cá Lóc bông (Channa micropeltes), liều lượng HCG tiêm cho cá đực là 2.000 – 3.000 UI/kg. Đối với cá cái liều lượng tiêm HCG là 1.000 UI/kg cho sinh sản tốt hơn liều 1.500 UI/kg. Theo phương pháp này, tỷ lệ thụ tinh của cá Lóc bông đạt từ 58,43 – 79%, tỷ lệ nở đạt 91,14 – 95,56%. Theo Trần Thị Phương Lan (2008), sử dụng LHRH_a, HCG và não thùy tác động lên quá trình rụng trứng của cá Bống tượng tốt nhất ở mức 100 µg/kg cá cái, 600 UI/kg và 3,5 não/kg với tỷ lệ cá đẻ là 100%. Trong 3 loại kích dục tố cho cá bống tượng sinh sản thì não thùy cho kết quả tốt hơn cả về số lượng trứng đẻ ra và số lượng ấu trùng khi nở. Theo Nguyễn Ngọc Linh (2006), sử dụng kích dục tố 200 µg LHRH_a + 10 mg Motilium/kg cá cái trong sinh sản cá Chép Nhật (Cyprinus carpio), thu được sức sinh sản thực tế của cá khoảng 30.000 trứng/kg, thời gian hiệu ứng thuốc là 9 giờ, tỷ lệ thụ tinh 80 – 93%, tỷ lệ nở 81 – 90%. Theo Võ Như Mĩ (2008), trong sinh sản nhân tạo cá Chốt trắng, kết quả giữa 2 loại kích dục tố LHRH_a + Motilium và HCG thì tỷ lệ cá đẻ ở kích dục tố 100 µg LHRH_a + Motilium là tốt nhất. Tuy nhiên, tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ cá nở tốt nhất là ở kích dục tố 1.500 UI HCG. Theo Ngô Vương Hiếu Tính (2008), trong thí nghiệm sử dụng kích dục tố là não thùy cá Chép với liều lượng 10 mg/kg cho hiệu quả cao nhất với sức sinh sản đạt 118.683 trứng/kg, tỷ lệ thụ tinh đạt 59,34% và tỷ lệ nở đạt 53,98%. 18 Theo Nguyễn Đức Tuân (2004), ở cá Lăng chấm (Hemibagrus guttatus, Lacepede, 1803), dùng 20 µg LHRH_a + 6 viên Motilium/kg cá cái thu được tỷ lệ cá đẻ 100%, tỷ lệ thụ tinh trung bình cao nhất là 84,70%, tỷ lệ nở cao nhất 72,47% và tỷ lệ dị hình thấp nhất 9,38%. Năng suất cá bột cao nhất là 2.690 cá bột/kg cá cái, thấp nhất là 69 cá bột/kg CHƯƠNG 3 VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 19 3.1 Vật liệu nghiên cứu 3.1.1 Thời gian và địa điểm nghiên cứu Thời gian: Từ tháng 03/2010 đến tháng 07/2010. Địa điểm: Trại cá cảnh Minh Hiếu, QL91B, Khu vực 3, Phường An Khánh – Quận Ninh Kiều – TP.Cần Thơ. 3.1.2 Trang thiết bị phục vụ sinh sản
Đối tượng nghiên cứu: Cá Vàng bố mẹ (được mua về từ TP. Hồ Chí Minh).
Thùng xốp gồm 12 thùng (60 x 45 x 35 cm), sử dụng nước máy.
Vợt, xô nhựa, nhiệt kế, máy bơm nước.
Máy thổi khí, cân đồng hồ, kính hiển vi, kính lúp.
Ống chích, kim tiêm, cối nghiền não thùy.
Giá thể: Sử dụng dây nylon.
Bộ test kit đo môi trường: Oxy, pH.
Một số vật dụng chuyên dùng khác.
Nước cất, nước muối sinh lý 9 ppt. 3.1.3 Một số loại kích dục tố sử dụng trong sinh sản
LHRH_a (Luteotropin Hormon Releasing Hormon_analog). Nguồn gốc sản xuất của Trung Quốc, đơn vị tính là µg, 200 µg/ống.
Motilium. Nguồn gốc sản xuất của Xí nghiệp Dược phẩm Trung Ương 25, đơn vị tính là mg, 10 mg/viên.
Não thuỳ. Nguồn gốc sản xuất của Việt Nam, là não thùy cá chép được bảo quản trong dung dịch Aceton đậm đặc, đơn vị tính là mg, 0,5 – 1 mg/não. 3.2. Phương pháp nghiên cứu 3.2.1. Chọn cá bố mẹ
Cá đực: Có những nốt sần trên nắp mang và trên mép của vây ngực. Có tinh dịch đặc màu trắng sữa dễ chảy ra mỗi khi vuốt nhẹ bụng gần lỗ sinh dục. Cá khỏe mạnh, không bị dị hình dị tật (Đoàn Khắc Độ, 2008).
Cá cái: Có bụng to, mềm, có thân hình mập mạp hơn, tròn như quả trứng, lỗ sinh dục nở to và lồi ra hơn so với cá đực. Cá khỏe mạnh, không bị dị hình dị tật (Đoàn Khắc Độ, 2008). 20 3.2.2 Bố trí thí nghiệm Thí nghiệm được bố trí hoàn toàn ngẫu nhiên gồm 3 thí nghiệm. Mỗi nghiệm thức được lặp lại 3 lần. Thí nghiệm 1: Thử nghiệm ảnh hưởng của thời gian phun mưa kết hợp thay nước đến sinh sản của cá Vàng • Nghiệm thức 1: phun mưa 1 giờ/lần • Nghiệm thức 2: phun mưa 2 giờ/lần • Nghiệm thức 3: phun mưa 3 giờ/lần • Nghiệm thức 4: không phun mưa, không thay nước (đối chứng) Cách thực hiện: Thời gian phun mưa ở các nghiệm thức 1, 2, 3 lần lượt là 1, 2, 3 giờ/lần, 2 lần/ngày. Tỷ lệ thay nước ở các nghiệm thức là 50%/ngày. Tỷ lệ đực cái tham gia sinh sản là (1:1). Đặt dây nylon vào làm giá thể cho cá đẻ, sục khí liên tục. Thí nghiệm 2: Thử nghiệm kích thích cá Vàng sinh sản bằng phương pháp tiêm chất kích thích sinh sản LHRH_a + Motilium • Nghiệm thức 1: 50 µg + 1 viên/kg cá cái • Nghiệm thức 2: 100 µg + 1 viên/kg cá cái • Nghiệm thức 3: 150 µg + 1 viên/kg cá cái Thí nghiệm 3: Thử nghiệm kích thích cá Vàng sinh sản bằng phương pháp tiêm kích dục tố não thùy • Nghiệm thức 1: 1 mg/kg cá cái • Nghiệm thức 2: 2 mg/kg cá cái • Nghiệm thức 3: 3 mg/kg cá cái Hình 3.1: Cá Vàng cái Hình 3.2: Cá Vàng đực 21 Cách thực hiện cho thí nghiệm 2 và thí nghiệm 3 Chọn cá bố mẹ và cân khối lượng để tính liều lượng kích dục tố. Liều tiêm cho cá đực bằng 1/2 liều tiêm cá cái. Vị trí tiêm là gốc vi bụng, mũi kim hướng vào phần xoang bụng phía trên và hợp với bụng một góc 30 – 45o, cẩn thận tránh mũi kim đi thẳng vào tim cá. Sau khi tiêm thuốc, cá được đưa vào bể đẻ với tỷ lệ đực cái tham gia sinh sản là (1:1). Đặt dây nylon vào làm giá thể cho cá đẻ, sục khí liên tục. Hình 3.3: Tiêm kích dục tố Hình 3.4: Kích dục tố Hình 3.5: Hệ thống thí nghiệm 1 Hình 3.6: Hệ thống thí nghiệm 2 3.2.3 Khảo sát các chỉ tiêu môi trường
Nhiệt độ: Đo bằng nhiệt kế.
Oxy, pH: Đo bằng test kit. Hình 3.7: Hệ thống thí nghiệm 3 22 3.2.4 Theo dõi các chỉ tiêu sinh sản Thời gian hiệu ứng thuốc (giờ): Là thời gian từ lúc tiêm liều quyết định đến lúc cá bắt đầu đẻ (đối với cá đẻ trứng nổi và bán trôi nổi) hoặc rụng trứng đồng loạt (đối với cá đẻ trứng dính). Thời gian phát triển phôi: Là thời gian từ lúc trứng được thụ tinh đến lúc cá vừa mới nở. Các giai đoạn phát triển phôi được quan sát trên các đĩa petri dưới kính hiển vi, có tiến hành chụp hình. Lấy mẫu ngẫu nhiên khoảng 100 trứng để tính tỷ lệ thụ tinh, tỷ lệ nở. Trứng được đưa vào đĩa petri chứa nước. Quan sát trứng phát triển tới giai đoạn phôi vị thì tính tỷ lệ thụ tinh. 3.3 Phương pháp xử lý số liệu Các số liệu được tính theo giá trị trung bình của 3 lần lập lại ở mỗi nghiệm thức và độ lệch chuẩn trên trương trình Microsoft Excel 2003 và xử lý thống kê so sánh sự khác biệt giữa các nghiệm thức bằng phần mềm SPSS 11.5 CHƯƠNG 4 KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN Tổng số cá cái đẻ Tỷ lệ đẻ (%) = Tổng số cá cái tham gia sinh sản x 100 Tổng số trứng thụ tinh Tỷ lệ thụ tinh (%) = Tổng số trứng quan sát x 100 Tổng số trứng nở Tỷ lệ nở (%) = Tổng số trứng thụ tinh x 100 Tổng số trứng thu được SSSTT (trứng/kg) = 1 kg cá cái tham gia sinh sản 23 4.1 Kết quả các chỉ tiêu môi trường và sinh sản thí nghiệm 1 4.1.1 Kết quả khảo sát các chỉ tiêu môi trường Nhìn chung, các yếu tố môi trường là tương đối thích hợp cho quá trình sinh sản của cá Vàng. Kết quả theo dõi sự biến động của các yếu tố môi trường được trình bày ở Bảng 4.1 Bảng 4.1: Biến động các chỉ tiêu môi trường trong 4 nghiệm thức thí nghiệm 1 NT Nhiệt độ (oC) Oxy (mg/l) pH 1 28,0±0,5 7,4±0,2 7,5±0,1 2 28,2±0,1 7,4±0,3 7,6±0,2 3 28,0±0,5 7,6±0,2 7,5±0,1 4 28,1±0,4 7,3±0,3 7,2±0,5 Qua Bảng 4.1 cho thấy các yếu tố nhiệt độ, oxy hòa tan và pH giữa các NT không có sự chênh lệch lớn và đều nằm trong khoảng thích hợp cho sự sinh sản của cá Vàng. Nhiệt độ trung bình giữa các NT dao động từ 27,2 – 28,2 oC, oxy hòa tan trung bình tương đối cao từ 5,6 – 7,6 mg/l, pH trung bình ở các NT dao động trong khoảng từ 5,7 – 7,6. Theo Nguyễn Sơn Hải (2005), nhiệt độ thích hợp nhất cho cá Vàng dao động trong khoảng 10-30 oC. Theo Vương Trung Hiếu (2007), pH dao động trong khoảng 6 – 8 là phù hợp cho nuôi cá Vàng. 4.1.2 Kết quả kích thích sinh sản bằng phun mưa kết hợp thay nước Trong thí nghiệm này, cá được bố trí vào các thùng xốp, mỗi thùng được bố trí đực cái với tỷ lệ là (1:1), có dây nylon làm giá thể, sục khí liên tục và có nắp đậy. Kết quả thu được trong thí nghiệm được trình bày ở Bảng 4.2. Bảng 4.2: Kết quả các chỉ tiêu sinh sản trong 4 nghiệm thức thí nghiệm 1 NT TLĐ (%) SSSTT (trứng/kg) TLTT (%) TLN (%) 24 1 33,33 18.852±0a 99,82±0,00a 99,82±0,00a 2 66,66 21.369±284a 99,80±0,15a 99,69±0,01a 3 100 25.974±3.029a 99,88±0,11a 99,11±0,99a 4 – – – – Ghi chú: Trên cùng một cột có các chữ cái khác nhau thì khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,05) Kết quả Bảng 4.2 cho thấy ở các NT 1, 2, 3 thì cá đều tham gia sinh sản và ở các NT này thì tỷ lệ tham gia sinh sản của cá tăng dần theo thời gian phun mưa và đạt tới trị số cao nhất (100%) ở NT 3 (phun mưa 3 giờ). Ngiệm thức 4 cá không sinh sản có thể do độ thành thục chưa tốt và không có sự tác động của yếu tố kích thích nước.Chỉ cần phun mưa 1 giờ ở NT 1 (thay được khoảng 50% lượng nước) thì cá đã đẻ được 33,33%. Sự khác biệt về tỷ lệ đẻ ở 3 NT 1, 2, 3 có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Các chỉ tiêu về sức sinh sản, tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở giữa các NT phun mưa khác biệt không có ý nghĩa thống kê. Điều đó nguyên nhân có thể là do thời gian kích thích nước khác nhau dẫn đến mức độ hưng phấn khác nhau của cá giữa các NT. Sức sinh sản giữa các NT 1, 2, 3 cũng tăng dần theo thời gian phun mưa và dao động từ 18.852 – 25.974 trứng/kg. Tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở là 99,80 – 99,88% và 99,11 – 99,82%. Sự khác biệt giữa các NT 1, 2, 3 so với NT đối chứng rất có ý nghĩa thống kê đồng thời cho thấy vai trò cực kỳ quan trọng của việc kích thích nước đối với sinh sản của cá Vàng. Hình 4.1: Sức sinh sản ở 3 mức thời gian phun mưa Qua Hình 4.1 cho thấy, sức sinh sản của cá tăng dần theo thời gian phun mưa. Ở NT 3 (phun mưa 3 giờ/lần) cho kết quả sức sinh sản cao nhất (25.974 trứng/kg) và thấp nhất là ở NT 1 (phun mưa 1 giờ/lần). Tuy nhiên, giữa các NT không có sự biến động lớn về sức sinh sản và sự khác biệt giữa 3 NT này không có ý nghĩa thống kê. Như vậy, ở mức phun mưa 3 giờ/lần cho kết quả sức sinh sản cao nhất so với mức 1 giờ và 2 giờ/lần. 18852 21369 25974 0 10000 20000 30000 1 2 3 Nghiệm thức Tr ứn g/ kg SSSTT 25 Hình 4.2: Tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở ở 3 mức thời gian phun mưa Qua Hình 4.2 cho thấy, giữa các NT phun mưa không có sự chênh lệch nhiều về tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở. Ở NT 1 cho kết quả tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở bằng nhau (99,82%). Tỷ lệ thụ tinh ở NT 3 (phun mưa 3 giờ/lần) cao nhất đạt 99,88% và đồng thời tỷ lệ nở cũng đạt thấp nhất (99,11%). Tuy nhiên, kết quả giữa các NT khác biệt không có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). 4.2 Kết quả các chỉ tiêu môi trường và sinh sản thí nghiệm 2 4.2.1 Kết quả khảo sát các chỉ tiêu môi trường Kết quả theo dõi sự biến động của các yếu tố môi trường được trình bày ở Bảng 4.3 Bảng 4.3: Biến động các chỉ tiêu môi trường trong 3 nghiệm thức thí nghiệm 2 NT Nhiệt độ (oC) Oxy (mg/l) pH 1 28,1±0,6 7,2±0,2 7,5±0,2 2 28,2±0,1 6,9±0,5 7,6±0,2 3 28,0±0,5 7,5±0,1 7,5±0,1 Kết quả Bảng 4.3 cho thấy nhiệt độ trung bình giữa các NT không có sự chênh lệch lớn, nhiệt độ trung bình dao động từ 28,0 – 28,2 oC. Hàm lượng oxy hòa tan trung bình ở các NT tương đối cao từ 6,9 – 7,5 mg/l. pH trung bình ở các NT dao động trong khoảng 7,5 – 7,6 đều nằm trong khoảng thích hợp, không có sự biến động lớn giữa các NT. Như vậy các yếu tố nhiệt độ, oxy hòa tan và pH trong các NT là thuận lợi cho cá Vàng sinh sản. 4.2.2 Kết quả kích thích sinh sản bằng LHRH_a + Motilium Trong thí nghiệm này, cá được bố trí vào các thùng xốp, mỗi thùng được bố trí đực 99.82 99.8 99.8899.82 99.69 99.11 98.5 99 99.5 100 1 2 3 Nghiệm thức Tỷ lệ (% ) TLTT TLN 26 cái với tỷ lệ là (1:1), có dây nylon làm giá thể, sục khí liên tục và có nắp đậy. Kết quả thu được trong thí nghiệm này được trình bày ở Bảng 4.4 Bảng 4.4: Kết quả các chỉ tiêu sinh sản trong 3 nghiệm thức thí nghiệm 2 NT TGHƯT (giờ) TLĐ (%) SSSTT (trứng/kg) TLTT (%) TLN (%) 1 10,30±0,21a 66,66 44.882±364a 99,19±0,54a 98,61±0,24a 2 9,22±0,15a 100 56.313±982a 98,51±0,66a 99,36±0,34a 3 8,20±0,20a 100 81.165±2.911a 99,70±0,13a 99,70±0,09a Ghi chú: Trên cùng một cột có các chữ cái khác nhau thì khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,05) Kết quả Bảng 4.4 cho thấy thời gian hiệu ứng thuốc của NT 3 nhanh hơn so với NT 1 và NT 2. Mức tỷ lệ cá đẻ của NT 2 và NT 3 bằng nhau và cao hơn so với NT 1, ở lần tiêm đầu tiên ở NT 1 cá không đẻ (chỉ 2/3 cặp đẻ). Ở NT 3 cho thấy sức sinh sản trung bình, tỷ lệ thụ tinh, tỷ lệ nở đều cao hơn so với NT 1 và NT 2. Tuy ở NT 2 có sức sinh sản cao hơn NT 1 nhưng tỷ lệ nở lại thấp hơn NT 1.Thế nhưng, giữa các NT cho sinh sản thì khác biệt không có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Ở NT 1, lần tiêm đầu tiên cá không đẻ có thể do mức độ thành thục của cá chưa đến lúc có thể sinh sản và cũng có thể do lượng thuốc chưa đủ để kích thích cá sinh sản. Bên cạnh đó, sức sinh sản của cá còn thấp, nguyên nhân có thể do môi trường sống của cá bị thay đổi đột ngột, do cá bị vận chuyển đường xa, cá chưa kịp thích nghi với môi trường nước mới, dẫn đến cá không được khỏe, chưa đủ sức để tham gia vào quá trình sinh sản. Theo Phạm Minh Thành và Nguyễn Văn Kiểm (2009), quá trình sinh sản của cá phụ thuộc vào nhiều yếu tố cả bên trong và bên ngoài trong đó cơ chế rụng trứng của cá phụ thuộc rất nhiều vào nhiệt độ, liều lượng và chủng loại kích dục tố hay tình trạng sinh lý, sức khỏe của cá. Qua Hình 4.3 cho thấy, sức sinh sản ở NT 3 cao nhất (81.165 trứng/kg), kế đến là NT 2 (56.313 trứng/kg) và thấp nhất là NT 1 (44.882 trứng/kg). Tuy nhiên, sự chênh lệch về sức sinh sản giữa 3 NT này là không nhiều và sự khác biệt giữa các 99.19 99.7 99.36 99.7 99.5 100 ỷ ệ (% ) 44882 56313 81165 0 20000 40000 60000 80000 100000 1 2 3 Nghiệm thức Tr ứn g/ kg SSSTT Hình 4.3: Sức sinh sản ở 3 mức liều lượng LHRH_a 27 NT không có ý nghĩa thống kê. Như vậy, ở liều tiêm 150 µg/kg cho kết quả cao nhất về sức sinh sản so với liều tiêm 50 µg và 100 µg/kg. Hình 4.4: Tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở ở 3 mức liều lượng LHRH_a Qua Hình 4.4 cho thấy, tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở giữa các NT có sự khác biệt không nhiều. Ở NT 3 (150 µg/kg) cho kết quả cao nhất về tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở (99,70%). Trong đó, tỷ lệ thụ tinh khác biệt không có ý nghĩa so với NT 1 (99,19%) và tỷ lệ nở khác biệt không có ý nghĩa thống kê với NT 1 và NT 2 (p < 0,05). Như vậy, ở liều lượng tiêm 150 µg/kg cá cái cho kết quả tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở cao nhất so với liều tiêm 50 µg và 100 µg/kg. 4.3 Kết quả các chỉ tiêu môi trường và sinh sản thí nghiệm 3 4.3.1 Kết quả khảo sát các chỉ tiêu môi trường Nhìn chung, kết quả xác định một số yếu tố môi trường cơ bản trong các NT cho thấy các yếu tố này đều có những giá trị thích hợp cho quá trình sinh sản của cá vàng. Kết quả theo dõi sự biến động của các yếu tố môi trường được trình bày ở Bảng 4.5 Bảng 4.5: Biến động các chỉ tiêu môi trường trong 3 nghiệm thức thí nghiệm 3 NT Nhiệt độ (oC) Oxy (mg/l) pH 1 27,8±0,4 6,4±0,2 7,4±0,3 2 28,1±0,3 6,9±0,2 7,3±0,3 3 27,0±0,5 6,6±0,5 7,4±0,2 Kết quả Bảng 4.5 cho thấy nhiệt độ trung bình giữa các NT dao động từ 27 – 28,1 oC, oxy hòa tan từ 6,4 – 6,9 mg/l, pH nằm trong khoảng 7,3 – 7,4. Các yếu tố này 28 không có sự biến động lớn giữa các NT và nhìn chung đều nằm trong giới hạn thích hợp và thuận lợi cho cá Vàng sinh sản. 4.3.2 Kết quả kích thích sinh sản bằng não thùy Trong thí nghiệm này, cá được bố trí vào các thùng xốp, mỗi thùng được bố trí đực cái với tỷ lệ là (1:1), có dây nylon làm giá thể, sục khí liên tục và có nắp đậy. Kết quả thu được trong thí nghiệm này được trình bày ở Bảng 4.6 Bảng 4.6: Kết quả các chỉ tiêu sinh sản trong 3 nghiệm thức thí nghiệm 3 NT TGHƯT (giờ) TLĐ (%) SSSTT (trứng/kg) TLTT (%) TLN (%) 1 55,18±4,42a 66,66 14.016±39a 98,70±0,37a 99,05±0,31a 2 28,00±1,55a 100 66.025±8.908b 99,62±0,12a 99,78±0,03a 3 33,78±3,64a 66,66 48.965±273b 99,50±0,21a 99,67±0,09a Ghi chú: Trên cùng một cột có các chữ cái khác nhau thì khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,05) Kết quả Bảng 4.6 cho thấy thời gian hiệu ứng thuốc của NT 2 và NT 3 ngắn hơn so với NT 1 trong đó thời gian của NT 2 là ngắn nhất (28 giờ) và khác biệt có ý nghĩa so với NT 1. Tỷ lệ đẻ của NT 1 và NT 3 bằng nhau (66,66%) thấp hơn so với NT 2. Bên cạnh đó, sức sinh sản, tỷ lệ thụ tinh, tỷ lệ nở của NT 2 lần lượt là 66.025 trứng/kg, 99,62%, 99,78% đều cao hơn so với NT1 và NT 3, NT 1 có sức sinh sản thấp nhất (14.016 trứng/kg) và khác biệt có ý nghĩa thống kê so với NT 3. Tỷ lệ thụ tinh ở các NT dao động từ 98,70 – 99,62%, trong đó tỷ lệ thụ tinh của NT 1 khác biệt có ý nghĩa thống kê so với NT 2 và NT 3. Tỷ lệ nở ở 3 NT 1, 2, 3 dao động trong khoảng từ 99,05 – 99,78% và khác biệt không có ý nghĩa thống kê giữa NT 2 với NT 1 và NT 3. Như vậy, kết quả thí nghiệm này cho thấy với liều lượng não thùy là 2 mg/kg cho kết quả sinh sản cao hơn so với liều 1 mg và 2 mg/kg. Khi so sánh với liều lượng não thùy dùng trong sinh sản cá Leo của Ngô Vương Hiếu Tín (2008) là 8, 9, 10 mg/kg thì với cá Vàng chỉ cần dùng 1, 2, 3 mg/kg là có thể kích thích cá Vàng sinh sản. Như vậy, liều lượng não thùy dùng cho việc kích thích cá Vàng sinh sản thấp hơn rất nhiều so với cá Leo. Bên cạnh đó, có tới 2 cặp cá trong NT 1 và NT 3 không tham gia sinh sản, nguyên nhân có thể là do chưa hội tụ đủ các điều kiện tác động bởi các yếu tố nội sinh và ngoại sinh như mức độ thành thục của trứng và tác động của các yếu tố môi trường bên ngoài (Phạm Minh Thành và Nguyễn Văn Kiểm, 2009) 14016 66025 48965 0 20000 40000 60000 80000 1 2 3 Tr ứn g/ kg SSSTT 29 Hình 4.5: Sức sinh sản ở 3 mức liều lượng não thùy Qua Hình 4.5 cho thấy, sức sinh sản ở NT 2 (66.025 trứng/kg) cao gấp 4 lần NT 1 (14.016 trứng/kg) và cao hơn cả NT 3 (48.965 trứng/kg) nhưng khác biệt không có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Bên cạnh đó, sức sinh sản ở NT 3 cao gấp 3 lần NT 1 và sự khác biệt giữa chúng là có ý nghĩa thống kê. Như vậy, ở liều lượng 2 mg/kg cho kết quả cao nhất về sức sinh sản so với liều 1 mg và 3 mg/kg. Hình 4.6: Tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở ở 3 mức liều lượng não thùy Qua Hình 4.6 cho thấy, ở NT 2 cho tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở cao nhất (99,62% và 99,78%). Trong đó, NT 1 có tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở thấp nhất lần lượt là 98,70% và 99,05%. Cả 3 NT đều khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Như vậy, ở mức liều tiêm 2 mg/kg cho kết quả sinh sản cao nhất về tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở so với liều 1 mg và 3 mg/kg. 4.4 So sánh kết quả sinh sản giữa 3 thí nghiệm Kết quả sinh sản ở thí nghiệm 1 cho thấy tỷ lệ đẻ và sức sinh sản đều tăng dần theo thời gian phun mưa trong đó ở NT 3 (phun mưa 3 giờ) cho kết quả cao hơn 2 NT còn lại. Bên cạnh đó, tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở cũng đạt khá cao và ổn định giữa các NT. Việc phun mưa nhằm cung cấp oxy cũng như thay đổi nhiệt độ kích thích sự hưng phấn góp phần đáng kể cho sự thành thục của tuyến sinh dục. Tuy nhiên, kết quả đạt được ở các NT phun mưa vẫn còn thấp hơn so với việc kích thích cá Vàng sinh sản bằng LHRH_a + Motilium và não thùy. 98.7 99.62 99.5 99.05 99.78 99.67 98 98.5 99 99.5 100 1 2 3 Nghiệm thức Tỷ lệ (% ) TLTT TLN 30 Qua 2 thí nghiệm sử dụng LHRH_a + Motilium và não thùy với các liều lượng khác nhau, nhận thấy loại kích dục tố LHRH_a + Motilium cho kết quả về sức sinh sản trung bình cao hơn cả lên đến 81.165 trứng/kg ở NT 3 (150 µg/kg), tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở trung bình là 99,70%, thời gian hiệu ứng thuốc ngắn nhất (8,20 giờ), tỷ lệ đẻ dao động là từ 66,66-100%. Nếu so sánh với Nguyễn Ngọc Linh (2006) sử dụng 200 µg LHRH_a + 10 mg Motilium trong sinh sản cá Chép Nhật thu được sức sinh sản 30.000 trứng/kg, tỷ lệ thụ tinh 80 – 93%, tỷ lệ nở 81 – 90%, thời gian hiệu ứng thuốc 9 giờ thì đối với cá Vàng chỉ cần sử dụng 150 µg/kg đã cho kết quả sinh sản cao hơn khi sử dụng 200 µg/kg cho cá Chép Nhật. Đối với kích dục tố là não thùy, cho kết quả về tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở so với khi sử dụng LHRH_a + Motilium là tương đương với nhau. Tuy nhiên về sức sinh sản lại thấp hơn khá nhiều. Bên cạnh đó, thời gian hiệu ứng thuốc lại kéo dài lên đến 55,18 giờ ở NT 1 (1 mg/kg) và số liệu này gấp gần 7 lần so với thời gian hiệu ứng thuốc khi tiêm kích dục tố LHRH_a + Motilium ở NT 3 (150 µg/kg) là 8,20 giờ. Điều này nguyên nhân có thể là do bản chất của não thùy chứa 2 loại hormon FSH và LH cần có thời gian để kích thích nang trứng hoạt động và sự lớn lên của tế bào, thúc đẩy tế bào trứng thành thục đồng loạt mới gây ra sự rụng trứng ( Phạm Minh Thành và Nguyễn Văn Kiểm, 2009). Chính vì vậy, nên với loại kích dục tố này cần nhiều thời gian hơn để tham gia vào các phản ứng chuyển hóa và rụng trứng ở cá cái. Như vậy, qua các kết quả thí nghiệm trên cho thấy với việc sử dụng kích dục tố LHRH_a + Motilium cho kết quả tốt và ổn định về thời gian hiệu ứng thuốc, tỷ lệ đẻ, sức sinh sản, và tỷ lệ thụ tinh cũng như tỷ lệ nở; sự chênh lệch giữa các nghiệm thức không lớn. Trong khi đó đối với kích dục tố não thùy cũng cho kết quả các chỉ tiêu sinh sản khá cao tuy nhiên lại cho kết quả về thời gian hiệu ứng thuốc kéo dài lên đến 55,18 giờ ở NT 1 (1 mg/kg) và cho kết quả tỷ lệ đẻ cũng như sức sinh sản đều thấp hơn khi kích thích cá Vàng sinh sản bằng LHRH_a + Motilium. 4.5 Kết quả theo dõi sự phát triển phôi cá Vàng Thời gian phát triển phôi cá Vàng từ 32 – 36 giờ ở nhiệt độ 27 – 28,5 oC. Trứng cá Vàng mới nở có màu vàng cam nhạt. Đường kính trứng sau khi trương nước đo được là 1,3 – 1,5 mm. Cá mới nở dinh dưỡng bằng noãn hoàng, kích cở cá khoảng 3 – 4,5 mm, cá có màu vàng nhạt. Lúc này cá bơi lội chưa định hướng, tập trung thành từng nhóm nằm sát đáy bể và cặp theo thành bể. kích cỡ cá bột khi tiêu hết noãn hoàng dao động trong khoảng 5 – 6 mm, cá có màu đen và bắt đầu ăn thức ăn ngoài, thức ăn sử dụng hiệu quả nhất trong lúc này là trứng nước. Đường kính trứng cá Vàng nếu so với cá Chép (1,1 – 1,2 mm) thì tương đương với nhau, nhưng so với các loài cá đẻ trứng dính khác như cá Tra (1 – 1,1 mm) thì có 31 kích thước lớn hơn. Về thời gian phát triển phôi, ở cá Vàng dài hơn so với cá Tra và cá Trê (26 – 28 giờ), ngắn hơn so với cá Chép (36 – 38 giờ). Chiều dài cá Vàng mới nở tương đương với chiều dài mới nở của cá Tra (5 – 5,5 mm) và cá Trê (5,5 – 6,5 mm), tuy nhiên lại có kích thước nhỏ hơn so với chiều dài mới nở của cá Chép (6,5 – 7 mm) (Phạm Minh Thành và Nguyễn Văn Kiểm, 2009). CHƯƠNG 5 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT 32 5.1 Kết luận
Các chỉ tiêu môi trường về nhiệt độ, oxy hòa tan và pH trong các hệ thống thí nghiệm là tối hảo cho quá trình sinh sản của cá Vàng.
Đối với phương pháp phun mưa, mức thời gian 3 giờ/lần cho kết quả sức sinh sản cao nhất là 25.974 trứng/kg so với thời gian phun mưa 1 giờ và 2 giờ/lần.
Đối với kích dục tố là LHRH_a + Motilium, mức liều lượng 150 µg/kg cho kết quả sức sinh sản cao nhất là 81.165 trứng/kg so với liều lượng 50 µg và 100 µg/kg.
Đối với kích dục tố là não thùy, mức liều lượng 2 mg/kg cho kết quả sức sinh sản cao nhất là 66.025 trứng/kg so với liều lượng sử dụng là 1 mg và 3 mg/kg. 5.2 Đề xuất
Tiếp tục nghiên cứu kỹ thuật sinh sản cá Vàng trong các tháng còn lại để khép kín chu kỳ năm.
Nghiên cứu sử dụng các loại kích dục tố ở các mức liều lượng khác hơn nữa trong việc kích thích cá Vàng sinh sản.
Đề tài nên được hổ trợ cấp kinh phí để việc thực hiện được thuận lợi và tốt hơn. TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng Việt 33 Nguyễn Tường Anh, 1999. Một số vấn đề về nội tiết học sinh sản cá. Nhà xuất bản Nông nghiệp Hà Nội. Võ Văn Chi, 1993. Cá cảnh. Nhà xuất bản khoa học và kỹ thuật. Đoàn Khắc Độ, 2008. Kỹ thuật nuôi cá Vàng. Nhà xuất bản Đà Nẵng. Nguyễn Sơn Hải, 2005. Đặc điểm sinh học và kỹ thuật gây giống cá Vàng. Đức Hiệp, 2000. Cá vàng cá cảnh. Nhà xuất bản Nông nghiệp Hà Nội. Vương Trung Hiếu, 2007. Kỹ thuật nuôi cá vàng. Nhà xuất bản Lao động. Phạm Văn Khánh. Nghiên cứu sinh sản nhân tạo cá cóc. Võ Minh Khôi (2007). Thử nghiệm các liều lượng HCG khác nhau đến sự sinh sản của cá Lóc bông (Channa micropeltes) trong bể nhựa. Luận văn tốt nghiệp Đại học chuyên ngành Nuôi Trồng Thủy Sản. Trường Đại học Cần Thơ. Phạm Minh Thành và Nguyễn Văn Kiểm, 2009. Cơ sở khoa học và kỹ thuật sản xuất cá giống. Nhà xuất bản Nông nghiệp. Trần Thị Phương Lan (2008). Ảnh hưởng của kích dục tố lên quá trình sinh sản cá Bống tượng (Oxyeleotris marmoratus, Bleekr). Luận văn tốt nghiệp cao học chuyên ngành Nuôi Trồng Thủy Sản. Trường Đại học Cần Thơ. Chung Lân, 1969. Sinh vật học và sinh sản các loài cá nuôi. Nhà xuất bản khoa học và kỹ thuật. Nguyễn Ngọc Linh (2006). Nghiên cứu giải pháp nâng cao tỷ lệ sống của cá Dĩa (Symphysodon aequiasciata) và kỹ thuật sinh sản nhân tạo cá Chép Nhật (Cyprinus carpio). Luận văn tốt nghiệp Đại học chuyên ngành Nuôi Trồng Thủy Sản. Trường Đại học Cần Thơ. Võ Như Mĩ (2008). Nghiên cứu kích thích sinh sản cá Chốt trắng (Mystus planiceps, Cuvier and Valenciennes, 1839). Luận văn tốt nghiệp Đại học chuyên ngành Nuôi Trồng Thủy Sản. Trường Đại học Cần Thơ. Việt Chương và Nguyễn Sô, 2009. Kỹ thuật nuôi và kinh doanh cá kiểng. Nhà xuất bản thành phố Hồ Chí Minh. Ngô Vương Hiếu Tính (2008). Nghiên cứu kích thích sinh sản và ương cá Leo (Wallago attu, Schneider, 1801). Luận văn tốt nghiệp cao học chuyên ngành Nuôi Trồng Thủy Sản. Trường Đại học Cần Thơ. Nguyễn Đức Tuân. Kỹ thuật sinh sản nhân tạo cá Lăng chấm. Dương Tuấn, 1981. Sinh lý cá. Trường Đại học Thủy Sản Nha Trang. Mai Đình Yên, 1992. Định loại cá nước ngọt ở Nam Bộ. Nhà xuất bản khoa học và kỹ thuật.