Luận văn Giám sát của hội đồng nhân dân cấp xã, ở huyện Củ Chi, thành phố Hồ Chí Minh

iến nghị, liên lạc với cơ quan chức năng để đôn đốc, nắm bắt thông tin để xem những kiến nghị đó đã đƣợc thực hiện đến đâu và đƣa nội dung kiểm điểm việc thực hiện kiến nghị sau giám sát chuyên đề vào báo cáo thẩm tra trình kỳ họp. Thứ hai, tổ chức thẩm tra các báo cáo, dự thảo nghị quyết trình kỳ họp HĐND xã Để hoạt động thẩm tra đƣợc đảm bảo chất lƣợng thì công tác thu thập thông tin có liên quan đến nội dung thẩm tra có vai trò quan trọng. Các Ban HĐND xã thu thập các thông tin nhƣ: thu thập tài liệu là căn cứ pháp lý và tài liệu chứa đựng những thông tin mang tính thực tiễn liên quan đến nội dung 60 thẩm tra; tham vấn ý kiến nhân dân và hình thức thu thập thông tin đƣợc sử dụng nhiều nhất là tổ chức khảo sát thực tế, làm việc với các cơ quan, tổ chức có liên quan đến nội dụng thẩm tra. 2.2.5. Hoạt động giám sát của đại biểu HĐND xã Đại biểu HĐND xã đã tham gia tƣơng đối đầy đủ các kỳ họp HĐND xã tổ chức. Tại kỳ họp, các đại biểu đã tập trung nghiên cứu các báo cáo, dự thảo nghị quyết của HĐND xã để có những thông tin cần thiết tham gia thảo luận và có căn cứ để tự tin khi biểu quyết thông qua những vấn đề quan trọng liên quan đến sự phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng của xã, đồng thời nghiên cứu báo cáo tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và ý kiến trả lời chất vấn của các cơ quan chức năng, từ đó chuẩn bị ý kiến có chất lƣợng phát biểu trong phiên thảo luận Tổ và thảo luận tại hội trƣờng, chuẩn bị câu hỏi chất vấn trực tiếp tại kỳ họp. Đối với các đại biểu là Thƣờng trực HĐND xã thực hiện giám sát thông qua việc tiếp dân, xem xét việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân. Hoạt động giám sát của đại biểu HĐND xã còn thể hiện rõ nét, có hiệu quả và sát thực tiễn nhất là thông qua từng vị trí công tác mà các đại biểu giám sát việc thực hiện Hiến pháp, pháp luật, nghị quyết của HĐND ở địa phƣơng, cơ quan mình cƣ trú, công tác. Thông qua các hoạt động tại nơi công tác, nơi cƣ trú, nhiều đại biểu đã phát hiện ra những tồn tại hạn chế của các cơ quan, cá nhân, những khó khăn vƣớng mắc của cử tri, kịp thời kiến nghị với các cơ quan có thẩm quyền xem xét giải quyết. Những vấn đề đại biểu HĐND quan tâm nhiều là về nông thôn mới, cung cấp nƣớc sạch, giáo dục Qua thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn dại biểu HĐND xã mã công tác chăm lo đời sống cho đối tƣợng chính sách, trợ cấp xã hội, công tác giảm nghèo, giải quyết việc làm tiếp tục đƣợc chú trọng; hoạt động văn hóa văn nghệ có nhiều chuyển biến, chất lƣợng giáo dục đƣợc nâng lên; công tác phòng chống dịch bệnh thƣờng xuyên đƣợc chú ý kịp thời; công tác cải cách hành chính đƣợc tiếp tục duy trì, chú trọng nêu cao tinh thần trách 61 nhiệm, thái độ phục vụ nhân dân, tạo sự đồng thuận trong nhân dân; công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân ngày càng đi vào nề nếp. Trong thực hiện phối hợp giữa Thƣờng trực HĐND các xã, thị trấn với các cơ quan liên quan, đại biểu HĐND xã cũng đã phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Mặt trận tổ quốc xã trong việc tiếp xúc cử tri, tham gia giám sát, theo dõi giải quyết ý kiến, kiến nghị của cử tri và phối hợp xây dựng văn bản tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri thuộc thẩm quyền cấp huyện gửi cho Ủy ban MTTQ huyện Củ Chi. Để hoạt động của HĐND có chất lƣợng tốt cần duy trì và giữ vững mối quan hệ phối hợp giữa HĐND với UBND, Ban Thƣờng trực Uỷ ban MTTQ, các đoàn thể và cơ quan, ban ngành cùng cấp. Nhất là trong việc tổ chức các kỳ họp của HĐND, sự phối hợp chặt chẽ giữa Thƣờng trực HĐND, các Ban HĐND với UBND, các ngành liên quan sẽ giúp cho công tác chuẩn bị, tổ chức kỳ họp đƣợc tiến hành thuận lợi, công tác thẩm tra các báo cáo, đề án và ban hành nghị quyết có chất lƣợng cao. Sau mỗi cuộc giám sát đều có báo cáo kết quả giám sát gửi Thƣờng trực Đảng ủy để có sự lãnh đạo chỉ đạo khắc phục tồn tại hạn chế đã nêu. Khi thành lập tổ giám sát có cơ cấu thành phần các đoàn thể của xã để cùng tham gia giám sát hoạt động của Ủy ban nhân dân xã. Bên cạnh đó, khi ban hành nghị quyết có gửi cho các đoàn thể xã để tuyên truyền đến đoàn viên, hội viên. Từ đó góp phần thực hiện Nghị quyết Hội đồng nhân dân và và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của Ủy ban nhân dân xã hàng năm. 2.3. Nhận xét chung về hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân cấp xã, huyện Củ Chi 2.3.1. Ưu điểm Hoạt động giám sát của HĐND, Thƣờng trực HĐND và các Ban HĐND cấp xã, huyện Củ Chi nhiệm kỳ 2011-2016 có nhiều đổi mới và tiến bộ rõ rệt, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác của HĐND cấp xã. 62 Công tác tổ chức kỳ họp đƣợc tổ chức chu đáo, nội dung sát thực, phát huy trí tuệ và trách nhiệm của các đại biểu HĐND. Ngay tại kỳ họp đã giải quyết đƣợc nhiều vấn đề bức xúc của địa phƣơng. Thƣờng trực HĐND xã dành nhiều thời gian cho việc thảo luận, hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn; rút ngắn thời gian đọc và trình bày các báo cáo, chất lƣợng, hiệu quả các kỳ họp HĐND xã ngày càng đƣợc nâng cao. Các hình thức giám sát đƣợc tổ chức thực hiện đa dạng hơn thông qua việc tổ chức giám sát theo chuyên đề đƣợc nhiều lĩnh vực. HĐND cấp xã ở huyện Củ Chi nhiệm kỳ 2011-2016 đã thực hiện đƣợc hình thức giám sát quan trọng là lấy phiếu tín nhiệm đối với các chức vụ do HĐND bầu. Đây là hình thức giám sát hiệu quả, nó thể hiện rõ vai trò, trách nhiệm của cơ quan dân cử đối với các chức vụ do mình bầu ra. Nội dung giám sát chuyên đề của Thƣờng trực HĐND có chọn lọc tập trung vào những vấn đề đƣợc đông đảo cử tri quan tâm. Các báo cáo kết quả giám sát tƣơng đối chính xác, đƣa ra nhiều ý kiến hợp lý, đƣợc đơn vị chịu giám sát trực tiếp tiếp thu, có biện pháp khắc phục. Hoạt động giám sát tại kỳ họp và các cuộc giám sát chuyên đề trong nhiệm kỳ 2011-2016 đã đại đƣợc những kết quả nhất định. Hoạt động giám sát của Thƣờng trực HĐND cấp xã và các Ban HĐND cấp xã ngày càng đi vào thực chất, đặc biệt giám sát chuyên đề và giám sát tại kỳ họp. Thông qua hoạt động giám sát, Thƣờng trực và các Ban có thêm lƣợng thông tin, đặc biệt là những thông tin trái chiều phục vụ cho việc thẩm tra, xem xét các báo cáo trình tại kỳ họp, giúp HĐND quyết định những vấn đề quan trọng ở địa phƣơng. Hoạt động giám sát thƣờng xuyên của các Ban HĐND cấp xã mang lại kết quả tích cực. Thông qua các cuộc giám sát, các Ban HĐND đã trực tiếp tham gia ý kiến, gợi ý những biện pháp tháo gỡ khó khăn cho địa phƣơng, đơn vị chịu sự giám sát, phát hiện kịp thời những hạn chế, tồn tại, kiến nghị với cơ quan có thẩm quyền đề ra biện pháp khắc phục. 63 2.3.2.Nguyên nhân của những ưu điểm - Một là, HĐND cấp Huyện và cấp xã, thị trấn đã phối hợp đƣợc sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, sức mạnh của toàn dân để xây dựng và phát triển huyện. Phƣơng thức hoạt động của HĐND phải phát huy sự chủ động, sáng tạo và nêu cao tinh thần trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân; sâu sát, nắm bắt kịp thời tình hình, nhất là những vấn đề mới và vận dụng linh hoạt, phù hợp với thực tiễn của huyện nhằm tạo ra những chuyển biến đột phá trên các lĩnh vực. Thực hiện tốt công tác giám sát theo định kỳ, chuyên đề...và giải quyết có hiệu quả những kiến nghị của nhân dân. - Hai là, phải xác định đúng đắn mối quan hệ gắn bó mật thiết với Nhân dân; kịp thời nắm bắt và giải quyết tâm tƣ, nguyện vọng của Nhân dân là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của cấp ủy Đảng, HĐND. Các cấp ủy Đảng, chính quyền phải thƣờng xuyên lắng nghe, đối thoại với Nhân dân, giải quyết kịp thời những bức xúc, nguyện vọng chính đáng của Nhân dân; tăng cƣờng mối quan hệ máu thịt, đoàn kết gắn bó giữa Đảng, Nhà nƣớc với Nhân dân, củng cố niềm tin của Nhân dân đối với Đảng, Nhà nƣớc, đây là yếu tố quan trọng có ý nghĩa quyết định thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của huyện. - Ba là, Chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, có trình độ, năng lực, trách nhiệm, hết lòng, hết sức phục vụ Nhân dân. Phát huy dân chủ, truyền thống yêu nƣớc của Nhân dân để xây dựng và phát triển huyện trong giai đoạn mới. 2.3.3. Hạn chế Khi thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phƣờng HĐND cấp xã trên địa bàn huyện Củ Chi gặp không ít khó khăn. Trong điều kiện số lƣợng đại biểu HĐND giảm so với cùng kỳ; cơ cấu Tổ trƣởng, Tổ phó tổ đại biểu HĐND; thành viên các Ban HĐND có sự luân chuyển và cũng giảm về số lƣợng. Nhìn chung các HĐND trên địa bàn huyện Củ Chi không có cấp trên trực tiếp, do đó việc xây dựng chƣơng trình, kế hoạch giám sát 64 không đƣợc chỉ đạo, hƣớng dẫn một cách bài bản mà còn mang tính chấp vá và làm theo cảm tính, không thống nhất giữa các HĐND cấp xã trên địa bàn huyện. Bên cạnh những mặt ƣu điểm trên, công tác giám sát của HĐND còn tồn tại các vƣớng mắc cơ bản sau: Thứ nhất, việc chuẩn bị các đề án, báo cáo phục vụ kỳ họp có lúc tài liệu gửi đến đại biểu còn chậm; thời gian đại biểu nghe các báo cáo còn nhiều trong khi thời gian thảo luận còn hạn chế. Do vậy, tỷ lệ đại biểu đƣợc phát biểu tại các phiên họp tại hội trƣờng còn thấp, có một số đại biểu phát biểu ý kiến mang tính sự vụ, chƣa tập trung đề ra các giải pháp trong thời gian đến cũng nhƣ tập trung thảo luận các Nghị quyết của kỳ họp. Vẫn còn một số đại biểu ngại va chạm nên không thực hiện quyền chất vấn, việc trả lời chất vấn vẫn còn tình trạng né tránh trách nhiệm, chỉ báo cáo chung chung, không đề ra đƣợc giải pháp khắc phục những tồn tại, yếu kém nên tính thuyết phục chƣa cao. Thứ hai, việc tiếp nhận các phản ánh, kiến nghị của nhân dân trên địa bàn trƣớc đây thuộc thẩm quyền của HĐND quận, huyện, phƣờng nhƣng đến nay chƣa có văn bản hƣớng dẫn giao cho cơ quan, tổ chức nào làm đầu mối tiếp nhận các thông tin phản ánh của nhân dân. Bên cạnh đó công tác giám sát của cấp ủy đảng, MTTQ và các đoàn thể xã hội đối với hoạt động của UBND quận, huyện, phƣờng chƣa đƣợc thƣờng xuyên, hiệu quả chƣa cao; chƣa có các hƣớng dẫn, chế tài quy định về cơ chế, nội dung, phạm vi giám sát của các cơ quan, tổ chức này đối với UBND quận, huyện, phƣờng. Sự phối hợp giữa Ủy ban MTTQVN và các tổ chức đoàn thể xã hội chƣa đƣợc chặt chẽ. Thứ ba, tổ chức và hoạt động của HĐND xã còn lúng túng, trình độ năng lực còn hạn chế, chƣa phát huy hết vai trò của đại biểu dân cử; chƣa có quy chế phối hợp giữa UBND huyện với HĐND các xã, chƣa có hƣớng dẫn về chế độ báo cáo, hội họp nên mọi chủ trƣơng, chính sách và các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh của huyện chƣa đƣợc phổ biến 65 trực tiếp đến HĐND các xã; việc phản ánh, nắm bắt thông tin hai chiều từ cơ sở lên huyện và ngƣợc lại còn nhiều hạn chế. Thứ tư, một số cuộc giám sát còn mang tính hình thức, nhận thức về ý nghĩa tầm quan trọng của một số cán bộ đặc biệt là ngƣời đứng đầu của các cơ quan đơn vị còn bị hạn chế; đội ngũ cán bộ thực hiện nhiệm vụ giám sát có lúc có nơi năng lực còn hạn chế, chất lƣợng tổng hợp phân tích đánh giá tình hình chƣa cao; một số còn nể nang, ngại va chạm tất cả dẫn đến một điều thực tế là tại cấp xã trên địa bàn huyện Củ Chi nếu so sách với các tiêu chí đã đề ra thì hiệu quả đạt đƣợc sau giám sát đâu đó vẫn còn có mặt hạn chế. Thứ năm, số lƣợng đại biểu HĐND hiện chƣa đƣợc bổ sung, địa bàn giám sát rộng, số lƣợng đại biểu không đủ tham gia hoạt động thƣờng xuyên, đầy đủ các hoạt động mà trƣớc đây thuộc nhiệm vụ của HĐND huyện, quận, phƣờng do vậy dễ xảy ra tình trạng công việc quá tải, chƣa thực hiện đầy đủ trách nhiệm theo Luật định. Hoạt động của Thƣờng trực HĐND và các tổ đại biểu HĐND từ đầu nhiệm kỳ đến nay đã thể hiện đƣợc vai trò là cơ quan giám sát, cơ bản đã thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn theo luật đã quy định, gắn với sự phối hợp UBMTTQ, các ngành chức năng quyết định những chủ trƣơng giải pháp về phát triển kinh tế-xã hội, đảm bảo quốc phòng an ninh, chăm lo về đời sống cho nhân dân. Các đại biểu HĐND đã gƣơng mẫu chấp hành pháp luật, giữ mối liên hệ với cử tri và chịu sự giám sát của cử tri, luôn giữ gìn phẩm chất đạo đức, thể hiện rõ vai trò của ngƣời đại biểu đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân. Làm tròn nhiệm vụ ngƣời đại biểu nhân dân theo quy định của pháp luật. Việc tổ chức kỳ họp đúng theo luật định, công tác tiếp công dân thực hiện theo đúng quy chế; công tác tiếp xúc cử tri đƣợc tổ chức theo quy định; các đại biểu đã thực hiện nhiệm vụ tiếp xúc cử tri và phản ánh tại các kỳ họp. Tập trung trí tuệ, nghiên cứu các báo cáo, tờ trình, dự thảo Nghị quyết để tham gia phát biểu ý kiến thảo luận và quyết định những 66 vấn đề quan trọng tại kỳ họp. Ngoài ra, Đại biểu HĐND xã đã thực hiện tốt việc tiếp công dân ở ấp, có ghi chép và phản ánh những vấn đề ngƣời dân quan tâm trong cuộc họp giao ban sáng thứ hai hàng tuần của UBND xã để kịp thời giải quyết cho ngƣời dân. Tuy nhiên, có một vài đại biểu HĐND chuyển công tác và đi học tập trung còn vắng trong kỳ họp cũng nhƣ tiếp xúc cử tri ở đơn vị mình đắc cử nên phần nào ảnh hƣởng đến chất lƣợng, hiệu quả hoạt động của Hội đồng nhân dân xã. Việc đôn đốc, nhắc nhỡ, theo dõi giải quyết kến nghị cử tri cũng nhƣ việc ban hành văn bản gửi các ngành liên quan của Thƣờng trực HĐND trong nhiệm kỳ qua còn hạn chế. Việc thực hiện thí điểm không có HĐND huyện: cũng có phần ảnh hƣởng đến hoạt động của HĐND xã, thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND, các ý kiến, kiến nghị của cử tri hầu hết thuộc thẩm quyền cấp huyện, thành phố giải quyết cấp xã chỉ kiến nghị, đề xuất; cơ chế hội họp, giao ban giữa huyện và HĐND xã còn ít nên trao đổi thông tin còn hạn chế. Việc tiếp nhận các văn bản chỉ đạo của HĐND Thành phố còn hạn chế. 2.3.4. Nguyên nhân của những hạn chế - Nhận thức về trách nhiệm, vai trò giám sát của một số đại biểu HĐND chƣa cao. Trong quá trình tiến hành giám sát chƣa nhận đƣợc sự đồng tình, ủng hộ của đối tƣợng chịu sự giám sát nên đôi khi bị gây khó khăn khi thực hiện nhiệm vụ. - Hệ thống pháp luật chƣa đồng bộ, chƣa đầy đủ, chƣa có biện pháp chế tài đầy đủ nên chủ thể giám sát ít có căn cứ pháp lý để xử lý các đối tƣợng giám sát không nghiêm chỉnh thực hiện các kiến nghị sau giám sát. - Huyện Củ Chi là đơn vị thí điểm không tổ chức Hội đồng nhân dân cấp huyện theo quy định của Nghị quyết số 725/2009/UBTVQH12 của Ủy ban Thƣờng vụ Quốc hội điều chỉnh nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND, UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ƣơng nơi không tổ chức hội đồng nhân dân 67 huyện, quận, phƣờng. Nên hoạt động giám sát của HĐND cấp xã thƣờng hoạt động không thống nhất mỗi xã xây dựng chƣơng trình, kế hoạch mỗi kiễu. Không có cấp trên trực tiếp nên hầu hết 21 xã, thị trấn không đƣợc kiểm tra, hƣớng dẫn cụ thể, nên nhìn chung chất lƣợng chƣa cao. 2.4. Một số kinh nghiệm qua thực tiễn tổ chức và hoạt động của HĐND 2.4.1. Những kinh nghiệm trong nhiệm kỳ 2011-2016 [1] 1. Sự quan tâm, lãnh đạo của cấp ủy đối với HĐND có vai trò hết sức quan trọng cho việc nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND. Việc bám sát sự chỉ đạo, định hƣớng của cấp uỷ Đảng đối với hoat động của HĐND giúp cho HĐND triển khai nhanh và thuận lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội của địa phƣơng phát triển. 2. Cần thực hiện tốt công tác phối hợp với Ủy ban MTTQ xã trong việc giải quyết kiến nghị cử tri: có văn bản đôn đốc, nhắc nhỡ và đeo bám giải quyết kiến nghị của cử tri đối với các cơ quan liên quan (có văn bản nhắc nhỡ nhiều lần). Cần phải tiếp tục đổi mới tổ chức và phƣơng thức hoạt động của HĐND các cấp theo quy định của Luật Tổ chức HĐND và UBND. Đổi mới phƣơng thức hoạt động của HĐND, Thƣờng trực HĐND và đại biểu HĐND. Tuân thủ nguyên tắc làm việc tập thể, quyết định theo đa số, khuyến khích các đại biểu HĐND nâng cao vai trò trách nhiệm của đại biểu HĐND. 3. Mạnh dạn phê bình đối với đại biểu HĐND ít tham dự tiếp xúc cử tri cũng nhƣ trong tham dự các kỳ họp để không ảnh hƣởng đến chất lƣợng hoạt động của HĐND. Chú trọng việc truyền đạt các nghị quyết của HĐND kịp thời đƣa nghị quyết của HĐND vào thực tiễn đời sống của nhân dân trên tất cả các lĩnh vực để thực hiện tốt phƣơng châm: “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát”. 4. Đại biểu phần nhiều hoạt động kiêm nhiệm, cần thiết phải có chế độ phụ cấp phù hợp để tạo điều kiện vật chất, tinh thần nhằm khuyến khích động 68 viên các đại biểu hoạt động tích cực hơn. Đại biểu HĐND phải là ngƣời có phẩm chất chính trị, đạo đức tốt, có trình độ năng lực, am hiểu về pháp luật và có điều kiện tham gia nhiệm vụ của ngƣời đại biểu nhân dân, đại biểu HĐND phải luôn luôn gần dân và sâu sát cơ sở. Có gần dân, sâu sát cơ sở mới nắm đƣợc kịp thời tâm tƣ, nguyện vọng và ý chí của nhân dân, coi đó là cơ sở thực tế sinh động để HĐND xây dựng các chƣơng trình công tác và đƣa ra các quyết sách đúng đắn, phát huy đƣợc tiềm năng, thế mạnh của địa phƣơng và hợp với lòng dân. 5. Để phát huy tốt hơn vị trí, vai trò của HĐND, cần tăng cƣờng đẩy mạnh công tác giám sát, kiểm tra việc thực hiện Nghị quyết của HĐND và chấp hành pháp luật của các cơ quan, tổ chức, cá nhân ở địa phƣơng. Muốn thực hiện các cuộc giám sát có hiệu quả cần phải có nhân lực, vì vậy cần tăng cƣờng đại biểu HĐND chuyên trách và bộ máy giúp việc có trình độ. Thành lập tổ giám sát cần đảm bảo các thành viên gồm Mặt trận tổ quốc, các đoàn thể, đại biểu HĐND, cử tri và ngƣời am hiểu về lĩnh vực giám sát. 6. Muốn vậy thực hiện tốt vai trò ngƣời đại biểu dân cử cần phải chuẩn bị tốt từ khâu lựa chọn, hiệp thƣơng giới thiệu ngƣời ứng cử đại biểu HĐND, đồng thời tăng cƣờng bồi dƣỡng, tập huấn cho đại biểu HĐND trong nhiệm kỳ. 7. Để hoạt động của đại biểu HĐND có hiệu quả, chất lƣợng, cần tăng cƣờng công tác thông tin cho đại biểu HĐND, giúp đại biểu nắm bắt kịp thời thông tin về tình hình kinh tế, xã hội, thƣờng xuyên tập huấn nâng cao kỹ năng hoạt động của đại biểu HĐND các cấp và tập huấn ngay từ đầu nhiệm kỳ. 8. Để nâng cao chất lƣợng kỳ họp, HĐND các cấp cần chuẩn bị tốt chƣơng trình, nội dung kỳ họp, lựa chọn những nội dung trọng tâm có tác động đến sự phát triển toàn diện ở địa phƣơng để đƣa vào nội dung kỳ họp, nâng cao chất lƣợng dự thảo, thẩm tra các báo cáo; Bảo đảm không khí dân 69 chủ, cởi mở, phát huy trí tuệ tập thể trong thảo luận, quyết định các vấn đề quan trọng. Thực hiện tốt hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp. 2.4.2. Kiến thức, kỹ năng, bản lĩnh, của đại biểu HĐND Văn bản là công cụ và phƣơng tiện cơ bản và chủ yếu của hoạt động quản lý. Vì vậy đối với hoạt động quản lý của các cơ quan, tổ chức nói chung, của chính quyền xã nói riêng, vấn đề soạn thảo và ban hành văn bản có vai trò và ý nghĩa quan trọng. Đối với cán bộ, công chức nói chung, cán bộ xã nói riêng, việc soạn thảo văn bản là trách nhiệm và là công việc hàng ngày. Những ngƣời tham gia vào quá trình soạn thảo và ban hành văn bản phải chịu trách nhiệm trƣớc lãnh đạo, trƣớc cấp trên và trƣớc pháp luật về văn bản mà mình đã soạn thảo hoặc ban hành. Trong hoạt động của các cơ quan nhà nƣớc, để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình, giữa cơ quan nhà nƣớc và ngƣời dân cần có sự tiếp xúc nhằm trao đổi những thông tin, tình cảm, hiểu biết, hành vi... Chính quyền xã là cấp chính quyền gần dân nhất, trực tiếp giải quyết các công việc của dân theo quy định về nhiệm vụ, quyền hạn đƣợc pháp luật quy định. Hoạt động tiếp dân ở các xã thị trấn trên địa bàn huyện Củ Chi là quá trình giao tiếp giữa cơ quan nhà nƣớc và công dân nhằm trao đổi, chia sẻ thông tin giữa công dân và ngƣời tiếp công dân trên cơ sở quy định của pháp luật. Đại biểu HĐND các xã, thị trấn là ngƣời đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của cử tri xã, thị trấn, huyện, thành phố, luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm là ngƣời đại diện của nhân dân, tích cực học tập, nghiên cứu, đổi mới phƣơng pháp làm việc trong các hoạt động của mình không ngừng nâng cao chất lƣợng thực hiện chức năng nhiệm vụ và quyền hạn đƣợc giao. 70 Đại biểu HĐND đóng vai trò quan trọng trong nghiên cứu, phân tích chính sách, lấy ý kiến của cử tri thông qua các đại biểu HĐND quyết định các mục tiêu, các chƣơng trình trọng điểm, danh mục các dự án đầu tƣ trong thời kỳ quy hoạch, kế hoạch, ban hành các cơ chế chính sách hỗ trợ phát triển trên các lĩnh vực kịp thời phát huy tác dụng trong thực tiễn cuộc sống, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội, từng bƣớc nâng cao đời sống cho nhân dân, nhất là trong thời kỳ đổi mới. Những kết quả đó đƣợc thể hiện thông qua chất lƣợng tổ chức kỳ họp, hoạt động giám sát, tiếp xúc cử tri, tổng hợp, phản ánh ý kiến kiến nghị của cử tri đến các cơ quan đồng thời theo dõi và đôn đốc giải quyết đƣợc cơ bản nguyện vọng chính đáng của cử tri. Tuy nhiên chất lƣợng hoạt động của đại biểu HĐND các xã, thị trấn trên địa bàn huyên vẫn chƣa đồng đều, một số đại biểu còn hạn chế về trình độ, kỹ năng hoạt động nên chƣa thực hiện tốt vai trò, chức năng nhiệm vụ, quyền hạn của đại biểu HĐND trong việc quyết định các vấn đề về quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh của địa phƣơng. Chƣa đủ bản lĩnh tỏ rõ chính kiến của mình trong thảo luận và chất vấn tại các kỳ họp HĐND. Về trình độ văn hoá, chuyên môn của đại biểu, nhất là đại biểu cơ sở còn rất hạn chế. Với trình độ văn hoá, chuyên môn nhƣ vậy đã hạn chế khả năng nghiên cứu và am hiểu chủ trƣơng, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nƣớc cũng nhƣ khả năng trau dồi kỹ năng cần thiết cho hoạt động của ngƣời đại biểu. Về kỹ năng hoạt động đại biểu, mặc dù ngay từ đầu khoá, hầu hết các đại biểu đã đƣợc tập huấn, nhƣng còn không ít đại biểu vẫn lúng túng trong hoạt động, nhất là đại biểu cơ sở. Mặt khác do thiếu hiểu biết, thiếu thông tin nên không tự tin trong hoạt động, rụt rè trong thảo luận, không giám thể hiện chính kiến của mình trƣớc các kỳ họp, hạn chế chức năng quyết định của HĐND; công tác tuyên truyền, cổ vũ, vận động của đại biểu rất hạn chế, một 71 số đại biểu cơ sở không truyền đạt đƣợc Nghị Quyết trƣớc hội nghị tiếp xúc cử tri. Trong khi đó, những đại biểu là lãnh đạo chủ chốt của các ngành mặc dù có trình độ, có năng lực hoạt động tốt nhƣng lại quá bận công việc chuyên môn, không còn thời gian dành cho hoạt động đại biểu, đây cũng là một hạn chế trong cơ cấu đại biểu của địa phƣơng. Tóm lại: để hoạt động của HĐND đạt hiệu quả cần xây dựng quy chế phối hợp và nâng cao công tác giám sát theo chuyên đề, định kỳ cụ thể; cấp trên cần chủ động trong việc xây dựng và ban hành các văn bản hƣớng dẫn cấp dƣới kịp thời; chủ động trong công tác tuyên truyền; đào tạo, bồi dƣỡng cán bộ để đảm bảo trình độ của đại biểu HĐND đồng điều nâng cao nhận thức trong thực hiện công việc. TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 Cùng với hệ thống chính trị tại địa phƣơng, HĐND cấp xã trên địa bàn huyện Củ Chi nhiệm kỳ 2011-2016 đã thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn theo luật định; xem xét, quyết định nhiều chủ trƣơng, chính sách mang tính đột phá, triển khai đồng bộ nhiều giải pháp duy trì và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh, tạo tiền đề phát triển huyện Củ Chi trong những năm tiếp theo. Cử tri và nhân dân đồng thuận cao với những chủ trƣơng, quyết sách của HĐND; tích cực thực hiện và cùng giám sát việc thực hiện các nghị quyết; tin tƣởng vào vai trò của đại biểu và hoạt động của HĐND. Bên cạnh những thành tựu đạt đƣợc, còn có không ít những hạn chế cần khắc phục trong nhiệm kỳ tới. 72 CHƢƠNG 3 YÊU CẦU, GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CỦ CHI 3.1. Yêu cầu nâng cao chất lượng hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân cấp xã 3.1.1. Bảo đảm tính khách quan, toàn diện trong hoạt động giám sát Cần đảm bảo tính khách quan trong hoạt động giám sát của HĐND là vì hoạt động này đƣợc thực hiện trên cơ sở những quy định cụ thể của pháp luật và mục đích của giám sát cũng là đảm bảo cho những quy định của pháp luật đƣợc thực hiện nghiêm trong thực tế. Chính vì thế căn cứ quan trọng nhất quyết định tính chính xác, đúng đắn của hoạt động giám sát là phải dựa trên các quy định của pháp luật chứ không phải phụ thuộc hoàn toàn vào ý chí chủ quan của chủ thể tiến hành giám sát. Mặt khác yêu cầu đặt ra đối với các thông tin, tài liệu làm cơ sở đánh giá cũng phải mang tính khách quan và luôn phải đƣợc thu thập từ nhiều nguồn. HĐND không chỉ dựa vào báo cáo của đối tƣợng chịu giám sát mà phải thu thập từ nhiều nguồn khác nhau nhƣ báo chí, dƣ luận xã hội, ý kiến phản ánh của cử triBởi thực tế các cơ quan chịu sự giám sát thƣờng chỉ sử dụng những thông tin đó thì những đánh giá và kiến nghị đƣa ra không thể đảm bảo khách quan. Tính toàn diện trong hoạt động giám sát của HĐND thể hiện ở chỗ việc đánh giá các nội dung giám sát không chỉ căn cứ vào cáo quy định của pháp luật mà cần phải căn cứ vào điều kiện, đặc điểm của các cơ quan, địa phƣơng giám sát. Cùng một nội dung nhƣng khi giám sát ở vùng nông thôn sẽ khác với đô thị hay nhƣ ở các xã huyện Củ Chi là huyện ngoại thành nên trọng điểm là xây dựng nông thôn mới thì chính sách của nhà nƣớc đƣợc triển khai ở các xã huyện Củ Chi phải khác với các quận đô thị của thành phố. Ngoài ra, trong hoạt động giám sát phải thể hiện tính toàn diện ở chỗ không chỉ đánh giá nội dung giám sát thông qua hoạt động của cơ quan, tổ chức thực hiện 73 chính sách đó, mà phải xem xét nội dung giám sát ở cả các đối tƣợng chịu sự tác động của chính sách, hoặc những đối tƣợng đƣợc thụ hƣởng lợi ích do chính sách đó đem lại. 3.1.2. Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân phải được tiến hành thường xuyên, liên tục, có kế hoạch Nếu việc thực hiện chức năng quyết định của HĐND chủ yếu đƣợc thể hiện qua các kỳ họp HĐND thì chức năng giám sát của HĐND đƣợc tiến hành thƣờng xuyên, liên tục vì theo quy định của Luật tổ chức chính quyền địa phƣơng đƣợc thực hiện cả ở tại kỳ họp và giữa hai kỳ họp thông qua nhiều hình thức giám sát. Chủ thể giám sát bao gồm tập thể HĐND, Thƣờng trực HĐND, các Ban HĐND và các nhân đại biểu HĐND. Vì vậy, hoạt động của HĐND phải đƣợc tiến hành thƣờng xuyên. Mặt khác các cơ quan nhà nƣớc chịu sự giám sát của HĐND xã trên địa bàn huyện Củ Chi cũng là những đơn vị hoạt động thƣờng xuyên, liên tục. Do đó hoạt động giám sát của HĐND cũng phải đảm bảo tính thƣờng xuyên, liên tục mới có thể kịp thời phát hiện đƣợc những vi phạm Hiến pháp, pháp luật và nghị quyết của HĐND trong hoạt động của các đối tƣợng chịu giám sát. Từ đó ngăn chặn, hạn chế đƣợc những tác hại có thể xảy ra cho nhà nƣớc và xã hội. Hơn nữa, việc thƣờng xuyên tiến hành hoạt động giám sát là điều kiện thực tế giúp chúng ta kịp thời phát hiện tính bất hợp lý, lạc hậu trong các quy định Hiến pháp, pháp luật, nghị quyết của HĐND trƣớc tình hình kinh tế xã hội đã biến đổi, để nhanh chóng sửa đổi, hủy bỏ hoặc bổ sung cho phù hợp. Đây là một trong những yếu tố đảm bảo cho pháp luật đƣợc chấp hành nghiêm chỉnh, tránh đƣợc sự vi phạm pháp luật do thiếu kiểm tra, giám sát hoặc do những quy định của pháp luật đã lạc hậu cản trở sự phát triển của đời sống kinh tế, xã hội của địa phƣơng. Nếu hoạt động giám sát của HĐND đƣợc tiến hành thƣờng xuyên, liên tục, đại biểu HĐND sẽ có cơ hội để tích lũy kinh 74 nghiệm, nâng cao trình độ, năng lực giám sát. Đồng thời các chủ thể bị giám sát cũng nhƣ các đối tƣợng liên quan sẽ luôn chú ý hơn đến tinh thần trách nhiệm của mình khi thực hiện nhiệm vụ quyền hạn đƣợc giao. Hoạt động giám sát cần đƣợc thực hiện một cách chủ động, có mục đích vì vậy cần phải xây dựng đƣợc kế hoạch giám sát. Căn cứ vào tình hình và mục tiêu phát triển kinh tế xã hội ở địa phƣơng, căn cứ vào các báo cáo trình tại các kỳ họp HĐND, đặc biệt là căn cứ vào những kiến nghị của cử tri, những vấn đề đang đƣợc dƣ luận nhân dân địa phƣơng quan tâm để lập kế hoạch giám sát. 3.1.3. Hội đồng nhân dân phải chịu trách nhiệm về hoạt động giám sát Mục đích của giám sát là bảo đảm cho Hiến pháp, pháp luật đƣợc tuân thủ thống nhất, nghiêm chỉnh trên phạm vi địa phƣơng và bảo đảm việc thực hiện các nghị quyết của HĐND; phát huy quyền làm chủ của nhân dân, tăng cƣờng pháp chế xã hội chủ nghĩa, ngăn ngừa và chống các biểu hiện quan liêu, hách dịch, cửa quyền, tham nhũng, lãng phí, vô trách nhiệm và các biểu hiện tiêu cực khác của cán bộ, công chức và trong bộ máy chính quyền địa phƣơng. Việc tổ chức giám sát của HĐND xã, thị trấn có chu đáo đến đâu, bài bản đến đâu những đánh giá, kiến nghị qua giám sát chính xác, đầy đủ thế nào mà việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát không đƣợc thực hiện nghiêm thì hoạt động giám sát cũng vô nghĩa. Vì vậy yêu cầu đặt ra đối với chủ thể thực hiện giám sát là phải đeo bám đến cùng việc tổ chức thực hiện các kiến nghị của Thƣờng trực HĐND, các Ban HĐND, các đại biểu HĐND xã phải nêu cao tinh thần trách nhiệm đối với việc theo dõi, đôn đốc thực hiện kết quả giám sát, đồng thời sử dụng moi quyền hạn hiện có của HĐND yêu cầu đối tƣợng chịu sự giám sát nghiêm chỉnh thực hiện. 75 3.2. Giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động giám sát của HĐND xã, thị trấn huyện Củ Chi 3.2.1. Nâng cao chất lượng hoạt động giám sát của HĐND cấp xã 3.2.1.1. Đối với Thường trực Hội đồng nhân dân Thƣờng trực HĐND có vai trò rất quan trọng nếu không nói là quyết định đối với hoạt động của HĐND này. Vì vậy, Thƣờng trực HĐND cần làm tốt vai trò điều hòa, phối hợp công tác với UBND để giải quyết những vấn đề phát sinh giữa hai kỳ họp, giữ mối liên hệ với UBMTTQ và các đoàn thể nhân dân trong việc tiếp xúc cử tri, nắm bắt tâm tƣ nguyện vọng, kiến nghị của cử tri và hƣớng dẫn hoạt động, cung cấp thông tin tài liệu tạo điều kiện cho các đại biểu HĐND cấp mình thực hiện tốt vai trò nhiệm vụ. Thƣờng trực của HĐND và UBND cần xây dựng Quy chế về mối quan hệ làm việc cụ thể phù hợp với tình hình của địa phƣơng, đặc biệt là mối quan hệ phối hợp chuẩn bị cho kỳ họp HĐND, tổ chức triển khai và thực hiện Nghị quyết của HĐND, giám sát việc thực thi pháp luật, Nghị quyết của HĐND ở các cơ quan Nhà nƣớc, các tổ chức khác trên địa bàn của xã, thị trấn. Thƣờng trực HĐND cần phải tăng cƣờng và giải quyết tốt mối quan hệ cộng tác chặt chẽ trong các hoạt động của HĐND với Ủy ban MTTQ. Đây cũng chính là giải quyết tốt mối quan hệ Nhà nƣớc với nhân dân. Định kỳ HĐND phải tổ chức nghe ý kiến tham gia xây dựng chính quyền và những kiến nghị của Ủy ban MTTQ đối với hoạt động của HĐND và đại biểu HĐND. Hàng năm, Thƣờng trực HĐND phối hợp với UBMTTQ đánh giá phân loại hoạt động của các đại biểu, nhờ có hình thức phân loại đánh giá này mà các đại biểu HĐND sẽ ý thức hơn trách nhiệm của mình để không ngừng rèn luyện, phấn đấu hoàn thành trách nhiệm của ngƣời đại biểu Hội đồng nhân dân. Vì Thƣờng trực HĐND xã, thị trấn có vị trí, vai trò rất quan trọng nên khi bầu cử HĐND, bên cạnh đảm bảo về mặt cơ cấu cần phải chú ý đến năng lực của từng thành viên; thành viên Thƣờng trực HĐND phải là ngƣời có đạo 76 đức, uy tín, trách nhiệm, có kiến thức sâu rộng và năng lực tổ chức điều hoà phối hợp trong công việc. Các thành viên Thƣờng trực cần thƣờng xuyên cập nhật văn bản pháp luật, nắm vững chủ trƣơng chính sách, am hiểu sâu các lĩnh vực chuyên ngành. Bên cạnh đó phải nâng cao kỹ năng tiếp xúc cử tri; kỹ năng thu thập, lựa chọn và phân tích thông tin liên quan đến hoạt động giám sát; xem xét, đánh giá và kiến nghị sát với tình hình thực tế, đúng với bản chất, yêu cầu của vấn đề; theo dõi, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện các kết luận, kiến nghị sau giám sát. 3.2.1.2. Đối với các Ban của Hội đồng nhân dân Hiệu quả giám sát của HĐND các xã, thị trấn cao hay thấp phụ thuộc rất nhiều ở năng lực hoạt động của các Ban của HĐND, đây là bộ phận rất quan trọng, có trách nhiệm tham mƣu, giúp việc trực tiếp của HĐND, giúp cho HĐND xem xét và quyết định các vấn đề quan trọng của địa phƣơng, đồng thời cũng là một trong những nhân tố quan trọng góp phần tích cực vào việc bảo đảm chất lƣợng và hiệu quả hoạt động của HĐND. Thứ nhất, tăng số lƣợng cán bộ chuyên trách cho các Ban của HĐND, cán bộ chuyên trách các Ban cũng phải đƣợc qui hoạch và lựa chọn ngay từ khi giới thiệu ứng cử vào đại biểu để bầu giữ các chức danh Trƣởng, Phó các Ban của HĐND. Tránh tình trạng để đại biểu HĐND xong rồi tính sau hoặc là cán bộ lãnh đạo ở một số nơi do qui định về công tác tổ chức không bố trí đƣợc thì đƣa về HĐND. Cán bộ chuyên trách các Ban HĐND phải thực sự có trình độ, năng lực mới có đủ khả năng đảm nhận đƣợc nhiệm vụ theo luật định. Thứ hai, xây dựng chƣơng trình công tác của Ban hàng năm và trong từng thời gian cụ thể để chủ động thực hiện. Lập chƣơng trình, nội dung giám sát cụ thể, có sự phối hợp với UBMTTQ các xã, thị trấn và các cơ quan, tổ chức hữu quan trong hoạt động giám sát. Cần tích cực tham gia chuẩn bị chƣơng trình, nội dung của kỳ họp HĐND. Đối với các đề án, báo cáo đƣợc phân công thẩm tra, các Ban cần sớm nghiên cứu tổ chức thẩm tra, mời đại 77 diện các cơ quan, tổ chức có liên quan tham dự. Khi cần thiết có thể tổ chức đi khảo sát thực tế hoặc yêu cầu các cơ quan có trách nhiệm cung cấp tài liệu, các thông tin cần thiết phục vụ cho công tác thẩm tra. Trong báo cáo thẩm tra cần báo cáo nêu rõ chính kiến của Ban, có sự đánh giá, phân tích và đề xuất các vấn đề thiết thực để HĐND có thêm cơ sở xem xét, quyết định. a. Ban Kinh tế - Xã hội Hoạt động giám sát của HĐND cần tập trung vào lĩnh vực tài chính ngân sách. Nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND xã trên lĩnh vực tài chính – ngân sách không chỉ nâng cao vai trò, vị thế của cơ quan dân cử mà còn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phƣơng, đảm bảo các nguồn lực tài chính – ngân sách đƣợc sử dụng hiệu quả, đúng mục đích. Hiệu quả hoạt động giám sát nói chung và giám sát trên lĩnh vực thu - chi ngân sách đƣợc phản ảnh qua các kết luận giám sát. Do vậy, để kết luận giám sát chính xác, có tính thuyết phục cao, yêu cầu đặt ra là cần có những chuẩn mực để so sánh, đánh giá kết quả thực hiện của đối tƣợng đƣợc giám sát, đó chính là các quy định của pháp luật, các chuẩn mực lƣợng hóa hiệu quả sử dụng ngân sách. Cần tăng cƣờng các hoạt động giám sát theo chuyên đề một số vấn đề về văn hóa, giáo dục, y tế đang đƣợc quan tâm. Xây dựng chính sách khuyến khích việc thành lập và hoạt động của các bệnh viện tƣ nhân, các phòng khám tƣ nhân, cải tiến chế độ khám chữa bệnh bằng bảo hiểm y tế trên địa bàn các xã, thị trấn. Trong lĩnh vực giáo dục, khuyến khích, tạo điều kiện thành lập, hoạt động của các trƣờng dân lập, tƣ thục, chú trọng vào các mầm non, trƣờng tiểu học, trung học cơ sở chất lƣợng cao, các trƣờng đạt tiêu chuẩn quốc tế. b. Ban Pháp chế Hoạt động giám sát của Ban Pháp chế HĐND cấp xã trên địa bàn huyện Củ Chi thời gian qua đƣợc tăng cƣờng, hiệu quả đƣợc nâng lên rõ rệt. Trong 78 thời gian tới, Ban Pháp chế HĐND cấp xã cần thƣờng xuyên giám sát những vấn đề trên lĩnh vực thực thi pháp luật nhƣ: Hoạt động của tƣ pháp, tình hình bảo đảm an ninh trật tự ở địa phƣơng,... công tác giám sát đƣợc thực hiện thƣờng xuyên, có trọng tâm đã mang lại nhiều hiệu đấu tranh phòng, chống tội phạm góp phần khắc phục những hạn chế, thiếu sót trong hoạt động của cơ quan Tƣ pháp, đồng thời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Để tiếp tục nâng cao chất lƣợng hiệu quả công tác giám sát đơn thƣ trong thời gian tới, các giải pháp là: Thứ nhất, cần sớm ban hành Luật hoạt động giám sát của HĐND (đã có dự luật), quy định cụ thể về trình tự, thủ tục quyền hạn và trách nhiệm của các bên trong hoạt hoạt động giám sát, nghiên cứu, bổ sung các quy định nhằm tăng cƣờng các biện pháp chế tài xử lý nghiêm trách nhiệm của các chủ thể bị giám sát, thực hiện không đúng, cố tình không thực hiện kết luận giám sát, nhằm đảm bảo tính hiệu quả của cơ quan quyền lực của Nhà nƣớc ở địa phƣơng trong hoạt động giám sát nói chung và giám sát việc xử lý đơn thƣ giải quyết khiếu nại tố cáo nói riêng. Thứ hai, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục, pháp luật, giúp ngƣời dân hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của nhân dân, tăng cƣờng vận động nhân dân chấp hành pháp luật và các quy định giải quyết của cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền. Chỉ đạo các cấp, các ngành, các cơ quan đơn vị, tổ chức thực hiện nghiêm túc Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo, Luật tiếp công dân. Xác định rõ trách nhiệm của ngƣời đứng đầu, đồng thời bố trí độ ngũ cán bộ làm nhiệm vụ tiếp dân, xử lý đơn thƣ khiếu nại tố cáo có đủ năng lực, tƣ cách đạo đức, nhiệt tình, am hiểu pháp luật, trung thực, khách quan nhằm giải quyết tốt các vụ việc khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền từ cơ sở, hạn chế đơn thƣ phát sinh, đơn thƣ vƣợt cấp. 79 3.2.1.3. Đối với Đại biểu và Tổ Đại biểu Hội đồng nhân dân các xã thị trấn trên địa bàn huyện Các đại biểu và Tổ đại biểu chính là những cánh tay nối dài, là cầu nối giữa HĐND các xã, thị trấn với cử tri huyện. Do vậy, đề nghị tăng số lƣợng đại biểu HĐND cấp xã theo đúng tinh thần Nghị quyết Trung ƣơng 5, quan tâm tăng số lƣợng đại biểu hoạt động chuyên trách nhằm đáp ứng yêu cầu đặt ra trong tình hình mới, số lƣợng đại biểu HĐND các xã, thị trấn trên địa bàn huyện phải đảm bảo số lƣợng hợp lý để thực hiện chức năng, nhiệm vụ của HĐND các xã, thị trấn. Tăng hợp lý số đại biểu hoạt động chuyên trách, mỗi quận, huyện có từ 01 đến 03 đại biểu hoạt động chuyên trách nhƣng không quá 03 đại biểu. Đề nghị có văn bản hƣớng dẫn các tổ đại biểu HĐND quận, huyện, xã- thị trấn tổ chức tiếp công dân và thƣờng xuyên liên hệ với cơ sở để nắm tình hình, tâm tƣ, nguyện vọng chính đáng của nhân dân nhằm tăng cƣờng hoạt động của HĐND ở quận, huyện, phƣờng, kịp thời giải quyết những vấn đề bức xúc và kiến nghị của nhân dân. Đại biểu và Tổ đại biểu (nhất là Tổ trƣởng) cần duy trì đều đặn sinh hoạt họp Tổ hàng tháng; tùy tình hình thực tế tại địa phƣơng để tổ chức cho các thành viên đi giám sát, nắm tình hình tại đơn vị, cơ sở; tập trung giữ mối liên hệ chặt chẽ với cử tri, tham gia đầy đủ các đợt tiếp xúc cử tri và có trách nhiệm đến cùng trong quá trình giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân, kiến nghị của cử tri; thƣờng xuyên trao đổi thông tin và phối hợp hoạt động với Mặt trận Tổ quốc xã ở địa bàn Tổ phụ trách. Để chuẩn bị và tham gia tích cực, hiệu quả vào các hoạt động tại kỳ họp thƣờng kỳ và đột xuất của HĐND xã các Tổ đại biểu và từng đại biểu HĐND tự đọc và nghiên cứu sâu các nội dung sẽ đƣợc trình tại kỳ họp; nắm chắc vấn đề để tự tin tham gia thảo luận và chất vấn tại kỳ họp theo đúng quyền của ngƣời đại biểu đại diện cho quyền và lợi ích chính dáng của cử tri 80 đã bầu ra mình; thẳng thắn trao đổi, tranh luận với nhau để làm sáng tỏ các vấn đề nổi cộm, bức xúc, các vấn đề cần đƣợc thông qua bằng Nghị quyết của HĐND xã; chủ động đề xuất những chủ trƣơng, chính sách giúp địa phƣơng phát triển và vững mạnh hơn. Bản thân mỗi ngƣời đại biểu cũng cần phát huy cao tinh thần tự học để trau dồi kiến thức chuyên môn, quán triệt kỳ nhiệm vụ đại biểu và vai trò chức năng của HĐND xã; nắm đƣợc trách nhiệm của UBND xã, các cơ quan chuyên môn thuộc UBND xã và nhiệm vụ của chính quyền địa phƣơng nơi đại biểu đƣợc phân công theo dõi, giám sát. Bên cạnh đó, cần ban hành văn bản hƣớng dẫn cụ thể về quyền và trách nhiệm của đại biểu dân cử, trong đó quyền yêu cầu giải quyết ý kiến, kiến nghị của cử tri, yêu cầu trả lời chất vấn phải đƣợc pháp luật bảo hộ bằng những biện pháp xử lý cụ thể đối với những cá nhân, đơn vị không giải quyết hoặc báo cáo kết quả giải quyết đối với những vấn đề đã đƣợc đại biểu yêu cầu. 3.2.1.4. Tăng cường mối quan hệ phối hợp của HĐND với UBND các xã, thị trấn và Mặt trận Tổ quốc các xã, thị trấn trên địa bàn huyện Củ Chi Quan hệ phối hợp giữa HĐND với UBND và MTTQ là những vấn đề đã đƣợc quy định rõ ràng, cụ thể tại Luật tổ chức HĐND và UBND, Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và những văn bản quy phạm pháp luật khác. Đó là những căn cứ pháp lý quan trọng để HĐND, UBND và MTTQ thực hiện nhiệm vụ chính trị của mình và cùng gặp nhau ở mục đích chung là phát triển kinh tế - xã hội của địa phƣơng. Để tăng cƣờng mối quan hệ phối hợp giữa HĐND với UBND và MTTQ để nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND cần có một số giải pháp sau: - Phối hợp đổi mới công tác tiếp xúc cử tri: Thƣờng trực HĐND nên chủ động thống nhất với Ban thƣờng trực Uỷ ban MTTQ bố trí tiếp xúc trực tiếp với cử tri ở các thôn, xóm, tổ nhân dân giúp cho đại biểu gần dân hơn, 81 nắm bắt đƣợc nhiều vấn đề hơn và hạn chế tình trạng “cử tri chuyên trách”, đồng thời tăng cƣờng phối hợp trong việc tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri. - Phối hợp chặt chẽ với MTTQ trong việc lấy phiếu tín nhiệm: Việc lấy phiếu tín nhiệm đối với Đại biểu HĐND các cấp và các chức danh Chủ tịch, Phó chủ tịch HĐND và UBND xã, phƣờng, thị trấn là công việc rất hệ trọng. Do vậy, cùng với sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ, công tác phối hợp giữa Ban thƣờng trực Uỷ ban MTTQ và Thƣờng trực HĐND trong việc tổ chức thực hiện là yếu tố quyết định thành công. Thực tiễn đã cho thấy, nơi nào quán triệt tốt đối với cán bộ đảng viên, phối hợp tuyên truyền, phổ biến sâu rộng trong nhân dân, công tác tổ chức hội nghị nhân dân đƣợc chuẩn bị chu đáo thì kết quả lấy phiếu tín nhiệm phản ánh đúng tình hình và có tác dụng tích cực về nhiều mặt; ngƣợc lại, nơi tổ chức thực hiện không tốt thì kết quả phản ánh chƣa đúng, gây những tác động tiêu cực; thậm chí không thành công vì tỷ lệ số ngƣời dự họp không đủ theo quy định. - Tăng cường phối hợp với Uỷ ban nhân dân trong việc chuẩn bị kỳ họp HĐND: đó là việc chuẩn bị các chƣơng trình, dự án, các dự thảo các nghị quyết chuyên đề về các đề án, dự án trình kỳ họp. Cùng với việc chuẩn bị tốt các đề án, dự án và các dự thảo nghị quyết chuyên đề, những tài liệu, báo cáo thƣờng kỳ khác của UBND cũng phải đƣợc chuẩn bị tốt và gửi kịp thời cho Thƣờng trực và các ban HĐND để có thời gian thẩm tra và gửi tới đại biểu HĐND theo thời gian quy định. - Tăng cường phối hợp với UBND trong việc giải quyết và trả lời ý kiến, kiến nghị cử tri: ngoài việc phản ánh tại kỳ họp HĐND, chuyển ý kiến, kiến nghị của cử tri bằng văn bản, Thƣờng trực và các ban HĐND cần chọn một số vấn đề nổi cộm để chủ động làm việc với UBND để đề nghị giải quyết, trả lời kịp thời cho ngƣời dân. - Tăng cường phối hợp với UBND trong công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại tố cáo của công dân: Đối với những khiếu nại, tố cáo đúng cần chỉ 82 đạo tập trung giải quyết dứt điểm để bảo vệ quyền lợi của công dân. Để có đƣợc những điều đó nhất thiết phải có sự phối hợp chặt chẽ, thƣờng xuyên và có hiệu quả của Thƣờng trực HĐND và UBND trong công tác tiếp dân và giải quyết khiếu nại. Cụ thể là trƣớc ngày tiếp dân cần phối hợp rà soát lại việc giải quyết những khiếu nại, tố cáo của công dân tại cuộc dân lần trƣớc; sau cuộc tiếp dân có hội ý rút kinh nghiệm về buổi tiếp dân; thời gian giữa hai cuộc tiếp dân, thực hiện việc kiểm tra, đôn đốc cơ quan chức năng đã đƣợc giao nhiệm vụ tham mƣu giải quyết khiêú nại, tố cáo của công dân... - Tích cực tham gia ý kiến tại các phiên họp của UBND hàng tháng: Những phiên họp UBND hàng tháng là dịp để Thƣờng trực và các ban HĐND giám sát kịp thời tình hình thực hiện nhiệm vụ kinh tế xã hội của địa phƣơng, Thƣờng trực và các ban HĐND nên tích cực tham gia ý kiến để góp phần cùng UBND thực hiện nhiệm vụ chung. TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 Với vị trí là cơ quan quyền lực nhà nƣớc ở địa phƣơng, một trong những chức năng quan trọng của HĐND là chức năng giám sát. Do đó việc đổi mới, nâng cao chất lƣợng, hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND là một yêu cầu tất yếu khách quan và có ý nghĩa hết sức quan trọng. Thực hiện giám sát một cách toàn diện và nghiêm túc đó cũng là cơ sở thực tiễn để HĐND đề ra đƣợc những quyết định đúng đắn về chủ trƣơng phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh, đảm bảo cho các quyết định của Hội đồng nhân dân có tính khả thi cao và phát huy hiệu quả trong đời sống xã hội . 83 PHẦN KẾT LUẬN Cùng với hệ thống chính trị tại địa phƣơng, HĐND cấp xã trên địa bàn huyện Củ Chi nhiệm kỳ 2011-2016 đã thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn theo luật định; xem xét, quyết định nhiều chủ trƣơng, chính sách mang tính cấp bách, triển khai đồng bộ nhiều giải pháp duy trì và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, tạo tiền đề phát triển địa phƣơng trong những năm tiếp theo. Cử tri và nhân dân xã đồng thuận cao với những chủ trƣơng, quyết sách của HĐND xã; tích cực thực hiện và cùng giám sát việc thực hiện các nghị quyết; tin tƣởng vào vai trò của đại biểu và hoạt động của HĐND. Bên cạnh những thành tựu đạt đƣợc, còn có không ít những hạn chế cần khắc phục trong nhiệm kỳ tới, do đó, việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả giám sát của HĐND cấp xã trên địa bàn huyện Củ Chi là yêu cầu tất yếu khách quan và có ý nghĩa hết sức quan trọng. Để nâng cao chất lƣợng hoạt động của cơ quan dân cử cần phải tiếp tục đổi mới phƣơng thức hoạt động, nâng cao vai trò, trách nhiệm của đại biểu, tăng cƣờng năng lực giám sát, có cơ chế thích hợp để đánh giá kết quả và mức độ hoàn thành nhiệm vụ của đại biểu dân cử, có cơ chế để đại biểu tham gia ý kiến, thảo luận kỹ những vấn đề quan trọng trƣớc khi cơ quan có thẩm quyền của Đảng xem xét, quyết định... Hoạt động giám sát là một chức năng quan trọng, cơ bản của HĐND đƣợc Hiến pháp, pháp luật quy định từ những ngày đầu xây dựng đất nƣớc. Đảng và Nhà nƣớc luôn tạo điều kiện pháp lý để HĐND thực hiện tốt chức năng này. Ngày nay trong công cuộc đổi mới đất nƣớc thì vấn đề nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND các cấp nói chung, và HĐND cấp xã trên địa bàn Huyện Củ Chi nói riêng,(cấp xã là cấp cơ quan hành chính nhỏ nhất, gần dân nhất) trở nên cấp bách hơn nhầm phát huy quyền làm chủ của nhân dân, góp phần xây dựng nhà nƣớc trong sạch vững mạnh. Trên thực tế HĐND cũng đã từng bƣớc nâng cao chất lƣợng, hiệu quả công tác giám sát, phần nào đáp ứng đƣợc yêu cầu của cử tri và nhân dân. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của xã hội và do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan, hoạt động giám sát của HĐND vẫn còn nhiều hạn chế cần 84 đƣợc phân tích, đánh giá đúng bản chất để có giải pháp thích hợp nhằm khắc phục và cải tiến nâng cao chất lƣợng. Luận văn đã khái quát cơ bản những nội dung về tổ chức và hoạt động của HĐND cấp xã nói chung, và HĐND cấp xã trên địa bàn Huyện Củ Chi nói riêng. Khái quát những nội dung cơ bản về chức năng giám sát của HĐND trên cơ sở các quy định của pháp luật; đánh giá thực trạng của hoạt động giám sát của HĐND cấp xã, thị trấn trên địa bàn Huyện Củ Chi để xác định để làm rõ những khuyết điểm và nguyên nhân, trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp trƣớc mắt và lâu dài để nâng cao hơn nữa hiệu lực, và hiệu quả giám sát của HĐND cấp xã. Những khó khăn, hạn chế nếu đƣợc các cơ quan có thẩm quyền thao khảo, sửa đổi, bổ sung các quy định của pháp luật trong lĩnh vực này, sẽ góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND cấp xã. Công cuộc đổi mới mọi mặt của đời sống xã hội đang đặc ra yêu cầu cấp bách phải thực hiện cho đƣợc cuộc cải cách lớn về hành chính nhà nƣớc để tạo điều kiện hoạt động cho các cơ quan nhà nƣớc có hiệu quả. Trong đó yếu tố quan trọng hàng đầu là tạo điều kiện hoạt động cho HĐND xã, thị trấn trên địa bàn Huyện Củ Chi, thành phố Hồ Chí Minh thực sự là cơ quan quyền lực nhà nƣớc ở địa phƣơng, là chủ thể có thực quyền và toàn quyền trong việc xem xét và quyết định những vấn đề quan trọng, thể hiện ngày càng rõ nét vai trò, vị thế của HĐND trong bộ máy của chính quyền địa phƣơng là công cụ thực sự để nhân dân phát huy quyền làm chủ của mình./. 85 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Các báo cáo tổng kết 5 năm hoạt động của HĐND của 21 xã, thị trấn trên địa bàn huyện Củ Chi nhiệm kỳ 2011-2016. 2. Đảng Cộng sản Việt Nam (2016), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 3. Nguyễn Sĩ Dũng (chủ biên) (2004), Quyền giám sát của Quốc hội, nội dung và thực tiễn từ góc nhìn tham chiếu, Nxb Tƣ pháp, Hà Nội. 4. Quốc hội (2013), Hiến pháp, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 5. Quốc hội (2015) Luật Tổ chức Chính quyền địa phương, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 6. Quốc hội (2015), Luật giám sát, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 7. Quốc Hội (2016), Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 8. Trần Đình Huề (2001), Mấy vấn đề về vai trò hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân và bƣớc đầu xây dựng quy trình một cuộc giám sát, Kỷ yếu nâng cao năng lực và hiệu quả giám sát của Hội đồng nhân dân, Văn phòng Quốc hội. 9. Ủy ban nhân dân huyện Củ Chi (2010), Báo cáo số 171/BC-UBND về tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng – an ninh năm 2010 và phương hướng nhiệm vụ năm 2011. 10. Ủy ban nhân dân huyện Củ Chi (2011), Báo cáo số 29/BC-UBND về tổng kết hoạt động của UBND huyện nhiệm kỳ 2004-2011. 11. Ủy ban nhân dân huyện Củ Chi (2011), Báo cáo số 184/BC-UBND về tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng – an ninh năm 2011 và phương hướng nhiệm vụ năm 2012. 86 12 Ủy ban nhân dân huyện Củ Chi (2012), Báo cáo số 222/BC-UBND về tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng – an ninh năm 2012 và phương hướng nhiệm vụ năm 2013. 13. Ủy ban nhân dân huyện Củ Chi (2013), Báo cáo số 226/BC-UBND về tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng – an ninh năm 2013 và phương hướng nhiệm vụ năm 2014.