Luận văn Hoàn thiện quản lý thu bảo hiểm xã hội tại bảo hiểm xã hội tỉnh Bắc Ninh

ớn, thêm lãi đầu tư, bảo đảm quỹ ổn định, cân đối lâu dài. Trong cơ chế thị trường, Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách tạo điều kiện cho mọi thành phần kinh tế cùng phát triển, Tỉnh có những cơ chế kêu gọi đầu tư là cơ sở pháp lý để thành lập các doanh nghiệp, thu hút lực lượng lao động, cơ cấu thu nhập đa dạng, phong phú đảm bảo được nhu cầu 71 tối thiểu của người lao động và còn có một phần tiết kiệm, khoản tiết kiệm đó người lao động có thể tham gia bảo hiểm cho mình khi về già hoặc rủi ro. Nghĩa là người lao động có nhu cầu và có khả năng tham gia khi đã có chủ trương của nhà nước cho phép. Có thể thấy rằng mở rộng đối tượng tham gia BHXH đến các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh, Hợp tác xã, các tổ chức kinh tế trong tỉnh là có cơ sở, hoàn toàn phù hợp với thực tế. Vấn đề là biện pháp tổ chức thực hiện của cơ quan BHXH từ tỉnh đến các huyện, thị. Thứ hai, thực hiện BHXH tự nguyện: BHXH tự nguyện là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước đã được quy định Luật BHXH người tham gia đóng từ tháng 01/2008, nhưng đối tượng tham gia còn ít so với số lao động chưa được tham gia BHXH. Để thực hiện phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện đạt hiệu quả cần thiết phải thực hiện BHXH tự nguyện đối với một số đối tượng có khả năng như : Lao động tự do, xã viên Hợp tác xã nông nghiệp, Bảo hiểm cho nông dân, cơ quan BHXH phải nghiên cứu kỹ các nội dung tham mưu cho Tỉnh uỷ, Uỷ ban nhân dân về cơ chế quản lý sao cho phù hợp, thu hút được nhiều người tham gia, tăng thu cho quỹ, đảm bảo công bằng và an toàn xã hội. Thứ ba, đẩy mạnh công tác thông tin tuyên truyền. Hiện nay nhiều người lao động, chủ sử dụng lao động chưa hiểu rõ về chính sách BHXH, đặc biệt là người lao động trong khu vực kinh tế tư nhân, các doanh nghiệp ngoài quốc doanh nên chưa tham gia hoặc tìm cách trốn tránh nộp BHXH do đó cần đẩy mạnh công tác thông tin tuyên truyền. Bài học kinh nghiệm về công tác tuyên truyền có hiệu quả là phải có nội dung, biện pháp tuyên truyền phù hợp với từng đối tượng, phối hợp với các cơ quan thông tin đại chúng đặc biệt là Báo, Đài phát thanh, truyền hình địa phương để người lao động hiểu rõ các chính sách BHXH, quyền và nghĩa vụ khi tham gia BHXH từ đó họ tự nguyện tham gia và đấu tranh với chủ sử dụng lao động đóng BHXH cho mình. Đây Thang Long University Libraty 72 là một biện pháp có ý nghĩa hết sức quan trọng trong viêc tăng số người tham gia cũng như tăng thu quỹ BHXH. Thứ tư, tăng chế tài xử phạt đối với các trường hợp không chấp hành chính sách BHXH, nhất là giao quyền thanh tra xử phạt cho cơ quan BHXH: Đây là biện pháp nhằm tăng cường pháp chế trong lĩnh vực BHXH. Hiện nay trong các văn bản hiện hành, Nhà nước mới giao cho cơ quan BHXH quyền kiểm tra, chưa giao quyền thanh tra, xử phạt các trường hợp vi phạm như: Đóng BHXH chậm hoặc không đóng, dùng thủ đoạn ký hợp đồng thời vụ, dưới 3 tháng thậm chí không ký hợp đồng lao động. Điều này đã ảnh hưởng rất lớn đến nguồn thu và chi trả BHXH. Thứ năm, Tăng cường quản lý quỹ BHXH, chống thất thoát, lạm dụng quỹ: Xuất phát từ bản chất quỹ BHXH là quỹ tiền tệ tập trung, được hình thành từ sự đóng góp của người lao động, chủ sử dụng lao động, sự hỗ trợ của nhà nước. Hệ thống BHXH được Chính phủ giao quản lý quỹ cho nên phải tổ chức thực hiện công tác thống kê, hạch toán kế toán mọi nghiệp vụ thu - chi; Người lao động chỉ tin tưởng và yên tâm tham gia Bảo hiểm khi toàn hệ thống quản lý quỹ chặt chẽ, không thất thoát. Vì vậy tăng cường quản lý quỹ thực chất là tổ chức khoa học các nghiệp vụ thống kê, hạch toán Thu - Chi, nghiêm khắc xử lý các hiện tượng buông lỏng quản lý, tham ô, lãng phí sẽ có tác dụng trực tiếp đến các bên tham gia BHXH, đó là Đảng bộ, chính quyền tin tưởng, các ngành, các cấp ủng hộ, chủ sử dụng lao động và người lao động yên tâm là điều kiện thuận lợi để tăng số người tham gia BHXH; Thứ sáu, phải có sự phối hợp giữa các ngành dưới sự lãnh đạo của cấp uỷ các cấp, với tư cách là đại diện cho người lao động, bảo vệ quyền lợi cho người lao động tổ chức Công đoàn phải chủ động cùng với ngành Lao động - Thương binh và Xã hội (Cơ quan quản lý nhà nước về lao động, tiền lương và việc làm) BHXH xây dựng chương trình phối hợp hoạt động, tổ chức các 73 đoàn kiểm tra liên ngành việc thực hiên Bộ luật lao động, Luật BHXH, thực hiện các chế độ chính sách BHXH ở các cơ quan, doanh nghiệp. Thông qua chương trình phối hợp kiểm tra những vướng mắc trong quá trình thực hiện BHXH sẽ được phát hiện kịp thời và cùng tháo gỡ có hiệu quả, khẳng định được vai trò của Công đoàn trong việc đại diện cho người lao động, là chỗ dựa cho công nhân lao động trong việc bảo vệ quyền lợi cho mình. 3.2. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ THU BHXH TẠI BHXH TỈNH BẮC NINH 3.2.1. Giải pháp hoàn thiện về bộ máy quản lý thu BHXH BHXH tỉnh Bắc Ninh nên xác định rõ chức năng nhiệm vụ, trách nhiệm của từng cấp, từng ngành, từng cán bộ chuyên thu và giao trách nhiệm cho các đơn vị đó giải quyết xử lý trong phạm vi cho phép đồng thời thường xuyên giám sát kết quả hoạt động của các đơn vị trực thuộc mình quản lý. Cần phải đánh giá đúng mặt mạnh và những điểm yếu của tổ chức bộ máy, từ đó định ra chiến lược phát triển về nội lực. Hoàn thiện công tác quản lý thu BHXH bắt buộc: thực hiện cơ chế một cửa trong khâu tiếp nhận, cần có những đổi mới về phương pháp, công cụ quản lý trong công tác thu BHXH bắt buộc. Đồng thời thực hiện quy định về phân công, phân nhiệm và lề lối làm việc của đơn vị để các cán bộ, công chức phát huy sự chủ động sáng tạo trong công việc đối với những lĩnh vực được phân công phụ trách, nâng cao tinh thần trách nhiệm đồng thời nhất thống quan điểm chỉ đạo từ trên xuống. BHXH tỉnh Bắc Ninh cần phải thường xuyên tổ chức và phối hợp chặt chẽ với các ngành có chức năng liên quan: Một là: Xác lập và trách nhiệm quản lý thu của tổ chức Đảng, chính quyền, công đoàn cơ sở: Thang Long University Libraty 74 Trong thời gian tới, BHXH tỉnh phải tiếp tục chủ động tham mưu cho Tỉnh uỷ, HĐND, UBND tỉnh tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện công tác BHXH trên địa bàn. Nội dung công tác lãnh đạo, chỉ đạo cần bám sát tình hình thực tiễn việc chấp hành chính sách BHXH ở địa phương và cần có sự chỉ đạo sát sao, chỉ ra trách nhiệm cụ thể đối với từng sở, ban, ngành liên quan, để cùng phối hợp thực hiện. Bên cạnh đó cơ quan BHXH phải thường xuyên báo cáo Tỉnh uỷ, HĐND, UBND tỉnh về tình hình thực hiện chính sách BHXH trên địa bàn để công tác lãnh đạo, chỉ đạo được kịp thời. Công đoàn cơ sở tại các doanh nghiệp phải được củng cố lại, phát huy được vai trò của mình trong việc tuyên truyền, vận động doanh nghiệp thực hiện chính sách BHXH, phải trở thành cơ quan giám sát hiệu quả nhất đối với việc chấp hành và thực thi chính sách, pháp luật lao động và luật BHXH, là cơ quan đứng ra bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người lao động. Hai là: BHXH tăng cường phối hợp với các cơ quan liên quan: Sự phối hợp chặt chẽ giữa BHXH tỉnh với các cơ quan nhà nước và các tổ chức chính trị xã hội ở địa phương đặc biệt là Sở Lao động Thương binh và Xã hội, Liên đoàn Lao động tỉnh, Thanh tra nhà nước tỉnh, Sở Kế hoạch và Đầu tư cùng với Cục Thuế tỉnh Bắc Ninh trong việc tổ chức thực hiện và triển khai công tác BHXH đến người lao động trong các doanh nghiệp, tạo ra một sự liên kết vững chắc giữa các cơ quan của Nhà nước và hạn chế được việc các doanh nghiệp trốn tránh nghĩa vụ của mình đối với Nhà nước và người lao động, quyền lợi của người lao động sẽ không bị ảnh hưởng, góp phần thúc đẩy kinh tế xã hội phát triển, công tác BHXH được đảm bảo, chế độ an sinh xã hội được củng cố, góp phần phát triển kinh tế Bắc Ninh một cách bền vững. Cụ thể, phải xây dựng cơ chế phối hợp giữa các cơ quan chức năng về BHXH như sau: 75 - Phối hợp giữa cơ quan BHXH tỉnh với Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Bắc Ninh: BHXH tỉnh chủ động xây dựng quy chế phối hợp theo hướng đề nghị Sở Kế hoạch và Đầu tư, Ban quản lý các khu công nghiệp, phòng Lao động - Thương binh và Xã hội, phòng Kế hoạch - Tài chính của UBND các huyện, thị xã cung cấp thông tin kịp thời danh sách các doanh nghiệp trên địa bàn mới được thành lập, danh sách các doanh nghiệp đã được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh đang còn hoạt động. Trên cơ sở đó, cơ quan BHXH nắm bắt tình hình đăng ký kinh doanh, thời gian, trụ sở của doanh nghiệp, sớm đưa vào đối tượng quản lý thu để giảm thiểu hiện tượng trốn đóng BHXH. - Phối hợp giữa cơ quan BHXH và cơ quan Thuế các cấp: Khi tiến hành kiểm toán hoặc quyết toán thuế đối với các doanh nghiệp, cơ quan thuế nên yêu cầu có xác nhận của cơ quan BHXH hoặc ít nhất phải có sự nối mạng cung cấp thông tin giữa cơ quan BHXH với cơ quan Thuế. Khi sự phối hợp giữa hai cơ quan này thực sự hiệu quả và chặt chẽ thì sẽ loại bỏ được tình trạng người sử dụng lao động có ký 2 đến 3 hợp đồng với cùng 1 người người lao động với các mức tiền lương, tiền công khác nhau với mục đích trốn đóng BHXH cho người người lao động. - Phối hợp giữa cơ quan BHXH với Sở Lao động Thương binh Xã hội: Phối hợp trong công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật lao động, luật BHXH; tăng cường phối hợp công tác thanh tra, kiểm tra. Định kỳ hàng tháng, BHXH tỉnh cung cấp thông tin cho Sở Lao động Thương binh và Xã hội và danh sách các các doanh nghiệp nợ BHXH từ 3 tháng trở lên; tình hình doanh nghiệp khắc phục những sai phạm sau thanh tra, kiểm tra và cung cấp thông tin về thực hiện pháp luật BHXH của doanh nghiệp theo yêu cầu của Thanh tra Sở để tăng cường quản lý đối với doanh nghiệp. Sở Lao động Thương binh và Xã hội cung cấp thông tin kết quả xử lý doanh nghiệp vi Thang Long University Libraty 76 phạm đến BHXH tỉnh để biết. Hai cơ quan trên tổ chức họp định kỳ hàng tháng để đánh giá tình hình kiểm tra, xử lý các doanh nghiệp và có các kiến nghị với UBND tỉnh. - Phối hợp giữa BHXH với ngành Ngân hàng và Toà án nhân dân: Khi tình trạng trốn đóng BHXH xảy ra làm ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của người người lao động thì việc xử lý kịp thời, đủ sức răn đe là thực sự cần thiết. Cần có cơ chế phối hợp giữa BHXH và ngành Ngân hàng trong việc thực hiện việc phong toả tài khoản của doanh nghiệp được xác định là trốn đóng BHXH. BHXH tỉnh, BHXH huyện, thị xã, thành phố cần cung cấp thông tin đầy đủ, phối hợp với Toà án để sớm thống nhất quy trình thụ lý và xét xử, rút ngắn thời gian tố tụng, nhanh chóng trả lại quyền lợi cho người lao động. - Phối hợp giữa cơ quan BHXH với tổ chức công đoàn: Cơ quan BHXH các cấp phối hợp với tổ chức công đoàn giám sát tình hình sử dụng lao động, quy chế tiền lương. Thông qua đó tuyên truyền chính sách BHXH và lắng nghe phản ánh những khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp, của người người lao động khi thực hiện chính sách BHXH để tìm giải pháp tháo gỡ. Cơ quan BHXH cùng với tổ chức công đoàn khuyến khích người lao động đàm phán, ký kết thoả hiệp lao động tập thể với người sử dụng lao động. Thông qua các hoạt động đối thoại trực tiếp, cơ quan BHXH cùng tổ chức công đoàn sẽ tuyên truyền, giải đáp những thắc mắc của người lao động về các vẫn đề liên quan đến BHXH. Đặc biệt, phải giúp người người lao động nhận thức rõ được sự cần thiết của việc người sử dụng lao động đóng BHXH trên mức tiền lương, tiền công thực tế trả cho người lao động hàng tháng. Trên cơ sở đó, người lao động sẽ hiểu và không ký hai đến ba hợp đồng với mức tiền lương, tiền công khác nhau. 77 Ba là: Đôn đốc thu và quản lý tiền thu BHXH Công tác quản lý đối tượng thuộc diện bắt buộc tham gia BHXH và quỹ lương trích nộp BHXH là nền tảng để đẩy mạnh các biện pháp đôn đốc thực hiện trích nộp BHXH và quản lý tiền thu BHXH. Trên cơ sở quản lý chặt chẽ đối tượng thuộc diện bắt buộc tham gia BHXH và quỹ lương trích nộp BHXH, cần đẩy mạnh các biện pháp đôn đốc thực hiện trích nộp BHXH và quản lý tiền thu BHXH: Việc bố trí, sắp xếp cán bộ chuyên quản các đơn vị sử dụng lao động phải trên cơ sở hợp lý, đối với các đơn vị sử dụng lao động có số lượng lao động lớn, thường xuyên có sự biến động..phải bố trí cán bộ có năng lực chuyên môn vững và có kinh nghiệm công tác; thường xuyên bám sát các đơn vị sử dụng lao động để đôn đốc việc chấp hành pháp luật về BHXH. Cán bộ chuyên quản phải thường xuyên theo dõi, nắm bắt được kịp thời tình hình biến động của đối tượng lao động thuộc diện bắt buộc, tình hình biến động về quỹ lương tham gia BHXH, việc chấp hành chính sách BHXH đối với người lao động, từ đó có sự điều chỉnh kịp thời đối với đơn vị sử dụng lao động, nâng cao hiệu quả quản lý thu BHXH. Coi việc chấp hành pháp luật BHXH là một chỉ tiêu quan trọng trong việc đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ chính trị ở mỗi đơn vị, doanh nghiệp và cơ sở đảng. 3.2.2 Giải pháp về quản lý và thực hiện cơ chế tài chính thu BHXH +) Mở rộng đối tượng, nguồn thu BHXH Đây là một nhiệm vụ rất quan trọng đối với ngành BHXH nói chung và đối với BHXH tỉnh Bắc Ninh nói riêng và cùng với xu thế phát triển của đất nước, trong những năm gần đây, Đảng và Nhà nước ta đã có chủ trương thực hiện BHXH cho mọi người lao động ở tất cả các thành phần kinh tế. Khi mọi người lao động đều được tham gia BHXH chính là đã tạo ra mạng lưới bảo vệ rộng khắp, đảm bảo cho mọi người lao động không bị rơi vào cảnh Thang Long University Libraty 78 khó khăn, một xã hội có sự liên kết cộng đồng cùng chia sẻ, giúp đỡ lẫn nhau. Mục tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH trong thời gian tới trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh vẫn tập trung ở khu vực kinh tế ngoài Nhà nước là chủ yếu, vì vậy phải: - Rà soát lại hoạt động sản xuất kinh doanh, phân loại kết quả hoạt động của từng doanh nghiệp để có biện pháp xử lý về BHXH. Chấm dứt tình trạng đánh giá chung chung, không tìm hiểu cặn kẽ lý do tại sao doanh nghiệp nhiều năm không đăng ký tham gia BHXH, mặc dù năm nào cơ quan BHXH cũng báo cáo lên cấp có thẩm quyền, nhưng không có giải pháp xử lý, vì trong thực tế có những doanh nghiệp đăng ký kinh doanh, nhưng sau thời gian ngắn ngừng hoạt động do làm ăn kém hiệu quả; cũng có doanh nghiệp tư nhân thành lập để vay vốn sử dụng vào mục đích khác, không tuyển lao động, còn tồn tại rất nhiều loại "doanh nghiệp ma"... - Đối với những doanh nghiệp còn hoạt động, có thuê mướn, hợp đồng lao động, yêu cầu phải đăng ký tham gia BHXH cho người lao động. Nếu từ chối tham gia BHXH, cơ quan BHXH lập hồ sơ kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý về hành chính, ngoài số tiền phạt do không đăng ký đóng BHXH tính trên đầu người, có thể thu hồi Giấy phép đăng ký kinh doanh hoặc lập hồ sơ khởi kiện ra Toà án. - Những doanh nghiệp không hoạt động, đề xuất thu hồi Giấy phép đăng ký kinh doanh, cơ quan BHXH xóa tên trong danh sách đơn vị phải thu BHXH theo luật định để tránh tình trạng nợ ảo. - Đối với Hộ kinh doanh cá thể, Tổ hợp tác: tuy thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, nhưng có đặc thù là người lao động có thể vừa là người sử dụng lao động, có đăng ký kinh doanh, song pháp nhân không đầy đủ, thu nhập của họ do chính họ quyết định và quản lý. Vì vậy, cơ quan BHXH xây dựng Phương án phát triển đối tượng khu vực này, phối hợp với các cấp chính 79 quyền từ xã, phường, thị trấn vận động tham gia BHXH, coi đây là một trong tiêu chí đánh giá kết quả hoạt động của cơ sở trong việc thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước. +) Hoàn thiện nghiệp vụ quản lý thu và tăng cường thu quỹ BHXH. Đối với công tác quản lý thu nôp̣ cần hoàn thiêṇ quy trình nghiêp̣ vụ để đơn vị thuâṇ tiêṇ, dê ̃dàng thưc̣ hiêṇ khi đăng ký tham gia và đóng BHXH, có thể xây dưṇg quy trình đăng ký tham gia và đóng BHXH trưc̣ tuyến qua cổng thông tin điêṇ tử của BHXH tỉnh Điện Biên để đơn vị, cá nhân không phải đi laị nhưng vâñ kip̣ thời đăng ký tham gia và đóng BHXH; Xây dưṇg quy trình nghiêp̣ vu ̣quản lý thu BHXH hướng tới mỗi cá nhân có môṭ tài khoản BHXH riêng để người lao đôṇg dê ̃dàng kiểm tra thông tin và thường xuyên tư ̣tra cứu nắm đươc̣ tình hình tham gia BHXH của bản thân; hàng tháng gửi thông tin riêng về đóng BHXH của đơn vị đến từng người lao đôṇg để người lao đôṇg biết đươc̣ nghiã vu ̣thưc̣ hiêṇ BHXH của người sử dụng lao động đối với mình; Xây dưṇg cơ sở dữ liêụ về BHXH tâp̣ trung trên toàn quốc, trong đó hê ̣thống hóa đươc̣ số doanh nghiêp̣ tham gia, số doanh nghiêp̣ chưa tham gia BHXH, lao đôṇg cũng như thông tin lao đôṇg, doanh nghiêp̣ tham gia BHXH để thuâṇ tiêṇ tra cứu, phuc̣ vu ̣ công tác quản lý và công tác kiểm tra đóng BHXH; Để tăng cường thu quỹ BHXH phải quản lý tốt mức đóng, phương thức đóng, tiền lương, tiền công làm căn cứ đóng BHXH thì: Hàng năm, cơ quan BHXH phải rà soát lại toàn bộ đối tượng đang tham gia, lập kế hoạch thu chi tiết, thống kê chính xác số lao động phải đóng BHXH theo các mức đóng khác nhau. Phối hợp với các Sở ban ngành và các đơn vị liên quan, để nắm chắc danh sách các đơn vị và lao động thụ hưởng lương từ ngân sách nhà nước; số Thang Long University Libraty 80 không hưởng lương từ ngân sách nhà nước nhưng được cấp có thẩm quyền phê duyệt trả lương theo thang, bảng lương nhà nước để thu BHXH đúng các quy định của Nhà nước. +) Giải pháp khắc phục nợ đọng, trốn đóng BHXH - Hạn chế tình trạng nợ đọng, trốn đóng bảo hiểm xã hội: Thực tiễn trong thời gian qua cho thấy các doanh nghiệp nợ BHXH, trốn đóng BHXH, chiếm dụng BHXH của người lao động kéo dài có tác động xấu đến chính sách BHXH nói chung và chính sách thu BHXH nói riêng, từ đó làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động. Để khắc phục tình trạng này, cần phải áp dụng đồng bộ các giải pháp: Một là, xử phạt nghiêm minh vi phạm về BHXH, chọn một số doanh nghiệp cố tình vi phạm mà đã vận động, thuyết phục nhưng không chuyển biến lập hồ sơ khởi kiện ra Toà án. Hiện nay mức phạt tiền tối đa là 75 triệu, thực ra là không đáng kể đối với những doanh nghiệp lớn, có số nợ cao, nên tăng mức phạt bằng lãi suất ngân hàng. Hai là, xây dựng văn bản liên tịch với ngân hàng, kho bạc để thực hiện việc trích nộp BHXH và lãi của số tiền nợ BHXH từ tài khoản của doanh nghiệp hoặc phong toả tài khoản đến khi doanh nghiệp nộp đủ tiền nợ BHXH theo quy định. Ba là, cần có các quy định đồng bộ và đủ mạnh, đặc biệt hoàn thiện hệ thống luật pháp. Vì hiện nay, các doanh nghiệp nợ BHXH có thể kéo dài triền miên, trong khi cùng khoản tiền như vậy, thậm chí chỉ bằng 1/10 đối với thuế đã bị khép vào tội trốn thuế. Vậy nên quy định trốn đóng, nợ BHXH là một tội danh để xử lý bằng nhiều hình thức khác nhau. Thực hiện đồng bộ các giải pháp trên trong thời gian tới, sẽ làm hạn chế tình trạng nợ đọng, trốn đóng tiền BHXH trên địa bàn tỉnh, góp phần tăng 81 trưởng và phát triển quỹ BHXH; khắc phục được những mâu thuẫn trong nội bộ các doanh nghiệp với nhau. Một khi quyền lợi của người lao động được bảo đảm, chủ sử dụng lao động thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của mình trong việc thực thi chính sách BHXH cho người lao động cũng có nghĩa là mối quan hệ “Chủ - Thợ” được cải thiện và tạo sự bình đẳng, lành mạnh trong sản xuất, kinh doanh. Điều này có ý nghĩa thực tiễn rất to lớn đối với việc phát triển kinh tế theo hướng bền vững tại tỉnh Bắc Ninh. Hoạt động của hệ thống BHXH với mục đích an sinh xã hội, không phải là kinh doanh thu lợi nhuận. Để đạt được mục đích đó phải tạo dựng được một quỹ BHXH tập chung trên cơ sở đóng góp của người lao động. Thu BHXH càng nhiều thì khả năng an toàn quỹ càng lớn, vì vậy ngoài các biện pháp tăng nguồn thu cần phải có các biện pháp nuôi dưỡng nguồn thu. Các biện pháp của cơ quan BHXH thực chất là sự tác động trở lại đối với các đơn vị sử dụng lao động và người lao động, nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp giảm bớt khó khăn trong sản xuất kinh doanh, tạo công ăn việc làm cho người lao động, động viên, khuyến khích và tạo nguồn tham gia BHXH. Đối với cơ quan BHXH phải đi từ việc tưởng như đơn giản như: gửi thư thăm hỏi, động viên tới tất cả những người lao động tham gia BHXH. Bên cạnh đó, cũng tham gia tháo gỡ khó khăn cùng các doanh nghiệp trong trường hợp doanh nghiệp ngoài quốc doanh gặp khó khăn phải tạm dừng sản xuất, kinh doanh hoặc gặp khó khăn do thiên tai, mất mùa dẫn đến việc người lao động và người sử dụng lao động không có khả năng đóng BHXH. 3.2.3 Giải pháp về quy trình thu, thanh toán BHXH Thứ nhất : Công tác lập kế hoạch thu BHXH cần căn cứ trên các số liệu tổng hợp thực tế , có độ chính xác cao , có tính khoa học , phù hợp với tình hình phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn thủ đô ( về số lao động , số doanh nghiệp , ngành nghề kinh doanh, doanh thu hàng tháng ...) Công tác lập kế Thang Long University Libraty 82 hoạch cần có sự phối hợp giữa cán bộ quản lý thu BHXH và các chuyên gia giỏi , có trình độ, am hiểu và được đào tạo chuyên môn về lĩnh vực này ,các cơ quan ban ngành chức năng (Bộ tài chính, Bộ lao động thương binh xã hội, Bộ kế hoạch đầu tư...) Thứ hai: Quản lý đầy đủ, chính xác, kịp thời các đối tượng tham gia BHXH bắt buộc theo quy định Luật BHXH, các biện pháp quản lý về số lao động tham gia BHXH, số doanh nghiệp tham gia BHXH trên địa bàn, tổng quỹ tiền lương , tiền công làm cơ sở nộp BHXH ... phải được thực hiện chặt chẽ nhằm quản lý một cách khoa học, chính xác, nắm bắt được tình hình thực tế và các biến động phát sinh đảm bảo quyền lợi của người lao động, giảm số nợ đọng BHXH đồng thời không làm thất thu BHXH . Thứ ba : Phối hợp chặt chẽ với các tổ chức Thanh tra Lao động, Thanh tra Nhà nước, các tổ chức công quyền và các tổ chức chính trị xã hội để kiểm tra, giám sát, đôn đốc việc kê khai lao động, quỹ tiền lương và đóng BHXH. Cần xử phạt nghiêm minh hoặc có hình thức xử lý cao đối với những trường hợp cố tình trốn tránh, gian lận trách nhiệm tham gia và đóng BHXH. Thứ tư : Quản lý thu BHXH phải gắn liền với quản lý chi các chế độ BHXH, việc thực hiện chi trả các chế độ BHXH gắn liền với nghĩa vụ nộp BHXH không chỉ đảm bảo quyền lợi cho người lao động mà còn giúp người lao động hiểu rõ hơn về bản chất của BHXH , những lợi ích mang lại cho họ khi tham gia BHXH , từ đó góp phần tăng số người tham gia BHXH , tăng thu BHXH , đồng thời làm giảm tình trạng nợ đọng và trốn đóng BHXH của các doanh nghiệp . Các khoản chi BHXH phải được công khai hóa để tạo lòng tin đối với người tham gia BHXH. - Tùy tình hình thực hiện của từng BHXH huyện mà Giám đốc BHXH tỉnh xem xét cấp tiền chi lương hưu và trợ cấp BHXH hàng tháng thông qua 83 hệ thống ngân hàng cấp 4 hoặc ngân hàng khu vực có các đại diện chi trả nhằm đảm bảo an toàn về tiền mặt trong quá trình chi trả. Với phương thức cấp phát này sẽ đảm bảo an toàn tiền mặt hơn trong quá trình vận chuyển tiền để chi trả cho các đối tượng. Các đại diện chi trả không phải đến BHXH hoặc đến trụ sở bưu điện huyện để lĩnh tiền, rút bớt được quãng đường vận chuyển tiền mặt, đồng thời với phương thức này sẽ bớt được một lần nhận tiền và kiểm đếm, rút bớt khâu trung gian trong việc giao nhận, bảo quản tiền mặt trong quá trình chi trả. - Thu gián tiếp thông qua hệ thống thuế: Được áp dụng ở những nước có đánh thuế thu nhập và có chương trình BHXH phổ cập. Việc thu BHXH qua cơ quan thuế sẽ đảm bảo hiệu quả của công tác thu, góp phần làm giảm tình trạng trốn đóng BHXH. Đây là phương thức thu tiết kiệm chi phí, song nhận thức của người đóng BHXH sẽ bị sai lệch, coi đóng góp BHXH là một loại thuế. 3.2.4 Giải pháp về kiểm soát đánh giá quản lý thu BHXH - Việc thực hiện các chế độ BHXH đối với người lao động có tác động trực tiếp đến tình hình ổn định chính trị, phát triển kinh tế- xã hội trên địa bàn tỉnh. Do vậy, cơ quan BHXH các cấp cần chủ động tham mưu, định kỳ báo cáo tỉnh hình, phản ánh những tồn tại, kiến nghị các biện pháp với cấp ủy, chính quyền địa phương trong việc thực hiện chính sách BHXH. - Tiếp tục nghiên cứu, tổng kết thực tiễn để đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, cải tiến lề lối làm việc. Để làm được điều này, cần loại bỏ những thủ tục hành chính không cần thiết, những việc làm hình thức, không có hiệu quả thiết thực, không phù hợp với thực tế hoặc chồng chéo đang gây trở ngại cho hoạt động của đơn vị sử dụng lao động và người lao động, tạo thuận tiện nhanh chóng trong thực hiện chính sách BHXH, hướng tới mục tiêu phục vụ người lao động ngày một tốt hơn. Thang Long University Libraty 84 Công tác quản lý đối tượng thuộc diện bắt buộc tham gia BHXH và quỹ lương trích nộp BHXH là nền tảng để đẩy mạnh các biện pháp đôn đốc thực hiện trích nộp BHXH và quản lý tiền thu BHXH. Trên cơ sở quản lý chặt chẽ đối tượng thuộc diện bắt buộc tham gia BHXH và quỹ lương trích nộp BHXH, cần đẩy mạnh các biện pháp đôn đốc thực hiện trích nộp BHXH và quản lý tiền thu BHXH: Phòng Thu và BHXH huyêṇ cần thưc̣ hiêṇ thu BHXH đảm bảo thu đúng, thu đủ và chính xác; thông báo kết quả đóng BHXH hàng tháng đối với các đơn vị, DN để có biêṇ pháp đốc thu kip̣ thời. Lâp̣ muc̣ tiêu, kế hoac̣h thu sát thưc̣. Cử cán bô ̣thường xuyên theo dõi các đơn vị, DN tham gia để vừa đốc thu, vừa hướng dâñ đơn vi ̣lâp̣ các biểu mâũ thu chính xác, kip̣ thời, đồng thời tuyên truyền chính sách BHXH cho chủ sử SDLĐ và NLĐ, vâṇ đôṇg DN đóng BHXH hàng tháng đúng theo quy điṇh Luâṭ BHXH. Hoàn chỉnh phương thức quản lý thu, nôp̣ BHXH đối với các đơn vị, DN, đăc̣ biêṭ là hướng dâñ thu và ghi sổ BHXH đối với những lao đôṇg thuôc̣ các tổ chức, cá nhân không có pháp nhân đầy đủ như hô ̣sản xuất kinh doanh cá thể, tổ hơp̣ tác. Giải quyết kip̣ thời các chế đô ̣BHXH cho NLĐ; cải tiến, hơp̣ lý hóa quy trình cấp sổ BHXH, thẻ BHYT và thực hiện tốt công tác chi đảm bảo sự công bằng hợp lý, thái độ phục vụ, qua đó tác đôṇg tích cưc̣ đến viêc̣ phát triển đối tươṇg tham gia BHXH. 3.2.5. Hoàn thiện hệ thống phương tiện tự quản lý thu và thanh toán thu BHXH Một là: Cải cách thủ tục hành chính trong quản lý thu bảo hiểm xã hội Cải cách thủ tục hành chính trong hoạt động BHXH nói chung và trong quản lý thu BHXH nói riêng theo hướng chuyển từ tác phong hành chính sang tác phong phục vụ là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, mang tính cấp 85 thiết của toàn ngành. Cải cách thủ tục hành chính trong quản lý thu BHXH liên quan đến nghiệp vụ BHXH của nhiều bộ phận chức năng, có thể coi việc cải cách này mang tính đột phá và là nội dung cải cách cơ bản. Vì vậy, để đảm bảo thực hiện có hiệu quả cơ chế "một cửa" tại cơ quan BHXH cần thực hiện những giải pháp đồng bộ từ tư tưởng, nhận thức và hành động vì nó đụng chạm trực tiếp đến quyền và trách nhiệm của cá nhân, từng bộ phận chức năng trong đơn vị, nhất là khi các thông tin cần thiết phục vụ cho việc điều hành thực thi nhiệm vụ đều phải công khai, minh bạch. Phải rà soát, điều chỉnh lại chức năng, nhiệm vụ các bộ phận chức năng đảm bảo không chồng chéo, không bỏ sót, mỗi việc chỉ do một bộ phận chịu trách nhiệm chính, đồng thời có cơ chế phối hợp, kiểm soát giữa các bộ phận chức năng. Đây cũng chính là tác phong phục vụ của cán bộ, viên chức trong Ngành nói chung, của cán bộ thu BHXH nói riêng. Xây dựng trang Web để cung cấp kịp thời văn bản Pháp luật BHXH, trả lời câu hỏi, thắc mắc của đơn vị sử dụng lao động, NLĐ về chính sách BHXH nói chung và thu BHXH nói riêng ở trên mạng, đáp ứng kịp thời yêu cầu nắm bắt thông tin chính sách mới của Đảng, Nhà nước và của Ngành, góp phần tuyên truyền, mở rộng đối tượng tham gia BHXH. Hai là: Đổi mới phong cách phục vụ Thực hiện tự tu dưỡng, rèn luyện theo Tiêu chuẩn chung về đạo đức của cán bộ, viên chức ngành BHXH là: Trung thành với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam; Hết lòng, hết sức vì nghiệp BHXH và ngành BHXH Việt Nam; Nêu cao tinh thần trách nhiệm và ý thức phục vụ nhân dân, tôn trọng và đảm bảo quyền và nghĩa vụ của người tham gia và thụ hưởng chế độ. Đối với cán bộ chuyên quản thu BHXH cần phải hiểu biết thêm nhiều lĩnh vực khác nhau, vì công tác thu BHXH liên quan đến nhiều kiến thức về: lao Thang Long University Libraty 86 động, việc làm, tiền lương, tài chính...; ngoài Luật BHXH cần tìm hiểu thêm nhiều văn bản luật khác như: Luật Lao động, Luật Ngân sách, Luật Dân sự, Luật DN, Luật Đầu tư, Luật Hành chính... và am hiểu về tổ chức, tính chất hoạt động của các đơn vị, cơ quan, DN để thu đúng đối tượng, phạm vi, mức đóng, phương thức đóng theo quy định của Nhà nước. Một phần rất quan trọng trong đổi mới tác phong phục vụ đó là giao tiếp ứng xử với đối tượng. Đối tượng là những NLĐ đóng BHXH, NSDLĐ, người thụ hưởng BHXH, những đối tác có liên quan trong hoạt động BHXH. Để các bước trong hoạt động BHXH có hiệu quả, điều không thể thiếu là phải có một cách ứng xử với đối tượng một cách tốt nhất. Cụ thể: - Làm cho đối tượng hài lòng nhất (khi đáp ứng vượt quá mong đợi hoặc ngoài mong đợi của họ). - Đối tượng là ai cũng quan trọng. Mục tiêu là thu hút càng nhiều người tham gia BHXH càng tốt, do vậy thái độ của đối tượng là rất quan trọng. Nếu làm đối tượng phật ý, lòng tin đối với cơ quan thực hiện chính sách BHXH sẽ bị suy giảm và có thể kéo theo sự suy giảm đối với những đối tượng tiềm năng. - Vì đối tượng phục vụ (BHXH chỉ có thể phát triển bền vững khi có sự tham gia của NLĐ, NSDLĐ cả hiện tại và tương lai). Cán bộ làm công việc tác nghiệp giữa cơ quan BHXH với DN giữ vai trò tác động chủ yếu đến các chủ DN và kết quả thực thi chính sách chế độ về BHXH, là cầu nối giữa cơ quan BHXH với DN và NLĐ nên cơ quan BHXH luôn phải giữ sự hợp tác bình đẳng, thân thiện không chỉ cán bộ nhân viên BHXH mà cả lãnh đạo cũng phải luôn mở cửa đón tiếp, lắng nghe những vướng mắc, khó khăn trong thực hiện, giải quyết kịp thời, hợp tình, hợp lý cho đơn vị. Cán bộ, viên chức ngành BHXH phải luôn thực hiện phương châm “nói cho DN hiểu, làm cho DN tin”. 87 Hàng năm nên tổ chức đối thoại với các DN để cùng tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc cho DN khi thực hiện chính sách Pháp luật về BHXH. . Ba là: Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra; gắn xử phạt với khen thưởng kịp thời Thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các chế độ BHXH nói chung, quản lý thu BHXH bắt buộc nói riêng có vị trí hết sức quan trọng nhằm đảm bảo cho việc thu nộp BHXH đúng, đủ, kịp thời. Không có thanh tra, kiểm tra thì không thực hiện đúng chức năng lãnh đạo, quản lý về BHXH. Đưa việc thanh tra, kiểm tra thành việc làm thường xuyên, liên tục vì thực trạng hiện nay nhiều đơn vị sử dụng lao động, ngoài việc trốn tránh nghĩa vụ tham gia, lại chậm nộp BHXH đã làm ảnh hưởng tới việc đảm bảo quyền lợi hợp pháp, chính đáng của NLĐ. Tuy nhiên để việc kiểm tra, thanh tra có hiệu quả thì ngoài việc kiểm tra trực tiếp đơn vị thì cơ quan BHXH tỉnh phải làm tham mưu cho UBND tỉnh định kỳ và đột xuất thành lập đoàn thanh tra của UBND tỉnh thanh tra việc thực hiện Luật BHXH, BHYT trên địa bàn. Bên cạnh việc xử lý nghiêm các vi phạm, cần khen thưởng và biểu dương kịp thời những đơn vị sử dụng lao động làm tốt công tác BHXH hàng năm. Khen thưởng phải được thực hiện khách quan, kịp thời, coi trọng cả vật chất và tinh thần. Bốn là: Tăng cường công tác ứng dụng công nghệ thông tin Hiện nay, BHXH đã có các phần mềm ứng dụng như: Phần mềm quản lý thu SMS, phần mềm kế toán VSA, phần mềm chế độ chính sách ODTS. Về cơ bản các phần mềm đã chạy tương đối tốt, tuy nhiên sự kết nối giữa các phần mềm còn hạn chế và chưa có sự tương tác chặt chẽ với nhau. Ngoài ra, các phần mềm và dữ liệu BHXH mới chỉ cập nhật ở đơn vị mà chưa có sự liên kết giữa các huyện thị, giữa huyện với tỉnh, giữa các tỉnh với nhau và với Thang Long University Libraty 88 BHXH Việt Nam gây khó khăn cho công tác quản lý đối tượng. Công tác công nghệ thông tin phải được đổi mới từng bước mà trước mắt đó là việc liên kết dữ liệu giữa các phần mềm và liên kết dữ liệu giữa các đơn vị trong cả nước. Về lâu dài, chúng ta phải xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu tập trung, ở đó mọi người có thể khai thác theo phân cấp từ NLĐ, NSDLĐ cho cho đến cơ quan BHXH. 3.3. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ THU BHXH TẠI BHXH TỈNH BẮC NINH 3.3.1. Điều kiện vĩ mô (Quốc hội, Chính phủ, BHXH Việt Nam) Kiến nghị với Quốc hội: - Kiến nghị Quốc hội sửa đổi Điều 94 Luật BHXH quy định “tiền lương tiền công đóng BHXH là tiền lương, tiền công ghi trên hợp đồng lao động” thành “tiền lương, tiền công đóng BHXH là tiền lương, tiền công hàng tháng người sử dụng lao động trả cho người lao động”. Bởi vì điều này chưa hợp lý, sẽ tạo kẽ hở cho doanh nghiệp trốn đóng BHXH trên tiền lương, tiền công thực tế, điều này vừa tạo ra sự thất thu cho cơ quan BHXH lại vừa không đảm bảo được quyền lợi hợp pháp cho người lao động. - Mặt khác theo Luật BHXH, cơ quan BHXH chỉ được quyền kiểm tra, không được quyền thanh tra theo Luật Thanh tra, cơ quan BHXH không có chức năng xử phạt khi đơn vị vi phạm pháp luật BHXH. Do vậy, tác giả kiến nghị Quốc hội sửa đổi và cho phép cơ quan BHXH được quyền thanh tra, kiểm tra các doanh nghiệp và xử phạt vi phạm hành chính đối với các doanh nghiệp vi phạm pháp luật BHXH. Mặt khác theo Luật BHXH việc doanh nghiệp vi phạm Luật BHXH chỉ bị xử phạt hành chính hoặc là rút giấy phép kinh doanh, thì cần sửa đổi tuỳ theo mức độ vi phạm, có thể bị truy tố trách nhiệm hình sự. 89 - Tiếp tục hoàn thiêṇ hê ̣ thống pháp luâṭ liên quan đến chính sách BHXH. Chẳng haṇ khi ban hành các chính sách về kinh tế, tài chính, thuế hoăc̣ các văn bản điều chỉnh các quan hê ̣ về kinh tế như pháp lêṇh về hơp̣ đồng kinh tế, Luâṭ doanh nghiêp̣, Luật phá sản doanh nghiêp... cần có các điều khoản quy điṇh về trách nhiêṃ và nghiã vu ̣thưc̣ hiêṇ BHXH. Các điều khoản này quy định rõ về thứ tự ưu tiên thanh toán nộp BHXH trong hệ thống các khoản thanh toán của doanh nghiệp để đảm bảo giải quyết các chế độ cho người thụ hưởng quyền lợi BHXH. - Bổ xung phạm vi đối tượng tham gia BHXH bắt buộc: Khi xây dựng, sửa đổi luật BHXH, cơ quan soạn thảo cần thiết bổ xung thêm đối tượng tham gia BHXH bắt buộc là cán bộ hợp hợp đồng ở Xã, Phường như dân quân tự vệ, người lao động làm việc trong các ban quản lý chợ, đối tượng là cán bộ hợp đồng giúp việc UBND cấp Xã, Phường (ngoài các đối tượng quy định tại Nghị định số 121/2003/NĐ-CP ngày 21/10/2003); đối tượng là người nước ngoài đến làm việc lâu dài ở Việt Nam theo các hiệp định đã ký kết với Nhà nước. - Mở rộng các chế độ BHXH: hiện nay đang áp dụng 5 chế độ đối với BHXH bắt buộc. Đề nghị Quốc hội khi xây dựng, sửa đổi luật BHXH cần nghiên cứu mở rộng thêm các chế độ BHXH, đây là việc làm rất cần thiết trong thời gian tới để xây dựng thương hiệu BHXH, thực hiện chính sách an sinh xã hội trên địa bàn tỉnh. Kiến nghị với Chính phủ: - Chính phủ cần ban hành Nghị định quy định mức xử phạt hành chính đối với đơn vị, doanh nghiệp vi phạm Luật BHXH với mức cao hơn (theo Nghị định số 86/2010/NĐ-CP ngày 13/08/2010 của Chính phủ thì mức xử phạt hành chính khi vi phạm Luật BHXH tối đa là 30 triệu đồng là rất thấp và không đủ sức răn đe). Thang Long University Libraty 90 - Về lãi suất tính phạt doanh nghiệp chậm đóng BHXH: hiện nay là 10,5%/năm, nhưng mức lãi suất này tương đối thấp, do vậy, doanh nghiệp chấp nhận nộp phạt số tiền lãi này hơn là trả lãi vay Ngân hàng. Đề nghị áp dụng tính lãi suất cao hơn lãi suất cho vay của Ngân hàng Thương mại. - Đối với mỗi hành vi vi phạm hành chính về BHXH, cơ quan, tổ chức, cá nhân vi phạm phải chịu một trong các hình thức xử phạt chính là cảnh cáo hoặc phạt tiền như trên. Tuỳ theo tính chất, mức độ vi phạm có thể bị áp dụng hình thức xử phạt bổ sung, như thu lại Giấy phép hoạt động có thời hạn hoặc không thời hạn. - Phải có chế tài đủ mạnh, đảm bảo nghiêm minh của pháp luật, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội và tập quán pháp luật của đất nước. Thiếu chế tài thoả đáng, Quỹ BHXH sẽ bị lạm dụng và sẽ không thực hiện được chức năng đáp ứng bù đắp thu nhập cho các thành viên tham gia BHXH. Bản chất của chế tài là đề ra các biện pháp pháp luật thoả đáng trong phạm vi pháp luật mà các bên liên quan có thể chấp thuận được vì lợi ích chung. Nhưng để chế tài thực hiện được thì bản thân hệ thống BHXH cũng phải phù hợp, tiến tới hoàn thiện (các quy định về đóng - hưởng, các thủ tục thu nộp BHXH, tính minh bạch của hệ thống tài chính). Khi người sử dụng lao động thấy rõ và hiểu rõ quyền và nghĩa vụ tham gia BHXH thì mức độ sẵn sàng hợp tác với cơ quan BHXH tốt hơn. Đây là chế tài theo hướng phòng ngừa sự vi phạm BHXH, nó bao hàm cả việc cung cấp thông tin, cung cấp tài liệu hướng dẫn, tổ chức huấn luyện cho doanh nghiệp về công tác BHXH, có như vậy sẽ tạo ra sự tuân thủ tự giác, sự liên kết, hợp tác giữa các doanh nghiệp với cơ quan BHXH. Trong những trường hợp doanh nghiệp không hiểu hết ý nghĩa hoặc chưa hiểu rõ pháp luật về BHXH, đặc biệt cố tình không hiểu, họ luôn tìm mọi sơ hở của pháp luật để trốn tránh đóng BHXH. Để đảm bảo quyền lợi cho người lao động 91 mà doanh nghiệp thuê mướn, sử dụng thì cần có chế tài đủ mạnh buộc họ phải thực hiện nghĩa vụ BHXH. - Hiện nay, BHXH Việt Nam quản lý và sử dụng nhiều quỹ BHXH và chịu sự quản lý của nhiều Bộ, ngành và Hội đồng quản lý. Đề nghị Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành, các tỉnh, thành phố tăng cường công tác quản lý nhà nước về BHXH ở địa phương, gắn trách nhiệm phối hợp của các cơ quan có liên quan, chính quyền các cấp với cơ quan BHXH trong việc quản lý đối tượng bắt buộc tham gia BHXH ngay từ ngày đầu thành lập doanh nghiệp và quá trình sử dụng lao động của doanh nghiệp. Kiến nghị với Bảo hiểm xã hội Việt Nam: - Xúc tiến và đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong các lĩnh vực Đào tạo, trao đổi và học hỏi kinh nghiệm, Đầu tưnhằm giúp cho quá trình hội nhập với hệ thống an sinh xã hội quốc tế, mà gần nhất là các nước Đông Nam Á ngày càng sâu rộng. - BHXH Việt Nam đề nghị với Chính phủ quy định cho cơ quan thuế ở địa phương thí điểm trực tiếp thu hộ BHXH khu vực Hợp tác xã, hộ kinh doanh cá thể, vì có đặc thù là họ vừa là người lao động vừa là người sử dụng lao động, tuy nhiều, nhưng nhỏ lẻ, manh mún, khó quản lý. - Tiếp tục phân cấp cho BHXH ở huyện, thị xã, thành phố trong quản lý thu BHXH bắt buộc. Xây dựng quy trình quản lý thu BHXH phù hợp với đặc điểm tổ chức hoạt động của các đơn vị, đặc biệt là các doanh nghiệp ngoài quốc doanh, hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp tác...đảm bảo liên thông với BHXH tự nguyện và bảo hiểm thất nghiệp, phù hợp với hội nhập kinh tế thế giới. - Bổ sung nhân sự đủ về số lượng và có chất lượng để bố trí trực tiếp quản lý thu BHXH, vì hiện nay còn quá mỏng; thường xuyên tập huấn nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, công chức nói chung, cán bộ chuyên quản thu nói riêng. Thí điểm thành lập Phòng thu của BHXH Thang Long University Libraty 92 cấp huyện ở những nơi có số thu BHXH hằng năm tương đối lớn và quản lý thu số đơn vị nhiều. 3.3.2. Điều kiện vi mô (Uỷ ban nhân dân, tổ chức công đoàn cơ sở ) Kiến nghị với Ủy ban nhân dân tỉnh: - Chỉ đạo các ngành chức năng, UBND các huyện, thị xã, thành phố tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến chế độ chính sách, pháp luật về BHXH, tăng cường công tác quản lý nhà nước, giám sát việc thực hiện Luật BHXH trên địa bàn. - Chỉ đạo các cơ quan chức năng tăng cường phối hợp thanh, kiểm tra việc thực hiện chế độ BHXH cho người lao động, kiên quyết xử lý các trường hợp vi phạm pháp luật BHXH, như: không tham gia, tham gia không đầy đủ, tham gia không kịp thời - Giao nhiệm vụ cụ thể cho cơ quan cấp giấy phép, cơ quan quản lý nhà nước về lao động trên địa bàn có trách nhiệm theo dõi, đôn đốc, tổng hợp báo cáo tình hình chấp hành Luật BHXH cho người lao động tại đơn vị sau khi đã được cấp giấy phép hoạt động. - Có cơ chế chính sách để nuôi dưỡng nguồn thu như hỗ trợ phát triển sản xuất, đào tạo nguồn nhân lực, chính sách tiền lương, chính sách việc làm...Đây là việc làm hết sức cần thiết trong bối cảnh suy thoái kinh tế hiện nay nhằm tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp, nhằm giảm bớt tình trạng vi phạm pháp luật BHXH ở một số doanh nghiệp, do lý do khách quan kể trên. Kiến nghị đối với tổ chức công đoàn: Công đoàn là tổ chức bảo vệ quyền lợi cho người lao động, tuy nhiên trong thực tế có rất nhiều doanh nghiệp ngoài quốc doanh chưa có tổ chức công đoàn hoặc có thành lập nhưng hoạt động mờ nhạt. Đây cũng là một trong những lý do dẫn đến tình trạng nợ đọng, trốn đóng BHXH ở các doanh 93 nghiệp ngoài nhà nước là phổ biến. Vai trò của tổ chức công đoàn thể hiện rất rõ thông qua việc tổ chức vận động, tuyên truyền chính sách BHXH, đại diện bảo vệ quyền lợi cho người lao động. Đề nghị Liên đoàn lao động các cấp tăng cường chỉ đạo, kiểm tra, giám sát việc thực hiện luật Công đoàn của các chủ doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn. Những giải pháp và kiến nghị ở trên cần phải được thực hiện một cách đồng bộ, kịp thời trên phạm vị toàn tỉnh nhằm thúc đẩy thực hiện tốt công tác thu BHXH trên cả nước nói chung và tỉnh Bắc Ninh nói riêng. Trên cơ sở đó chính sách BHXH ở nước ta ngày càng lớn mạnh và trở thành “trụ cột” của hệ thống An sinh xã hội, góp phần thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh. 3.3.3. Điều kiện thuộc về đối tượng đóng, thu, thanh toán thu BHXH Khối DN thường có số lao động ít, cán bộ làm công tác BHXH thường là kiêm nhiệm nên trình độ nghiệp vụ hạn chế đã ảnh hưởng đến công tác thu nộp BHXH. Vì vậy NSDLĐ nên phối hợp với cơ quan BHXH đào tạo, hướng dẫn nghiệp vụ BHXH cho cán bộ làm công tác BHXH. Ngoài ra cán bộ làm công tác BHXH ở các DN thường xuyên thay đổi gây khó khăn cho công tác đối chiếu thu nộp BHXH, nên các DN cần hạn chế việc thay đổi cán bộ làm công tác BHXH. Các DN cũng cần phải có nhận thức đúng và nâng cao trách nhiệm của mình trong việc thực hiện Luật BHXH, làm tốt việc này giúp cho NLĐ yên tâm làm việc từ đó họ sẽ tâm huyết, tận tâm với nhiệm vụ được giao, đóng góp công sức và trí tuệ cho sự phát triển của DN. Các DN nên phản ánh kịp thời những khó khăn vướng mắc trong việc thực hiện Luật BHXH với các cơ quan BHXH. Thực tế đã cho thấy tình trạng trốn BHXH ở các DN là do NLĐ hiểu chưa đầy đủ về BHXH, thậm chí nhiều NLĐ chưa biết đến khái niệm "BHXH". Vì vậy, NLĐ phải tích cực tham gia tìm hiểu về Pháp luật lao động Thang Long University Libraty 94 nói chung và Pháp luật về BHXH nói riêng. Tham gia BHXH là quyền và nghĩa vụ của NLĐ nên NLĐ phải đấu tranh đòi hỏi quyền lợi chính đáng của mình thông qua tổ chức công đoàn (nơi mà đã có tổ chức công đoàn) hoặc đấu tranh trực tiếp với chủ sử dụng lao động ngay từ khi bắt đầu ký kết HĐLĐ (làm rõ việc tham gia BHXH trong HĐLĐ). NLĐ phải phản ánh kịp thời những vi phạm trong thực hiện các chế độ BHXH của NSDLĐ với các cơ quan chức năng. 95 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 Từ những bài học được rút ra khi nghiên cứu địa phương bạn, trải qua quá trình phân tích đánh giá các nhân tố ảnh hưởng, những kết quả đạt được và nguyên nhân kết quả đạt được; những tồn tại hạn chế và nguyên nhân tồn tại hạn chế; những những thuận lợi khó khăn, cơ hội và thách thức;để đạt được mục tiêu đã đề ra Luận văn đề nghị thực hiện một số nhóm giải pháp sau đây: - Cần tìm hiểu luật, đấu tranh đòi quyền lợi, nhận thức và nâng cao trách nhiệm , phản ánh kip thời khó khăn vướng mắc với các cơ quan BHXH. - Tổ chức tuyên truyền, giáo dục thực hiện luật, xây dựng, điều chỉnh chính sách, có biện pháp khác phục tình trạng nợ BHXH. - Cải cách thủ tục hành chính, phong cách phục vụ, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin. Bền cạnh đó các nhóm giải pháp mang tính đồng bộ nhằm hoàn thiện quản lý thu BHXH tại cơ quan BHXH tỉnh Bắc Ninh còn đưa ra kiến nghị : - Kiến nghị đối với chính sách cần xây dựng các quy định cụ thể và có sức răn đe mạnh để tạo hành pháp lý cơ bản. Nhanh chóng ban hành hệ thống thang bảng lương áp dụng cho NLĐ ở khối cơ quan, DN. Bổ sung thêm chức năng và thẩm quyền cho cơ quan BHXH trong việc thanh tra, xử phạt đối với các đơn vị. - Kiến nghị đối với BHXH Việt Nam hoàn thiện quy trình, thủ tục, các quy định, quy định , chế tài xử lý vi phạm của ngành đối với công tác thu bảo hiểm xã hội. - Kiến nghị UBND tỉnh Bắc Ninh phát huy vai trò lãnh đạo chỉ đạo, có chiến lược phát triển . Thang Long University Libraty 96 KẾT LUẬN CHUNG Sau 20 năm thành lập và đi vào hoạt động. Hoạt động BHXH nói chung, quản lý thu BHXH bắt buộc nói riêng ở tỉnh Bắc Ninh đã đạt được những kết quả nhất định, đóng góp một phần vào việc thực hiện tốt chính sách BHXH đối với người lao động, đồng thời công tác thu cũng là một khâu trọng yếu của hoạt động BHXH. Nhận thức được tầm quan trọng của quản lý thu BHXH trong tình hình mới, tác giả đã chọn nghiên cứu Đề tài: “ Hoàn thiện quản lý thu BHXH tại BHXH tỉnh Bắc Ninh" làm Luận văn Thạc sỹ. Trong luận văn tác giả đã trình bày: - Hệ thống hoá những vấn đề lý luận cơ bản về BHXH, quản lý thu BHXH và chỉ ra những nhân tố ảnh hưởng đến thu và quản lý thu BHXH... - Từ những vấn đề lý luận đã nêu trên, tác giả đã vận dụng, đối chiếu với tình hình thực tiễn trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh, đặc biệt tập trung phân tích sâu tình hình thực hiện luật BHXH trong năm năm (2009-2013), để chỉ ra những kết quả đạt được cũng như những hạn chế, thiếu sót và nguyên nhân của những hạn chế, thiếu sót một cách toàn diện, khách quan và cụ thể. - Xuất phát từ thực tế việc chấp hành pháp luật BHXH của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh và kinh nghiệm quản lý thu BHXH của một số nước. Tác giả đã đề xuất một số giải pháp và kiến nghị chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu BHXH bắt buộc trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới. Với đường lối đúng đắn của Đảng, Nhà nước và bản chất nhân văn, nhân đạo của chính sách BHXH, với sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Tỉnh uỷ, HĐND, UBND tỉnh, sự nỗ lực phấn đấu của các cấp, các ngành, sự vào cuộc của toàn xã hội, chúng ta tin tưởng rằng trong thời gian tới những vấn đề còn tồn tại, hạn chế trong công tác quản lý thu BHXH sẽ được khắc phục; thực hiện tốt chính sách BHXH, góp phần phát triển kinh tế- xã hội của tỉnh Bắc Ninh theo hướng bền vững./. 97 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO I. VĂN BẢN TIẾNG VIỆT 1. Bộ Lao động Thương binh & Xã hội (1999), Thuật ngữ Lao động Thương Binh & xã hội, tập I, NXB Lao động, Hà Nội. 2. Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2007), Luật bảo hiểm xã hội, NXB lao động- xã hội, Hà Nội. 3. Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam, Quyết định số 902/QĐ-BHXH-BT ngày 26/6/2007 về việc Ban hành quy định về quản lý thu BHXH, BHYT bắt buộc. 4. Tổng giám đốc BHXH Việt Nam (2008), Quyết định số 4857/QĐ- BHXH ngày 21/10/2008 quy định chức năng nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của BHXH địa phương. 5. Bộ Chính trị (1997), Chỉ thi ̣số 15-CT/TW ngày 26/5/1997 của Bô ̣Chính tri,̣ Về tăng cường lañhh đaọ thưc̣ hiêṇ các chế đô ̣BHXH. 6. Nguyêñ Viết Vươṇg (2006), Giáo trình kinh tế bảo hiểm, Trường đaị hoc̣ công đoàn, Nhà xuất bản lao đôṇg. 7. Phạm Trường Giang, 2010, Hoàn thiện cơ chế thu Bảo hiểm xã hội ở Việt Nam”, Luận án Tiến sỹ. 8. Tổng giám đốc BHXH Viêṭ Nam (2008), Quyết điṇh số 4857/QĐ- BHXH ngày 21/10/2008 quy điṇh chức năng nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của BHXH địa phương. 9. Bảo hiểm xã hội (2010), 15 năm thực hiện chính sách BHXH, BHYT góp phần đảm bảo ASXH. 10. Bảo hiểm xã hội tỉnh Bắc Ninh, Báo cáo tổng kết các năm (từ 2010- 2014) thực hiện công tác Bảo hiểm xã hội; Báo cáo tổng kết 5 năm thực hiện Luật BHXH (2010-2014). Thang Long University Libraty 98 11. Bộ Lao động Thương binh và Xã hội - Bộ Tài chính - Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, 2008, Thông tư liên tịch số 03/2008/TTLT-BLĐTBXH- BTC-NHNN về hướng dẫn thủ tục buộc trích tiền từ tài khoản tiền gửi của người sử dụng lao động để nộp tiền Bảo hiểm xã hội chưa đóng, chậm đóng và tiền lãi phát sinh. 12. BHXH Việt Nam, Quyết định 1111/2011/QĐ-BHXH ngày 25/1/2011 về quản lý thu BHXH thuộc hệ thống BHXH Việt Nam. 13. Bộ Chính trị (1997), Chỉ thị 15-CT/TW ngày 26/5/1997 của Bộ Chính trị về tăng cường lãnh đạo thực hiện các chế độ BHXH. 14. Bộ Chính trị (2012), Nghị quyết 21/NQ/TW ngày 22/11/2012 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế giai đoạn 2012-2020. 15. Nguyễn Huy Ban (2000), Chiến lược phát triển BHXH phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế xã hội đến năm 2020, đề tài khoa học cấp Bộ, Bảo hiểm xã hội Việt Nam. 16. Hiến pháp năm 1992. 17. Thủ tướng Chính phủ, QĐ số: 02/2003/QĐ/-TTg ngày 02 tháng 01 năm 2003 về Ban hành quy chế tài chính đối với Bảo hiểm xã hội Việt Nam. 18. Cục thống kê tỉnh, Niên Giám thống kê Bắc Ninh 2012. 19. Bảo hiểm xã hội Việt Nam (2008), Quyết định số 1333/QĐ-BHXH, ngày 21/02/2008, sửa đổi, bổ sung một số điểm tại quyết định 902/QĐ- BHXH ngày 26/06/2007 quy định về quản lý thu BHXH, BHYT bắt buộc. 20. Bộ Lao động thương binh (2007), Thông tư số 03/2007/TT- BLĐTBXH ngày 20/01/2007, hướng dẫn thực hiện một số điều của Nghị định 152/2006/NĐ-CP ngày 22/12/2006 của Chính phủ hướng dẫn một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội về bảo hiểm xã hội bắt buộc. 99 II. CÁC TRANG WEBSITE: 1. 2. 3. 4. 5. Thang Long University Libraty