Luận văn Kế toán cho vay và các yêu cầu chặt chẽ trong các thủ tục hóa đơn

i các tài khoản của từng đơn vị vay vốn qua sổ chi tiết. Khi hoàn thành hợp đồng tín dụng, được giải ngân. Hợp đồng tín dụng đưỡc lưu trữ trong hồ sơ vay để theo dõi và thu hồi nợ đồng thời được sắp xếp một cách khoa học và theo dõi chặt chẽ kỳ hạn trả nợ. Đặc điểm của phương thức cho vay từng lần : Mỗi lần vay đều được xác định thời hạn trả cuối cùng. Do đó , người vay phải có trách nhiệm trả nợ ngân hàng khi đến hạn. Trong trường hợp đến hạn cuối cùng mà người vay không trả đủ nợ cho ngân hàng thì kế toán sẽ trích từ tài khoản tiền gửi của khách hàng (nếu có) để thu nợ. Nếu trường hợp người vay không có tài khoản tiền gửi hoặc tài khoản tiền gửi đã hết số dư cũng chưa đủ trả nợ vào khoản vay đó không được ngân hàng ra hạn nợ, kế toán sẽ làm thủ tục chuyển sang tài khoản nợ quá hạn. Các bài toán phản ánh khi thu nợ - Thu nợ cẩ gốc và lãi cùng một thời điểm thì hạch toán. Nợ: tài khoản tiền mặt hoặc tiền gửi của người vay (phần gốc và lãi). Có: tài khoản cho vay của người vay (gốc). tài khoản thu nhập của ngân hàng (tiểu khoản thu lai cho vay). - Thu nợ gốc và lãi không cùng thời điểm. Thu theo phương pháp tích số, thu lãi hàng tháng theo số dư nợ tài khoản cho vay. Do vậy việc thu nợ, thu lãi sẽ được hạch toán ở các điểm khác nhau: - Hạch toán giai đoạn thu lãi. Nợ: tài khoản tiền mặt tại quỹ (nếu thu bằng tiền mặt). tài khoản tiền gửi của người vay(nếu thu bằng chuyển khoản). Có: tài khoản thu nhập của ngân hàng (tiểu khoản thu lãi). - Hạch toán giai đoạn thu lợi gốc. Nợ: tài khoản tiền mặt tai quỹ (nếu thu bằng tiền mặt). tài khoản tiền gửi của người vay (nều thu bằng chuyển khoản). Có: tài khoản cho vay của người vay. 5.1.3. Kế toán giai đoạn chuyển nợ quá hạn. Khi đến kỳ hạn cuối cùng trả nợ gốc hoặc lãi trong thời hạn cho vay đã thoả thuận trong hợp đồng tín dụng, nếu khách hàng không trả được đúng hạn số nợ gốc hoặc lãi phải trả của kỳ hạn đó và không được ngân hàng nơi cho vay chấp thuận chuyển số nợ gốc hoặc lãi chưa được sang kỳ tiếp theo thì kế toán sẽ làm thủ tục chuyển toàn bộ số dư nợ sang tài khoản nợ quá hạn. Khi chuyển nợ qua hạn kế toán hạch toán ghi: Nợ: tài khoản quá hạn. Có: tài khoản cho vay của người vay. Xử lý khi chuyển nợ quá hạn . Trong trường hợp chưa trả hết lãi thì ngân hàng sau khi tính lãi hạch toán ngoại bảng: ghi nhập tài khoản “lãi chưa thu” và theo dõi khi nào tài khoản khách hàng có tiền thì thu hồi. Khi hạch toán ngoại bảng: xuất tài khoản “lãi chưa thu” đồng thời nội bảng ghi: Nợ: tài khoản tiền gửi của người vay (phần lãi). Có: tài khoản thu nhập của ngân hàng (tiểu khoản thu lẫi cho vay). Khi thu hồi nợ, kế toán cho vay phải xoá nợ trên khế ước vay tiền. Những khế ước thu hết nợ khi xoá xong sẽ đóng thành lập riêng. Những khế ước chỉ thu một phần thì lưu lại hồ sơ vay vốn của người vay để tiếp tục theo dõi. Khế ước chuyển nợ qua hạn sẽ lưu ở hồ sơ nợ quá hạn. 5.2. Phương thức cho vay theo hạn mức tín dụng. 5.2.1. Kế toán giai đoạn cho vay. Kế toán phát tiền vay căn cứ vào hạn mức tín dụng đã được thoả thuận giữa ngân hàng và khách hàng. Trong phạm vi của hạn mức thời hạn hiệu lực của tín dụng và mỗi lần rút tiền khách hàng lập giấy nhận nợ, kèm theo chứng từ xin vay phù hợp. Như vậy, trách nhiệm của kế toán là phải theo dõi chặt chẽ dư nợ trên tài khoản cho vay để dư nợ không vượt quá hạn mức hợp đồng tín dụng đã ký, trong kỳ. Kế toán cho vay sau khi kiểm tra tính hợp lệ, hợp pháp của chứng từ và đối chiếu với hạn mức tín dụng nếu hợp lệ thì căn cứ vào chứng từ để hạch toán. Nợ: tài khoản cho vay theo hạn mức. Có: tài khoản tiền mặt tại quỹ (nếu cho vay bằng tiền mặt). tài khoản người thu hướng (nếu thanh toán cùng ngân hàng). tài khoản thanh toán qua lại giữa các ngân hàng (nếu thanh toán khác ngân hàng). 5.2.2. Kế toán giai đoạn thu nợ, thu lãi. Phương thức cho vay theo hạn mức thì việc trả nợ của khách hàng dựa vào vòng quay vốn tín dụng hoặc khách hàng trả theo tháng đã thoả thuận trong hợp đồng tín dụng. Đơn vị vay phải nộp tiền bán hàng cũng như các khoản thu nhập khác. Bên có của tài khoản cho vay để trả nợ ngân hàng. Khi hết tháng, khách hàng không hoàn trả được nợ đồng thời không được xét để chuyển sang thu tiếp ở tháng kế tiếp thì kế toán chuyển số tiền còn nợ sang tài khoản nợ quá hạn và áp dụng lãi suất nợ quá hạn. -Thu nợ gốc : Hạch toán thu nợ gốc theo số tiền bán hàng của đơn vị nộp vào ngân hàng. Nợ: tài khoản tiền mặt tại quỹ (thu bằng tiền mặt). Có: tài khoản cho vay theo hạn mức. hoặc Nợ: tài khoản trung gian của người chi trả (thu chuyển khoản, thanh toán cùng ngân hàng). : tài khoản thanh toán qua lại giữa các ngân hàng (thu chuyển khoản, thanh toán khác ngân hàng). Có: tài khoản cho vay theo hạn mức. Nguyên tắc: Ngân hàng chỉ thu nợ trong phạm vi số tiền ngân hàng đã cho khách hàng vay. Đối với đơn vị vay theo hai tài khoản thì ngân hàng chỉ thu nợ trong phạm vi dư nợ của tài khoản cho vay. Trong trường hợp đơn vị vay đã trả hết nợ rồi thì số tiền bán hàng của đơn vị sẽ ghi vào bên có của tài khoản tiền gửi thanh toán của đơn vị. Khi đó, trong tài khoản đã có số dư (đơn vị gửi vốn vào ngân hàng), lúc này ngân hàng sẽ tính và trả lãi suất phù hợp. - Tính và thu lãi: Đối với những khách hàng vay theo tài khoản cho vay hạn mức tín dụng thì việc thu lãi được tiến hành hàng tháng theo phương pháp tích số, cũng có thể thu từ tài khoản tiền gửi thanh toán để thu hoặc khách hàng nộp tiền mặt. Việc hạch toán được thực hiện: Nợ: tài khoản tiền mặt tại quỹ (thu bằng tiền mặt). Có: tài khoản thu nhập của ngân hàng. hoặc Nợ: tài khoản tg của người chi trả (thu chuyển khoản, thanh toán cùng ngân hàng). : tài khoản thanh toán qua lại giữa các ngân hàng (thu chuyển khoản, thanh toán khác ngân hàng). Có: tài khoản thu nhập của ngân hàng. 5.2.3. Kế toán giai đoạn chuyển nợ quá hạn. Đến thời điểm cuối cùng của thời hạn cho vay đã thoả thuận trong hợp đồng tín dụng, nếu khách hàng không trả hết số nợ gốc hoặc lãi đúng hạn và không được ngân hàng chấp thuận ra hạn nợ, kế toán sẽ lập phiếu chuyển khoản, chuyển số tiền đó sang tài khoản nợ quá hạn hạch toán. Nợ: tài khoản nợ quá hạn. Có: tài khoản cho vay theo hạn mức. Số tiền đơn vị còn nợ ngân hàng chuyển sang nợ quá hạn từ thời điểm nào thì kế toán tính lãi suất nợ quá hạn thời điểm đó. Chương 2: Thực trạng kế toán cho vay tại NHNn và PTNt Huyện Quế Võ - Bắc Ninh 1. Đặc điểm kinh tế - xã hội ở địa bàn Quế Võ và hoạt động kinh doanh của NHNN và PTNT huyện Quế Võ Bắc Ninh. 1.1. Đặc điểm kinh tế – xã hội ở địa bàn Quế võ. 1.1.1. Đặc điểm tự nhiên của huyện Quế Võ. Quế Võ là một huyện đồng bằng thuộc tỉnh Bắc Ninh, nằm ở phía đông tỉnh lị từ trung tâm huyện lên trung tâm tỉnh cách nhau 10 km. - Phía Bắc giáp Việt Yên, Yên Dũng tỉnh Bắc Giang. - Phía đông giáp huyện Chí Linh tỉnh Hải Dương. - Phía Nam giáp Huyện Gia Bình và Huyện Thuận Thành. - Phía Tây giáp huyện Tiên Du và thị xã Bắc Ninh. Huyện Quế Võ là một huyện đồng bằng có diện tích tự nhiên là:17069,63 ha. Đất thổ cư 774,89 ha chiếm 4,54 % diện tích đất và tự nhiên (DTĐTN). Diện tích đất chuyên dùng 2874,40 ha chiếm khoảng 16,84 % diện tích đất tự nhiên. Đất lâm nghiệp 257,90 ha chiếm khoảng 1,51% diện tích đất tự nhiên và diện tích đất nông nghiệp 10.738,70 ha chiếm 62,91 % diện tích đất tự nhiên, như vậy diện tích đất huyện Quế Võ chưa đưa vào sử dụng lớn 2.423,74 ha chiếm 14,20 % diện tích đất tự nhiên chủ yếu là sông và máng nước. Về mặt tổ chức của huyện gồm có 1 thị trấn và 23 xã với số dân là 152.542 người. Dân cư sống tập trung trong 125 thôn và 6 khu thuộc thị trấn được phân bố đều trong toàn huyện nên rất thuận lợi cho qúa trình sản xuất trên địa bàn. 1.1 .2. Tình hình kinh tế xã hội của huyện Quế Võ. Trên con đường đổi mới, với sự lãnh đạo của huyện, Đảng bộ huyện Quế Võ có tốc độ tăng trưởng ( GDP ) 10,8 %/năm, tỉ trọng thu từ nông nghiệp chiếm 64,2 %, thu nhập từ công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp chỉ có 17,6 %, thu từ thương mại dịch vụ chiếm 18,2 %. Từ kết quả đó cho ta thấy tỉ lệ GDP chưa tương xứng với thế mạnh và tiềm năng của huyện. Trên huyện có 3 công ty TNHH sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, HTX sản xuất công nghiệp tiểu thủ công nghiệp và có 8 HTX. Tổng số lao động trong huyện về sản xuất tiểu thủ công nghiệp là 3.100 người, trong đó hệ cá thể 2.950 lao động, doanh nghiệp HTX là 150 người, ngành CNTTCN còn chậm phát triển do cấp uỷ Đảng chính quyền chưa nắm bắt kịp thời tình hình phát triển của trong và ngoài nước, ngoài ra còn có sự hạn chế về vốn. Người lao động chưa mạnh dạn đầu tư cho tiểu thủ công nghiệp, vẫn coi sản xuất tiểu thủ công nghiệp là nghề phụ. Tài chính, tiền tệ có rất nhiều cố gắng, với diện tích tự nhiên lớn nhất trong tỉnh huyện Quế Võ rất có tiềm năng phát triển kinh tế, nhưng việc đầu tư cho cơ sở hạ tầng còn hạn chế. Nhìn về xu hướng phát triển từ những năm đầu của thiên niên kỷ mới, nền kinh tế huyện có bước phát triển khá, tạo đà cho những năm tiếp theo với tốc độ phát tiển cao và toàn diện trên tất cả các lĩnh vực, nhất là xây dựng khu công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp hoàn thành đường quốc lộ 18. 1.2. Khái quát về tình hình của Ngân hàng NN & PTNT huyện Quế Võ. 1.2.1 Lịch sử phát triển của Ngân hàng NN & PTNT huyện Quế Võ. Ngân hàng NN & PTNT huyện Quế Võ là một ngân hàng thương mại quốc doanh nằm trong hệ thống ngân hàng Nhà nước Việt Nam, được phép hoạt động kinh doanh trên lĩnh vực thanh toán tiền tệ, tín dụng và các dịch vụ ngân hàng. Ngân hàng Quế Võ tiền thân là ngân hàng Quế Dương ở Đông Du và ngân hàng Võ Giàng ở Vân Dương được thành lập năm 1960. Hoạt động theo cơ chế bao cấp, vừa làm công tác tín dụng vừa làm quản lý nhà nước. Đến năm 1964 được sáp nhập thành ngân hàng Quế Võ. Từ khi hệ thống ngân hàng được tách thành hệ thống ngân hàng hai cấp thì ngNHNo Quế Võ trở thành ngân hàng thương mại hoạt động theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước. Ngân hàng Quế Võ hiện nay có 3 địa bàn giao dịch. Trụ sở hiện nay của ngân hàng đã được xây dựng và đi vào hoạt động năm 1997, nằm ở giữa trung tâm phố mới, sát quốc lộ 18. Đây là nơi tập trung kinh tế xã hội và 2 ngân hàng cấp 4 (ngân hàng liên xã). Ngân hàng liên xã Đông Du tháng 6/1997, ngân hàng liên xã chợ Chì đi vào hoạt động 6/2000. Những năm qua, ngân hàng Quế Võ đã khẳng định hướng đi đúng đắn thực hiện phương châm (nhanh chóng, chính xác, an toàn, hiệu quả) trong tất cả các lĩnh vực hoạt động. ứng dụng công nghệ tiên tiến, tiết kiệm thời gian, giảm chi phí, với thái độ nhiệt tình ân cần niềm nở với khách hàng. Ngân hàng ngày càng chiếm được cảm tình, lòng tin và sự tín nhiệm của khác. Mục tiêu hoạt động của ngân hàng thương mại là lợi nhuận, song đối với ngân hàng Quế Võ điều quan trọng hơn là lợi ích phát triển kinh tế xã hội, thực thi chính sách tiền tệ . Quán triệt tinh thần này, ngân hàng Quế Võ luôn chủ động trong kinh doanh và ngày càng có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế của huyện. 1.2.2. Mô hình tổ chức bộ máy ngân hàng Quế Võ. Đến ngày 31/12/2002 tổng số cán bộ của chi nhánh ngân hàng Quế Võ là 39 người và được phân bố như sau : Ban giám đốc: 03 đồng chí, cán bộ làm trực tiếp làm công tác tín dụng (phòng kinh doanh): 19 đồng chí chiếm tỉ trọng 48,7 % tổng số cán bộ trong cơ quan. Cán bộ trực tiếp công tác kế toán, kho quĩ là 14 đồng chí chiếm tỉ trọng là 35,9 %, cán bộ làm công tác hành chính 03 đồng chí chiếm tỉ trọng 7,7 % cán bộ trong cơ quan. Phòng kinh doanh: có nhiệm vụ xây dựng kế hoạch, chiến lược kinh doanh và cho vay, phục vụ các nhu cầu sản xuất kinh doanh, xây dựng cơ sở hạ tầng và dịch vụ đời sống đối với sản xuất và các thành phần kinh tế. Tìm kiếm khách hàng, thẩm định các dự án cho vay, quản lý và theo dõi quá trình sử dụng tiền vay và trả nợ tiền vay của khách hàng. Phòng Kế toán - Ngân quỹ: phát huy vai trò kiểm soát nghiệp vụ, các nghiệp vụ phát sinh dược hạch toán kịp thời chính xác, đầy đủ luân chuyển chứng từ nhanh chóng, gọn gàng. Ngoài ra, phòng Kế toán còn có nhiệm vụ kết hợp với phòng kinh doanh theo dõi tình hình hoạt động của chi nhánh ngân hàng cấp 4. Phòng Hành chính: bố trí mạng lưới hoạt động cán bộ nhân viên cho phù hợp với yêu cầu kinh doanh có hiệu quả công tác đào tạo của chi nhánh đã được thực hiện đúng hướng, giúp cán bộ nhân viên trau dồi kiến thức. Từ sự hoạt động năng nổ nhiệt tình của các phòng ban đã cung cấp thông tin kịp thời chính xác cho ban giám đốc đưa ra những quyết định sáng suốt duy trì và phát triển theo đúng chính sách của Đảng và Nhà nước. 1.3. Tình hình hoạt độnh kinh doanh của NHNo & PTNT Quế Võ. Quế Võ là một huyện đất rộng, người đông (mật độ dân số 884người/km2) trình độ dân trí chưa cao, các ngành nghề tiểu thủ công nghiệp, thương nghiệp dịch vụ chưa phát triển mạnh.Thu từ nông nghiệp chiếm 65% tổng thu nhập quốc dân của huyện. Điều đó, đặt ra nhiệm vụ nặng nề cho các cấp, các ngành nói chung và NHNo & PTNT nói riêng. 1.3.1. Hoạt động về nguồn vốn. Với phương châm “ đi vay để cho vay “ NHNN Quế Võ đã đẩy mạnh khai thác vốn trong tầng lớp dân cư, các doang nghiệp và các tổ chức kinh tế xã hội với nhiều biện phát tích cực: Mở rộng mạng lưới giao dịch, kết hợp với bộ máy quản lý đổi mới phong cách làm việc ,đẩy mạnh khai thác nguồn vốn với hình thức lãi suất được NHNN tỉnh và NHNN Việt Nam chỉ đạo. Trong công tác huy động vốn của NHNN huyện Quế Võ đã đạt được những kết quả khả quan. Với nguồn vốn huy động ngày càng cao góp phần đáng kể vào việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế và tạo điều kiện cho việc mở rộng kinh doanh. Chỉ tiêu 31/12/2001 31/12/2002 Tỉ lệ tăng giảm -Tiền gửi tiết kiệm -Tiền gửi các tổ chức KT-XH -Tiền gửi kỳ phiếu Tổng nguồn vốn Bảng 1: Cơ cấu nguồn vốn. Thông qua bảng cơ cấu nguồn vốn của NHNN Quế Võ cho ta thấy nguồn vốn tiền gửi đến ngày 31/12/2002 là 46.900 triệu đồng bằng 105,7% tiền gửi 31/12/2001 tăng 2.104 triệu đồng (trong đó 100% vốn nội tệ), gắn vốn tăng trưởng 4,0697%.xét về kết cấu nguồn vốn hình thành do: Tiền gửi các tổ chức tín dụng kinh tế xã hội đạt được 19.858 triệu đồng giảm so với cùng kỳ năm trước là 4.106 triệu đồng. Nguồn vốn huy động giảm do người gửi các doanh nghiệp nhà nước giảm, đặc biệt là tiền gửi của kho bạc nhà nước giảm 3.914 triệu đồng chiếm 42% vốn huy động, bên cạnh đó mức tăng trưởng còn thấp (17.134% ). Đối với tiền gửi kỳ phiếu chiếm tỷ trọng cao 52,56% tổng nguồn vốn huy động tại địa phương, đạt 24.653 triệu đồng tăng 5.497 triệu đồng so với 31/12/2001 tăng trưởng 28.96 % là loại tiền gửi chiếm tỷ trọng cao nhất trong tổng nguồn vốn. Được như vậy là do khách hàng nhạy cảm với những lãi suất tiền gửi kỳ phiếu cao hơn lãi suất tiền gửi tiết kiệm, đồng thời lượng tiền nhàn dỗi đó phù hợp với việc quay vòng vốn có của họ. Cho nên khách hàng đã rút ra một phần tiền để tiết kiệm để mua kỳ phiếu với kỳ vọng sẽ thu được số tiền lãi súât cao hơn . Đây là nguồn vốn cố định để đầu tư vào các doanh nghiệp kinh doanh nhưng đồng thời lại là nguồn vốn huy động với lãi suất cao không có lợi ích cho hoạch toán kinh doanh của Ngân hàng. Tiền gửi tiết kiệm tính đến 31/12/2002 đạt được 2.389 triệu đồng, chiếm tỷ trọng 5,09 %, tốc độ tăng trưởng cao 42,6%, tổng nguồn vốn huy động tại điạ phương tăng 713 triệu đồng so với 31/12/2001. Nguồn vốn huy động của ngân hàng ngày càng tăng, điều này cho ta thấy khách hàng đã có lòng tin, sự tín nhiệm vào ngân hàng, quan hệ giữa ngân hàng và khách hàng được cải thiện tốt hơn. Đồng thời lượng tiền nhàn rỗi này phù hợp với việc khách hàng dùng trong chi tiêu hoặc mỗi khi cần. Nguồn vốn này tạo điều kiện thuận lợi cho ngân hàng sử dụng vốn huy động với lãi suất thấp để mở rộng công tác kinh doanh trong một thời gian nhất định (ngắn hạn). Trong năm 2002, mặc dù nhà nước thay đổi lãi suất và tiền vay có xu thế giảm dần nhằm thực hiện một số giải pháp, nhưng ngân hàng vẫn có tăng trưởng. Đạt được kết quả này, trước hết là do NHNo & PTNT huyện Quế Võ luôn đa dạng, các hình thức huy động về thời gian và lãi suất cho phù hợp với thời gian nhàn rỗi của các tổ chức, dân cư sử dụng đến. Bên cạnh đó, là việc trang bị cơ sở vật chất, thủ tục tiền gửi, rút tiền đơn giản mà vẫn đảm bảo an toàn cho nguồn vốn đổi mới phong cách giao dịch. 1.3.2. Công tác sử dụng vốn. Thực hiện đường lối phát triển kinh tế nhiều thành phần của Đảng và Nhà nước, NHNN Quế Võ đã thực sự là ngân hàng của mọi nhà mọi người, mọi doanh nghiệp,... Với phương hướng đầu tư cho các doanh nghiệp, hộ sản xuất làm ăn có hiệu quả, góp phần khơi dậy tiềm năng các ngành nghề thủ công truyền thống của địa phương: gốm Phù Lãng, đan cói Chi Lăng,... tăng cường xây dựng mở mang ngành nghề thủ công nghiệp, hợp tác xã vận tải, hợp tác xã đồ gỗ dân dụng, xây dựng và phát triển trang trại,... từ đó tạo thu nhập cho người dân phát triển kinh tế xã hội. Tính đến 31/12/2002 tổng dư nợ đã đạt 90.500 triệu đồng tăng trưởng đạt 42,6% so với năm 2001, tăng 27.034 triệu đồng đạt 105,23% kế hoạch đề ra. Từ kết quả này cho ta thấy ngân hàng đã vượt mức kế hoạch đề ra 5,23%. Điều này đã phản ánh nhịp độ phát triển kinh tế thị trường tạo ra sự cạnh tranh quyết liệt, buộc các doanh nghiệp, các hộ sản xuất đổi mới kỹ thuật để tạo nhiều sản phẩm có uy tín, chất lượng phù hợp với nhu cầu người tiêu dùng. Điều này đòi hỏi người sản xuất phải đầu tư vốn rất lớn, trong khi đó vốn của ngân hàng tham gia vào quá trình đổi mới lại đóng vai trò quyết định. Chính vì thế, mà việc cho vay của ngân hàng đến 31/12/2002 đã tăng lên 27.34 triệu đồng so với cùng kỳ năm trước. Ngân hàng đa sử dụng vốn có hiệu quả, đồng vốn đã đi đến được những người có nhu cầu đồng thời phản ánh sự lỗ lực của cán bộ nhân viên trong ngân hàng. 1.3.3. Công tác kế toán thanh toán. Kế toán thực hiện hạch toán đầy đủ, chính xác, kịp thời các nghiệp vụ kinh tế phát sinh, chấp hành tốt chế độ hạch toán, kế toán, thu chi, tài chính. Quản lý tổ chức, kho quỹ an toàn, chi trả đảm bảo đúng kế hoạch TW và tỉnh giao. 1.3.4. Kết quả tài chính. Nhờ có những bước tiến đáng kể trong hoạt động kinh doanh ngân hàng mà lợi nhuận của ngân hàng ngày càng tăng, trong năm qua NHNơơơN Quế Võ đã hạch toán đầy đủ các quá trình thu nhập, chi phí trong công tác huy động vốn kịp thời, chính xác các chỉ tiêu kinh doanh tiền tệ tín dụng. Tổng thu năm 2002 là 9.653 triệu đồng tăng hơn năm 2001 là 24,43% đạt 112% kế hoạch đề ra. Trong đó, thu từ hoạt động tín dụng là 9.568 triệu đồng tăng 25% so với năm 2001 đạt 116% kế hoạch năm 2002 đề ra, chiếm tỷ trọng lớn hơn trong tổng thu của ngân hàng (99,12%). Thu từ dịch vụ ngân hàng 51 triệu đồng bằng 135% năm 2001 đạt 50% kế hoạch đề ra chiếm 6,52% tổng doanh thu. Thu khác 34 triệu bằng 80% năm 2001 đạt 86% kế hoạch đề ra chiếm 0,36% tổng doanh thu. Tổng chi năm 2002 là 4.533 triệu đồng bằng 96% năm 2001 đạt 98% kế hoạch. Do hoàn thành tốt các chỉ tiêu kế hoạch năm 2002 nên đã đảm bảo được chỉ tiêu lương (hệ số lương đạt 1,337), thực hiện tốt chế độ chính sách đối với người lao động, đời sống cán bộ công nhân viên ổn định và từng bước được cải thiện. 2. Tình hình cho vay tại ngân hàng nông nghiệp huyện Quế Võ. 2.1. Tình hình kế toán cho vay nói chung. Kế toán cho vay hộ sản xuất trong năm 2001 là 12.203 hộ bình quân dư nợ của mỗi hộ là 7,4 triệu đồng tăng so với 31/12/2001 là 1,9 triệu đồng/ hộ. Như vậy, công tác cho vay tại ngân hàng Quế Võ chủ yếu là cho vay hộ sản xuất, đây là hình thức ngân hàng cho vay được khách hàng chuyên dùng và phù hợp, hình thức ngân hàng cho vay này dùng chi phí sản xuất, thời hạn cho vay gắn với chu kỳ sản xuất lưu thông, áp dụng thời gian lưu vụ song thời gian kéo dài không quá 12 tháng đối với cho vay ngắn hạn, cho vay trung hạn và dài hạn từ 12 tháng đến dưới 5 năm, vốn cho vay dài hạn từ 5 năm trở lên. Kế toán cho vay phải thực hiện các công việc : Phải xác lập các hồ sơ, chứng từ cho vay một cách hợp lệ, đầy đủ, khoa học. Kiểm soát chứng từ trước khi phát tiền vay. Hạch toán các khoản tiền vay kịp thời, chính xác trong quá trình sử dụng vốn này, từ khi giải ngân đến khi khoản vay được hoàn trả cả gốc và lãi. Quản lý hồ sơ: Các chứng từ được sắp xếp bảo quản chặt chẽ và khoa học để đảm bảo thu hồi nợ kịp thời nhằm bảo vệ an toàn tài sản. Cuối tháng sao kê với sổ phụ phải khớp nhau. Việc thực hiện các nghiệp vụ kế toán cho vay diễn ra tốt thì việc đảm bảo về mặt pháp lý các khoản cho vay của ngân hàng càng tốt vì ngân hàng đều phải dựa vào các loại chứng từ hoạt động của kế toán cho vay, mọi liên giữa khách hàng và thu ngân về thu nợ, thu lãi cho khoản vay và căn cứ các chứng từ đó để ngân hàng xử lý những khoản vay không thực hiện đúng hợp đồng tín dụng trong đó các chứng từ gốc và chứng từ ghi sổ. 2.2. Vấn đề lưu trữ hồ sơ của kế toán cho vay. Theo quy chế cho vay đối với khách hàng trong hệ thống NHNN và PTNN Việt Nam (Ban hành kèm theo quyết định số 72/QĐ - HĐQT - tín dụng ngày 31/3/2002 của chủ tịch hội đồng quản trị NHNo& PTNT Việt Nam). Trong kế toán cho vay( phòng kế toán) lưu trữ hồ sơ, ngoài bộ hồ sơ kinh tế do phòng tín dụng giữ tất cả hồ sơ pháp lý hồ sơ cho vay vốn và các loại giấy tờ khác do phòng kế toán giữ việc lưu giũ theo danh mục hồ sơ được thực hiện trên máy tính. Các giấy tờ đảm bảo tiền vay của khách hàng được lưu giữ tại kho theo chế độ quy định như đối với giấy tờ có giá. Đối với khách hàng là hộ gia đình, các cá nhân mà không phải thực hiện thế chấp, bảo lãnh, cầm cố dùng sổ vay vốn thay hợp đồng tín dụng. Khoản vay sau khi được ngân hàng ký duyệt cho vay thì bộ phận tín dụng chuyển hồ sơ cho bộ phận kế toán thực hiện các nghiệp vụ hạch toán. Khi nhận được hồ sơ của cán bộ tín dụng chuyển đến cán bộ kế toán cho vay kiểm tra lại hồ sơ cho vay theo những danh mục quy định sau khi kiểm tra tính hợp pháp, hợp lệ. Đủ điều kiện kế toán tiến hành đăng ký sổ khế ước cho khách hàng vào sổ đăng ký khế ước. Sau đó kế toán viên phải gửi bản hợp đồng tín dụng cùng các giấy tờ có liên quan để làm căn cứ giải ngân. Việc thực hiện tốt các quy định chung của ngân hàng về lưu trữ hồ sơ vay vốn của khách hàng giúp phòng kế toán cho vay tại ngân hàng huyện Quế Võ lưu trữ hồ sơ cho vay an toàn, hợp lý, khoa học. 2.3. Giai đoạn giải ngân. Việc giải ngân cho khách hàng được thực hiện sau khi cán bộ tín dụng đã đánh giá thẩm định dự án sản xuất kinh doanh của khách hàng có khả năng. Giao cho bộ phận kế toán khi đó bộ phận kế toán cho vay kiểm soát, đối chiếu đúng đủ theo danh mục hồ sơ cho vay, kiểm tra va quản lý theo quy định cho vay hiện hành, kiểm soát tính hợp lệ, hợp pháp của bộ hồ sơ. Sau đó, căn cứ vào số tiền cho vay đã được ký kết kế toán lập chứng từ giải ngân theo quy trình giao dịch trực tiếp trên máy vi tính. Số tiền trên chứng từ làm căn cứ cho kế toán giải ngân, hạch toán: Nợ: tài khoản cho vay thích hợp (của đơn vị hoặc cá nhân). Có: tài khoản tiền mặt. Đồng thời lập phiếu nhập tài khoản ngoại bảng “ tài khoản thế chấp cầm cố” nếu đơn vị vay có tài khoản cầm cố thế chấp. Kế toán cho vay phải theo dõi và ghi chép trên hợp đồng tín dụng lấy chữ ký nhận tiền của khách hàng vay tiền. Giao một liên hợp đồng tín dụng vay tiền cho khách hàng giữ, một liên kèm giấy tờ vay vốn lưu cùng bộ hồ sơ vay vốn tại bộ phận kế toán cho vay để theo dõi thu lãi hàng tháng và thu nợ. Trong trường hợp khách hàng vay theo hạn mức tín dụng (nhận tiền vay nhiều lần trên một hợp đồng tín dụng, kể từ lần thứ hai giải ngân kế toán cho vay phải kiểm tra đối chiếu tổng số tiền vay đã giải ngân các đợt không được vượt quá số tiền cho vay đã ký trên hợp đồng tín dụng”. Trường hợp người nhận tiền vay không phải là người đứng tên trên hợp đồng tín dụng thì phải có giấy uỷ quyền hợp pháp của người đứng tên trên hợp đồng. Tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện Quế Võ, chủ yếu giải ngân tiền vay bằng tiền mặt. Đa số khách vay là hộ tư nhân, cá thể vay để phát triển sản xuất, chăn nuôi phục vụ đời sống nên không có tài khoản riêng tại ngân hàng. Khi khách hàng rút vốn vay bằng tiền mặt sẽ thuận tiện cho khách hàng trong việc sử dụng vốn vay nhưng hình thức này làm cho ngân hàng gặp khó khăn trong việc kiểm soát sử dụng vốn vay đúng mục đích. Bởi vì cho vay những hộ này là những hộ thực tế sản xuất không ổn định, chỉ sản xuất theo vụ đồng vốn vay ít trong khi đó số lượng vay nhiều. 2.4. Thực trạng công tác cho vay tại NHNN và PTNT huyện Quế Võ Trên cơ sở thực hiện có hiệu quả chiến lược huy động vốn nguồn lực tại chỗ NHNN huyện đã đầu tư mở rộng cho vay các thành phần kinh tế, mở rộng cho vay tiêu dùng và hộ sản xuất kinh doanh đạt kết quả. Theo báo cáo tổng kết của NHNN và PTNT huyện Quế Võ đến 31/12/2002 tổng dư nợ đạt 90.500 triệu đồng, tốc độ tăng trưởng đạt 42,6% so với năm 2001, tăng 27.034 triệu đồng. Tổng dư nợ được hình thành và thay đổi theo: Phân theo loại hình kinh tế . Dư nợ nhà nước: 0 Dư nợ hợp tác xã: 541 triệu đồng, chiếm tỉ trọng 0,59 % tổng dư nợ với17 hợp tác xã còn nợ. Dư nợ hộ sản xuất cá thể: 89.959 triệu đồng, chiếm tỷ trọng 99,41 % tổng dư nợ. Qua đây cho ta thấy dư nợ của ngân hàng tăng trong đó cho vay sản xuất là chủ yếu chiếm tỷ trọng 99,41 % còn lại hợp tác xã chiếm tỉ trọng 0,59%, doanh nghiệp nhà nước hầu như không có. Chỉ tiêu 31/12/2001 31/12/2002 Tỉ lệ tăng giảm - Dư nợ ngắn hạn - Dư nợ cho vay trung và dài hạn Bảng 2: Tổng dư nợ phân theo loại vay. Trong tổng dư nợ cho vay hộ sản xuất là chủ yếu, số hộ dư nợ đến ngày 31/12/2002 là 12.203 hộ, bình quân dư nợ một hộ là : 7,4 triệu đồng tăng so với năm 2001 là 1,9 triệu đồng/ 1 hộ. Việc cho vay hộ sản xuất được ngân hàng mở rộng xuống các vùng cho các hộ vay vốn để phát triển kinh tế. Bên cạnh cho vay hộ sản xuất thì cho vay tiêu dùng cũng ngày càng được mở rộng và đạt hiệu quả cao. Sở dĩ ngân hàng đạt được như vậy là do những năm qua ngân hàng đã không ngừng nâng cao chất lượng tín dụng mà còn mở rộng nó. Mở rộng đối tượng đầu tư, tích cực tìm kiếm, đầu tư vốn cho các doanh nghiệp, hợp tác xã làm ăn có hiệu quả, triển khai kịp thời chính sách khách hàng: Theo đề án chiến lược kinh doanh đã được trung ương phê duyệt. Bên cạnh đó, thực hiện giao khoán chỉ tiêu kế hoạch tới ngân hàng liên xã, cá nhân nhận khoán. Chính vì vậy mà dư nợ của ngân hàng luôn tăng trưởng, ngân hàng luôn tạo sự cân đối giữa cho vay trung, dài hạn với cho vay ngắn hạn, thích ứng với nguồn huy động và mục đích của ngân hàng. Chỉ tiêu 31/12/2001 31/12/2002 Tỉ lệ tăng giảm - Dư nợ ngành NN - Dư nợ ngành CN-TTCN -Dư nợ thương nghiệp,dịch vụ - Dư nợ đời sống Bảng 3: Tổng dư nợ phân theo ngành kinh tế. Qua bảng số liệu trên ta thấy dư nợ của ngân hàng liên tục tăng. Do nền kinh tế – xa hội phát triển đã tác động tới ngành thương nghiệp dịch vụ phát trển rõ rệt ; chiếm 65,709% tăng 4394 triệu đồng so với năm 2001. Bên cạnh có nghành nông nghiệp chiếm tỉ lệ đáng kể 45,495% tăng 22.047 triệu đồng chiếm 127,04 % dư nợ tính đến 31/12/2002, dư nợ cho vay đời sống đạt 7.715 triệu đồng tăng 366 triệu đồng đạt 105% kế hoạch đề ra, tăng trưởng 4,98%. Dư nợ cho vay ngành công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp đến 31/12/2002 đạt 1137 triệu đồng tăng 242 triệu đồng tăng 27,039 %,chiếm tỉ trọng 1,26 % tổng dư nợ. Đạt được kết quả trên là do sự nỗ lực phấn đấu của cán bộ được giao nhiệm vụ, họ đã thực hiện tốt quá trình cho vay, thẩm định phương án sản xuất kinh doanh của khách hàng, đi sâu vào tìm hiểu khách hàng. Ngoài ra, ngân hàng có hình thức chuyển tải vốn khá hiệu quả, đó là việc mở rộng cho vay đời sống tạo điều kiện cho cán bộ nhân viên hưởng lương có điều kiên vay vốn. Đối tượng này có thu nhập ổn định hàng tháng, khả năng thu hồi vốn cao từ đó nâng cao chất lượng tín dụng. 2.5 Tình hình nợ quá hạn. Nợ qúa hạn Tỉ lệ 38 triệu đồng 0,04 % 95 triệu đồng 0,1% Bảng 4: Nợ quá hạn năm 2001 và 2002. Tuy đã có sự cố gắng, phấn đấu nỗ lực của cán bộ nhân viên ngân hàng, ban lãnh đạo và sự giúp đỡ của các cấp chính quyền địa phương tạo điều kiện thuận lợi trong công tác đầu tư quản lý vốn. Song qua sô liệu trên cho ta thấy nợ quá hạn có xu hướng tăng cụ thể năm 2002, đã tăng 0,06% bằng 57 triệu đồng so với cùng thời kỳ năm trước. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do dư nợ của những năm trước còn tồn đọng lại (nợ quá hạn phát sinh năm 2002 là 5.591 triệu đồng nhưng đã thu hồi5.531 triệu đồng, xử lý rủi ro 2,7 triệu đồng). Điều này cho ta thấy cùng với các cấp chính quyền, ban lãnh đạo, cán bộ nhân viên ngân hàng cần phải cố gắng bám sát, đi sâu vào tìm hiểu khách hàng hơn nữa, nếu có biến động thì tuỳ theo trường hợp thực tế để có biện pháp xử lý phù hợp nhằm giảm tình trạng nợ quá hạn, đặc biệt là nợ đọng vì nó sẽ làm ảnh hưởng tới hoạt động kinh doanh của ngân hàng trong năm tiếp theo. 3. Giai đoạn thu nợ. Quy trình kế toán thu nợ tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Quế Võ được thực hiện: Kế toán cho vay căn cứ vào kỳ hạn trả nợ trên hợp đồng tín dụng thông báo cho bộ phận tín dụng chuyên quản đôn đốc thu nợ (bằng việc lấy giấy báo nợ đến hạn theo mẫu quy định gửi cho cán bộ tín dụng). Khi lập giấy báo nợ đến hạn phải được lập và gửi tới khách hàng trước kỳ hạn tối thiểu 10 ngày (kìỳhạn trả nợ là ngày trả nợ cuối cùng ghi trên hợp đồng tín dụng). Hạch toán tài khoản cho vay, thu nợ trực tiếp tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Quế Võ hạch toán thu nợ (ghi có tài khoản cho vay) là các chứng từ hợp lệ, hợp pháp do khách hàng hoặc ngân hàng lập kèm theo hợp đồng tín dụng. Sau đó được hạch toán: Nợ: Tài khoản tiền mặt ( nếu trả bằng tiền mặt). Có: Tài khoản cho vay của khách hàng vay (phần gốc cộng lãi kèm). 4. Giai đoạn thu lãi cho vay. Phương pháp này được áp dụng cho cả lãi suất ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. Khi tính lãi xong, kế toán lập phiếu thu tiền (nộp bằng tiền mặt) hoặc lập phiếu chuyển khoản (nếu bằng chuyển khoản) vào máy kế toán hạch toán. Nợ: Tài khoản tiền gửi đơn vị vay (nêú bằng chuyển khoản). Tài khoản tiền mặt (nếu bằng tiền mặt). Có: Tài khoản thu nhập của ngân hàng. Đồng thời kế toán ghi ngày thu lãi số tiền lãi đã tính vào hợp đồng tín dụng. Phiếu thu lãi được lập thành một liên lạc chứng từ hạch toán. Nếu khách hàng yêu cầu lập thêm một liên chuyển cho khách hàng sau khi thu lãi xong. Với số lượng khách hàng lớn và rất đông hộ sản xuất thường vay những món nhỏ nên tiền thu lãi hàng tháng ít, kế toán phải ghi chép nhiều nhất là cuối tháng. Để đảm bảo doanh thu của ngân hàng và thu nhập ổn định những hộ sản xuất có chu kỳ sản xuất thường từ 6 đến 12 tháng nên quá trình thu hồi vốn chậm, thu lãI theo tháng thì họ chưa có tiền trả ngân hàng để có thu nhập ổn định làm cho ngân hàng khó khăn trong việc thu hồi vốn. Khách hàng nộp lãi chủ yếu bằng tiền mặt và nộp trực tiếp đến ngân hàng. Việc thu lãi tại ngân hàng được thực hiện theo đúng nguyên tắc, do đó doanh số cho vay lớn nhưng kế toán cho vay vẫn đáp ứng yêu cầu công tác tín dụng. 5. Giai đoạn ra hạn nợ, chuyển nợ quá hạn. Theo điều 22 của quy định cho vay đối với khách hàng trong hệ thống ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (ban hành kèm theo quyết định số72/QĐ-HĐQT-TD ngày 31/3/2002 của chủ tịch hội đồng quản trị ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam). Điều chỉnh kỳ hạn trả nợ gốc và ra hạn nợ với trường hợp khách hành không trả nợ gốc đúng kỳ hạn hoặc không trả hết nợ gốc cho vay đã thoả thuận trong hợp đồng tín dụng và có văn bản đề nghị có văn bản đề nghị ngân hàng nơi cho vay xem xét đề nghị cho điều chỉnh kỳ hạn trả nợ hoặc ra hạn nợ, thời gian ra hạn nợ đối với vay ngắn hạn tối đa là 12 tháng, đối với vay trung hạn và dài hạn tối đa bằng một nửa thời gian cho vay đã thoả thuận theo hợp đồng tín dụng. Trong trường hợp khách hàng có nhu cầu ra hạn nợ vượt thời gian tối đa kể trên do nguyên nhân khách quan thì giám đốc sở giao dịch, chi nhánh cấp một phần báo cáo tổng giám đốc để xem xét quyết định và báo cáo ngân hàng nông nghiệp Việt Nam. Việc ra hạn nợ, chuyển nợ quá hạn ở ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Quế Võ như sau: Gia hạn nợ: nhận được thông báo ra hạn nợ (hoặc giấy đề nghi ra hạn nợ) đã được giám đốc ngân hàng nông nghiệp cho vay phê duyệt, kế toán cho vay xử lý: - Đóng dấu khắc sẵn (hoặc ghi chú dòng)"gia hạn lần- kì" ở phần trên cùng mặt trước hợp đồng tín dụng để thuận tiện trong việc theo dõi những hợp đồng tín dụng đã gia hạn nợ. - Điều chỉnh thời hạn nợ, số tiền được ra hạn, ngày tháng năm cho ra hạn trên phụ lục hợp đồng tín dụng (số vay vốn) và dữ liệu lưu trữ trong máy tính theo đúng thông báo ra hạn nợ được phê duyệt. Thông báo ra hạn nợ được duyệt phải chuyển cho kế toán cho vay trước ngày đến hạn trả nợ ghi trên hợp đồng tín dụng (số vay vốn) tối thiểu là một ngày. Chuyển nợ quá hạn: - Đến hạn trả nợ (ngày cuối cùng của các kỳ hạn trả nợ được phân kỳ trong hợp đồng tín dụng hoặc ngày trả nợ cuối cùng của hợp đồng tín dụng) khách hàng vay vốn không trả nợ, không được ra hạn nợ, ngày làm việc tiếp theo kế toán cho vay lập chứng từ hạch toán chuyển sang tài khoản nợ thích hợp, đồng thời thông báo chuyển nợ quá hạn gửi cho cán bộ tín dụng để thông báo cho khách hàng. - Khi chuyển trạng thái nợ quá hạn, kế toán cho vay lập phiếu chuyển khoản để hạch toán vào tài khoản nợ quá hạn tương ứng với thời gian qúa hạn. Nợ quá hạn từ 181 ngày đến 360 ngày. Nợ khó đòi. Riêng các khoản nợ quá hạn chưa đến 361 ngày, nếu hạch toán vào tài khoản nợ khó đòi phải có thông báo bằng văn bản của giám đốc. Đồng thời việc chuyển nợ quá hạn kế toán phải ghi chép các yếu tố và ghi rõ trạng thái chuyển nợ quá hạn vào phần theo dõi nợ trong hạn, nợ quá hạn ở phần phụ lục hợp đồng tín dụng. Hạch toán, Nợ: tài khoản nợ quá hạn của khách hàng. Có: tài khoản tiền vay của khách hàng. Trường hợp khách hàng sử dụng vốn sai mục đích hoặc được đề nghị trả nợ trước hạn theo quy định, lãi phải thu được tính theo số ngày thực tế mà khách hàng sử dụng vốn vay. Nhưng thực tế, kế toán cho vay tại NHNo và PTNT huyện Quế Võ thực hiện tương đối tốt, mặc dù số lượng khách hàng đến giao dịch đông, món vay nhiều, nhưng kế toán cho vay vẫn theo dõi ghi chép các khoản thu nợ, cho vay chuyển nợ quá hạn chính xác, đầy đủ và cung cấp thông tin cho cán bộ tín dụng kịp thời. 6. Trả nợ gốc trước thời hạn đối với cho vay từng lần. Như phần I của chương đã phân tích, huy động vốn và sử dụng vốn là hai hoạt động chủ yếu của ngân hàng thương mại, công tác huy động thực hiện tốt sẽ tạo cho ngân hàng có nguồn tài chính vững chắc để thực hiện vai trò và chức năng của mình trong nền kinh tế, đồng thời sẽ chủ động, linh hoạt hơn trong kinh doanh. Kết quả hoạt động của ngân hàng không chỉ dừng lại ở con số về nguồn vốn, bởi khi huy động được nguồn vốn mà không có những biện pháp sử dụng vốn hợp lý, khoa học sẽ gây nên tình trạng ứ đọng vốn và gây rủi ro cho ngân hàng. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng ứ đọng vốn thì hiện tượng trả nợ gốc trước hạn cũng là một trong những nguyên nhân gây ra mất cân đối nguồn vốn. Trường hợp trả nợ trước hạn, kế toán cho vay không phải đôn đốc trả nợ gốc cộng lãi mà khách hàng tự mang đến trả nợ cho ngân hàng. Đối với cán bộ tín dụng thì việc trả nợ trước hạn của khách tạo điều kiện cho họ thu hồi vốn nhanh đạt được chỉ tiêu thu nợ tránh được rủi ro xảy ra, song về phía ngân hàng thì bất lợi trong trường hợp khách mang đến trả nợ trước hạn cho ngân hàng. Trong khi đó, ngân hàng vẫn phải trả lãi cho việc huy động vốn. Vấn đề này sẽ gây ảnh hưởng đến tổng dư nợ bình quân của ngân hàng, lãi giảm dẫn đến thu nhập của ngân hàng giảm. Việc cân đối vốn trong các hoạt động kinh doanh của ngân hàng là vấn đề chiến lược của chính sách tín dụng đối với ngân hàng. 7. Mối quan hệ giữa cán bộ kế toán và cán bộ tín dụng. Mỗi món vay kể từ khi cán bộ tín dụng thực hiện từng bước thẩm định xét duyệt cho vay đến khi kế toán cho vay thực hiện phát tiền vay và theo dõi thu lãi, thu nợ của khách hàng là một quá trình có liên quan chặt chẽ với nhau. Quan hệ giữa cán bộ tín dụng và kế toán cho vay thể hiện: Việc xử lý thông tin khi quyết định cho vay để giảm tính rủi ro đảm bảo hiệu quả tín dụng, để quyết định việc cho vay hay từ chối một khoản vay, cán bộ tín dụng phải điều tra, thu thập và phân tích các nguồn thông tin về khách hàng. Thông qua việc đôn đốc thu hồi nợ, nếu cán bộ tín dụng kiểm tra, đánh giá khách hàng chính xác thì việc theo dõi thu nợ của nhân viên kế toán sẽ thực hiện được tốt, thu lãi, thu nợ đầy đủ theo thời hạn. Ngược với tín dụng, kế toán cho vay theo dõi việc trả nợ, trả l•i của khách hàng theo hạn dư nợ một cách hợp lý, khoa học tạo điều kiện cho cán bộ tín dụng thực hiện việc đôn đốc khách hàng trả nợ kịp thời và nghiêm túc hơn. Mối quan hệ này được thể hiện thông qua việc xử lý nợ và lãi treo. Sự phối hợp chặt chẽ giữa cán bộ tín dụng và kế toán cho vay được thể hiện thông qua sự thông báo giữa các món nợ đến hạn và sắp đến hạn. Hiện nay, đây là một vấn đề gây không ít khó khăn cho ngân hàng cũng như đối với khách hàng. Ví dụ, có trường hợp có một khoản nợ gần đến hạn, kế toán cho vay thông báo kịp thời cho cán bộ tín dụng để đôn đốc trả nợ... Do đó, sự phối hợp thường xuyên giữa cán bộ tín dụng và kế toán cho vay là rất cần thiết. Sự phối hợp này càng chặt chẽ thì hiệu quả của hoạt động tín dụng ngày càng được nâng cao. 8. áp dụng tin học vào công tác kế toán cho vay. Thực hiện sự đổi mới công nghệ, tranh thủ nguồn vốn hỗ trợ của NHNo và PTNT Việt Nam, NHNo và PTNT huyện Quế Võ đã trang bị dàn máy vi tính cho các điểm giao dịch. Việc giao dịch trực tiếp trên máy vi tính với khách hàng, kế toán cho vay cũng được thực hiện tương đối thuận tiện, đảm bảo chính xác, nhanh chóng cho cả khách hàng và ngân hàng. Mỗi khi có khoản vay phát sinh, kế toán nhận chứng từ, kiểm tra chứng từ rồi được ghi và hạch toán trên máy cùng với việc ghi nhật ký thu nợ,... có nhiều khâu liên quan đến việc thu nợ, thu lãi theo kỳ hạn cũng được thực hiện trên máy. Mặc dù đã trang bị máy vi tính nhưng nghiệp vụ kế toán cho vay vẫn phải thực hiện bằng thủ công, đặc biệt là những khâu có liên quan đến quá trình cho vay, thu nợ của ngân hàng. Thông thường cứ đến cuối tháng, kế toán cho vay phải sao kê khế ước, phản ánh toàn bộ quá trình theo dõi kỳ hạn trả nợ, trả lãi của từng món vay, đối chiếu số dư trên hợp đồng tín dụng với số dư của từng tài khoản cho vay chi tiết theo quy định, sau đó đối chiếu với sổ theo dõi tổng hợp với bản cân đối chi tiết. Vào đầu của mỗi tháng, kế toán phải sao kê nợ đến hạn của tháng này và nợ đến hạn đã thu của tháng trước để thông báo cho cán bộ tín dụng biết được món nào hết nợ, nợ bao nhiêu,.. thuận lợi cho việc thu lãi, thu nợ của ngân hàng. Quy trình sao kê số dư trên hợp đồng tín dụng kết hợp với sao kê cả số lãi chưa thu của từng món vay đều được thực hiện trên máy vi tính. Mặc dù vậy, việc tính lãi chưa được tốt hoàn toàn do kỳ hạn trả nợ phức tạp, nhất là hình thức cho vay tiêu dùng hiện nay. Bên cạnh đó, còn có nhiều nợ quá hạn tiềm ẩn không được chuyển sang nợ quá hạn tại ngân hàng dẫn đến việc tính lãi không được chính xác gây mất thời gian cho kế toán viên, ảnh hưởng đến thu nhập của khách hàng và ngân hàng. Điều này có thể giải quyết bằng việc tin học hoá tất cả các khâu của quá trình kế toán cho vay để vừa đỡ tốn sức người vừa đảm bảo chính xác đây đủ. Chương 3: Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác kế toán cho vay tại NHNo và PTNT huyện Quế Võ 1. Kiểm tra giám sát vốn vay. Trên cơ sở kiểm tra giám sát vốn vay của NHNo và PTNT huyện Quế Võ cần giám sát hơn, cụ thể hơn đối với từng khoản vay. Kiểm tra xem khách hàng có sử dụng vốn vay theo mục đích đã ghi trong hợp đồng tín dụng không. Kiểm tra tiến độ thực hiện dự án, phương án. Kiểm tra hiện trạng tài sản bảo đảm tiền vay. Riêng đối với hộ gia đình sản xuất nông nghiệp, khách hàng vay thực hiện biện pháp bảo đảm tiền vay bằng các chứng từ có giá trị, tuỳ theo điều kiện và đặc điểm cụ thể mà giám đốc quy định việc kiểm tra cho vay, từ đó xử lý vốn vay kịp thời phù hợp cương quyết trong trường hợp cụ thể. Tạm ngừng cho vay khi khách hàng sử dụng sai mục đích, cung cấp thông tin sai. Chấm dứt cho vay trường hợp khách hàng vi phạm hợp đồng tín dụng đã cam kết nhưng không khắc phục sửa chữa. Khởi kiện trước pháp luật trường hợp vi phạm hợp đồng đã thông báo bằng văn bản có hành vi lừa đảo, gian lận, chốn tránh trả nợ. 2. Lãi suất. Trong năm 2000 – 2001, lãi suất luôn có những thay đổi đã ảnh hưởng ít nhiều tới hoạt động, kinh doanh của ngân hàng. Văn bản quy định về lãi suất ngân hàng với các mức thời điểm trước, lãi suất thay đổi còn giữ nguyên, thực hiện đến khi trả nợ là rất phù hợp bằng lãi suất huy động vốn, mặt khác lãi suất giảm xuống có một số khách hàng muốn trả nợ những món vay trước (dù mới vay) để được vay món mới với mức lãi suất thấp. Thời gian gần đây, do lãi suất tương đối ổn định nên hạn chế được những tình trạng trên, khách hàng đến xin vay vốn ngày càng nhiều hơn tạo điều kiện thuận lợi trong kinh doanh ngân hàng. Từ NHNN và thống đốc NHNN Việt Nam cần thoả thuận đưa ra các mức lãi xuất ổn định hơn, phù hợp hơn với nền kinh tế và tốc độ tăng trưởng để tránh việc tác động tới hoạt động kinh doanh của ngân hàng. 3. Thủ tục vay vốn. Cần giảm bớt các giấy tờ đối với những món vay trên 10 triệu đồng. Đơn giản các thủ tục cho vay, cần thẩm định vốn vay chặt chẽ hơn nhất là sau khi vay. Ngân hàng cần cố gắng thực hiện có khoa học và theo quy định: hồ sơ vay vốn thì cán bộ tín dụng cùng khách hàng phải hoàn tất trước khi chuyển cho cán bộ kế toán, đồng thời tránh tình trạng cán bộ tín dụng lập hồ sơ hộ khách hàng vì như vậy sẽ xẩy ra trường hợp khách hàng từ chối nhận nợ gây khó khăn đối với ngân hàng. 4. Nâng cao trình độ đội ngũ nhân viên ngân hàng để đáp ứng yêu cầu kinh doanh trong cơ chế thị trường. Trong nền kinh tế thị trường, hình ảnh của ngân hàng là một yếu tố quan trọng nó quyết định phần nào đến sự thành bại của ngân hàng. Do vậy, nâng cao trình độ cho đội ngũ nhân viên ngân hàng không những giúp cho ngân hàng hoạt động được trôi chảy, có hiệu quả mà nó tạo nên một hình ảnh tốt đẹp trong lòng khách hàng. Từ đó khách hàng tìm đến quan hệ giao dịch với ngân hàng nhiều, góp phần thúc đẩy các mặt hoạt động của ngân hàng phát triển và tạo lòng tin của khách hàng đối với ngân hàng. Ngoài ra, người làm cán bộ kế toán cho vay cần phải có tâm, có tính trung thực, có phẩm chất đạo đức tốt, có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc. Bởi vì cán bộ kế toán ngoài nhiệm vụ tính toán ghi chép phản ánh đầy đủ chính xác các nghiệp vụ phát sinh trong quá trình cho vay, thu nợ. Kế toán cho vay còn quản lý hồ sơ cho vay của khách hàng, đó chính là quản lý tài sản của ngân hàng. Do vậy, nếu người cán bộ kế toán cho vay không có phẩm chất đạo đức tốt, không có tính trung thực cao thì có thể sẽ thông đồng với khách hàng trong việc tính toán thu nợ, thu lãi,... gây khó khăn cho ngân hàng. 5. Hoàn thiện hơn nữa chương trình tin học trong kế toán cho vay tại ngân hàng. Hiện nay, tại ngân hàng đã trang bị đầy đủ tin học trong kế toán cho vay các giao dịch của ngân hàng được diễn ra nhanh chóng chính xác. Nhưng để phản ánh tất cả các nghiệp vụ của kế toán cũng như cung cấp thông tin cho việc điều hành thì hệ thống tin học chưa được hoàn hảo, nhiều khi còn sai sót mà lỗi đó không phải của cán bộ kế toán cho vay, gây ảnh hưởng đến việc theo dõi thu nợ hay việc thực hiện các chỉ tiêu kinh doanh của ngân hàng. Vì vậy, nên nghiên cứu để hoàn thiện chương trình tin học hơn nữa đáp ứng được những đòi hỏi của nền kinh tế thị trường hiện nay, đồng thời giúp hoạt động kinh doanh của ngân hàng ngày càng được phát triển hơn. Kết luận Hiện nay, ngân hàng giữ vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế xã hội, các hoạt động của ngân hàng đã tạo điều kiện cho nền kinh tế phát triển. Thành tựu to lớn mà ngân hàng đã đạt được trong những năm qua là ổn định được sức mua của đồng tiền, kìm chế lạm phát và điều hành có hiệu quả của chính sách tiền tệ. NHNo và PTNT huyện Quế Võ cùng với các ngân hàng thương mại khác đã phục vụ kịp thời và có hiệu quả nhu cầu vốn, tạo môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp, cá nhân, hộ gia đình để phát triển sản xuất kinh doanh. Kế toán cho vay nói chung và kế toán cho vay ngoài quốc doanh nói riêng đều hướng tới mục đích đảm bảo tài sản của ngân hàng và giúp cho ngân hàng ngày càng phát triển. Nâng cao được hiệu quả của kế toán cho vay từ đó góp phần nâng cao chất lượng tín dụng của ngân hàng. Qua thời gian thực tế tại NHNo và PTNT huyện Quế Võ, được sự giúp đỡ của các cô chú phòng kinh doanh tổng hợp, sự trao đổi của các anh chị đã giúp tôi hoàn thành bài chuyên đề tốt nghiệp với đề tài “Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác kế toán cho vay tại NHNo và PTNT huyện Quế Võ”. Thời gian thực tế là một dịp hết sức quý báu đối với tôi, nó giúp tôi hệ thống lại toàn bộ kiến thức đã được học trong nhà trường và chuẩn bị hành trang cho tương lai. Xuất phát từ tình hình thực tế trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng, tôi mạnh dạn nêu nên một số kiến nghị trong bài chuyên đề để đóng góp một phần nào vào việc hoàn thiện nâng cao hiệu quả công tác kế toán cho vay tại NHNo và PTNT huyện Quế Võ. Với kinh nghiệm thực tế còn hạn chế, trình độ bản thân còn có hạn nên trong quá trình làm chuyên đề không tránh khỏi những thiếu sót. Vì thế tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của các thầy cô giáo, cán bộ nhân viên NHNo và PTNT huyện Quế Võ và các bạn để khắc phục những thiếu sót. Tài liệu tham khảo 1. Lưu thông tiền tệ và tín dụng - Nhà Xuất Bản Thống Kê 1993. 2. Luật tài chính ngân hàng - Nhà Xuất Bản Giáo Dục 1996. 3. Cẩm nang tín dụng 2002. 4. Báo cáo tình hình kinh tế địa phương. 5. Báo cáo tổng kết công tác kinh doanh năm 2002 của NHNo và PTNT Quế Võ. Mục lục Lời nói đầu Chương 1. Những lý luận của tài chính tín dụng và kế toán cho vay trong hoạt động kinh doanh ngân hàng 3 1. Sự ra 1 đời của tài chính ngân hàng và vai trò của tín dụng ngân hàng trong nền kinh tế quốc dân 1.1. Sự ra đời của tín dụng 1.2. Tín dụng ngân hàng 1.3. Vai trò của tín dụng ngân hàng trong nền kinh tế quốc dân 1.3.1. Tín dụng ngân hàng đáp ứng vốn để duy trì quá trình tái sản xuất, đồng thời đầu tư phát triển kinh tế 1.3.2. Tín dụng ngân hàng là công cụ thúc đẩy quá trình tập trung vốn và tập trung sản xuất 1.3.3. Tín dụng ngân hàng thúc đẩy quá trình luân chuyển hàng hoá, tiền tệ, điều tiết trong lưu thông và kiểm soát lạm phát 1.3.4. Tín dụng ngân hàng tạo điều kiện để phát triển các quan hệ kinh tế với nước ngoài 2. Vai trò, nhiệm vụ của kế toán cho vay 2.1. Vai trò của kế toán cho vay 2.2 Nhiệm vụ của kế toán cho vay 3. Các phương thức cho vay, chứng từ và tài khoản dùng trong kế toán ngân hàng phản ánh nghiệp vụ cho vay, thu nợ 3.1. Phương thức cho vay 3.1.1 Phương thức cho vay từng lần 3.2.2 Phương thức cho vay theo hạn mức tín dụng 3.1.3 Phương thức cho vay theo dự án đầu tư 3.1.4 Cho vay hợp vốn 3.15 Cho vay trả góp 3.1.6 Cho vay theo han mức tín dụng dự phòng 3.1.7 Cho vay thông qua nghiệp vụ phát hành và sử dụng thẻ tín dụng 3.1.8 Cho vay theo hạn mức thấu chi 3.1.9 Phương thức cho vay khác 4. Chứng từ và tài khoản dùng trong kế toán cho vay 4.1 chứng từ kế toán cho vay. 4.2. tài khoản dùng trong kế toán cho vay. 5. Quy trình kế toán cho vay- thu nợ 5.1. Phương thức cho vay từng lần 5.11 kế toán giai đoạn cho vay 5.1.2. Kế toán giai đoạn thu nợ, thu lãi 5.1.3. Kế toán giai đoạn chuyển nợ quá hạn 5.2.. Phương thức cho vay theo hạn mức tín dụng 5.2..1. Kế toán giai đoạn cho vay 5.2.2. Kế toán giai đoạn thu nợ, thu lãi 5.2.3. Kế toán chuyển nợ quá hạn Chương 2. Thực trạng kế toán cho vay tại NHNN và PTNT huyện Quế Võ – Bắc Ninh 1. Đặc điểm kinh tế xã hội ở địa bàn Quế Võ và hoạt động kinh doanh của NHNN và PTNT huyện Quế Võ 1.1 Đặc điểm kinh tế xã hội ở địa bàn Quế Võ 1.1.1 Đặc điểm tự nhiên của huyện Quế Võ 1.1.2 Tình hình kinh tế xã hội của huyện Quế Võ 1.2 Khái quát về tình hình của NHNN và PTNT huyện Quế Võ 1.2 .1 Lịch sử phát triển của NHNN và PTNT huyện Quế Võ 1.2.2 Mô hình tổ chức NHNN và PTNT huyện Quế Võ 1.3 Tình hình hoạt động kinh doanh của NHNN và PTNT huyện Quế Võ 1.3.1 Hoạt đông về nguồn vốn 1.3.2 Công tác sử dụng vốn 1.3.3 Công tác kế toán thanh toán 1.3.4 kết quả tài chính 2. Tình hình cho vay tại NHNN và PTNT huyện Quế Võ 2.1. Tình hình kế toán cho vay nói chung 2.2 Vấn đề lưu trữ hồ sơ của kế toán cho vay 2.3 giaiđoạn giải ngân 2.4 thực trạng công tác cho vay tại NHNo & PTNT huyện QV 2.5 tình trạng nợ quá hạn 3 Giai đoạn thu nợ 4 Giai đoạn thu l•i cho vay 5 Giai đoạn ra hạn nợ và chuyển nợ quá hạn 6 Trả nợ gốc trước thời hạn 7 Mối quan hệ cán bộ tín dụng và cán bộ kế toán 8 áp dụng tin học vào công tác cho vay Chương 3. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác kế toán cho vay tại NHNN và PTNT huyện Quế Võ 1. Kiểm tra giám sát vốn vay 2. Lãi suất 3. Thủ tục vay vốn 4. Nâng cao trình độ đội ngũ nhân viên ngân hàng để đáp ứng yêu cầu kinh doanh trong cơ chế thị trường 5. Hoàn thiện hơn nữa chương trình tin học trong kế toán cho vay tại ngân hàng Kết luận Tài liệu tham khảo Mục lục