Luận văn Nghiên cứu một số đặc điểm bệnh lí của bệnh viêm ruột ỉa chảy ở chó và các biện pháp phòng trị

bulin, β - globulin, γ - globulin. Nh»m t×m hiÓu sù thay ®æi tØ lÖ cña c¸c tiÓu phÇn trong huyÕt thanh khi chã bÞ bÖnh viªm ruét Øa ch¶y. chóng t«i ®iÖn di huyÕt thanh trªn phiÕn Axetatcellulo. KÕt qu¶ thu ®­îc ë b¶ng 10 B¶ng 4.10: Hµm l­îng Protein tæng sè vµ tØ lÖ c¸c tiÓu phÇn Protein trong huyÕt thanh ë chã viªm ruét cÊp ChØ tiªu theoChã khoÎ (n=10)Chã viªm ruét cÊp (n=10)Dao ®éngDao ®éngHµm l­îng protein tæng sè (g/l)62,67  4,9259,28 - 63,8469,79 4,3867,64 - 73,12TØ lÖ Albumin (%)48,37  4,3646,23 - 51,7344,54 4,5740,25 - 49,86TØ lÖ Globulin (%)-Globulin10,31  5,548,31 -12,517,38  4,736,31 - 9,54-Globulin23,09  4,2821,37 - 25,3824,23 3,7523,15 - 26,28-Globulin14,94  1,6313,42- 16,3623,85 1,5321,44 - 26,63TØ lÖ A/G0,94  0,160,82 - 12,240,80  0,246,65 - 10,12 KÕt qu¶ b¶ng 10 cho thÊy: * Albumin TØ lÖ Albumin trong huyÕt thanh ë chã khoÎ trung b×nh lµ 48,37  4,36%, dao ®éng trong kho¶ng 46,23 - 51,73%. Khi chã bÞ viªm ruét cÊp, tØ lÖ Albumin trong huyÕt thanh trung b×nh lµ 44,54  4,57%, dao ®éng trong kho¶ng 40,25 - 49,86%, thÊp h¬n so víi møc sinh lÝ b×nh th­êng. *α-globulin: TØ lÖ tiÓu phÇn α-globulin trong huyÕt thanh ë chã khoÎ trung b×nh lµ 10,31  5,54 %, dao ®éng trong kho¶ng 8,31 -12,51%. Trong khi ®ã tØ lÖ tiÓu phÇn α-globulin trong huyÕt thanh chã viªm ruét Øa ch¶y cÊp trung b×nh lµ 7,38  4,73 %, dao ®éng trong kho¶ng 6,31 - 9,54 %, cao h¬n møc sinh lÝ b×nh th­êng * β - globulin : TØ lÖ tiÓu phÇn β-globulin trong huyÕt thanh ë chã khoÎ trung b×nh lµ 23,09  4,28(%), dao ®éng trong kho¶ng 21,37 - 25,38%. Nh­ng tØ lÖ tiÓu phÇn β - globulin trong huyÕt thanh chã viªm ruét Øa ch¶y cÊp trung b×nh lµ 24,23  3,75%, dao ®éng trong kho¶ng 23,15 - 26,28 %, t¨ng lªn nhiÒu so víi møc sinh lÝ b×nh th­êng lµ 23,09  4,28%. *γ - globulin: TØ lÖ tiÓu phÇn γ - globulin trong huyÕt thanh chã khoÎ trung b×nh lµ 14,94  1,63 %, dao ®éng trong kho¶ng 13,42 - 16,36 %. TØ lÖ tiÓu phÇn γ - globulin trong huyÕt thanh chã viªm ruét Øa ch¶y cÊp trung b×nh lµ 23,85 1,53%, dao ®éng trong kho¶ng 21,44 - 26,63%, t¨ng lªn rÊt nhiÒu so víi møc sinh lÝ b×nh th­êng lµ 14,94  1,63(%). Nh­ vËy, khi chã bÞ viªm ruét Øa ch¶y cÊp, tØ lÖ tiÓu phÇn γ - globulin trong huyÕt thanh t¨ng, cïng víi viÖc t¨ng sè l­îng b¹ch cÇu so víi møc sinh lÝ b×nh th­êng, ph¶n ¸nh t×nh tr¹ng nhiÔm khuÈn trong ®­êng tiªu ho¸. * TØ lÖ A/G: TØ lÖ A/G ®­îc thiÕt lËp gäi lµ chØ sè protein. Theo Lª Kh¾c ThËn (1975), [], chØ sè protein cã liªn quan chÆt chÏ ®Õn t×nh tr¹ng søc khoÎ cña gia sóc, nã ph¶n ¸nh sù biÕn ®æi t­¬ng quan gi÷a Albumin vµ Globulin d­íi ¶nh h­ëng cña c¸c tr¹ng th¸i bÖnh lÝ vµ sinh lÝ kh¸c nhau. KÕt qu¶ b¶ng 10 còng cho thÊy: TØ lÖ A/G ë chã khoÎ lµ 0,94  0,16 , dao ®éng trong kho¶ng 0,82 - 12,24 . ë chã viªm ruét Øa ch¶y cÊp tØ lÖ nµy gi¶m xuèng rÊt thÊp, cßn 0,80  0,24 , dao ®éng trong kho¶ng 6,65 - 10,12, thÊp h¬n rÊt nhiÒu so víi møc sinh lÝ b×nh th­êng lµ 0,94  0,16 . Theo Hå V¨n Nam,1997 [], Albumin vµ α-globulin ®­îc c¸c tÕ bµo gan tæng hîp cßn β-globulin vµ γ-globulin l¹i ®­îc t¹o ra trong hÖ vâng m¹c néi m«, ®Æc biÖt lµ trong c¸c tÕ bµo Kupfer. Khi gan bÞ tæn th­¬ng th× sù tæng hîp Albumin vµ α-globulin gi¶m, ng­îc l¹i, β-globulin vµ γ-globulin ®­îc tæng hîp trong c¸c tÕ bµo tæ chøc ®Öm vµ trong tÕ bµo Kupfer l¹i t¨ng lªn khiÕn tØ lÖ A/G gi¶m. Nh­ vËy, khi chã bÞ viªm ruét Øa ch¶y th× cã sù biÕn ®æi c¸c tiÓu phÇn protein, kÕt qu¶ nghiªn cøu cña chóng t«i phï hîp víi kÕt luËn qua thùc nghiÖm cña Lª Kh¾c ThËn (1974), []; Byars. T.D (1987), [29] lµ: trong c¸c tr­êng hîp bÖnh lÝ khiÕn gan bÞ tæn th­¬ng th× Albumin gi¶m, ®ång thêi Globulin t¨ng cao vµ hÖ sè A/G do ®ã còng gi¶m râ. 4.3.7. Hµm l­îng Natri vµ Kali trong huyÕt thanh Sù c©n b»ng ®iÖn gi¶i trong c¬ thÓ ®éng vËt lµ do c¸c ion natri, kali, clo vµ axit cacbonic ®¶m nhiÖm; trong ®ã ion natri vµ kali ®ãng vai trß quan träng - gi÷ c©n b»ng kiÒm toan cña c¬ thÓ. §Þnh l­îng natri, kali trong huyÕt thanh lµ cÇn thiÕt ®Ó ®iÒu trÞ qu¸ tr×nh mÊt n­íc vµ chÊt ®iÖn gi¶i cña c¬ thÓ khi viªm ruét Øa ch¶y (Wierer G. vµ céng sù, 1983 []; Ph¹m Khuª, 1998 []. Nh÷ng t­ liÖu vÒ hµm l­îng natri vµ kali trong huyÕt thanh cña chã cßn qu¸ Ýt, ®Æc biÖt trong c¸c tr­êng hîp chã viªm ruét Øa ch¶y. §Ó biÕt ®­îc sù thay ®æi c¸c chÊt ®iÖn gi¶i ë chã viªm ruét Øa ch¶y chóng t«i ®· tiÕn hµnh kiÓm tra hµm l­îng Natri, Kali trong huyÕt thanh b»ng ph­¬ng ph¸p quang kÕ ngän löa. (b¶ng 11). B¶ng 4.11: Hµm l­îng Natri vµ Kali trong huyÕt thanh ChØ tiªu theo dâiChã kháe (n=30)Chã viªm ruét cÊp (n=30)BiÕn ®éngBiÕn ®éngHµm l­îng Canxi (mEq/l)141, 63± 1,64137,02 - 149,09133,21 ± 0,972,25 - 7,28Hµm l­îng Kali (mEq/l)5,05 ± 0,262,80 - 7,604,77 ± 0,242,25 - 7,28 KÕt qu¶ b¶ng 11 cho thÊy: * Hµm l­îng Natri trong huyÕt thanh: hµm l­îng Natri trong huyÕt thanh ë 30 chã khoÎ, theo kÕt qu¶ nghiªn cøu cña chóng t«i lµ 141, 63 ± 1,64 mEq/l, dao ®éng trong kho¶ng 137,02 - 149,09 mEq/l. Khi chã bÞ viªm ruét Øa ch¶y cÊp, hµm l­îng Natri trong huyÕt thanh trung b×nh lµ 133,21 ± 0,97 mEq/l, dao ®éng trong kho¶ng 129,08 - 137,09 mEq/l gi¶m nhiÒu so víi møc sinh lÝ b×nh th­êng mét Ýt. * Hµm l­îng Kali: Hµm l­îng Kali trong huyÕt thanh chã khoÎ trung b×nh lµ 5,05 ± 0,26 mEq/l, dao ®éng trong kho¶ng 2,80 - 7,60 mEq/l, Trong khi ®ã hµm l­îng Kali trong huyÕt thanh ë chã viªm ruét cÊp trung b×nh lµ 4,77 ± 0,24 mEq/l, dao ®éng trong kho¶ng 2,25 - 7,28 mEq/l, cã gi¶m xuèng nh­ng kh«ng nhiÒu so víi møc sinh lÝ b×nh th­êng. Nh­ vËy, trong bÖnh viªm ruét Øa ch¶y cÊp ë chã, hµm l­îng natri trong huyÕt thanh gi¶m m¹nh, nh­ng hµm l­îng kali trong huyÕt thanh gi¶m, c¬ thÓ cã nguy c¬ nhiÔm ®éc toan. 4.3.8. Hµm l­îng Canxi vµ Phèt pho trong huyÕt thanh B¶ng 4.12: Hµm l­îng Canxi vµ phèt pho trong huyÕt thanh ChØ tiªu theo dâiChã kháe (n=30)Chã viªm ruét cÊp (n=30)BiÕn ®éngBiÕn ®éngHµm l­îng Canxi (mmol/l)2, 39± 0,252,18- 2,952,13 ± 0,372,15 - 2,28Hµm l­îng phèt pho (mmol/l) 1,65 ± 0,521,90 - 2,451,37 ± 0,131,35 - 2,28 KÕt qu¶ b¶ng 12 cho thÊy: * Hµm l­îng Canxi trong huyÕt thanh: Hµm l­îng Canxi trong huyÕt thanh ë 30 chã khoÎ, theo kÕt qu¶ nghiªn cøu cña chóng t«i lµ 2, 39± 0,25 mmol/l, dao ®éng trong kho¶ng 2,18- 2,95 mmol/l Khi chã bÞ viªm ruét Øa ch¶y cÊp, hµm l­îng Canxi trong huyÕt thanh trung b×nh lµ 2,13 ± 0,37 mmol/l , dao ®éng trong kho¶ng 2,15 - 2,28mmol/l gi¶m nhiÒu so víi møc sinh lÝ b×nh th­êng * Hµm l­îng Phèt pho trong huyÕt thanh: Hµm l­îng Ph«t pho trong huyÕt thanh chã khoÎ trung b×nh lµ 1,65 ± 0,52 mmol/l, dao ®éng trong kho¶ng 1,90 - 2,45 mmo/l. Trong khi ®ã hµm l­îng Phèt pho trong huyÕt thanh ë chã viªm ruét cÊp trung b×nh lµ 1,37 ± 0,13mmol /l, dao ®éng trong kho¶ng 1,35 - 2,28mmol/l, cã gi¶m xuèng nh­ng kh«ng nhiÒu so víi møc sinh lÝ b×nh th­êng. 4.3.9. Mét sè chØ tiªu s¾c tè mËt S¾c tè mËt trong xÐt nghiÖm l©m sµng bao gåm Bilirubin trong huyÕt thanh, Urobilin trong n­íc tiÓu vµ Sterkobilin trong ph©n. C¸c s¾c tè ®ã b¾t nguån tõ sù tho¸i ho¸ hång huyÕt cÇu vµ bÞ rèi lo¹n, nh­ nhiÒu t­ liÖu ®· chøng minh chØ cã thÓ do tan m¸u, tæ chøc gan tæn th­¬ng, hoÆc hÖ thèng tiÕt mËt cã trë ng¹i (Zakim D., 1985 [49]; Cello J.P., vµ Grendell J.H., 1990 [30]; Mayer D.J. vµ c¸c céng sù, 1992 [38]). Trong bÖnh viªm ruét Øa ch¶y ë chã mµ chóng t«i nghiªn cøu, c¸c chØ tiªu s¾c tè mËt thay ®æi cã thÓ do gan bÞ rèi lo¹n. §Ó t×m hiÓu sù thay ®æi cña c¸c chØ tiªu s¾c tè mËt ë chã bÞ viªm ruét Øa ch¶y chóng t«i ®· tiÕn hµnh kiÓm tra hµm l­îng Bilirubin trong huyÕt thanh, Urobilin trong n­íc tiÓu vµ Sterkobilin trong ph©n b»ng ph­¬ng ph¸p Rappaport, dung dÞch pha lo·ng lµ Natribenzoat - ure. KÕt qu¶ ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 12. B¶ng 4.13: Mét sè chØ tiªu s¾c tè mËt (Bilirubin, Urobilin, Sterkobilin) ChØ tiªu theo dâiChã kháe (n=30)Chã viªm ruét cÊp (n=30)BiÕn ®éngBiÕn ®éngBilirubin (mg/dl)0,40 ± 0,030,35 - 0,480,51 ± 0,070,59 - 0,62Urobilin (mg/dl)0,021 ± 0,0010,019 - 0,0250,033 ± 0,0030,025 ± 0,039Sterkobilin (mg/dl) 0,019 ± 0,0020,017 - 0,0240,025 ± 0,0060,027 - 0,042 Qua b¶ng 12 chóng t«i thÊy: * Bilirubin: Hµm l­îng Bilirubin trong huyÕt thanh ë nhãm chã khoÎ trung b×nh lµ 0,40 ± 0,03 mg/dl, dao ®éng trong kho¶ng 0,35 - 0,48 mg/dl. Khi chã viªm ruét cÊp, hµm l­îng Bilirubin trong huyÕt thanh trung b×nh lµ 0,51 ± 0,07 mg/dl, dao ®éng trong kho¶ng 0,59 - 0,62 mg/dl, t¨ng lªn nhiÒu so víi hµm l­îng sinh lÝ b×nh th­êng. Theo Berk P.D., 1985 [25]; Baur J.E., 1989 [23]; Abdelkader S.V., 1991 [20]), L­îng Bilirubin trong huyÕt thanh t¨ng ph¶n ¸nh t×nh tr¹nh tæn th­¬ng ë gan * Urobilin: Hµm l­îng Urobilin trong n­íc tiÓu ë nhãm chã khoÎ trung b×nh lµ 0,021 ± 0,001 mg/dl, dao ®éng trong kho¶ng 0,019 - 0,025 mg/dl. ë chã viªm ruét cÊp, hµm l­îng Urobilin trong n­íc tiÓu trung b×nh lµ 0,033 ± 0,003 mg/dl, dao ®éng trong kho¶ng 0,033 ± 0,003 mg/dl, t¨ng lªn so víi hµm l­îng sinh lÝ b×nh th­êng. * Sterkobilin: Hµm l­îng Sterkobilin trong ph©n ë nhãm chã khoÎ rÊt Ýt, trung b×nh lµ 0,019 ± 0,002 mg/dl, dao ®éng trong kho¶ng 0,017 - 0,024 mg/dl. Khi chã bÞ viªm ruét cÊp, hµm l­îng Sterkobilin trong ph©n trung b×nh lµ 0,025 ± 0,006 mg/dl, dao ®éng trong kho¶ng 0,027 - 0,042 mg/dl, t¨ng lªn kh«ng ®¸ng kÓ so víi hµm l­îng sinh lÝ b×nh th­êng. Nh­ vËy, c¸c chØ tiªu s¾c tè mËt ë chã viªm ruét Øa ch¶y ®· ph¶n ¸nh sù rèi lo¹n chøc n¨ng gan. 4.4. tæn th­¬ng bÖnh lÝ ®­êng ruét ë chã viªm ruét 4.4.1. Gi¶i phÉu ®¹i thÓ §Ó cã nhËn ®Þnh ®óng t×nh tr¹ng bÖnh lÝ tæ chøc ruét cña chã viªm ruét Øa ch¶y, chóng t«i ®· tiÕn hµnh mæ kh¸m 4 chã khoÎ m¹nh b×nh th­êng vµ 5 chã viªm ruét cÊp ®· chÕt. Trong khi mæ kh¸m, chóng t«i ®· chó ý t×nh tr¹ng c¸c c¬ quan néi t¹ng, ®Æc biÖt lµ niªm m¹c ruét. Qua mæ kh¸m chi tiÕt 4 chã khoÎ chóng t«i thÊy: c¸c tÇng c¬, c¸c khÝ quan: phæi, tim, gan, thËn kh«ng cã tæn th­¬ng bÖnh lÝ râ rÖt, niªm m¹c ®­êng ruét nguyªn vÑn. Mæ kh¸m 5 chã viªm ruét Øa ch¶y nÆng ®· chÕt chóng t«i quan s¸t thÊy: chã tr­íc khi mæ kh¸m, da kh«, l«ng xï, niªm m¹c m¾t, mòi nhît nh¹t, ®u«i, kheo ch©n vµ hËu m«n dÝnh bÕt ph©n. C¸c c¬ nh·o, chã gÇy ¶nh 4.6. Chã chÕt do viªm ruét Øa ch¶y ¶nh 4.7. Mæ kh¸m kiÓm tra bÖnh tÝch ë chã viªm ruét cÊp C¸c c¬ quan néi t¹ng: tim nh·o mµu n©u nh¹t, phæi, l¸ch, thËn vµ bé phËn sinh dôc b×nh th­êng, gan cã mµu n©u ®Ëm, manh trµng vµ kÕt trµng cã tô m¸u vµ xuÊt huyÕt. Nh­ vËy, nh÷ng tæn th­¬ng bÖnh lÝ chñ yÕu tËp trung ë ®­êng ruét. ¶nh 4.8, 4.9. Tæn th­¬ng bÖnh lÝ ®¹i thÓ ®­êng ruét ë chã viªm ruét cÊp 4.4.2. Nh÷ng biÕn ®æi cÊu tróc niªm m¹c ruét non chã viªm ruét Øa ch¶y Trong hÖ thèng tiªu ho¸, ruét non cã vai trß hÕt søc quan träng. CÊu t¹o cña nã phï hîp víi chøc n¨ng sinh lÝ. Møc ®é hÊp thu vµ tiªu ho¸ phô thuéc vµo sù biÕn ®æi cÊu tróc cña niªm m¹c ruét non. §Ó thÊy râ møc ®é tæn th­¬ng cña ruét viªm, chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu cÊu tróc niªm m¹c ruét non b»ng ph­¬ng ph¸p m« häc th«ng th­êng. BÖnh phÈm lµ nh÷ng ®o¹n ruét ®­îc c¾t tõ c¸c chã bÖnh ®Ó lµm tiªu b¶n m« häc, nhuém b»ng Hematoxylin - Eosin, vµ quan s¸t b»ng kÝnh hiÓn vi quang häc, ®é phãng ®¹i (15 x 40). Quan s¸t c¸c ®o¹n ruét cña 5 bÖnh mæ kh¸m chóng t«i nhËn thÊy: sè chã bÖnh cã tæn th­¬ng ë t¸ trµng lµ 5 con, chiÕm tØ lÖ 100 %; sè chã bÖnh cã tæn th­¬ng ë kh«ng trµng lµ 4 con, chiÕm tØ lÖ 80% vµ; sè chã bÖnh cã tæn th­¬ng ë håi trµng lµ 3 con, chiÕm tØ lÖ 60%; vµ sè dª bÖnh cã tæn th­¬ng ë kÕt trµng lµ 3 con, chiÕm tØ lÖ 60%. (b¶ng 13). Nh­ vËy, qua bÖnh tÝch mæ kh¸m chóng t«i cã nhËn xÐt: Tæn th­¬ng bÖnh lÝ ®­êng ruét ë chã viªm ruét Øa ch¶y chñ yÕu tËp trung ë ruét non, ®Æc biÖt lµ ë t¸ trµng vµ kh«ng trµng. B¶ng 4.14: Tæn th­¬ng bÖnh lÝ ®­êng ruét ë chã viªm ruét cÊp VÞ trÝ tæn th­¬ngT¸ trµngTØ lÖ (%)Kh«ng trµngTØ lÖ (%)Håi trµngTØ lÖ (%)KÕt trµngTØ lÖ (%)Chã bÖnh (n = 5)4805100480360Tõ nhËn ®Þnh trªn chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu c¸c biÕn ®æi vi thÓ ®­êng ruét trªn 5 tiªu b¶n cña mçi lo¹i: 5 mÉu t¸ trµng, 5 mÉu kh«ng trµng vµ 5 mÉu håi trµng. (b¶ng 14). Qua kÕt qu¶ b¶ng 14 chóng t«i cã nhËn xÐt: * HiÖn t­îng xung huyÕt ruét: ThÓ hiÖn ë c¸c m¹ch qu¶n d·n réng, chøa ®Çy hång cÇu. HiÖn t­îng nµy xuÊt hiÖn ë 4 mÉu t¸ trµng, chiÕm tØ lÖ 80%; 5 mÉu kh«ng trµng, chiÕm tØ lÖ 100%; 4 mÉu håi trµng, chiÕm tØ lÖ 80%; vµ 3 mÉu kÕt trµng, chiÕm tØ lÖ 60%. (¶nh10). ¶nh 4.10. M¹ch qu¶n sung huyÕt d·n réng, trong chøa ®Çy hång cÇu. (x 600) * HiÖn t­îng xuÊt huyÕt ruét nhÑ: ThÓ hiÖn hång cÇu tho¸t ra khái lßng m¹ch vµ n»m lÉn trong chÊt chøa cña ruét, thÊy ë 3 mÉu t¸ trµng, chiÕm tØ lÖ 60%; 4 mÉu kh«ng trµng, chiÕm tØ lÖ 80%; 2 mÉu håi trµng, chiÕm tØ lÖ 40%; vµ 2 mÉu kÕt trµng, chiÕm tØ lÖ 40%. (¶nh11 ). ¶nh 4.11. XuÊt huyÕt nhÑ ë ruét, hång cÇu tho¸t ra khái lßng m¹ch (x 300) * HiÖn t­îng l«ng nhung biÕn d¹ng: ThÓ hiÖn ë h×nh ¶nh, c¸c l«ng nhung dÝnh l¹i víi nhau thµnh khèi, bÞ teo ng¾n ®i, tï ®Çu hoÆc mÊt chãp,… thÊy ë 4 mÉu t¸ trµng, chiÕm tØ lÖ 80%; 5 mÉu kh«ng trµng, chiÕm tØ lÖ 100%; 4 mÉu håi trµng, chiÕm tØ lÖ 80%; vµ 3 mÉu kÕt trµng, chiÕm tØ lÖ 60%. (¶nh 4.12; 4.14). ¶nh 4.12. L«ng nhung niªm m¹c t¸ trµng chã viªm ruét Øa ch¶y (x 300). §Çu l«ng nhung bÞ tï, trªn ®Ønh cã nhiÒu chÊt chøa b¾t mµu hång ®Òu, tÕ bµo biÓu m« bÞ n¸t, bong ra. ¶nh 4.13. L«ng nhung ë niªm m¹c kh«ng trµng chã b×nh th­êng (x 300). ¶nh 4.14. L«ng nhung niªm m¹c kh«ng trµng chã viªm ruét Øa ch¶y (x 150). L«ng nhung dÝnh vµo nhau thµnh khèi, líp tÕ bµo biÓu m« bÞ bong trãc. *TuyÕn ruét t¨ng tiÕt: ThÓ hiÖn c¸c tÕ bµo cña tuyÕn tr­¬ng to, chøa ®Çy chÊt nhµy, nh©n bÞ ®Èy Ðp s¸t xuèng cùc ®¸y cña tÕ bµo, thÊy ë 4 mÊu t¸ trµng, chiÕm tØ lÖ 80%; 5 mÉu kh«ng trµng, chiÕm tØ lÖ 100%; 3 mÉu håi trµng, chiÕm tØ lÖ 60%; 2 mÉu kÕt trµng, chiÕm tØ lÖ 40%. (¶nh 4.15; 4.16). ¶nh 4.15. TuyÕn ruét t¨ng tiÕt thÓ hiÖn c¸c tÕ bµo cña tuyÕn tr­¬ng to, chøa ®Çy chÊt nhµy, nh©n bÞ ®Èy Ðp s¸t xuèng cùc ®¸y cña tÕ bµo ¶nh 4.16. Sù t¨ng tiÕt dÞch ruét, c¸c tuyÕn niªm m¹c ruét vµ x©m nhiÔm tÕ bµo lympho * TuyÕn ruét tho¸i ho¸: ThÓ hiªn c¸c tÕ bµo cña tuyÕn ruét bÞ tho¸i ho¸, ho¹i tö kh«ng cßn râ nÐt vµ x¾p xÕp chÆt chÏ nh­ ë c¸c tÕ bµo b×nh th­êng; thÊy ë 2 mÉu t¸ trµng, chiÕm tØ lÖ 40%; 3 mÉu kh«ng trµng, chiÕm tØ lÖ 60%; 2 mÉu håi trµng, chiÕm tØ lÖ 40%; 2 mÉu kÕt trµng, chiÕm tØ lÖ 40%. (¶nh 4.16) ¶nh 4.17. TuyÕn ruét tho¸i ho¸: ThÓ hiªn c¸c tÕ bµo cña tuyÕn ruét bÞ tho¸i ho¸, ho¹i tö kh«ng cßn râ nÐt vµ x¾p xÕp chÆt chÏ nh­ ë c¸c tÕ bµo b×nh th­êng B¶ng 4.15: Tæn th­¬ng bÖnh lÝ vi thÓ ®­êng ruét ë chã viªm ruét cÊp 4.5. Phßng bÖnh vµ §iÒu trÞ thö nghiÖm bÖnh viªm ruét cÊp ë chã Tõ nh÷ng kÕt qu¶ ®· tr×nh bµy ë c¸c phÇn trªn vÒ c¸c ®Æc ®iÓm bÖnh lÝ, t×nh tr¹ng mÊt n­íc vµ chÊt ®iÖn gi¶i, sù biÕn ®æi trong c¸c chØ tiªu sinh lÝ sinh ho¸ cña m¸u vµ sù tæn th­¬ng bÖnh lÝ ë ®­êng ruét, chóng t«i x©y dùng ph¸c ®å ®iÒu trÞ thö nghiÖm, ®Ó tõ ®ã ®Ò xuÊt biÖn ph¸p phßng trÞ bÖnh cho chã viªm ruét Øa ch¶y. 4.5.1. Phßng bÖnh Ph¶i ®¶m b¶o mäi ®iÒu kiÖn ch¨m sãc, nu«i d­ìng tèt nhÊt cho chã. Chuång tr¹i ph¶i lu«n s¹ch sÏ, kh« r¸o vµ th«ng tho¸ng, sµn chuång ph¶i ®­îc vÖ sinh hµng ngµy. TÊt c¶ ph©n vµ r¸c th¶i ®­îc thu gom vµ ñ trong hè ñ ph©n tèi thiÓu mét th¸ng tr­íc khi sö dông. §Þnh kú s¸t trïng, tiªu ®éc chuång nu«i, ph¶i ®¶m b¶o chuång nu«i th«ng tho¸ng. Lo¹i bá c¸c thøc ¨n kÐm phÈm chÊt, «i mèc Gi¶m l­îng thøc ¨n xanh chøa nhiÒu n­íc, thøc ¨n giÇu chÊt dinh d­ìng vµ chÊt tanh. Cho chã uèng n­íc s¹ch cã bæ dung muèi, h¹n chÕ chã uèng n­íc tõ c¸c nguån n­íc bÞ « nhiÔm. §Þnh kú tÈy trõ néi, ngo¹i ký sinh trïng. Thùc hiÖn tèt qui tr×nh tiªm vacxin phßng c¸c bÖnh truyÒn nhiÔm Ph¸c ®å ®iÒu trÞ ®iÒu trÞ thö nghiÖm Nh­ trªn chóng t«i ®· tr×nh bµy, môc ®Ých cña ®Ò tµi lµ x¸c ®Þnh biÓu hiÖn bÖnh vµ ®Æc ®iÓm bÖnh lÝ ë chã viªm ruét Øa ch¶y. Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm bÖnh lÝ ®ã chóng t«i x©y dùng ph¸c ®å ®iÒu trÞ thö nghiÖm ®Ó t×m ra ph¸c ®å ®iÒu trÞ cã hiÖu qu¶ cao vµ dÔ øng dông trong thùc tÕ s¶n xuÊt. Trong ®iÒu trÞ bÖnh viªm ruét Øa ch¶y ë chã, c¸c thùc nghiÖm cña chóng t«i ®Òu dùa trªn nguyªn t¾c lµ: Lo¹i bá nguyªn nh©n sai sãt trong nu«i d­ìng, chèng nhiÔm khuÈn vµ ®iÒu trÞ t¨ng c­êng. Song song víi c¸c biÖn ph¸p biÖn ph¸p trªn, chóng t«i cßn thùc hiÖn nghiÖm ph¸p bæ sung n­íc, chÊt ®iÖn gi¶i vµ thuèc lµm gi¶m tiÕt dÞch ruét cho chã bÖnh. NhiÒu t¸c gi¶ ®Òu cho r»ng, trong ®iÒu trÞ bÖnh viªm ruét Øa ch¶y cÇn thiÕt chÈn ®o¸n ®óng nguyªn nh©n vµ ®iÒu trÞ theo nguyªn nh©n. Tuy nhiªn, dï nguyªn nh©n nµo g©y nªn Øa ch¶y, th× mÊt n­íc vµ chÊt ®iÖn gi¶i vÉn lµ hiÖn t­îng bÖnh lÝ trung t©m vµ nguyªn nh©n trùc tiÕp g©y cho gia sóc chÕt (Church D.C, 1979 ; Grunert E.,J.M vµ céng sù, 1986 ; Lª Minh ChÝ, 1995. Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm bÖnh lÝ ë chã viªm ruét Øa ch¶y ®· x¸c ®Þnh ®­îc ë trªn, chóng t«i ®· x©y dùng 2 ph¸c ®å ®iÒu trÞ thùc nghiÖm trªn 20 chã bÖnh vµ chóng t«i chia thµnh 2 nhãm (mçi nhãm 10 con). Nh÷ng chã mµ chóng t«i ®iÒu trÞ thùc nghiÖm ®Òu cã cïng ®é tuæi vµ møc ®é Øa ch¶y * Nhãm 1 (10 chã bÖnh): chóng t«i ®iÒu trÞ b»ng ph¸c ®å 1. * Nhãm 2 (10 chã bÖnh): chóng t«i ®iÒu trÞ b»ng ph¸c ®å 2. Ph¸c ®å 1: Chóng t«i dïng kh¸ng sinh Genta- Tylo víi liÒu l­îng 5 -7 ml/con/ngµy, kÕt hîp víi thuèc trî søc, trî lùc ( Vitamin C 5% liÒu l­îng 5 ml/con/ngµy, B. Complex liÒu l­îng 3 ml/con/ngµy; thuèc trî tim 1ml/con/ngµy) vµ n­íc l¸ ch¸t liÒu l­îng 20 ml/con/ngµy. Ph¸c ®å 2: Chóng t«i còng dïng kh¸ng sinh Genta - Tylo kÕt hîp víi c¸c lo¹i thuèc trî søc, trî lùc vµ n­íc l¸ ch¸t víi liÒu l­îng nh­ ë ph¸c ®å 1. Nh­ng ë ph¸c ®å nµy chóng t«i cßn bæ sung thªm n­íc, chÊt ®iÖn gi¶i vµo c¬ thÓ chã bÖnh b»ng ph­¬ng ph¸p tiªm dung dÞch ORESON víi liÒu l­îng 20 ml/kgP/ngµy vµ thuèc lµm gi¶m tiÕt dÞch, co bãp ruét (Atropinsunfat 0,1% - 2ml/con/ngµy). KÕt qu¶ ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 15. Ph¸c ®å 1: Dïng Genta - Tylo tiªm b¾p víi liÒu l­îng 5-7 ml/con/ngµy kÕt hîp víi thuèc trî søc, trî lùc vµ n­íc l¸ ch¸t. Chóng t«i thÊy Sau 1 ngµy ®iÒu trÞ kh«ng cã chã khái bÖnh. Sau 2 ngµy ®iÒu trÞ cã 1 chã khái bÖnh, chiÕm tØ lÖ 10%. Sau 3 ngµy ®iÒu trÞ cã 2 chã khái bÖnh, chiÕm tØ lÖ 20%. Sau 4 ngµy ®iÒu trÞ cã 6 chã khái bÖnh, chiÕm tØ lÖ 60% vµ cã 1 chã bÖnh chÕt, chiÕm tØ lÖ 10%. Nh­ vËy, sau 4 ngµy ®iÒu trÞ chØ cã 9 chã khái bÖnh, chiÕm tØ lÖ 90%. B¶ng 15: KÕt qña ®iÒu trÞ thö nghiÖm bÖnh viªm ruét Øa ch¶y ë chã  Ph¸c ®å 2: Còng dïng Genta - Tylo tiªm b¾p víi liÒu l­îng 5 - 7 ml/con/ngµy kÕt hîp víi thuèc trî søc, trî lùc vµ n­íc l¸ ch¸t nh­ng cã bæ sung n­íc, chÊt ®iÖn gi¶i b»ng c¸ch cho uèng dung dÞch ORESON víi liÒu l­îng 20 ml/kgP/ngµy, thuèc lµm gi¶m co bãp vµ tiÕt dÞch ruét. KÕt qu¶ cho thÊy: Sau ngµy ®iÒu trÞ thø nhÊt cã 2 chã khái bÖnh, chiÕm tØ lÖ 20%; sau ngµy ®iÒu trÞ thø hai cã 4 chã khái bÖnh chiÕm tØ lÖ 40%; sau ngµy ®iÒu trÞ thø 3 cã 4 chã khái bÖnh, chiÕm tØ lÖ 40%. Nh­ vËy, sau 3 ngµy ®iÒu trÞ c¶ 10 chã khái bÖnh, chiÕm tØ lÖ 100%. Tõ kÕt qu¶ b¶ng 15 chóng t«i cã nhËn xÐt: MÆc dï c¶ 2 ph¸c ®å ®Òu dïng cïng lo¹i kh¸ng sinh, thuèc trî søc, trî lùc, nh­ng ë ph¸c ®å 2 cã sù kÕt hîp bæ sung n­íc, chÊt ®iÖn gi¶i cho c¬ thÓ vµ thuèc lµm gi¶m co bãp vµ tiÕt dÞch ruét, th× hiÖu qu¶ ®iÒu trÞ cao (100 %) vµ liÖu tr×nh ®iÒu trÞ còng ®­îc rót ng¾n (b¶ng 15). Nh­ vËy, ViÖc ®iÒu trÞ cã hiÖu qu¶, theo chóng t«i ph¶i toµn diÖn, b»ng viÖc: Lo¹i bá nguyªn nh©n bÖnh - ch¨m sãc nu«i d­ìng vµ vÖ sinh thó y thÊt tèt; lËp l¹i sù c©n b»ng cña hÖ vi khuÈn b»ng c¸ch sö dông kh¸ng sinh ®Æc hiÖu; §iÒu trÞ t¨ng c­êng - bæ sung n­íc, chÊt ®iÖn gi¶i cho c¬ thÓ ®Ó ®Ò phßng toan huyÕt vµ truþ tim m¹ch, n©ng cao søc ®Ò kh¸ng, dïng thuèc lµm gi¶m co bãp vµ tiÕt dÞch ruét. 5. KÕt luËn vµ tån t¹i 5.1. KÕt luËn Tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu tr×nh bµy ë trªn, chóng t«i ®­a ra mét sè nhËn xÐt sau: - Th©n nhiÖt: th©n nhiÖt chã khoÎ trung b×nh 38,24 ±0,12, NhiÖt ®é trung b×nh ë chã viªm ruét Øa ch¶y lµ 39,65 ±0,12, cao h¬n møc sinh lÝ b×nh th­êng rÊt nhiÒu; TÇn sè h« hÊp: tÇn sè h« hÊp ë chã viªm ruét Øa ch¶y trung b×nh lµ 56,22 ±1,25 lÇn/phót, t¨ng lªn nhiÒu so víi møc sinh lÝ b×nh th­êng 38,45 ±1,13; TÇn sè tim m¹ch: tÇn sè tim ë chã kháe trung b×nh lµ 97,57 ±2,23 lÇn/phót, cßn tÇn sè tim cña chã viªm ruét Øa ch¶y trung b×nh lµ 117 ±2,27 lÇn/phót. - Tr¹ng th¸i ph©n vµ sè lÇn ®i Øa trong ngµy: chã cã tr¹ng th¸i ph©n h×nh èng ruét, ph©n ë chã viªm ruét Øa ch¶y, ph©n rÊt lo·ng vµ nhiÒu n­íc. chã kháe cã sè lÇn ®i Øa trung b×nh lµ 2 ± 0,41lÇn/ngµy, ë chã viªm ruét Øa ch¶y trung b×nh ®i Øa 8,67 ± 0,42 lÇn/ngµy, sè lÇn ®i Øa t¨ng lªn h¬n 2 lÇn so víi chã khoÎ. - Sè l­îng hång cÇu: Sè l­îng hång cÇu cña chã kháe m¹nh trung b×nh lµ (6,32 ±0,13) triÖu/mm3, Sè l­îng hång cÇu cña chã viªm ruét trung b×nh lµ (6,85± 0,45) triÖu/mm3, cao h¬n so víi chã kháe tõ (1- 1,8 ) triÖu/mm3. - Tû khèi huyÕt cÇu: Tû khèi huyÕt cÇu cña chã kháe m¹nh trung b×nh lµ (35,34 ±0,63) %. Tû khèi huyÕt cÇu cña chã viªm ruét trung b×nh t¨ng lªn lµ (37,48 ±0,80) %. - Hµm l­îng huyÕt s¾c tè: Hµm l­îng huyÕt s¾c tè ë chã kháe trung b×nh lµ (14,28 ±0,23) g%, Hµm l­îng huyÕt s¾c tè ë chã viªm ruét trung b×nh t¨ng lµ (15,93± 0,24) g%; l­îng huyÕt s¾c tè b×nh qu©n cña hång cÇu ë chã viªm ruét Øa ch¶y gi¶m so víi chã kháe tõ (57,30 ±0,38) pg xuèng cßn (51,47-57,25) pg. - Sè l­îng b¹ch cÇu ë chã viªm ruét Øa ch¶y t¨ng rÊt cao so víi chã kháe. ë chã kháe sè l­îng b¹ch cÇu trung b×nh lµ (7,54 ±0,65) ngh×n/ mm3. chã viªm ruét Øa ch¶y sè l­îng b¹ch cÇu t¨ng tíi (11,64±0,38) ngh×n/ mm3 * C«ng thøc b¹ch cÇu ë chã viªm ruét Øa ch¶y cã sù thay ®æi kh¸c nhau râ rÖt so víi chã khoÎ. Cô thÓ: TØ lÖ b¹ch cÇu ¸i toan trung b×nh ë chã khoÎ lµ (5,73 ± 0,19)%, bÞ gi¶m ®èi víi chã viªm ruét i¶ ch¶y (4,23  0,26) %; tØ lÖ b¹ch cÇu ®¬n nh©n trung b×nh ë chã khoÎ lµ (4,82  0,23), tØ lÖ b¹ch cÇu ®¬n nh©n trung b×nh ë chã viªm ruét Øa ch¶y t¨ng lµ (5,76  0,42)%; tØ lÖ l©m ba cÇu trung b×nh ë chã khoÎ lµ (30,57  0,44)%, tØ lÖ l©m ba cÇu trung b×nh gi¶m rÊt lín ë chã viªm ruét lµ (25,96  0,50)%; tØ lÖ b¹ch cÇu trung tÝnh nh©n gËy trung b×nh lµ (4,62  0,17)%, t¨ng lªn ë chã viªm ruét lµ (5,66  0,34)%; tØ lÖ b¹ch cÇu nh©n ®èt trung b×nh lµ (53,55  0,53) %, tØ lÖ b¹ch cÇu nh©n ®èt trung b×nh t¨ng ë chã viªm ruét lµ (57,83  0,60) %. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu chóng t«i kh«ng t×m thÊy b¹ch cÇu ¸i kiÒm, tuû cÇu vµ Êu cÇu. - §é dù tr÷ kiÒm trong m¸u ë chã viªm ruét Øa ch¶y gi¶m so víi sinh lÝ b×nh th­êng. §é dù tr÷ kiÒm trong m¸u ë chã khoÎ trung b×nh lµ 20,42 ± 0,13 mmol/l, khi chã viªm ruét Øa ch¶y, ®é dù tr÷ kiÒm tõ 20,42 ± 0,13 gi¶m xuèng cßn 17,25 ± 0,17. - Ho¹t ®é men sGOT vµ sGPT trong huyÕt thanh: hµm l­îng men sGOT trong huyÕt thanh chã khoÎ trung b×nh lµ 25,20 ± 7,25 (UI/l); trong khi hµm l­îng men sGOT trong huyÕt thanh chã viªm ruét Øa ch¶y trung b×nh lµ 36,1 ± 6,93 (UI/l), t¨ng so víi møc sinh lÝ b×nh th­êng *Men sGPT: trong huyÕt thanh chã khoÎ sGPT trung b×nh lµ 41,0 ± 3,35 (UI/l), hµm l­îng men sGPT trong huyÕt thanh chã viªm ruét Øa ch¶y trung b×nh lµ 50,12 ± 5,27 (UI/l), cao h¬n so víi møc sinh lÝ b×nh th­êng. - Protein tæng sè trong huyÕt thanh: Hµm l­îng protein tæng sè trong huyÕt thanh ë chã khoÎ trung b×nh lµ 62,67 ± 4,92 (g%); trong khi hµm l­îng protein tæng sè trong huyÕt thanh cña chã viªm ruét Øa ch¶y trung b×nh lµ 69,79± 4,38 (g%), - C¸c tiÓu phÇn Protein trong huyÕt thanh *Albumin: tØ lÖ Albumin trong huyÕt thanh chã khoÎ trung b×nh lµ 48,37 ± 4,36 (%). Trong khi ®ã, tØ lÖ Albumin trong huyÕt thanh chã viªm ruét Øa ch¶y trung b×nh lµ 44,54± 4,57 (%), thÊp h¬n nhiÒu so víi møc sinh lÝ b×nh th­êng. *a - globulin: tØ lÖ tiÓu phÇn a - globulin trong huyÕt thanh chã khoÎ trung b×nh lµ 14,50 ± 1,04 (%), cßn tØ lÖ tiÓu phÇn a - globulin trong huyÕt thanh chã viªm ruét Øa ch¶y trung b×nh lµ 15,70 ± 0,90 (%), , cao h¬n møc sinh lÝ b×nh th­êng kh«ng ®¸ng kÓ. *b - globulin: tØ lÖ tiÓu phÇn b - globulin trong huyÕt thanh chã khoÎ trung b×nh lµ 10,31 ± 5,54 (%), thÊp h¬n tØ lÖ tiÓu phÇn b - globulin trong huyÕt thanh chã viªm ruét Øa ch¶y trung b×nh lµ 7,38 ± 4,73 (%). *g - globulin: tØ lÖ tiÓu phÇn g - globulin trong huyÕt thanh chã khoÎ trung b×nh lµ 23,09 ± 4,28 (%). TØ lÖ tiÓu phÇn g - globulin trong huyÕt thanh chã viªm ruét Øa ch¶y trung b×nh lµ 24,23± 3,75 (%), t¨ng lªn so víi møc sinh lÝ b×nh th­êng. TØ lÖ A/G: TØ lÖ A/G ë chã khoÎ lµ 0,94 ± 0,16. ë chã viªm ruét Øa ch¶y tØ lÖ nµy cã gi¶m xuèng, trung b×nh lµ 0,80 ± 0,24. - Hµm l­îng ®­êng huyÕt: Hµm l­îng ®­êng huyÕt trung b×nh ë chã khoÎ lµ 63,25 ± 0,37 (mmol/l). ë chã viªm ruét Øa ch¶y, hµm l­îng ®­êng huyÕt trung b×nh lµ 55,38 ± 0,63 (mmol/l), thÊp h¬n møc sinh lÝ b×nh tr­êng *Natri: hµm l­îng Natri trong huyÕt thanh ë chã khoÎ trung b×nh lµ 141,63 ± 1,64 (mEq/l). ë chã viªm ruét Øa ch¶y trung b×nh lµ 133,21 ± 0,97 (mEq/l), gi¶m nhÑ so víi møc sinh lÝ b×nh th­êng. *Kali: hµm l­îng Kali trong huyÕt thanh chã khoÎ trung b×nh lµ 5,05 ± 0,26 (mEq/l). ë chã viªm ruét Øa ch¶y, hµm l­îng Kali trong huyÕt thanh trung b×nh lµ 4,77 ± 0,24 (mEq/l), cã gi¶m xuèng nh­ng kh«ng nhiÒu so víi møc sinh lÝ b×nh th­êng. *Bilirubin: hµm l­îng Bilirubin trong huyÕt thanh ë chã khoÎ trung b×nh lµ 0,40 ± 0,03 (mg%). ë nhãm dª viªm ruét Øa ch¶y, hµm l­îng Bilirubin trong huyÕt thanh trung b×nh lµ 0,51 ± 0,07 (mg%), t¨ng lªn so víi hµm l­îng sinh lÝ b×nh th­êng. *Urobilin: hµm l­îng Urobilin trong n­íc tiÓu ë chã khoÎ trung b×nh lµ 0,021 ± 0,001 (mg%). Trong khi ®ã, hµm l­îng Urobilin trong n­íc tiÓu ë chã viªm ruét Øa ch¶y trung b×nh lµ 0,033 ± 0,003 (mg%), t¨ng lªn râ rµng so víi hµm l­îng sinh lÝ b×nh th­êng. *Sterkobilin: hµm l­îng Sterkobilin trong ph©n ë chã khoÎ trung b×nh lµ 0,019 ± 0,002 (mg%). ë chã viªm ruét Øa ch¶y nhÑ hµm l­îng Sterkobilin trong ph©n trung b×nh lµ 0,025 ± 0,006 (mg%), t¨ng nh­ng kh«ng râ rµng so víi hµm l­îng sinh lÝ b×nh th­êng. 5.1.5. Tæn th­¬ng bÖnh lÝ ®­êng ruét bÖnh Viªm ruét Øa ch¶y ë chã - §¹i thÓ: ë chã khoÎ m¹nh b×nh th­êng, thÓ tr¹ng tèt, c¸c c¬ quan néi t¹ng b×nh th­êng, kh«ng cã tæn th­¬ng bÖnh lÝ râ rÖt, niªm m¹c ®­êng ruét nguyªn vÑn. ë chã viªm ruét Øa ch¶y nh÷ng tæn th­¬ng bÖnh lÝ chñ yÕu tËp trung ë ®­êng ruét - Vi thÓ: trong 5 chã bÖnh mæ kh¸m, sè chã bÖnh cã tæn th­¬ng ë t¸ trµng lµ 4 con, chiÕm tØ lÖ 80%; sè chã bÖnh cã tæn th­¬ng ë kh«ng trµng lµ c¶ 5 con, chiÕm tØ lÖ 100% vµ; sè chã bÖnh cã tæn th­¬ng ë håi trµng lµ 3 con, chiÕm tØ lÖ 60%; vµ sè chã bÖnh cã tæn th­¬ng ë kÕt trµng lµ 3 con, chiÕm tØ lÖ 60%. Cho thÊy c¸c tæn th­¬ng chñ yÕu tËp trung ë ruét non, ®Æc biÖt lµ ë kh«ng trµng. * HiÖn t­îng sung huyÕt ruét: xuÊt hiÖn ë 4 mÉu t¸ trµng, chiÕm tØ lÖ 80%; 3 mÉu kh«ng trµng, chiÕm tØ lÖ 60%; 3 mÉu håi trµng, chiÕm tØ lÖ 60%; vµ 3 mÉu kÕt trµng, chiÕm tØ lÖ 60%. * XuÊt huyÕt nhÑ: xuÊt hiÖn ë 2 mÉu t¸ trµng, chiÕm tØ lÖ 40%; 2 mÉu kh«ng trµng, chiÕm tØ lÖ 40%; 3 mÉu håi trµng, chiÕm tØ lÖ 60%; vµ 3 mÉu kÕt trµng, chiÕm tØ lÖ 60%. * HiÖn t­îng l«ng nhung biÕn d¹ng: xuÊt hiÖn ë 3 mÉu t¸ trµng, chiÕm tØ lÖ 60%; 4 mÉu kh«ng trµng, chiÕm tØ lÖ 80%; 3 mÉu håi trµng, chiÕm tØ lÖ 60%; vµ 3 mÉu kÕt trµng, chiÕm tØ lÖ 60%. Khi ®iÒu trÞ chã viªm ruét Øa ch¶y, ngoµi viÖc dïng kh¸ng sinh, thuèc trî søc trî lùc, cÇn ph¶i chó ý bæ sung n­íc vµ chÊt ®iÖn gi¶i hîp lý, kÕt hîp víi viÖc dïng thuèc gi¶m co bãp vµ tiÕt dÞch ruét th× cã hiÖu qu¶ ®iÒu trÞ cao vµ thêi gian ®iÒu trÞ ng¾n. 5.2. Tån t¹i V× thêi gian vµ kinh phÝ cho ®Ò tµi cßn h¹n hÑp, chóng t«i ®· cè g¾ng tiÕn hµnh nghiªn cøu mét sè c¸c chØ tiªu l©m sµng vµ phi l©m sµng cña dª viªm ruét Øa ch¶y víi sè l­îng mÉu cßn h¹n chÕ. Mong r»ng ®Ò tµi nghiªn cøu cña chóng t«i sÏ ®­îc quan t©m nghiªn cøu s©u h¬n. Tµi liÖu tham kh¶o TiÕng ViÖt Vò TriÖu An (1978), §¹i c­¬ng sinh lý bÖnh häc, NXB Y häc Hµ Néi, Hµ Néi. Vò TriÖu An, NguyÔn Ngäc Lanh, NguyÔn H÷u M« (1990), Bµi gi¶ng sinh lý bÖnh, NXB Y häc Hµ Néi, Hµ Néi. Lª Minh ChÝ (1995), BÖnh tiªu ch¶y ë gia sóc, Tµi liÖu côc thó y Trung ­¬ng th¸ng 3/1995, tr. 16-18. §Æng V¨n Chung, Vò V¨n §Ýnh, Ph¹m Khuª (1977), BÖnh häc néi khoa - tËp I, NXB Y häc Hµ Néi, Hµ Néi, tr. 58-62. TrÇn Cõ, Cï Xu©n DÇn (1975), Sinh lý gia sóc, NXB N«ng Th«n, Hµ Néi, tr. 263-268. NguyÔn L©n Dòng, Ph¹m V¨n Ty (1979), Vi sinh vËt tËp II, NXB §¹i häc vµ Trung häc chuyªn nghiÖp, Hµ Néi, tr. 85-98. Vò §¹t - §oµn ThÞ B¨ng T©m (1995), Vai trß g©y bÖnh cña vi khuÈn Salmonella trong héi chøng Øa ch¶y cña tr©u, bß vµ nghÐ, Kû yÕu kÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc ch¨n nu«i thó y (1991 - 1995), NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi, tr. 28-30. Harrison (1993), C¸c nguyªn lý häc néi khoa tËp I, NXB Y häc, tr. 86 - 96; 313 - 324; 350 - 369; 466 - 468; 700 - 738 (Kim Liªn vµ céng sù dÞch). Henning A (1984), ChÊt kho¸ng trong nu«i d­ìng ®éng vËt n«ng nghiÖp, NXB KHKT, Hµ Néi. NguyÔn B¸ Hiªn (1994), Mét sè vi khuÈn th­êng gÆp ë tr©u bß khoÎ m¹nh vµ héi chøng Øa ch¶y do viªm ruét t¹i vïng ngo¹i thµnh Hµ Néi. LuËn ¸n th¹c sü khoa häc, Hµ Néi. §ç HiÖp (1994), Chã c¶nh nu«i dËy vµ ch÷a bÖnh, NXB N«ng Nghiªp, Hµ Néi. Ph¹m Khuª (1998), §iÒu chØnh n­íc vµ ®iÖn gi¶i, CÈm nang ®iÒu trÞ néi khoa, NXB Y häc, Hµ Néi, tr. 73-90. Ph¹m Sü L¨ng, TrÇn Minh Ch©u, Hå §×nh Chóc, Lª Thanh H¶i, §µo H÷u Thanh, D­¬ng C«ng ThËn (1988), BÖnh th­êng thÊy ë chã vµ biÖn ph¸p phßng trÞ, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi. Ph¹m Sü L¨ng Kü vµ céng sù (2006), thuËt nu«i vµ phßng bÖnh cho chã, NXB Lao ®éng x· héi, Hµ Néi. Ludovic-Peun (1984), §iÒu trÞ t¨ng c­êng trong c¸c bÖnh truyÒn nhiÔm, NXB Y häc, Hµ Néi, tr. 15-70. NguyÔn Tµi L­¬ng, Hoµng Ngäc Thuý, NguyÔn ThÞ Cóc (1963), B¸o c¸o tæng kÕt Khoa ch¨n nu«i thó y, tr­êng §HNNI. NguyÔn Tµi L­¬ng (1982), Sinh lý vµ bÖnh lÝ hÊp thu, NXB KHKT, Hµ Néi, tr. 25-205. Hå V¨n Nam (1982), ChuÈn ®o¸n bÖnh kh«ng l©y, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi. Hå V¨n Nam, Tr­¬ng Quang, NguyÔn B¸ Hiªn (1995), Mét sè vi khuÈn th­êng gÆp trong ®­êng ruét ë tr©u bß khoÎ m¹nh vµ m¾c héi chøng Øa ch¶y do viªm ruét t¹i vïng ngo¹i thµnh Hµ Néi, Kû yÕu kÕt qu¶ nghiªn cøu ch¨n nu«i - Thó y (1991-1995), NXB NN, Hµ Néi, tr. 48-56. Hå V¨n Nam, NguyÔn ThÞ §µo Nguyªn, Ph¹m Ngäc Th¹ch (1997), Gi¸o tr×nh bÖnh néi khoa gia sóc, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi, tr. 200-210. Hå V¨n Nam, NguyÔn ThÞ §µo Nguyªn, Ph¹m Ngäc Th¹ch (1997), Gi¸o tr×nh chÈn ®o¸n l©m sµng thó y, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi. Vò V¨n Ng÷ - Lª Kim Thao (1982), "T¸c dông cña subcolac trong viÖc phßng vµ trÞ bÖnh lîn con Øa ph©n tr¾ng", T¹p trÝ Khoa häc kü thuËt 8/1982, tr. 370-374. NguyÔn VÜnh Ph­íc (1974), Vi sinh vËt häc thó y tËp I, tËp II, NXB KHKT, Hµ Néi. NguyÔn VÜnh Ph­íc (1976), Vi sinh vËt häc thó y tËp III, NXB §¹i häc vµ trung häc chuyªn nghiÖp, Hµ Néi. NguyÔn VÜnh Ph­íc, NguyÔn L©n Dòng, §Æng Hång Miªn, Ph¹m V¨n Ty (1978), Mét sè ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu vi sinh vËt häc tËp II. NXB KHKT, Hµ Néi. NguyÔn Phó Quý, Hoµng Thu Thuû (1991), Kü thuËt xÐt nghiÖm vi sinh vËt häc, NXB V¨n ho¸, Hµ Néi, tr. 88-98. Lª ThÞ Tµi vµ céng sù (1980), Dïng chÕ phÈm subtilis ®Ó phßng trÞ bÖnh viªm ruét Øa ch¶y ë tr©u, bß vµ gia sóc nãi chung, KÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc vµ kü thuËt thó y 1968-1978. NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi. Chu §øc Th¾ng (1997), Mét sè chØ tiªu sinh lý, sinh ho¸ l©m sµng trong bÖnh viªm ruét lîn con sau cai s÷a, LuËn ¸n PTS khoa häc n«ng nghiÖp, Hµ Néi. Lª Kh¾c ThuËn, NguyÔn ThÞ Phøc ThuËn (1974), Sinh ho¸ ®éng vËt, NXB N«ng th«n, Hµ Néi, tr. 502-507. TrÞnh V¨n ThÞnh (1964), BÖnh néi khoa vµ ký dinh trïng thó y, NXB N«ng th«n, Hµ Néi, tr. 78-82. TrÞnh V¨n ThÞnh (1966), Mét sè bÖnh KST ë gia sóc ViÖt Nam, NXB N«ng nghiÖp, tr. 120-135. Thorton vµ English (1978), "BÖnh Øa ch¶y ë gia sóc", T­ liÖu côc thó y Trung ­¬ng, th¸ng 3/1994. §µo V¨n TiÕn (1971), §éng vËt häc cã x­¬ng sèng, NXB §¹i häc vµ Trung häc chuyªn nghiÖp, Hµ Néi. Lª §øc Tr×nh, Ph¹m Khuª, Vò §µo HiÖu (1976), BiÖn luËn kÕt qu¶ xÐt nghiÖm sinh ho¸ l©m sµng, NXB Y häc, Hµ Néi. NguyÔn TÊn Di Träng (1981), Sinh lý häc NXB Y häc Hµ Néi, Hµ Néi, tr. 58-70. NguyÔn Quang Tuyªn (1995), Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm cña mét sè chñng Salmonella g©y bÖnh ë Bª vµ biÖn ph¸p phßng trÞ, LuËn ¸n PTS Khoa häc N«ng NghiÖp, Hµ Néi. Chu V¨n T­êng (1987), Nhi khoa tËp I, Bé m«n Nhi - Tr­êng §¹i häc Y Hµ Néi, tµi liÖu l­u hµnh néi bé, Hµ Néi, tr. 68-82. NguyÔn Nh­ Viªn (1976), øng dông tÝnh kh¸ng khuÈn cña Bacillus Subtilis ®Ó phßng vµ ch÷a bÖnh cho gia sóc, B¸o c¸o khoa häc kü thuËt N«ng nghiÖp Tr­êng §¹i häc N«ng nghiÖp I, tr. 199-206. §ç §øc ViÖt, TrÞnh ThÞ Th¬ Th¬ (1997), Mét sè chØ tiªu huyÕt häc chã, TËp san khoa häc. Vò §×nh Vinh, Lª V¨n H­¬ng (1972), Sinh ho¸ l©m sµng quyÓn I, NXB §¹i häc Qu©n Y, Hµ Néi. Vò §×nh Vinh, §Æng H¹nh Phøc (1975), Kü thuËt y häc sinh ho¸, Tr­êng §¹i häc Qu©n Y, Hµ Néi, tr. 376-378. T¹ ThÞ VÞnh (1991), Gi¸o tr×nh sinh lÝ bÖnh gia sóc, NXB tr­êng §HNNI, Hµ Néi. T¹ ThÞ VÞnh (1996), Nh÷ng biªn ®æi bÖnh lÝ ë ®­êng ruét trong bÖnh ph©n tr¾ng lîn con, LuËn ¸n PTS N«ng NghiÖp, Hµ Néi. TiÕng Anh 44. Barry A. P., Levett P. N. (2002), Chronic diarrhea in dogs associated with clostridium difficile infection, Veterinary Record 118, p.102-103. 45. Becht J.L.(1986), Fluid therapy in large animal patients; procedings of the application of intestive care therapies and parenteral nutrition in large animal medicine, p. 26-30. 46. Brockman D. (2003), Management of gastric dilatation volvulus sydrome in dog, In practice 16, p. 63- 69. 47. Carter J.P., Hird D.W., Farver T.B. (1986), Salmonellosis in hospitalized horses seasonality and case fatality rates, J. Am. Vet. Med. Assoc, p.163-167. 48. Chiocco D., Cavaliere N. (1990), Bovine viral diarrhoeal mucosal diseases: epidemiologycal surveys on farm in the puglia and Basilicate region, Ta-Medica-Veterinaria, p. 36 - 4, 437- 440; gref. 49. Church N.V. (1994), “Water - Environment interaction”, Effect of environment on nutrient - Requirenments of domestic Animals, London, p. 83-90. 50. David F. Senior (1990), “Fluid therapy, electrolytes and acid-base control”, Veterinary Medicine. Bailliere tindall, London, Philadelphia, Sydney, Tokyo, Toronto, p. 294-311. 51. Davis L.R., Baggot J.D. (2002), Gastrointestinal pharmacology, In: Veterinary Gastroenterology (Ed. N. V. Anderson), Lea Febiger, Philadelphia, p. 277-281. 52. Dibartola S.P. (1985), Disorders of fluid, acid-base and electrolyte blance, In Sherding RG (ed): Medical Emergencies, New York, Churchill Livingstone, p.137-162. 53. Ewing G.O., Schalm O.W., Smith R.S. (1972), Hemotologic values of normal Basenji dogs. 54. Fisher E.W., Dela Fuente (1975), Water and electrolyte studies in newborn calves particular reference to the effect of diarrhea. Res. Vet. Sci., p.13 - 315. 55. Harso S. A., Pandey R. 1990), Detection of rotavirus antigen from buffalo calves, Journal of Diarrheal, Diseases, Reseach, p.168-169, 9 ref. 56. John Ston K., Lamport, A. and Batt, R. M (2003). An unexpected bacterial flora in the porxinal small intestine of normal cats. Veterinary Record 132, p. 362-365. 57. Khttar S., Pandey R.A. (1990), Comparison of methods for detecting rotavirus in faeces of bovine calves, Journal of Diarrheal, Diseases, Reseach, p.1-2, 31-33, 11 ref. 48. Lea Febiger (1986), Schalm, s Veterinary Hamatogy. 59. Lewis L.D., Phillips R.W. (1976), Water and electrolyte losses in neonatal calves with acute diarrheal, A complete study, Cornell, Vet. 62 - 596. 60. Lunn D.P.T, Mc Guirk S. M. (1990), Renal regulation of electrolyte and id-base imblance in ruminants, Vet. Clin. North. Am: Food Anim, p.1-19. 61. Macfaslance W.V., Naylor J.M., Tan M., Raghavan G.V. (1987), Diseases of the blood and blood-forming osgeas, Aust. J. Agric. Rec., p. 12 - 899. 62. Mayer D.J., Coles E.H., Rich L.J. (1992), Laboratory test, clinical enzymology hepatic test abnormalities In veterinary laboratory Medicine, Iterpretation and Diagnosis, Philadelphia, WB saunders Co, p. 3-553. 63. Moon H.W. (1978), Pathogenesis of enteric diseases caused by Escherichia Coli, Adv, Vet. Sci. Comp. Med., p.179-211. 64. Murduch D. B. (2002), Diarrhoec in the dos and cat: 1. Acut diarrhoea, Bristish veterinary Journal 142, p. 307-316. 65. Purvis G.M., Tremblay R.R., Butler D.G., Kuke D. (1985), Diaease of the new born, Vet. Rec., p.116, 293. 66. Quigg J., Bryden G., Ferguson A. etal (1994), Evaluation of canine small intestinal permeability usiny the lactulose/ shamnose urinary exeretion test, Research in veterinary science 55, p. 326-332. 67. Rubb J.V.F., Kennedy P.C., Palmer N. (1985), Pathology of dometics animals, ed 3, vol-2, New York, Amerdemic press, Inc, p. 507-592. 68. Roberts H.R., Cedarbaum A.I. (1978), The liver and blood coagulation, Physiology and pathology gastroenterology, p. 63 - 297. 69. Rose R.J. (1981), Aphysiological approach to fluid and Electrolyte therapy in the horse, Equine Vet. J, p.7-14. 70. Serding R.G. (2002), Diseases of the intertine, In: the cat: Diseases and clinical managenment (Ed. R. G. Sherding) 2nd. Edn. Chuchill Living stone, New York, p. 1271. 71. Sidery W.B., Macdonald I.A, Blackshaw P.E. (1996), Superior mesenteric artery blood flow and gastric emptying in humans and the differential effects of high fat and carbohydrate meal, Gut 35, p. 186-190. 72. Smith B.P., Reina, Guerra M., Stocker B. A. D. (1978), Aromatic, dependent salmonella typhimurium as modified vaccine for calves, Am J Vett Res 45 (11), p. 2231, 2235. 73. Simpson J.W. (1996), Diffential diagnosis of faecal tenesmus in dogs, In practice 18, p. 283-287. 74. Simpson J.W. (1996) Bacterial: overgrowth causing intestinal malabsorption in a dog. Veterinary Record 110, p. 335-336. 75. Simpson K.W., Simpson J.W., Thomas D. (1996), Smal intstinal disease. In: Manual of Canine and Feline Gastroenterology, BSAVA, Cheltenham, p. 114-150. 76. Simpson K.W., Maskell I.E., Mark well P.J. (1994) Use of a restricted antigen diet in the management of idiopathic canine Colitis, Journal of small Animal practice 35, p. 233-238. 77. Stick J.A., Robinson N.E., Krehbiel J.D. (1981), Acid-base and electrolyte alterations associated with salivary loss in pony, Am J. Vet Res 42-733. 78. Tannen R.L. (1981), Potassium disorders Fluid and electrolytes, Philadelphia, WB Saunder, p. 50-288. 79. Wierer G., Gordon W.A., Luke D., Butter D.G. (1983), Diseases of the newborn, J. Agric - Sci; p.100 - 539. 80. Zenger E., Willard M.D. (1989), Oral rehydration therapy in companion animals, compation Animal pract. Lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan r»ng, sè liÖu vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu trong luËn v¨n lµ trung thùc vµ ch­a tõng ®­îc sö dông ®Ó b¶o vÖ mét häc vÞ nµo. T«i xin cam ®oan r»ng, mäi sù gióp ®ì cho viÖc thùc hiÖn luËn v¨n nµy ®· ®­îc c¸m ¬n vµ c¸c th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n nµy ®· ®­îc chØ râ nguån gèc Hµ Néi, ngµy th¸ng 9 n¨m 2006 T¸c gi¶ Lª V¨n Quy  Lêi c¶m ¬n §Ó hoµn thµnh luËn v¨n nµy, ngoµi sù nç lùc cè g¾ng cña b¶n th©n, t«i lu«n nhËn ®­îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa ch¨n nu«i thó y, khoa sau ®¹i häc tr­êng §HNNI - Hµ néi, cïng toµn thÓ c¸c c¸n bé, chiÕn sÜ lµm viÖc t¹i trung t©m nghiªn cøu chã nghiÖp vô khoa Ch¨n nu«i Thó y tr­êng §HNNI - Hµ néi. Nh©n dÞp nµy t«i xin tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi thÇy gi¸o TiÕn sÜ Ph¹m Ngäc Th¹ch - c¸n bé gi¶ng dËy bé m«n Néi chÈn - D­îc - §éc chÊt lµ ng­êi trùc tiÕp h­íng dÉn khoa häc t«i trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn luËn v¨n. Mét lÇn n÷a t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n nhµ tr­êng, khoa Ch¨n nu«i thó y, khoa sau §¹i häc, bé m«n Néi chÈn - D­îc - §éc chÊt, trung t©m nghiªn cøu chã nghiÖp vô khoa Ch¨n nu«i Thó y tr­êng §HNNI - Hµ néi ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi gióp ®ì t«i hoµn thµnh luËn v¨n nµy. Hµ Néi, ngµy 14 th¸ng 9 n¨m 2006 Häc viªn Lª V¨n Quy Danh môc h×nh, ¶nh  HYPERLINK \l "_Toc146003377" H×nh 1: S¬ ®å c¬ chÕ vµ hËu qu¶ cña viªm ruét Øa ch¶y  PAGEREF _Toc146003377 \h 23  HYPERLINK \l "_Toc146003379" H×nh 2: Sù ph©n chia dÞch thÓ ë c¬ thÓ ®éng vËt  PAGEREF _Toc146003379 \h 24  HYPERLINK \l "_Toc146003380" H×nh 3: Mèi quan hÖ gi÷a trao ®æi n­íc, c¸c chÊt ®iÖn gi¶i vµ sù c©n b»ng axit bazo trong bÖnh viªm ruét Øa ch¶y  PAGEREF _Toc146003380 \h 25  HYPERLINK \l "_Toc146003382" H×nh 4. C¸c thÓ mÊt n­íc  PAGEREF _Toc146003382 \h 26  HYPERLINK \l "_Toc146003398" ¶nh 1. M¸y huyÕt häc 18 chØ tiªu  PAGEREF _Toc146003398 \h 41  HYPERLINK \l "_Toc146003399" ¶nh 2. Ph­¬ng ph¸p lÊy mÉu m¸u  PAGEREF _Toc146003399 \h 41  HYPERLINK \l "_Toc146003413" ¶nh 3. TriÖu chøng n«n möa ë chã viªm ruét cÊp  PAGEREF _Toc146003413 \h 48  HYPERLINK \l "_Toc146003420" ¶nh 4, 5. Tr¹ng th¸i ph©n ph©n chã khoÎ vµ ph©n chã viªm ruét cÊp  PAGEREF _Toc146003420 \h 50  HYPERLINK \l "_Toc146003450" ¶nh 6. Chã chÕt do viªm ruét Øa ch¶y  PAGEREF _Toc146003450 \h 71  HYPERLINK \l "_Toc146003451" ¶nh 7. Mæ kh¸m kiÓm tra bÖnh tÝch ë chã viªm ruét cÊp  PAGEREF _Toc146003451 \h 71  HYPERLINK \l "_Toc146003452" ¶nh 8, 9. Tæn th­¬ng bÖnh lÝ ®¹i thÓ ®­êng ruét ë chã viªm ruét cÊp  PAGEREF _Toc146003452 \h 72  HYPERLINK \l "_Toc146003456" ¶nh 10. M¹ch qu¶n sung huyÕt d·n réng, trong chøa ®Çy hång cÇu. (x 600)  PAGEREF _Toc146003456 \h 74  HYPERLINK \l "_Toc146003458" ¶nh 11. XuÊt huyÕt nhÑ ë ruét, hång cÇu tho¸t ra khái lßng m¹ch (x 300)  PAGEREF _Toc146003458 \h 74  HYPERLINK \l "_Toc146003460" ¶nh 12. L«ng nhung ë niªm m¹c kh«ng trµng chã b×nh th­êng (x 300).  PAGEREF _Toc146003460 \h 75  HYPERLINK \l "_Toc146003461" ¶nh 13. L«ng nhung niªm m¹c t¸ trµng chã viªm ruét Øa ch¶y (x 300).  PAGEREF _Toc146003461 \h 75  HYPERLINK \l "_Toc146003463" ¶nh 14. L«ng nhung niªm m¹c kh«ng trµng chã viªm ruét Øa ch¶y (x 150). L«ng nhung dÝnh vµo nhau thµnh khèi, líp tÕ bµo biÓu m« bÞ bong trãc.  PAGEREF _Toc146003463 \h 76  HYPERLINK \l "_Toc146003464" ¶nh 15: L«ng nhung niªm m¹c håi trµng chã viªm ruét Øa ch¶y (x 300).  PAGEREF _Toc146003464 \h 76 Danh môc b¶ng biÓu  HYPERLINK \l "_Toc146003408" B¶ng 1: Th©n nhiÖt, tÇn sè h« hÊp, tÇn sè tim m¹ch ë chã bÞ viªm ruét cÊp  PAGEREF _Toc146003408 \h 45  HYPERLINK \l "_Toc146003412" B¶ng 2: Nh÷ng biÓu hiÖn l©m sµng ë chã viªm ruét cÊp  PAGEREF _Toc146003412 \h 47  HYPERLINK \l "_Toc146003415" B¶ng 3: Tr¹ng th¸i ph©n vµ sè lÇn ®i Øa trong ngµy ë chã viªm ruét cÊp  PAGEREF _Toc146003415 \h 49  HYPERLINK \l "_Toc146003423" B¶ng 4: Sè l­îng hång cÇu, hµm l­îng huyÕt s¾c tè, tû khèi hång cÇu ë chã bÞ viªm ruét cÊp  PAGEREF _Toc146003423 \h 51  HYPERLINK \l "_Toc146003427" B¶ng 5: ThÓ tÝch trung b×nh cña hång cÇu, l­îng huyÕt s¾c tè b×nh qu©n vµ nång ®é huyÕt s¾c tè trung b×nh cña hång cÇu ë chã viªm ruét cÊp  PAGEREF _Toc146003427 \h 53  HYPERLINK \l "_Toc146003430" B¶ng 6: Søc kh¸ng hång cÇu ë chã viªm ruét cÊp  PAGEREF _Toc146003430 \h 55  HYPERLINK \l "_Toc146003431" B¶ng 7: Sè l­îng b¹ch cÇu vµ c«ng thøc b¹ch cÇu ë chã viªm ruét cÊp  PAGEREF _Toc146003431 \h 56  HYPERLINK \l "_Toc146003434" B¶ng 8: §é dù tr÷ kiÒm trong m¸u, hµm l­îng ®­êng huyÕt, ph¶n øng Gros ë chã viªm ruét cÊp  PAGEREF _Toc146003434 \h 60  HYPERLINK \l "_Toc146003438" B¶ng 9: Ho¹t ®é cña men sGOT vµ sGPT trong huyÕt thanh  HYPERLINK \l "_Toc146003439" ë chã viªm ruét cÊp  PAGEREF _Toc146003439 \h 63  HYPERLINK \l "_Toc146003442" B¶ng 10: Hµm l­îng Protein tæng sè v¸ tØ lÖ c¸c tiÓu phÇn Protein trong huyÕt thanh ë chã viªm ruét cÊp  PAGEREF _Toc146003442 \h 65  HYPERLINK \l "_Toc146003444" B¶ng 11: Hµm l­îng Natri vµ Kali trong huyÕt thanh  PAGEREF _Toc146003444 \h 67  HYPERLINK \l "_Toc146003446" B¶ng 12: Hµm l­îng Canxi vµ phèt pho trong huyÕt thanh  PAGEREF _Toc146003446 \h 68  HYPERLINK \l "_Toc146003454" B¶ng 13: Tæn th­¬ng bÖnh lÝ ®­êng ruét ë chã viªm ruét cÊp  PAGEREF _Toc146003454 \h 72  HYPERLINK \l "_Toc146003455" B¶ng 14: Tæn th­¬ng bÖnh lÝ vi thÓ ®­êng ruét ë chã viªm ruét cÊp  PAGEREF _Toc146003455 \h 73  HYPERLINK \l "_Toc146003467" B¶ng 15: KÕt qña ®iÒu trÞ thö nghiÖm bÖnh viªm ruét Øa ch¶y ë chã  PAGEREF _Toc146003467 \h 79 Môc lôc Lêi c¶m ¬n i Lêi cam ®oan ii Danh môc h×nh, ¶nh iii Danh môc b¶ng biÓu iv Môc lôc v  TOC \o "1-3" \h \z \u  HYPERLINK \l "_Toc146003362" 1. Më ®Çu  PAGEREF _Toc146003362 \h 1  HYPERLINK \l "_Toc146003363" 2. Tæng quan tµi liÖu  PAGEREF _Toc146003363 \h 3  HYPERLINK \l "_Toc146003364" 2.1. Mét sè t­ liÖu vÒ loµi chã  PAGEREF _Toc146003364 \h 3  HYPERLINK \l "_Toc146003365" 2.1.1. Nguån gèc loµi chã  PAGEREF _Toc146003365 \h 3  HYPERLINK \l "_Toc146003366" 2.1.2. Mét sè gièng chã chÝnh trªn thÕ giíi  PAGEREF _Toc146003366 \h 4  HYPERLINK \l "_Toc146003367" 2.1.3. Mét sè gièng chã nu«i ë ViÖt Nam  PAGEREF _Toc146003367 \h 4  HYPERLINK \l "_Toc146003370" 2.2. Mét sè ®Æc ®iÓm cÊu t¹o vµ chøc n¨ng sinh lÝ d¹ dµy - ruét  PAGEREF _Toc146003370 \h 8  HYPERLINK \l "_Toc146003371" 2.2.1. CÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña d¹ dµy ®¬n  PAGEREF _Toc146003371 \h 8  HYPERLINK \l "_Toc146003372" 2.2.2. CÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña ruét non  PAGEREF _Toc146003372 \h 11  HYPERLINK \l "_Toc146003373" 2.3. BÖnh viªm ruét Øa ch¶y ë gia sóc  PAGEREF _Toc146003373 \h 17  HYPERLINK \l "_Toc146003374" 2.3.1. BÖnh viªm ruét Øa ch¶y ë gia sóc  PAGEREF _Toc146003374 \h 18  HYPERLINK \l "_Toc146003375" 2.3.2. BÖnh lÝ bÖnh viªm ruét Øa ch¶y ë gia sóc  PAGEREF _Toc146003375 \h 20  HYPERLINK \l "_Toc146003376" 2.3.3. HËu qu¶ cña viªm ruét Øa ch¶y  PAGEREF _Toc146003376 \h 22  HYPERLINK \l "_Toc146003386" 2.3.4. §iÒu trÞ lo¹n khuÈn ®­êng ruét  PAGEREF _Toc146003386 \h 34  HYPERLINK \l "_Toc146003387" 2.4. BÖnh viªm ruét Øa ch¶y ë chã  PAGEREF _Toc146003387 \h 36  HYPERLINK \l "_Toc146003388" 2.4.1. Mét sè nghiªn cøu vÒ sinh lÝ l©m sµng vµ sinh lÝ m¸u cña chã  PAGEREF _Toc146003388 \h 36  HYPERLINK \l "_Toc146003389" 2.4.2. BÖnh viªm ruét Øa ch¶y ë chã  PAGEREF _Toc146003389 \h 37  HYPERLINK \l "_Toc146003390" 3. ®èi t­îng - ®Þa ®iÓm- néi dung vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu  PAGEREF _Toc146003390 \h 40  HYPERLINK \l "_Toc146003392" 3.1. §èi t­îng nghiªn cøu  PAGEREF _Toc146003392 \h 40  HYPERLINK \l "_Toc146003393" 3.2. §Þa ®iÓm nghiªn cøu  PAGEREF _Toc146003393 \h 40  HYPERLINK \l "_Toc146003394" 3.3. Néi dung vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu  PAGEREF _Toc146003394 \h 40  HYPERLINK \l "_Toc146003395" 3.3.1. C¸c biÓu hiÖn l©m sµng ë chã viªm ruét Øa ch¶y  PAGEREF _Toc146003395 \h 40  HYPERLINK \l "_Toc146003396" 3.3.2. C¸c chØ tiªu l©m sµng ë chã viªm ruét Øa ch¶y  PAGEREF _Toc146003396 \h 40  HYPERLINK \l "_Toc146003397" 3.3.2. C¸c chØ tiªu sinh lÝ, sinh ho¸ m¸u  PAGEREF _Toc146003397 \h 41  HYPERLINK \l "_Toc146003401" 3.3.3. Mét sè chØ tiªu s¨c tè mËt  PAGEREF _Toc146003401 \h 42  HYPERLINK \l "_Toc146003402" 3.3.4. Nghiªn cøu tæn th­¬ng bÖnh lÝ ®­êng ruét  PAGEREF _Toc146003402 \h 42  HYPERLINK \l "_Toc146003403" 3.3.5. §iÒu trÞ thö nghiÖm: So s¸nh hiÖu qu¶ ®iÒu trÞ cña 2 ph¸c ®å  PAGEREF _Toc146003403 \h 43  HYPERLINK \l "_Toc146003404" 3.3.6. Ph­¬ng ph¸p xö lÝ sè liÖu  PAGEREF _Toc146003404 \h 43  HYPERLINK \l "_Toc146003405" 4. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn  PAGEREF _Toc146003405 \h 44  HYPERLINK \l "_Toc146003406" 4.1. KÕt qu¶ theo dâi c¸c chØ tiªu l©m sµng  PAGEREF _Toc146003406 \h 44  HYPERLINK \l "_Toc146003407" 4.1.1. Th©n nhiÖt  PAGEREF _Toc146003407 \h 44  HYPERLINK \l "_Toc146003409" 4.1.2. TÇn sè h« hÊp  PAGEREF _Toc146003409 \h 46  HYPERLINK \l "_Toc146003410" 4.1.3. TÇn sè tim m¹ch  PAGEREF _Toc146003410 \h 46  HYPERLINK \l "_Toc146003411" 4.2. BiÓu hiÖn l©m sµng ë chã viªm ruét Øa ch¶y  PAGEREF _Toc146003411 \h 47  HYPERLINK \l "_Toc146003414" 4.2.1. Tr¹ng th¸i ph©n vµ sè lÇn ®i Øa trong ngµy  PAGEREF _Toc146003414 \h 48  HYPERLINK \l "_Toc146003421" 4.3. C¸c chØ tiªu sinh lÝ m¸u  PAGEREF _Toc146003421 \h 50  HYPERLINK \l "_Toc146003422" 4.3.1. Sè l­îng hång cÇu  PAGEREF _Toc146003422 \h 51  HYPERLINK \l "_Toc146003424" 4.3.2. Hµm l­îng huyÕt s¾c tè  PAGEREF _Toc146003424 \h 52  HYPERLINK \l "_Toc146003425" 4.3.3. Tû khèi huyÕt cÇu  PAGEREF _Toc146003425 \h 53  HYPERLINK \l "_Toc146003426" 4.3.4. ThÓ tÝch trung b×nh hång cÇu  PAGEREF _Toc146003426 \h 53  HYPERLINK \l "_Toc146003428" 4.3.5. L­îng huyÕt s¾c tè trung b×nh cña hång cÇu  PAGEREF _Toc146003428 \h 54  HYPERLINK \l "_Toc146003429" 4.3.6. Søc kh¸ng hång cÇu  PAGEREF _Toc146003429 \h 55  HYPERLINK \l "_Toc146003432" 4.3. KÕt qu¶ xÐt nghiÖm c¸c chØ tiªu sinh ho¸ m¸u  PAGEREF _Toc146003432 \h 59  HYPERLINK \l "_Toc146003433" 4.3.1. §é dù tr÷ kiÒm trong m¸u chã viªm ruét Øa ch¶y  PAGEREF _Toc146003433 \h 59  HYPERLINK \l "_Toc146003435" 4.3.2. Hµm l­îng ®­êng huyÕt  PAGEREF _Toc146003435 \h 61  HYPERLINK \l "_Toc146003436" 4.3.3. KiÓm tra chøc n¨ng gan b»ng ph¶n øng Gros  PAGEREF _Toc146003436 \h 62  HYPERLINK \l "_Toc146003437" 4.3.4. Ho¹t ®é men sGOT vµ sGPT trong huyÕt thanh  PAGEREF _Toc146003437 \h 62  HYPERLINK \l "_Toc146003440" 4.3.5. Protein tæng sè trong huyÕt thanh  PAGEREF _Toc146003440 \h 63  HYPERLINK \l "_Toc146003441" 4.3.6. C¸c tiÓu phÇn Protein trong huyÕt thanh  PAGEREF _Toc146003441 \h 64  HYPERLINK \l "_Toc146003443" 4.3.7. Hµm l­îng Natri vµ Kali trong huyÕt thanh  PAGEREF _Toc146003443 \h 67  HYPERLINK \l "_Toc146003445" 4.3.8. Hµm l­îng Canxi vµ Phèt pho trong huyÕt thanh  PAGEREF _Toc146003445 \h 68  HYPERLINK \l "_Toc146003447" 4.3.9. Mét sè chØ tiªu s¾c tè mËt  PAGEREF _Toc146003447 \h 69  HYPERLINK \l "_Toc146003448" 4.4. Tæn th­¬ng bÖnh lÝ ®­êng ruét ë chã viªm ruét  PAGEREF _Toc146003448 \h 70  HYPERLINK \l "_Toc146003449" 4.4.1. Gi¶i phÉu ®¹i thÓ  PAGEREF _Toc146003449 \h 70  HYPERLINK \l "_Toc146003453" 4.4.2. Nh÷ng biÕn ®æi cÊu tróc niªm m¹c ruét non chã viªm ruét Øa ch¶y  PAGEREF _Toc146003453 \h 72  HYPERLINK \l "_Toc146003465" 4.5. Phßng bÖnh vµ §iÒu trÞ thö nghiÖm bÖnh viªm ruét cÊp ë chã  PAGEREF _Toc146003465 \h 76  HYPERLINK \l "_Toc146003468" 5. KÕt luËn vµ tån t¹i  PAGEREF _Toc146003468 \h 81  HYPERLINK \l "_Toc146003469" 5.1. KÕt luËn  PAGEREF _Toc146003469 \h 81  HYPERLINK \l "_Toc146003470" 5.2. Tån t¹i  PAGEREF _Toc146003470 \h 85  HYPERLINK \l "_Toc146003471" tµi liÖu tham kh¶o  PAGEREF _Toc146003471 \h 86