Luận văn Nghiên cứu một số đặc điểm sinh thái của loài gà rừng lông đỏ (gallus gallus gallus) trong điều kiện nuôi thả vườn tại huyện điện bàn, tỉnh Quảng Nam

1 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG THÁI THỊ HOÀNG OANH NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM SINH THÁI CỦA LOÀI GÀ RỪNG LÔNG ĐỎ (Gallus gallus gallus) TRONG ĐIỀU KIỆN NUÔI THẢ VƯỜN TẠI HUYỆN ĐIỆN BÀN, TỈNH QUẢNG NAM Chuyên ngành: SINH THÁI HỌC Mã số: 60.42.60 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. ĐINH THỊ PHƯƠNG ANH Đà Nẵng – Năm 2012 2 MỞ ĐẦU 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Ở nước ta có 3 phân loài gà rừng: Gallus gallus jabouillei, Gallus gallus spadiceus và Gallus gallus gallus. Phân biệt các phân loài này ở các ñiểm khác nhau theo Võ Quý (1971) thì Gallus gallus gallus có da yếm tai màu trắng, lông cổ rất dài và có màu ñỏ cam. Gallus gallus jabouillei có da yếm tai nhỏ màu ñỏ, lông cổ ngắn hơn và có màu da cam. Gallus gallus spadiceus da tai cũng nhỏ màu ñỏ nhưng lông cổ khá dài và có màu ñỏ thẩm, ba phân loài này có trọng lượng và kích thước tương ñương nhau, chỉ khác nhau về màu lông cổ và kích thước da trần ở tai Hiện nay tại Quảng Nam chưa có công trình nghiên cứu nào về gà rừng lông ñỏ (Gallus gallus gallus). Như vậy việc nghiên cứu một số ñặc ñiểm sinh thái của gà rừng lông ñỏ (Gallus gallus gallus) trong ñiều kiện nuôi thả vườn tại huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam là phù hợp và cần thiết. Từ những cơ sở lý luận và thực tiễn nêu trên tôi tiến hành chọn ñề tài “Nghiên cứu một số ñặc ñiểm sinh thái của loài gà rừng lông ñỏ (Gallus gallus gallus ) trong ñiều kiện nuôi thả vườn tại huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam”. 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Nghiên cứu một số ñặc ñiểm sinh thái của loài gà rừng lông ñỏ trong ñiều kiện nuôi thả vườn tại huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam, góp phần cho việc quản lý và bảo tồn nguồn gen gà rừng bản ñịa của tỉnh Quảng Nam. 3. ĐỐI TƯỢNG, THỜI GIAN VÀ ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU * Địa ñiểm: Thôn La Thọ, huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam. * Đối tượng: Loài gà rừng lông ñỏ (Gallus gallus gallus ) 3 * Thời gian: Từ tháng 1/2012 ñến tháng 8/2012 4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Sử dụng các phương pháp sau: - Phương pháp kế thừa - Phương pháp thực nghiệm - Phương pháp hỏi ý kiến các chuyên gia 5. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU - Nghiên cứu ñặc ñiểm hình thái - Nghiên cứu môi trường sống của gà rừng trong ñiều kiện nuôi thả vườn. - Nghiên cứu chu kỳ hoạt ñộng ngày ñêm của gà rừng. - Nghiên cứu về ñặc ñiểm dinh dưỡng (Thành phần thức ăn, nhu cầu khối lượng thức ăn, thức ăn ưa thích). - Nghiên cứu về ñặc ñiểm tăng trưởng (Tăng trưởng về trọng lượng và kích thước). - Nghiên cứu một số ñặc ñiểm về sinh sản của gà rừng trong ñiều kiện nuôi thả vườn. - Nghiên cứu một số tập tính của gà rừng. 6. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN - Góp phần bổ sung dữ liệu về ñặc ñiểm sinh thái của loài gà rừng lông ñỏ trong ñiều kiện nuôi thả vườn. - Kết quả nghiên cứu làm cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện quy trình nuôi và bảo tồn nguồn gen gà rừng lông ñỏ tại ñịa phương. 4 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU GÀ RỪNG TRÊN THẾ GIỚI VÀ Ở VIỆT NAM 1.1.1. Nghiên cứu trên thế giới Đối với loài gà rừng (Galllus gallus) từ rất lâu loài người ñã có ý thức thuần hoá và lai tạo ra nhiều các giống gà ngày nay (khoảng 150 giống gà khác nhau). Theo các tài liệu khảo cổ học ñã ñược công bố trong thập niên 1980 và dựa vào các di vật tìm ñược trong thung lũng Indus tức Pakistan ngày nay, giới khoa học cho rằng, loài gà rừng ñã ñược con người thuần dưỡng vào khoảng 4000 năm trước công nguyên. Các nhà nghiên cứu thuộc viện y tế quốc gia Mỹ tuyên bố ñã hoàn thành giải mã gen gà rừng, tổ tiên của các loài gà nhà hiện nay. Họ ñã ñặt bản ñồ gen gà rừng và bản ñồ gen của con người song song với nhau, ñể giúp các nhà khoa học so sánh và hiểu ñược bộ máy sinh hoá của chính con người. 1.1.2. Nghiên cứu ở Việt Nam Võ Quý, Trần Gia Huấn (1960,1961), Võ Quý (1962,1966), Võ quý và Đỗ Ngọc Quang (1965) có 3 loài trong nhóm chim Trĩ và các tác giả có nêu một số nét ñặc tính phân bố, thức ăn của gà rừng (Gallus gallus jabouillei), gà lôi trắng (Lophura n. nycthemera). Tiếp theo ñó có Võ Quý, Anorova (1967a, 1967b) công bố về sinh học loài gà rừng (Gallus gallus jabouillei). Tạp chí sinh học (Hà Nội) ñã công bố nghiên cứu của Trương Văn Lã, Lê Xuân Cảnh (1993) “Tính toán số lượng gà rừng (Gallus gallus gallus) ở rừng nhiệt ñới ẩm tại hai vườn quốc gia Nam Cát Tiên tỉnh Đồng Nai và Bạch Mã tỉnh Thừa-Thiên-Huế.” 5 Năm 1995 tác giả Trương Văn Lã - Viện sinh thái tài nguyên sinh vật ñã báo cáo về công trình nghiên cứu “Góp phần nghiên cứu nhóm chim trĩ và ñặc ñiểm sinh học, sinh thái của gà rừng lông ñỏ (Gallus gallus gallus), Trĩ bạc (Lophura nycthemera nycthemera), Công (Pavo muticus imperator) và biện pháp bảo vệ chúng”. Năm 2010 Võ Văn Sự - Viện chăn nuôi quốc gia ñã báo cáo về“Nghiên cứu một số ñặc tính sinh học, khả năng sinh sản ñể nhân nuôi và phát triển loài gà rừng (Gallus gallus) tại Vườn quốc gia Cúc Phương” . 1.2. PHÂN BỐ VÀ NƠI SỐNG CỦA GÀ RỪNG 1.2.1. Phân bố Theo Võ Quý (1971, 1975), gà rừng lông ñỏ (Gallus gallus gallus) phân bố ở Nam Lào, Cămpuchia và Việt Nam. Theo TS Trương Văn Lả thì tại ranh giới phía Bắc, tác giả ñã tìm thấy sự phân bố của gà rừng lông ñỏ (Gallus gallus gallus) này ở các huyện Hương Sơn, Hương Khê (Hà Tĩnh), các tỉnh miền Trung, Nam Trung Bộ, Nam Bộ. Yếu tố ñịa lý, ñịa hình ñã có ảnh hưởng quyết ñịnh ñến sự ña dạng các nhóm yếu tố ñịa lý ñộng vật của các nhóm chim Trĩ ở Việt Nam. Phạm vi vùng phân bố của gà rừng nước ta kéo dài từ 8030 – 18025 vĩ Bắc và 104020 – 109025 kinh ñông. 1.2.2. Nơi sống Võ Quý (1983) nhận xét: “ Gà rừng lông ñỏ (Gallus gallus gallus) có ở khắp các kiểu sinh rừng nhưng thường tập trung ở nhiều rừng thưa, rừng tre nứa, rừng ñầu khộp và nhất là các ven rừng nơi có nương rẩy ” ngoài ra thì gà rừng lông ñỏ (Gallus gallus gallus) thích sống ở các rừng thứ sinh, rừng mới hồ phục sau nương rẩy bỏ hóa, rừng khộp, rừng nghèo 6 1.3. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VIỆC NGHIÊN CỨU 1.3.1. Ảnh hưởng của các yếu tố môi trường ñến gia cầm Yếu tố môi trường ảnh hưởng rất lớn ñến sự sinh trưởng và phát triển của gia cầm nói chung và gà rừng nói riêng. Các yếu tố môi trường (nhiệt ñộ môi trường, ñộ ẩm tương ñối, bức xạ năng lượng mặt trời và tốc ñộ gió), cùng với các yếu tố chủ quan của vật nuôi (giống, màu lông, tính trạng và sức khỏe) và cơ chế ñiều chỉnh hoàn toàn, nhịp thở có tác ñộng ñáng kể ñến việc trao dổi năng lượng giữa ñộng vật và môi trường (Nienaber et al, 1999). 1.3.2. Hiệu suất sử dụng thức ăn Theo kết quả nghiên cứu của TS. Trương Văn Lã về thức ăn của gà rừng lông ñỏ (Gallus gallus gallus) ñã sử dụng 39 loài của 16 họ thực vật và 38 loài của 22 họ ñộng vật làm thức ăn, ñiều này cho thấy gà rừng là loài ăn tạp cả ñộng vật và thực vật. Trong chăn nuôi ngoài việc tạo ra các giống mới có năng suất cao thì các nhà chăn nuôi cần phải chú ý tới nguồn thức ăn cân bằng ñầy ñủ các chất dinh dưỡng phù hợp với ñặc tính sinh vật học của gia cầm và phù hợp với mục ñích sản xuất của từng giống, dòng, phù hợp với từng giai ñoạn phát triển của cơ thể, mà vẫn ñảm bảo ñược các chỉ tiêu về kinh tế 1.4. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ XÃ HỘI Ở ĐIỆN BÀN - QUẢNG NAM 1.4.1. Vị trí ñịa lý Huyện Điện Bàn nằm trên tọa ñộ ñịa lý: Từ 15040’ ñến 15057’ vĩ ñộ Bắc. Từ 108000’ ñến 108020’ Kinh ñộ Đông 1.4.2. Điều kiện tự nhiên a. Địa hình, ñịa mạo 7 Điện Bàn là một huyện ñồng bằng ven biển nên ñịa hình tương ñối bằng phẳng, mức ñộ chia cắt trung bình. b. Khí hậu Nhiệt ñộ: bình quân trong năm 25,60C, ñộ ẩm không khí: tương ñối trung bình trong năm là 82,3% . Lượng mưa trung bình năm là 2.208 mm. 1.4.3. Đặc ñiểm dân số và nguồn lao ñộng - Dân số trung bình toàn huyện là 197.990 người. - Nguồn nhân lực là 116.189 người, chiếm 58,8% tổng dân số. CHƯƠNG 2 ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU Gà rừng lông ñỏ (Gallus gallus gallus Linnaeus, 1758) Họ Trĩ (Phasianidae) Bộ gà (Galliformes) Lớp chim (Aves) 2.2. PHẠM VI NGHIÊN CỨU - Địa ñiểm: Huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam - Thời gian nghiên cứu : từ tháng 1/2012 ñến tháng 8/2012 2.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.3.1. Phương pháp nghiên cứu ñặc ñiểm hình thái Quan sát, mô tả, cân ño các tính trạng và sử dụng kết quả thống kê ñể ñánh giá những tính trạng này. Dựa theo tài liệu của G.A. Novicov (1953). Đo các chỉ số hình thái ngoài theo S.P Baldwin, H.C. Oberholser và L.Q.Worley (1931), Võ Quý (1975). 2.3.2. Phương pháp bố trí thí nghiệm +Thí nghiệm 1: Gà bán trưởng thành 8 Áp dụng phương pháp nghiên cứu của Nguyễn Văn Thiện (1997). Số lượng gà nuôi thí nghiệm là 30 con, lô thí nghiệm có mật ñộ khác nhau. Mỗi khu nuôi 10 con Thời gian nghiên cứu từ tháng 1 – 5/2012.. +Thí nghiệm 2: Gà trưởng thành Áp dụng nghiên cứu của Nguyễn Văn Thiện (1997). Số lượng gà nuôi thí nghiệm là 15 con, ñược 6 tháng tuổi, mỗi khu nuôi 5 con (1 con trống và 4 con mái). Được ñánh dấu thứ tự Đ1 – Đ3 và C1 – C12 các khu nuôi có mật ñộ khác nhau. Thời gian nghiên cứu từ tháng 5 – 9/2012. 2.3.3. Phương pháp nghiên cứu ñặc ñiểm sinh thái a. Phương pháp nghiên cứu một số yếu tố môi trường sống của gà rừng trong ñiều kiện nuôi Quan sát, ghi chép, mô tả, chụp ảnh các phản ứng của gà rừng khi có sự thay ñổi xung quanh môi trường nuôi, sử dụng nhiệt kế, ẩm kế xác ñịnh nhiệt ñộ (0C), ñộ ẩm (%) và máy ño ánh sáng (Lux) xác ñịnh cường ñộ ánh sáng. b. Phương pháp nghiên cứu chu kỳ hoạt ñộng ngày của gà rừng Sử dụng hệ thống camera lấp ñặt trong phạm vi nuôi và quan sát bổ sung bằng mắt. c. Phương pháp nghiên cứu dinh dưỡng - Nghiên cứu thành phần thức ăn Để xác ñịnh thành phần và thức ăn ưa thích của gà rừng thì ta theo dõi, ghi chép các loại thức ăn cho ăn, thứ tự thức ăn và thời gian ăn. Theo Trương Văn Lã (1995) và Đặng Gia Tùng (1998). - Xác ñịnh nhu cầu khối lượng thức ăn 9 Thức ăn ñược cân trọng lượng trước và sau khi cho ăn. Nhu cầu thức ăn hằng ngày ñược xác ñịnh theo công thức của Đặng Gia Tùng (1998). d. Phương pháp nghiên cứu tăng trưởng Các cá thể gà ñược cân (trọng lượng), ño kích thước (chiều dài các phần cơ, trước khi cho ăn vào buổi sáng của ngày ñược xác ñịnh Theo phương pháp của Võ Quý (1981). e. Phương pháp nghiên cứu sinh sản f. Phương pháp xác ñịnh chất lượng trứng + Chỉ tiêu bên ngoài + Chỉ tiêu bên trong 2.3.4. Phương pháp xử lý số liệu - Số liệu ñược xử lý theo phương pháp thống kê sinh học cuả Nguyễn Văn Thiện, Nguyễn Duy Hoan, Nguyễn Khánh Quắc 2002 CHƯƠNG 3 KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 3.1. ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI 3.1.1. Gà rừng trống trưởng thành Màu nền của gà rừng trống trưởng thành là màu ñen cùng với ñủ mọi sắc tộ ñỏ và vàng ở cổ, cánh và lưng. Lông ñuôi hẹp về phương ngang, lông phụng tá ñều và ngắn hơn nhiều so với lông phụng chủ. Thân gà rừng khá mảnh dẻ và thuôn, chân mảnh khảnh và khô. 3.1.2. Gà rừng mái trưởng thành Gà rừng mái trưởng thành thường có màu nâu sẫm. Lông bờm nâu hanh vàng xen lẫn những vạch ñen. Lông ức và vùng xung quanh hậu môn có màu nâu nhạt. Đầu nhỏ, có mào thật nhỏ gần như không 10 0 5 10 15 20 25 30 5h_7h 7h_9h 9h_11h 11h_13h 13h_15h 15h_17h 17h_19h C ư ờ n g ñ ộ h o ạ t ñ ộ n g ( % ) thấy ñược khi nhìn xa. Mặt trơn láng, không có tích. Thân thuôn như hình thuyền và chân tương ñối dài. 3.1.3. Gà rừng bán trưởng thành Ở giai ñoạn bán trưởng thành 4 tuần tuổi thì xung quanh cổ của gà rừng ñã xuất hiện lông thứ cấp màu vàng pha nâu ñen, cánh và lưng lông có màu nâu xám, và xuất hiện ñuôi tép mầu ñen. Sau 8 tuần tuổi thì có thể phân biệt ñược gà rừng trống và gà rừng mái bởi con mái có bộ lông màu nâu xẩm như gà mái trưởng thành còn con trống thì lông cổ có màu vàng dài hơn. Gà rừng lông ñỏ 20 tuần tuổi màu lông ñã thể hiện ñầy ñủ tính trạng ngoại hình giống với các cá thể trưởng thành. 3.2. HOẠT ĐỘNG NGÀY CỦA GÀ RỪNG 3.2.1. Cường ñộ hoạt ñộng của gà rừng bán trưởng thành trong ngày Hình 3.4: Thời ñiểm hoạt ñộng của gà rừng bán trưởng thành Cường ñộ hoạt ñộng của gà rừng ở giai ñoạn bán trưởng thành khác nhau ở các giờ quan sát. gà rừng ở giai ñoạn này bắt ñầu hoạt ñộng muộn nhưng lại ñi vào nơi cứ trú và kết thúc hoạt ñộng sớm. Cường ñộ hoạt ñộng cao nhất vào khoảng thời gian 11h - 13h với 28,54% và thấp nhất là khoảng thời gian 17h – 19h 14,17% 11 0 5 10 15 20 25 30 1 2 3 4 5 6 7 8 Tháng hoạt ñộng C ư ờ n g ñ ộ h o ạ t ñ ộ n g ( % ) 0 5 10 15 20 25 30 35 5h_7h 7h_9h 9h_11h 11h_13h 13h_15h 15h_17h 17h_19h C ư ờ n g ñ ộ h o ạ t ñ ộ n g ( % ) gà trống gà mái 3.2.2. Cường ñộ hoạt ñộng của gà rừng trưởng thành trong ngày Hình 3.5 : Thời ñiểm hoạt ñộng của gà rừng trưởng thành Các khoảng thời gian khác nhau thì cường ñộ hoạt ñộng có sự khác nhau. Cường ñộ hoạt ñộng của gà rừng trống và mái tăng từ 5h ñến 9h sáng, và 13h ñến 17h chiều, cường ñộ hoạt ñộng giảm dần từ 7h sáng ñến 13h và 17h ñến 19h. Qua các khoảng thời gian trong ngày không có sự phân biệt rõ rệt nhưng cường ñộ hoạt ñộng trung bình của gà rừng mái với 20,50% cao hơn cường ñộ hoạt ñộng của gà rừng trống ở giai ñoạn trưởng thành này với 20,47%. 3.2.3. Cường ñộ hoạt ñộng của gà rừng qua các tháng nghiên cứu Hình 3.6: Cường ñộ hoạt ñộng của gà rừng qua các tháng nghiên cứu Cường ñộ hoạt ñộng của gà rừng trong tháng 1 là thấp nhất với 12 17,07% . Trong ñộ tuổi bán trưởng thành thì cường ñộ hoạt ñộng cao nhất là trong tháng 4 khi gà rừng ñược 5 tháng tuổi với 25,48%. Ở ñộ tuổi trưởng thành thì cường ñộ hoạt ñộng của gà rừng cao nhất là trong tháng 5 khi gà ñược 6 tháng tuổi với 20,75% bước vào giai ñoạn sinh sản chúng tích cực hoạt ñộng ñể tích lũy năng lượng và hoạt ñộng nhiều trong quá trình thể hiện những hành ñộng và tập tính trong sinh sản. Trong tháng 7 cường ñộ hoạt của gà rừng ñạt 20,7%. Tháng 8 có nền nhiệt ñộ trung bình 29,10C và ñộ ẩm 71,5%, cường ñộ hoạt ñộng trung bình là 20,50%. 3.2.4. Tương quan giữa cường ñộ hoạt ñộng của gà rừng và nhiệt ñộ môi trường sống + Giai ñoạn bán trưởng thành Mối tương quan này là tương quan thuận, theo hàm (y = x – 0,948), với hệ số R = 0,882 nằm trong khoảng 0,7< R <0,9 ñã thể hiện xu hướng tương quan chặt giữa cường ñộ hoạt ñộng với nhiệt ñộ trong giai ñoạn gà rừng bán trưởng thành. + Giai ñoạn trưởng thành Tương quan giữa cường ñộ hoạt ñộng và nhiệt ñộ môi trường sống trong giai ñoạn bán trưởng thành này là tương quan nghịch. Hệ số tương quan R=0,617 nằm trong mức 0,5< R <0,7 như vậy xu hướng tương quan giữa cường ñộ hoạt ñộng của gà rừng trưởng thành và nhiệt ñộ ở mức tương quan tương ñối chặt. 3.2.5. Mối tương quan giữa cường ñộ hoạt ñộng (H%) của gà rừng và cường ñộ ánh sáng của môi trường sống + Giai ñoạn bán trưởng thành Tương quan này theo theo chiều thuận. Hệ số tương quan là R =0,747 nằm trong khoảng 0,7 < R <0,9. Như vậy xu hướng tương quan giữa cường ñộ hoạt ñộng của gà rừng bán trưởng thành và 13 cường ñộ ánh sáng của môi trường là tương quan chặt. + Giai ñoạn trưởng thành Hệ số tương quan R = 0,59 nằm trong khoảng 0,5 < R < 0,7 tức là xu hướng tương quan giữa cường ñộ hoạt ñộng của gà rừng trưởng thành và cường ñộ ánh sáng của môi trường sống ở mức tương ñối chặt. Bảng 3.4: Hệ số tương quan giữa cường ñộ hoạt ñộng và nhiệt ñộ và cường ñộ ánh sáng của gà rừng bán trưởng thành và trưởng thành Hệ số tương quan R Giai ñoạn Bán trưởng thành Trưởng thành Nhiệt ñộ Ánh sáng 0,882 > 0,747 0,617 > 0,590 Như vậy xu hướng tương quan giữa cường hoạt ñộng và nhiệt ñộ chặt chẽ hơn xu hướng tương quan giữa cường ñộ hoạt ñộng và cường ñộ ánh sáng. 3.3. ĐẶC ĐIỂM DINH DƯỠNG 3.3.1. Thành phần và thức ăn ưa thích của gà rừng lông ñỏ trong quá trình nghiên cứu 3.3.1.1. Thành phần thức ăn của gà rừng - Thức ăn có nguồn gốc thực vật thóc, ngô, cám tổng hợp. - Thức ăn có nguồn gốc ñộng vật: giun ñất, sâu non, mối, thịt bò băm nhỏ. Ở giai ñoạn bán trưởng thành và trưởng thành gà rừng không sử dụng sả băm nhỏ. 3.3.1.2. Thức ăn ưa thích của gà rừng + Giai ñoạn bán trưởng thành 14 Sâu non Giun ñất Mối Cám tổng hợp Giá ñỗ Bột bắp Thịt bò băm nhỏ Thóc Cỏ non Xà lách Cà rốt thái nhỏ Khoai lang thái nhỏ Sâu non Giun ñất Mối Thịt bò băm nhỏ Cám tổng hợp Xà lách Giá ñỗ Thóc Cỏ non Bột bắp Cà rốt thái nhỏ Khoai lang thái nhỏ Hình 3.13: Mức ñộ ưa thích các loại thức ăn của gà rừng bán trưởng thành + Giai ñoạn trưởng thành Hình 3.14: Mức ñộ ưa thích các loại thức ăn của gà rừng trưởng thành 3.3.2. Nhu cầu thức ăn và tiêu tốn thức ăn của gà rừng ở giai ñoạn bán trưởng thành và giai ñoạn trưởng thành 3.3.2.1. Nhu cầu thức ăn và tiêu tốn thức ăn của gà rừng bán trưởng thành Mức tiêu thụ thức ăn bình quân g/con/ngày của gà rừng từ 4 tuần tuổi ñến 20 tuần tuổi, nuôi với mật ñộ khác nhau ở các lô thí nghiệm, Lô I (1con/2m2), Lô II (1con/4m2), Lô III (1con/6m2) lần lượt là 53,87 g/con/ngày – 54,85 g/con/ngày – 55,76 g/con/ngày ; ñồng thời tăng dần qua từng tuần tuổi, ở Lô I, mức tiêu thụ thức ăn là thấp nhất 53,87 g/con/ngày so với hai lô còn 15 53.87 54.85 55.76 52.5 53 53.5 54 54.5 55 55.5 56 1con/2m2 1con/4m2 1con/6m2 Mật ñộ nuôi N h u c ầ u t h ứ c ă n ( g / c o n / n g à y ) 4.02 4.18 4.25 3.9 3.95 4 4.05 4.1 4.15 4.2 4.25 4.3 1con/2m2 1con/4m2 1con/6m2 Mật ñộ nuôi N h u c ầ u t h ứ c ă n / t ă n g k h ố i l ư ợ n g * Tương quan nhu cầu thức ăn của gà rừng bán trưởng thành và mật ñộ nuôi . Hình 3.15: Tương quan nhu cầu thức ăn và mật ñộ nuôi ở 3 Lô thí nghiệm của gà rừng bán trưởng thành * Tương quan nhu cầu thức ăn/tăng khối lượng cơ thể RTĂ của gà rừng bán trưởng thành và mật ñộ nuôi Hình 3.16: Tương quan nhu cầu thức ăn/ tăng khối lượng và mật ñộ ở 3 Lô thí nghiệm của gà rừng bán trưởng thành Tiêu tốn thức ăn trong tăng khối lượng của gà rừng tỷ lệ thuận với mật ñộ nuôi, Lô nuôi có mật ñộ nuôi càng thấp thì tỷ lệ tiêu tốn thức ăn/ tăng khối lượng càng thấp và ngược lại. 3.3.2.2. Nhu cầu thức ăn và tiêu tốn thức ăn của gà rừng trưởng thành khả năng sử dụng và tiêu tốn thức ăn khi chúng ở lứa tuổi trưởng thành cao hơn lứa tuổi bán trưởng thành. Gà rừng trống luôn có nhu cầu dinh dưỡng cao hơn gà rừng mái. 16 63.2 64.11 65.16 61.63 62.87 64.1 59 60 61 62 63 64 65 66 1con/4m2 1con/6m2 1con/8m2 Mật ñộ nuôi N h u c ầ u t h ứ c ă n ( g / c o n / n g à y ) gà rừng trống gà rừng mái 4.64 4.7 4.764.78 4.87 4.95 4.45 4.5 4.55 4.6 4.65 4.7 4.75 4.8 4.85 4.9 4.95 5 1con/4m2 1con/6m2 1con/8m2 Mật ñộ nuôi N h u c ầ u t h ứ c ă n / t ă n g k h ố i l ư ợ n g gà rừng trống gà rừng mái Khả năng sử dụng thức ăn và tiêu tốn thức ăn/kg tăng trọng tỷ lệ thuận với tháng tuổi, ñồng thời tỷ lệ thuận với mật ñộ nghiên cứu. * Tương quan nhu cầu thức ăn của gà rừng trưởng thành và mật ñộ nuôi Hình 3.17: Tương quan nhu cầu thức ăn và mật ñộ ở 3 Lô thí nghiệm của gà rừng trưởng thành Lô I có nhu cầu thức ăn trung bình cả con trống và mái là 62,41g/con/ngày, Lô II có nhu cầu thức ăn trung bình là 63,49 g/con/ngày, Lô III có nhu cầu thức ăn trung bình là 64,63 g/con/ngày, cao hơn Lô I và Lô II. * Tương quan nhu cầu thức ăn/tăng khối lượng cơ thể của gà rừng trưởng thành và mật ñộ nuôi Hình 3.18. Tương quan nhu cầu thức ăn/ tăng khối lượng và mật ñộ nuôi ở 3 Lô thí nghiệm của gà rừng trưởng thành 17 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Tuần tuổi H i ệ u s u ấ t ñ ồ n g h ó a t h ứ c ă n ( % ) I II III Tiêu tốn thức ăn/tăng khối lượng tỷ lệ thuận với mật ñộ nuôi. Lô I có mật ñộ nuôi thấp nhất, thì nhu cầu thức ăn trong việc tăng khối lượng cơ thể cũng thấp nhất với 4,58, Lô II với tỷ lệ nhu cầu thức ăn/tăng khối lượng là 4,78. Lô III có nhu cầu thức ăn trong việc tăng trọng lượng là cao nhất với 4,85. 3.3.3. Hiệu suất ñồng hóa thức ăn của gà rừng ở giai ñoạn bán trưởng thành và trưởng thành 3.3.3.1. Giai ñoạn bán trưởng thành Hình 3.19. Hiệu suất ñồng hóa thức ăn của gà rừng bán trưởng thành ở các Lô thí nghiệm qua các tuần tuổi. Lô I có hiệu suất ñồng hóa thức ăn cao nhất (14,90%), Lô II (14,36%) có hiệu suất ñồng hóa thức ăn cao hơn Lô III (13,60%). Điều này cho thấy mật ñộ có ảnh hưởng ñến hiệu suất ñồng hóa thức ăn của gà rừng trong nghiên cứu. 3.3.3.2. Giai ñoạn trưởng thành Hiệu suất ñồng hóa thức ăn của gà rừng trưởng thành qua các tháng hầu như tăng từ tháng 5 ñến tháng 8. Và khác nhau ở các lô với Lô I(12%), Lô II (11,42%), Lô III (11,01%). 18 0 2 4 6 8 10 12 14 5 6 7 8 Tháng tuổi H i ệ u s u ấ t ñ ồ n g h ó a t h ứ c ă n ( % ) I II III 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Tuần tuổi H i ệ u s u ấ t t ă n g t r ư ở n g t h e o c h i ề u d à i ( % ) I II III Hình 3.20. Hiệu suất ñồng hóa thức ăn của gà rừng trưởng thành ở các Lô thí nghiệm qua các giai ñoạn tháng tuổi 3.4. TĂNG TRƯỞNG 3.4.1. Tăng trưởng ở gà rừng bán trưởng thành 3.4.1.1. Tăng trưởng chiều dài Chiều dài cơ thể tăng dần theo các tuần tuổi. Gà rừng bán trưởng thành ñạt chiều dài lớn nhất (296,41mm) ở Lô I (1con/2m2), ở Lô II (1con/4m2) có chiều dài cơ thể là (286,71mm), và nhỏ nhất là ở Lô III (1con/6m2) với (274,51mm). Hình 3.21. Hiệu suất tăng trưởng theo chiều dài của gà rừng bán trường thành Lô I có hiệu suất tăng trưởng tương ñối theo chiều dài cơ thể cao nhất với 5,20% và thấp nhất ở Lô III với 4,71%. 19 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Tuần tuổi H i ệ u s u ấ t t ă n g t r ư ở n g t r ọ n g l ư ợ n g ( % ) I II III 3.4.1.2. Tăng trưởng theo trọng lượng Tăng trưởng theo trọng lượng tỷ lệ nghịch với mật ñộ nuôi. Trọng lượng trung bình của Lô I cao nhất là 641,26g và thấp nhất là Lô III với 536,35g. Hình 3.22. Hiệu suất tăng trưởng theo trọng lượng của gà rừng bán trưởng thành Hiệu suất tăng trưởng theo trọng lượng cơ thể gà rừng bán trưởng thành giảm khi mật ñộ nuôi tăng. 3.4.2. Tăng trưởng ở gà rừng trưởng thành 3.4.2.1. Tăng trưởng chiều dài Cá thể gà trống ở 3 Lô có sự tăng trưởng chiều dài khác nhau. Ở Lô I ñây là khu nuôi mà cá thể gà trống Đ1 có sự tăng trưởng chiều dài lớn nhất với (388,7mm), cá thể gà trống Đ2 ở Lô II với (377,1mm) và ở Lô III cá thể gà trống Đ3 có chiều dài nhỏ nhất với (373,7mm). Tương tự với các cá thể gà trống ở 3 Lô nghiên cứu thì các cá thể mái qua quá trình nghiên cứu cũng có sự tăng dần chiều dài theo các tháng tuổi . 20 0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 5 6 7 8 Tháng tuổi H i ệ u s u ấ t t ă n g t r ư ở n g c h i ề u d à i ( % ) I II III 0 1 2 3 4 5 6 7 5 6 7 8 Tháng tuổi H i ệ u s u ấ t t ă n g t r ư ở n g t r ọ n g l ư ợ n g ( % ) I II III Hình 3.23. Hiệu suất tăng trưởng theo chiều dài của gà rừng trưởng thành Hiệu suất tăng trưởng chiều dài giảm từ Lô I ñến Lô III (1,78% - 1,58% - 1,41%). Điều này cho thấy tốc ñộ tăng trưởng của gà rừng bị chi phối mật ñộ nuôi, mật ñộ nuôi càng lớn, hiệu suất tăng trưởng càng thấp. 3.4.2.2. Tăng trưởng theo trọng lượng Gà rừng trống thì cá thể Đ-01 có ñộ tăng trọng lớn nhất, sau 4 tháng tăng 128,9gam. Trong khi ñó cá thể Đ – 03 tăng trọng ít nhất, chỉ ñạt 124,9gam. Theo dõi sự tăng trọng của gà mái qua các tháng nghiên cứu, chúng tôi thấy rằng, sau 4 tháng, sự tăng trọng của gà mái tương ñương so với sự tăng trọng của gà trống với (133,3g- 120,2g-118,3g). Hình 3.24. Hiệu suất tăng trưởng theo trọng lượng của gà rừng trường thành 21 Hiệu suất tăng trưởng của gà rừng trưởng thành thấp hơn so với gà rừng bán trưởng thành phù hợp với quy luật của tự nhiên bởi các thể bán trưởng thành thì khả năng ñồng hóa của chúng luôn cao hơn và tập trung vào quá trình tăng trọng lượng 3.5. SINH SẢN CỦA GÀ RỪNG 3.5.1. Các giai ñoạn sinh sản 3.5.1.1. Giai ñoạn trước sinh sản Giai ñoạn này gà rừng tích cực các hoạt ñộng tắm nắng, tìm kiếm thức ăn, còn gà rừng trống thì có một bộ lông sặc sở, chúng gáy liên lục từ sáng sớm 4h ñến 18h trong ngày và ñồng thời tìm kiếm cá thể giao phối. 3.5.1.2. Giai ñoạn sinh sản a. Tìm kiếm cá thể giao phối Trong thời gian tìm kiếm cá thể mái ñể ghép dôi thì gà rừng trống thường hay gáy và biểu hiện vút ve luôn tỏ vẻ di sát quan tâm con mái hơn. b. Giai ñoạn giao phối Giao phối thường diễn ra vào 6 - 8 giờ sáng. c. Giai ñoạn ñẻ trứng Gà rừng mái ñẻ trứng vào 8-10h sáng và 14-17h chiều. Gà rừng mài hay ñẻ trứng trên nền cát và gần sát biên bờ rào (nơi có ít ñược ñể ý). 3.5.1.3. Giai ñoạn sau sinh sản Con trống không còn có những biểu hiện rượt ñuổi hay vuốt ve con mái, và bộ lông của gà trống không còn khoe mẻ như trước giai ñoạn chuẩn bị giao phối và chúng bắt ñầu chuẩn bị bước vào thời lỳ thay lông. 22 3.5.2 Sức sinh sản của gà rừng Bảng 3.18. Số lượng trứng ñẻ ra ở lứa tuổi trưởng thành Số lượng trứng ñẻ ra ở lứa tuổi trưởng thành Lô Tháng 5 Tháng 6 Tháng 7 Tháng 8 I 0 4 11 8 II 0 3 9 6 III 0 4 11 6 Tổng số 62 3.5.3. Đặc ñiểm trứng gà rừng Trứng gà rừng có kích thước tương ñối nhỏ, ñường kính lớn ñạt 43.6 mm, ñường kính nhỏ chỉ ñạt 33.6 mm, trọng lượng trứng gà rừng ñạt trung bình là 22.1 gram/quả, tuy nhiên trứng gà rừng có trọng lượng lòng ñỏ tương ñối cao ñạt trung bình 11.9 gram/quả và ñộ dày vỏ trứng biến ñộng từ 0.2-0.3 mm thấp hơn chút ít so với ñộ dày của vỏ trứng gà nói chung (0.32mm). Áp dụng qui trình ấp trứng gà nhân tạo trên máy ấp trứng gà tự ñộng (SAT.2007) sử dụng nguồn ñiện ñể cung cấp nhiệt. Tỷ lệ trứng có phôi 92% và tỷ lệ nở 86,4 %, tỷ lệ gà sống sót sau khi nở 94,7%. . 3.6. TẬP TÍNH CỦA GÀ RỪNG 3.6.1. Tập tính dinh dưỡng Gà rừng tìm kiếm thức ăn trên mặt ñất, chủ yếu là côn trùng và những mẩu thực vật. Khi ăn chúng hay có hành ñộng bới, xới và tìm kiếm, nếu gặp thức ăn là ñộng vật như giun, dế, mối thì gà rừng nhanh chóng mổ mồi, tha mồi và chạy ñến nơi khác và rất thích mổ những vật lạ. 23 3.6.2. Tập tính vận ñộng - Mọi sinh hoạt ñều diễn ra trên mặt ñất do vậy hình thức vận chuyển chính của chúng là ñi bằng 2 chân, trên mặt ñất, lúc yên tỉnh thì chúng ñi chậm rãi, thư thái những khi có sự cố thì chúng có thể bay xa rồi lại xà xuống ñất chạy tiếp, khi kẻ thù ñuổi kịp thì lại vỗ cánh bay. Nếu bị bay nhiều chặng liên tục thì sẽ không bay ñược và sẽ bị kẻ thù vồ. Và rừng thích tắm nắng. 3.6.3. Tập tính lãnh thổ Tiếng gáy của gà rừng có âm cuối hơi dài và chúng dùng tiếng gáy ñể ñánh dấu và thể hiện lảnh thổ của mình, Khi ñàn gà gặp nguy hiểm thì gà trống trong ñàn luôn bảo vệ con mái và ra cạnh tranh với những con gà khác xâm phạm vào lãnh thổ. 3.6.4. Tập tính sinh sản - khi giao phối thường thì gà rừng trống thể hiện sự khoe mẽ bằng bộ lông sặc sở bắt ñầu hành vi rượt ñổi, ve vản, nhảy lên con mái. Gà mái trước khi ñẻ trứng chúng hay cục tác. Con non luôn ñược sự bảo vệ của gà mẹ. 24 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. KẾT LUẬN Gà rừng có hình dáng và kích thước tương ñối nhỏ, gà bán trưởng thành có trọng lượng trung bình là 589,7gam và chiều dài trung bình là 285,88mm. Gà rừng trống trưởng thành có trọng lượng trung bình là 1218,4gam và chiều dài trung bình là 376,7mm. Gà rừng mái trưởng thành có trọng lượng trung bình là 946,16gam và chiều dài trung bình là 368,1mm. - Cường ñộ hoạt ñộng của gà rừng bán trưởng thành cao nhất ở tháng 4 với 25,48% và thấp nhất ở tháng 1 là 17,07%. Cường ñộ hoạt ñộng của gà rừng trưởng thành cao nhất vào tháng 5 với cường ñộ hoạt ñộng trung bình là 20,75% (gà trống (21,30%), gà mái (20,2%)); thấp nhất tháng 6 với cường ñộ hoạt ñộng trung bình là 19,93% (gà trống (20,18%) và gà mái (19,68%)). - Nhu cầu thức ăn trung bình của gà rừng bán trưởng thành là 54,83g/con/ngày. Nhu cầu thức ăn trung bình ở các khu nuôi của gà mái 62,87g/con/ngày thấp hơn gà trống 64,15g/con/ngày. - Gà rừng bán trưởng thành có hiệu suất tăng trưởng theo chiều dài là 4,94%, hiệu suất tăng trưởng theo trọng lượng là 10,58%. Ở ñộ tuổi trưởng thành luôn thấp hơn ñộ tuổi bán trưởng thành với hiệu suất tăng trưởng theo chiều dài của gà rừng trưởng thành là 1,59%. Hiệu suất tăng trưởng theo trọng là 4,24%. - Giao phối thường diễn ra vào 6- 8 giờ sáng. Thời gian ñẻ trứng của gà rừng mái khoảng 8-10h sáng và 14-17h chiều. Thời gian gà ñẻ 1 quả trứng từ 8 – 12 phút. Số lượng trứng ñẻ ra rất ít trên một lứa từ 5-6 quả/lứa. 25 2. KIẾN NGHỊ - Chúng tôi có những kiến nghị và ñề xuất những nghiên cứu tiếp theo ñể ñề tài ñược hoàn chỉnh. - Nghiên cứu hiệu quả kinh tế nuôi gà rừng tại huyện Điện Bàn, ñể có cơ sở phát triển, nhân nuôi gà rừng lông ñỏ tại huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam. - Tăng cường hiệu lực pháp chế xử lý thật nghiêm khắc các trường hợp vi phạm, săn bắt buôn bán gà rừng lông ñỏ (Gallus gallus gallus) và phá hoại môi trường sống của chúng.