Luận văn Thực trạng chung về xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ của của Công ty GILIMEX sang thị trường Nhật Bản

Bản họ có những lý do riêng của mình: Môi trường kinh tế Nhật Bản thực sự hứa hẹn những cơ hội làm ăn lớn đối với công ty GILIMEX, Nhật Bản là thị trường có khả năng chi trả cao, thu nhập bình quân tính theo đầu người thuộc dạng cao trên thế giới lúc bấy giờ, đạt khoảng 15.250 USD. Không dừng lại ở con số GDP, Nhật Bản còn thể hiện sức hấp dẫn của mình qua mức chi cho tiêu dùng luôn chiếm tỷ lệ cao thường là 60 – 70% GDP, GILIMEX nhận thấy rõ đặc điểm tiêu dùng sản phẩm của người Nhật Bản, họ thường mua những hàng hóa hay đồ dùng mà đồng nghiệp của mình có hay đã mua…đây thực sự là cơ hội tốt cho GILIMEX phát triển sản phẩm, tăng thị phần cũng như doanh số bán.. Nhật Bản trang bị cho mình một hệ thống phân phối đa dạng và sâu rộng, việc làm ăn với các đối tác Nhật sẽ là cơ hội tốt cho GILIMEX đẩy mạnh khả năng thâm nhập sản phẩm thủ công mỹ nghệ của mình khi có được những hiểu từ phía đối tác là đại lý phân phối, bán lẻ của Nhật, họ thực sự quá hiểu về thị hiếu cũng như đặc tính tiêu dùng của người dân nước họ, từ đó GILIMEX sẽ biết làm thế nào để sản phẩm của mình được người tiêu dùng Nhật Bản chấp nhận tạo cơ sở cho việc kinh doanh một cánh hiệu quả cho GILIMEX trên thị trường Nhật Bản Mặt khác, với mặt hàng thủ công mỹ nghệ Việt nam đặc biệt khuyến khích và có những ưu đãi đối việc sản xuất và xuất khẩu. GILIMEX được nhà nước đặc biệt dành cho những ưu đãi trong việc sản xuất kinh doanh và xuất khẩu mặt hàng thủ công mỹ nghệ, cụ thể bằng việc nhà nước cho vay những khoản tiền có lãi suất ưu đãi, đặc biệt hơn là trợ cấp xuất khẩu, giảm thiểu khoản thuế xuất khẩu cho sản phẩm thủ công mỹ nghệ của công ty, bên cạnh đó phải 7 kể đến khả năng giải quyết việc làm cho hàng nghìn lao động cứ xuất khẩu được 1 triệu USD hàng thủ công mỹ nghệ thì đã tạo việc làm và thu nhập cho khoảng từ 3000 – 4000 lao động, nhất là lực lượng nông nhàn, đây là công việc có thể lôi cuốn và hướng những đối tượng này tham gia, nâng cao được phúc lợi cho xã hội GILIMEX tự thấy việc quyết định thâm nhập thị trường Nhật Bản là một quyết định đúng đắn, đây thực sự là cơ hội lớn cho GILIMEX tự hoàn thiện mình bằng việc không ngừng thử nghiệm những kiểu dáng sản phẩm mới lôI cuốn khách hàng Nhật Bản đồng thời tạo lập cho mình khả năng cạnh tranh ngày một cao cho sản phẩm thủ công mỹ nghệ của công ty. Hơn thế nữa, công ty cũng nhận thức được rằng họ không chỉ nhằm mục tiêu bán hàng thông thường, họ thực sự ý thức rõ sự khác biệt trong việc kinh doanh mặt hàng thủ công mỹ nghệ trên thương trường quốc tế, GILIMEX đã và đang nỗ lực không ngừng thổi được cái hồn Việt nam trong các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, sản phẩm thủ công mỹ nghệ còn mang nặng trong nó tài hoa, sức sáng tạo của người thợ làm ra nó thực sự là một cách giới thiệu với bạn bè Nhật Bản về một loại sản phẩm truyền thống mang đậm bản sắc của Việt nam Công ty xuất khẩu mặt hàng thủ công mỹ nghệ sang thị trường Nhật Bản chủ yếu bằng cả phương thức xuất khẩu trực tiếp là 70% và gián tiếp là 30%, với hệ thống bán lẻ tương đối rộng kết hợp với việc ủy thác xuất khẩu cho các đối tác Nhật Bản chủ yếu qua ba loại kênh phân phối chính: Nhà sản xuất – Nhà đại lý – Nhà Nhập khẩu, Nhà sản xuất – Người bán sỉ trong khu vực tiêu dùng – Người bán lẻ, cửa hàng bách hóa tổng hợp, Nhà sản xuất – Nhà thầu - Đại lý, điểm phân phối bán hàng…. GILIMEX thực hiện bán hàng theo nhiều kêng phân phối hướng tới thị trường mục tiêu, công ty đã thực hiện nhiều buổi trình chiếu, quảng cáo hàng thủ công mỹ 8 nghệ không chỉ qua danh mục hàng hóa mà còn tích cực tham gia vào các hộ trợ riển lãm hàng thủ công mỹ nghệ được tổ chức tại Nhật Bản… Trong những năm đầu tiến hành xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ sang thị trường Nhật Bản( 1994 – 1998) kim ngạch xuất khẩu thực sự chưa cao, nhưng Nhật Bản lai là thị trường có kim ngạch xuất khẩu cao hơn cả so với các thị trường khác của GILIMEX, trong khoảng thời gian đó, GILIMEX xuất khẩu với tổng kim ngạch xuất riêng cho mặt hàng thủ công mỹ nghệ đạt khoảng 350 triệu VND trung bình năm Năm 1999 kim ngạch xuất khẩu mặt hàng thủ công mỹ nghệ của GILIMEX đạt gần 700 triệu VND, mức tăng khá về kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này của công ty đã được đánh giá cao mặc dù so với cả nước thì kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này của công ty con khiêm tốn, bởi bối cảnh kinh tế Nhật Bản lúc bấy giờ mới chỉ phục hồi đôi chút sau cơn khủng hoảng kinh tế khu vực nên tác động không nhỏ đến việc kinh doanh ở Nhật của GILIMEX Kể từ sau năm 1999 đến nay công ty GILIMEX đã đạt được những kết quả mới khả quan hơn so với các năm trước đó, thể hiện rõ qua bảng sau: (Bảng1): Kim ngạch xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ của GILIMEX sang thị trường Nhật Bản Đơn vị: 1000đ STT Chỉ tiêu 1999 2000 2001 2002 1 Tổng doanh thu 689.260 1.010.000 1.070.230 1.334.120 2 Tổng chi phí 657.660 946.947 987.860 1.208.518 3 Tổng lợi nhuận 29.600 63.026 82.370 125.602 4 Vốn kinh doanh 900.760 1.120.950 1.203.250 1.284.250 5 Lợi nhuận/chi phí 4,50 6,65 8,34 10,4 6 Lợi nhuận/vốn 3,29 5,62 6,85 9,9 (Nguồn VASC,công bố ngày 18/9/2003, 8h45) 9 Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được nêu trên, GILIMEX thực sự đã và đang gặp phải những trở ngại không nhỏ từ phía môi trường kinh tế Nhật Bản, thể hiện rõ những tác động có tính hai mặt đối với hoạt động kinh doanh xuất khẩu mặt hàng thủ công mỹ nghệ của công ty sang thị trường Nhật Bản Một mặt, môi trường kinh tế Nhật Bản tạo điều kiện cho các doanh nghiệp nước ngoài làm ăn hiệu quả, Nhật Bản coi trọng sự cạnh tranh lành mạnh, họ có xu hướng tiêu dùng những sản phẩm có tính thẩm mỹ, nghệ thuật cao, giá cả hợp lý, và đặc biệt thích thú với các dịch vụ sau bán hàng hấp dẫn. Đối với mặt hàng thủ công mỹ nghệ, những trạng thái trên của thị trường Nhật Bản trở nên phù hợp hơn bao giờ hết, điều này cũng thực sự là điểm mà GILIMEX rất quan tâm chú ý để nhằm gây ấn tượng tốt về mặt hàng thủ công mỹ nghệ của mình đối với người tiêu dùng Nhật Bản…ngoài ra Nhật Bản còn đặc biệt có những chính sách giảm thuế cho mặt hàng nhập khẩu là thủ công mỹ nghệ của một số nước và tất nhiên Việt nam không phải là một ngoại lệ, ví dụ như việc Nhật Bản áp dụng mức thuế phổ cập cho Việt nam hay những gợi mở khác từ phía đối tác Nhật đã và đang thực sự là những cơ hội lớn cho GILIMEX mở rộng hoạt động xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ của mình sang thị trường Nhật Bản Mặt khác, môi trường kinh tế Nhật Bản còn mang tới những thách thức không nhỏ đối với hoạt động xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ của GILIMEX sang thị trường này, thể hiện bằng hệ thống những vấn đề đặt ra cần có sự giải quyết từ phía công ty: Người tiêu dùng Nhật Bản rất khó tính trong việc lựa chọn tiêu dùng hàng hóa, bất luận như thế nào họ luôn muốn sản phẩm mà mình mua phải đáp ứng được hệ thống những yêu cầu khắt khe nhất như: phải có chứng nhận kiểm định hàng hóa của Bộ Công nghiệp và Thương mại Nhật Bản như các tiêu chuẩn công nghiệp, nông nghiệp ( JIS, JAS, Ecomark…) ngoài ra hàng hóa đó còn phảI đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng, hay rõ hơn là vấn đề về trách nhiệm pháp lý đối với sản phẩm là một đòi hỏi thường xuyên và hết sức bức xúc. 10 Vấn đề đặt ra nữa mà GILIMEX cũng đã rất thấm nhuần đấy là hàng hóa của công ty cũng như hàng hóa của Việt nam hiện chưa được hưởng chế độ tối huệ quốc (MFN) một cách chưa đầy đủ, đây chính là lý do vì sao khi mặt hàng thủ công mỹ nghệ của công ty khi xuất sang thị trường Nhật Bản thì tính cạnh tranh yếu hẳn đi và không đủ sức hấp dẫn người tiêu dùng Nhật Bản như những sản phẩm cùng loại có xuất xứ từ các nước như Trung Quốc, Đài Loan, Thái Lan…do những nước này hiện đã được hưởng chế độ tối huệ quốc (MFN) đầy đủ trong khi Việt nam mới chỉ được hưởng chế độ thuế suất phổ cập (GSP) mà phía Nhật Bản dành cho Hơn nữa, không nằm ngoài qui luật phát triển kinh tế, kinh tế Nhật Bản đã và đang chứa đựng những biến chuyển sâu sắc về kinh tế như vấn đề tăng trưởng cao gắn liền với suy thoái theo chu kỳ thực sự là một bài toán cần có sự đầu tư giải quyết từ phía các doanh nghiêp như GILIMEX để từ đó có những đánh giá đúng và đầy đủ về môi trường kinh tế Nhật Bản và quan trọng hơn là tự rút ra những liệu pháp hợp lý đối với hoạt động xuất khẩu của mình vào Nhật Bản sao cho phù hợp với mỗi một giai đoạn phát triển của nền kinh tế Nhật Bản cũng như những diễm biến phức tạp của môi trường kinh tế Nhật Bản . 11 Chương II: phân tích môI trường kinh tế Nhật Bảntác động đến quyết định thâm nhập thị trường Nhật Bản của GILIMEX 2.1. Môi trường kinh tế Nhật Bản và những điểm cơ bản tác động đến quá trình xâm nhập của GILIMEX Nền kinh tế Nhật Bản đang hồi phục dần dần từ sau mức tăng trưởng âm 1998. Năm 2000, mức tăng trưởng kinh tế Nhật Bản là 1,7% tăng 0,8% so với năm 1999. Tuy nhiên, không có sự thay đổi trong những khoản chi ngân sách. Mức chi tiêu cho tiêu dùng, chiếm 60% GDP, đã giảm 0,6% so với năm trước. Sức tiêu thụ của thi trường đang yếu đi. GNP của Nhật tăng 23,4$ trong 10 năm từ 1989 đến 1999, trong khi, trong cùng thời kỳ, GNP của Hoa Kỳ tăng gấp 3 lần (69,4%). Tuy nhiên, GPP trên đàu người của Nhật Bản cao hơn chút so với Hoa Kỳ. 12 (Hình 2.1) Qua những chỉ số phát triển kinh tế trên ta có thể thấy rằng, Nhật Bản là một thị trường rất phát triển có thể nói, nền kinh tê Nhật Bản là một nền kinh tế phát triển cao về bậc nhất thế giới, việc kinh doanh của các doanh nghiệp nước ngoài tại đây sẽ vừa tạo nhiều cơ hội cho chính họ, cũng như đặt ra nhiều thách thức. Khi bước vào môi trường kinh doanh của Nhật Bản, thì việc hiểu biết về đặc điểm môi trường kinh tế và nền văn hoá cũng như con người Nhật Bản là rất quan trọng. Nó có thể quyết định thành công hay thất bại trong quá trình kinh doanh. Khi một doanh nghiệp muốn tiếp cận một thị trường nào đó, cần tìm hiểu mức độ hấp dẫn của nó, hay nói cách khác là môi trường vận hành Marketing, đó là việc xác định nhu cầu thị trường, sự thích hợp của sản phẩm của mình với người tiêu dùng, và làm thế nào để đáp ứng được thị hiếu của người tiêu dùng, đó điều quyết định để mở rộng phạm vi cũng như lợi nhuận của doanh nghiệp. Việc tiến hành các hoạt động marketing, cụ thể là nghiên cứu và tiếp cận thị trường, chọn kênh phân phối.. nếu không phù hợp sẽ phản tác dụng, thậm chí để lại hậu quả nghiêm trọng. Văn hoá là yếu tố quan trọng trong môi trường vận hành marketing, ảnh hưởng trực tiếp đến sự hoạt động của nó. Bởi vậy, hiểu biết sâu sắc về văn hoa cũng như con người Nhật Bản là cơ sở để có những cách vận 13 dụng hiệu quả trong khi hoạt động trong môi trường này, từ đó sẽ có những quyết định và hành động đúng đắn. Bên cạch đó, thị hiếu của người tiêu dùng bắt nguồn từ truyền thống và điều kiện của Nhật Bản trở thành một yếu tố quan trọng trong việc bán và phát triển sản phẩm. Ta cũng cần chú ý đến tình trạng khủng hoảng kinh tế kéo dài gần đây nên người Nhật Bản có xu hướng thích mua các hàng hoá có giá cả hợp lý. Người tiêu dùng Nhật Bản đề ra các tiêu chuẩn về độ bền và chất lượng rất cao cho sản phẩm, cũng như tạo ra các yêu cầu cho các sản phẩm phải tuân theo ví dụ : hệ thống các tiêu chuân JIS, JAS, ECOMARK….. Chính việc đáp ứng nhu cầu tiêu dùng này của các hãng sản xuất Nhật Bản đã đem lại những tiến bộ trong chất lượng hàng hoá và ngược lại các sản phẩm chất lượng cao đã tạo nên danh tiếng cho các hãng sản xuất cua Nhật Bản. Như vậy, việc đưa những sản phẩm của doanh nghiệp nước ngoài như Việt Nam sang thị trường Nhật Bản thì sẽ vấp phải những khó khăn và trở ngại từ các hãng sản xuất của Nhật Bản. Khi mà người dân đã có thói quen tiêu dung hàng hoá chất lượng cao như vậy, cũng như sự đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng chính quốc. Người tiêu dùng Nhật Bản tương đối khó tính, ví dụ: một lỗi nhỏ, chẳng hạn một vết xước trên đò gia dụng có thể bị phàn nàn, mặc dù đây chỉ là một khiếm khuyết nhỏ mà đa số hàng hoa đều mắc phải. Và người tiêu dùng sẽ chán nản ngay cả với những vết xước nhỏ như vậy, nên đội ngũ nhân viên thấy rằng cần phải thận trọng trong việc sắp xếp, đóng gói cũng như vận chuyển hàng hoá. Đấy là một lỗi nhỏ, còn chất lượng hàng hoá, điều quan trọng để thu hút khách hàng, nếu như người tiêu dùng cảm thấy họ đã mua một hàng hoá mà không đáp ứng về mặt chất lượng như ý, họ sẽ ngay lập tức chuyển sang mua sản phẩm nhãn hiệu khác. Như vậy, để tạo được sự trung thành của khách hàng đối với sản phẩm của mình hay một nhãn hiệu nào đó là một điều khó khăn. Và doanh nghiệp Việt Nam khi tham gia và tiếp cận thị trường Nhật Bản cần phải tạo lòng tin ban đầu của khách hàng với sản phẩm của mình bằng một sản phẩm với chất lượng cao, cũng như nhiều vấn đề có liên quan, như kiểu dáng đẹp, phù hợp, tiện lợi, giá cả phải chăng đấy là điều quan trọng, và nếu có thể là dịch vụ sau bán hàng, nư bảo hanh sản 14 phẩm. Người tiêu dùng muốn những hàng hoá có thể tin cậy và những dịch vụ sau bán hàng giúp họ hài lòng. Điều đó có thể thúc đẩy họ nhớ đến nhãn hiệu sản phẩm nhiều lần khi đi mua sắm, nếu chúng ta xuất khẩu hàng hoa sang Nhật Bản, cũng cần phải chú ý đến khâu vận chuyển, bảo quản, đồng thời kiểm tra một cách kỹ càng trước khi xuất hàng, để tránh khỏi việc mắc phải một số lỗi cơ bản, cho dù là nhỏ nhưng sẽ gây ấn tượng không tốt đối với người tiêu dùng Điểm đáng quan tâm nữa đấy là thái độ của người tiêu dùng Nhật Bản -Người Nhật Bản là người tiêu dùng khắt khe nhất: Nhật Bản là một trong những nước trên thế giới đòi hỏi chất lượng sản phẩm cao nhất, gồm cả độ bền và khả năng hoạt động. Những khiếm khuyết mà ở các quốc gia khác không thành vấn đề như một vết xước nhỏ, đường viền không cân hay màu sơn bị mờ trong một sản phẩm thì ở Nhật Bản đều bị coi là hàng hỏng. Nhu cầu về bảo hành hàng hoá là rất cần thiết, người tiêu dùng muốn những hàng hoá có thể tin cậy và những dịch vụ sau bán hàng giúp họ hài lòng. Khi người tiêu dùng đã thấy mình mua được một hàng hoá không như ý, họ sẽ ngay lập tức chuyển sang mua sản phẩm nhãn hiệu mới. Nếu có một vấn đề nào đó đối với sản phẩm sản xuất thì người tiêu dùng Nhật Bản muốn được giải quyết ngay lập tức. Đây cũng chính là yếu tố gây ra nhiều những trở ngại đối với GILIMEX khi thâm nhập vào thị trương Nhật Bản, cũng chính bởi lý do trên GILIMEX cảm thấy mình như vẫn còn chưa đáp ứng thật tốt đối với yêu cầu của thị trường, bài toán này đã đặt ra những thay đổi phù hợp trong cung cách thâm nhập của GILIMEX khi đưa hàng hóa thủ công mỹ nghệ thâm nhập vào thị trường Nhật Bản -Người tiêu dùng Nhật Bản rất nhạy cảm với những thay đổi theo mùa: Thời tiết ảnh hưởng rất nhiều tới tiêu dùng. Mức tiêu dùng của một loại hàng hoá, đồ trang sức, đồ nội thất trong gia đình,... chịu ảnh hưởng của khí hậu và thời tiết. Mùa hè ở Nhật thường nóng và ẩm trong khi đó mùa đông lạnh và khô, từ đó những hàng hoá chịu ảnh hưởng của thời tiết thì chất liệu, màu sắc cũng như kiểu dáng cần phải phù hợp. Nếu GILIMEX tung ra những hàng hoá phù 15 hợp với mỗi mùa nhưng khí hậu không thay đổi theo đúng như dự tính thì những sản phẩm này sẽ bán không chạy. -Người tiêu dùng Nhật Bản thường chọn nhiều sản phẩm: Với những hàng hoá có màu sắc khác nhau thì người tiêu dùng rất muốn các nhà tư vấn đưa ra các lời khuyên về màu sắc thích hợp nhất với thị hiếu cá nhân. GILIMEX cần cung cấp thông tin cụ thể về sản phẩm và dịch vụ sau khi bán vì đối với người tiêu dùng Nhật Bản như đã nói ở trên thì họ rất quan tâm tới tiêu chuẩn chất lượng của hàng hoá, đồng thời nhu cầu về bảo hành là rất cần thiết, người tiêu dùng muốn những hàng hoá có độ tin cậy và những dịch vụ sau bán hàng giúp họ hài lòng. Mặt khác, Nhật Bản có cho mình một hệ thống luật qui định chặt chẽ cho từng loại hàng hóa, sản phẩm của doanh nghiệp nước ngoài muốn tồn tại được cũng như đứng vững được thì việc nghiên cứu và tìm cách thích ững với những qui định đó là một yêu cầu hết sức cấp thiết, hệ thống qui định liên quan bao gồm có: Luật gán nhãn hàng chất lượng sử dụng trong gia đình, Luật an toàn sản phẩm cho người tiêu dùng (ký hiệu S), Luật trách nhiệm pháp lý đối với sản phẩm, Các loại tiêu chuẩn về hàng hóa của Nhật Bản Tiêu chuẩn công nghiệp Nhật Bản(JIS) là một hệ thống tiêu chuẩn sản phẩm, sản phẩm đạt tiêu chuẩn này ghi nhãn hiệu chấp thuận với ký hiệu JIS. Xuất hàng trong khoảng 5 năm kể từ sau khi thiết lập, tiêu chuẩn JIS đã được ủy ban Tiêu chuẩn côg nghiệp Nhật Bản kiểm tra, xác nhận, điều chỉnh hoặc bãi bỏ. Bốn chữ số nằm bên phải của các số của JIS ( ví dụ : “1993” trong “S1102- 1993” biểu thị năm khi tiêu chuẩn đã được kiểm tra. Có ba tiêu chuẩn của JIS áp dụng cho đồ gỗ gia dụng đó là các loại giường ngủ thường (JIS S1102-1993), giường ngủ trẻ em (JIS S1102-1995) va giường xếp (JIS S1104-1995). JIS (Japan Industrial Standards) là hệ thống tiêu chuẩn chất lượng áp dụng cho hàng hoá công nghiệp. JAS (Japan Agricultural Standards) là hệ thống tiêu chuẩn chất lượng áp dụng cho nông sản, thực phẩm. Hàng hoá đáp ứng được tiêu chuẩn JIS, JAS sẽ dễ tiêu thụ hơn trên thị trường Nhật bởi người tiêu dùng 16 rất tin tưởng chất lượng của những sản phẩm được đóng dấu JIS hoặc JAS. GILIMEX có thể xin dấu chứng nhận này cho sản phẩm của mình tại Bộ Công Thương và Bộ Nông Lâm Ngư nghiệp Nhật Bản. Trong quá trình xem xét, Nhật Bản cho phép sử dụng kết quả giám định của tổ chức giám định nước ngoài nếu như tổ chức giám định đó được Bộ trưởng Bộ Công Thương hoặc Bộ Nông Lâm Ngư nghiệp Nhật Bản chấp thuận. Chế độ xác nhận trước về chất lượng của thực phẩm nhập khẩu được Nhật bản đưa vào áp dụng từ tháng 3/1994. Nội dung của chế đọ này là kiểm tra trước các nhà máy đó đáp ứng được các quy định của Luật Vệ sinh an toàn Thực phẩm. Nếu thực phẩm được cấp xác nhận này thì việc tiêu thụ trên thị trường Nhật Bản sẽ trở nên dễ dàng hơn, thủ tục nhập khẩu cũng được giải quyết nhanh chóng hơn ( trong vòng 1 ngày thay vì 7 ngày). Hiện nay Thái Lan rất quan tâm đến chế độ này và 8 nhà xuất khẩu của Thái Lan được Chính phủ Nhật cấp giấy chứng nhận cho 27 chủng loại thực phẩm. Thái Lan là nước thứ tư, sau Mỹ, Oâxtrâylia và Đài Loan, được Chính phủ Nhật cấp giấy chứng nhận này. Ecomark là dấu chứng nhận sản phẩm không là hại sinh thái, ra đời từ năm 1989. Do vấn đề môi trường đang ngày càng được dân Nhật (cũng như dân các nước phát triển khác) quan tâm nên GILIMEX phải nhanh chân xin dấu chứng nhận này của Nhật đặc biệt là cho các sản phẩm đồ gỗ thủ công mỹ nghệ. Ngoài những động thái chuyển biến về mặt pháp lý, môi trường kinh tế Nhật Bản cũng đang có những chuyển biến ngày một phức tạp, những năm gần đây cho thấy những chỉ số phát triển kinh tế như : Nguồn vốn trong nước có sự nhàn rỗi và ứ đọng, Chính phủ Nhật Bản hiện đang khuyến khích các doanh gia Nhật đẩy mạnh đầu tư ra bên ngoài nhất là ở các nước đang phát triển để phát huy tốt mục tiêu khai thác những nguồn lực có lợi thế so sánh… Sự kiện đồng Yen tăng giá là một điển hình, các quan chức chính phủ Nhật Bản đang rất lo lắng trước khả năng đồng Yen tăng giá quá nhanh, điều này thật sự không có lợi cho kinh tế Nhật, khi đồng Yen tăng giá nhanh so với USD sẽ làm cho khả năng xuất khẩu của nước này sang thị trường nước ngoài đứng trước sự thua thiệt, mặt khác kim ngạch xuất khẩu của Nhật Bản sẽ chững lại do lượng ngoại tệ 17 giảm đi vì đồng Yen trở nên đắt hơn so với USD là lý do khiến nguòn ngoại tệ thu được sẽ không cao như khi đồng Yen xuống giá so với USD, mặt khác đây là cơ hội cho các nước gia tăng nguồn ngoại tệ do giá trị kim ngạch xuất khẩu tăng khi Yen lên giá. Việc Chính phủ Nhật Bản thực hiện chính sách bình ổn hối đoái, hay cụ thể là việc phá giá đồng Yen thực sự là một bước trở ngại đối với các nhà xuất khẩu nước ngoài bởi vì khi đó nguồn ngoại tệ thu về từ kim ngạch xuất khẩu hàng sang Nhật sẽ giảm sút rõ rệt… là một trong những yếu tố cần có sự tiên liệu từ trước của những nhà xuất khẩu như GILIMEX. Nhật bản là nước có mức độ quan tâm đầu tư phát triển rất lớn cho các ngành công nghiệp chế tạo cũng như rất khuyến khích đầu tư phát triển ứng dụng những thành tựu khoa học công nghệ hiện đại vào đời sống, những ngành như nông nghiệp tuy không có được sự quan tâm đặc biệt bằng các ngành công nghiệp chế tạo, ứng dụng công nghệ. Tuy nhiên, đây là ngành Nhật Bản luôn có chế độ ưu đãi và bảo vệ nhằm phục vụ cho những ục đích không chỉ là kinh tế mà còn xem trọng nó như những vấn đề bình ổn, đảm bảo an ninh quốc gia, để không bị lệ thuộc vào một nguồn cung ứng nào từ bên ngoài… Đây thực sự cũng là những thực tế gây nên những khó kăhn không nhỏ đối với các nhà cung cấp nước ngoài không chỉ nông nghiệp.. mặc dù vậy Nhật Bản luôn có cái nhìn thiện chí và thực sự đối xử công bằng và đãi ngộ đối với những ngành hàng thủ công mỹ nghệ xuất phát từ những mục tiêu hợp tác giao lưu văn hóa, chính trị với các bạn hàng quốc gia khác. Bởi lẽ, không như những ngành hàng khác, ngành hàng thủ công mỹ nghệ không mang trong nó yếu tố công nghệ đặc sắc mà chủ yếu là sự kết tinh từ những khối óc sáng tạo mang bản sắc quốc gia, do đó đây là cơ hội để Nhật Bản hiểu rõ hơn về các ngành hàng thủ công truyền thống của các nước. Với những đặc điểm hết sức đặc thù của môi trường kinh tế Nhật Bản nêu trên đã và đang thực sự trở thành những cơ hội cũng như những thách thức không nhỏ đối với hoạt động xuất khẩu hàng hóa nói chung và hàng hóa thủ 18 công mỹ nghệ nói riêng của các công ty nước ngoài khi quyết định thâm nhập vào thị trường Nhật Bản. 2.2. Thực trạng chung về xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ của của Công ty GILIMEX sang thị trường Nhật Bản 2.2.1 Tình hình xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ ở nước ta: Trong giai đoạn năm 1990-1992, quan hệ thương mại Việt nam – Nhật Bản đã phát triển khá tốt đẹp và mạnh mẽ. Kim ngạch 2 chiều tương đối ổn định. Năm 1997 đạt kim ngạch 121 triệu USD Năm 1998 đạt kim ngạch 111 triệu USD Năm 1999 đạt kim ngạch 168 triệu USD Năm 2000 đạt kim ngạch 250 triệu USD Năm 2001 và năm 2002 đạt từ 200 đến 300 triệu USD, chiếm từ 12% - 17% kim ngạch xuất khẩu của Việt nam và Nhật Bản luôn là một trong những thị trường xuát khẩu lớn nhất của Việt nam Theo số liệu của Bộ Thương Mại, 8 tháng đầu năm nay, mặt hàng thủ công mỹ nghệ vẫn đạt 230 triệu USD, dự kiến 4 tháng cuối năm đạt 170 triệu USD, cả năm ước đạt 400 triệu USD tăng 33,3% so với cùng kỳ năm ngoái (năm 2002) Hiện Việt nam có 14.000 làng nghề truyền thống chuyên sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ, những tổ chức kinh doanh rộng khắp trong nhiều địa phương trên khắp nước đang mở ra một hướng đi triển vọng cho các doanh nghiệp kinh doanh ngành hàng này. Hiện nay, Việt nam có tới 11 nhóm hàng thủ công mỹ nghệ xuất khẩu,trong đó có 5 nhóm chủ lực bao gồm gốm sứ mỹ nghệ, mây tre đan, ren thổ cẩm, đồ gỗ mỹ nghệ và thảm các loại. Trước năm 2001, hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam chủ yếu mới xuất khẩu sang Đông Âu, hiện nay đã có mặt tại thị trường 37 quốc gia và cùng lãnh thổ. Trong đó, Nhật, Mỹ, Hồng Kông, NaUy và Thụy Sĩ là những thị trường nhập khẩu nhiều mặt hàng này của Việt nam với số lượng tăng rất nhanh. 19 Với những thế mạnh về nguồn nguyên liệu phong phú, lực lượng lao động dồi dào, tay nghề khéo léo, ngành thủ công mỹ nghệ đang phấn đấu đạt mục tiêu xuất khẩu 900 triệu - 1 tỷ USD vào năm 2005. Để đạt được mục tiêu này, Bộ thương Mại đã kiến nghị Chính phủ chỉ đạo triển khai thực hiện ngay trong năm nay các biện pháp hỗ trợ các doanh nghiệp trong ngành thủ công mỹ nghệ về vốn, thuế, về định hướng thị trường và mặt hàng xuất khẩu. Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt nam cũng đang xây dựng sàn giao dịch điện tử cho hàng thủ công mỹ nghệ và dự kiến sẽ bắt đầu triển khai vào năm 2003 2.2.2 Tình hình hoạt động xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ của Công ty sang thị trường Nhật bản Điều đầu tiên có thể nói về mối quan hệ giữa công ty và Nhật Bản đó là Nhật Bản vừa là bạn hàng, vừa là đối tác làm ăn của công ty trên nhiều lĩnh vực. Nhờ có mối quan hệ như thế nên công ty cũng có nhiều thuận lợi khi thâm nhập vào thị trường Nhật Bản so với các thị trường khác. Hiện nay công ty có hai khách hàng truyền thống tại thị trường Nhật Bản, nhờ có sự hiểu biết và tin cậy lẫn nhau nên hai bên thường thanh toán cho nhau bằng phương thức chuyển tiền bằng điện, có khi phía Nhật Bản dùng phương thức thanh toán trước, cấp tín dụng để công ty có vốn sản xuất. Kim ngạch xuất khẩu của công ty sang Nhật Bản luôn chiếm tỷ trọng cao nhất trong tổng xuất khẩu kim ngạch của công ty, hơn nữa kim ngạch xuất khẩu của công ty còn có tốc độ tăng nhanh từ năm này qua năm khác. Đặc biệt là năm 2000, kim ngạch xuất khẩu sang Nhật Bản của GILIMEX là hơn 1 tỷ đồng, chiếm 33,8% tổng kim ngạch xuất khẩu của công ty và vượt năm 1999 hơn 400 triệu. Các mặt hàng chủ yếu của công ty xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản: Ba lô túi sách, may mặc, gốm sứ mỹ nghệ, hàng tạp phẩm, gỗ mỹ nghệ, mây tre đan. Công ty xuất khẩu sang Nhật Bản với hai hình thức chính là xuất khẩu trực tiếp và uỷ thác xuất khẩu. Hình thức xuất khẩu trực tiếp chiếm khoảng 70% tổng kim ngạch xuất khẩu của công ty. So với hình thức xuất khẩu gián tiếp, hình thức này thường có lợi nhuận cao hơn và giá cả ổn định hơn. Các mặt hàng xuất 20 khẩu dưới hình thức này là gốm sứ mỹ nghệ, gỗ mỹ nghệ và phần lớn các mặt hàng tạp phẩm. Hình thức xuất khẩu gián tiếp chiếm khoảng 30% tổng kim ngạch xuất khẩu của công ty, các sản phẩm được xuất khẩu dưới hình thức này là mây tre đan và một phần nhỏ hàng tạp phẩm. Từ những phân tích trên ta thấy, Nhật Bản là một thị trường lớn của công ty không những trong hiện tại mà thực sự còn có triển vọng trong cả tương lai. Có thể nói Nhật Bản là một thị trường khó tính nhất và cũng khó xâm nhập nhất của phần lớn công ty nào muốn xâm nhập vào đó. Đối với công ty GILIMEX, trước khi đi vào sản xuất công ty đã xác định Nhật Bản là thị trường mục tiêu quan trọng vì dù sao Nhật Bản cũng là một nước Châu á, có vị trí địa lý khá thuận lợi cho việc vận chuyển, lưu thông hàng hoá. Văn hoá Nhật Bản mang đậm phong cách á Đông và có nhiều nét tương đồng với Việt Nam. Quan hệ giữa Việt Nam và Nhật Bản gần đây có nhiều dấu hiệu tích cực và quan trọng hơn là thị trường Nhật Bản đang có nhu cầu lớn về hàng thủ công mỹ nghệ - mặt hàng mà công ty sản xuất và kinh doanh. Vì Nhật Bản là một thị trường khó tính nên công ty rất thận trọng trong tất cả các khâu xuất khẩu hàng hoá sang Nhật Bản. Bằng những nỗ lực của các cán bộ, công nhân công ty, từ khi thành lập đến nay, đặc biệt là 2 năm gần đây hoạt động xuất khẩu của công ty sang thị trường Nhật Bản đã đạt được những hiệu quả đáng khích lệ. Kim ngạch xuất khẩu của công ty không ngừng tăng lên, tạo công ăn việc làm thường xuyên và ổn định cho cán bộ công nhân viên trong công ty ( những số liệu ở bảng 1 có thể minh chứng được điều đó ) 2.2.2.1 Những chuyển biến tích cực từ phía môi trường kinh tế Nhật Bản Trong những năm gần đây, Nhật Bản thực sự đã có những chuyển biến hết sức tích cực, GDP bình quân tính trên đầu người liên tục tăng, hệ thống chính sách phát triển kinh tế hoạt động rất hiệu quả và được đánh giá rất cao, bên cạnh đó là sự phát triển mạnh mẽ của khoa học cơ bản mở ra những cơ hội cho phát triển bền vững 21 Môi trường kinh tế Nhật Bản thực sự hứa hẹn những cơ hội làm ăn lớn đối với công ty GILIMEX, Nhật Bản là thị trường có khả năng chi trả cao, thu nhập bình quân tính theo đầu người thuộc dạng cao trên thế giới, đạt khoảng 34.780 USD. Không dừng lại ở con số GDP, Nhật Bản còn thể hiện sức hấp dẫn của mình qua mức chi cho tiêu dùng luôn chiếm tỷ lệ cao thường là 60 – 70% GDP, GILIMEX nhận thấy rõ đặc điểm tiêu dùng sản phẩm của người Nhật Bản, họ thường mua những hàng hóa hay đồ dùng mà đồng nghiệp của mình có hay đã mua…đây thực sự là cơ hội tốt cho GILIMEX phát triển sản phẩm, tăng thị phần cũng như doanh số bán.. Nhật Bản trang bị cho mình một hệ thống phân phối đa dạng và sâu rộng, việc làm ăn với các đối tác Nhật sẽ là cơ hội tốt cho GILIMEX đẩy mạnh khả năng thâm nhập sản phẩm thủ công mỹ nghệ của mình khi có được những hiểu từ phía đối tác là đại lý phân phối, bán lẻ của Nhật, họ thực sự quá hiểu về thị hiếu cũng như đặc tính tiêu dùng của người dân nước họ, từ đó GILIMEX sẽ biết làm thế nào để sản phẩm của mình được người tiêu dùng Nhật Bản chấp nhận tạo cơ sở cho việc kinh doanh một cánh hiệu quả cho GILIMEX trên thị trường Nhật Bản Mặt khác, nếu công ty nắm bắt được cơ hội hợp tác kinh doanh với các đối tác của Nhật thì sẽ có nhiều thuận lợi hơn trong việc sản phẩm của công ty sẽ có thể xuất khẩu trở lại, những trở ngại về mặt pháp lý hay chính sách thuế sẽ mềm dẻo hơn, tạo nên khả năng tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ trong tương lai cho công ty Điều thuận lợi nữa là gần đây hai phía Việt nam và Nhật Bản thường xuyên có những trương trình đẩy mạnh sự hiểu biết về nhau cũng như tăng cường khả năng hợp tác trên nhiều lĩnh vực, hai bên đã qua nhiều vòng đàm phán song phương cũng như đa phương trong việc Nhật Bản thực hiện những chính sách có tính chất đãi ngộ hơn đối với hàng hóa Việt nam khi thâm nhập vào thị trường Nhật Bản, song song với việc thành lập nên nhiều những tổ chức hợp tác, nghiên cứu phát triển quan hệ hai nước như : các tổ chức xúc tiến thương mại tại Việt Nam như VCCI, Vietrade, Jetro. Nhằm mục đích cung cấp 22 thông tin thị trường Nhật Bản cho các doanh nghiệp Việt nam khi tiến hành hoạt động thâm nhập vào thị trường Nhật Bản. 2.2.2.2 Tác động tiêu cực từ môi trường kinh tế Nhật Bản Môi trường kinh tế Nhật Bản mang trong nó những thách thức không nhỏ đối với hoạt động xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ của GILIMEX sang thị trường này, thể hiện bằng hệ thống những vấn đề đặt ra cần có sự giải quyết từ phía công ty: Người tiêu dùng Nhật Bản rất khó tính trong việc lựa chọn tiêu dùng hàng hóa, bất luận như thế nào họ luôn muốn sản phẩm mà mình mua phải đáp ứng được hệ thống những yêu cầu khắt khe nhất như: phải có chứng nhận kiểm định hàng hóa của Bộ Công nghiệp và Thương mại Nhật Bản như các tiêu chuẩn công nghiệp, nông nghiệp ( JIS, JAS, Ecomark…) ngoài ra hàng hóa đó còn phải đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng, hay rõ hơn là vấn đề về trách nhiệm pháp lý đối với sản phẩm là một đòi hỏi thường xuyên và hết sức bức xúc. Vấn đề đặt ra nữa mà GILIMEX cũng đã rất thấm nhuần đấy là hàng hóa của công ty cũng như hàng hóa của Việt nam hiện chưa được hưởng chế độ tối huệ quốc (MFN) một cách chưa đầy đủ, đây chính là lý do vì sao khi mặt hàng thủ công mỹ nghệ của công ty khi xuất sang thị trường Nhật Bản thì tính cạnh tranh yếu hẳn đi và không đủ sức hấp dẫn người tiêu dùng Nhật Bản như những sản phẩm cùng loại có xuất xứ từ các nước như Trung Quốc, Đài Loan, Thái Lan…do những nước này hiện đã được hưởng chế độ tối huệ quốc (MFN) đầy đủ trong khi Việt nam mới chỉ được hưởng chế độ thuế suất phổ cập (GSP) mà phía Nhật Bản dành cho, bên cạnh đó phải kể đến sự cạnh tranh khốc liệt từ những sản phẩm cùng loại có xuất xứ từ Nhật Bản cũng như các quốc gia khác, lý do thì nhiều nhưng phải kể đến một lý do chủ yếu nhất đấy là các sản phẩm của công ty nói riêng và của Việt nam nói chung hiện chưa được hưởng chế độ tối huệ quốc (MFN) cho nên sản phẩm của công ty bị giảm đi phần nhiều khả năng cạnh tranh trên thị trường Nhật Bản Mặt khác những chuyển biến mới gần đây từ môi trường kinh tế Nhật Bản cho thấy, nguy cơ về ứ đọng vốn, tỷ giá tăng đột biến hay lớn hơn là khả năng 23 khủng hoảng chu kỳ sắp xảy ra, theo đó là những thay đổi lớn về chính sách tăng trưởng, chi tiêu chính phủ cũng sẽ có điều chỉnh… thực sự đã và đang tạo ra những thách thức không nhỏ đối với công ty khi tiến hành xuất khẩu hàng hóa của mình vào thị trường Nhật Bản và tác động xấu có thể gây ra đối với công ty đó là sự giảm sút kim ngạch xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ của công ty, hay nguy cơ thiếu thị trường tiêu thụ do những thay đổi trong mức chi tiêu, tiêu dùng của khách hàng Nhật Bản… Tóm lại, trong môi trường kinh tế Nhật Bản tồn tại những tác động có tính hai mặt thiết nghĩ công ty cần lưu tâm và có hướng giải quyết đúng đắn cho phù hợp để có thể nâng cao khả năng thâm nhập của công ty như những chuyển biến tất yếu : Bởi một lẽ, không nằm ngoài qui luật phát triển kinh tế, kinh tế Nhật Bản đã và đang chứa đựng những biến chuyển sâu sắc về kinh tế như vấn đề tăng trưởng cao gắn liền với suy thoái theo chu kỳ thực sự là một bài toán cần có sự đầu tư giải quyết từ phía các doanh nghiêp như GILIMEX để từ đó có những đánh giá đúng và đầy đủ về môi trường kinh tế Nhật Bản và quan trọng hơn là tự rút ra những liệu pháp hợp lý đối với hoạt động xuất khẩu của mình vào Nhật Bản sao cho phù hợp với mỗi một giai đoạn phát triển của nền kinh tế Nhật Bản cũng như những diễm biến phức tạp của môi trường kinh tế Nhật Bản . Do đó việc thường xuyên có những hoạt động như nghiên cứu, đánh giá môi trường kinh doanh Nhật Bản phải là một công việc thường xuyên và liên tục, là những bước quan trọng để công ty có thể tìm cho mình những bước thâm nhập hiệu quả vào thị trường Nhật Bản. 24 Chương III: bàI học kinh nghiệm và gợi ý đối với GILIMEX khi thâm nhập vào thị trường Nhật Bản 3.1 BàI học kinh nghiệm: 3.1.1 Cần phải đáp ứng được những đòi hỏi của thị trường Các doanh nghiệp Việt Nam khi quyết định thâm nhập thị trường Nhật Bản cần đánh giá rõ và đầy đủ những đặc điểm về nhu cầu tiêu dùng cũng như tập quán tiêu dùng của người Nhật Bản, như nghiên cứu ở phần thái độ của người tiêu dùng Nhật Bản chúng ta thấy rằng người Nhật Bản rất khắt khe trong việc đánh giá cũng như lựa chọn sản phẩm, khi người tiêu dùng đã thấy mình mua được một hàng hoá không như ý, họ sẽ ngay lập tức chuyển sang mua sản phẩm nhãn hiệu mới. Nếu có một vấn đề nào đó đối với sản phẩm sản xuất thì người tiêu dùng Nhật Bản muốn được giải quyết ngay lập tức. Do đó các doanh nghiệp Việt Nam nói chung cần hết sức lưu ý và cần hơn hết là phải biết thật nhiều những thông tin về người tiêu dung Nhật Bản đấy mới thực sự là tiền đề để các doanh nghiệp Việt Nam có thể có được sự lưu tâm của người tiêu dùng Nhật Bản, đây là kinh nghiệm quan trọng đầu tiên mà các doanh nghiệp của Việt Nam cần lưu tâm chú ý. Mặt khác, người tiêu dùng Nhật Bản rất nhạy cảm với những thay đổi theo mùa, người tiêu dùng muốn những hàng hoá có độ tin cậy và những dịch vụ sau bán hàng giúp họ hài lòng. Do đó vấn đề rất đáng lưu tâm đối doanh nghiệp Việt Nam đó là cần có những sự thay đổi thích ứng đúng đắn để có thể chiếm được cảm tình cũng như sự chú ý của người tiêu dùng Nhật Bản. Qua đây, chúng ta rút ra được một bài học kinh nghiệm quí, đó là sẽ thực sự đầy đủ hơn trong việc đánh giá các nhu cầu thị hiếu của thị trường Nhật nếu các doanh nghiệp Việt Nam lưu tấm hơn nữa trong việc thay đổi linh hoạt và từng bước thích ứng đối với thị hiếu thị trường Nhật Bản đồng thời tạo lập cho mình một 25 khả năng nhạy bén trong nắm bắt nhu cầu, sáng tạo sản phẩm nhằm kéo nhu cầu từ phía khách hàng Nhật vào hàng hóa của Việt Nam nói chung cũng như hàng hóa thủ công mỹ nghệ nói riêng là điều đáng lưu tâm 3.1.2 Việc đáp ứng những yêu cầu tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm Người Nhật Bản có thói quen tiêu dùng một loại hàng hoá nào đó trong một thời gian ngắn, rồi sau đó thị hiếu về loại hàng này sẽ nhanh chóng biến mất và thay vào đó là một loại hàng hoá khác. Như vậy, một loại hàng hoá nào đó nếu chiếm lĩnh được thị trường Nhật Bản thì cũng có thể chỉ tồn tại được trong thị trường này một thời gian ngắn. Nhưng đặc tính tiêu dùng quan trọng nhất của người tiêu dùng Nhật Bản đó là họ sẽ sử dụng những hàng hoá đã được kiểm tra theo những tiêu chuẩn JIS, JAS hoặc ECOMARK. Với những tiêu chuẩn này thì họ không cần biết hàng hoá này có xuất xứ từ đâu. Đây thực sự là một thách thức biết trước đối với các doanh nghiệp Việt Nam, vấn đề là ở chỗ, các doanh nghiệp Việt Nam có nắm được cơ hội và thực hiện nhanh chóng và thuận lợi trong việc xúc tiến khả năng hàng hóa của mình được Bộ thương mại và công nghiệp của Nhật Bản cấp cho các chứng nhận tiêu chuẩn chất lượng Nhật Bản như các tiêu chuẩn: JIS, JAS, Ecomark…. đây thực sự là bái toán nan giản nếu chỉ dừng lại ở sự nỗ lực của các doanh nghiêp, Nhà nước lúc này đóng vai trò thực sự quan trọng trong việc xúc tiến hợp tác song phương đối với đối tác Nhật Bản, từ đó hàng hóa Việt Nam mới có thể có được sự đối xử công bằng, bởi hiện nay Nhật Bản vẫn chưa cho Việt Nam hưởng chế độ tối huệ quốc (MFN) cũng như những ưu ái đặc biệt nào so với các đối tác khác khi thâm nhập vào thị trường Nhật Bản như Thái Lan, Trung Quốc, Đài Loan… 3.1.3 Vấn đề thu thập thông tin thị trường và những chuyển biến mới của môi trường kinh tế nơi công ty hoạt động Các doanh nghiệp Việt Nam đang đứng trước tình trạng thiếu thông tin thị trường Nhật Bản một lý do căn bản đấy là công tác xúc tiến quan hệ ngoại giao chưa đồng bộ, cũng như mở rộng đàm phán với phía đối tác Nhật Bản. Thiết nghĩ các doanh nghiệp Việt Nam cần đẩy mạnh tìm hiểu thông tin thị trường thông qua các cuộc đàm thoại với doanh gia Nhật đồng thời liên hệ thất tốt với 26 các tổ chức xúc tiến thương mại về Nhật Bản như : VCCI, JETRO, Vietrade…. để có thêm thông tin đầy đủ hơn về thi trường Nhật Bản. Điều quan trọng nữa muốn nói ở đây đấy là việc thu thập các thông tin cũng như nắ bắt được những chuyển biến mới về kinh tế của Nhật Bản, đây là điều kiện quan trọng ràng buộc và quyết định trực tiếp đến hoạt động xuất khẩu của công ty GILIMEX, hệ thống những chính sách tiền tệ, thị trường, đầu tư hay phát triển ngành hàng của Nhật Bản chẳng hạn, như đã phân tích ở phần trước bất kể những thay đổi nào từ nền kinh tế Nhật Bản cũng có thể gây ảnh hưởng hai mặt đối với công ty trong việc đẩy mạnh xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ của mình sang thị trường Nhật Bản. 3.1.4 Kinh nghiệm từ hoạt động Marketing Nếu chúng ta xuất khẩu hàng hoa sang Nhật Bản, cũng cần phải chú ý đến khâu vận chuyển, bảo quản, đồng thời kiểm tra một cách kỹ càng trước khi xuất hàng, để tránh khỏi việc mắc phải một số lỗi cơ bản, cho dù là nhỏ nhưng sẽ gây ấn tượng không tốt đối với người tiêu dùng. Tuy nhiên điều đáng lưu tâm nữa đấy là công tác xúc tiến bán hàng, công việc quảng bá sản phẩm thông qua nhiều hình thức: Thông tin đại chúng, website doanh nghiệp, catalog, áp fích, văn phòng đại diện (Tổ chức hội trợ, triển lãm)… là công việc không thể thiếu, khách hàng Nhật Bản không những quan tâm tới chất lượng hàng hóa mà còn chú ý nhiều tới công tác khuyếch trương quảng cáo về hàng hóa của công ty, bao giờ cũng vậy sự thuận tiện trong giao dịch cùng những dịch vụ sau khách hàng hấp dẫn bao gìơ cũng lôi cuốn được sự chú ý của khách hàng và điều này phụ thuộc rất lớn vào khả năng sáng tạo và có sự nhạy cảm từ phía các doanh nghiệp. 3.1.5 Đẩy mạnh khả năng xuất khẩu qua việc gia tăng hợp tác kinh doanh với các đối tác Nhật Bản Nếu các công ty nắm bắt được cơ hội hợp tác kinh doanh với các đối tác của Nhật thì sẽ có nhiều thuận lợi hơn trong việc sản phẩm của công ty mình sẽ có thể xuất khẩu trở lại, những trở ngại về mặt pýap lý hay chính sách thuế sẽ 27 mềm dẻo hơn, tạo nên khả năng tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ trong tương lai cho công ty Trên đây là những bài học kinh nghiệm quí báu, thiết nghĩ các doanh nghiệp Việt Nam muốn thâm nhập thành công thị trường Nhật Bản hẳn cần phải lưu tâm tới những thực tế kinh nghiệm trên, từ đó mà có được những đối sách cụ thể và đủ mạnh để hoạt động thành công và hiệu quả trên thị trường Nhật 3.2 những gợi ý đối với GILIMEX khi thâm nhập thị trường Nhật Bản 3.2.1 GILIMEX cần đáp ứng những đòi hỏi gì Để xuất được hàng hóa vào Nhật bản, GILIMEX cần để ý tới những vấn đề rất quan trọng. Một là cần hiểu đặc điểm về nhu cầu và thị hiếu của người tiêu dùng Nhật Bản. Đó là những người đòi hỏi cao về chất lượng, độ bền, độ tin cậy và sự tiện dụng của sản phẩm. Họ nhạy cảm với giá tiêu dùng hàng ngày, nhu cầu sản phẩm rẻ tăng lên nhưng có thể trả tiển cho những sản phẩm sáng tạo, chất lượng tốt, hàng xịn. Về thời trang và thị hiếu màu sắc thì xu hướng hiện nay đa dạng hơn, người tiêu dùng Nhật Bản nhạy cảm với những thay đổi theo mùa, quần áo, đồ dùng trong nhà và thực phẩm phải là những mặt hàng tiêu dùng phù hợp với từng mùa về cả mặt chất liệu lẫn kiểu dáng. Người Nhật Bản chuộng sự đa dạng của sản phẩm và họ có ý thức sinh thái cũng như bảo vệ môi trường cao, các sản phẩm dùng một lần ngày càng ít được yêu thích. Khi thâm nhập thị trương Nhật, GILIMEX cần nắm bắt thị hiếu khách hàng, sản xuất càng gần với thị trường càng tốt, định giá thành sản phẩm cho đúng vì nếu đắt mà phù hợp vẫn có thể bán, cần đảm bảo thời gian giao hàng và duy trì chất lượng vượt quá yêu cầu cần sử dụng cần thiết. Vấn đề thông tin và quảng bá, GILIMEX nên nghiên cứu thị trường, nhất là phong tục, tập quán tiêu dùng, sở thích, niềm tin, mức độ chi trả, các yêu cầu của thị trường, hệ thống phân phối, qui chế nhập. Thông tin thị trường cần được nắm chắc chắn và cần tranh thủ nguồn thông tin từ các tổ chức xúc tiến thương mại tại Việt Nam như VCCI, Vietrade, Jetro. 28 GILIMEX cũng cần đa dạng hóa sản phẩm, biết khai thác điểm mạnh, tính độc đáo của sản phẩm, thường xuyên cải tiến mẫu mã để đảm bảo sự tồn tại trên thị trường, nơi có quá nhiều luồng hàng hóa khác nhau. Tăng cường giới thiệu, quảng bá sản phẩm tại các hội trợ triển lãm, qua Internet và các phương tiện thông tin khác cũng là một cách thức quan trọng. Theo đó GILIMEX có thể cung cấp thông tin về công dụng của sản phẩm, cách sử dụng đặc trưng, chất lượng của sản phẩm 3.2.2 Cơ cấu lại xuất khẩu, khắc phục tính đơn điệu Hiện nay GILIMEX đang xuất khẩu sang Nhật Bản các sản phẩm như hàng thủ công mỹ nghệ, gốm sứ và đồ gia dụng, dệt may, Ba lô túi sách…Trong đó, hàng thủ công mỹ nghệ chiếm 1.8 đến 2% kim ngạch, gốm sứ và đò gia dụng chiếm từ 2,8-3%, may mặc chiếm 2,9% kim ngạch nhập khẩu các mặt hàng tương tự của Nhật Bản. Tuy nhiên, hiện nay hàng gia dụng, hàng thủ công mỹ nghệ của GILIMEX xuất sang Nhật Bản giá còn cao, chất lượng chưa đồng đều do sức cạnh tranh còn yếu, tăng trưởng xuất khẩu chưa cao và chưa chiếm được thị phần lớn. Một số mặt hàng công nghiệp, hàng tiêu dùng của GILIMEX có chất lượng, mẫu mã phù hợp với thị trường Nhật Bản nhưng cơ cấu xuất khẩu của GILIMEX sang Nhật Bản còn đơn giản với trên 50% là nguyên liệu thô và sản phẩm sơ chế 3.2.3 Việc đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng & Qui chế Về các tiêu chuẩn chất lượng, người tiêu dùng Nhật Bản đã quen thuộc với hàng hóa đạt tiêu chuẩn công nghiệp Nhật Bản- JIS, tiêu chuẩn nông nghiệp Nhật Bản-JAS, dấu tiêu chuẩn môi trường Ecomark và các dấu chứng nhận chất lượng khác GILIMEX có thể xin cấp các dấu chất lượng này nếu thấy cần. Ngoài ra trên thị trườngNhật Bản có thể có nhiều hàng hóa có các dấu chất lượng và độ an toàn sản phẩm mà GILIMEX nên quan tâm. Ví như dấu Q là chất lượng và độ đồng nhát của sản phẩm, dấu G về thiết kế, dịch vụ sau bán hàng và chất lượng, dấu S về độ an toàn, dấu S.G về đọ an toàn ( bắt buộc), dấu Len dùng cho 29 sợi len nguyên chất, đồ len có trên 99% len mới, dấu SIF cho các hàng may mặc có chất lượng tốt… Về luật thương mại và các qui định nhập khẩu của Nhật Bản, GILIMEX cần lưu tâm tới chế độ thuế quan. Chế độ này bao gồm thuế suất cơ bản là mức thuế cao nhất được áp dụng cho hàng hóa có xuất xứ từ những nước không được hưởng thuế MFN và GSP. Thuế suất MFN có mức thuế thấp hơn giành cho hàng hóa từ những nước có thỏa thuận thương mại đa phương với Nhật Bản như các nước thành viên WTO hay thỏa thuận thương mại song phương như Trung Quốc. Thuế suất ưu đãi phổ cập và thuế suất tạn thời là loại thứ ba cần quan tâm, trong đó thuế suất GSP thấp hơn thuế MFN từ 10-100%. Phần lớn thuế nhập khẩu tính theo giá trị, chỉ có khoảng 1% mặt hàng được tính theo trọng lượng, số lượng hay mức thuế cố định ( như gạo phải chịu thuế 341 Yen/kg). Và tất cả các hàng hó trên thị trường Nhật Bản hiện nay phải chịu mức thuế tiêu thụ là 5% hàng nhập khẩu cũng phải chịu chung qui định này Về luật lệ, cần lưu ý tới luật trách nhiệm sản phẩm qui định trách nhiệm và nghĩa vụ bòi thường do liên quan đến sản phẩm có khuyết tật gây ra thương tích cho người sử dụng hoặc thiệt hại về của cải. Luật vệ sinh thực phẩm thì qui định cho tất cả các thực phẩm và đò uống tiêu dùng trên thị trường Nhật Bản. Các loại hàng hóa này khi đưa vào sử dụng phải có giấy phép của Bọ Y tế và phúc lợi Nhật. Về hệ thống phân phối hàng hóa ở Nhật bản, GILIMEX cần biết là tại Nhật Bản phải qua nhiều khâu phân phối lưu thông và hệ thống phân phối sản phẩm của Nhật bao gồm các nhà sản xuất, các công ty thương mại, các nhà bán buôn bán lẻ hay dịch vụ bán hàng qua hệ thống thông tin, truyền hình phục vụ tận nơi. Các kênh phân phối hàng nhập khẩu thay đổi theo từng loại sản phẩm và mạng lưới các công ty này tham gia vào quá trình này. GILIMEX cần hiểu rằng các tổ chức kinh danh và thương mại là những nguồn cung cấp các mối quan hệ tiềm tàng cho công ty trong tương lai. Cần tận dụng mọi khả năng cung cấp và 30 chào bán, giúp khách hàng được thử nghiệm và đa dạng hóa hàng hóa khác nhau. 3.2.4 Tiếp thị và xúc tiến thị trường như thế nào? Một lưu ý khác là tiêu chuẩn công nghiệp Nhật Bản về hàng may mặc đang được sửa đổi theo tầm vóc của Người Nhật. Tất cả các nhà sản xuất nước ngoài nắm rõ tiêu chuẩn này để xuất khẩu hàng. Doanh nghiệp cần in tờ bớm hay catalogue bằng tiếng Nhật. Nếu muốn bán hàng trực tiếp hãy thuê Người Nhật hay đào tạo đội ngũ nhân viên có thể nói tiếng Nhật. Nếu chẳng may nảy sinh khiếu nại hư hỏng liên quan đến lô hàng, bạn đừng bao giờ trốn tránh hay phớt lờ. Bạn nên thử nhận sai sót và bồi thờng thiệt hại. Nếu làm như vậy bạn sẽ giành được sự tin cậy cần có để làm ăn lâu dài và sau này sẽ thu hồi lại cao hơn so với chi phí bồi thờng thiệt hại. ây là cách gieo lỗ để gặt lãi. Để bán được hàng ở Nhật, công đoạn đóng gói rất quan trọng. Ngay cả một đồ trang trí bằng kim loại thì cần phải đánh bóng mặt sau mới có thể bán được hàng. Công đoạn hoàn tất và đóng gói còn được gọi là trang điểm cho sản phẩm. Tại Nhật, nhiều mặt hàng được dùng làm quà tặng nên những mặt hàng không được trang điểm sẽ không bán được. Trong nhiều trường hợp, doanh số bán hàng lệ thuộc vào việc đóng gói đẹp hay xấu. Trên đây là những bài học kinh nghiệm được rút ra từ quá trình thâm nhập của GILIMEX cùng những gợi ý đối với GILIMEX khi thâm nhập thị trường Nhật Bản, hẳn qua đó chúng ta sẽ có được cái nhìn rõ hơn về những đặc điểm môi trường kinh tế của Nhật Bản ảnh hưởng như thế nào đối với quyết định thâm nhập của các doanh nghiệp nước ngoài nói chung và GILIMEX nói riêng, đấy thực sự là những yếu tố quan trọng quyết định sự thành bại của các doanh nghiệp nước ngoài khi có quyết định thâm nhập thị trường Nhật Bản. 31 kết luận Với những ưu điểm và điều kiện thuận lợi cho phát triển sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ trong nước, việc đẩy mạnh xuất khẩu mặt hàng này là một điều cần thiết, góp phần thúc đẩy phát triển nền kinh tế của đất nước. Hiện nay mặt hàng thủ công mỹ nghệ được xếp vào mặt hàng được hưởng ưu đãi của Nhà nước và đang được xây dựng đề án phát triển, đây là một cơ hội thuận lợi cho sản xuất và xuất khẩu mặt hàng này. Hiện nay Nhật Bản là một trong những thị trường có nhu cầu hàng thủ công mỹ nghệ lớn và cũng là nước nhập khẩu hàng thủ công mỹ nghệ lớn nhất của nước ta. Hàng thủ công mỹ nghệ của Việt Nam với những nét độc đáo riêng đã dần dần chiếm được lòng tin từ phía khách hàng Nhật Bản. Đó là cơ hội cho các doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ nói chung và công ty Mỹ nghệ xuất khẩu và trang trí nội thất nói riêng xâm nhập thị trường. Mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm không chỉ là mong muốn, khát vọng mà còn là hoạt động đang diễn ra hàng ngày, hàng giờ trong hầu hết các doanh nghiệp. Trước môi trường kinh doanh biến đổi không ngừng và bất định thì những thành công của GILIMEX ngày hôm nay sẽ không có gì đảm bảo chắc chắn rằng nó sẽ thành công trong tương lai. Việc chủ động mở rộng thị trường 32 tiêu thụ của GILIMEX một cách không ngừng và có hiệu quả sẽ góp phần tạo nên các điều kiện thuận lợi lớn cho các bước tiếp theo của GILIMEX. Thông qua mở rộng thị trường, GILIMEX có thể nâng cao khả năng cạnh tranh, tăng thị phần, tăng doanh thu và bảng lợi nhuận. Một lần nữa em xin cảm ơn cô giáo hướng dẫn: PGS.TS Nguyễn Thị Hường đã giúp đỡ em hoàn thành đề án này. 33 TàI liệu tham khảo 1. Báo Sài Gòn Giải Phóng số ra ngày 31/10/2002: Tăng lượng hàng xuất khẩu sang Nhật Bản- Cần làm bài bản và căn cơ hơn, Tác giả Đàm Thanh 2. MASAYA SHIRAISHI : Quan Hệ Nhật Bản - Việt nam 1951 – 1987, NXB KHXH Trung Tâm Kinh Tế Châu á Thái Bình Dương, Hà Nội - 1994 3. Nhật Bản đường đi tới một siêu cường kinh tế, NXB Khoa Học Xã Hội, Hà nội - 1991 4. Trang web: : Một số nét về công ty cổ phần SXKD&XNK Bình Thạnh, VASC,03/01/2002, 9h30 5. Trang web : :Diễn đàn kinh doanh- Xuất nhập khẩu : Để kinh doanh hiệu quả với thị trường Nhật Bản, theo thời báo kinh tế Sài Gòn (26/9/2003), Tác giả Công phiên 6. Tạp chí Thương mại số 7/2003 : Đánh giá hoạt động xuất khẩu năm 2002 định hướng và giải pháp phát triển xuất khẩu năm 2003, Mạng hội nhập kinh tế quốc tế/ trang tiếng việt / Tài liệu nghiên cứu đăng tải trên website: Và một số tài liệu khác.