Luận văn Thực trạng và giải pháp nhằm hoàn thiện công tác hồ sơ địa chính ở nước ta

+ Các quận, huyện có trách nhiệm bố trí từ nguồn ngân sách của quận, huyện cho các xã, phường, thị trấn để lập hồ sơ, sổ sách, kinh phí hướng dẫn và kiểm tra, nghiệm thu sản phẩm theo quy định . 58 Sở địa chính Nhà đất sẽ cung cấp đầy đủ các loại sổ địa chính, sổ mục kê, sổ theo dõi biến động đất đai và sổ cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các quận, huyện và xã, phường, thị trấn; hướng dẫn về chuyên môn nghiệp vụ, cách lập, quản lý, lưu trữ và chỉnh lý biến động hồ sơ địa chính, giải quyết những vướng mắc trong quá trình thực hiện. Để thực hiện tốt công tác trên thì trong quá trình thực hiện phải đảm bảo các yêu cầu sau: - Thực hiện đúng Luật đất đai, tuân theo chủ trương chính sách, các quy trình, quy phạm và chỉ đạo của Tổng Cục địa chính. Cần tuân thủ từng bước theo đúng hướng dẫn của Sở địa chính Nhà đất trong quá trình thực hiện công tác nếu có vướng mắc cần báo cáo và đề xuất về bên chỉ đạo thực hiện . - Phải đảm bảo tính khoa học, pháp lý, phải tập trung chỉ đạo hoàn thành sớm, dứt điểm từng nội dung bảo đảm làm theo đúng kế hoạch đã xây dựng. - Trong quá trình thực hiện phải áp dụng quy trình công nghệ vào thành lập bản đồ số, đăng ký đất đai, chỉnh lý biến động trên bản đồ và hồ sơ địa chính . Đồng thời áp dụng cải cách thủ tục hành chính vào thực hiện công tác này. - Thực hiện công tác này đòi hỏi các cán bộ địa chính các cấp cần phải được nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Trong thực tế công tác chỉnh lý bản đồ, lập hồ sơ địa chính được thể hiện cụ thể như sau: -Kết quả thực hiện 6 tháng đầu năm 2003 về công tác lập hồ sơ địa chính + Đã chuẩn bị đầy đủ mẫu sổ các loại cho 118 xã, 102 phường và 8 thị trấn và 12 quận, huyện. +Chỉ đạo các quận, huyện cho 2 phường, xã, thị trấn để triển khai làm điểm, sau đó tổ chức đại trà . + Ước 6 tháng đầu năm: lập hồ sơ địa chính tại 12 phường, xã, thị trấn điểm. Đến cuối năm 2003 thì thực hiện công tác hồ sơ địa chính là rút xuống thực hiện thí điểm lập hồ sơ địa chính tại 12 phường, xã, thị trấn đó là: 1- Phường Phan Chu Trinh, Quận Hoàn Kiếm 2- Phường Xuân La, Quận Tây Hồ 3- Phường Thanh Xuân Nam, Quận Thanh Xuân 4- Phường Giảng Võ, Quận Ba Đình 5- Phường Nghĩa Tân, Quận Cầu Giấy 59 6- Phường Đông Mác, Quận Hai Bà Trưng 7- Phường Nam Đồng, Quận Đống Đa 8- Xã Đông Mỹ, Huyện Thanh Trì 9- Xã Mễ Trì, Huyện Từ Liêm 10- Thị trấn Đông Anh, Huyện Đông Anh 11- Thị trấn Sóc Sơn, Huyện Sóc Sơn 12- Xã Văn Đức, Huyện Gia Lâm Phòng Đăng ký thống kê đã hướng dẫn chuyên môn nghiệp vụ và kiểm tra đôn đốc các quận, huyện, phường, xã, thị trấn thực hiện, phấn đấu đến hết năm 2003 tập trung hoàn thành cơ bản công tác hồ sơ địa chính của phường Đông Mác và xã Văn Đức, các đơn vị còn lại sẽ hoàn thành vào quý I năm 2004 để rút kinh nghiệm tạo tiền đề triển khai rộng trên toàn thành phố. Như vậy, ta thấy rằng: Công tác lập hồ sơ địa chính theo kế hoạch đề ra ở Thông tư 1990/2001 thì đến 30/10/2002 là kết thúc công tác này trên toàn thành phố. Thế nhưng trên thực tế thực hiện đã không đạt yêu cầu đề ra và rút xuống chỉ thực hiện thí điểm tại 12 phường, xã, thị trấn. Trước tình hình thực hiện trên thì Sở Tài nguyên Môi trường và Nhà đất Hà Nội đã có thông báo số 569/TB- TNMT&NĐ ngày 24/11/2003 về một số nội dung chỉ đạo trong công tác chỉnh lý bản đồ, lập hồ sơ địa chính tại 12 phường, xã, thị trấn điểm trên toàn thành phố Hà Nội như sau: Công tác chỉnh lý biến động bản đồ địa chính và lập hồ sơ địa chính là công tác trọng tâm mà Sở đang tập trung chỉ đạo làm điểm. Tuy nhiên, tiến độ còn chậm so với yêu cầu đề ra vì thế để tháo gỡ vướng mắc trong quá trình thực hiện và phù hợp với yêu cầu quản lý thực tế, các đơn vị đo đạc, chỉnh lý bản đồ địa chính cần phối hợp chặt chẽ với UBND phường, xã, thị trấn thực hiện một số giải pháp về: công tác chỉnh lý biến động và biên tập bản đồ, công tác lập các loại sổ quản lý (hồ sơ địa chính); giải pháp đẩy nhanh công tác đăng ký nhà đất, xét duyệt cấp Giấy chứng nhận trên địa bàn và tổ chức tiếp nhận, quản lý quỹ nhà tự quản kết hợp với công tác chỉnh lý bản đồ, lập hồ sơ địa chính. Mặc dù được sự quan tâm, chỉ đạo của Sở cũng như các cấp chính quyền trong việc thực hiện công tác thí điểm này nhưng việc chỉnh lý bản đồ và lập hồ sơ địa chính là công việc hết sức khó khăn, phức tạp vì thế từ thực hiện thí điểm tại 12 điểm xuống còn 2 điểm để tập trung hoàn thành dứt điểm công tác chỉnh lý bản đồ, lập hồ sơ địa chính ở hai điểm này để rút kinh nghiệm để thực 60 hiện đại trà trên toàn thành phố Hà Nội. Hai điểm này là phường Đông Mác, quận Hai Bà Trưng và thị trấn Sóc Sơn, huyện Sóc Sơn. Đến tháng 3/2004 thì cơ bản hoàn thành công tác này ở hai điểm trên. Ngày 11/03/2004 Sở Tài nuyên Môi trường và Nhà đất Hà Nội đã tổ chức nghiệm thu bản đồ và hồ sơ địa chính của hai điểm trên. Tình hình thực hiện cụ thể của hai điểm trên như sau.  Thị trấn Sóc Sơn, huyện Sóc Sơn: Theo hướng dẫn tại Thông tư số 1990/2001/HD-TCĐC của Tổng Cục địa chính và hướng dẫn số 5094/HD/SĐC-NĐ ngày 19/09/2003 thị trấn Sóc Sơn đã thực hiện công tác này một cách tuần tự, nhịp nhàng. - Kết quả công tác lập Sổ địa chính: + 100% các thửa đất đều được lập vào sổ chính xác, rõ ràng + Tổng số thửa đất: 1929 thửa tương ứng với 7 tờ bản đồ gồm: +) Đất ở: 698 thửa +) Đất chuyên dùng: 113 thửa +) Đất Nông nghiệp: 1099 thửa +) Đất khác: 19 thửa + Tổng số quyển sổ được lập: 13 quyển x 3 bộ = 39 quyển. + 2 Sổ mục lục, bảng tổng hợp được thể hiện gồm 49 đơn vị, cơ quan, 675 hộ gia đình, các nhân. - Kết quả công tác biên tập và chỉnh lý bản đồ: Bản đồ địa chính là nội dung quan trọng của công tác lập hồ sơ địa chính nên cần phải được thể hiện phù hợp, đồng bộ và có sự thu gọn theo từng tờ bản đồ trên địa bàn. Được sự phối hợp với Công ty Địa chính Hà Nội, đã phân công cán bộ xuống cơ sở phối hợp với địa phương làm công tác chỉnh lý và biên tập bản đồ. Kết quả: + Tổng số tờ được điều chỉnh: 7 tờ, đã biên tập thành 5 tờ hoàn chỉnh, đầy đủ + Tổng số thửa đã chỉnh lý: 146 thửa = 25,25 ha. Trong đó: Tờ số1: 36 thửa Tờ số 2: 34 thửa Tờ số 3: 22 thửa Tờ số 4: 33 thửa Tờ số 5: 12 thửa 61 Tờ số 7: 9 thửa Kết quả này đã được UBND huyện Sóc Sơn xác nhận khối lượng hoàn thành, trình các cấp có thẩm quyền xem xét phê duyệt. - Công tác lập sổ cấp Giấy chứng nhận : Công tác quản lý và theo dõi cấp Giấy chứng nhận được phòng địa chính và UBND thị trấn Sóc Sơn lưu hồ sơ gồm: quy định cấp Giấy chứng nhận của UBND thành phố; danh sách các hộ được cấp, hồ sơ đăng ký kê khai, sổ cấp Giấy chứng nhận …Với Giấy chứng nhận do UBND thành phố và Sở địa chính Nhà đất cấp tổng số Giấy chứng nhận đã cấp là 655 Giấy chứng nhận, trong đó: +Thành phố cấp: 315 Giấy chứng nhận + Huyện cấp: 340 Giấy chứng nhận Thực hiện quyết định số 1415/QĐ-UB ngày 01/3/2002 của UBND thành phố Hà Nội về uỷ quyền cho huyện Sóc Sơn cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở đô thị. Phòng địa chính Nhà đất và Đô thị huyện Sóc Sơn đã tham mưu cho UBND huyện và hướng dẫn UBND thị trấn Soc Sơn làm tốt công tác cấp Giấy chứng nhận cho 100% hộ gia đình đủ điều kiện cấp Giấy chứng nhận. Công tác lập sổ cấp Giấy chứng nhận đựơc Phòng địa chính Nhà đất và Đô thị huyện thực hiện tuần tự và 100% Giấy chứng nhận được vào sổ. Phường Đống Mác quận Hai Bà Trưng. Kết quả công tác chỉnh lý bản đồ, lập hồ sơ địa chính của phường Đống Mác đó là lập được 15 tờ bản đồ với tỷ lệ 1/200 tương đối chính xác phục vụ công tác kê khai đăng ký đất đai, trong đó có 2 tờ bản đồ được chỉnh lý. Chỉnh lý được thực hiện cho phù hợp với Giấy chứng nhận, sổ mục kê, sổ địa chính nhằm đảm bảo thông tin đất đai thống nhất ở các tài liệu và theo đúng hiện trạng sử dụng đất. Sổ mục kê được viết theo danh mục tờ bản đồ và được UBND phường kí xác nhận. Kết quả là phường đã thành lập 19 bộ hồ sơ địa chính hoàn chỉnh, tuân thủ theo đúng quy định về cách lập các loại sổ . Về công tác lập sổ cấp Giấy chứng nhận đã lập cho 558 chủ sử dụng đất.Tài liệu bản đồ địa chính sau khi chỉnh lý được lập 3 bộ đóng dấu của phường, cơ quan đo đạc, Sở địa chính làm cơ sở pháp lý để thực hiện đăng ký đất đai, lập và chỉnh lý hồ sơ địa chính và kết quả thành lập hoàn chỉnh 19 bộ / 15 tờ bản đồ. 62 Trên đây là những kết quả mà hai phường Đống Mác và thị trấn Sóc Sơn đã đạt được. Kết quả này là cơ sở để các cấp, các ngành rút kinh nghiệm thực hiện đại trà trên toàn thành phố. 2.3. Đáng giá công tác thí điểm lập hồ sơ địa chính. Công tác lập hồ sơ địa chính ở thành phố Hà Nội đã có thuận lợi đó là đã xây dựng được kế hoạch về hồ sơ địa chính quy định cụ thể theo Thông tư 1990. Nhưng ta thấy rằng kế hoạch thực hiện được tiến hành từ năm 2002 đến tháng 10/2002 là hoàn tất công tác này, thế mà đến mãi năm 2003 mới bắt đầu thực hiện ở 12 phường, xã. Song cũng không hoàn tất ở 12 điểm này. Và kế hoạch tiếp theo là tập trung thực hiện cho 2 điểm là phường Đông Mác quận Hai Bà Trưng và thị trấn Sóc Sơn huyện Sóc Sơn. Như vậy, qua tiến trình thực hiện công tác lập hồ sơ địa chính như trên khái quát lại ta có thể thấy rằng hồ sơ địa chính là công tác rất phức tạp, nó không chỉ đơn giản là việc lập sổ mà là cấp Giấy chứng nhận; phải giải quyết những tồn đọng về lịch sử và những phức tạp phát sinh. Công tác lập hồ sơ địa chính liên quan đến các bên B (công ty đo đạc bản đồ), do vậy đòi hỏi phải có kinh phí và thời gian trong việc đo đạc bản đồ, kiểm tra, nghiệm thu sản phẩm này. Khi chất lượng bản đồ đảm bảo mới giao cho cấp phường, xã tiến hành công tác đăng ký đất đai, lập hồ sơ địa chính, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Có thể nói tính chất công việc phức tạp, lập được hồ sơ địa chính, phải qua rất nhiều khâu, nhiều công việc, nhiều bên liên quan. Chính vì thế mà kế hoạch đã không thực hiện đúng. Nhưng được sự quan tâm, quyết tâm của thành phố trong việc thực hiện thí điểm về hồ sơ địa chính đã đạt được một số kết quả nhất định. Nguyên nhân dẫn đến thành công trong việc thực hiện thí điểm tại hai phường Đống Mác và thị trấn Sóc Sơn: Có sự chỉ đạo, hướng dẫn sát sao của Sở Tài nguyên Môi trường và Nhà đất; có sự phối hợp chặt chẽ của công ty địa chính, phòng địa chính nhà đất, sự nhiệt tình của các ngành chuyên môn từ tổ dân phố; sử dụng lao động có chuyên môn, biết việc và hăng hái nhiệt tình; được sự ủng hộ của đông đảo các tầng lớp nhân dân. Chính vì các lý do trên mà trong quá trình thực hiện công tác này đã làm đúng quy trình, bản đồ được chỉnh lý tuân theo các bước quy trình công nghệ: từ kiểm tra, xử lý, vào sổ vì vậy sản phẩm làm ra với chất lượng đảm bảo. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện 2 điểm này cũng gặp không ít khó khăn. Bởi đất đai luôn luôn biến động, những phát sinh mới chưa 63 được xử lý bởi mới mẻ và phức tạp, lại chưa có sự hướng dẫn của cấp trên do vậy tiến độ còn rất chậm; đất đai vận động trong nền kinh tế thị trường vì thế việc mua bán, chuyển nhượng diễn ra thường xuyên mà nhiều khi hồ sơ địa chính không phản ánh kịp vì chưa giải quyết xong cái cũ, cái mới đã biến đổi liên tục hơn nữa đây là đơn vị điểm trách nhiệm rất lớn nên dẫn đến sự lúng túng và sai sót là khó tránh khỏi, cộng thêm với kinh phí chưa có nên thực hiện công việc này rất khó khăn. Chính vì những khó khăn trên mà trong quá trình lập hồ sơ địa chính đã có những sai sót đó là: diện tích trên bản đồ không phù hợp với sổ địa chính, chỉnh lý bản đồ, hồ sơ địa chính theo diện tích trên Giấy chứng nhận đã cấp. Cụ thể đối với phường Đống Mác lập 19 quyển sổ theo đúng mẫu nhưng lập làm 2 lần, lần thứ 3 mới có được sản phẩm tạm ổn vì liên tục phải chỉnh lý biến động. Trong thực hiện công tác này phường chưa lập được danh sách các hộ được cấp Giấy chứng nhận, không được cấp Giấy chứng nhận; còn đối với thị trấn Sóc Sơn, cũng phải 3 lần vào sổ mới có được sản phẩm đảm bảo chất lượng, đã lập được danh sách các hộ gia đình trong cấp Giấy chứng nhận. Trong quá trình chỉnh lý bản đồ đã rà soát, thu thập các thông tin trước khi chỉnh lý, chỉnh lý theo từng tờ bản đồ theo đúng quy phạm của Nhà nước trong quá trình thực hiện đã có lúc phải xin cho. Tóm lại, công tác lập hồ sơ địa chính là công việc phức tạp liên quan đến nhiều đơn vị công tác: Công ty ảnh địa chính của Bộ Tài nguyên Môi trường, công ty ảnh địa chính của Sở, các công ty đo đạc; công tác này huy động tất cả các phòng ban của Sở vì vậy ta mới chỉ thực hiện thí điểm. Hơn nữa kinh phí cho việc thực hiện công tác này là rất lớn: Riêng đối với kinh phí cho việc mua sắm sổ sách từ năm 2003 đã là: 700 triệu đồng, bao gồm vốn của ban quản lý dự án (vốn sự nghiệp) vốn hành chính hỗ trợ ngân sách; đây là công việc đòi hỏi chuyên môn cao trong việc đo đạc bản đồ, lập sổ sách, giải quyết những tồn tại do lịch sử để lại, lưu trữ tài liệu hồ sơ địa chính. Đồng thời là công việc có tính pháp lý cao thể hiện ở việc nâng cao trách nhiệm của các bên trong thực hiện. Để công tác thí điểm hồ sơ địa chính sớm hoàn thành đi vào thực hiện đại trà trên toàn thành phố và cả nước thì qua việc thực hiện thí điểm trên cần giải quyết những tồn tại và có một số kiến nghị đề xuất như sau: - Sau khi nghiệm thu, đề nghị Sở Tài nguyên Môi trường và Nhà đất sớm phê duyệt hồ sơ giao cho địa phương quản lý. 64 - Lập hồ sơ kỹ thuật cho 100% số thửa đất trên địa bàn đã được đăng ký sử dụng. - Cần có sự chỉ đạo hướng dẫn sát sao hơn nữa của Sở, các cấp chính quyền và sự phối hợp giữa các ngành liên quan. - Cấp kinh phí phục vụ cho công tác hồ sơ địa chính. Như vậy, qua việc phân tích, đánh giá trên ta có thể thấy được tính chất phức tạp và khó khăn trong công tác lập và quản lý hồ sơ địa chính. Hồ sơ địa chính giúp chính quyền các cấp sử dụng tài liệu quản lý, cập nhật thông tin đất đai vì vậy lập hồ sơ địa chính không phải để trưng bày, để tủ làm mất đi giá trị của nó, bởi quyền lợi của dân và của Nhà nước là ở đây. Do đó, trong quá trình thực hiện công việc cần hết sức cẩn thận và cân nhắc, xác định đây là công tác quan trọng và thường xuyên phải thực hiện. 65 Phần III: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác hồ sơ địa chính I. Phương hướng, nhiệm vụ công tác quản lý đất đai nói chung và công tác hồ sơ địa chính nói riêng. Trên cơ sở nghiên cứu lí luận cho ta thấy cần thiết phải thực hiện công tác quản lý Nhà nước về đất đai đặc biệt là công tác hồ sơ địa chính, hơn thế nữa thực trạng công tác quản lý Nhà nước về đất đai trong thời gian vừa qua có nhiều bất cập: - Hệ thống pháp luật đất đai đã qua hai lần sửa đổi, bổ sung đã điều chỉnh được quan hệ đất đai, góp phần thực hiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế song hệ thống pháp luật đất đai chưa đủ sức giải quyết những vấn đề bức xúc hiện nay; chưa đồng bộ, đổi mới chưa toàn diện vì vậy cần tiếp tục đổi mới để phục vụ nhiệm vụ trọng tâm trong quá trình công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước. - Hệ thống quản lý đất đai bằng công cụ kinh tế thông qua các văn bản pháp quy về giá đất, thuế đất, đề bù thiệt hại khi thu hồi đất song giá đất biến động và kiếu nại, tố cáo, về đền bù khi thu hồi đất vẫn tiếp tục tăng nhanh. Vì vậy, phải nhất thiết xây dựng hệ thống tài chính hợp lý về đất đai . - Công việc giao đất, cho thuê đất và thu hồi đất là công việc đặc thù của Nhà nước khi Nhà nước đại diện cho toàn dân thực hiện quyền năng của chủ sở hữu. Nói chung, đến nay công việc này cũng đi vào nề nếp, thực hiện đúng trình tự thủ tục và đảm bảo tính pháp lý. Nhưng vấn đề nan giải được đặt ra không phải là những phát sinh hiện tại mà là việc giải quyết những bất cập và sai phạm trong đã qua. Vì trong quá khứ có nhiều trường hợp giao đất không làm thủ tục thu hồi đất của chủ cũ, giao đất trái thẩm quyền, giao sai đối tượng sử dụng, giao đất sai mục đích sử dụng … Và những sai phạm này là một trong những nguyên nhân gây tình trạng kiếu nại quá nhiều hiện nay. - Việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nông nghiệp, lâm nghiệp cho các hộ gia đình còn chậm. Việc cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở đô thị theo Nghị định 60/CP của Chính phủ mới thực hiện được ít. 66 - Việc tổ chức quản lý thị trường bất động sản vừa bị buông lỏng, vừa bị chồng chéo về chức năng., nhiệm vụ thiếu sự quản lý thống nhất, giao dịch ngoài tầm kiểm soát. Nhà nước cũng chưa có văn bản cụ thể nào để tạo hành lang pháp lý đầy đủ cho việc vận hành thị trường bất động sản chính thức- thị trường có sự quản lý của Nhà nước . - Công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại tố cáo của dân về đất đai hiện nay đang là khâu yếu nhất. Công tác thanh tra hầu như chưa thực hiện được là bao, vì thế mà các sai phạm về quản lý và sử dụng đất đai đang là hiện tượng phổ biến. Công việc giải quyết khiếu nại, tố cáo đang là công việc bề bộn nhất hiện nay. Vì những tồn tại lịch sử để lại, vì quyết định quản lý chưa tốt, vì việc phân phối lợi ích chưa thoả đáng do vậy, tình trạng này có xu hướng tăng hơn về mức độ và khó khăn hơn về chất. Nguyên nhân chính là chưa thiết lập đầy đủ hồ sơ địa chính để làm cơ sở giải quyết các sự kiện trê. Để giải quyết tình trạng trên bên cạnh xây dựng hệ thống hồ sơ địa chính hoàn chỉnh còn thực hiện các giải pháp đồng bộ khác. - Bộ máy quản lý Nhà nước về đất đai chưa ổn định, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của ngành địa chính từ TW đến địa phương chưa rõ ràng. Sự phối hợp giữa cơ quan địa chính với các cấp chính quyền chưa được nhịp nhàng. Do đó giải quyết công việc chậm và kém hiệu quả. - Đội ngũ cán bộ địa chính là nhân tố quan trọng trong công tác quản lý Nhà nước về đất đai song lại chưa đủ cả về số lượng lẫn chất lượng. Đối với cán bộ cấp xã có trách nhiệm rất lớn trong thực hiện quản lý đất đai thì trình độ chuyên môn có hạn lại ít được sự chỉ đạo, hướng dẫn của các cấp trên vì thế quản lý Nhà nước về đất đai chưa tốt. Vì vậy, cán bộ địa chính cần được đào tạo một cách có hệ thống. Còn xét về công tác đo đạc bản đồ, lập hồ sơ địa chính đã được nghiên cứu ở phần II song có thể có một vài kết luận sau: Công tác đo đạc bản đồ cơ bản phục vụ điều tra cơ bản và quản lý đất đai có những bước tiến vững chắc. Việc ứng dụng công nghệ tin học và công nghệ vũ trụ chúng ta đã hoàn thành hệ quy chiếu quốc gia với độ chính xác cao đã phủ kín vùng đất liền và vùng biển; hệ thống ảnh hành không, ảnh vệ tinh đã phủ kín cả nước; hệ thống lưới tạo độ địa chính cơ sở với gần 20.000 điểm phủ kín cả nước; hệ thống bản đồ địa chính cơ bản ở tỉ lệ 1/50.000 và 1/25.000…. Công nghệ 3S (GPS, GIS, RS) đã được phổ biến ở nước ta. Mặc dù đã đạt được 67 kết quả trên song đến nay chúng ta vẫn chưa có thông tin đầy đủ được cập nhật kịp thời để trả lời mọi câu hỏi của quản lý Nhà nước. Hơn thế nữa công tác này tốn kém rất nhiều mà kết quả thu lại chưa được là bao. Thể hiện: bản đồ địa chính chính quy được sử dụng để đăng ký, cấp Giấy chứng nhận , lập hồ sơ địa chính chiếm tỉ lệ thấp so với tổng diện tích đã đăng ký cấp Giấy chứng nhận . Hồ sơ địa chính còn nhiều loại, nhiều dạng và chưa được cập nhật, chỉnh lý biến động thường xuyên sau khi cấp Giấy chứng nhận. Công tác quản lý, lưu trữ, bảo quản bản đồ, hồ sơ địa chính chưa tốt và chưa đạt yêu cầu. Trước tình hình công tác quản lý Nhà nước về đất đai nói chung và công tác lập hồ sơ địa chính nói riêng như trên thì phương hướng, nhiệm vụ quản lý Nhà nước về đất đai và công tác hồ sơ địa chính một mặt phải đi vào giải quyết những tồn tại đã và đang nảy sinh trong mối quan hệ về đất đai và những tồn tại trong công tác quản lý, mặt khác cần tập trung lực lượng vào xây dựng hệ thống hồ sơ địa chính hoàn chỉnh. Cụ thể như sau: 1. Tăng cường pháp chế trong quản lý Nhà nước về đất đai Xây dựng Luật đất đai với nội dung đáp ứng cho được nhu cầu của quá trình công nghiệp hoá - hiện đại hoá: một là tiếp tục xác lập chế độ sở hữu toàn dân về đất đai; hai là, tiếp tục xác lập chế độ sử dụng đất; ba là, xây dựng hệ thống tài chính đất đai hợp lý tạo cơ sở để xây dựng và phát triển thị trường bất động sản lành mạnh, tạo cơ chế tốt để phát triển cơ sở hạ tầng cho thực hiện công nghiệp hoá- hiện đại hoá đất nước, đáp ứng yêu cầu về quỹ nhà ở cho người có thu nhập thấp. Luật đất đai mới ban hành cũng như ban hành các văn bản để thực hiện Luật đất đai phải nhang chóng và sớm đưa vào thực hiện nhằm chuyển đổi cơ cấu sử dụng đất, phù hợp với quá trình chuyển đổi cơ cấu lao động và cơ cấu đầu tư, nhằm xây dựng cơ cấu kinh tế hợp lý. 1) Tăng cường công tác quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất cần tăng cường ở bề rộng và chiều sâu ở tất cả các địa phương. Chuẩn bị tốt kế hoạch sử dụng đất cả nước giai đoạn 2001-2005 và quy hoạch sử dụng đất cả nước giai đoạn 2001-2010, đồng thời phải đôn đốc các địa phương tiếp tục triển khai quy hoạch sử dụng đất cấp huyện và cấp xã. Bên cạnh việc xây dựng quy hoạch, kế hoạch cần rà soát lại quy trình xây dựng quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất để có được tính khả thi, dân chủ vàđủ công cụ 68 để đảm bảo tính thực thi. Như vậy, cần xây dựng một lực lượng có kinh nghiệp và trình độ cao để thực hiện công tác kiểm tra phương án quy hoạch đồng thời kiểm tra việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất các cấp. 2. Thúc đẩy việc hình thành và quản lý chặt chẽ thị trường bất động sản. Việc xây dựng thị trường bất động sản được xuất phát từ mục tiêUBND phát triển kinh tế của đất nước được đề ra trong Đại hội của Đảng và xuất phát từ yêu cầu của thực tế đó là việc giao dịch, mua bán kinh doanh bất động sản đang là nhu cầu của mọi thành phần kinh tế, mọi tầng lớp nhân dân. Tuy nhiên, thị trường bất động sản lại thiếu văn bản pháp quy, thiếu quản lý ngành dọc. Vì vậy, thị trường này đang thả nổi, phát triển theo hướng tự phát không có sự quản lý Nhà nước. Vì thế Nghị quyết Hội nghị lần thứ 7 ban chấp hành TW Đảng khoá IX đã chủ trương về xây dựng và quản lý thị trường bất động sản “ chủ động xây dựng và phát triển thị trường bất động sản, trong đó có quyền sử dụng đất, trước hết là ở các đô thị và ở các vùng sẽ phát triển đô thị…”. Để quản lý thị trường bất động sản trước hết quản lý các chuyển dịch đ mà để quản lý quá trình chuyển dịch cần hoàn thiện hệ thống hồ sơ địa chính để cung cấp một cách chính xác các biến động về đất đai. 3. Tăng cường thanh tra đất đai, giải quyết khiếu nại tố cáo của dân về đất đai. Trong những năm vừa qua, công tác thanh tra đất đai hầu như bị lờ đi, tiêu cực đã xuất hiện trong công tác này. Tình trạng giao đất nhiều nhưng không sử dụng xảy ra nhiều gây tình trạng lãng phí đất đai. Vì vậy tăng cường thanh tra đất đai bằng cách giao nhiệm vụ cụ thể cho các cấp, ngành đồng thời cấp kinh phí cho người làm công tác này. Còn việc giải quyết khiếu nại tố cáo về đất đai được hợp tình, hợp lý thì cần sử dụng biện pháp tổng hợp bởi đây là những vấn đề do lịch sử để lại và những bất cập ở hiện tại mang tới. Cần nhanh chóng hoàn thiện công tác hồ sơ địa chính để làm cơ sở pháp lý giải quyết các tranh chấp, kiếu kiện về đất đai đồng thời sử dụng biện pháp giáo dụng, dân vận trong việc giải quyết vấn đề này. 69 4. Tổ chức đổi mới bộ máy quản lý Nhà nước về đất đai theo hướng tinh giảm. gọn nhẹ và thực hiện cải cách hành chính. Để đổi mới bộ máy quản lý Nhà nước thì cần thực hiện chuyên môn hoá, hợp tác hoá giữa các cấp, các ngành quản lý đất đai. Cần phân công rõ ràng nhiệm vụ, chức năng, quyền hạn, trách nhiệm của các cấp trách chồng chéo, trách tình trạng “cha chung không ai khóc”. Bên cạnh việc phân công rõ ràng cần có sự phối hợp trong hoạt động đảm bảo sự điều hành tập trung thống nhất, thông suốt, kỷ luật cao. Đặc biệt đối với công tác phức tạp là xây dựng hồ sơ địa chính đòi hỏi phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận trong bộ máy quản lý Nhà nước cùng những các nghành có liên quan trong việc thực hiện. Để bộ máy quản lý Nhà nước hoạt động có hiệu quả cần tăng cường công tác đào tạo và tu nghiệp đội ngũ cán bộ địa chính. Trước hết phải làm cho họ nhận thức được vai trò của đất đai trong thời đại mới- Quản lý đất đai đặt trong điều kiện nền kinh tế thị trường. Đào tạo nhằm năng cao trình độ chuyên môn, trình độ lý luận và thực tiễn. 5. Xúc tiến công tác đo vẽ bản đồ, hoàn thành công tác đăng ký đất đai , lập hồ sơ địa chính, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. áp dụng khoa học kỹ thuật trong công tác đo vẽ bản đồ, xây dựng hệ toạ độ quốc gia, xúc tiến chương trình thành lập bản đồ bao trùm toàn quốc tỉ lệ 1/50.000, điều chỉnh triển khai đo vẽ ở các địa phươn. Trong những năm tới cần sớm hoàn thành công trình xây dựng hệ thống bản đồ địa hình bao trùm toàn lãnh thổ, hệ thống lưới địa chính của cả nước; xây dựng hệ thống thu nhận ảnh hàng không- vệ tinh cung cấp đủ thông tin cho quản lý; xây dựng hệ thống ảnh kết nối với bản đồ nền tạo nên cơ sở dữ liệu địa lý cơ bản phục vụ quản lý ở các địa phương bằng công nghệ thông tin; xây dựng hệ thống phần mền chuẩn, thống nhất thành lập, quản lý bản đồ, hồ sơ địa chính . Đối với công tác đăng ký đất đai, lập hồ sơ địa chính, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất: trong những năm tới cần tập trung đầu tư, hướng dẫn để cơ bản hoàn thành công tác đăng ký đất đai, lập hồ sơ địa chính , cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đấ; đưa công việc này cho đất đô thị đạt được 50% vào năm 2994 và cơ bản hoàn thành vào năm 2005. Để quản lý chặt chẽ đất đai, chúng ta cần sớm nhất có được hệ thống hồ sơ địa chính, bản đồ địa chính hoàn chỉnh. Vì vậy, đây là nhiệm vụ thường xuyên nhưng có tầm quan trọng đặc 70 biệt. Trong quá trình xây dựng hồ sơ địa chính ban đầu, chúng ta cần triển khai, chỉnh lý biến động. Chậm chỉnh ly biến động như nhiện nay sẽ làm cho quá trình quản lý diễn ra phức tạp hơn và lãng phí nhiều hơn. Quá trình đăng ký, lập hồ sơ địa chính phải kết hợp chặt chẽ với quá trình tin học hoá hệ thống quản lý bằng việc xây dựng hệ thống thông tin đất đai (LIS). Thực hiện công tác đăng ký, thống kê đất đai, lập hồ sơ địa chính, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là chuyển biến cách mạng về quản lý đất đai. Vì vậy, cần đẩy nhanh tiến độ và sớm hoàn thành công tác này. Đẩy nhanh việc cấp Giấy chứng nhận và quyền sở hữu trên cả nước và đặc biệt ở đô thị và phải coi cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là khâu đột phá trong quản lý đất đai. Việc tiếp tục thực hiện công cuộc đổi mới và sự nghiệp phát triển kinh tế –xã hội trong thời kỳ công nghiệp hoá- hiện đại hoá mà trọng tâm của công nghiệp hoá - hiện đại hoá đó là việc chuyển đổi cơ cấu kinh tế từ nông nghiệp sang công nghiệp dịch vụ thì yêu cầu đặt ra phải bắt đầu từ từ chuyển đổi cơ cấu sử dụng các nguồn đầu vào bao gồm lao động , đất đai, vốn, khoa học công nghệ …Để thực hiện chuyêủ dịch đất đai phù hợp cần khắc phục những tồn tại trong công tác quản lý Nhà nước, xây dựng hệ thống hồ sơ địa chính hoàn chỉnh để quản lý chặt chẽ đất đai. Và cần thực hiện được phương hướng và nhiệm vụ nêu trên. II. Một số giải pháp hoàn thiện công tác hồ sơ địa chính Bản đồ và hồ sơ địa chính là tài liệu cơ bản để quản lý đất đai. Trong những năm vừa qua Nhà nước đã chú trọng đầu tư kinh phí cho các địa phương triển khai công tác đo đạc bản đồ, lập hồ sơ địa chính . Kết quả là các loại tài liệu này đã sử dụng có hiệu quả trong việc đăng ký, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nông nghiệp, lâm nghiệp và cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở; giải quyết tranh chấp đất đai có liên quan đến ranh giới hành chính các cấp, ranh giới giữa các thửa đất; lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch đô thị, giao thông, thuỷ lợi, xây dựng các công trình ; phục vụ các dự án của Nhà nước về xoá đói giảm nghèo, đa dạng hoá nông nghiệp, phủ xanh đất trống đồi núi trọc. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được thì công tác đo đạc bản đồ, lập hồ sơ địa chính còn nhiều tồn tại. Bản đồ địa chính mặc dù phục vụ công tác đăng ký, cấp Giấy chứng nhận song mới chỉ làm được ở tỉ lệ thấp so với tổng diện tích đã đăng ký, cấp Giấy chứng nhận đặc biệt là khu vực đô thị do 71 biến động đất đai lớn và hậu quả lịch sử để lại. Hồ sơ địa chính còn nhiều loại, nhiều dạng và chưa được chỉnh lý biến động thường xuyên sau khi cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Mẫu sổ sách địa chính liên tục thay đổi khi chưa hoàn thành mẫu này thì lại sử đổi theo mẫu khác song các mẫu này chưa đáp ứng được yêu cầu quản lý đất đai hiện nay. Biến động đất đai diễn ra thường xuyê, liên tục phức tạp dưới nhiều hình thức mà công tác hồ sơ địa chính chưa hoàn thiện vì thế việc cập biến động là khó khăn, hơn thế nữa công tác này chưa thật sự được chú ý đúng mức nên thực hiện chậm chạp. Qua ví dụ về thí điểm công tác chỉnh lý bản đồ, lập hồ sơ địa chính ở Hà Nội ta thấy đây là công việc rất khó khăn, phức tạp, đòi hỏi huy động toàn bộ lực lượng vào công tác này, cần có sự chỉ đạo sát sao của các cấp chính quyền, Sở, ban, nghành. Và trong quá trình thực hiện gặp nhiều khó khăn vì nguồn gốc đất đai phức tạp, tình trạng sử dụng đất manh mún dẫn đến việc chậm trong quá trình phân loại hồ sơ để xét cấp Giấy chứng nhận. Từ thực trạng của công tác lập hồ sơ địa chính ở nước ta và qua kết quả công tác lập hồ sơ địa chính thí điểm của thành phố Hà Nội ta có thể đưa ra một số giải pháp để hoàn thiện công tác lập và quản lý hồ sơ địa chính . 1. Giải pháp vĩ mô. Đây là giải pháp quan trọng bởi nó không chỉ có ý nghĩa đối với riêng công tác hồ sơ địa chính mà nó là giải pháp nhằm tăng cường quản lý Nhà nước về đất đai. Nội dung của giải pháp này là nghiên cứu hoàn thiện chính sách pháp luật về đất đai cho phù hợp với tình hình thực tế hiện nay. Trước mắt là xem xét và phân định rõ chức năng quản lý Nhà nước liên quan đến đất đai giữa Bộ Tài nguyên Môi trường và Nhà đất, Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn và Bộ Xây dựng. Nhằm tập trung việc quản lý đất đai thống nhất về một đầu mối trách chồng chéo trong quản lý, muốn vậy bên cạnh việc phân định rõ ràng chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cấp, các ngành thì cần có chính sách đảm bảo ổn định kinh phí hoạt động của ngành địa chính, đảm bảo cho các tỉnh cùng có điều kiện phát triển công tác địa chính như nhau. Tiếp đến cần xây dựng và hoàn thiện các văn bản làm cơ sở pháp lý để thực hiện công tác đo đồ, lập hồ sơ địa chính được thuận lợi. Trước hết cần ban hành các văn bản quản lý Nhà nước để thực hiện Nghị định 12/2002/NĐ-CP về hoạt động đo đạc bản đồ . Đồng thời rà soát bổ sung và hoàn thiện các quy 72 định về đăng ký, cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất. Trong giải pháp này thì việc xây dựng, hoàn thiện chính sách đất đai cần được mọi người biết đến, không chỉ các cơ quan thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về đất đai mà người dân cũng phải biết đến để tiến hành công tác hồ sơ địa chính được dễ dàng hơn. Như vậy, phải tăng cường công tác tuyên truyền về pháp luật đất đai đồng thời đẩy mạnh kiểm tra và xử lý nghiêm minh dứt điểm những trường hợp vi phạm pháp luật nhằm nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của mọi người trong thi hành Luật đất đai. 2. Cải cách và nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy quản lý đất đai. Bộ máy quản lý Nhà nước về đất đai là một hệ thống các cơ quan quyền lực của Nhà nước gồm các cấp từ trung ương đến địa phương, chịu trách nhiệm quản lý Nhà nước về đất đai trên tầm vĩ mô. Tổ chức bộ máy quản lý Nhà nước về đất đai là bao gồm quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của bộ máy và mối liên hệ giữa các bộ phận để bộ máy hoạt động có hiệu quả. Xây dựng bộ máy quản lý Nhà nước về đất đai nhằm quản lý chặt chẽ toàn bộ đất đai trên phạm vi lãnh thổ từ đó có chiến lược, kế hoạch, các dự án phân bổ sử dụng đất cho các bộ phận, các thành phần đảm bảo công bằng và hiệu quả; đảm bảo việc tổ chức thực hiện các quy định về pháp luật. Tuy nhiên, trong thực tế ta thấy rằng bộ máy quản lý Nhà nước về đất đai còn cồng kềnh, kém hiệu quả, cơ cấu tổ chức bộ máy chưa gọn nhẹ, linh hoạt dẫn đến chậm trong quá trình tổ chức thực hiện các chức năng quản lý Nhà nước về đất đai. Do vậy cần cải cách và nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy quản lý Nhà nước về đất đai. Trước hết, cần rà soát lại chức năng, nhiệm vụ của cơ quan địa chính các cấp theo hướng gọn nhẹ, quy định rõ ràng chức năng, nhiệm vụ, phân công, phân cấp, phối hợp chặt chẽ và đồng bộ đảm bảo sự điều hành tập trung, thống nhất, thông suốt đảm bảo bộ máy hoạt động nhịp nhàng có hiệu quả. Chú ý trong việc phân công nhiệm vụ cần tập trung nhiệm vụ, thẩm quyền đăng ký biến động, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở về một đầu mối theo hướng thành lập cơ quan đăng ký đất đai trực thuộc Sở Địa chính có đầy đủ vai trò, trách nhiệm, thực hiện các 73 thủ tục đăng ký biến động đất đai, chỉnh lý và lưu trữ hồ sơ địa chính và cần tính đến việc hình thành các đơn vị dịch vụ địa chính công ở các địa phương hỗ trợ cho cơ quan đăng ký đất đai thực hiện hoàn thành công tác hồ sơ địa chính. Để nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy quản lý đất đai bên cạnh việc tổ chức lại bộ máy cần tổ chức đào tạo lại nghiệp vụ cho toàn bộ đội ngũ cán bộ địa chính làm công tác đo đạc bản đồ và đăng ký đất đai ở tất cả các cấp, nhất là cán bộ cấp xã, phường, những người mang trách nhiệm và nhiệm vụ rất nặng nề. Đồng thời, xây dựng cho một đội ngũ cán bộ ổn định am hiểu tình hình địa phương, nâng cao chế độ đãi ngộ giám sát việc bổ nhiệm cán bộ địa chính xã theo đúng tiêu chuẩn quy định của Tổng cục Địa chính. Tăng cường giám sát, xử lý nghiêm minh các trường hợp sai phạm trong quá trình thực hiện nhiệm vụ được giao. Một điều quan trọng nữa trong cải cách bộ máy quản lý Nhà nước được rút ra từ việc thực hiện thí điểm công tác hồ sơ địa chính đó là phải có sự chỉ đạo tập trung, thống nhất của cơ quan cấp trên như thành phố, Sở Địa chính đối với công tác hoàn thiện hồ sơ địa chính. Đây là điều quan trọng bởi công tác hồ sơ địa chính rất phức tạp liên quan nhiều cấp, nhiều ngành, không là nhiệm vụ cụ thể của một cơ quan nào, cá nhân nào. Do vậy rất dễ dẫn đến việc sao nhãng hoặc thực hiện theo những hướng khác nhau vì vậy, cần có sự chỉ đạo, kiểm tra, hướng dẫn của cấp trên để công tác này được thông suốt, vướng mắc ở đâu được nhanh chóng giải quyết ở đó. Đồng thời qua thực hiện công việc này đảm bảo tiếng nói của ngành địa chính là một. Khi cơ quan quản lý đất đai cấp trên quan tâm, hướng dẫn việc thực hiện còn cơ quan địa phương tích cực thực hiện nhiệm vụ của mình thì công tác hồ sơ địa chính nhanh chóng được hoàn thiện. Việc tổ chức cơ cấu bộ máy quản lý đất đai sẽ tạo ra sự phối hợp nhịp nhàng giữa các bộ phận trong việc thực hiện công tác trên. 3. Kế hoạch triển khai và đầu tư đo vẽ bản đồ và lập hồ sơ địa chính. Như ta đã biết, công tác đo vẽ bản đồ đòi hỏi rất nhiều kinh phí trong việc thực hiện bởi nó liên quan đến công nghệ hiện đại và trình độ của người thực hiện công việc này. Đất đai thường xuyên biến động liên tục dẫn đến sự thay đổi rất nhiều vì vậy xây dựng bản đồ cần thực hiện chỉnh lý bản đồ, đây là công việc đòi hỏi thời gian và chi phí song công tác đo đạc, chỉnh lý bản đồ là công cụ để Nhà nước thực hiện quản lý đất đai vì thế Nhà nước tăng cường đầu tư 74 kinh phí cho công tác khảo sát đo đạc, lập bản đồ và hồ sơ địa chính tương ứng với yêu cầu, nhiệm vụ theo mô hình. Trong công tác trên thì Sở địa chính cấp tỉnh tiếp tục tiến hành bổ sung, chỉnh sửa, hoàn thiện dự án tổng thể xây dựng một hệ thống bản đồ và hồ sơ địa chính cho phù hợp với tình hình hiện tại của địa phương. Công tác đo vẽ bản đồ địa chính phải được thực hiện đồng thời với công tác đăng ký, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, lập hồ sơ địa chính. Ngay sau khi đo vẽ xong bản đồ địa chính gốc cần nhanh chóng tổ chức thực hiện đăng ký đất đai, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, lập hồ sơ địa chính ban đầu. Trong công tác này cần xử lý dứt điểm tính pháp lý và hợp pháp về quyền sử dụng đất, giải quyết các tranh chấp về đất đai. Sau đó tiến hành chỉnh lý bản đồ cho phù hợp với tình hình thực tế. Bên cạnh xây dựng bản đồ địa chính cần có chính sách trong việc quản lý chất lượng đo vẽ, tăng cường kiểm tra, kiểm soát chất lượng đo đạc của tất cả các lực lượng tham gia vào công tác này. 4. Giải pháp về công nghệ thành lập bản đồ địa chính. Đây là giải pháp cụ thể về thành lập bản đồ địa chính. Cụ thể là đối với đất lâm nghiệp, nông nghiệp áp dụng quy trình công nghệ hai bước: Thành lập bản đồ ảnh cơ sở (do Tổng cục Địa chính thực hiện) và thành lập bản đồ địa chính từ bản đồ ảnh cơ sở (do địa phương thực hiện). Còn đối với khu vực đô thị, khu vực nông thôn, áp dụng phương pháp toàn đạc để đo vẽ bản đồ địa chính dạng số. Sau khi đo vẽ cần áp dụng khoa học kỹ thuật trong việc cập nhật chỉnh lý bản đồ đồng thời tổ chức triển khai đăng ký, xử lý tính pháp lý của chủ sử dụng đất, lập hồ sơ địa chính; hoàn chỉnh bản đồ địa chính; cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. 5. Quản lý, cập nhật, chỉnh lý biến động bản đồ địa chính và hồ sơ địa chính. Đây là giải pháp nhằm tăng cường giá trị các tài liệu của hồ sơ địa chính trong công tác quản lý đất đai. Việc tổ chức cập nhật biến động bản đồ và hồ sơ địa chính cần được thực hiện một cách có hệ thống bằng cách hướng cán bộ địa chính cấp cơ sở theo dõi, phát hiện, đăng ký biến động, hàng tháng báo cáo cho cơ quan địa chính cấp trên về tình hình biến động đất đai bằng văn bản. Sau đó 75 cơ quan địa chính cấp trên tổ chức chỉnh lý biến động nếu biến động quá 30% thì tổ chức đo vẽ lại; tổ chức chỉnh lý hồ sơ địa chính trong cơ sở dữ liệu. Sở Địa chính chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra định kỳ việc thực hiện đăng ký biến động đất đai, chỉnh lý bản đồ và hồ sơ địa chính ở các Quận, huyện, xã, phường, thị trấn theo đúng quy định hiện hành. Để tài liệu hồ sơ địa chính phản ánh đúng hiện trạng sử dụng đất đai thì chúng ta cần tổ chức kiểm tra biến động thường xuyên, rà soát lại hệ thống hồ sơ địa chính đã lập và tổ chức đăng ký biến động dứt điểm những trường hợp phát sinh chưa đăng ký. Đồng thời có kế hoạch chỉnh lý các sai sót, tồn tại và hoàn thiện hệ thống bản đồ và hồ sơ địa chính đã thiết lập theo đúng quy định của Tổng cục Địa chính. Đây là việc làm cần thiết để giải quyết tồn đọng và đưa dần việc đăng ký biến động vào nề nếp thường xuyên. 6. Kinh phí và cán bộ. Qua công tác hồ sơ địa chính thí điểm ta thấy rằng, kinh phí là điều rất quan trọng dẫn đến tiến độ thực hiện công tác này. Nếu như có được kinh phí sớm thì có thể công việc sẽ được tiến hành xong sớm. Nhưng đây là điều rất khó khăn bởi nó đòi hỏi rất nhiều kinh phí không chỉ đối với việc đo đạc bản đồ, mua sắm sổ sách mà nó còn là kinh phí hỗ trợ cho cán bộ, những người làm công tác này. Nó là tổng hợp của rất nhiều công việc vì vậy rất tốn kém. Có kinh phí thì hoạt động của bộ máy quản lý Nhà nước về đất đai sẽ có hiệu quả hơn, khuyến khích những người làm công tác này, nâng cao trách nhiệm của những người có liên quan. Do vây, cần nhanh chóng huy động nguồn vốn vào thực hiện công tác này. Có thể huy động vốn hành chính sự nghiệp trong việc thực hiện công tác này. Công tác hồ sơ địa chính cũng là công tác đòi hỏi chuyên môn cao và trách nhiệm lớn của những người làm công tác này. Để có được đội ngũ cán bộ làm tốt công tác trên thì ta phải có được chính sách đối với cán bộ địa chính mà trước hết phải tạo ra sự chuyển biến về nhận thức của họ về mối quan hệ đất đai trong nền kinh tế thị trường, hiểu được vai trò của đất đai, ý nghĩa, tác dụng của công tác lập hồ sơ địa chính để thay đổi tư duy làm việc và ý thức hơn trách nhiệm làm việc của mình. Tiếp đến cần đào tạo một cách có hệ thống đội ngũ cán bộ địa chính để nâng cao trình độ chuyên môn; có chính sách hỗ trợ nhằm khuyến khích động viên để họ làm việc hiệu quả, sáng tạo. 76 Trên đây là một số giải pháp để hoàn thành hồ sơ địa chính để công tác này sớm được hoàn thành, đưa vào phục vụ công tác quản lý đất đai thường xuyên thì cần đồng thời thực hiện các giải pháp trên. Để thực hiện được giải pháp trên một cách thuận lợi em có một số kiến nghị sau: - Nhà nước cần chỉ đạo tiếp tục hoàn thiện Luật đất đai; hoàn thiện bộ máy quản lý đất đai; tiếp tục phân công mạnh mẽ về chức năng, nhiệm vụ cho chính quyền các cấp, đồng thời xác định rõ trách nhiệm của các cấp, ngành trong lĩnh vực quản lý đất đai; tập trung công tác quản lý đất đai về một đầu mối, có cơ chế đầu tư hợp lý cho công tác đo đạc bản đồ, đăng ký cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, lập hồ sơ địa chính và chỉnh lý biến động đất đai. Đặc biệt cần giải quyết triệt để cơ chế phân cấp tài chính. - Bộ Tài nguyên Môi trường cần phối hợp với UBND các tỉnh, thành phố có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao năng lực, trình độ cho đội ngũ cán bộ địa chính, đáp ứng yêu cầu của hệ thống quản lý địa chính mới; tăng cường giám sát việc thực hiện quy chế giao nộp, cấp, khai thác, sử dụng và lưu trữ bản đồ và hồ sơ địa chính. - UBND các cấp cần quan tâm hơn nữa và đầu tư kịp thời cho công tác địa chính; cần có sự phối hợp nhịp nhàng giữa các cấp, các ngành trong việc thực hiện công tác trên. Tóm lại, với sự quan tâm của Chính phủ và sự nỗ lực của các cấp chính quyền, các ngành trong công tác hồ sơ địa chính thì công tác này sẽ sớm hoàn thành, phục vụ công tác quản lý Nhà nước về đất đai, góp phần vào sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá hiện nay của đất nước. 77 C. phần kết luận Đất đai có vai trò hết sức quan trọng đối với sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Quản lý chặt chẽ đất đai, hướng việc sử dụng đất đai vào mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của đất nước là đòi hỏi khách quan. Trong điều kiện ngày nay, đất đai đang tham gia tích cực vào mọi hoạt động đời sống xã hội song nó là vấn đề hết sức “nhạy cảm” đặc biệt là trong cơ chế thị trường gây nên những bức xúc cho xã hội. Trong những biến động gây nên bức xúc, một phần là do thiếu sót của công tác quản lý vì vậy cần tăng cường hiệu quả hoạt động công tác quản lý Nhà nước về đất đai. Để tăng cường quản lý đất đai cần tập trung nghiên cứu, xây dựng hệ thống hồ sơ địa chính hoàn chỉnh bởi nó là tài liệu đầu tiên cũng là tài liệu cuối cùng trong công tác quản lý đất đai. Nhìn vào hồ sơ địa chính ta biết được toàn bộ thông tin về đất đai từ đó có thể giải quyết những “bức xúc” hiện nay. Song công tác hồ sơ địa chính là công tác phức tạp để hoàn thành nó thì phải sử dụng các biện pháp tổng hợp, cần được sự quan tâm của Chính phủ cũng như các cấp các ngành. Có như vậy quản lý đất đai mới có hiệu quả, mới phát huy tiềm lực đất đai, mới góp phần thực hiện sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. 78 Mục lục A. Lời nói đầu ........................................................................................................................ 1 B. Nội dung ........................................................................................................................... 4 Phần I: Cơ sở lý luận của công tác lập và quản lý hồ sơ địa chính .......................................... 4 I. Khái quát về công tác quản lý Nhà nước về đất đai ................................ 4 1. Vai trò đất đai trong phát triển kinh tế – xã hội ....................................... 4 1.1. Vai trò đất đai trong sản xuất, đời sống. ........................................... 4 1.2. Vai trò đất đai trong sự nghiệp phát triển đất nước .......................... 5 2. Quan hệ đất đai trong lịch sử Việt Nam .................................................. 7 2.1) Thời kỳ đầu lập nước ....................................................................... 8 2.2) Thời kỳ phong kiến ......................................................................... 8 2.3) Chế độ thực dân phong kiến (thời Pháp thuộc 1883-1945) .............. 9 2.4) Chính sách đất đai ở miền Nam thời kỳ Mỹ Nguỵ (1954-1975) ..... 10 2.5) Quan hệ đất đai ở nước ta từ sau cách mạng tháng 8/ 1945. ........... 10 3)Nội dung quản lý Nhà nước về đất đai. ................................................. 12 3.1) Điều tra, khảo sát, đo đạc đánh giá và phân hạng đất. ................... 12 3.2) Quy hoạch và kế hoạch hoá việc sử dụng đất................................. 13 3.3) Ban hành các văn bản pháp luật về quản lý sử dụng đất và tổ chức thực hiện các văn bản đó. ...................................................................... 14 3.4) Giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất. ................................................ 14 2.5) Đăng kí đất đai, lập và quản lý hồ sơ địa chính, quản lý các hợp đồng sử dụng đất, thống kê, kiểm kê đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. ............................................................................................... 17 2.6) Thanh tra việc chấp hành các chế độ thể lệ về quản lý sử dụng đất. ............................................................................................................. 18 2.7) Giải quyết tranh chấp về đất đai, giải quyết khiếu nại, tố cáo các vi phạm trong việc quản lý và sử dụng đất đai. ......................................... 19 II. Sự cần thiết phải xây dựng hồ sơ địa chính trong công tác quản lý Nhà nước về đất đai............................................................................................ 21 1. Khái niệm, phân loại và đặc điểm hồ sơ địa chính ................................ 21 2. Yêu cầu, phân cấp lập và quản lý hồ sơ địa chính. ................................ 26 3. Vai trò của việc xác lập hồ sơ địa chính(xây dựng hồ sơ địa chính là yêu cầu khách quan). ....................................................................................... 28 4. Nội dung hồ sơ địa chính. ..................................................................... 33 4.1) Bản đồ địa chính ............................................................................ 34 4.2) Sổ địa chính. .................................................................................. 36 4.3)Sổ mục kê ....................................................................................... 36 4.4) Sổ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. .................................. 37 4.5) Sổ theo dõi biến động đất đai......................................................... 38 4.6) Những giấy tờ được hình thành trong qúa trình đăng ký đất đai cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. ..................................................... 39 III. Cơ sở pháp lý của công tác lập và quản lý hồ sơ địa chính . .............. 40 Phần II : Thực trạng công tác lập và quản lý hồ sơ địa chính ở nước ta ......................... 42 I. Thực trạng công tác lập hồ sơ địa chính qua các thời kỳ. .................... 43 79 1. Công tác lập hồ sơ địa chính ỏ Việt Nam trước năm 1945 .................... 43 2. Công tác lập hồ sơ địa chính ở miền Nam Việt Nam từ năm 1954-1975 ................................................................................................................. 44 3. Công tác lập hồ sơ địa chính chế độ dân chủ cộng hoà. ........................ 45 4. Đánh giá tình hình hồ sơ địa chính hiện nay. ........................................ 48 II. Đánh giá công tác lập hồ sơ địa chính của thành phố Hà Nội ............ 51 1 Tình hình chung về công tác quản lý đất đai nói chhung và công tác lập hồ sơ địa chính nói riêng của thành phố Hà Nội. ...................................... 51 2. Công tác thí điểm về hồ sơ địa chính của thành phố Hà Nội. ................ 56 2.1. Mục đích, ý nghĩa, tác dụng của công tác lập hồ sơ địa chính. ....... 56 2.2) Tình hình thực hiện ....................................................................... 57 2.3. Đáng giá công tác thí điểm lập hồ sơ địa chính. ............................. 62 Phần III: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác hồ sơ địa chính............................ 65 I. Phương hướng, nhiệm vụ công tác quản lý đất đai nói chung và công tác hồ sơ địa chính nói riêng. ..................................................................... 65 1. Tăng cường pháp chế trong quản lý Nhà nước về đất đai...................... 67 2. Thúc đẩy việc hình thành và quản lý chặt chẽ thị trường bất động sản. . 68 3. Tăng cường thanh tra đất đai, giải quyết khiếu nại tố cáo của dân về đất đai. ........................................................................................................... 68 4. Tổ chức đổi mới bộ máy quản lý Nhà nước về đất đai theo hướng tinh giảm. gọn nhẹ và thực hiện cải cách hành chính. ..................................... 69 5. Xúc tiến công tác đo vẽ bản đồ, hoàn thành công tác đăng ký đất đai , lập hồ sơ địa chính, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. ....................... 69 II. Một số giải pháp hoàn thiện công tác hồ sơ địa chính ......................... 70 1. Giải pháp vĩ mô. ................................................................................... 71 2. Cải cách và nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy quản lý đất đai. .. 72 3. Kế hoạch triển khai và đầu tư đo vẽ bản đồ và lập hồ sơ địa chính. ...... 73 4. Giải pháp về công nghệ thành lập bản đồ địa chính. ............................. 74 5. Quản lý, cập nhật, chỉnh lý biến động bản đồ địa chính và hồ sơ địa chính......................................................................................................... 74 6. Kinh phí và cán bộ. ............................................................................... 75 C. phần kết luận ................................................................................................................. 77