Luận văn Thực trạng và một số giải pháp để phát triển khu vực kinh tế tư bản tư nhân

rêng vµ kh¶ n¨ng tiªu thô. §ång thêi cßn lµ t×nh tr¹ng kÕ to¸n cña Doanh nghiÖp kh«ng minh b¹ch, b¸o c¸o tµi chÝnh kh«ng ®Çy ®ñ, doanh nghiÖp kh«ng cã tµi s¶n ®¶m b¶o tiÒn vay, rñi ro tÝn dông lín, gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc hëng tÝn dông u ®·i bëi v× kh«ng ®ñ hiÓu biÕt vÒ thñ tôc vay vµ hoµn thiÖn hå s¬ vay. - M¸y mãc thiÕt bÞ l¹c hËu vµ nguån nh©n lùc - cßn nhiÒu h¹n chÕ. PhÇn lín c¸c c¬ së s¶n xuÊt thuéc khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ®Òu sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ l¹c hËu tõ 2 ®Õn 3 thÕ hÖ. M¸y mãc thiÕt bÞ phôc vô s¶n xuÊt ®¹i ®a sè ®Òu mua l¹i cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc thanh lý, nhiÒu m¸y mãc ra ®êi tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû XX, nh vËy sù l¹c hËu cã thÓ lªn tíi hµng tr¨m n¨m, chÝ Ýt còng lµ n¨m, b¶y chôc n¨m. PhÇn lín c¸c hé kinh doanh c¸ thÓ sö dông ph¬ng thøc s¶n xuÊt truyÒn thèng víi c¸c c«ng cô thñ c«ng vµ b¸n c¬ khÝ. §èi víi c¸c doanh nghiÖp t nh©n vµ c¸c hîp t¸c x· ®· sö dông m¸y mãc víi tû lÖ c¬ khÝ ho¸ ®¹t 40,6%. Tuy nhiªn, kÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy tr×nh ®é c«ng nghÖ, chÊt lîng m¸y mãc thiÕt bÞ ë nhiÒu c¬ së vÉn cßn thÊp kÐm kh«ng thÓ ®¸p øng ®îc yªu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh ngµy cµng ph¸t triÓn. Thªm vµo ®ã, chÊt lîng nguån nh©n lùc thÊp. ë khu vùc kinh tÕ nµy, sè lao ®éng kh«ng ® îc ®µo t¹o chiÕm tõ 55 - 75%. Víi sè lao ®éng kh«ng ®îc ®µo t¹o chiÕm qu¸ nöa nªn còng g©y nhiÒu trë ng¹i cho c¸c doanh nghiÖp cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n tiÕp cËn víi khoa häc vµ c«ng nghÖ míi,còng nh gi¶m n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu suÊt c«ng viÖc. Theo sè liÖu thèng kª th× khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n cã sè ngêi lao ®éng cã tr×nh ®é ®¹i häc trë lªn chØ chiÕm 5,13%, sè chñ doanh nghiÖp cã tr×nh ®é cao ®¼ng trë nªn chiÕm 31,2%, trong tæng sè c¸c chñ doanh nghiÖp cã tíi 46,4% sè chñ doanh nghiÖp kh«ng cã b»ng cÊp chuyªn m«n vÒ lÜnh vùc kinh doanh cña m×nh. Víi c¬ cÊu c¸n bé qu¶n lý nh vËy, tuyÖt ®¹i bé phËn doanh nghiÖp t nh©n kh«ng cã tÇm nh×n dµi h¹n trong kinh doanh, sù kÐm hiÓu biÕt vÒ ph¸p luËt, sù chi phèi cña thÞ tr êng dÉn ®Õn ph¬ng ph¸p kinh doanh ng¾n h¹n, phi vô trong kinh doanh lµ khã tr¸nh khái. §ã lµ mÆt h¹n chÕ kh«ng dÔ kh¾c phôc mét sím, mét chiÒu vµ ®iÒu nµy ¶nh hëng lín ®Õn kinh doanh cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n . - ThiÕu mÆt b»ng s¶n xuÊt vµ mÆt b»ng s¶n xuÊt kh«ng æn ®Þnh. Thªm n÷a, chÝnh s¸ch t¹o mÆt b»ng s¶n xuÊt kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp cßn nhiÒu bÊt cËp nh thñ tôc phiÒn hµ. ViÖc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt, quyÒn së h÷u nhµ g¾n liÒn víi ®Êt cßn chËm nªn nhiÒu khi lµm mÊt c¬ héi kinh doanh; céng víi sù ph©n biÖt ®èi 18 xö trong viÖc giao ®Êt cña Nhµ níc cho c¸c doanh nghiÖp còng nh cho thuª ®Êt víi c¸c c¬ së kinh tÕ t b¶n t nh©n còng g©y bÊt lîi vµ thiÖt thßi cho khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n . RÊt Ýt doanh nghiÖp cã ®îc mÆt b»ng s¶n xuÊt ngay tõ khi míi thµnh lËp mµ thêng ph¶i ®i thuª hoÆc tËn dông ®Êt ë, chÝnh ®iÒu nµy còng ¶nh hëng kh«ng nhá tíi s¶n xuÊt kinh doanh. - ThiÕu thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm lµ vÊn ®Ò quan träng ¶nh hëng ®Õn viÖc s¶n xuÊt kinh doanh cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n . Do ¶nh hëng tõ nguån lao ®éng Ýt ®îc ®µo t¹o, c«ng nghÖ thiÕt bÞ l¹c hËu nªn s¶n phÈm lµm ra kh«ng cã søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng, c¶ thÞ trêng tiªu dïng trong níc vµ xuÊt khÈu ®Æc biÖt lµ nh÷ng s¶n phÈm c¬ khÝ cã yªu cÇu ®é chÝnh x¸c cao. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ nµy mua nguyªn liÖu ®Çu vµo vµ tiªu thô s¶n phÈm ®Çu ra trªn thÞ trêng ®Þa ph• ¬ng chñ yÕu dùa vµo m¹ng líi quan hÖ c¸ nh©nvµ kh¶ n¨ng tiÕp cËn thÞ trêng cña hé c¸ thÓ tiÓu chñ. V¶ l¹i, c«ng t¸c xóc tiÕn th¬ng m¹i vµ qu¶ng b¸ th¬ng hiÖu s¶n phÈm gÆp nhiÒu h¹n chÕ bëi quy m« nhá, s¶n lîng s¶n phÈm lµm ra kh«ng nhiÒu, chi phÝ cho mçi lÇn tham gia c¸c cuéc triÓn l·m giíi thiÖu s¶n phÈm, th¬ng hiÖu còng lµ lín cho nªn nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt ra kh«ng cã ®ñ kh¶ n¨ng kinh tÕ ®Ó tham gia mµ ®· bá l¬ c¬ héi qu¶ng b¸ th¬ng hiÖu s¶n phÈm cña m×nh tíi ngêi tiªu dïng còng nh víi nh÷ng hîp ®ång tiªu thô. ViÖc xóc tiÕn th¬ng m¹i ë trong níc cßn khã kh¨n th× viÖc tham gia t¹i c¸c héi triÓn l·m ë níc ngoµi ®Ó t×m kiÕm b¹n hµng xuÊt khÈu lµ mét íc m¬ thËt xa vêi ®èi víi nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh cña lo¹i h×nh kinh tÕ t b¶n t nh©n . - Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ t b¶n t nh©n cã tèc ®é cao nhng kh«ng ®Òu. Nã ®îc thÓ hiÖn ë khÝa c¹nh lµ gi÷a c¸c vïng, ®Þa ph¬ng, gi÷a c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng vµ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp. ë c¸c vïng §«ng Nam Bé, ®ång b»ng s«ng Cöu Long vµ ®ång b»ng s«ng Hång tËp trung hµng ngµn doanh nghiÖp t nh©n th× ë c¸c vïng miÒn nói Trung Du vµ T©y Nguyªn mçi n¬i chØ cã kho¶ng 500 - 700 doanh nghiÖp. LÜnh vùc th¬ng nghiÖp vµ dÞch vô ®· chiÕm h¬n mét nöa trong tæng sè doanh nghiÖp t nh©n vµ 2/3 sè doanh thu thuéc thµnh phÇn kinh tÕ nµy. Dï ph¸p luËt cã quy ®Þnh quyÒn b×nh ®¼ng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ; song trªn thùc tÕ, kinh tÕ t b¶n t nh©n vÉn bÞ h¹n chÕ trong viÖc tiÕp cËn mét sè lÜnh vùc ho¹t ®éng nh xuÊt nhËp khÈu, tµi chÝnh, ng©n hµng. - Nh÷ng tån t¹i tõ chñ tr¬ng chÝnh s¸ch vµ tõ c¬ quan c«ng quyÒn ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ t b¶n t nh©n ViÖt Nam. C¸c nhµ kinh tÕ t b¶n t nh©n cha yªn t©m ®Çu t vµ ph¸t triÓn l©u dµi v× cã t×nh tr¹ng s©n ch¬i kh«ng b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Dï chÝnh s¸ch chung lµ b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nhng trªn thùc tÕ, trong con m¾t cña c¸c quan chøc, c«ng chøc ë c¸c c¬ quan c«ng quyÒn vÉn ph©n biÖt ®èi xö víi c¸c doanh nghiÖp d©n doanh. Víi c¬ chÕ tiÒn kiÓm tra cña 19 c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc vµ c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt th× cã qu¸ nhiÒu ®iÒu kiÖn ®Ó kiÓm tra vµ thanh tra doanh nghiÖp. Cã kh«ng Ýt cuéc kiÓm tra, thanh tra tr¸i ph¸p luËt ®· g©y tæn h¹i ®Õn sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp vµ lµm gi¶m sót lßng tin cña c¸c doanh nghiÖp vµo c¸c c¬ quan Nhµ níc. §Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch kinh tÕ kh«ng æn ®Þnh, c¸c v¨n b¶n ban hµnh ra liªn tôc thay ®æi vµ bæ sung, néi dung cã xu híng b¶o vÖ sù an toµn vµ mang lîi Ých côc bé cña c¬ quan ban hµnh, kh«ng xuÊt ph¸t tõ lîi Ých chung cña nÒn kinh tÕ, gi¸ c¶ c¸c dÞch vô c«ng nh ®iÖn, n íc, cíc phÝ viÔn th«ng vµo lo¹i ®¾t trªn thÕ giíi ¶nh hëng ®Õn chi phÝ ®Çu vµo cña nhiÒu doanh nghiÖp. C¶i c¸ch hµnh chÝnh ®ang cßn lµ vÊn ®Ò rÊt phøc t¹p. Nguyªn nh©n chÝnh lµ nhËn thøc vÒ néi dung c¶i c¸ch hµnh chÝnh cña c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc ë ®Þa ph¬ng cßn rÊt kh¸c nhau, nªn thùc hiÖn cha ®îc tèt g©y khã kh¨n cho nhµ ®Çu t khi gi¶i quyÕt c¸c thñ tôc liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh ®Çu t cña hä. Ch¼ng h¹n thñ tôc hµnh chÝnh trong thuª ®Êt, giao ®Êt theo híng "mét ®Çu mèi" ®Õn nay vÉn chØ lµ ý tëng. NhiÒu nhµ ®Çu t ph¶i chê ®îi, ch¹y vßng vµo nhiÒu thñ tôc phøc t¹p, thêi gian hoµn thµnh tèt thñ tôc kÐo dµi h¬n 1 n¨m,thËm chÝ cã trêng hîp ph¶i chê ®îi tíi 2 n¨m trong khi theo quy ®Þnh cña Nhµ níc chØ cã 2 th¸ng. §Æc biÖt trong thêi ®¹i khoa häc kü thuËt th«ng tin nh hiÖn nay th× nguån th«ng tin kÞp thêi, ®óng lóc lu«n lµ c¬ së quan träng ®Ó c¸c nhµ kinh doanh thùc hiÖn ®Çu t. Nhng trªn thùc tÕ, th«ng tin ®Õn c¸c doanh nghiÖp lµ rÊt chËm vµ hoµn toµn kh«ng cã nh÷ng quy ®Þnh tõ Nhµ níc trong viÖc cung cÊp th«ng tin cho c¸c gi¸m ®èc doanh nghiÖp nh»m gióp hä biÕt lùa chän vµ xö lý nh÷ng th«ng tin cã lîi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. §iÒu ®¸ng lu t©m lµ th«ng tin quan träng thiÕu th êng lµ th«ng tin vÒ v¨n b¶n ph¸p luËt míi ban hµnh, th«ng tin vÒ thÞ trêng, vÒ kinh tÕ x· héi. - T×nh tr¹ng kh«ng chÊp hµnh hoÆc chÊp hµnh kh«ng nghiªm luËt ph¸p cña Nhµ níc lµ biÓu hiÖn chñ yÕu cña kinh tÕ t b¶n t nh©n . NhiÒu doanh nghiÖp kh«ng thùc hiÖn ®óng nguån vèn vµo sæ s¸ch kÕ to¸n, viÖc t¨ng gi¶m vèn cßn tuú tiÖn, khai b¸o doanh thu kh«ng ®óng. Cßn cã trêng hîp doanh nghiÖp kinh doanh kh«ng ®óng mÆt hµng ®· ®¨ng ký, trong ho¹t ®éng kinh doanh v× ch¹y theo lîi nhuËn nªn ®· s¶n xuÊt hµng gi¶, thµnh lËp c¸c c«ng ty ma ®Ó trèn thuÕ. Víi rÊt nhiÒu thñ ®o¹n tinh vi, mét sè doanh nghiÖp t nh©n ®· g©y sù mÊt æn ®Þnh trong kinh doanh lµm ¶nh hëng tíi nÒn kinh tÕ nãi chung, ¶nh hëng ®Õn m«i trêng ®Çu t vµ kh¸ch hµng nãi riªng. Sù yÕu kÐm h¹n chÕ cña mäi sù vËt hiÖn tîng ®Òu b¾t nguån tõ nguyªn nh©n nµo ®ã. V× vËy, trong thùc tÕ viÖc nh×n nhËn vµ ®¸nh gi¸ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n ®Ó ®a ra c¸c chÝnh s¸ch phï hîp ph¶i c¨n cø vµo nh÷ng nguyªn nh©n cña viÖc h¹n chÕ, yÕu kÐm ®ã. 4. Nguyªn nh©n cña yÕu kÐm, h¹n chÕ trªn Nguyªn nh©n sù yÕu kÐm cña doanh nghiÖp th× cã nhiÒu nhng tËp trung l¹i h×nh thµnh 3 nhãm nguyªn nh©n chÝnh. 4.1. VÉn cã sù ph©n biÖt ®èi xö víi khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n 20 Mét yÕu tè kh«ng thÓ kh«ng nãi tíi lµ c¸c nhµ kinh doanh t nh©n vÉn cßn t©m lý dÌ dÆt trong ®Çu t vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Nguyªn nh©n cña sù lo ng¹i chÝnh xuÊt ph¸t tõ nh÷ng biÕn cè trong lÞch sö chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc. T duy cña thÓ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung vÉn cßn tån t¹i víi nhiÒu bÊt cËp ®ã lµ sù kh«ng c«ng nhËn kinh tÕ thÞ tr• êng, kh«ng c«ng nhËn kinh tÕ t b¶n t nh©n ®· chi phèi mét sè c¸n bé lËp c¬ chÕ chÝnh s¸ch, luËt ph¸p còng nh ho¹t ®éng thùc tiÔn cña bé m¸y Nhµ níc. §iÓn h×nh cho vÝ dô vÒ sù ®èi xö kh«ng c«ng b»ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ lµ gi÷a doanh nghiÖp Nhµ níc vµ doanh nghiÖp t nh©n cã sù kh¸c nhau vÒ thñ tôc vay vèn ë ng©n hµng. Doanh nghiÖp Nhµ níc cã lîi thÕ h¬n trong thñ tôc còng nh ®iÒu kiÖn vay dÔ dµng h¬n, kh«ng ph¶i thÕ chÊp, viÖc thuª ®Êt dÔ dµng, tiÕp cËn tÝn dông u ®·i cña chÝnh phñ dÔ h¬n. 4.2. Nh÷ng nguyªn nh©n tõ c¬ chÕ chÝnh s¸ch HÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« thiÕu ®ång bé vµ nhÊt qu¸n t¹o ra sù bÊt hîp lý cho sù ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n . - VÒ chÝnh s¸ch ®Êt ®ai: Cho dï luËt ®Êt ®ai ®îc ban hµnh tõ rÊt sím lµ tõ n¨m 1993 nh• ng viÖc triÓn khai c¸c v¨n b¶n díi luËt nh»m cô thÓ ho¸ luËt cßn chËm, g©y nhiÒu b¨n kho¨n trong thùc hiÖn. LuËt ®· quy ®Þnh tæng thÓ 5 quyÒn ®èi víi nh÷ng viÖc sö dông c¸c quyÒn ®ã nh thÕ nµo vÉn cha ®îc gi¶i quyÕt râ rµng trong c¸c quy ®Þnh g©y nªn t×nh tr¹ng v« nguyªn t¾c "mãc ngoÆc", hèi lé trong c¸c c¬ quan vµ c¸n bé qu¶n lý. - VÒ chÝnh s¸ch thuÕ: Chóng ta ®· cã c¶i tiÕn vµ ®æi míi thÓ hiÖn ë viÖc ¸p dông thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng tõ ngµy 1/1/1999 nhng nh×n chung, chÝnh s¸ch thuÕ cßn ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, u ®·i ®Çu t níc ngoµi h¬n lµ ®Çu t t nh©n trong níc. ChÝnh ®ã lµ nguyªn nh©n lµm gi¶m sót lßng tin cña chñ ®Çu t t nh©n, kh«ng kÝch thÝch lßng nhiÖt t×nh cña hä. Thªm n÷a lµ viÖc u ®·i thuÕ trµn lan vµ mét sè kho¶n thu cha hîp lý, lý do u ®·i chung chung nh t¹o ®éng lùc s¶n xuÊt, c¶i thiÖn m«i trêng ®Çu t vµ t¨ng søc c¹nh tranh cho doanh nghiÖp; trong khi ®ã c¨n cø chñ yÕu nhÊt ®Ó thÓ hiÖn u ®·i lµ luËn chøng c¬ cÊu theo híng u tiªn ngµnh vïng l¹i bÞ bá qua. V× thÕ, cha ®Þnh híng ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t nh©n trong c¬ cÊu ngµnh vµ lÜnh vùc kinh doanh phï hîp víi môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. - VÒ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ tÝn dông: Theo ph¶n ¸nh cña nhiÒu ®Þa ph¬ng, cho ®Õn nay thñ tôc, hå s¬ cÊp tÝn dông u ®·i vÉn cßn rêm rµ phøc t¹p, quy tr×nh xÐt cÊp kÐo dµi do ph¶i ®i qua nhiÒu ®Çu mèi, mét sè quy ®Þnh vÒ thñ tôc kh«ng thiÕt thùc ®èi víi doanh nghiÖp. ViÖc ph¶i cã tµi s¶n thÕ chÊp lµm cho nhµ ®Çu t, ®Æc biÖt lµ chñ doanh nghiÖp khã tiÕp cËn ®Õn nguån tÝn dông cña Quü hç trî ph¸t triÓn. - VÒ chÝnh s¸ch th¬ng m¹i vµ xuÊt khÈu: Tuy theo ®uæi môc tiªu t¨ng trëng xuÊt khÈu nhng chÝnh s¸ch th¬ng m¹i cha ®Þnh híng ®îc c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu cã triÓn väng l©u dµi, cha lµm tèt chøc n¨ng ®a ra c¨n cø thÞ trêng ®Ó ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn. Mét sè doanh 21 nghiÖp t nh©n tuy kh«ng trùc tiÕp xuÊt khÈu nhng cã tham gia s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu vÉn cha nhËn ®îc sù khuyÕn khÝch tho¶ ®¸ng vÒ tÝn dông, thuÕ. VÊn ®Ò b¶o hé thÞ trêng néi ®Þa mÆc dï lµ nghiÖp vô cã quan hÖ ®Õn sù sèng cña nÒn c«ng nghiÖp néi ®Þa ®ang non yÕu nhng chóng ta cha cã híng gi¶i quyÕt tæng thÓ râ rµng, cha cã gi¶i ph¸p ®ång bé vµ h÷u hiÖu. - VÒ c¬ chÕ bé m¸y thùc thi chÝnh s¸ch: C«ng t¸c qu¶n lý chØ ®¹o ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t nh©n cßn nhiÒu bÊt cËp, cã trêng hîp g©y khã kh¨n, phiÒn hµ cho c¸c doanh nghiÖp. VÒ phÝa Nhµ níc do nhiÒu ®Çu mèi qu¶n lý nªn x¶y ra t×nh tr¹ng bu«ng láng qu¶n lý, c¸c c¬ quan qu¶n lý û vµo nhau ®a ra nh÷ng yªu cÇu cÇn thËm chÝ tr¸i ngîc nhau. Cßn c¸c c¸n bé qu¶n lý th× lîi dông ®Ó s¸ch nhiÔu c¸c doanh nghiÖp g©y ra t×nh tr¹ng håi lé vµ s©u xa h¬n th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn hµnh vi trèn thuÕ, bu«n lËu ®Ó tr¶ cho c¸c kho¶n phÝ kh«ng ph¶i lµ nhá Êy. N¨ng lùc cña mét sè c¸n bé cßn thÊp kÐm, cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tåi ®· tiÕp tay cho c¸c nhµ doanh nghiÖp t nh©n lîi dông lµm thÊt tho¸t tµi s¶n cña Nhµ níc. VÒ c¬ cÊu qu¶n lý th× thiÕu sù phèi hîp gi÷a kinh tÕ Nhµ níc víi kinh tÕ t b¶n t nh©n trong mét kÕ ho¹ch ph¸t triÓn cã bµi b¶n ë tÇm chiÕn lîc. Trong ph¸t triÓn kinh tÕ cña ngµnh hÇu nh kh«ng tÝnh ®Õn khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n , ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ vai trß, vÞ trÝ cña kinh tÕ t b¶n t nh©n trong mçi ngµnh, mçi lÜnh vùc cha ®îc x¸c ®Þnh trong kÕ ho¹ch ph¸t triÓn. Chøc n¨ng dÉn d¾t khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cña khu vùc kinh tÕ nhµ níc mê nh¹t, thËm chÝ cßn cã t×nh tr¹ng doanh nghiÖp Nhµ níc chÌn Ðp lÊn ¸t kinh tÕ t b¶n t nh©n ®Ó dµnh nhiÒu thuËn lîi cho m×nh. 4.3. Nguyªn nh©n thuéc vÒ b¶n th©n doanh nghiÖp Do c¸c Doanh nghiÖp lóc míi thµnh lËp cßn nhá, quy m« vèn Ýt vµ ph¶i mÊt vµi n¨m ®Ó ®¹t tíi quy m« lao ®éng tõ vµi chôc ®Õn vµi tr¨m ngêi cho nªn t×nh tr¹ng thiÕu vèn lµ phæ biÕn, ®ång thêi cßn vÊp ph¶i nh÷ng khã kh¨n vÒ thÞ trêng, bÝ quyÕt s¶n xuÊt, kinh doanh g©y c¶n trë cho doanh nghiÖp t¨ng quy m«. Thªm n÷a, ®éi ngò c¸c nhµ kinh doanh t nh©n ë ViÖt Nam chñ yÕu ®îc h×nh thµnh trong nh÷ng n¨m 90. V× vËy, hä cßn thiÕu kinh nghiÖm vÒ nhiÒu mÆt, tõ kü n¨ng qu¶n lý ®Õn hiÓu biÕt vÒ c«ng nghÖ vµ thÞ trêng. Khã kh¨n chÝnh vÒ nguån nh©n lùc lµ thiÕu c¸n bé kü thuËt nh kü s cã tr×nh ®é vµ thî lµnh nghÒ bËc cao. V× th¸i ®é cña x· héi cßn ch a thËt sù coi träng khu vùc t nh©n nªn nhiÒu ngêi cã tr×nh ®é cao ng¹i lµm viÖc cho khu vùc nµy. Nãi tãm l¹i, kinh tÕ t b¶n t nh©n ë ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn v× thÕ cho nªn non yÕu vÒ thùc lùc. T×nh tr¹ng nµy cã thÓ dÉn ®Õn nguy c¬: kinh tÕ t b¶n t nh©n ®ang vµo thÕ bÊt lîi trong cuéc c¹nh tranh thÞ trêng, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ "më" mµ ®èi thñ cña chÝnh hä lµ c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia víi xu thÕ ph¸t triÓn m¹nh trong nh÷ng thËp niªn gÇn ®©y. ViÖc kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i yÕu kÐm trong ho¹ch ®Þnh chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p tæ chøc qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ níc ®Õn víi khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n gãp phÇn t¹o ra m«i trêng thuËn lîi cho khu vùc nµy ph¸t triÓn mét c¸ch tèt nhÊt nh»m ph¸t huy kh¶ n¨ng tèi 22 ®a cho c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ trong giai ®o¹n míi. II. CHÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt víi vai trß ®Þnh híng vµ ®iÒu tiÕt. 1. Vai trß ®Þnh híng vµ ®iÒu tiÕt cña chÝnh s¸ch ph¸t triÓn Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi níc ta, mèi quan hÖ kinh tÕ vµ giai cÊp x· héi ®îc ®Þnh h• íng vµ ®iÒu tiÕt bëi chÝnh s¸ch vµ luËt ph¸p cña §¶ng vµ Nhµ níc. ChÝnh s¸ch cña §¶ng vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ®îc ®Ò ra tõ §¹i héi VI ®· cã qu¸ tr×nh liªn tôc hoµn thiÖn vµ ®Õn ®¹i héi lÇn IX cña §¶ng kh¼ng ®Þnh râ "TiÕp tôc nhÊt qu¸n sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ kinh doanh theo ph¸p luËt lµ bé phËn cÊu thµnh quan träng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, cïng ph¸t triÓn l©u dµi, hîp t¸c vµ c¹nh tranh lµnh m¹nh". Héi nghÞ lÇn thø 5 cña Ban chÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng kho¸ IX (2002) ®· cã bíc nhÊt qu¸n cña chÝnh s¸ch trªn hai ®iÒu rÊt quan träng "b¶o vÖ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña c¶ ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng, x©y dùng mèi quan hÖ tèt ®Ñp gi÷a ngêi sö dông lao ®éng vµ ngêi lao ®éng trªn c¬ së ph¸p luËt vµ tinh thÇn ®oµn kÕt t¬ng th©n t¬ng ¸i" vµ "nh÷ng §¶ng viªn ®ang lµm chñ doanh nghiÖp t nh©n chÊp hµnh tèt ®iÒu lÖ cña §¶ng vµ ph¸p luËt, chÝnh s¸ch cña Nhµ n íc th× vÉn lµ §¶ng viªn cña §¶ng". Qua ®ã cã thÓ thÊy râ sù t«i luyÖn phÊn ®Êu cña toµn §¶ng, toµn d©n trong quan hÖ hîp t¸c vµ ®Êu tranh néi bé nhan d©n, d©n téc ®Ó t¹o ®éng lùc ph¸t triÓn ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. §Ó ®¶m b¶o ®a chÝnh s¸ch vµo ®êi sèng x· héi, Nhµ níc ®· vµ ®ang x©y dùng thùc thi hÖ thèng luËt kinh tÕ vµ kinh doanh nh»m thùc thi chÝnh s¸ch cña §¶ng. ChÝnh lÏ ®ã ®· t¹o ®éng lùc khuyÕn khÝch ngêi d©n kinh doanh hîp ph¸p theo ®Þnh híng cña §¶ng vµ Nhµ níc. yªu cÇu c¬ b¶n ®èi víi nh÷ng ngêi kinh doanh s¶n xuÊt lµ "tu©n theo ph¸p luËt", nÕu lµm tr¸i luËt sÏ cã h×nh ph¹t xö lý nghiªm minh ®îc quy ®Þnh râ trong c¸c ®iÒu lÖ cña luËt tuú theo tõng møc ®é cô thÓ. Tõ khi luËt Doanh nghiÖp ®îc ban hµnh vµ thùc thi, víi nh÷ng thay ®æi trong viÖc ¸p dông chÕ ®é ®¨ng ký kinh doanh thay cho chÕ ®é xin phÐp ®· khiÕn cho mäi ngêi d©n v÷ng tin, rÊt h¨ng h¸i tù ®¨ng ký, tù xng danh tríc ph¸p luËt nh mét sù t¨ng ®ét biÕn bïng næ ®îc x· héi mong ®îi. ChÝnh nÒn ph¸p chÕ míi ®ang h×nh thµnh vµ thùc hiÖn tõng bíc lµ c«ng cô ®Þnh híng t¹o lËp quan hÖ míi, t¹o kh¶ n¨ng ®Èy lïi, lo¹i trõ c¸c nh©n tè tiªu cùc. Vµ tõ ®ã mäi doanh nghiÖp chÞu sù gi¸m s¸t kh«ng chØ cña Nhµ níc mµ cßn cña ngêi lao ®éng vµ toµn x· héi, c¸c tæ chøc chÝnh trÞ vµ d©n sù cña c«ng luËn. Môc tiªu c¬ b¶n cña c¸c chÝnh s¸ch lµ v× con ngêi , cho con ngêi vµ do con ngêi. Víi c«ng d©n níc ta, quyÒn lao ®éng, quyÒn cã viÖc lµm lµ ®iÒu c¬ b¶n nhÊt cña quyÒn c«ng d©n. Nhng trªn thùc tÕ n¹n thÊt nghiÖp cao, n¹n thõa ngêi thiÕu viÖc r¬i vµo líp ngêi ®Õn tuæi ra trêng vµo ®êi. Cho dï mçi n¨m Nhµ níc t¹o thªm trªn 1 triÖu viÖc lµm míi nhng lao ®éng d thõa vÉn rÊt lín ë thµnh thÞ, cßn ë n«ng th«n lµ thêi gian nhµn rçi nhiÒu. §iÒu ®ã cho thÊy chÝnh s¸ch vµ m«i trêng x· héi cha ®ñ søc t¨ng cÇu lao ®éng hay do thiÕu kh¶ n¨ng nªn HiÕn ph¸p cha thÓ ®Æt 23 nhiÖm vô Nhµ níc vµ x· héi ®¶m b¶o quyÒn cã viÖc lµm cña c«ng d©n, cha cã trî cÊp cho ngêi thÊt nghiÖp. Tuy ®ã th× môc tiªu con ngêi lu«n ®îc ®Æt môc tiªu hµng ®Çu. §iÒu ®ã ®îc thÓ hiÖn râ nÐt trong ®êng lèi, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn cña §¶ng; ®Æc biÖt trong HiÕn ph¸p quy ®Þnh râ quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña mäi c«ng d©n, thùc hiÖn h×nh thøc "d©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra" ®Ó ph¸t huy tèi ®a trÝ tuÖ vµ n¨ng lùc s¸ng t¹o cña con ngêi. ChÝnh ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ®· phÇn nµo gi¶i phãng søc s¶n xuÊt, thu hót thªm lao ®éng, ph¸t huy søc s¸ng t¹o v« h¹n cña con ngêi. V× nh÷ng bÊt cËp trªn c¬ së c¸c chÝnh s¸ch ®· tån t¹i cho nªn vÊn ®Ò ®Æt ra lµ cã nªn ®æi míi c¸c chÝnh s¸ch hay kh«ng? vµ khi ®æi míi th× ®æi míi nh thÕ nµo? §Ó hiÓu râ h¬n ta ®i t×m hiÓu tÝnh tÊt yÕu ph¶i ®æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch. 2. TÝnh tÊt yÕu ph¶i ®æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch Bíc vµo thêi kú ph¸t triÓn míi cña ®Êt níc víi quan ®iÓm "c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ sù nghiÖp cña toµn d©n, cña mçi thµnh phÇn kinh tÕ", kinh tÕ t b¶n t nh©n trë thµnh mét yÕu tè n¨ng ®éng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ tån t¹i l©u trong c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. Do chiÕm mét vÞ trÝ kh¸ quan träng trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc, §¶ng vµ Nhµ níc cÇn cã mét chiÕn lîc ®Ó kinh tÕ t b¶n t nh©n thùc sù hoµ nhËp vµo céng ®ång víi tinh thÇn c«ng b»ng, b×nh ®¼ng vµ tiÕn bé x· héi. Víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn hiÖn ®¹i cña nÒn kinh tÕ , m«i trêng kinh doanh thay ®æi th× kh«ng chØ ph¶i cã c¸c chÝnh s¸ch c¬ chÕ cña §¶ng víi kinh tÕ t b¶n t nh©n mµ ph¶i tiÕp tôc thêng xuyªn ®æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch cho phï hîp víi t×nh h×nh míi. ChÝnh v× vËy, ®æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó thóc ®Èy ph¸t triÓn thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n trë nªn cÇn thiÕt vµ tÊt yÕu. 24 Ch¬ng III C¸c gi¶i ph¸p ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n trong giai ®o¹n míi I. Quan ®iÓm cña §¶ng ta víi vÊn ®Ò ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t nh©n 1. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña kinh tÕ t b¶n t nh©n trong nÒn kinh tÕ thêi kú qu¸ ®é §Æc trng cña thêi kú qu¸ ®é lµ thêi kú cïng tån t¹i l©u dµi vµ ®Êu tranh chuyÓn ho¸ lÉn nhau gi÷a nh÷ng yÕu tè, thµnh phÇn bé phËn… cña nÒn kinh tÕ cò t h÷u víi nh÷ng yÕu tè, thµnh phÇn, bé phËn… cña nÒn kinh tÕ míi x©y dùng, c«ng h÷u. Trong ®ã, kinh tÕ t b¶n t nh©n lµ thµnh tè quan träng, kh«ng thÓ thiÕu cña nÒn kinh tÕ thêi kú qu¸ ®é ViÖt Nam.Sù tån t¹i kh¸ch quan cña kinh tÕ hµng ho¸ cïng víi xu thÕ vµ ®Æc ®iÓm thêi ®¹i vÒ më réng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ lµ m«i trêng vµ ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ t b¶n t nh©n ph¸t huy c¸c u thÕ, hiÖu qu¶ cña m×nh cho nÒn kinh tÕ, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ níc nhµ. MÆt kh¸c, sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña khu vùc t nh©n cßn ®Ó huy ®éng réng r·i tiÒm n¨ng, nguån lùc trong toµn x· héi (vèn ®Çu t, lùc lîng lao ®éng, t liÖu s¶n xuÊt, c¸c ngµnh nghÒ…) cïng víi kinh nghiÖm qu¶n lý, tÝnh n¨ng ®éng, nh¹y bÐn, linh ho¹t, s¸ng t¹o cña kinh tÕ t b¶n t nh©n ®· thóc ®Èy nÒn s¶n xuÊt ph¸t triÓn, gãp phÇn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi d©n lao ®éng nh»m æn ®Þnh x· héi. §ã chÝnh lµ c¬ së nÒn t¶ng, lµ lý do cho sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ t b¶n t nh©n . Kinh tÕ t b¶n t nh©n míi trong giai ®o¹n më ®êng vµ ph¸t triÓn cho nªn ®ßi hái ph¶i cã mét c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch cho phï hîp. Víi sù ph¸t triÓn nhiÒu thµnh phÇn, khu vùc kinh tÕ nh»m khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn cïng më réng s¶n xuÊt kinh doanh, c¹nh tranh lµnh m¹nh trªn thÞ trêng lµ hÕt søc cÇn thiÕt ®èi víi sù l·nh ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ níc. 2. T¹o sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c khu vùc kinh tÕ Mét khi ®· thõa nhËn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n lµ tÊt yÕu kh¸ch quan, l©u dµi th× ph¶i ®Æt c¸c khu vùc kinh tÕ Nhµ níc, t nh©n, hçn hîp cã vÞ trÝ b×nh ®¼ng tríc ph¸p luËt. Sù b×nh ®¼ng ®ù¬c thÓ hiÖn: ph¶i ho¹t ®éng kinh doanh tu©n theo luËt ph¸p, trong kinh doanh lµ ®¬n vÞ kinh tÕ ®éc lËp, cïng c¹nh tranh víi nhau trªn thÞ trêng vµ cïng chÞu sù chi phèi cña c¸c quy luËt thÞ trêng. Mäi sù u tiªn dµnh lîi thÕ cho khu vùc nµy, h¹n chÕ g©y trë ng¹i cho khu vùc kia lµ tr¸i víi yªu cÇu cña c¸c quy luËt kh¸ch quan, rèt cuéc sÏ g©y thiÖt h¹i cho nÒn kinh tÕ. Theo quan ®iÓm nµy, c¸c chÝnh s¸ch ®Çu t (vèn, ®Êt ®ai…) khuyÕn khÝch ph¸t triÓn ph¶i ®îc thùc hiÖn theo lÜnh vùc, ®èi tîng ®Çu t chø kh«ng ph¶i theo chñ thÓ ®Çu t lµ ai (Nhµ níc hay t nh©n, trong níc hay níc ngoµi). 25 3. Nhµ níc ®ãng vai trß ®iÒu tiÕt vÜ m« trong viÖc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ Tríc ®©y, Nhµ níc hÇu hÕt tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh thuéc khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n . §ã lµ thêi kú bao cÊp, tù cung, tù cÊp, nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt nhá, lÎ tÎ, ®ãng cöa. Nhng khi thùc hiÖn më cöa kinh tÕ, Nhµ níc kh«ng thÓ thùc hiÖn b¶o hé hay chØ ®¹o s¶n xuÊt nh tríc ®©y n÷a v× m«i trêng kinh doanh míi cã sù tham gia cña c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi, hµng ho¸ s¶n xuÊt ra ph¶i chÞu sù c¹nh tranh. Lóc nµy, Nhµ níc chØ cßn thùc hiÖn l·nh ®¹o, ®iÒu hµnh ë tÇm vÜ m« th«ng qua c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ níc. Kinh tÕ t b¶n t nh©n ®·, ®ang vµ sÏ ph¸t triÓn víi xu híng liªn tôc më réng quy m« vµ n©ng cao vai trß kinh tÕ t b¶n t nh©n trong viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ x· héi chÝnh trÞ quan träng (thùc hiÖn tiÕt kiÖm ®Çu t, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ; xu híng h×nh thµnh nhiÒu triÖu hé kinh doanh vµ sím xuÊt hiÖn mét sè doanh nghiÖp t nh©n víi quy m« lín, sÏ ph¸t triÓn nhiÒu Doanh nghiÖp t nh©n kinh doanh trong níc vµ níc ngoµi). §Æc biÖt lµ xu híng mang tÝnh x· héi ho¸ x· héi chñ nghÜa lµ ph¸t triÓn quan hÖ liªn doanh liªn kÕt, lµ hîp t¸c gi÷a c¸c thµnh phÇn vµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp, ph¸t triÓn hîp t¸c x· kiÓu míi vµ doanh nghiÖp cæ phÇn. II. Ph¬ng híng ®æi míi c¬ cÊu vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n §æi míi tøc lµ tõ bá c¸i cò, c¸i lçi thêi, c¸i l¹c hËu vµ s¸ng t¹o ra nh÷ng c¸i míi. Cã nh÷ng c¸i lçi thêi, l¹c hËu ph¶i tõ bá kh«ng luyÕn tiÕc, song kh«ng ph¶i v× thÕ mµ thay ngay ®• îc c¸i míi, chÊp nh¹n c¸i míi bëi v× c¸i míi ®ã ph¶i ®óng víi quy luËt, cã tÝnh c«ng b»ng, cã kh¶ n¨ng cøu v·n t×nh h×nh vµ®îc x· héi chÊp nhËn vµ hîp lßng d©n. TiÕp tôc ®æi míi cã nghÜa lµ c«ng cuéc ®æi míi ®· khëi ph¸t tõ tríc, ®· cã mét hµnh tr×nh, nay hµnh tr×nh ®ã ®i vµo giai ®o¹n míi. 1. Ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc vµ chÝnh s¸ch b¶o ®¶m cho kinh tÕ t b¶n t nh©n ho¹t ®éng theo ®óng ®Þnh híng gãp phÇn tÝch cùc vµo c«ng cuéc ®æi míi. Víi vai trß ®a ra ®êng lèi vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ, §¶ng vµ Nhµ níc lu«n coi kinh tÕ t b¶n t nh©n lµ bé phËn h÷u c¬ cÊu thµnh lªn nÒn kinh tÕ quèc d©n, tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong suèt thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi. CÇn t¹o mét quan ®iÓm nh©t qu¸n ®èi víi kinh tÕ t b¶n t nh©n trong c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, xo¸ bá nh÷ng ®Þnh kiÕn, thay ®æi mét c¸ch c¨n b¶n ®¸nh gi¸ vai trß cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Trªn c¬ së ®ã, Nhµ níc t¹o m«i trêng chÝnh trÞ x· héi ph¸p lý vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ ®Ó c¸c nhµ kinh doanh ph¸t huy tèi ®a tiÒm n¨ng vµ nguån lùc cña m×nh. CÇn qu¸n triÖt s©u réng quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ níc vÒ kinh tÕ t b¶n t nh©n cho mäi tÇng líp nh©n d©n lao ®éng trªn c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, ®Æc biÖt lµ cho mét sè c¸n bé l·nh ®¹o ë c¸c ®Þa ph¬ng ®Ó hä cã ®îc nhËn thøc râ vµ coi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n lµ néi dông quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc. 26 TËp trung khuyÕn khÝch t nh©n ®Çu t vµo nh÷ng ngµnh cã lîi thÕ ph¸t triÓn nh c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng, l©m, h¶i s¶n; nh÷ng ngµnh nghÒ truyÒn thèng nh m©y tre ®an, thªu ren… §èi víi c¸c doanh nghiÖp lín, cã tiÒm n¨ng vÒ vèn vµ lao ®éng, c«ng nghÖ th× khuyÕn khÝch hä liªn kÕt víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c ®Ó h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh, vÝ dô nh viÖc h×nh thµnh c¸c tæng C«ng ty dÖt may, tæng c«ng ty hµng h¶i… §øng vÒ phÝa Nhµ níc, Nhµ níc sö dông c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ, hµnh chÝnh, ph¸p lý ®Ó kh¾c phôc sù ®éc quyÒn, t¹o ra sù c¹nh tranh c«ng b»ng nh»m æn ®Þnh t©m lý cho c¸c chñ ®Çu t yªn t©m lµm ¨n l©u dµi. KÝch thÝch kinh tÕ t b¶n t nh©n ®Çu t ra níc ngoµi, ®Çu t vµo c¸c lÜnh vùc sö dông nhiÒu nh©n lùc, ®Çu t vµo c¸c ngµnh x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho ph¸t triÓn kinh tÕ, ®Çu vµo c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng vµ c¸c ngµnh nghÒ cã lîi xuÊt khÈu. §ång thêi, khuyÕn khÝch t¨ng cêng, më réng c¸c lo¹i h×nh c«ng ty TNHH, c«ng ty Cæ phÇn ®Ó cã ®iÒu kiÖn tÝch tô vµ tËp trung vèn më réng quy m« vµ ®æi míi c«ng nghÖ tiªn tiÕn phï hîp víi ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i. Thªm vµo ®ã, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t nh©n ë n«ng th«n víi quy m« ruéng ®Êt hîp lý, nh»m tiÕn tíi tËp trung ho¸ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ¸p dông kü thuËt tiªn tiÕn ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¹o nguån n«ng s¶n dåi dµo, æn ®Þnh cho ®êi sèng xuÊt khÈu vµ cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn. 2. §Þnh híng c¸c gi¶i ph¸p ®Ó khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n trong mèi quan hÖ víi c¸c khu vùc kh¸c. Nhµ níc ®a ra c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n th«ng qua viÖc ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao chÊt lîng vµ biÕn ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm phï hîp víi nhu cÇu trong níc vµ quèc tÕ. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, s¶n phÈm lµm ra kh«ng nh÷ng bÒn mµ ph¶i ®Ñp th× míi ®¸p øng ®îc nhu cÇu vµ thÞ hiÕu cña ngêi tiªu dïng ë mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh cho nªn vÊn ®Ò ®æi míi c«ng nghÖ lu«n ®îc ®Æt ra.ChÝnh ®ã lµ nguyªn nh©n khiÕn ®æi míi c«ng nghÖ lµ yÕu tè c¹nh tranh trªn th¬ng trêng, lµ néi dung c¬ b¶n cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Nhng ®Ó ®æi míi ®îc vÒ c«ng nghÖ th× ph¶i cã mét sè ®iÒu kiÖn, cô thÓ lµ hai yÕu tè lµ vèn vµ lùc lîng c¸n bé khoa häc kü thuËt, c«ng nh©n lµnh nghÒ. ChÝnh v× lÏ ®ã, viÖc ®a ra chÝnh s¸ch hîp lý ®Ó gióp doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi s¶n xuÊt kinh doanh lµ hÕt søc cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch. Chóng ta ®ang ë trong thêi kú bïng næ th«ng tin, v× ®ã cho nªn th«ng tin lµ nguån t liÖu hÕt søc quý gi¸ cho viÖc quyÕt ®Þnh ®Çu t s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Nhµ níc nªn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c chñ doanh nghiÖp t nh©n tiÕp cËn th«ng tin mét c¸ch dÔ dµng, nhanh chãng, kÞp thêi, chÝnh x¸c vµ kh«ng chØ lµ viÖc cËp nhËt c¸c ®êng lèi, chÝnh s¸ch, luËt ph¸p cña §¶ng vµ Nhµ níc mµ cßn c¸c th«ng tin vÒ thÞ trêng trong vµ ngoµi níc. NÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ë níc ta lµ mét hÖ thèng nhÊt trong sù ®a d¹ng vÒ h×nh thøc së h÷u vµ lo¹i h×nh kinh tÕ, trong ®ã, mçi thµnh phÇn kinh tÕ cã thÓ ph¸t triÓn trong mèi quan hÖ võa hîp t¸c, võa c¹nh tranh víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Mµ kinh tÕ Nhµ níc gi÷ vai trß chñ 27 ®¹o nªn ph¶i lµ ngêi tæ chøc t¨ng cêng c¸c mèi liªn hÖ gi÷a kinh tÕ t b¶n t nh©n víi kinh tÕ Nhµ níc vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. HiÖn nay, ®Ó n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc, chóng ta ®ang thùc hiÖn viÖc cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ níc nh»m t¨ng cêng thu hót vèn, t¨ng sù ®éc lËp tù chñ cho c¸c Doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, viÖc cæ phÇn ho¸ kh«ng ph¶i lµ h×nh thøc t nh©n ho¸ hÕt c¸c doang nghiÖp nhµ níc mµ ®èi víi mét sè doang nghiÖp th× Nhµ n íc vÉn gi÷ vai trß chi phèi ®Ó lµm ®Çu tµu thóc ®Èy sù phµt triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt níc. Khu vùc kinh tÕ Nhµ níc nªn gi÷ vai trß chi phèi nh ®Çu t vµo c¬ së h¹ tÇng, ®Çu t vµo c¸c ngµnh c«ng nghÖ mòi nhän, an ning, quèc phßng lµm nÒn t¶ng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ trong níc. 3. X©y dùng c¬ chÕ mèi quan hÖ cña kinh tÕ t b¶n t nh©n víi níc ngoµi Trong xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ toµn cÇu ho¸, chóng ta còng ph¶i më cöa ®Ó tiÕp thu nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt, ®ång thêi ph¸t huy tiÒm lùc s½n cã cho c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. V× thÕ, nªn më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi ngo¹i ®· vµ ®ang ngµy cµng trë thµnh mét bé phËn quan träng trong chiÕn lîc ph¸t triÓn cña §¶ng vµ Nhµ níc. Víi t×nh h×nh nh vËy, nhu cÇu më réng c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ cña chñ doanh nghiÖp t nh©n lµ xu thÕ kh¸ch quan hîp víi xu híng chung cña thêi ®¹i vµ cã thÓ ®em l¹i nh÷ng ®iÒu kiÖn míi, nh÷ng nguån lùc míi ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ trong níc. 4. Ph¬ng híng gi¶i ph¸p vÒ chÝnh trÞ x· héi Bíc vµo c«ng cuéc x©y dùng ®Êt níc tõng bíc ®i lªn chñ nghÜa x· héi, lîi Ých cña d©n téc vµ lîi Ých cña chñ doanh nghiÖp võa cã tÝnh thèng nhÊt võa cã mÆt ®èi lËp. ChÝnh c«ng cuéc ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa víi sù ®a d¹ng vÒ h×nh thøc së h÷u, lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®· më ra ®Þa bµn réng lín cho kinh tÕ t b¶n t nh©n vµ tÇng líp chñ doanh nghiÖp më réng ho¹t ®éng kinh doanh, dÞch vô trªn mäi lÜnh vùc ®Ó lµm giµu chÝnh ®¸ng vµ gãp phÇn x©y dùng ®Êt níc. Nhng nã còng ®ßi hái c¸c chñ doanh nghiÖp ph¶i biÕt kÕt hîp lîi Ých riªng cña m×nh víi lîi Ých chung cña d©n téc mµ biÓu hiÖn chung nhÊt lµ theo môc tiªu "d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh", ph¶i tu©n thñ luËt ph¸p vµ sù qu¶n lý cña c¸c c¬ quan Nhµ níc. Kh«ng chØ xÐt vÒ mÆt tÝch cùc, v× môc tiªu lîi nhuËn nhiÒu chñ doanh nghiÖp t nh©n ®· cã c¸c hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt; cho nªn ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch phï hîp tõ phÝa Nhµ níc ®Ó ®iÒu tiÕt. Trªn ®©y chØ lµ nh÷ng ®Þnh híng c¬ b¶n ®Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t nh©n , chóng ta cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ ®Ó tËp trung ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ nµy. III. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n 1. Gi¶i ph¸p vÒ thÓ chÕ t¹o ®iÒu kiÖn m«i trêng thuËn lîi cho kinh tÕ t b¶n t nh©n ViÖt Nam ph¸t triÓn Tõ khi vËn dông chÝnh s¸ch ®æi míi kinh tÕ ®Õn nay, Nhµ níc ta ®· ban hµnh mét hÖ thèng ph¸p lý hoµn chØnh vµ chi phèi c¸c ho¹t ®éng cña c¸c khu vùc kinh tÕ bao gåm hÖ thèng 28 luËt doanh nghiÖp, luËt Doanh nghiÖp Nhµ níc, luËt khuyÕn khÝch ®Çu t trong níc, luËt khuyÕn khÝch ®Çu t níc ngoµi…Tuy ®ã, hÖ thèng ph¸p lý cha thèng nhÊt, cßn ph©n biÖt theo h×nh thøc së h÷u ch¼ng h¹n doanh nghiÖp t nh©n ho¹t ®éng theo luËt Doanh nghiÖp, doanh nghiÖp Nhµ n íc ho¹t ®éng theo luËt Doanh nghiÖp Nhµ níc, mét sè c«ng ty cæ phÇn mµ Nhµ níc gi÷ vai trß chi phèi l¹i ho¹t ®éng theo luËt Doanh nghiÖp… dÉn ®Õn sù chång chÐo, kh«ng hiÖu qu¶ trong viÖc thùc thi luËt ph¸p. ChÝnh sù kh¸c nhau ®ã ®· g©y ra sù kh«ng b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong viÖc tiÕp cËn c¸c yÕu tè ®Çu vµo nh ®Êt ®ai, vèn, lao ®éng vµ c«ng nghÖ… vµ c¸c yÕu tè ®Çu ra nh tiÕp cËn thÞ trêng trong vµ ngoµi níc. Thêng th× Doanh nghiÖp Nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, lµ nh©n tè më ®êng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ nªn h• ëng nhiÒu chÕ ®é u ®·i h¬n c¸c doanh nghiÖp kh¸c. ChÝnh do ®ã mµ nhiÒu doanh nghiÖp Nhµ n íc dùa vµo vai trß chñ ®¹o cña nÒn kinh tÕ mµ lÊn ¸t ®Ó hëng nhiÒu chÕ ®é u ®·i, lµm ¶nh hëng ®Õn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, g©y sù kh«ng b×nh ®¼ng trong c¹nh tranh, lµm gi¶m sót lßng tin cña chñ doanh nghiÖp t nh©n. NÕu kh«ng cã sù b×nh ®¼ng thùc sù sÏ h¹n chÕ, thËm chÝ cã thÓ dÉn ®Õn triÖt tiªu, mÊt ®éng lùc ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ trêng. Nh vËy, gi¶i ph¸p vÒ hoµn thiÖn m«i trêng ph¸p lý chÝnh lµ nªn sím ban hµnh luËt Doanh nghiÖp chung, luËt ®Çu t chung vµ cÇn cã c¸c c¬ quan ®Çu mèi theo dâi, tæng hîp t×nh h×nh thùc hiÖn vµ ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p th¸o gì, khã kh¨n vµ chñ ®éng uèn n¾n nh÷ng sai ph¹m cña kinh tÕ t b¶n t nh©n ; t¹o mÆt b»ng ph¸p lý chung cho mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp. Ngoµi ra cÇn ban hµnh luËt chèng ®éc quyÒn nh»m b¶o ®¶m quyÒn lîi cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, còng nh ban hµnh luËt B¶o vÖ b¶n quyÒn ph¸t minh s¸ng chÕ, b¶o vÖ c¸c c¬ së lµm ¨n ch©n chÝnh, chèng l¹i viÖc lµm hµng gi¶. Quan ®iÓm ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t nh©n ph¶i ®îc thÓ hiÖn trong ph¬ng thøc lµm viÖc thèng nhÊt, trong nhËn thøc cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc t¹i ®Þa ph¬ng. VÝ dô nh tiÕp tôc c¶i c¸ch hµnh chÝnh trong c«ng t¸c ®¨ng ký kinh doanh, c«ng khai ho¸ thñ tôc hµnh chÝnh ®èi víi thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n , tuyªn truyÒn c¸c chÝnh s¸ch u ®·i cña Nhµ níc mét c¸ch réng r·i ®Ó mäi ngêi ®Òu biÕt. Kinh tÕ t b¶n t nh©n ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ còng sÏ lµm n¶y sinh c¸c quan hÖ kinh tÕ phøc t¹p, c¹nh tranh diÔn ra víi cêng ®é cao, thñ ®o¹n tinh vi h¬n. VËy tiÕp tôc n©ng cao vai trß ®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ níc ®èi víi kinh tÕ t b¶n t nh©n lµ yªu cÇu kh¸ch quan, nã võa lµ yªu cÇu chung cña nÒn kinh tÕ võa t¸c ®éng trùc tiÕp ®èi víi kinh tÕ t b¶n t nh©n nh»m híng nã vµo con ®êng kinh doanh lµnh m¹nh vµ h÷u Ých cho x· héi. ChÝnh qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ níc ®èi víi sù ph¸t triÓn vµ ho¹t ®éng cña kinh tÕ t b¶n t nh©n mét mÆt thùc hiÖn chøc n¨ng ®Þnh híng dÉn d¾t vµ ñng hé nh÷ng nç lùc ph¸t triÓn cña t nh©n, mÆt kh¸c nã còng ®¶m b¶o cho c¸c doanh nghiÖp t nh©n ho¹t ®éng ®óng ph¸p luËt, tu©n thñ chÕ ®é qu¶n lý cña Nhµ níc, ®Êu tranh chèng nh÷ng hiÖn tîng tiªu cùc, kh¾c phôc hËu qu¶ xÊu. Mét vÊn ®Ò nãng báng ®ang ®Æt ra ®èi víi c¶ hai phÝa:nhµ níc vµ doanh nghiÖp lµ thùc thi ph¸p 29 luËt. ChÝnh ®©y lµ b¨n kho¨n lín cña doanh nghiÖp vµ lµ mèi lo lín trong qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ níc ®èi víi kinh tÕ t b¶n t nh©n . Muèn ph¸p luËt ®îc thùc hiÖn nghiªm chØnh th× tõ c¶ hai phÝa doanh nghiÖp vµ c¬ quan qu¶n lý cÇn chÊn chØnh, ®æi míi bé m¸y qu¶n lý vÒ kinh tÕ t b¶n t nh©n, c¸ thÓ, tiÓu chñ kh«ng ph©n biÖt chia c¾t nh hiÖn nay t¹o sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn, khu vùc kinh tÕ. §iÒu quan träng lµ ph¶i chó ý coi träng ®µo t¹o ®éi ngò qu¶n lý cã tr×nh ®é am hiÓu, cã n¨ng lùc chuyªn m«n, cã phÈm chÊt ®¹o ®øc kh«ng ®Ó c¸c lîi Ých vËt chÊt lµm tha ho¸. §ång thêi thùc hiÖn nghiªm chÕ ®é thanh tra, kiÓm tra, xö lý nghiªm minh ®èi víi nh÷ng hiÖn tîng vi ph¹m hay cè t×nh lµm tr¸i ph¸p luËt. §Ó cã c¬ chÕ chÝnh s¸ch phï hîp nh»m thóc ®Èy khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ph¸t triÓn trong c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë níc ta cÇn cã sù ®æi míi, cô thÓ lµ: - ChÝnh s¸ch gi¸o dôc vµ ®µo t¹o: CÇn cã chÝnh s¸ch ®µo t¹o, n©ng cao tr×nh ®é cho c¸n bé qu¶n lý Nhµ níc vµ ngêi lao ®éng. C¸c ®Þa ph¬ng cÇn cã chÝnh s¸ch trî gióp ®µo t¹o, båi d• ìng n©ng cao tr×nh ®é hiÓu biÕt ®êng lèi, chñ tr¬ng cña §¶ng; chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña Nhµ n• íc; n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt, n¨ng lùc kinh doanh cña chñ doanh nghiÖp vµ ngêi lao ®éng. §èi víi chñ doanh nghiÖp, cÇn quan t©m båi dìng gi¸o dôc, ph¸t huy tinh thÇn yªu n íc vµ tr¸ch nhiÖm tríc céng ®ång x· héi, cã ®¹o ®øc kinh doanh, t«n träng ch÷ tÝn, tù gi¸c chÊp hµnh chÝnh s¸ch cña §¶ng, ph¸p luËt cña Nhµ níc, ch¨m lo ®êi sèng vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc cho ngêi lao ®éng t¹i doang nghiÖp. - ChÝnh s¸ch tÝn dông ng©n hµng: Ngoµi viÖc khuyÕn khÝch cho vay u ®·i theo lo¹i dù ¸n ®Çu t kh«ng kÓ dù ¸n ®ã thuéc thµnh phÇn kinh tÕ nµo; ®èi víi khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ,cÇn ph¶i lo¹i bá nh÷ng hµng rµo ng¨n c¶n khu vùc nµy tiÕp cËn víi nh÷ng lo¹i h×nh tÝn dông. C¸c ®iÒu tra gÇn ®©y cho thÊy ng©n hµng Nhµ níc chØ quy ®Þnh møc l·i suÊt trÇn nhng trªn thùc tÕ khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n vÉn bÞ ph©n biÖt ®èi xö, ph¶i vay víi møc l·i suÊt cao h¬n vµ tû lÖ vay vèn thÊp chiÕm kho¶ng 2 - 5% tæng vèn mµ ng©n hµng cho c¸c doanh nghiÖp trong níc vay. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do vÊn ®Ò thÕ chÊp vµ thñ tôc vay vèn cßn phiÒn hµ. Cho nªn vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i xem xÐt l¹i c¸c thñ tôc vay ng©n hµng ®èi víi khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n , nªn cã c¸c chÝnh s¸ch u ®·i tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá th«ng qua viÖc cÊp tÝn dông trung vµ dµi h¹n cho c¸c Doanh nghiÖp nµy. CÇn sím ban hµnh c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi Doanh nghiÖp d©n doanh, bæ sung chÕ ®é kÕ to¸n cho phï hîp víi tr×nh ®é doanh nghiÖp võa vµ nhá võa chèng thÊt thu thuÕ, võa ®¶m b¶o c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ níc víi doanh nghiÖp, võa t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp d©n doanh sö dông dÞch vô kiÓm to¸n, thùc hiÖn c«ng khai tµi chÝnh doanh nghiÖp hµng n¨m. Khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch tµi chÝnh tÝn dông cÇn b¶o ®¶m cho kinh tÕ t b¶n t nh©n ®îc hëng u ®·i. Nhµ níc hç trî vÒ c¬ së h¹ tÇng (giao th«ng, ®iÖn, níc…) t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho kinh tÕ t b¶n t nh©n ph¸t triÓn. Nghiªn cøu ban hµnh chÝnh s¸ch b¶o hiÓm rñi ro cho ho¹t ®éng cña kinh tÕ t b¶n t 30 nh©n trong kinh tÕ thÞ trêng khuyÕn khÝch thµnh lËp vµ tham gia qòy b¶o hiÓm, quü hç trî doanh nghiÖp cã sù hç trî cña Nhµ níc. - VÒ chÝnh s¸ch tµi trî cña Nhµ níc ®èi víi kinh tÕ t b¶n t nh©n Tµi trî cña Nhµ níc ®îc thÓ hiÖn díi nhiÒu d¹ng nh: miÔn gi¶m thuÕ, tÝn dông u ®·i, trî gi¸ bao tiªu. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng, Nhµ níc cÇn cã biÖn ph¸p gióp ®ì kinh tÕ t b¶n t nh©n khi nã gÆp khã kh¨n t¹m thêi nhng cã híng ph¸t triÓn l©u dµi. Trong trêng hîp nµy, ®Ó æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn, Nhµ níc cã ¸p dông chÝnh s¸ch bao tiªu s¶n phÈm víi gi¸ cã lîi cho doanh nghiÖp t nh©n. Ngoµi ra, Nhµ níc cßn cã chÝnh s¸ch ®µo t¹o nguån nh©n lùc phôc vô cho sù ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n . - ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch viÖc sö dông ®Êt ë: TiÕp tôc nghiªn cøu ban hµnh chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch viÖc sö dông ®Êt ë nh÷ng vïng cßn nhiÒu ®Êt cha ®ù¬c sö dông, ®Êt trèng, ®åi nói träc. T¨ng cêng c«ng t¸c chØ ®¹o ®Ó ®Èy nhanh tiÕn ®é cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt ë cho nh©n d©n ,gi¶i quyÕt tèt viÖc cho thuª ®Êt ®Ó c¸c doanh nghiÖp phÊn khëi ®Çu t h×nh thµnh c¸c côm c«ng nghiÖp ë c¸c huyÖn, côm lµng nghÒ vµ c¸c lµng nghÒ trong tØnh. Kiªn quyÕt xö lý nh÷ng hiÖn tîng tiªu cùc trong viÖc giao ®Êt, cho thuª ®Êt. - ChÝnh s¸ch thuÕ vµ h¶i quan: ThuÕ nãi chung kh«ng nh÷ng lµ nguån thu chñ yÕu cña ng©n s¸ch mµ cßn lµ c«ng cô quan träng trong ®iÒu hµnh vÜ m« nÒn kinh tÕ quèc d©n. §Æc biÖt chÝnh s¸ch thuÕ vµ chÝnh s¸ch h¶i quan cßn thÓ hiÖn tÝnh u viÖt cña chÕ ®é x· héi chñ nghÜa, thÓ hiÖn chÝnh s¸ch héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc. Tuy nhiªn vÉn cßn mét sè tån t¹i nh khung thuÕ suÊt cao, chÝnh s¸ch thuÕ nÆng vÒ tËn thu, nÆng vÒ chÕ tµi ¸p dông ®èi víi c¸c ®èi t• îng nép thuÕ, cha thÓ hiÖn quyÒn d©n chñ c«ng b»ng vµ b×nh ®¼ng tríc ph¸p luËt gi÷a c¸c c¬ quan Nhµ níc víi c«ng d©n. Cho nªn vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i söa ®æi, bæ sung c¸c chÝnh s¸ch thuÕ trong viÖc gi¶m bít nh÷ng chång chÐo trong c¸c luËt thuÕ, gi¶m bít c¸c s¾c thuÕ, trong thu thuÕ xuÊt nhËp khÈu cÇn thay b¶ng gi¸ tèi thiÓu b»ng b¶ng thuÕ tuyÖt ®èi. C¬ quan thuÕ vµ h¶i quan ph¶i ®ång hµnh cïng doanh nghiÖp híng dÉn, gióp ®ì doanh nghiÖp th¸o gì khã kh¨n trong s¶n xuÊt kinh doanh. Kh«ng h×nh sù ho¸ c¸c quan hÖ giao dÞch hµnh chÝnh, kinh tÕ d©n sù. - ChÝnh s¸ch thÞ trêng vµ xuÊt khÈu: ThÞ trêng lµ ®iÒu kiÖn quan träng cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, t¹o ra c¶ thêi c¬ vµ nguy c¬ cho c¸c doanh nghiÖp. Do ®ã, mét chÝnh s¸ch thÞ trêng ®óng ®¾n sÏ cã t¸c ®éng hç trî thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn ®óng híng. §Ó thùc hiÖn ®îc ®iÒu ®ã cÇn cã mét sù hç trî cña Nhµ níc trong viÖc cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ trêng, bá hoµn toµn chÕ ®é ph©n phèi h¹n ng¹ch, doanh nghiÖp nµo cã kh¶ n¨ng t×m ®îc b¹n hµng th× ®¬ng nhiªn ®îc xuÊt víi møc h¹n ng¹ch cña níc b¹n hµng cho phÐp. Mét vÊn ®Õ n÷a lµ Nhµ níc vÉn cÇn cã chÝnh s¸ch b¶o hé thÞ trêng trong níc vµ xuÊt khÈu. Trong hç trî xuÊt khÈu hiÖn nay cÇn c¶i tiÕn m¹nh vÒ thñ tôc h¶i quan, quy ®Þnh thêi gian tèi ®a ®Ó hoµn thµnh mét th¬ng vô xuÊt khÈu hµng qua h¶i quan, nÕu vît qu¸ thêi h¹n th× ph¶i cã chÕ tµi víi 31 c¸c bé phËn h¶i quan cã liªn quan. 2. Nhãm chÝnh s¸ch h¹n chÕ mÆt tiªu cùc cña kinh tÕ t b¶n t nh©n Khai th¸c tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Ó nhanh chãng tiÕn tíi c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ chñ tr¬ng nhÊt qu¸n cña §¶ng trong thêi kú qu¸ ®é. Víi vai trß quan träng, khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ®· gãp phÇn thùc hiÖn tèt c«ng cuéc ®æi míi theo ®Þnh híng mµ §¶ng vµ Nhµ níc ®· ®Ò ra. Bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc cßn vÊp ph¶i nh÷ng khã kh¨n, h¹n chÕ. ChÝnh lÏ ®ã lµ nguyªn nh©n cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p ®Ó h¹n chÕ tiªu cùc cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n . §Çu tiªn ph¶i nãi ®Õn lµ c«ng t¸c t¨ng cêng gi¸o dôc chÝnh trÞ ph¸t huy tinh thÇn d©n téc cña chñ doanh nghiÖp t nh©n nh»m chñ ®éng thu hót hä tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng chÝnh trÞ d íi nhiÒu h×nh thøc tæ chøc thÝch hîp. §Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña chñ doanh nghiÖp t nh©n cÇn thêng xuyªn gi¸o dôc ®êng lèi cña §¶ng ®Ó cñng cè lßng tin cho hä vÒ con ®êng ph¸t triÓn ®Êt níc; ®ång thêi tiÕp nhËn nh÷ng nguyÖn väng chÝnh ®¸ng cña hä ®Ó ®iÒu chØnh, hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ kinh tÕ cho phï hîp víi ho¹t ®éng thùc tiÔn cña kinh tÕ t b¶n t nh©n trong c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. Më réng tÝnh c«ng khai d©n chñ ®èi víi chñ doanh nghiÖp t nh©n vÒ chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý cã liªn quan nh»m b¶o vÖ tÝnh nhÊt qu¸n gi÷a chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ ®ã víi viÖc thùc thi chóng. Sau n÷a lµ viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông c¸c c«ng cô kinh tÕ (tµi chÝnh, tÝn dông, ng©n hµng…) ®Ó qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng cña kinh tÕ t b¶n t nh©n . KiÓm tra chÆt chÏ viÖc thùc hiÖn s¶n xuÊt kinh doanh theo môc tiªu ®¨ng ký, thùc hiÖn nghiªm tóc c¸c chÕ ®é tµi chÝnh vµ kinh doanh theo quy ®Þnh cña Nhµ níc, ph¸t huy vai trß cña ng©n hµng trong chøc n¨ng trung t©m thanh to¸n. Vµ t¨ng cêng c«ng t¸c thanh tra tµi chÝnh cña Nhµ níc ®Ó gióp ®ì c¸c doanh nghiÖp t nh©n tr¸nh ®îc sai lÇm rñi ro trong kinh doanh, ph¸t hiÖn vµ xö lý c¸c hiÖn tîng tiªu cùc ph¸t sinh trong kinh doanh. X©y dùng c¸c tæ chøc chÝnh trÞ trong c¸c doanh nghiÖp t nh©n ®Ó ®ãng gãp vµo viÖc híng dÉn chñ doanh nghiÖp ho¹t ®éng ®óng híng, ®Êu tranh chèng hiÖn tîng tiªu cùc. ViÖc thµnh lËp c¸c tæ chøc chÝnh trÞ trong c¸c doanh nghiÖp t nh©n kh«ng cã nhiÒu khã kh¨n nh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi nhng vÊn ®Ò chÝnh lµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc ®ã trong thùc tiÔn. ë ®©y vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt lµ nghiªn cøu vµ x¸c ®Þnh mét c¬ chÕ ho¹t ®éng phï hîp víi tÝnh chÊt cña doanh nghiÖp vµ ph¬ng thøc l·nh ®¹o cña §¶ng, kh«ng thÓ ¸p dông c¬ chÕ l·nh ®¹o trùc tiÕp nh trong doanh nghiÖp Nhµ níc mµ c¸c tæ chøc chÝnh trÞ ph¶i thùc hiÖn chøc nang l·nh ®¹o b»ng thuyÕt phôc. §Æc biÖt c¸c tæ chøc quÇn chóng ho¹t ®éng trong doanh nghiÖp t nh©n còng cÇn x©y dùng ph¬ng thøc ho¹t ®éng thÝch hîp ®Ó x¸c lËp ®Þa vÞ lµm chñ cña ngêi lao ®éng trong ®iÒu kiÖn cña doanh nghiÖp t nh©n võa t«n träng quyÒn cña chñ doanh nghiÖp theo luËt ®Þnh võa ®ßi hái chñ doanh nghiÖp chÊp hµnh ®Çy ®ñ luËt ph¸p, t«n träng quyÒn lîi 32 hîp ph¸p cña ngêi lao ®éng vµ ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc chÝnh trÞ ®Òu cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh lµ lùa chän ®éi ngò l·nh ®¹o cã ®ñ b¶n lÜnh trong c¸c doanh nghiÖp t nh©n. Tãm l¹i kinh tÕ t b¶n t nh©n lµ mét thµnh phÇn kinh tÕ ®îc ®¸nh gi¸ lµ n¨ng ®éng, s¸ng t¹o ®Çy tiÒm n¨ng ph¶i ®îc ph¸t triÓn m¹nh mÏ, ®ã lµ nhiÖm vô cã tÝnh chÊt chiÕn lîc trong sù nghiÖp CNH- H§H. V× vËy cÇn tiÕp tôc th¸o gì nh÷ng rµo c¶n, më réng ®iÒu kiÖn kinh doanh, t¹o lËp m«i trêng kinh doanh th«ng tho¸ng, b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ Nhµ níc cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî thÝch hîp th× ch¾c ch¾n mäi nguån lùc trong d©n sÏ ®îc khai th¸c vµ ph¸t huy cã hiÖu qu¶. 33 kÕt luËn C¨n cø vµo thùc tr¹ng cña t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam nh÷ng n¨m võa qua, nh÷ng chñ tr¬ng, ®êng lèi, chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n cña §¶ng vÒ ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n , ta thÊy râ ®îc vai trß cña khu vùc kinh tÕ nµy trong xu thÕ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nãi chung. Cho nªn khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ph¶i ®îc hëng nh÷ng ®iÒukiÖn cña §¶ng vµ Nhµ n íc, ®îc ®èi xö b×nh ®¼ng tõ phÝa c¸c c¬ quan c«ng quyÒn vµ tõ m«i trêng kinh doanh th«ng tho¸ng phï hîp víi ®êng lèi cña §¶ng còng nh xu thÕ cña thêi kú héi nhËp, thêi kú ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc lµ träng t©m. §Ó thùc hiÖn ®îc ®iÒu nµy, vÊn ®Ò ®Æt ra vÒ phÝa §¶ng vµ Nhµ níc lµ cÇn ph¶i kh«ng ngõng ®æi míi vµ ph¶i hoµn thiÖn c¬ chÕ chÝnh s¸ch nh»m ph¸t huy mäi hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ ®Æc biÖt lµ trong ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n . §ã chØ lµ sù hç trî tõ phÝa §¶ng vµ Nhµ níc, cßn c¸i chÝnh ph¶i nãi ®Õn lµ sù nç lùc v¬n lªn cña mçi b¶n th©n doanh nghiÖp thuéc thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n . Cã nh vËy míi ph¸t huy hÕt tiÒm n¨ng vµ søc m¹nh cña mét nguån lùc to lín vµ quan träng nµy ®Ó gãp phÇn x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt níc trong thêi kú héi nhËp. Sinh viªn thùc hiÖn Vâ ThÞ Thu Lý 34 Tµi liÖu tham kh¶o 1. NguyÔn Anh Dòng Ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t nh©n - Thùc tr¹ng, nguyªn nh©n vµ gi¶i ph¸p. T¹p chÝ Nghiªn cøu kinh tÕ sè 319 - Th¸ng 12/2004 2. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam - V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø 9 Nhµ XuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia - Hµ Néi - 2000 3. Hoµng V¨n Hoa Mét sè ýkiÕn vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n ë ViÖt Nam n¨m 2004 T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn - 3/2005. 4. §ç ThÞ Nga Ngäc TiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ t nh©n . 5. Hµ Huy Thµnh (Chñ biªn) Thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ vµ t b¶n t nh©n - lý luËn vµ chÝnh s¸ch. Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia - Hµ Néi - 2002 6. Lª Kh¾c TriÕt §æi míi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p Nhµ xuÊt b¶n lao ®éng - Hµ Néi - 2005 7. Ph¹m Quý Thä Vai trß kinh tÕ t b¶n t nh©n ®èi víi ph¸t triÓn thÞ trêng lao ®éng ë ViÖt Nam T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn - 4/2005 8. Vâ Xu©n TiÕn §Èy m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n trong tiÕn tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi. T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn - 2/2005 9. NguyÔn Thanh TuyÒn (Chñ biªn) Thµnh phÇn kinh tÕ t nh©n vµ qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia - Hµ Néi - 2002 10. Hå Träng ViÖn Kinh tÕ t nh©n trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam. 35 Môc lôc Lêi nãi ®Çu ..................................................................................... 1 Ch¬ng I. Lý luËn vÒ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ t b¶n t nh©n ..... 3 I.Häc thuyÕt M¸c - Lªnin vÒ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ......................... 3 II. Kinh tÕ t b¶n t nh©n trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam ......................................................................................................... 4 1. Kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ t b¶n t nh©n ............................................... 4 2. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n 5 3. Vai trß cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc ...................................................................................................... 8 Ch¬ng II. §æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó thóc ®Èy khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ph¸t triÓn ....................................................................................................... 12 I. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ë níc ta trong giai ®o¹n hiÖnnay 12 1. Ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n trong thêi gian qua tõ khi cã chÝnh s¸ch ®æi míi ............................................................................................................... 12 2. Ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n theo ngµnh nghÒ s¶n xuÊt kinh doanh vµ theo vïng l·nh thæ ......................................................................................... 16 3. C¸c kÕt qu¶ ®¹t ®îc, c¸c yÕu kÐm cÇn kh¾c phôc ........................ 18 4. Nguyªn nh©n cña yÕu kÐm, h¹n chÕ ........................................... 27 4.1. VÉn cã sù ph©n biÖt ®èi xö víi khu vùc kinh tÕ t nh©n ........... 27 4.2. Nh÷ng nguyªn nh©n tõ c¬ chÕ chÝnh s¸ch ............................... 27 4.3. Nguyªn nh©n thuéc vÒ b¶n th©n doanh nghiÖp ........................ 29 II. ChÝnh s¸ch ph¸p luËt víi vai trß ®Þnh híng vµ ®iÒu tiÕt .............. 30 1. Vai trß ®Þnh híng vµ ®iÒu tiÕt cña chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ............ 30 2. TÝnh tÊt yÕu ph¶i ®æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch ............................... 32 Ch¬ng III. C¸c gi¶i ph¸p ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n trong giai ®o¹n míi ............................................................................. 33 I. Quan ®iÓm cña §¶ng víi vÊn ®Ò ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t nh©n . 33 1. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña kinh tÕ t b¶n t nh©n trong nÒn kinh tÕ thêi kú qóa ®é 33 2. T¹o sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c khu vùc kinh tÕ ................................. 34 3. Nhµ níc ®ãng vai trß ®iÒu tiÕt vÜ m« trong viÖc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ .................................................................................................... 34 II. Ph¬ng híng ®æi míi c¬ cÊu vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n 35 III. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ..... 38 KÕt luËn ........................................................................................ 45 Tµi liÖu tham kh¶o ...................................................................... 46 36