Lý luận về tích luỹ tư ­ bản và vận dụng vào tình hình thực tiễn ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay

Lêi nãi ®Çu Nghiªn cøu m«n kinh tÕ chÝnh trÞ häc nã gióp cho ta kh¶ n¨ng t­ duy, gióp cho ta nhËn biÕt ®­îc b¶n chÊt cña c¸c x· héi, cña c¸c thêi kú vµ c¸c qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. Ngoµi ra nghiªn cøu m«n kinh tÕ chÝnh trÞ häc nã gióp cho chóng ta kÕt hîp ®­îc hµi hoµ gi÷a c¸c yÕu tè lîi Ých kinh tÕ vµ gi¶i quyÕt tèt ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò x· héi. Trong nh÷ng n­íc ph¸t triÓn, bé m«n kinh tÕ chÝnh trÞ häc rÊt ®­îc coi träng vµ ®­îc ¸p dông, phæ biÕn mét c¸ch réng r·i. §Ó tõ ®ã tuú thuéc vµo mçi n­íc, mçi quèc gia sÏ ®Ò ra cho m×nh mét s¸ch l­îc vµ nh÷ng chiÕn l­îc kh¸c nhau ®Ó ph¸t triÓn Cßn ë ViÖt Nam do míi giµnh ®­îc ®éc lËp, míi chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng .V× vËy, nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng cßn kÐm hiÖu qu¶ vµ kh«ng thùc sù n¨ng ®éng. ChÝnh v× lý do ®ã mµ em ®· t×m hiÓu, ®i s©u vµ chän ®Ò tµI nghiªn cøu lµ “ lý luËn vÒ tÝch luü t­ b¶n vµ vËn dông vµo t×nh h×nh thùc tiÔn ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay ". Néi dung cña ®Ò tµi nµy nh»m giíi thiÖu b¶n chÊt t­ b¶n lµ g×, thùc chÊt vµ ®éng c¬ tÝch luü cña t­ b¶n, nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn quy m« tÝch luü t­ b¶n, quy luËt vµ xu h­íng lÞch sö cña tÝch luü t­ b¶n lµ g×, vËn dông nh÷ng yÕu tè ®ã trong nÒn kinh tÕ n­íc ta nh­ thÕ nµo, vµ nã ®· ®¹t ®­îc thµnh tùu g× trong 10 n¨m ®æi míi ®Êt n­íc. §Ò tµi ®­îc giíi thiÖu trong nh÷ng ch­¬ng sau ®©y: nÒn kinh tÕ. Ch­¬ng I : Thùc chÊt cña tÝch luü t­ b¶n vµ nh­ng nh©n tè quyÕt ®Þnh quy m« cña nã. Ch­¬ng II : Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan , c¸c gi¶i ph¸p vµ vËn dông vµo thùc tiÔn ë ViÖt Nam. Em rÊt mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña c« gi¸o vµ c¸c b¹n ®Ó hoµn thiÖn tèt h¬n ®Ò tµi nµy.Em xin c¶m ¬n ch©n thµnh sù chØ b¶o tËn t×nh cña c« gi¸o TrÇn Thanh H­¬ng vµ th­ viÖn tr­êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n ®· t¹o ®iÒu kiªn cho em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. CH¦¥NG I Thùc chÊt cña tÝch luü t­ b¶n vµ nh©n tè quyÕt ®Þnh quy m« cña nã I. Thùc chÊt vµ ®éng c¬ cña tÝch luü t­ b¶n. 1.Tr­íc hÕt ta ph¶i hiÓu kh¸i niÖm t­ b¶n lµ g×? T­ b¶n lµ gi¸ trÞ mµ cã b¶n n¨ng tù t¨ng lªn mµ ng­êi chñ cña nã kh«ng ph¶i tham gia lao ®éng. T¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n kh«ng ph¶i lµ h×nh th¸i ®iÓn h×nh cña chñ nghÜa t­ b¶n.H×nh thøc tiÕn hµnh cña chñ nghÜa t­ b¶n lµ t¸i s¶n xuÊt më réng.T¸i s¶n xuÊt më réng t­ b¶n chñ nghÜa lµ sù lËp l¹i qu¸ tr×nh s¶n xuÊt víi quy m« lín h¬n tr­íc, víi mét l­îng t­ b¶n lín h¬n tr­íc.Muèn vËy ph¶i biÕn mét bé phËn gi¸ trÞ thÆng d­ thµnh t­ b¶n phô thªm.ViÖc sö dông gi¸ trÞ thÆng d­ lµm t­ b¶n, hay chuyÓn ho¸ gi¸ trÞ thÆng d­ trë l¹i thµnh t­ b¶n gäi lµ tÝch luü t­ b¶n. Nh­ vËy,thùc chÊt tÝch luü t­ b¶n lµ t­ b¶n ho¸ gi¸ trÞ thÆngd­.XÐt mét c¸ch côthÓ,tÝch luü t­ b¶n lµ t¸i s¶n xuÊt ra r­ b¶n víi quy m« ngµy cµng më réng. Së dÜ gi¸ trÞ thÆng d­ cã thÓ chuyÓn ho¸ thµnh t­ b¶n ®­îc lµ v× gi¸ trÞ thÆng d­ ®· mang s½n nh÷ng yÕu tè vËt chÊt cña t­ b¶n míi. Cã thÓ minh ho¹ tÝch luü vµ t¸i s¶n xuÊt më réng t­ b¶n chñ nghÜa b»ng vÝ dô sau:N¨m thø nhÊt : 80c + 20v + 20m.Gi¶ ®Þnh 20m kh«ng bÞ nhµ t­ b¶n tiªu dïng tÊt c¶ cho c¸ nh©n, mµ ®­îc ph©n thµnh 10m1 + 10m2(trong ®ã 10m2 giµnh cho tiªu dïng c¸ nh©n cña nhµ t­ b¶n, cßn 10m1 dïng ®Ó tÝch luü).PhÇn gi¸ trÞ thÆng d­ 10m1 dïng ®Ó tÝch luü ®­îc ph©n thµnh 8c1 +2v1. Khi ®ã quy m« s¶n xuÊt cña n¨m sau sÏ lµ 88c + 22v +22m(nÕu m vÉn nh­ cò). Nh­ vËy vµo n¨m thø hai, quy m« t­ b¶n bÊt biÕn vµ t­ b¶n kh¶ biÕn t¨ng ®Òu lªn t­¬ng øng. Nghiªn cøu tÝch luü vµ t¸i s¶n xuÊt më réng t­ b¶n chñ nghÜa cho phÐp rót ra nh÷ng kÕt luËn v¹ch râ h¬n b¶n chÊt cña quan hÖ s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa: Mét lµ, nguån gèc duy nhÊt cña t­ b¶n tÝch luü lµ gi¸ trÞ thÆng d­ vµ t­ b¶n tÝch luü chiÕm tû lÖ ngµy cµng lín trong toµn bé t­ b¶n. C.Mac nãi r»ng t­ b¶n øng tr­íc chØ lµ mét giät n­íc trong dßng s«ng cña tÝch luü mµ th«i. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , l·i (m) cø ®Ëp vµo vèn,vèn cµng lín th× l·i cµng lín, do ®ã lao ®éng cña c«ng nh©n trong qu¸ khø trë thµnh ph­¬ng tiÖn m¹nh mÏ ®Ó bãc lét chÝnh ng­êi c«ng nh©n. Hai lµ, qu¸ tr×nh tÝch luü ®· lµm cho quyÒn së h÷u trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ biÕn thµnh quyÒn chiÕm ®o¹t t­ b¶n chñ nghÜa. Sù trao ®æi gi÷a hä víi nhau theo nguyªn t¾c ngang gi¸ vÒ c¬ b¶n kh«ng dÉn tíi viÖc ng­êi nµy chiÕm ®o¹t lao ®éng kh«ng c«ng cña ng­êi kia. Tr¸i l¹i, trong nÒn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghi·, sù trao ®æi gi÷a ng­êi lao ®éng vµ nhµ t­ b¶n dÉn ®Õn kÕt qu¶ lµ nhµ t­ b¶n ch¼ng nh÷ng chiÕm mét phÇn lao ®éng cña ng­êi c«ng nh©n, mµ cßn lµ ng­êi chñ së h÷u hîp ph¸p lao ®éng kh«ng c«ng ®ã. Nh­ vËy ®· cã sù thay ®æi c¨n b¶n trong quan hÖ së h÷u. Nh­ng sù thay ®æi ®ã kh«ng vi ph¹m quy luËt gi¸ trÞ. Môc ®Ých cña s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa lµ sù lín lªn kh«ng ngõng cña gi¸ trÞ. §Ó thùc hiÖn môc ®Ých ®ã, c¸c nhµ t­ b¶n kh«ng ngõng tÝch luü vµ t¸i s¶n xuÊt më réng, xem ®ã lµ ph­¬ng tiÖn c¨n b¶n ®Ó t¨ng c­êng bãc lét cña ng­êi c«ng nh©n. MÆt kh¸c, do c¹nh tranh, c¸c nhµ t­ b¶n buéc ph¶i kh«ng ngõng lµm cho t­ b¶n cña m×nh t¨ng lªn, b»ng c¸ch t¨ng nhanh t­ b¶n tÝch luü. ThËt ra, trong buæi ®Çu cña s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa, sù ham muèn lµm giÇu cña nhµ t­ b¶n th­êng chi phèi tuyÖt ®èi, nh­ng ®Õn mét tr×nh ®é ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh, sù tiªu dïng xa phÝ cña c¸c nhµ t­ b¶n ngµy cµng t¨ng lªn theo sù tÝch luü t­ b¶n. 2. Nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh quy m« tÝch luü t­ b¶n. Víi mét khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ nhÊt ®Þnh th× quy m« cña tÝch luü phô thuéc vaß tû lÖ ph©n chia khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ ®ã thµnh quü tiªu dïng cña nhµ t­ b¶n. NÕu tØ lÖ ph©n chia ®ã ®· cã s½n, th× râ rµng ®¹i l­îng cña t­ b¶n tÝch luü sÏ do ®¹i l­îng tuyÖt ®èi cña gi¸ trÞ thÆng d­ quyÕt ®Þnh. Do ®ã nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh quy m« cña tÝch luü chÝnh lµ nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh quy m« cña khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­. Nh÷ng nh©n tè ®ã lµ : Mét lµ, møc ®é bãc lét søc lao ®éng N©ng cao møc ®é bãc lét søc lao ®éng b»ng c¸ch c¾t xÐn vµo tiÒn c«ng. Khi ngiªn cøu sù s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­, C.Mac gi¶ ®Þnh r»ng sù trao ®æi gi÷a c«ng nh©n vµ nhµ t­ b¶n lµ sù trao ®æi ngang gi¸. Nh­ng trong thùc tÕ, c«ng nh©n bÞ nhµ t­ s¶n chiÕm ®o¹t mét phÇn lao ®éng tÊt yÕu, bÞ c¾t xÐn mét phÇn tiÒn c«ng. ViÖc c¾t xÐn tiÒn c«ng gi÷ vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh tÝch luü t­ b¶n. ViÖc t¨ng c­êng ®é lao ®éng vµ kÐo dµi ngµy lao ®éng râ rµng lµm t¨ng thªm gi¸ trÞ thÆng d­, dã ®ã lµm t¨ng bé phËn gi¸ trÞ thÆng d­ ®­îc t­ b¶n ho¸ tøc lµ lµm t¨ng tÝch luü. ¶nh h­ëng nµy cßn thÓ hiÖn ë chç sè l­îng lao ®éng t¨ng thªm mµ nhµ t­ b¶n chiÕm kh«ng do t¨ng c­êng ®é lao ®éng vµ kÐo dµi ngµy lao ®éng kh«ng ®ßi hái ph¶i t¨ng thªm t­ b¶n mét c¸ch t­¬ng øng (kh«ng ®ßi hái ph¶i t¨ng thªm sè l­îng c«ng nh©n, t¨ng thªm m¸y mãc, thiÕt bÞ, mµ hÇu nh­ chØ cÇn t¨ng thªm sù hao phÝ ngyªn liÖu). Hai lµ, tr×nh ®é n¨ng suÊt lao ®éng x· héi Søc s¶n xuÊt cña lao ®éng mµ t¨ng lªn th× khèi l­îng s¶n phÈm, biÓu hiÖn mét gi¸ trÞ nhÊt ®Þnh vµ do ®ã biÓu hiÖn mét ®¹i l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ nhÊt ®Þnh còng t¨ng lªn.Víi mét tû suÊt gi¸ trÞ thÆngd­ kh«ng thay ®æi, hay thËm chÝ víi mét tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ ®ang gi¶m xuèng, th× khèi l­îng s¶n phÈm thÆng d­ vÉn t¨ng lªn, miÔn lµ tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ gi¶m xuèng chËm h¬n møc t¨ng cña søc s¶n xuÊt cña lao ®éng. V× vËy , víi mét tØ lÖ ph©n chia s¶n phÈm thÆng d­ thµnh thu nhËp vµ t­ b¶n phô thªm kh«ng thay ®æi, sù tiªu dïng cña nhµ t­ b¶n vÉn cã thÓ t¨ng lªn mµ kh«ng cÇn gi¶m quü tÝch luü. Nh­ng nh­ ta ®· thÊy, n¨ng suÊt lao ®éng mµ t¨ng lªn th× c«ng nh©n còng trë nªn rÎ ®i , vµ do ®ã tû suÊt gi¸trÞ thÆng d­ còng t¨ng lªn, ngay c¶ khi tiÒn c«ng thùc tÕ ®­îc n©ng cao. TiÒn c«ng nµy kh«ng bao giê t¨ng lªn theo cïng mét tû lÖ víi n¨ng suÊt lao ®éng. Còng vÉn mét gi¸ trÞ t­ b¶n kh¶ biÕn Êy l¹i vËn dông d­îc nhiÒu søc lao ®éng h¬n, vµ do ®ã nhiÒu lao ®éng h¬n. Còng vÉn mét gi¸ trÞ t­ b¶n bÊt biÕn Êy l¹i biÓu hiÖn thµnh mét l­îng t­ liÖu s¶n xuÊt nhiÒu h¬n, tøc lµ nhiÒu t­ liÖu lao ®éng , do ®ã cung cÊp nhiÒu yÕu tè t¹o ra s¶n phÈm, còng nh­ nhiÒu yÕu tè t¹o ra gi¸ trÞ h¬n, hay nhiÒu yÕu tè hÊp thô lao ®éng h¬n. V× vËy, khi gi¸ trÞ cña t­ b¶n phô thªm kh«ng thay ®æi hay thËm chÝ gi¶m xuèng, tÝch luü còng vÉn ®­îc ®Èy nhanh. Ch¼ng nh÷ng quy m« t¸i s¶n xuÊt ®­îc më réng vÒ mÆt vËt thÓ, mµ s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­ còng t¨ng lªn nhanh h¬n gi¸ trÞ cña t­ b¶n phô thªm Sù ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt cña lao ®éng còng ¶nh h­ëng ®Õn sè t­ b¶n ban ®Çu hay sè t­ b¶n ®ang n»m trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Mét phÇn cña t­ b¶n bÊt biÕn ®ang ho¹t ®éng gåm nh÷ng t­ liÖu lao ®éng nh­ m¸y mãc ,vv..,lµ nh÷ng thø chØ cã thÓ tiªu dïng hÕt , vµ do ®ã ®­îc t¸i s¶n xuÊt hay thay thÕ b»ng nh÷ng c¸i míi cïng lo¹i, sau nh÷nh thêi k× dµi h¬n. Nh­ng mçi n¨m, mét phÇm nh÷ng t­ liÖu lao ®éng ®ã l¹i chÕt ®i, tøc lµ ®¹t tíi môc ®Ých cuèi cïng cña chøc n¨ng s¶n xuÊt cñacña nã.T¸i s¶n xuÊt còng g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña khoa häc kÜ thuËt.Khoa häc vµ kÜ thuËt còng ¶nh h­ëng ®Õn c¸i phÇn cña t­ b¶n ban ®Çu ®· b­íc vµo giai ®o¹n ®æi míi . D­íi h×nh thøc míi cña nã, t­ b¶n chiÕm kh«ng sù tiÕn bé x· héi ®· diÔn ra ®»ng sau l­ng h×nh thøc cò cña nã. Trong chõng mùc c¹nh tranh lµm cho sù mÊt gi¸ ®ã chë nªn gay g¾t, th× g¸nh nÆng chñ yÕu cña nã l¹i trót lªn ®Çu c«ng nh©n, v× nhµ t­ b¶n t×m c¸ch bï l¹i thiÖt h¹i cho m×nh b»ng c¸ch t¨ng c­êng bãc lét hä. Lao ®éng ®em gi¸ trÞ cña nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt mµ nã ®· tiªu dïng chuyÓn vµo s¶n phÈm. MÆt kh¸c, gi¸ trÞ vµ khèi l­îng t­ liÖu s¶n xuÊt do mét khèi l­îng lao ®éng nhÊt ®Þnh sö dông, l¹i t¨ng lªn tû lÖ víi n¨ng suÊt lao ®éng. V× vËy, cïng víi sù t¨ng thªm hiÖu lùc, quy m« vµ gi¸ trÞ cña t­ liÖu s¶n xuÊt, tøc lµ cïng víi sù tÝch luü, diÔn ra cïng víi sù ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt cña lao ®éng th× lao ®éng còng b¶o tån vµ duy tr× vÜnh viÔn mét gi¸ trÞ t­ b¶n kh«ng ngõng t¨ng lªn d­íi h×nh thøc lu«n míi. Sù tù nhiªn ®ã cña lao ®éng thÓ hiÖn ra nh­ lµ mét søc tù b¶o tån cña sè t­ b¶n mµ lao ®éng nhËp vµo, còng hoµn toµn gièng nh­ nh÷ng søc s¶n xuÊt x· héi cña lao ®éng l¹i thÓ hiÖn ra nh÷ng thuéc tÝnh cña t­ b¶n, c«ng viÖc nhµ t­ b¶n th­êng xuyªn chiÕm h÷u lao ®éng thÆng d­ thÓ hiÖn ra nh­ nh÷ng søc m¹nh cña t­ b¶n Ba lµ,sù chªnh lÖch t­ b¶n tiªu dïng vµ t­ b¶n dö dông T­ b¶n t¨ng lªn th× sù chªnh lÖch gi÷a t­ b¶n ®­îc sö dông vµ t­ b¶n ®· tiªu dïng còng t¨ng lªn. Nãi mét c¸ch kh¸c : khèi l­îng gi¸ trÞ vµ khèi l­îng vËt thÓ cña nh÷ng t­ liÖu lao ®éng nh­ nhµ x­ëng, m¸y mãc, c¸c thø khÝ tµi còng t¨ng lªn; nh­ng nh÷ng thø ®ã, trong mét thêi k× dµi hay ng¾n, trong nh÷ng qu¸ tr×nh s¶n xuÊt th­êng xuyªn lÆp ®i lÆp l¹i, ®Òu ho¹t ®éng víi toµn bé quy m« cña chóng hay ®­îc dïng ®Ó ®¹t tíi mét hiÖu qu¶ cã Ých nhÊt ®Þnh, nh­ng l¹i chØ hao mßn dÇn dÇn, vµ do ®ã chØ mÊt gi¸ trÞ tõng phÇn mét, nghÜa lµ chØ chuyÓn gÝa trÞ Êy tõng phÇn mét vµo s¶n phÈm mµ th«i. Nh÷ng dù phôc vô kh«ng c«ng ®ã cña lao ®éng trong qu¸ khø, ®­îc lao ®éng sèng n¾m lÊy vµ lµm sèng l¹i, ®ang ®­îc tÝch luü l¹i cïng víi quy m« ngµy cµng t¨ng cña tÝch luü. Nh­ vËy lµ ý nghÜa ngµy cµng kh«ng ngõng t¨ng lªn cña lao ®éng qu¸ khø hiÖn ®ang tham gia vµo qu¸ tr×nh lao ®éng d­íi h×nh thøc t­ liÖu lao ®éngth× kh«ng ®­îc quy cho b¶n th©n ng­êi c«ng nh©n(t­ liÖu lao ®éng chÝnh lµ lao ®«ng qu¸ khø vµ kh«ng ®­îc tr¶ c«ng cña ng­êi ®ã), mµ l¹i quy cho mét h×nh th¸i kh¸c cña lao ®éng ®ã, h×nh th¸i ®· t¸ch ra khái ng­êi c«ng nh©n, tøc lµ h×nh th¸i t­ b¶n. Bèn lµ, quy m« t­ b¶n øng tr­íc. Víi mét møc ®é bãc lét søc lao ®éng nhÊt ®Þnh , th× khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ do con sè c«ng nh©n bÞ bãc lét cïng mét lóc quyÕt ®Þnh, mµ sè l­îng c«ng nh©n nµy th× l¹i t­¬ng xøng víi ®¹i l­îng cña t­ b¶n, tuy lµ víi mét tû lÖ biÕn ®æi. Nhµ t­ b¶n cã thÓ nhê ®ã mµ sèng xa hoa h¬n vµ ®ång thêi l¹i hy sinh ®­îc nhiÒu h¬n. Vµ cuèi cïng quy m« s¶n xuÊt cµng më réng h¬n cïng víi khèi l­îng t­ b¶n øng tr­íc,th× tÊt c¶ ®éng lùc thóc ®Èy s¶n xuÊt l¹i cµng t¸c ®«ng m¹nh mÏ h¬n. Víi tr×nh ®é bãc lét kh«ng ®æi th× khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ sÏ do khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ sÏ do khèi l­îng c«ng nh©n bÞ bãc lét quyÕt ®Þnh. Do ®ã, quy m« cña t­ b¶n øng tr­íc, nhÊt lµ bé phËn t­ b¶n kh¶ biÕn cµng lín, th× gi¸ trÞ thÆng d­ bãc lét ®­îc vµ quy m« tÝch luü cµng lín. II.Quy luËt chung cña tÝch luü t­ b¶n vµ xu h­íng lÞch sö cña tÝch TÝch luü t­ b¶n. 1.CÊu t¹o h÷u c¬ cña t­ b¶n. Quy m« cña t­ b¶n mµ t¨ng lªn th× cÊu t¹o h÷u c¬ cña t­ b¶n còng cã sù biÕn ®æi. C.Mac ph©n biÖt cÊu t¹o kÜ thuËt, cÊu t¹o gi¸ trÞ vµ cÊu t¹o h÷u c¬ cña t­ b¶n. VÒ mÆt h×nh th¸i vËt chÊt, mçi t­ b¶n ®Òu gåm cã t­ liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng ®Ó sö dông nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt ®ã. Tû lÖ gi÷a sè l­îng t­ liÖu s¶n xuÊt vµ sè l­îng søc lao ®éng sö dông nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt ®ã trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gäi lµ cÊu t¹o kü thuËt cña t­ b¶n. §Ó tÝnh cÊu t¹o kÜ thuËt cña t­ b¶n, ng­êi ta th­êng dïng chØ tiªu nh­ sè n¨ng l­îng, hoÆc sè l­îng m¸y mãc do mét c«ng nh©n sö dông trong s¶n xuÊt, vÝ dô: 100 kw ®IÖn / 1 c«ng nh©n, 20 m¸y dÖt / 1 c«ng nh©n. VÒ mÆt gi¸ trÞ, mçi t­ b¶n ®Òu chia lµm hai phÇn: t­ b¶n bÊt biÕn ( c ) vµ t­ b¶n kh¶ biÕn ( v). Tû lÖ gi÷a t­ b¶n bÊt biÕn vµ t­ b¶n kh¶ biÕn cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt gäi lµ cÊu t¹o gi¸ trÞ t­ b¶n. CÊu t¹o kü thuËt vµ cÊu t¹o gi¸ trÞ cña t­ b¶n cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. Nãi chung, nh÷nh sù thay ®æi trong cÊu t¹o kü thuËt cña t­ b¶n sÏ dÉn ®Õn sù thay ®æi trong cÊu t¹o gi¸ trÞ t­ b¶n. §Ó biÓu hiÖn mèi quan hÖ gi÷a cÊu t¹o kü thuËt vµ cÊu t¹o gi¸ trÞ t­ b¶n. C.Mac dïng ph¹m trï cÊu t¹o h÷u c¬ t­ b¶n. CÊu t¹o h÷u c¬ t­ b¶n lµ cÊu t¹o gi¸ trÞ cña t­ b¶n do cÊu t¹o kü thuËt cña t­ b¶n quyÕt ®Þnh, vµ ph¶n ¸nh nh÷ng biÕn ®æi cña cÊu t¹o h÷u c¬ ®ã. C.Mac viÕt: “... T«i gäi kÕt cÊu gi¸ trÞ cña t­ b¶n lµ kÕt cÊu h÷u c¬ cña t­ b¶n trong trõng mùc mµ kÕt cÊu gi¸ trÞ Êy ®­îc quyÕt ®Þnh bëi kÕt cÊu kü thuËt cña t­ b¶n vµ ph¶n ¸nh nh÷ng sù biÕn ®æi cña kÕt cÊu kü thuËt nµy ’’. CÊu t¹o h÷u c¬ cña t­ b¶n t¨ng lªn lµ mét quy luËt kinh tÕ cña chñ nghÜa t­ b¶n. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t­ b¶n, cÊu t¹o kü thuËt cña t­ b¶n ngµy cµng t¨ng, do ®ã cÊu t¹o gi¸ trÞ cña t­ b¶n ph¶n ¸nh cÊu t¹o kü thuËt cña t­ b¶n còng t¨ng nªn cÊu t¹o h÷u c¬ cña t­ b¶n ngµy cµng t¨ng lªn. H¬n n÷a,viÖc n©ng cao cÊu t¹o h÷u c¬ cña t­ b¶n cßn do yªu cÇu cña quy luËt gi¸ trÞ thÆng d­ vµ quy luËt c¹nh tranh chi phèi. 2.TÝch tô vµ tËp trung t­ b¶n . Quy m« cña t­ b¶n c¸ biÖt t¨ng lªn th«ng qua hai con ®­êng tËp trung vµ tÝch tô t­ b¶n. TÝch tô t­ b¶n lµ sù t¨ng thªm quy m« cña t­ b¶n c¸ biÖt b»ng c¸ch t­ b¶n ho¸ gi¸ trÞ thÆng d­ . TÝch tô vµ tËp trung t­ b¶n cã mèi quan hÖ víi nhau, nh­ng kh«ng ®ång nhÊt víi nhau. Sù kh¸c biÖt nµy kh«ng chØ vÒ chÊt, mµ cßn kh¸c nhau vÒ l­îng. TËp trung t­ b¶n tuy kh«ng lµm t¨ng quy m« t­ b¶n x· héi, nh­ng cã vai trß rÊt lín trong qu¸ tr×nh chuyÓn s¶n xuÊt nhá lªn s¶n xuÊt lín t­ b¶n chñ nghÜa vµ qu¸ tr×nh chuyÓn chñ nghÜat­ b¶n tõ giai ®o¹n thÊp lªn giai ®o¹n cao. 3.Nh©n khÈu thõa t­¬ng ®èi trong chñ nghÜa t­ b¶n . Nguyªn nh©n cña n¹n nh©n khÈu thõa t­¬ng ®èi : Khi chñ nghÜa t­ b¶n ph¸t triÓn ®Õn giai ®o¹n ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ, cÊu t¹o h÷u c¬ t­ b¶n t¨ng lªn nhanh chãng nhê sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña kü thuËt, th× n¹n nh©n khÈu thõa t­¬ng ®èi xuÊt hiÖn. Nguyªn nh©n cña n¹n nh©n khÈu thõa t­¬ng ®èi lµ tÝch luü t­ b¶n trong ®IÒu kiÖn cÊu t¹o h÷u c¬ t¨ng lªn. NÕu tÝch luü trong ®IÒu kiÖn cÊu t¹o h÷u c¬ kh«ng thay ®æi th× kh«ng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nh©n kh©ñ thõa. Song trong ®iÒu kiÖn cÊu t¹o h÷u c¬ cña t­ b¶n t¨ng lªn lµm cho tû träng cña t­ b¶n kh¶ biÕn trong toµn bé t­ b¶n gi¶m xuèng. V× vËy, trong nh÷ng ®IÒu kiÖn kh¸c kh«ng thay ®æi, cÊu t¹o h÷u c¬ t­ b¶n t¨ng lªn, th× sè cÇu vÒ søc lao ®éng cña mét t­ b¶n cã mét l­îng nhÊt ®Þnh gi¶m xuèng. TiÕn bé kü thuËt tr­íc hÕt t¸c ®éng vµo bé phËn t­ b¶n tÝch luü, lµm cho cÊu t¹o h÷u c¬ cña t­ b¶n ngµy cµng cao h¬n cÊu t¹o h÷u c¬ t­ b¶n cò, nªn thu hót mét l­îng c«ng nh©n Ýt h¬n so víi tÝch luü trong ®IÒu kiÖn tr­íc ®©y. TiÕn bé kü thuËt cßn t¸c ®éng ®Õn t­ b¶n cò khi t­ b¶n nµy hao mµo hÕt ph¶i ®æi míi t­ b¶n cè ®Þnh , lµm cho cÊu t¹o h÷u c¬ cña t­ b¶n ngµy cµng t¨ng lªn, do ®ã th¶i ra mét sè c«ng nh©n. Nh­ vËy, trong qu¸ tr×nh tÝch luü cña t­ b¶n khi th× thu hót c«ng nh©n, khi th× gi·n th¶i c«ng nh©n, nh­ng sù thu hót vµ gi·n th¶i ®ã kh«ng khíp nhau vÒ thêi gian, kh«ng gian, quy m« do ®ã tÊt nhiªn mét sè ng­êi kh«ng cã viÖc lµm, bÞ thÊt nghiÖp. Mét lµ, nh©n khÈu thõa l­u ®éng lµ h×nh thøc thÊt nghiÖp t¹m thêi, phæ biÕn ë c¸c trung t©m c«ng nghiÖp. TÝnh chÊt l­u ®éng cña nã thÓ hiÖn ë chç c«ng nh©n bÞ th¶i n¬i nµy, lóc nµy, th× l¹i ®­îc nhËn vµo lµm viÖc n¬i kh¸c, lóc kh¸c. Hai lµ, nh©n khÈu thõa tiÒm tµng gåm nh÷ng ng­êi ë n«ng th«n hµng n¨m chØ lµm n«ng nghiªp rÊt Ýt, nh­ng kh«ng t×m ®­îc viÖc lµm trong c«ng nghiÖp. Ba lµ, nh©n khÈu thõa ng­ng trÖ bao gåm nh÷ng ng­êi th­êng xuyªn mÊt viÖc lµm, sèng nay ®©y mai ®ã, thu nhËp rÊt thÊp, mét sè ph¶i ¨n xin, mét sè sinh ra chém c¾p, m¹i d©m. 4. Sù bÇn cïng ho¸ giai cÊp v« s¶n Qu¸ tr×nh tÝch luü t­ b¶n dÉn ®Õn tÝch luü cña c¶i, sù giµu cã vÒ mét cùc vÒ phÝa giai cÊp t­ s¶n vµ tÝch luü sù thÊt nghiÖp, bÇn cïng vÒ cùc ®èi lËp - vÒ phÝa giai cÊp v« s¶n. Tèc ®é vµ quy m« tÝch luü cµng t¨ng, th× giai cÊp t­ s¶n cµng giµu lªn nhanh chãng, cßn giai cÊp v« s¶n cµng bÞ bÇn cïng vµ thÊt nghiÖp. §ã lµ quy luËt chung cña tÝch luü t­ b¶n. BÇn cïng ho¸ giai cÊp v« s¶n biÓu hiÖn d­íi hai h×nh thøc: bÇn cïng ho¸ t­¬ng ®èi vµ bÇn cïng ho¸ tuyÖt ®èi. BÇn cïng ho¸ t­¬ng ®èi giai cÊp v« s¶n biÓu hiÖn ë tû träng thu nhËp cña giai cÊp c«ng nh©n trong thu nhËp quèc d©n ngµy cµng gi¶m xuèng, cßn tû träng thu nhËp cña giai cÊp cña c¸c nhµ t­ b¶n t¨ng lªn kh«ng ngõng. Sù bÇn cïng ho¸ t­¬ng ®èi kh«ng phô thuéc vµo thu nhËp vµ møc sèng cña giai cÊp c«ng nh©n, mµ phô thuéc vµo sù chªnh lÖch vÒ møc t¨ng thu nhËp gi÷a giai cÊp t­ s¶n vµ giai cÊp v« s¶n. BÇn cïng ho¸ tuyÖt ®èi giai cÊp v« s¶n biÓu hiÖn ë møc sèng cña hä trùc tiÕp gi¶m xuèng, do tiÒn c«ng thùc tÕ trùc tiÕp gi¶m xuèng,do møc t¨ng l­¬ng chËm h¬n møc t¨ng nhu cÇu cÇn thiÕt, chËm h¬n møc t¨ng gi¸ trÞ søc lao ®éng. 5.Xu h­íng lÞch sö cña tÝch luü t­ b¶n . Trong chõng mùc mµ nã kh«ng ph¶I lµ sù trùc tiÕp biÕn n« lÖ vµ n«ng n« thµnh c«ng nh©n lµm thuª, do ®ã kh«ng ph¶i lµ mét sù thay ®æi h×nh thøc gi¶n ®¬n, th× nã chØ lµ sù t­íc ®o¹t nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt trùc tiÕp, tøc lµ sù xo¸ bá chÕ ®é t­ h÷u dùa trªn lao ®éng cña b¶n th©n. ChÕ ®é t­ h÷u, víi t­ c¸ch lµ c¸i ®èi lËp víi chÕ ®é së h÷u c«ng céng,tËp thÓ, chØ tån t¹i ë n¬i nµo mµ t­ liÖu lao ®éng vµ nh÷ng ®IÒu kiÖn bªn ngoµi cña lao ®éng thuéc vÒ t­ nh©nNh÷ng s¾c th¸i v« cïng tËn mµ nã thÓ hiÖn ra khi ta míi tho¹t nh×n, chØ ph¶n ¸nh nh÷ng tr¹ng th¸i trung gian n»m gi÷a hai cùc Êy mµ th«i. Qu¸ tr×nh ®ã ®· biÕn chÕ ®é t­ h÷u nhá dùa trªn lao ®éng c¸ nh©n thµnh chÕ ®é së h÷u t­ b¶n chñ nghÜa dùa trªn sù bãc lét lao ®éng lµm thuª, biÕn s¶n xuÊt nhá l¹c hËu, ph©n t¸n thµnh s¶n xuÊt lín tËp trung. s¶n xuÊt ®­îc x· héi ho¸ cao h¬n, lùc l­îng s¶n xuÊt ®­îc ph¸t triÓn m¹nh h¬n . CH¦¥NG II Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan, c¸c gi¶I ph¸p vµ vËn dông thùc tiÔn tÝch luü t­ b¶n ë ViÖt Nam I.Vai trß cña tÝch luü vèn ë ViÖt Nam. Tõ bµi häc cña nh÷ng quèc gia ph¸t triÓn trªn thÕ giíi vµ tõ thùc tiÔn c¸ch m¹ng ViÖt Nam kh¼ng ®Þnh tÝch tô vµ tËp trung vèn cã mét vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng trong sù nghiÖp hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc còng nh­ ®èi víi s¶n xuÊt kinh doanh cña nÒn kinh tÕ. ViÖt Nam muèn ®¹t ®­îc môc tiªu “d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh" th× cÇn ph¶i tÝch tô vµ tËp trung vèn víi tû lÖ cao ®Ó tiÕn hµnh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. V¨n kiÖn §¹i héi VIII ®· chØ ra r»ng ®Õn n¨m 2020 ViÖt Nam ph¶i hoµn thµnh nhiÖm vô c«ng nghiÖp ho¸, c¶i biÕn n­íc ta tõ mét n­íc c«ng nghiÖp l¹c hËu thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp. VÊn ®Ò huy ®éng vèn cho qu¸ tr×nh CNH-H§H cã ý nghÜa quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ n­íc ta. Tr­íc hÕt lµ huy ®éng nguån vèn tõ néi bé nÒn kinh tÕ trong n­íc. §©y lµ nguån vèn cã tÝnh quyÕt ®Þnh, lµ nh©n tè néi lùc. Nhê t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi mét c¸ch liªn tôc mµ t¹o ra nguån vèn tù cã. Nguån vèn néi bé cßn ®­îc t¹o ra tõ sù liªn doanh liªn kÕt gi÷a c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc, c¸c miÒn, c¸c vïng cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. Nguån vèn cßn ®­îc t¹o ra th«ng qua sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c¸c c«ng ty cæ phÇn; th«ng qua viÖc huy ®éng c¸c kho¶n tiÒn nhµn rçi cña d©n c­, cña c¸c c¬ së kinh tÕ, c¸c tæ chøc ®oµn thÓ; th«ng qua c¸c kho¶n thuÕ nép ng©n s¸ch Nhµ n­íc v.v... C¸c quèc gia trªn thÕ giíi còng nh­ n­íc ta ®Òu ph¶i dïng mäi biÖn ph¸p ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi th«ng qua c¸c h×nh thøc: liªn doanh, hîp t¸c kinh doanh, vay víi l·i suÊt thÊp, vèn viÖn trî. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ tÝch luü vèn néi bé cßn thÊp th× thu hót ®­îc nhiÒu vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ rÊt quan träng. Tõ nguån vèn bªn ngoµi, biÕn thµnh nguån lùc trong n­íc, t¹o ®iÒu kiÖn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh CNH-H§H, t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn. §Ó víi viÖc huy ®éng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cÇn cã c¬ ch thu hót ngµy cµng nhiÒu vµ tranh thñ cïng víi c«ng nghÖ tiªn tiÕn. Tuy nhiªn nguån vèn n­íc ngoµi còng chØ cã h¹n vµ th­êng kÌm theo nh÷ng rµng buéc nhÊt ®Þnh, sè n­íc vµ sè c¸ nh©n cã vèn ®Çu t­ kh«ng t­¬ng ®­¬ng víi sè n¬i cã nhu cÇu nhËn ®Çu t­, tõ ®ã lµm n¶y sinh c¹nh tranh. Cuéc c¹nh tranh nµy ®­a c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn h¬n vµo lîi thÕ bÊt lîi. Cßn viÖc vay vèn th× ph¶i tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng tr¶ nî ngoµi ra cßn ph¶i ®¶m b¶o c¸c yÕu tè kh¸c vÒ ®éc lËp chñ quyÒn, kinh tÕ, chÝnh trÞ. V× vËy, ®Ó qu¸ tr×nh CNH-H§H vµ s¶n xuÊt kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, ®Ó nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng, tÊt yÕu ph¶i b¶o toµn, ph¸t triÓn vèn, vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. II. Thùc tr¹ng qu¸ tr×nh tÝch luü vèn ë ViÖt Nam . + Tr­íc nh÷ng n¨m ®æi míi (1986). 10 n¨m sau khi Tæ quèc thèng nhÊt, nh×n chung n­íc ta ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ trªn nhiÒu lÜnh vùc. Tuy vËy, xÐt chung trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n viÖc huy ®éng vèn vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn lµ qu¸ thÊp. Qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung vèn ë trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, trong c¸c ngµnh... chñ yÕu th«ng qua ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ vay ng©n hµng víi l·i suÊt thÊp, nh­ng trong ®ã chñ yÕu vÉn lµ nguån vèn tõ ng©n s¸ch. Trong khi ®ã vèn cña ng©n s¸ch Nhµ n­íc th× cã h¹n, cÊp kh«ng th­êng xuyªn, vèn vay cña ng©n hµng còng cã h¹n. Trong khi d©n c­ vµ toµn bé nÒn kinh tÕ l¹i cã t×nh tr¹ng tån ®äng kh¸ lín l­îng vèn nhµn rçi, nh­ng ch­a cã mét c¬ chÕ phï hîp ®Ó tÝch tô vµ tËp trung nguån vèn nµy cho toµn bé nÒn kinh tÕ. Bëi v×, l·i suÊt ë thêi ®iÓm ®ã qu¸ thÊp, l¹m ph¸t ®ang ë tèc ®é “phi m·" (biÓu hiÖn b»ng 2 con sè)... §iÒu ®ã chøng tá r»ng ch­a cã mét c¬ chÕ phï hîp ®Ó tÝch tô vµ tËp trung cã hiÖu qu¶ nguån vèn cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ sù nghiÖp hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. ë giai ®o¹n nµy, do ch­a nhËn thøc ®­îc sù cÇn thiÕt vµ sù tån t¹i l©u dµi cña c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi n­íc ta, v× thÕ sau khi n­íc nhµ thèng nhÊt, chóng ta ®· nãng véi, thu hót ngµy cµng nhiÒu vµ tranh thñ cïng víi c«ng nghÖ tiªn tiÕn. Tuy nhiªn nguån vèn n­íc ngoµi còng chØ cã h¹n vµ th­êng kÌm theo nh÷ng rµng buéc nhÊt ®Þnh, sè n­íc vµ sè c¸ nh©n cã vèn ®Çu t­ kh«ng t­¬ng ®­¬ng víi sè n¬i cã nhu cÇu nhËn ®Çu t­, tõ ®ã lµm n¶y sinh c¹nh tranh. Cuéc c¹nh tranh nµy ®­a c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn h¬n vµo lîi thÕ bÊt lîi. Cßn viÖc vay vèn th× ph¶i tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng tr¶ nî ngoµi ra cßn ph¶i ®¶m b¶o c¸c yÕu tè kh¸c vÒ ®éc lËp chñ quyÒn, kinh tÕ, chÝnh trÞ. V× vËy, ®Ó qu¸ tr×nh CNH-H§H vµ s¶n xuÊt kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, ®Ó nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng, tÊt yÕu ph¶i b¶o toµn, ph¸t triÓn vèn, vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. II. Thùc tr¹ng qu¸ tr×nh tÝch luü vèn ë ViÖt Nam . + Tr­íc nh÷ng n¨m ®æi míi (1986). 10 n¨m sau khi Tæ quèc thèng nhÊt, nh×n chung n­íc ta ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ trªn nhiÒu lÜnh vùc. Tuy vËy, xÐt chung trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n viÖc huy ®éng vèn vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn lµ qu¸ thÊp. Qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung vèn ë trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, trong c¸c ngµnh... chñ yÕu th«ng qua ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ vay ng©n hµng víi l·i suÊt thÊp, nh­ng trong ®ã chñ yÕu vÉn lµ nguån vèn tõ ng©n s¸ch. Trong khi ®ã vèn cña ng©n s¸ch Nhµ n­íc th× cã h¹n, cÊp kh«ng th­êng xuyªn, vèn vay cña ng©n hµng còng cã h¹n. Trong khi d©n c­ vµ toµn bé nÒn kinh tÕ l¹i cã t×nh tr¹ng tån ®äng kh¸ lín l­îng vèn nhµn rçi, nh­ng ch­a cã mét c¬ chÕ phï hîp ®Ó tÝch tô vµ tËp trung nguån vèn nµy cho toµn bé nÒn kinh tÕ. Bëi v×, l·i suÊt ë thêi ®iÓm ®ã qu¸ thÊp, l¹m ph¸t ®ang ë tèc ®é “phi m·" (biÓu hiÖn b»ng 2 con sè)... §iÒu ®ã chøng tá r»ng ch­a cã mét c¬ chÕ phï hîp ®Ó tÝch tô vµ tËp trung cã hiÖu qu¶ nguån vèn cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ sù nghiÖp hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. ë giai ®o¹n nµy, do ch­a nhËn thøc ®­îc sù cÇn thiÕt vµ sù tån t¹i l©u dµi cña c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi n­íc ta, v× thÕ sau khi n­íc nhµ thèng nhÊt, chóng ta ®· nãng véi, muèn xo¸ bá ngay c¸c thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n vµ kinh tÕ c¸ thÓ ®Ó ®­a c¸c doanh nghiÖp quèc doanh vµ c¸c hîp t¸c x· ë miÒn B¾c lªn quy m« lín, mau chãng thùc hiÖn quèc doanh ho¸, tËp thÓ ho¸ ë miÒn Nam mµ ch­a tÝnh ®Õn tr×nh ®é qu¶n lý, kh¶ n¨ng trang bÞ kü thuËt, kh¶ n¨ng vÒ vèn trong d©n vµ nhÊt lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ, nªn chóng ta ®· t¹o ra qu¸ tr×nh tËp trung vèn mét c¸ch h×nh thøc trong toµn bé nÒn kinh tÕ. Vµo nh÷ng n¨m 80 §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· cã sù ®iÒu chØnh b­íc ®Çu trong nhËn thøc vµ chñ tr­¬ng trong viÖc ®iÒu chØnh c¬ cÊu ®Çu t­ nh­ : “Néi dung chÝnh cña c«ng nghiÖp ho¸ x· héi chñ nghÜa trong 5 n¨m (1981 - 1985) vµ nh÷ng n¨m 80 lµ tËp trung sù ph¸t triÓn m¹nh n«ng nghiÖp, coi n«ng nghiÖp lµ mÆt trËn hµng ®Çu +Giai ®o¹n 1986 - 1990 ë giai ®o¹n nµy, §¹i héi VI cña §¶ng (th¸ng 12 n¨m 1986) ®· kh¼ng ®Þnh: “NhiÖm vô bao trïm c¶ môc tiªu tæng qu¸t cña nh÷ng n¨m cßn l¹i cña chÆng ®­êng ®Çu tiªn lµ æn ®Þnh mäi mÆt t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi, tiÕp tôc x©y dùng nh÷ng tiÒn ®Ò cÇn thiÕt cho viÖc ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ x· héi chñ nghÜa trong chÆng ®­êng tiÕp theo...". Ba ch­¬ng tr×nh môc tiªu ®ã thùc chÊt lµ sù chuyÓn h­íng chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ tõ viÖc ­u tiªn c«ng nghiÖp nÆng mét c¸ch å ¹t vµ h×nh thøc sang lÊy n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp hµng tiªu dïng vµ hµng xuÊt khÈu lµm träng t©m. §©y lµ mét b­íc chuyÓn cùc kú quan träng, hîp víi ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng quan ®iÓm chñ tr­¬ng ®æi míi trªn, §¶ng ta ®· chØ râ ph¶i khai th¸c mäi kh¶ n¨ng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, trong ®ã kinh tÕ quèc doanh ®ãng vai trß chñ ®¹o, kiªn quyÕt xo¸ bá c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp, h×nh thµnh c¬ chÕ kÕ ho¹ch theo ph­¬ng thøc ®Þnh h­íng lµ chñ yÕu, sö dông ®óng ®¾n c¸c quan hÖ hµng ho¸, tiÒn tÖ, tiÕn tíi qu¶n lý b»ng ph­¬ng ph¸p kinh tÕ lµ chñ yÕu. Nh­ vËy, ë giai ®o¹n nµ, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· kh«ng chØ ®Ò cao nguån vèn tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc mµ ®· thùc sù tÝnh ®Õn vai trß rÊt quan träng cña mäi tÇng líp nh©n d©n trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. ChÝnh s¸ch t¹o vèn thêi kú nµy ®· chó träng ®Õn nguån vèn cña hµng v¹n c¬ së s¶n xuÊt, cña hµng triÖu gia ®×nh x· viªn, trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ, t­ nh©n, t­ b¶n t­ nh©n vµ vèn cña mét sè c«ng nh©n viªn chøc, vèn cña nh÷ng ng­êi lao ®éng hîp t¸c ë n­íc ngoµi vÒ, vèn ®Çu t­ tõ bªn ngoµi...Kh«ng nh÷ng thÕ, viÖc më réng vÇ ph¸t triÓn nguån thu vµ ®éng viªn thu nhËp quèc d©n mét c¸ch hîp lý ®· ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung vèn ®Çu t­ tõ nhiÒu kªnh kh¸c nhau cho toµn bé nÒn kinh tÕ. §iÒu quan träng lµ ë giai ®o¹n nµy, chóng ta ®· x¸c ®Þnh ®­îc ®óng h­íng ®Çu t­. Vèn ®Çu t­ Nhµ n­íc chØ tËp trung chñ yÕu cho viÖc x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng vµ mét sè c«ng tr×nh then chèt ®Ó phôc vô cho 3 ch­¬ng tr×nh kinh tÕ vµ mét sè ch­¬ng tr×nh phóc lîi x· héi cã liªn quan sèng cßn tíi toµn bé nÒn kinh tÕ. §a phÇn c¸c c«ng tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c th× viÖc tÝch tô vµ tËp trung vèn ®Çu t­ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i do ng©n s¸ch Nhµ n­íc cÊp, mµ ph¶i theo nguyªn t¾c tù vay, tù tr¶ cña c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ. Trong giai ®o¹n nµy Nhµ n­íc ta ®· chñ tr­¬ng s¾p xÕp l¹i mét b­íc c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc, s½n sµng s¸t nhËp hoÆc gi¶i thÓ c¸c doanh nghiÖp nµo lµm ¨n thua lç. §Æc ®iÓm bao trïm cña qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung vèn trong n­íc ë giai ®o¹n nµy chÝnh lµ chóng ta ®· tõng b­íc x· héi ho¸ ®­îc c¸c nguån vèn ®Çu t­, kh¾c phôc nh÷ng quan ®iÓm phiÕn diÖn tr­íc ®©y lµ chØ dùa vµo kªnh ®Çu t­ cña ng©n s¸ch Nhµ n­íc, cßn ë giai ®o¹n nµy, c¸c: “Nguån lùc s¶n xuÊt cña x· héi ®­îc huy ®éng tèt h¬n". C¸c tæ chøc trung gian tµi chÝnh còng ®· b¾t ®Çu ®æi míi ho¹t ®éng tÝch tô vµ tËp trung vèn. Víi mét lo¹t ng©n hµng th­¬ng m¹i ®­îc ra ®êi vµ chuyÓn sang ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ tÝn ®· t¹o ra nh÷ng yÕu tè ban ®Çu ®Ó h×nh thµnh thÞ tr­êng vèn. Trong hÖ thèng nµy c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ®· ®­îc chñ ®éng trong c¸c ho¹t ®éng kinh doanh, v× thÕ nã ®· ph¸t triÓn ngµy cµng ®a d¹ng, ®Þa bµn kinh doanh ngµy cµng ®­îc më réng ®Õn mäi thµnh phÇn kinh tÕ víi c¸c h×nh thøc tÝch tô vµ tËp trung vèn kh¸ phong phó vµ uyÓn chuyÓn. Ch¼ng h¹n, bªn c¹nh c¸c h×nh thøc tÝch tô vµ tËp trung vèn theo kªnh tiÕt kiÖm truyÒn thèng cßn cã c¸c h×nh thøc tÝch tô vµ tËp trung míi theo tÝn hiÖu thÞ tr­êng nh­: C¸c lo¹i kú phiÕu ng¾n h¹n, chøng chØ tiÒn göi, kú phiÕu ng©n hµng cã môc ®Ých, tiÕt kiÖm x©y dùng nhµ ë... HÖ thèng quü tÝn dông nh©n d©n ®· ph¸t triÓn m¹nh vµ cã vai trß tÝch cùc trong qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung vèn ngay trong nh÷ng n¨m ®Çu cña sù nghiÖp ®æi míi. §Æc biÖt trong thêi gian nµy chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn cña NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI ®· ®¸nh thøc tiÒm n¨ng kinh tÕ cña nh©n d©n qua viÖc ph¸t triÓn m¹nh mÏ tÝch tô vµ tËp trung vèn tõ c¸c hé gia ®×nh vµ nhiÒu lo¹i h×nh kinh tÕ hîp t¸c x· ®a d¹ng trong viÖc ph¸t triÓn toµn bé nÒn kinh tÕ ChÝnh ®iÒu ®ã ®· lµm cho hµng triÖu hé gia ®×nh trªn kh¾p ®Êt n­íc n¨ng ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh, ®· ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tÝch luü vèn. Qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung vèn cña ®Êt n­íc trong giai ®o¹n 1986 - 1990 ®· cã nh÷ng b­íc chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ, nã ®­îc tiÕn hµnh ®ång qua c¸c kªnh: Kªnh ng©n s¸ch Nhµ n­íc, kªnh tÝn dông, kªnh ®Çu t­ cña nh©n d©n, kªnh ®Çu t­ tõ khu vùc n­íc ngoµi(tuynhiªn víi tû lÖ cßn thÊp)..., chø kh«ng phô thuéc duy nhÊt vµo mét kªnh ng©n s¸ch Nhµ n­íc nh­ ë c¸c giai ®o¹n tr­íc. ChÝnh tõ thùc tiÔn nµy ®· cho chóng ta nh÷ng kinh nghiÖm quý gi¸ vÒ tÝch tô vµ tËp trung vèn tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau vµ cµng lµm béc lé râ nh÷ng khuyÕt ®iÓm Èn dÊu trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp lµ ®Çu t­ chñ yÕu dùa vµo nguån vèn qua ng©n s¸ch Nhµ n­íc, mµ kh«ng tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng to lín vÒ vèn cßn ®ang tiÒm Èn trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng nÐt khëi s¾c vÒ tÝch tô vµ tËp trung vèn trong n­íc ë giai ®o¹n nµy vÉn béc lé mét sè vÉn ®Ò cÇn ph¶i tiÕp tôc th¸o gì nh­: Ng­êi d©n ch­a tÝch cùc bá vèn ra ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh v× ch­a thËt tin t­ëng vµo sù æn ®Þnh kinh tÕ, cßn sî l¹m ph¸t, ch­a cã nhiÒu h×nh thøc huy ®éng vèn thiÕt thùc vµ linh ho¹t, l·i suÊt ch­a hÊp dÉn, m«i tr­êng kinh tÕ, m«i tr­êng ph¸p lý vµ hÖ thèng hµnh chÝnh cßn l¾m thñ tôc phiÒn hµ, h¬n n÷a thÞ tr­êng vèn ë n­íc ta ch­a ph¸t triÓn, thËm chÝ nhiÒu bé luËt cÇn thiÕt cho ®Çu t­ cßn thiÕu nh­: LuËt th­¬ng m¹i, luËt d©n sù, thiÕu nh÷ng quy ®Þnh ®ång bé ®èi víi nh÷ng nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc, ®Æc biÖt lµ sù ch­a râ rµng vÒ quyÒn së h÷u bÊt ®éng s¶n, sù thiªn vÞ vÒ tÝn dông ®èi víi c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh... Mét ®iÒu ®¸ng chó ý trong viÖc tÝch tô vµ tËp trung vèn trong n­íc giai ®o¹n nµy lµ nguån thu ng©n s¸ch Nhµ n­íc ®· ®­îc bæ sung kh¸ nhiÒu, do ®ã ®· cã nh÷ng b­íc chuyÓn biÕn trong viÖc khai th¸c vµ biÕt c¸ch båi d­ìng, duy tr× nguån thu. §©y lµ mét trong nh÷ng thµnh c«ng lín. Tuy nhiªn, Ng©n s¸ch nhµ n­íc vÉn cßn thÊt thu nghiªm träng, xuÊt kh«ng ®ñ nhËp, béi chi ng©n s¸ch vÉn lín vµ ch­a cã biÖn ph¸p bï ®¾p kh¶ thi, dÉn tíi l¹m ph¸t vÉn ë møc cao. Nh÷ng nguyªn nh©n dÉn tíi t×nh h×nh trªn th× kh¸ nhiÒu, nh­ng cã nguyªn nh©n quan träng vµ trùc tiÕp, ®ã lµ do c«ng t¸c tÝch tô, tËp trung vèn qu¶n lý vµ sö dông vèn ch­a tèt...MÆt kh¸c, ë giai ®o¹n nµy cßn thiÕu v¾ng nhiÒu gi¶i ph¸p tÝch tô vµ tËp trung vèn h÷u hiÖu. §iÒu quan träng lµ chóng ta ch­a t¹o ra ®­îc mét phong trµo tiÕt kiÖm thùc sù ¨n s©u vµo suy nghÜ vµ hµnh ®éng cña mçi ng­êi d©n, mçi c«ng së vµ mçi doanh nghiÖp... V× thÕ, tû lÖ tiÕt kiÖm vµ ®Çu t­ trong tæng s¶n phÈm quèc néi cßn qu¸ thÊp so víi c¸c n­íc xung quanh. ChÝnh nh÷ng ®iÒu ®ã ®· dÉn tíi nhiÖm vô tÝch tô vµ tËp trung vèn ®Æt ra trong giai ®o¹n nµy kh«ng thùc hiÖn ®­îc nh­ mong muèn, v× thÕ t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi vÉn ë trong t×nh tr¹ng khñng ho¶ng, l¹c hËu, møc sèng cña ng­êi d©n vÉn thÊp. Thùc tr¹ng ®ã ®ßi hái chóng ta ph¶i ®æi míi s©u s¾c vµ nhanh h¬n tiÕn tr×nh ®æi míi s©u s¾c vµ toµn diÖn mäi lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ. +Tõ 1991 ®Õn nay. §¶ng vµ Nhµ n­íc ta tiÕp tôc nh÷ng quan ®iÓm chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch ®æi míi vµ ph¸t huy tèi ®a nh÷ng kÕt qu¶ b­íc ®Çu cña giai ®o¹n tr­íc (1986 - 1990), do ®ã §¹i héi §¶ng lÇn thø VII ®· nhÊn m¹nh: “§Ó thùc hiÖn môc tiªu d©n giµu n­íc m¹nh theo con ®­êng x· héi chñ nghÜa, ®iÒu quan träng nhÊt lµ ph¶i c¶i biÕn c¨n b¶n t×nh tr¹ng kinh tÕ - x· héi kÐm ph¸t triÓn.... ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc theo h­íng hiÖn ®¹i g¾n liÒn víi ph¸t triÓn nÒn c«ng nghiÖp toµn diÖn lµ nhiÖm vô trung t©m nh»m tõng b­íc x©y dùng c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi, kh«ng ngõng n©ng cao lao ®éng x· héi vµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n .§Ó thùc hiÖn ®­îc c¸c môc tiªu ®Ò ra chØ trong ®iÒu kiÖn khi cã ®ñ vèn, ®Æc biÖt lµ nguån vèn trong n­íc, tuy nhiªn cÇn tranh thñ vèn ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi. Cã thÓ nãi, nÐt næi bËt vÒ tÝch tô tËp trung vèn trong giai ®o¹n nµy lµ sù ®æi míi trong ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng. XuÊt hiÖn mét sè trung t©m tµi chÝnh kh¸c nh­ c«ng ty b¶o hiÓm, c¸c quü ®Çu t­... §Æc biÖt lµ ngµnh ng©n hµng ë n­íc ta ®· cã sù chuyÓn biÕn ®Ó thÝch øng víi c¬ chÕ míi, hÖ thèng ng©n hµng ®­îc ®æi míi vÒ tæ chøc vµ ph­¬ng thøc ho¹t ®éng, ®Æt nÒn mãng cho nh÷ng øng xö hiÖn ®¹i n¨ng ®éng vµ hiÖu qu¶ cña hÖ thèng ng©n hµng ®· ®ang vµ sÏ v­¬n lªn lµm tèt chøc n¨ng lµ trung t©m tiÒn tÖ, tÝn dông vµ thanh to¸n cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, tÝch tô vµ tËp trung ®­îc nguån vèn nhµn rçi trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®­îc nhiÒu h¬n, thóc ®Èy m¹nh mÏ nhÞp ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ, gãp phÇn æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn ViÖt Nam... Ng©n hµng còng ®· tiÕn hµnh mét ch­¬ng tr×nh tÝch tô vµ tËp trung vèn trong nÒn kinh tÕ vµ trong c¸c tÇng líp d©n c­ b»ng viÖc khuyÕn khÝch nh÷ng ng­êi cã vèn më tµi kho¶n ë c¸c ng©n hµng vµ thanh to¸n qua ng©n hµng. §· tæ chøc, c¶i tiÕn dÞch vô thanh to¸n víi tèc ®é nhanh, gi¶m bít c¸c thñ tôc phiÒn hµ vµ chi phÝ gi¶m. C¸c cè g¾ng ®ã ®· thu hót thªm ®­îc mét l­îng tiÒn göi kh¸ lín cña d©n c­. TriÓn khai réng r·i h×nh thøc tÝch tô vµ tËp trung vèn b»ng h×nh thøc tiÕt kiÖm dµi h¹n cã môc ®Ých. Ng©n hµng ®· triÓn khai vµ khuyÕn khÝch m¹nh mÏ h×nh thøc tiÕt khiÖn göi mét n¬i, lÊy nhiÒu n¬i gióp cho ng­êi göi thuËn lîi trong göi vµ rót tiÒn Trong giai ®o¹n nµy nhê ®æi míi nhiÒu c¬ chÕ chÝnh s¸ch vÒ tµi chÝnh, tiÒn tÖ, ng©n hµng nªn viÖc huy ®éng vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn ngµy cµng cao. N¨m 1995 vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn cña toµn x· héi ­íc tÝnh thùc hiÖn ®­îc kho¶ng 62.000 tû ®ång, v­ît dù kiÕn ®Çu n¨m 10% vµ t¨ng 19% so víi n¨m 1994, trong ®ã nguån vèn do c¸c doanh nghiÖp tù ®Çu t­ lµ 5.000 tû ®ång, nh©n d©n ®Çu t­ kho¶ng 16.000 tû ®ång, n­íc ngoµi ®Çu t­ trùc tiÕp kho¶ng 1,8 tû USD, t­¬ng ®­¬ng víi 20.000 tû ®ång, h¬n dù kiÕn ®Çu n¨m 20% vµ t¨ng 30%. VÒ ng©n s¸ch nhµ n­íc, nguån thu trong n­íc chñ yÕu lµ tõ thuÕ. C«ng t¸c thuÕ cã nhiÒu chuyÓn biÕn tÝch cùc, ®· t¹o ra hÖ thèng thuÕ t­¬ng ®èi thÝch hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng. ë giai ®o¹n nµy ®· h×nh thµnh ®­îc hÖ thèng thuÕ ¸p dông thèng nhÊt cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, söa ®æi c¸c luËt thuÕ hoµn chØnh nh­ thuÕ doanh thu, thuÕ lîi tøc, thuÕ sö dông ®Êt v.v... n©ng tû lÖ ®éng viªn qua thuÕ vµ phÝ trong GDP t¹o thµnh nguån thu chÝnh cña ng©n s¸ch nhµ n­íc. Thµnh tÝch lín nhÊt lµ chÆn ®­îc l¹m ph¸t, chØ gi¸ hµng tiªu dïng vµ dÞch vô gi¶m tõ 67,4% n¨m 1991 xuèng cßn 17,5% n¨m 1992; 5,2% n¨m 1993; n¨m 1994 vµ n¨m 1995 lµ 12,3%; n¨m 1996 lµ 4,5%. Nhµ n­íc còng quan t©m nghiªn cøu ®iÒu chØnh, xö lý hîp lý mèi quan hÖ gi÷a tÝch luü vµ tiªu dïng qua ng©n s¸ch ®Ó thùc hiÖn môc tiªu CNH-H§H. §Æc biÖt trong giai ®o¹n nµy, ®Çu t­ ngoµi ng©n s¸ch t¨ng nhanh ®ãng vai trß quan träng ®èi víi møc t¨ng vèn ®Çu t­ cña toµn x· héi, trong viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm, gãp phÇn æn ®Þnh t×nh h×nh kinh tÕ x· héi. Ho¹t ®éng tÝch tô vµ tËp trung vèn ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc lµ lÜnh vùc réng lín vµ t­¬ng ®èi cßn míi ®èi víi ViÖt Nam. Trong khi ®ã kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn c¨n b¶n. Muèn héi nhËp mét c¸ch tù tin vµ hiÖu qu¶ vµo nÒn kinh tÕ ®ã th× ph¶i tÝch tô vµ tËp trung vèn, t¹o cho m×nh mét néi lùc v÷ng vµng tÝch luü tõ néi bé cña nÒn kinh tÕ, bªn c¹nh ®ã cßn ph¶i biÕt huy ®éng nguån vèn ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi. III. Mét sè gi¶i ph¸p tÝch luü vèn ë ViÖt Nam. 1. TÝch luü vèn qua ng©n s¸ch . Gi¶i ph¸p hµng ®Çu cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh tíi khèi l­îng vèn ®Çu t­ cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n chÝnh lµ tÝch tô vµ tËp trung cã hiÖu qu¶ nguån vèn qua ng©n s¸ch Nhµ n­íc. Nguån vèn ®­îc huy ®éng ®ã sÏ ®ãng vai trß quan träng ®Ó gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu cña Nhµ n­íc vÒ chi th­êng xuyªn, chi ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ...V× thÕ, viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh tÝch tô tËp trung vèn qua Ng©n s¸ch nhµ n­íc lµ viÖc lµm hÕt søc cÊp b¸ch, cÇn thiÕt vµ cã ý nghÜa thùc tiÔn lín lao. ViÖc tÝch tô, tËp trung vèn qua kªnh ng©n s¸ch nhµ n­íc ph¶i dùa chñ yÕu vµo: Thu thuÕ, phÝ vµ lÖ phÝ; ph¸t huy tiÒm n¨ng vèn tõ c¸c nguån tµi nguyªn quèc gia, tõ nguån tµi s¶n c«ng cßn bá phØ, tõ vay nî... trong ®ã thu thuÕ vµ phÝ vÉn lµ nguån thu quan träng nhÊt. TÝch luü vèn qua kªnh ng©n hµng vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n . Trong nh÷ng n¨m tr­íc m¾t vµ c¶ l©u dµi, viÖc tÝch tô vµ tËp trung vèn trong n­íc qua c¸c trung gian tµi chÝnh tÝn dông( Ng©n hµng th­¬ng m¹i, C«ng ty tµi chÝnh, quü b¶o hiÓm, quü tÝn dông c¸c lo¹i ) vÉn lµ c¸c trung gian vèn lín nhÊt trong nÒn kinh tÕ. V× thÕ, ph¶i coi träng vµ t¨ng c­êng hiÖu qu¶ huy ®éng vèn qua c¸c tæ chøc nµy, ë n­íc ta hiÖn nay khi thÞ tr­êng chøng kho¸n cßn ch­a t¸c ®éng m¹nh mÏ( bëi v× míi cã quyÕt ®Þnh thµnh lËp ngµy 28/11/1996, thñ t­íng Vâ V¨n KiÖt ®· ban hµnh nghÞ ®Þnh sè 75/ CP vÒ viÖc thµnh lËp uû ban chøng kho¸n nhµ n­íc ), th× cã nghiÖm vô tÝch tô vµ tËp trung vèn trong thêi gian tr­íc m¾t vÉn lµ trung t©m ho¹t ®éng cña nghµnh ng©n hµng. ViÖc h×nh thµnh thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ mét yªu cÇu bøc xóc cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta. §IÒu quan träng ®èi víi chóng ta hiÖn nay lµ sím ®­a thÞ tr­êng chøng kho¸n ®i vµo ho¹t ®éng vµ më réng ¶nh h­ëng ®Õn sù tÝch tô vµ tËp trung vèn trong n­íc. ViÖt Nam tõ khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng th× trong nÒn kinh tÕ ®· h×nh thµnh hai lo¹i thÞ tr­êng tµi chÝnh : Lo¹i thÞ tr­êng phi chÝnh thøc vÉn tån t¹i tõ tr­íc tíi nay, do nh÷ng ng­êi d©n trao ®æi víi nhau, cho vay vµ tr¶ cho nhau. PhÇn thÞ tr­êng nµy vÉn ®ãng mét vai trß rÊt quan träng trong ®êi sèng kinh tÕ cña ®Êt n­íc, ®Æc biÖt lµ ë c¸c vïng n«ng th«n miÒn nói. §iÒu ®ã ®· cho thÊy hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng vÒ tµi chÝnh cña ViÖt Nam cßn rÊt yÕu kÐm, khã ®ñ søc tÝch tô vµ tËp trung ®ång vèn vËn ®éng th«ng suèt cho nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng m¹nh.Nh­ vËy, mét vÊn ®Ò cÊp thiÕt ®Æt ra lµ lµm thÕ nµo thu hót ®­îc nguån vèn cña ng­êi d©n cßn tr«i næi ë thÞ tr­êng phi chÝnh thøc ®Ó tÝch tô vµ tËp trung ®­a vµo thÞ tr­êng chÝnh thøc qua hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ hÖ thèng thÞ tr­êng chøng kho¸n. 3. TÝch luü vèn qua c¸c tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông. Trong nh÷ng n¨m tr­íc m¾t vµ c¶ vÒ l©u dµi , c¸c tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông vÉn lµ c¸c trung gian tÝch tô vµ tËp trung vèn lín nhÊt trong nÒn kinh tÕ, ë n­íc ta hiÖn nay khi mµ thÞ tr­êng chøng kho¸n ch­a ph¸t triÓn th× ho¹t ®éng tÝch tô vµ tËp trung vèn chñ yÕu th«ng qua ho¹t ®éng ng©n hµng, ®ã chÝnh lµ cÇu nèi ®Ó ®¸p øng mèi quan hÖ cung cÇu gi÷a ng­êi cã vèn d­ vµ ng­êi cÇn vèn.Khi ®¸p øng ®­îc ®iÒu ®ã chÝnh lµ ng©n hµng ®· chë thµnh nh©n tè quan träng ®Ó kÝch thÝch ®Çu t­ ph¸t triÓn. KÕt LuËn Ho¹t ®éng tÝch tô vµ tËp trung vèn ®Çu t­ trong n­íc lµ lÜnh vùc réng lín vµ cßn t­¬ng ®èi míi ë ViÖt Nam. V× vËy quy m« tÝch tô vµ tËp trung vèn ë n­íc ta míi chØ ë quy m« võa vµ nhá. Nh­ng kh«ng v× thÕ mµ nã gi¶m tÝnh cÊp thiÕt cña m×nh. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ, th× tÝch tô vµ tËp trung vèn lµ mét yÕu tè hÕt søc quan träng vµ cÇn thiÕt trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp trung bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, nhê cã sù nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung vèn, mµ th«ng qua ®ã n­íc ta ®· thu ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Nhê cã tÝch tô vµtËp trung vèn tèt mµ nghµnh c«ng nghiÖp kh«ng ngõng ®­îc ®æi míi c«ng nghÖ, nghµnh n«ng nghiÖp kh«ng ngõng ®­îc øng dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc vµo trong s¶n xuÊt, nghµnh ng©n hµng lµm ¨n cã hiÖu qu¶. ThÞ tr­êng chøng kho¸n lµ n¬i mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn vèn ®Ó ph¸t triÓn, th× sÏ cã vèn ®Ó ph¸t triÓn mµ kh«ng cÇn th«ng qua mét c«ng ty chung gian nµo. Ngoµi ra nã cßn lµ n¬i mµ nh÷ng ng­êi cã vèn sÏ biÕt ®Çu t­ nh­ thÕ nµo lµ cã hiÖu qu¶. V× vËy, muèn tÝch tô vµ tËp trung vèn cã hiÖu qu¶ th× cÇn ph¶i thùc hiÖn nh÷ng ®iÒu sau : +ThiÕt lËp mét c¬ chÕ chÆt chÏ gi÷a Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­, Bé th­¬ng m¹i, Phßng th­¬ng m¹i ViÖt Nam, Bé tµi chÝnh, Ng©n hµng nhµ n­íc...lµm sao ®Ó qu¸ tr×nh cÊp giÊy phÐp lËp c¸c c«ng ty, c¸c v¨n phßng ë kh¾p n¬i trªn ®Êt n­íc còng nh­ c¸c thñ tôc nhanh nhÊt trong qu¸ tr×nh duyÖt c¸c dù ¸n vay vèn ®Çu t­. + Xóc tiÕn c¸c qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp. + Thµnh lËp quü ®Çu t­ ph¸t triÓn ë c¸c ®Þa ph­¬ng vµ c¸ quü hç trî vèn cho c¸c doanh nghiÖp trÎ... + C¶i c¸ch hÖ thèng ng©n hµng sao cho cã thÓ thu hót vèn nhµn rçi mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt . Chóng ta ®ang cã nh÷ng thuËn lîi c¬ b¶n, ®ã lµ nh÷ng thµnh tùu ban ®Çu cña c«ng cuéc ®æi míi mangl¹i. Danh Môc tµi LiÖu Tham Kh¶o S¸ch: 1. C.Mac - T­ b¶n quyÓn 1 - nhµ xuÊt b¶n sù thËt - 1975. 2. Geraro Crellet - C¬ cÊu vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ. ViÖn nghiªn cøu qu¶n lý kinh tÕ trung ­¬ng. Trung t©m th«ng tin t­ liÖu. Hµ Néi 1989. 3. Kinh tÕ chÝnh trÞ häc - Nxb gi¸o dôc 1998. 4. V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø 7 - Nxb - CTQG 1991. 5.V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø 8 - Nxb - CTQG 1996. T¹p chÝ: + Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh vµ tiÒn tÖ ë khu vùc, nguyªn nh©n vµ t¸c ®éng - Nxb-CTQG -Hµ Néi 1999. + Vâ §¹i L­îc ( chñ biªn ) ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ®Çu t­ vµ s­ ph¶t triÓn mét sè nghµnh c«ng nghiÖp chñ lùc ë ViÖt Nam - Nxb -KHKT 1998 . + KÕt qu¶ ®IÒu tra thùc tr¹ng doanh nghiÖp nhµ n­íc, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi - Nxb thèng kª - Hµ Néi 1999. + Nghiªn cøu kinh tÕ - sè 268 - th¸ng 9/ 2000. + Nghiªn cøu lý luËn sè th¸ng (1, 5, 10 ) / 2000. +Ph¸t triÓn kinh tÕ sè 75/ 1997. + Ph¸t triÓn kinh tÕ sè 120 th¸ng10 / 2000. + Tµi chÝnh doanh nghiÖp sè 16 / 2000. + Tµi chÝnh doanh nghiÖp sè 431/ 2000.