Miễn trách nhiệm hình sự trong luật hình sự Việt Nam hiện hành

Đề tài: MIỄN TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ TRONG LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM HIỆN HÀNH Luận văn dài 144 trang PHẦN MỞ ĐẦU 1 1. Tính cấp thiết của đề tài: .1 2. Mục tiêu nghiên cứu: .2 3. Phạm vi nghiên cứu: 2 4. Phương pháp nghiên cứu: 3 5. Cơ cấu đề tài: .3 CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ MIỄN TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ .4 1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ .4 1.1.1. Khái niệm về trách nhiệm hình sự 4 1.1.2. Các đặc điểm cơ bản của trách nhiệm hình sự 5 1.1.3. Phân biệt trách nhiệm hình sự với các dạng trách nhiệm pháp lý khác 6 1.1.4. Ý nghĩa của việc nghiên cứu chế định trách nhiệm hình sự .8 1.2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ MIỄN TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ 9 1.2.1. Khái niệm về miễn trách nhiện hình sự 9 1.2.2. Bản chất pháp lý của miễn trách nhiện hình sự 9 1.2.3. Các đặc điểm cơ bản của miễn trách nhiệm hình sự .9 1.2.4. Ý nghĩa của việc quy định những trường hợp miễn trách nhiệm hình sự trong pháp luật hình sự Việt Nam .10 1.3. LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CÁC QUY PHẠM VỀ MIỄN TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ TRONG LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM 12 1.3.1. Giai đoạn từ sau Cách mạng tháng 8 năm 1945 đến pháp điển hóa lần thứ nhất – Bộ luật hình sự Việt Nam năm 1985 12 1.3.2. Giai đoạn từ sau khi ban hành Bộ luật Hình sự Việt Nam năm 1985 đến nay 16 1.4. PHÂN BIỆT MIỄN TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ VỚI MỘT SỐ KHÁI NIỆM KHÁC .19 1.4.1. Phân biệt miễn trách nhiệm hình sự với truy cứu trách nhiệm hình sự 20 1.4.2. Phân biệt miễn trách nhiệm hình sự với miễn hình phạt 20 1.4.3. Phân biệt miễn trách nhiệm hình sự với không phải chịu trách nhiệm hình sự và loại trừ trách nhiệm hình sự .22 1.5. NGHIÊN CỨU SO SÁNH VỀ MIỄN TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ TRONG PHÁP LUẬT HÌNH SỰ MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI 23 1.5.1. Miễn trách nhiệm hình sự trong pháp luật hình sự Liên Bang Nga 23 1.5.2. Miễn trách nhiệm hình sự trong pháp luật hình sự Vương quốc Anh 25 1.5.3. Miễn trách nhiệm hình sự trong pháp luật hình sự Tây Ban Nha .26 1.5.4. Miễn trách nhiệm hình sự trong pháp luật hình sự Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào 27 1.5.5. Miễn trách nhiệm hình sự trong pháp luật hình sự Vương quốc Thụy Điển27 CHƯƠNG 2: CÁC TRƯỜNG HỢP MIỄN TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ TRONG BỘ LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM HIỆN HÀNH 29 2.1. NHỮNG TRƯỜNG HỢP MIỄN TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ ĐƯỢC QUY ĐỊNH TRONG PHẦN CHUNG BỘ LUẬT HÌNH SỰ NĂM 1999 30 2.1.1. Miễn trách nhiệm hình sự do tự ý nữa chừng chấm dứt việc phạm tội (Điều 19 BLHS năm 1999) 30 2.1.2. Miễn trách nhiệm hình sự do sự chuyển biến của tình hình (khoản 1 điều 25 BLHS năm 1999) 34 2.1.3. Miễn trách nhiệm hình sự do sự ăn năn hối cải của người phạm tội (khoản 2 Điều 25 BLHS năm 1999) 36 2.1.4. Miễn trách nhiệm hình sự khi có quyết định đại xá (khoản 3 Điều 25 BLHS năm 1999) .39 2.1.5. Miễn trách nhiệm hình sự cho người chưa thành niên phạm tội (khoản 2 Điều 69 BLHS năm 1999) .41 2.2. NHỮNG TRƯỜNG HỢP MIỄN TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ ĐƯỢC QUY ĐỊNH TRONG PHẦN CÁC TỘI PHẠM BỘ LUẬT HÌNH SỰ NĂM 1999 44 2.2.1. Miễn trách nhiệm hình sự cho người phạm tội gián điệp (khoản 3 Điều 80 BLHS) 44 2.2.2. Miễn trách nhiệm hình sự cho người phạm tội đưa hối lộ (đoạn 2 khoản 6 Điều 289 BLHS) 47 2.2.3. Miễn trách nhiệm hình sự cho người phạm tội làm môi giới hối lộ (khoản 6 Điều 290 BLHS) .50 2.2.4. Miễn trách nhiệm hình sự cho người phạm tội không tố giác tội phạm (khoản 3 Điều 314 BLHS) .51 CHƯƠNG 3: THỰC TIỄN ÁP DỤNG VÀ HƯỚNG HOÀN THIỆN CHẾ ĐỊNH MIỄN TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ TRONG BỘ LUẬT HÌNH SỰ NĂM 1999 .54 3.1. NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ VỀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG MIỄN TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ .54 3.2. MỘT SỐ TỒN TẠI TRONG THỰC TIỄN ÁP DỤNG MIỄN TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ .56 3.3. NGUYÊN NHÂN CỦA MỘT SỐ TỒN TẠI TRÊN .60 KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO . .

doc145 trang | Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 3751 | Lượt tải: 6download
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Miễn trách nhiệm hình sự trong luật hình sự Việt Nam hiện hành, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Thø n¨m, trong Bé luËt h×nh sù n¨m 1999 hiÖn hµnh, nhµ lµm luËt ViÖt Nam míi chØ quy ®Þnh riªng tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi (kho¶n 2 §iÒu 69) lµ giao ng­êi ph¹m téi cho gia ®×nh hoÆc c¬ quan, tæ chøc n¬i ng­êi ®ã c­ tró, c«ng t¸c gi¸m s¸t, gi¸o dôc, nh­ng ch­a quy ®Þnh ®èi víi c¸c tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù kh¸c. Bëi lÏ, miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong luËt h×nh sù ViÖt Nam lµ mét chÕ ®Þnh nh©n ®¹o, mét biÖn ph¸p ph¸p lý cÇn sù tham gia réng r·i cña quÇn chóng nh©n d©n, cña c¸c c¬ quan, tæ chøc vµ nhÊt lµ gia ®×nh ng­êi ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®Ó gi¸m s¸t, gi¸o dôc, gióp ng­êi ph¹m téi nhanh chãng hßa nhËp céng ®ång, lao ®éng vµ lµm viÖc ®Ó trë thµnh ng­êi cã Ých cho x· héi. Do ®ã, chóng t«i cho r»ng nhµ lµm luËt cÇn quy ®Þnh bæ sung néi dung nÕu tr­êng hîp nµo thÊy cÇn thiÕt, ng­êi ph¹m téi ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cã thÓ ph¶i bÞ gia ®×nh hoÆc c¬ quan, tæ chøc cã thÈm quyÒn t­¬ng øng qu¶n lý gi¸m s¸t, gi¸o dôc hä. Bëi lÏ, cã nh­ vËy míi tr¸nh viÖc ng­êi ph¹m téi ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù l¹i vi ph¹m ph¸p luËt hoÆc t¸i ph¹m téi, tõ ®ã míi n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c ®Êu tranh phßng vµ chèng téi ph¹m, c«ng t¸c gi¸o dôc vµ c¶i t¹o ng­êi ph¹m téi. Thø s¸u, theo chóng t«i ®Ó phï hîp víi thùc tiÔn xÐt xö [79], [80] vµ ph¸p luËt h×nh sù c¸c n­íc [15], [18], [19], [96], [97], còng nh­ gãp phÇn nh©n ®¹o hãa h¬n n÷a chÝnh s¸ch h×nh sù cña Nhµ n­íc trong giai ®o¹n x©y dùng Nhµ n­íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa cña d©n, do d©n vµ v× d©n, th× trong Bé luËt h×nh sù n¨m 1999, nhµ lµm luËt cÇn ph¶i bæ sung thªm mét sè tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù kh¸c nh­: miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ph¹m téi trèn khái n¬i giam, miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù do sù hßa ho·n gi÷a ng­êi bÞ h¹i vµ ng­êi ph¹m téi, miÔn tr¸ch nhiÖm do hÕt thêi hiÖu truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù, miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi giµ vµ ®ang bÞ bÖnh nÆng... Thø b¶y, theo chóng t«i cÇn bæ sung thªm néi dung "tuy kh«ng bÞ Ðp buéc" vµo ®iÒu kiÖn ®Ó miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ph¹m téi lµm m«i giíi hèi lé. Bëi lÏ, cã nh­ vËy míi ®¶m b¶o sù c«ng b»ng gi÷a ng­êi cã hµnh vi ®­a hèi lé vµ ng­êi cã hµnh vi m«i giíi hèi lé. Ngoµi ra, ®o¹n 2 kho¶n 6 §iÒu 289 Bé luËt h×nh sù n¨m 1999 quy ®Þnh "Ng­êi ®­a hèi lé tuy kh«ng bÞ Ðp buéc nh­ng ®· chñ ®éng khai b¸o tr­íc khi bÞ ph¸t gi¸c, th× cã thÓ ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù..." nh­ng kho¶n 6 §iÒu 290 th× "Ng­êi m«i giíi hèi lé mµ chñ ®éng khai b¸o tr­íc khi bÞ ph¸t gi¸c, th× cã thÓ ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù". Cho nªn, nÕu ng­êi lµm m«i giíi hèi lé v× bÞ Ðp buéc míi ra khai b¸o tr­íc khi bÞ ph¸t gi¸c th× còng kh«ng thÓ xem xÐt cho hä ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®­îc. H¬n n÷a, viÖc ng­êi ph¹m téi lµm m«i giíi hèi lé tuy kh«ng bÞ Ðp buéc mµ chñ ®éng ra khai b¸o víi c¸c c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn tr­íc khi bÞ ph¸t gi¸c míi thÓ hiÖn sù ¨n n¨n hèi c¶i, thËt thµ khai b¸o vµ do vËy râ rµng míi xøng ®¸ng ®Ó ®­îc h­ëng l­îng khoan hång cña Nhµ n­íc - cã thÓ ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Vµ t¸m lµ, ®èi víi tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ph¹m téi kh«ng tè gi¸c téi ph¹m, cÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh râ "... cã hµnh ®éng can ng¨n hoÆc h¹n chÕ tíi møc thÊp nhÊt t¸c h¹i cña téi ph¹m" th× míi cã thÓ ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Lý do, cÇn quy ®Þnh chÆt chÏ nh»m ®ßi hái ng­êi ph¹m téi ph¶i thùc sù ¨n n¨n hèi c¶i, ph¶i cã nh÷ng hµnh ®éng tÝch cùc ®Ó h¹n chÕ tíi møc thÊp nhÊt nh÷ng hËu qu¶ (thiÖt h¹i) nguy hiÓm cho x· héi. NÕu ®· cã hµnh ®éng tÝch cùc can ng¨n vµ trong ®iÒu kiÖn cho phÐp ®Ó hËu qu¶ cã thÓ kh«ng x¶y ra nh­ng hËu qu¶ vÉn x¶y ra th× ng­êi ph¹m téi chØ ®­îc gi¶m nhÑ tr¸ch nhiÖm h×nh sù, chø kh«ng thÓ cho hä ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Nh­ vËy, trªn c¬ së nh÷ng nhËn xÐt vµ kiÕn nghÞ nµy, d­íi gãc ®é nhËn thøc-khoa häc, chóng t«i xin ®­a ra m« h×nh lý luËn cña c¸c quy ph¹m vÒ chÕ ®Þnh miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù nh­ sau: Thø nhÊt, cÇn x©y dùng trong PhÇn chung Bé luËt h×nh sù n¨m 1999 mét Ch­¬ng ®éc lËp víi tªn gäi lµ "VÒ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù" víi ®iÒu luËt míi. Cô thÓ trong ®ã bao gåm mét ®iÒu quy ®Þnh vÒ kh¸i niÖm miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù, mét ®iÒu liÖt kª danh môc nh÷ng tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong Bé luËt h×nh sù hiÖn hµnh vµ toµn bé c¸c ®iÒu luËt ®Ò cËp ®Õn tÊt c¶ nh÷ng tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®· ®­îc ®iÒu chØnh trong Bé luËt h×nh sù n¨m 1999 (bao gåm hai lo¹i cã tÝnh chÊt b¾t buéc vµ tïy nghi). Thø hai, trong c¸c ®iÒu luËt nµy ®· ®­îc söa ®æi, bæ sung vÒ nh÷ng côm tõ, c¨n cø vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông ®èi víi tõng tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù mµ chóng t«i ®· kiÕn nghÞ. Thø ba, ®Ó phï hîp víi yªu cÇu cña thùc tiÔn xÐt xö vµ phï hîp víi ph¸p luËt h×nh sù c¸c n­íc, còng nh­ thÓ hiÖn xu h­íng nh©n ®¹o hãa h¬n n÷a cña ph¸p luËt h×nh sù trong giai ®o¹n x©y dùng Nhµ n­íc ph¸p quyÒn ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa cña d©n, do d©n vµ v× d©n, trong Ch­¬ng nµy chóng t«i còng ghi nhËn vµ ®­a ra m« h×nh lý luËn vÒ nh÷ng tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®ßi hái nhµ lµm luËt n­íc ta cÇn ghi nhËn bæ sung vµo chÕ ®Þnh nµy. Do ®ã, Ch­¬ng nãi trªn sÏ nh­ sau: "Ch­¬ng___ MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù §iÒu... Kh¸i niÖm miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù (míi). 1. MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù lµ sù hñy bá hËu qu¶ ph¸p lý cña viÖc thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi cho ng­êi bÞ coi lµ cã lçi trong viÖc thùc hiÖn hµnh vi Êy, do c¬ quan t­ ph¸p h×nh sù cã thÈm quyÒn ¸p dông tïy thuéc vµo giai ®o¹n tè tông h×nh sù t­¬ng øng khi ng­êi nµy ®¸p øng ®Çy ®ñ c¨n cø ph¸p lý vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn do luËt ®Þnh. 2. C¨n cø vµo c¸c t×nh tiÕt cô thÓ cña vô ¸n, ng­êi ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù vÉn cã thÓ ph¶i chÞu mét hoÆc nhiÒu biÖn ph¸p c­ìng chÕ vÒ tè tông h×nh sù, hµnh chÝnh, d©n sù hoÆc lao ®éng hay biÖn ph¸p kû luËt. 3. Trong tr­êng hîp cÇn thiÕt, ng­êi ph¹m téi ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cã thÓ ph¶i chÞu sù gi¸m s¸t, gi¸o dôc cña gia ®×nh, c¬ quan hoÆc tæ chøc cã thÈm quyÒn t­¬ng øng. §iÒu... Nh÷ng tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù (míi). 1. C¨n cø vµo c¸c t×nh tiÕt cô thÓ t­¬ng øng ®­îc quy ®Þnh t¹i c¸c ®iÒu tõ §iÒu...... ®Õn §iÒu....... Bé luËt nµy, ng­êi ph¹m téi ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù khi thuéc mét trong nh÷ng tr­êng hîp sau ®©y. a) Do tù ý nöa chõng chÊm døt téi ph¹m. b) Do sù chuyÓn biÕn cña t×nh h×nh mµ hµnh vi ph¹m téi vµ ng­êi ph¹m téi kh«ng cßn nguy hiÓm cho x· héi n÷a (hay cßn gäi lµ "do sù chuyÓn biÕn cña t×nh h×nh"). c) Khi do cã quyÕt ®Þnh ®¹i x¸. d) Do hÕt thêi hiÖu truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù. ®) Ng­êi ph¹m téi cã c¸c t×nh tiÕt quy ®Þnh t¹i kho¶n 3 §iÒu 80 Bé luËt nµy. 2. C¨n cø vµo c¸c t×nh tiÕt cô thÓ t­¬ng øng ®­îc quy ®Þnh t¹i c¸c ®iÒu tõ §iÒu...... ®Õn §iÒu...... Bé luËt nµy, ng­êi ph¹m téi cã thÓ ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù khi thuéc mét trong nh÷ng tr­êng hîp sau ®©y. a) Tr­íc khi téi ph¹m bÞ ph¸t gi¸c, ng­êi ph¹m téi ®· tù thó, khai râ sù viÖc, gãp phÇn cã hiÖu qu¶ vµo viÖc ph¸t hiÖn vµ ®iÒu tra téi ph¹m, cè g¾ng h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt hËu qu¶ cña téi ph¹m (hay cßn gäi lµ "do sù ¨n n¨n hèi c¶i cña ng­êi ph¹m téi"). b) Ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi Ýt nghiªm träng hoÆc téi ph¹m nghiªm träng, g©y thiÖt h¹i kh«ng lín, cã nhiÒu t×nh tiÕt gi¶m nhÑ vµ ®­îc gia ®×nh hoÆc c¬ quan, tæ chøc t­¬ng øng nhËn gi¸m s¸t, gi¸o dôc. c) Do sù hßa ho·n gi÷a ng­êi ph¹m téi vµ ng­êi bÞ h¹i. d) Ng­êi ph¹m téi trèn khái n¬i giam ®· tù thó, khai b¸o râ rµng vµ trong thêi gian bá trèn kh«ng ph¹m téi míi. ®) Ng­êi ph¹m téi lµ ng­êi giµ hoÆc ®ang bÞ bÖnh nÆng, cã nhiÒu t×nh tiÕt gi¶m nhÑ. e) Ng­êi ph¹m téi cã c¸c t×nh tiÕt quy ®Þnh t¹i kho¶n 6 §iÒu 289, kho¶n 6 §iÒu 290 vµ kho¶n 3 §iÒu 314 Bé luËt nµy. §iÒu... MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù do tù ý nöa chõng chÊm døt téi ph¹m (§iÒu 19 Bé luËt h×nh sù n¨m 1999) 1. Gi÷ nguyªn nh­ trong Bé luËt h×nh sù n¨m 1999. 2. Ng­êi tæ chøc, ng­êi xói giôc hoÆc ng­êi gióp søc ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù nÕu c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc mµ hä ¸p dông ®· ng¨n chÆn ®­îc viÖc thùc hiÖn téi ph¹m ®Õn cïng cña ng­êi thùc hµnh (míi). §iÒu... MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù do sù chuyÓn biÕn cña t×nh h×nh (kho¶n 1 §iÒu 25 Bé luËt h×nh sù n¨m 1999) Khi tiÕn hµnh ®iÒu tra, truy tè hoÆc xÐt xö do sù chuyÓn biÕn cña t×nh h×nh mµ hµnh vi ph¹m téi vµ ng­êi ph¹m téi kh«ng cßn nguy hiÓm cho x· héi n÷a, th× ng­êi ph¹m téi ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù (söa ®æi, bæ sung). §iÒu... MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù do cã quyÕt ®Þnh ®¹i x¸ (kho¶n 3 §iÒu 25 Bé luËt h×nh sù n¨m 1999) Gi÷ nguyªn nh­ trong Bé luËt h×nh sù n¨m 1999. §iÒu... MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù do hÕt thêi hiÖu truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù (míi) Ng­êi ph¹m téi ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù nÕu tÝnh tõ ngµy téi ph¹m ®­îc thùc hiÖn ®· qua mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh t­¬ng øng víi tõng lo¹i téi ph¹m quy ®Þnh t¹i §iÒu 23 Bé luËt nµy. §iÒu... MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ph¹m téi gi¸n ®iÖp (míi) Ng­êi ph¹m téi gi¸n ®iÖp ®­îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 80 Bé luËt nµy nÕu ®· nhËn lµm gi¸n ®iÖp, nh­ng kh«ng thùc hiÖn nhiÖm vô ®­îc giao mµ tù thó, thµnh khÈn khai b¸o víi c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn th× ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. §iÒu... MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù do sù ¨n n¨n hèi c¶i cña ng­êi ph¹m téi (kho¶n 2 §iÒu 25 Bé luËt h×nh sù n¨m 1999) Gi÷ nguyªn nh­ trong Bé luËt h×nh sù n¨m 1999. §iÒu... MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi (kho¶n 2 §iÒu 69 Bé luËt h×nh sù n¨m 1999) Ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi Ýt nghiªm träng hoÆc ph¹m téi nghiªm träng, g©y thiÖt h¹i kh«ng lín, cã nhiÒu t×nh tiÕt gi¶m nhÑ vµ ®­îc gia ®×nh hoÆc c¬ quan, tæ chøc t­¬ng øng nhËn gi¸m s¸t gi¸o dôc, th× cã thÓ ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù (söa ®æi, bæ sung). §iÒu... MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho sù hßa ho·n gi÷a ng­êi ph¹m téi vµ ng­êi bÞ h¹i (míi) Ng­êi lÇn ®Çu ph¹m téi Ýt nghiªm träng hoÆc ph¹m téi nghiªm träng, g©y thiÖt h¹i kh«ng lín, nh­ng nÕu ng­êi ®ã ®· hßa ho·n ®­îc víi ng­êi bÞ h¹i vµ tù nguyÖn söa ch÷a, båi th­êng thiÖt h¹i ®· g©y ra, th× cã thÓ ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. §iÒu... MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ph¹m téi trèn khái n¬i giam (míi) Ng­êi ph¹m téi quy ®Þnh t¹i §iÒu 311 Bé luËt nµy, nh­ng ®· tù thó, khai b¸o râ sù viÖc vµ trong thêi gian lÈn trèn kh«ng ph¹m téi míi, th× cã thÓ ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù vÒ téi trèn khái n¬i giam, gi÷ hoÆc trèn khi ®ang bÞ dÉn gi¶i, ®ang bÞ xÐt xö. §iÒu... MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ph¹m téi ®­a hèi lé (míi) Ng­êi ph¹m téi ®­a hèi lé ®­îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 289 Bé luËt nµy tuy kh«ng bÞ Ðp buéc, nh­ng ®· chñ ®éng khai b¸o tr­íc khi bÞ ph¸t gi¸c th× cã thÓ ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ ®­îc tr¶ l¹i mét phÇn hoÆc toµn bé cña ®· dïng ®Ó ®­a hèi lé. §iÒu... MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ph¹m téi lµm m«i giíi hèi lé (míi) Ng­êi ph¹m téi lµm m«i giíi hèi lé ®­îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 290 Bé luËt nµy, tuy kh«ng bÞ Ðp buéc nh­ng ®· chñ ®éng khai b¸o tr­íc khi bÞ ph¸t gi¸c, th× cã thÓ ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. §iÒu... MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ph¹m téi kh«ng tè gi¸c téi ph¹m (míi) Ng­êi ph¹m téi kh«ng tè gi¸c mét trong c¸c téi ph¹m ®­îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 314 Bé luËt nµy, nh­ng ®· cã hµnh ®éng can ng¨n ng­êi ph¹m téi hoÆc h¹n chÕ tíi møc thÊp nhÊt t¸c h¹i cña téi ph¹m, th× cã thÓ ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. §iÒu... MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ph¹m téi lµ ng­êi giµ hoÆc ®ang bÞ bÖnh nÆng, cã nhiÒu t×nh tiÕt gi¶m nhÑ (míi) Ng­êi ph¹m téi Ýt nghiªm träng hoÆc téi nghiªm träng, nh­ng g©y thiÖt h¹i kh«ng lín lµ ng­êi giµ hoÆc ®ang bÞ bÖnh nÆng, cã nhiÒu t×nh tiÕt gi¶m nhÑ, th× cã thÓ ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. * * * Nh­ vËy, lËp luËn khoa häc vµ luËn chøng cho c¸c quy ph¹m trong m« h×nh lý luËn trªn ®©y vÒ chÕ ®Þnh miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong luËt h×nh sù ViÖt Nam cã thÓ nhËn thÊy qua mét sè ®iÓm sau ®©y: Thø nhÊt, viÖc ghi nhËn c¸c ®iÒu luËt trong m« h×nh lý luËn trªn sÏ gãp phÇn ®¶m b¶o ®­îc sù nhËn thøc vµ ¸p dông thèng nhÊt ph¸p luËt h×nh sù cña c¸c c¬ quan vµ ng­êi cã thÈm quyÒn ®èi víi mét lo¹t vÊn ®Ò mµ cho ®Õn nay ch­a ®­îc ®iÒu chØnh trong Bé luËt h×nh sù n¨m 1999 cña n­íc ta. §ã lµ: - §­a ra ®Þnh nghÜa ph¸p lý cña kh¸i niÖm miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù lµ g× vµ kh¼ng ®Þnh b¶n chÊt ph¸p lý chung cña chÕ ®Þnh nµy. - Ph©n ®Þnh râ nh÷ng tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù b¾t buéc vµ nh÷ng tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù tïy nghi (lùa chän). - Trªn c¬ së nghiªn cøu thùc tiÔn xÐt xö vµ ®· thÓ hiÖn trong v¨n b¶n h­íng dÉn thèng nhÊt cã tÝnh chÊt chØ ®¹o cña Héi ®ång ThÈm ph¸n Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao t¹i NghÞ quyÕt sè 02/H§TP ngµy 05/01/1986 vÒ viÖc H­íng dÉn ¸p dông mét sè quy ®Þnh cña Bé luËt h×nh sù ®· kh¼ng ®Þnh ng­êi ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù vÉn cã thÓ ph¶i chÞu mét hay nhiÒu biÖn ph¸p c­ìng chÕ vÒ tè tông h×nh sù, hµnh chÝnh, d©n sù hoÆc lao ®éng hay biÖn ph¸p kû luËt. - Quy ®Þnh râ tïy tõng tr­êng hîp, nÕu thÊy cÇn thiÕt viÖc giao ng­êi ph¹m téi ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho gia ®×nh hoÆc c¬ quan tæ chøc t­¬ng øng gi¸m s¸t, gi¸o dôc, qua ®ã thÓ hiÖn sù kÕt hîp gi÷a biÖn ph¸p c­ìng chÕ vÒ h×nh sù víi c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng x· héi kh¸c trong viÖc gi¸o dôc, c¶i t¹o ng­êi ph¹m téi. - Ghi nhËn tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù do tù ý nöa chõng chÊm døt téi ph¹m (§iÒu 19) ®èi víi tÊt c¶ c¸c lo¹i ng­êi ®ång ph¹m (ng­êi thùc hµnh, ng­êi tæ chøc, ng­êi xói giôc vµ ng­êi gióp søc). §ång thêi, thay côm tõ "viÖc ph¹m téi" b»ng côm tõ "téi ph¹m" ®Ó ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c vµ phï hîp víi thùc tiÔn ¸p dông. - Thay côm tõ "hoÆc" b»ng côm tõ "vµ" trong tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 25 Bé luËt h×nh sù n¨m 1999 - "do sù chuyÓn biÕn cña t×nh h×nh mµ ng­êi ph¹m téi kh«ng cßn nguy hiÓm cho x· héi hoÆc hµnh vi ph¹m téi kh«ng cßn nguy hiÓm cho x· héi n÷a". Bëi lÏ, cã nh­ vËy míi phï hîp víi thùc tiÔn vµ h¬n n÷a, dÊu hiÖu vÒ nh©n th©n cña ng­êi ph¹m téi th­êng g¾n liÒn víi dÊu hiÖu hµnh vi ph¹m téi vµ ng­îc l¹i, hµnh vi ph¹m téi phÇn nµo ®· ph¶n ¸nh chÝnh x¸c vÒ nh©n th©n cña ng­êi ph¹m téi ®ã. - Bæ sung c¸c tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù ch­a ®­îc Bé luËt h×nh sù n¨m 1999 hiÖn hµnh ghi nhËn mµ thùc tiÔn xÐt xö n­íc ta ®· thõa nhËn, ¸p dông vµ mét sè tr­êng hîp ®· ®­îc ghi nhËn trong c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, còng nh­ ®Ó phï hîp víi ph¸p luËt h×nh sù c¸c n­íc vµ xu h­íng nh©n ®¹o hãa trong ph¸p luËt h×nh sù ViÖt Nam. Cô thÓ, ®ã lµ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ph¹m téi trèn khái n¬i giam, miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù do sù hßa ho·n gi÷a ng­êi bÞ h¹i vµ ng­êi ph¹m téi, miÔn tr¸ch nhiÖm do hÕt thêi hiÖu truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù, miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ph¹m téi lµ ng­êi giµ hoÆc ®ang bÞ bÖnh nÆng, cã nhiÒu t×nh tiÕt gi¶m nhÑ... - Söa ®æi c©u ch÷, thªm bít côm tõ trong tõng tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong Bé luËt h×nh sù (vµ trong m« h×nh lý luËn) cho chÆt chÏ, chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ vµ phï hîp víi thùc tiÔn ¸p dông c¸c quy ®Þnh nµy. Thø hai, c¸c quy ®Þnh t¹i m« h×nh lý luËn trªn ®Òu thÓ hiÖn tÝnh chÝnh x¸c vÒ mÆt khoa häc v× dùa trªn c¬ së lý luËn ®óng ®¾n vµ c¸c nguyªn t¾c cña luËt h×nh sù (nh­: d©n chñ, c«ng b»ng, nh©n ®¹o...) trong giai ®o¹n x©y dùng Nhµ n­íc ph¸p quyÒn ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa cña d©n, do d©n vµ v× d©n, ®ång thêi ®¶m b¶o tÝnh nhÊt qu¸n vÒ mÆt logic ph¸p lý. Bëi lÏ, tªn gäi cña Ch­¬ng míi "VÒ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù" hoµn toµn ph¶n ¸nh ®óng ®¾n b¶n chÊt ph¸p lý chung, ®Çy ®ñ vµ toµn diÖn cña tÊt c¶ nh÷ng tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù quy ®Þnh trong Ch­¬ng Êy. B¶n chÊt ph¸p lý nµy ®­îc kh¼ng ®Þnh døt kho¸t t¹i ®iÒu luËt ghi nhËn vÒ kh¸i niÖm miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Thø ba, viÖc x©y dùng mét ch­¬ng ®éc lËp vÒ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù víi ®Çy ®ñ nh÷ng tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cã néi dung chÆt chÏ vµ chÝnh x¸c sÏ gãp phÇn rÊt quan träng gióp cho c¸c c¬ quan vµ ng­êi cã thÈm quyÒn trong c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông (nh­ ®iÒu tra viªn, kiÓm s¸t viªn, thÈm ph¸n...) ¸p dông c¸c quy ®Þnh t­¬ng øng nµy ®­îc ®óng ®¾n vµ chÝnh x¸c trªn thùc tÕ. Ngoµi ra, bªn c¹nh gi¶i ph¸p hoµn thiÖn ph¸p luËt h×nh sù, ®Ó c¸c quy ®Þnh vÒ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù nµy ®­îc ¸p dông kh¶ thi trªn thùc tÕ, ®ßi hái cÇn cã mét sè gi¶i ph¸p kh¸c n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ thùc thi c¸c quy ®Þnh nµy, ®ång thêi thùc hiÖn môc ®Ých cao h¬n lµ gãp phÇn gi¸o dôc vµ phßng ngõa chung, ®¶m b¶o tÊt c¶ mäi quyÕt ®Þnh ¸p dông miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®Òu cã c¨n cø, hîp ph¸p vµ ®óng ph¸p luËt, còng nh­ kh«ng bá lät téi ph¹m vµ ng­êi ph¹m téi, tr¸nh kh¶ n¨ng t¸i ph¹m hoÆc vi ph¹m ph¸p luËt cña ng­êi ph¹m téi sau khi ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. 3.3.2. Gi¶i ph¸p vÒ sù tham gia cña c¸c c¬ quan, tæ chøc vµ gia ®×nh ng­êi ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®Ó gi¸m s¸t, qu¶n lý vµ gi¸o dôc Trong Bé luËt h×nh sù n¨m 1999 hiÖn hµnh, nhµ lµm luËt ViÖt Nam míi chØ quy ®Þnh riªng tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi (kho¶n 2 §iÒu 69) lµ "giao ng­êi ph¹m téi cho gia ®×nh hoÆc c¬ quan, tæ chøc n¬i ng­êi ®ã c­ tró, c«ng t¸c gi¸m s¸t, gi¸o dôc". Ngoµi ra, trong Bé luËt tè tông h×nh sù n¨m 1988 tr­íc ®©y còng ®· quy ®Þnh: "Trong tr­êng hîp ®­îc quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 vµ kho¶n 3 §iÒu 25 Bé luËt h×nh sù, th× c¬ quan §iÒu tra ra quyÕt ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra vô ¸n vµ cã thÓ chuyÓn giao hå s¬ cho c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn" (kho¶n 3 §iÒu 139)... Nh­ vËy, hiÖn nay viÖc chuyÓn giao ng­êi ph¹m téi ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho gia ®×nh, c¬ quan, tæ chøc míi chØ ®­îc ¸p dông ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi (kho¶n 2 §iÒu 69) lµ b¾t buéc, cßn l¹i ch­a ¸p dông ®èi víi nh÷ng tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù kh¸c trong Bé luËt h×nh sù. Tuy nhiªn, theo chóng t«i, biÖn ph¸p qu¶n lý nµy nªn ¸p dông b¾t buéc ®èi víi tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ch­a thµnh niªn vµ lµ lùa chän ®èi víi nh÷ng tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù kh¸c. Bëi lÏ, nh­ chóng ta ®· biÕt miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù lµ mét biÖn ph¸p ph¸p lý cÇn sù tham gia réng r·i cña quÇn chóng nh©n d©n, cña c¸c c¬ quan, tæ chøc vµ nhÊt lµ gia ®×nh ng­êi ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®Ó gi¸m s¸t, gi¸o dôc hä. ViÖc giao cho gia ®×nh, c¬ quan hoÆc tæ chøc t­¬ng øng gi¸m s¸t vµ gi¸o dôc ng­êi ph¹m téi nãi chung, ng­êi ph¹m téi ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù nãi riªng chÝnh lµ thÓ hiÖn sù vËn dông ®óng ®¾n c¸c biÖn ph¸p c­ìng chÕ cña Nhµ n­íc, søc m¹nh tæng hîp cña c¸c tæ chøc quÇn chóng, còng nh­ cña gia ®×nh vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng nh»m xãa bá nh÷ng ®iÒu kiÖn, kh¶ n¨ng tiÕp tôc t¸i vi ph¹m hoÆc ph¹m téi, lµm cho ng­êi ph¹m téi ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù chñ ®éng tÝch cùc c¶i t¹o trë thµnh ng­êi lao ®éng l­¬ng thiÖn vµ cã Ých cho x· héi. Trong néi dung c¶i t¹o, gi¸o dôc vµ gi¸m s¸t ng­êi ph¹m téi ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù, gia ®×nh hoÆc c¬ quan, tæ chøc cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc t¸c ®éng lµm cho ng­êi ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù thÊy ®­îc hµnh vi ph¹m téi cña m×nh tr­íc ®ã, hËu qu¶ t¸c h¹i mµ m×nh ®· g©y ra cho gia ®×nh vµ cho x· héi, thÊy ®­îc chÝnh s¸ch khoan hång, ®é l­îng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, sù quan t©m cña gia ®×nh, c¬ quan tæ chøc ®èi víi hä, ®Ó hä ý thøc ®­îc tr¸ch nhiÖm cña m×nh tr­íc gia ®×nh, tr­íc chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng vµ tr­íc x· héi, quªn ®i qu¸ khø sai lÇm, phÊn ®Êu lao ®éng vµ lµm viÖc ®Ó trë thµnh ng­êi cã Ých cho gia ®×nh vµ cho x· héi. ChÝnh v× vËy, vÒ gi¶i ph¸p nµy, chóng t«i ®· cô thÓ hãa b»ng viÖc ghi nhËn nã trong néi dung kho¶n 3 ®iÒu luËt ®Çu tiªn vÒ kh¸i niÖm miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong m« h×nh lý luËn cña chÕ ®Þnh miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. 3.3.3. Gi¶i ph¸p n©ng cao ý thøc ph¸p luËt, tr×nh ®é chuyªn m«n, nghiÖp vô cña ng­êi cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh viÖc ¸p dông miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù NghÞ quyÕt sè 08-NQ/TW ngµy 02/01/2002 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ mét sè nhiÖm vô träng t©m c«ng t¸c t­ ph¸p trong thêi gian tíi ®· chØ râ "C«ng t¸c c¸n bé cña c¸c c¬ quan t­ ph¸p ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña t×nh h×nh hiÖn nay. §éi ngò c¸n bé t­ ph¸p cßn thiÕu vÒ sè l­îng, yÕu vÒ tr×nh ®é vµ n¨ng lùc nghiÖp vô, mét bé phËn tiªu cùc, thiÕu tr¸ch nhiÖm, thiÕu b¶n lÜnh, sa sót vÒ phÈm chÊt ®¹o ®øc. §©y lµ mét vÊn ®Ò nghiªm träng, lµm ¶nh h­ëng ®Õn kû c­¬ng, ph¸p luËt, gi¶m hiÖu lùc cña bé m¸y Nhµ n­íc...". Trong viÖc ¸p dông ph¸p luËt liªn quan ®Õn ®×nh chØ ®iÒu tra, ®×nh chØ vô ¸n nãi chung, ®×nh chØ ®iÒu tra, ®×nh chØ vô ¸n do miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù nãi riªng cho thÊy viÖc c¸c c¬ quan vµ ng­êi cã thÈm quyÒn ¸p dông ch­a ®óng ph¸p luËt dÉn ®Õn bá lät téi ph¹m vµ ng­êi ph¹m téi mét phÇn do tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, n¨ng lùc tr×nh ®é vµ kinh nghiÖm c«ng t¸c cña mét sè kiÓm s¸t viªn, c¸n bé nghiÖp vô (nhÊt lµ cÊp huyÖn) lµm c«ng t¸c kiÓm s¸t ®iÒu tra cßn h¹n chÕ, dÉn ®Õn viÖc nghiªn cøu kh«ng ®Çy ®ñ, ®Ò xuÊt kh«ng chÝnh x¸c trong viÖc phª chuÈn c¸c lÖnh, quyÕt ®Þnh ë mét sè vô ¸n kh«ng ®óng ph¸p luËt. H¬n n÷a, còng ph¶i nãi ®Õn mét nguyªn nh©n n÷a lµ do l·nh ®¹o ViÖn kiÓm s¸t, c¸c ®¬n vÞ nghiÖp vô cã n¬i ch­a quan t©m nhiÒu ®Õn c¸c th«ng tin, chøng cø, tµi liÖu dÉn ®Õn quyÕt ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra, ®×nh chØ vô ¸n tr¸i ph¸p luËt... [80], [86]. ChÝnh v× vËy, yªu cÇu cÊp thiÕt ë ®©y ®ßi hái ph¶i n©ng cao tiªu chuÈn vÒ chÝnh trÞ, ®¹o ®øc, ý thøc ph¸p luËt vµ nghÒ nghiÖp chuyªn m«n cña c¸n bé t­ ph¸p nãi chung, ng­êi cã thÈm quyÒn ¸p dông miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong c¬ quan tiÕn hµnh tè tông nãi riªng. Cô thÓ båi d­ìng chÝnh trÞ vµ ®¹o ®øc, ®Æc biÖt lµ häc tËp kiÕn thøc ®Ó n©ng cao nhËn thøc cña c¸n bé, ®iÒu tra viªn, kiÓm s¸t viªn, thÈm ph¸n... vÒ c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt h×nh sù, ph¸p luËt tè tông h×nh sù ®Ó vËn dông ph¸p luËt chÝnh x¸c vµo nh÷ng tr­êng hîp cô thÓ trªn thùc tÕ. §Ó lµm ®­îc viÖc ®ã, ®ßi hái hµng quý, hµng n¨m c¸c c¬ quan t­ ph¸p ph¶i nghiªm tóc tiÕn hµnh nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ vÒ tr¸ch nhiÖm, phÈm chÊt ®¹o ®øc, n¨ng lùc tr×nh ®é ý thøc ph¸p luËt cña tõng c¸n bé, chiÕn sÜ cña ®¬n vÞ m×nh. Trong lÜnh vùc ¸p dông c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ ®×nh chØ ®iÒu tra, ®×nh chØ vô ¸n, ®×nh chØ ®iÒu tra, ®×nh chØ vô ¸n do miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù còng ®ßi hái c¸n bé thùc thi ph¸p luËt trong c«ng t¸c nµy ph¶i n¾m v÷ng c¸c c¨n cø (lý do) ®×nh chØ ®iÒu tra, ®×nh chØ vô ¸n, c¨n cø vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù, thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh, tr×nh tù thñ tôc trong ph¸p luËt h×nh sù vµ ph¸p luËt tè tông h×nh sù ®Ó viÖc ¸p dông ®­îc c«ng minh, chÝnh x¸c vµ ®óng ph¸p luËt. §Æc biÖt, tÊt c¶ c¸n bé, ®iÒu tra viªn, kiÓm s¸t viªn, thÈm ph¸n... còng cÇn n¾m v÷ng c¸c quy ®Þnh míi trong Bé luËt tè tông h×nh sù võa ®­îc Quèc héi n­íc ta th«ng qua ngµy 26/11/2003, nhÊt lµ c¸c quy ®Þnh liªn quan ®Õn ®×nh chØ ®iÒu tra, ®×nh chØ vô ¸n do miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. 3.3.4. Gi¶i ph¸p t¨ng c­êng vai trß cña ViÖn kiÓm s¸t trong viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t ¸n ®×nh chØ ®iÒu tra, ®×nh chØ vô ¸n do miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù HiÖn nay, trong viÖc ®×nh chØ ®iÒu tra, ®×nh chØ vô ¸n nãi chung, ®×nh chØ ®iÒu tra, ®×nh chØ vô ¸n do miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù nãi riªng còng cßn nhiÒu vi ph¹m, thùc hiÖn ch­a ®óng vµ ch­a ®Çy ®ñ c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt h×nh sù vÒ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù dÉn ®Õn bá lät téi ph¹m vµ ng­êi ph¹m téi, nhiÒu bÞ can, bÞ c¸o lÏ ra ph¶i bÞ truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù nh­ng l¹i ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù, hoÆc viÖc ®¸nh gi¸ tÝnh chÊt vµ møc ®é nguy hiÓm cho ng­êi ph¹m téi cßn ch­a ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c. Cã ng­êi râ rµng lµ ph¹m téi, ph¹m téi cã t×nh tiÕt t¨ng nÆng ®Þnh khung hoÆc ph¹m téi nghiªm träng, cã møc h×nh ph¹t cao hoÆc ng­êi ph¹m téi ®· cã tiÒn ¸n, tiÒn sù, cã ®ång ph¹m, t¸i ph¹m, ®· bÞ xö lý hµnh chÝnh... nh­ng vÉn ®­îc ®×nh chØ do miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Do ®ã, ®Ó viÖc ¸p dông miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cã c¨n cø vµ ®óng ph¸p luËt, mét gi¶i ph¸p còng rÊt quan träng lµ ph¶i t¨ng c­êng vai trß cña ViÖn kiÓm s¸t trong viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t ¸n ®×nh chØ ®iÒu tra, ®×nh chØ vô ¸n nãi chung, ®×nh chØ ®iÒu tra, ®×nh chØ vô ¸n do miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù nãi riªng. §Ó lµm tèt c«ng t¸c nµy ViÖn kiÓm s¸t ph¶i thùc hiÖn nghiªm chØnh mét sè néi dung sau: - Ph¶i tiÕn hµnh kiÓm tra th­êng xuyªn, liªn tôc vµ chÆt chÏ viÖc qu¶n lý tin b¸o téi ph¹m vµ ph©n lo¹i xö lý chÝnh x¸c. C«ng t¸c nµy ph¶i ®­îc phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c c¬ quan h÷u quan thùc hiÖn chÝnh x¸c, kÞp thêi ngay tõ giai ®o¹n ®Çu, cã quan ®iÓm râ rµng vµ døt kho¸t víi c¬ quan §iÒu tra vÒ c¸c vô, bÞ can mµ c¬ quan §iÒu tra ®×nh chØ ®iÒu tra do miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù mµ ®iÒu kiÖn ch­a chÝnh x¸c, ch­a râ rµng hoÆc ch­a ®óng ph¸p luËt. - Ph©n c«ng c¸n bé kiÓm s¸t vµ theo dâi c¸c quyÕt ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra cña c¬ quan §iÒu tra, nÕu ph¸t hiÖn vi ph¹m ph¶i kÞp thêi cã biÖn ph¸p kh¾c phôc, ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ng­êi bÞ ¸p dông tè tông oan, sai, ®ång thêi kiÓm ®iÓm lµm râ tr¸ch nhiÖm ®Ó rót kinh nghiÖm, chÊn chØnh, nÕu cã vi ph¹m th× cã biÖn ph¸p xö lý hoÆc båi th­êng thiÖt h¹i theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. - Thùc hiÖn chÕ ®é b¸o c¸o vÒ ¸n ®×nh chØ. VÒ c¸c tr­êng hîp ®×nh chØ ®iÒu tra do miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña c¬ quan §iÒu tra ph¶i cã sù b¸o c¸o víi ViÖn kiÓm s¸t cïng cÊp ®Ó tiÖn theo dâi vµ kiÓm tra vi ph¹m, nh÷ng tr­êng hîp cã nghi ngê vÒ quyÕt ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra cña c¬ quan §iÒu tra do miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù, ViÖn kiÓm s¸t cÇn yªu cÇu c¬ quan §iÒu tra b¸o c¸o vµ cïng phèi hîp ®Ó cã quyÕt ®Þnh chÝnh x¸c vÒ tõng tr­êng hîp. - ViÖc ph©n lo¹i nh÷ng tr­êng hîp ®×nh chØ ®iÒu tra, ®×nh chØ vô ¸n vµ bÞ can do miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cÇn ®­îc c¬ quan §iÒu tra vµ ViÖn kiÓm s¸t lËp b¶ng chi tiÕt vµ râ rµng. HiÖn nay, c¸c c¬ quan nµy míi chØ b¸o c¸o liÖt kª c¸c sè liÖu ®×nh chØ ®iÒu tra, ®×nh chØ vô ¸n vÒ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo §iÒu 19, §iÒu 25 vµ kho¶n 2 §iÒu 69 Bé luËt h×nh sù n¨m 1999 lµ bao nhiªu, víi lo¹i ¸n g× chø ch­a thèng kª sè l­îng miÔn tr¸ch nhiÖm cô thÓ vÒ tõng tr­êng hîp t­¬ng øng (v× ngoµi nh÷ng tr­êng hîp nµy, trong Bé luËt h×nh sù cßn nhiÒu tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù kh¸c ch­a ®­îc thèng kª chi tiÕt vµ ®Çy ®ñ, hoÆc ngay trong §iÒu 25 còng ®· cã ®Õn ba tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù). Lµm tèt ®iÒu nµy, kh«ng nh÷ng gãp phÇn h¹n chÕ c¸c vô ¸n, bÞ can ®×nh chØ ®iÒu tra, ®×nh chØ vô ¸n do miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù kh«ng chÝnh x¸c vµ ®óng ph¸p luËt, mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ViÖn kiÓm s¸t kiÓm s¸t chÆt chÏ viÖc ¸p dông tõng tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù, còng nh­ kÞp thêi kh¾c phôc sai ph¹m ®Ó x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña tõng c¸n bé. 3.3.5. Gi¶i ph¸p t¨ng c­êng sù hîp t¸c quèc tÕ vµ trao ®æi vÒ kinh nghiÖm lËp ph¸p h×nh sù vÒ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù Trong xu thÕ më réng héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ hiÖn nay, th× hîp t¸c gi÷a n­íc ta víi c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi vÒ lÜnh vùc t­ ph¸p lµ rÊt cÇn thiÕt. Trªn c¬ së ®¶m b¶o ®éc lËp, chñ quyÒn vµ an ninh quèc gia, ®ßi hái cÇn nghiªn cøu, tham kh¶o, häc tËp cã chän läc kinh nghiÖm quèc tÕ vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan t­ ph¸p, vÒ ®µo t¹o c¸n bé t­ ph¸p, vÒ ®Êu tranh phßng vµ chèng téi ph¹m, vÒ kü thuËt lËp ph¸p c¸c Bé luËt, c¸c chÕ ®Þnh hay quy ph¹m ph¸p luËt... Do ®ã, viÖc t¨ng c­êng sù hîp t¸c quèc tÕ vµ trao ®æi vÒ kinh nghiÖm lËp ph¸p h×nh sù nãi chung, c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt h×nh sù vÒ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù nãi riªng cã ý nghÜa quan träng vµ lµ tÊt yÕu. Tuy nhiªn, trong lÜnh vùc nghiªn cøu, tham kh¶o, häc tËp cã chän läc kinh nghiÖm quèc tÕ vÒ chÕ ®Þnh nµy ®ßi hái chóng ta ph¶i tham kh¶o tr­íc hÕt ph¸p luËt h×nh sù c¸c n­íc cã kinh nghiÖm lËp ph¸p, c¸c n­íc khu vùc vµ c¸c n­íc cã quan hÖ truyÒn thèng. VÝ dô: miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù do hÕt thêi hiÖu truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù (Liªn Bang Nga, V­¬ng quèc Anh); miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù do hßa ho·n gi÷a ng­êi bÞ h¹i vµ ng­êi ph¹m téi (Liªn bang Nga, Thôy §iÓn)...[18], [96], [97]. Nh÷ng quy ®Þnh nµy cã thÓ tham kh¶o ®Ó hoµn thiÖn ph¸p luËt h×nh sù ViÖt Nam. Tuy nhiªn, khi tham kh¶o chóng ta ph¶i cã sù söa ®æi, bæ sung cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ-x· héi, phï hîp víi thùc tiÔn xÐt xö vµ cã tÝnh ®Õn sù ®ång bé víi c¸c v¨n b¶n vµ ®¹o luËt kh¸c liªn quan trong hÖ thèng ph¸p luËt. Ngoµi ra, ®Ó cã kinh nghiÖm lËp ph¸p h×nh sù vÒ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù, chóng ta cßn cÇn tiÕn hµnh mét sè c«ng viÖc nh­: Thø nhÊt, Bé T­ ph¸p cÇn chñ tr× hoÆc cïng víi c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt kh¸c (nh­: Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao, ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao, Bé C«ng an...) tiÕp tôc cho dÞch vµ in Bé luËt h×nh sù vµ Bé luËt tè tông h×nh sù cña c¸c n­íc (v× hiÖn nay chóng ta míi cho dÞch vµ in c¸c Bé luËt nµy cña mét sè n­íc), ®Æc biÖt lµ mét sè n­íc cã kinh nghiÖm lËp ph¸p ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc cã quan hÖ truyÒn thèng víi n­íc ta. Bëi lÏ, hiÖn nay chóng ta ®ang më réng quan hÖ giao l­u vµ hîp t¸c vÒ nhiÒu mÆt, nhiÒu lÜnh vùc víi c¸c n­íc nµy, ®ßi hái cÇn ph¶i t×m hiÓu ph¸p luËt h×nh sù vµ ph¸p luËt tè tông h×nh sù hiÖn hµnh cña n­íc hä. Thø hai, trong xu thÕ héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ, cÇn cö c¸c ®oµn c¸n bé bao gåm kh«ng chØ c¸c nhµ khoa häc luËt h×nh sù, mµ cßn c¸c c¸n bé ho¹t ®éng thùc tiÔn (®iÒu tra viªn, kiÓm s¸t viªn, thÈm ph¸n...) ®i nghiªn cøu, häc tËp vµ trao ®æi kinh nghiÖm lËp ph¸p h×nh sù vµ lËp ph¸p tè tông h×nh sù nãi chung, vÒ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù nãi riªng cña c¸c n­íc tiªn tiÕn trªn thÕ giíi, còng nh­ tham kh¶o c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ¸p dông c¸c quy ®Þnh nµy trong thùc tiÔn c¸c n­íc ra sao ®Ó qua ®ã tiÕp tôc hoµn thiÖn ph¸p luËt n­íc nhµ. kÕt luËn ViÖc nghiªn cøu ®Ò tµi "ChÕ ®Þnh miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong luËt h×nh sù ViÖt Nam" trong luËn v¨n cao häc nµy cho phÐp ®­a ra mét sè kÕt luËn chung d­íi ®©y. 1. MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù lµ mét trong nh÷ng chÕ ®Þnh quan träng ph¸p luËt h×nh sù ViÖt Nam, thÓ hiÖn chÝnh s¸ch nh©n ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®èi víi ng­êi ph¹m téi vµ hµnh vi do hä thùc hiÖn, ®ång thêi nh»m ®éng viªn, khuyÕn khÝch ng­êi ph¹m téi lËp c«ng chuéc téi, chøng tá kh¶ n¨ng gi¸o dôc, c¶i t¹o tèt ®Ó hßa nhËp víi céng ®ång. ViÖc quy ®Þnh trong ph¸p luËt h×nh sù ViÖt Nam chÕ ®Þnh nµy thÓ hiÖn ph­¬ng ch©m ®óng ®¾n cña ®­êng lèi xö lý vÒ h×nh sù, - ®¶m b¶o sù kÕt hîp hµi hßa gi÷a c¸c biÖn ph¸p c­ìng chÕ h×nh sù nghiªm kh¾c nhÊt cña Nhµ n­íc víi c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng x· héi kh¸c ®Ó c¶i t¹o, gi¸o dôc ng­êi ph¹m téi, b»ng c¸ch ®ã h¹n chÕ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p mang tÝnh trÊn ¸p (trõng trÞ) vÒ mÆt h×nh sù. 2. MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù còng cã quan hÖ mËt thiÕt vµ chÆt chÏ víi chÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, kh¸i niÖm vµ c¬ së cña miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù còng xuÊt ph¸t tõ kh¸i niÖm vµ c¬ së cña tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Cho nªn, gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ viÖc ¸p dông ®óng ®¾n chÕ ®Þnh miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong thùc tiÔn sÏ t¹o c¬ së ph¸p lý thuËn lîi cho c¸c c¬ quan ¸p dông ph¸p luËt ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m, b¶o vÖ cã hiÖu qu¶ c¸c lîi Ých cña Nhµ n­íc, c¸c quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña tæ chøc vµ c«ng d©n. 3. MÆc dï nh÷ng tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®· ®­îc quy ®Þnh mét c¸ch chÝnh thøc vµ cô thÓ trong Bé luËt h×nh sù nh­ng ®èi víi mçi tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù th× viÖc hiÓu râ b¶n chÊt cña nã ®Ó ¸p dông trong thùc tiÔn cßn nhiÒu vÊn ®Ò ch­a râ rµng vµ ch­a thèng nhÊt. V× thÕ, trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô ¸n h×nh sù, c¸c c¬ quan t­ ph¸p h×nh sù cã thÈm quyÒn nhiÒu khi cßn ¸p dông ch­a ®óng víi quy ®Þnh cña ®iÒu luËt. Cho nªn, trong thùc tiÔn xÐt xö cho thÊy bªn c¹nh nh÷ng quyÕt ®Þnh miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cã c¨n cø vµ ®óng ph¸p luËt th× vÉn cßn cã mét sè tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù kh«ng cã c¨n cø vµ ch­a ®óng ph¸p luËt, bá lät téi ph¹m vµ ng­êi ph¹m téi, qua ®ã g©y ¶nh h­ëng lín ®Õn c«ng t¸c ®Êu tranh phßng vµ chèng téi ph¹m. 4. Trong giai ®o¹n x©y dùng Nhµ n­íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam cña d©n, do d©n vµ v× d©n hiÖn nay ®Ó nh©n ®¹o hãa h¬n n÷a chÝnh s¸ch h×nh sù nãi chung vµ luËt h×nh sù n­íc ta nãi riªng, còng nh­ ®Ó phï hîp víi thùc tiÔn xÐt xö vµ ph¸p luËt h×nh sù c¸c n­íc, d­íi gãc ®é nhËn thøc-khoa häc, nhµ lµm luËt cÇn ®iÒu chØnh chÕ ®Þnh miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù thµnh mét ch­¬ng riªng biÖt (®éc lËp) t­¬ng øng trong Bé luËt h×nh sù n¨m 1999 hiÖn hµnh, ®ång thêi ghi nhËn bæ sung thªm mét sè tr­êng hîp th­êng cã trong thùc tiÔn xÐt xö cã thÓ ¸p dông chÕ ®Þnh nµy. Bªn c¹nh ®ã, còng cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p kh¸c n©ng cao hiÖu qu¶ ¸p dông quyÕt ®Þnh miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong thùc tiÔn ®Ó viÖc ¸p dông ®¶m b¶o cã c¨n cø hîp ph¸p vµ ®óng ph¸p luËt. 5. ë mét chõng mùc nhÊt ®Þnh, luËn v¨n ®· gi¶i quyÕt ®­îc mét sè vÊn ®Ò lý luËn - thùc tiÔn xung quanh chÕ ®Þnh miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù, gãp phÇn hoµn thiÖn ph¸p luËt h×nh sù, b¶o vÖ c¸c quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n, n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c ®Êu tranh phßng vµ chèng téi ph¹m. Tuy nhiªn, viÖc tiÕp tôc nghiªn cøu s©u s¾c h¬n chÕ ®Þnh nµy d­íi gãc ®é nhËn thøc - khoa häc kh«ng nh÷ng lµ h­íng nghiªn cøu quan träng, mµ cßn lµ viÖc lµm cÇn thiÕt cña khoa häc luËt h×nh sù n­íc ta hiÖn nay. danh môc tµi liÖu tham kh¶o Ban chØ ®¹o thi hµnh Bé luËt h×nh sù (2000), Tµi liÖu TËp huÊn chuyªn s©u vÒ Bé luËt h×nh sù n¨m 1999, Nhµ in Bé C«ng an, Hµ Néi. NguyÔn Mai Bé (2001), "Mét sè ý kiÕn vÒ chÝnh s¸ch h×nh sù ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi trong Bé luËt h×nh sù n¨m 1999", Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt, (4). Bé luËt h×nh sù cña n­íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam n¨m 1985 (1998), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Bé luËt h×nh sù cña n­íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam n¨m 1999 (2002), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Bé luËt tè tông h×nh sù cña n­íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam n¨m 1988 (2001), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Lª C¶m (1999), Hoµn thiÖn ph¸p luËt h×nh sù ViÖt Nam trong giai ®o¹n x©y dùng Nhµ n­íc ph¸p quyÒn (Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n cña PhÇn chung), Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi. Lª C¶m (2000), C¸c nghiªn cøu chuyªn kh¶o vÒ PhÇn chung luËt h×nh sù (tËp III), Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi. Lª C¶m (2000), "ChÕ ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong Bé luËt h×nh sù n¨m 1999", D©n chñ vµ ph¸p luËt, (1). Lª C¶m (2000), "ChÕ ®Þnh thêi hiÖu truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong ph¸p luËt h×nh sù ViÖt Nam hiÖn hµnh", D©n chñ vµ ph¸p luËt, (11). Lª C¶m (2001), "VÒ c¸c d¹ng miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®­îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 25 Bé luËt h×nh sù n¨m 1999", Tßa ¸n nh©n d©n, (1). Lª C¶m (2001), "VÒ s¸u d¹ng miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù kh¸c (ngoµi §iÒu 25) trong Bé luËt h×nh sù n¨m 1999", D©n chñ vµ ph¸p luËt, (2). Lª C¶m (2001), "Kh¸i niÖm, c¸c ®Æc ®iÓm (dÊu hiÖu), ph©n lo¹i vµ b¶n chÊt ph¸p lý cña c¸c biÖn ph¸p tha miÔn trong luËt h×nh sù ViÖt Nam", Khoa häc ph¸p lý, (3). Lª C¶m (2002), "ChÕ ®Þnh miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong Bé luËt h×nh sù n¨m 1999", Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt ViÖt Nam tr­íc thÒm thÕ kû XXI, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi. Lª C¶m (2002), "VÒ b¶n chÊt ph¸p lý cña c¸c kh¸i niÖm: MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù, truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù, kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ lo¹i trõ tr¸ch nhiÖm h×nh sù", KiÓm s¸t, (1). Lª C¶m (2002), "HÖ thèng ph¸p luËt h×nh sù T©y Ban Nha", Nghiªn cøu ch©u ¢u, (5). Lª C¶m (2002), "ChÕ ®Þnh miÔn h×nh ph¹t vµ c¸c chÕ ®Þnh vÒ chÊp hµnh h×nh ph¹t trong luËt h×nh sù ViÖt Nam", Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt, (4). Lª C¶m (2002), Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ chÕ ®Þnh thêi hiÖu trong luËt h×nh sù ViÖt Nam, Chñ nhiÖm ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp Khoa trùc thuéc (Tr­êng thµnh viªn) n¨m 2001, Hµ Néi. Lª C¶m (Chñ biªn) (2002), "Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ph¸p luËt h×nh sù cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi", Th«ng tin Khoa häc ph¸p lý, ViÖn Khoa häc ph¸p lý (Bé T­ ph¸p), (8). Lª C¶m (2003), "HÖ thèng ph¸p luËt h×nh sù Liªn bang Nga", Nghiªn cøu ch©u ¢u, (1). Lª C¶m (Chñ biªn) (2003), Gi¸o tr×nh LuËt h×nh sù ViÖt Nam (PhÇn chung), Nxb §¹i häc Quèc gia, Hµ Néi. Lª C¶m (Chñ biªn) (2003), Gi¸o tr×nh LuËt h×nh sù ViÖt Nam (PhÇn c¸c téi ph¹m), Nxb §¹i häc Quèc gia, Hµ Néi. Lª C¶m - TrÞnh TiÕn ViÖt (2001), "ChÕ ®Þnh thêi hiÖu trong luËt h×nh sù ViÖt Nam: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n", Khoa häc ph¸p lý, (2). Lª C¶m - TrÞnh TiÕn ViÖt (2004), "Ph©n biÖt miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ miÔn h×nh ph¹t", Khoa häc ph¸p lý, (2). NguyÔn Ngäc ChÝ (1997), "ChÕ ®Þnh miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong luËt h×nh sù ViÖt Nam", Khoa häc (khoa häc x· héi), (4). NguyÔn Ngäc ChÝ (Chñ biªn) (2001), Gi¸o tr×nh LuËt tè tông h×nh sù ViÖt Nam, Nxb §¹i häc Quèc gia, Hµ Néi. Thanh Cao (2004), "Kiªn Giang: Xung quanh viÖc ®×nh chØ ®iÒu tra mét vô ¸n", B¸o Ph¸p luËt (Bé T­ ph¸p), sè 117 ra ngµy 16/05. Kim Dung (1999), "Tù ý nöa chõng chÊm døt viÖc ph¹m téi", KiÓm s¸t, Chuyªn ®Ò vÒ Bé luËt h×nh sù, (4). Th¸i QuÕ Dung (1999), "Nh÷ng tr­êng hîp ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo §iÒu 48 Bé luËt h×nh sù", KiÓm s¸t, Chuyªn ®Ò vÒ Bé luËt h×nh sù, (4). NguyÔn V¨n §¹m (1999), Tõ ®iÓn TiÕng ViÖt - T­êng gi¶i vµ liªn t­ëng, Nxb V¨n hãa Th«ng tin, Hµ Néi. Ph¹m Ngäc §¶n (1997), "MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ thÈm quyÒn cña ViÖn kiÓm s¸t", KiÓm s¸t, (7). Gi¸o tr×nh TriÕt häc M¸c-Lªnin (1999), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Gi¸o tr×nh LuËt h×nh sù ViÖt Nam. PhÇn chung (1995), Tr­êng §¹i häc C¶nh s¸t, Hµ Néi. Ph¹m Hång H¶i (1988), "VÒ chÕ ®Þnh miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo luËt h×nh sù ViÖt Nam", Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt, (3). Ph¹m Hång H¶i (2001), "VÒ chÕ ®Þnh miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong Bé luËt h×nh sù n¨m 1999", D©n chñ vµ ph¸p luËt, (12). HiÕn ph¸p cña n­íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam n¨m 1992 (1998), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Ngä Duy HiÓu (2001), "ChÝnh s¸ch h×nh sù ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi trong Bé luËt h×nh sù n¨m 1999", Tßa ¸n nh©n d©n, (11). NguyÔn Ngäc Hßa vµ Lª ThÞ S¬n (1999), "ThuËt ng÷ LuËt h×nh sù", Trong s¸ch: Tõ ®iÓn gi¶i thÝch thuËt ng÷ LuËt häc, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi. NguyÔn Ngäc Hßa (Chñ biªn) (2001), Tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ h×nh ph¹t, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi. NguyÔn Ngäc Hßa (Chñ biªn) (2002), Gi¸o tr×nh LuËt h×nh sù ViÖt Nam, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi. Ph¹m M¹nh Hïng (1993), "Mét sè ý kiÕn vÒ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù", Tßa ¸n nh©n d©n, (2). Ph¹m M¹nh Hïng (1995), "VÒ chÕ ®Þnh tù ý nöa chõng chÊm døt viÖc ph¹m téi", Tßa ¸n nh©n d©n, (8). NguyÔn HiÓn Khanh (2002), "MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong tr­êng hîp "Do sù chuyÓn biÕn cña t×nh h×nh mµ ng­êi ph¹m téi kh«ng cßn nguy hiÓm cho x· héi n÷a" theo quy ®Þnh cña §iÒu 25 Bé luËt h×nh sù", KiÓm s¸t, (1). NguyÔn Duy L·m (Chñ biªn) (1996), Sæ tay thuËt ng÷ ph¸p lý th«ng dông, Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi. Hoµng ThÞ Liªn (2000), "Tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi", KiÓm s¸t, (4). U«ng Chu L­u (Chñ biªn) (2001), B×nh luËn khoa häc Bé luËt h×nh sù n¨m 1999 (TËp I - PhÇn chung), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. TrÇn V¨n LuyÖn (2000), "Nh÷ng ®iÓm míi vÒ chÝnh s¸ch h×nh sù ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi", Tßa ¸n nh©n d©n, (12). C«ng T«n Nh©n (2004), "§×nh chØ bÞ can sai luËt", B¸o Ph¸p luËt Thµnh phè Hå ChÝ Minh, sè ra ngµy 12/5. NguyÔn Quèc NhËt, Ph¹m Trung Hßa vµ TrÇn H¶i ¢u (2001), Gi¸o dôc, gióp ®ì ng­êi tï tha t¸i hßa nhËp céng ®ång ë ViÖt Nam, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi. Ph¸p lÖnh trõng trÞ c¸c téi ph¶n c¸ch m¹ng ngµy 30/10/1967. Ph¸p lÖnh trõng trÞ c¸c téi x©m ph¹m tµi s¶n riªng cña c«ng d©n ngµy 21/10/1970. Ph¸p lÖnh trõng trÞ c¸c téi x©m ph¹m tµi s¶n x· héi chñ nghÜa ngµy 21/10/1970 Ph¸p lÖnh trõng trÞ téi ®Çu c¬, bu«n lËu, lµm hµng gi¶, kinh doanh tr¸i phÐp ngµy 10/7/1982. Hoµng Phª (Chñ biªn) (2002), Tõ ®iÓn TiÕng ViÖt, ViÖn Ng«n ng÷ häc, Nxb §µ N½ng. §ç Ngäc Quang (1997), Tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi víi c¸c téi ph¹m vÒ tham nhòng, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi. §ç Ngäc Quang, TrÞnh Quèc To¶n, NguyÔn Ngäc Hßa (1997), Gi¸o tr×nh LuËt h×nh sù ViÖt Nam (PhÇn chung), Nxb §¹i häc Quèc gia, Hµ Néi. §inh V¨n QuÕ (1998), Nh÷ng tr­êng hîp lo¹i trõ tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong luËt h×nh sù ViÖt Nam, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. §inh V¨n QuÕ (1999), Ph¸p luËt thùc tiÔn vµ ¸n lÖ, Nxb §µ N½ng. §inh V¨n QuÕ (2000), B×nh luËn khoa häc Bé luËt h×nh sù 1999 (PhÇn chung), Nxb Thµnh phè Hå ChÝ Minh. Hoµng ThÞ Kim QuÕ (2002), "T­ t­ëng §«ng, T©y vÒ Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt - Nh÷ng nh©n tè Nhµ n­íc ph¸p quyÒn", Nghiªn cøu lËp ph¸p, (3). Lª ThÞ S¬n (1996), "Hoµn thiÖn chÕ ®Þnh c¬ së ph¸p lý cña tr¸ch nhiÖm h×nh sù", LuËt häc, (6). Lª ThÞ S¬n (1997), "Tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù", LuËt häc, (5). Lª ThÞ S¬n (2002), "VÒ tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña hµnh vi chuÈn bÞ ph¹m téi vµ ph¹m téi ch­a ®¹t", LuËt häc, (4). T¹p chÝ D©n chñ vµ ph¸p luËt (1998), sè Chuyªn ®Ò vÒ luËt h×nh sù mét sè n­íc trªn thÕ giíi, Hµ Néi. KiÒu §×nh Thô (1998), T×m hiÓu luËt h×nh sù ViÖt Nam, Nxb §ång Nai. TrÇn Quang TiÖp (2002), Mét sè vÊn ®Ò vÒ thi hµnh ¸n h×nh sù, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi. TrÇn Quang TiÖp (2003), LÞch sö luËt h×nh sù ViÖt Nam, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. TrÇn Quang TiÖp (2004), "Vai trß cña gia ®×nh trong viÖc thi hµnh c¸c lo¹i h×nh ph¹t kh«ng t­íc tù do vµ c¸c biÖn ph¸p t­ ph¸p", Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt, (2). Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao (1975), HÖ thèng hãa luËt lÖ vÒ h×nh sù, Hµ Néi. Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao (2001), C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña viÖc ¸p dông PhÇn chung cña Bé luËt h×nh sù n¨m 1999, §Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp Bé, sè 2000/98/040/§T, Hµ Néi. Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao (2001), Thèng kª t×nh h×nh xÐt xö cña ngµnh Tßa ¸n quý 4 n¨m 2000 vµ 9 th¸ng ®Çu n¨m 2001. Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao (2002), Thèng kª t×nh h×nh xÐt xö cña ngµnh Tßa ¸n quý 4 n¨m 2001 vµ 9 th¸ng ®Çu n¨m 2002. Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao (2003), Thèng kª t×nh h×nh xÐt xö cña ngµnh Tßa ¸n quý 4 n¨m 2002 vµ 9 th¸ng ®Çu n¨m 2003. NguyÔn §øc TuÊn (2002), "Mét sè ý kiÕn vÒ tù thó vµ ®Çu thó trong Bé luËt h×nh sù n¨m 1999", B¶n tin KiÓm s¸t, sè Xu©n. §ç Xu©n Tùu (1992), "¸n trÞ an ®èi víi miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù", KiÓm s¸t, (1). §µo TrÝ óc (Chñ biªn) (1993), M« h×nh lý luËn vÒ Bé luËt h×nh sù ViÖt Nam (PhÇn chung), Nxb Khoa häc x· héi, Hµ Néi. §µo TrÝ óc (Chñ biªn) (1994), Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn cña viÖc ®æi míi ph¸p luËt h×nh sù trong giai ®o¹n hiÖn nay, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi. §µo TrÝ óc (Chñ biªn) (1994), Téi ph¹m häc, luËt h×nh sù vµ luËt tè tông h×nh sù, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. §µo TrÝ óc (2000), LuËt h×nh sù ViÖt Nam (QuyÓn I - Nh÷ng vÊn ®Ò chung), Nxb Khoa häc x· héi, Hµ Néi. ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tØnh Ninh B×nh (1997), Chuyªn ®Ò N©ng cao chÊt l­îng quyÕt ®Þnh ®×nh chØ vô ¸n, ®×nh chØ bÞ can trong tè tông h×nh sù, ngµy 22/08. ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tØnh Ninh B×nh (1999), Tæng kÕt mét n¨m thùc hiÖn chuyªn ®Ò "N©ng cao chÊt l­îng quyÕt ®Þnh ®×nh chØ vô ¸n, ®×nh chØ bÞ can trong tè tông h×nh sù", ngµy 01/04. ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tØnh Th¸i Nguyªn (2001), QuyÕt ®Þnh ®×nh chØ bÞ can sè 02/KS§T ®èi víi Vò Ngäc QuyÕt vÒ téi l¹m dông tÝn nhiÖm chiÕm ®o¹t tµi s¶n x· héi chñ nghÜa, ngµy 13/06. ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tØnh Th¸i Nguyªn (2001), QuyÕt ®Þnh ®×nh chØ bÞ can sè 03/KS§T ®èi víi NguyÔn Quang Vinh vÒ téi cè ý lµm tr¸i... g©y hËu qu¶ nghiªm träng, ngµy 13/06. ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao (1997), Th«ng b¸o rót kinh nghiÖm vÒ ¸n ®×nh chØ vµ t¹m ®×nh chØ ®iÒu tra, ngµy 7/11. ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao (2000), B¸o c¸o ¸n ®×nh chØ ®iÒu tra, t¹m ®×nh chØ ®iÒu tra n¨m 2000. ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao (2001), B¸o c¸o ¸n ®×nh chØ ®iÒu tra, t¹m ®×nh chØ ®iÒu tra 9 th¸ng ®Çu n¨m 2001. ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao (2002), B¸o c¸o ¸n ®×nh chØ ®iÒu tra, t¹m ®×nh chØ ®iÒu tra n¨m 2002. ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao (2003), B¸o c¸o ¸n ®×nh chØ ®iÒu tra, t¹m ®×nh chØ ®iÒu tra n¨m 2003. Vâ Kh¸nh Vinh (1997), Tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi víi c¸c téi ph¹m vÒ chøc vô, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi. Vâ Kh¸nh Vinh (Chñ biªn) (2001), Gi¸o tr×nh LuËt h×nh sù ViÖt Nam (PhÇn chung), Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi. VnExpress.net (2002), Vô ¸n N¨m Cam: NguyÔn Minh Tu©n ®­îc miÔn truy tè, ngµy 23/11. VnExpress.net (2002), §Ò nghÞ ®×nh chØ khëi tè vô ¸n h×nh sù t¹i Fafilm ViÖt Nam, ngµy 07/02. VnExpress.net (2003), MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù víi nguyªn gi¸m ®èc Agrimexco, ngµy 9/10. VnExpress.net, §×nh chØ ®iÒu tra bÞ can hñy ho¹i tµi s¶n c«ng d©n, ngµy 7/11. tiÕng Nga (®· dÞch ra tiÕng ViÖt) Kelina X.G. (1974), Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn cña viÖc tha miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù, Nxb Khoa häc, Maxc¬va. tiÕng Anh Barry M Hager (1999), The Rule of Law, A Lexicon for Policy Makers. The Mansfield center for pacific affairs. Michael Bogdan (Editor) (2000), Swedish Law in the New Millennium, Norstedts Juridik, Printed in Sweden by Elanders Gotab, Stockholm. English Kevin’s law glossary: exemption from criminal liability, ngµy 9/10/2003. phô lôc Phô lôc 1 m« h×nh lý luËn vÒ c¸c quy ph¹m cña chÕ ®Þnh miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù Theo ®ã, Ch­¬ng quy ®Þnh vÒ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù sÏ bao gåm 15 ®iÒu luËt víi néi dung nh­ sau: "Ch­¬ng ... miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù §iÒu...: Kh¸i niÖm miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù (míi) 1. MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù lµ hñy bá hËu qu¶ ph¸p lý cña viÖc thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi cho ng­êi bÞ coi lµ cã lçi trong viÖc thùc hiÖn hµnh vi Êy khi cã mét trong c¸c c¨n cø ®­îc quy ®Þnh t¹i c¸c ®iÒu tõ §iÒu ..... ®Õn §iÒu ..... Bé luËt nµy. 2. C¨n cø vµo c¸c t×nh tiÕt cô thÓ cña vô ¸n, ng­êi ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù vÉn cã thÓ ph¶i chÞu mét hoÆc nhiÒu c¸c biÖn ph¸p c­ìng chÕ vÒ tè tông h×nh sù, hµnh chÝnh, d©n sù hoÆc lao ®éng hay biÖn ph¸p kû luËt. §iÒu...: C¸c tr­êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù (míi) C¨n cø vµo c¸c t×nh tiÕt cô thÓ t­¬ng øng ®­îc quy ®Þnh t¹i c¸c ®iÒu tõ §iÒu ..... ®Õn §iÒu ..... Bé luËt nµy, ng­êi ph¹m téi ®­îc hoÆc cã thÓ ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù khi cã mét trong c¸c c¨n cø sau ®©y: a) MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù do tù ý nöa chõng chÊm døt téi ph¹m. b) MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù do sù thay ®æi cña t×nh h×nh. c) MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù do sù ¨n n¨n hèi c¶i. d) MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù do cã quyÕt ®Þnh ®¹i x¸. ®) MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi. e) MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ph¹m téi gi¸n ®iÖp. f) MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ph¹m téi ®­a hèi lé. g) MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ph¹m téi lµm m«i giíi hèi lé. h) MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ph¹m téi kh«ng tè gi¸c téi ph¹m. i) MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù do sù hßa ho·n gi÷a ng­êi bÞ h¹i vµ ng­êiph¹m téi. j) MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ph¹m téi lµ phô n÷ cã thai cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt khã kh¨n. k) MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ph¹m téi lµ ng­êi giµ. l) MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ph¹m téi bÞ cè tËt nÆng vµ ®ang m¾c bÖnh hiÓm nghÌo. §iÒu...: MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù do tù ý nöa chõng chÊm døt téi ph¹m (§iÒu 19 BLHS n¨m 1999) 1. (Cã thÓ gi÷ nguyªn nh­ trong BLHS n¨m 1999). 2. Ng­êi gióp søc ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù nÕu c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc mµ hä ¸p dông ®· ng¨n chÆn ®­îc viÖc thùc hiÖn téi ph¹m ®Õn cïng cña ng­êi thùc hµnh (míi). 3. Ng­êi tæ chøc hoÆc ng­êi xói giôc cã thÓ ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù nÕu c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc mµ hä ¸p dông ®· ng¨n chÆn ®­îc viÖc thùc hiÖn téi ph¹m ®Õn cïng cña ng­êi thùc hµnh (míi). §iÒu...: MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù do sù thay ®æi cña t×nh h×nh (kho¶n 1 §iÒu 25 BLHS n¨m 1999) Hµnh vi tuy vÒ mÆt h×nh thøc cã dÊu hiÖu cña téi ph¹m nµo ®ã ®­îc quy ®Þnh trong PhÇn c¸c téi ph¹m Bé luËt nµy, nh­ng nÕu khi tiÕn hµnh ®iÒu tra, truy tè hoÆc xÐt xö do sù chuyÓn biÕn cña t×nh h×nh mµ hµnh vi ph¹m téi hoÆc ng­êi ph¹m téi kh«ng cßn nguy hiÓm cho x· héi n÷a, th× ng­êi ph¹m téi ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. §iÒu...: MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù do sù ¨n n¨n hèi c¶i (kho¶n 2 §iÒu 25 BLHS n¨m 1999) Hµnh vi tuy vÒ mÆt h×nh thøc cã dÊu hiÖu cña téi ph¹m nµo ®ã ®­îc quy ®Þnh trong PhÇn c¸c téi ph¹m Bé luËt nµy, nh­ng nÕu tr­íc khi hµnh vi ph¹m téi bÞ ph¸t gi¸c, ng­êi ph¹m téi tù thó, khai râ sù viÖc, gãp phÇn cã hiÖu qu¶ vµo viÖc ph¸t hiÖn ®iÒu tra téi ph¹m cè g¾ng h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt hËu qu¶ cña téi ph¹m, th× còng cã thÓ ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. §iÒu...: MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù do cã quyÕt ®Þnh ®¹i x¸ (kho¶n 3 §iÒu 23 BLHS n¨m 1999). (Cã thÓ gi÷ nguyªn nh­ trong BLHS n¨m 1999). §iÒu...: MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi (kho¶n 2 §iÒu 69 BLHS n¨m 1999). Ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi Ýt nghiªm träng hoÆc ph¹m téi nghiªm träng, nh­ng g©y h¹i kh«ng lín, cã nhiÒu t×nh tiÕt gi¶m nhÑ vµ ®­îc gia ®×nh hoÆc c¬ quan tæ chøc nhËn gi¸m s¸t gi¸o dôc, th× cã thÓ ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. §iÒu...: MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ph¹m téi gi¸n ®iÖp (míi) Ng­êi ph¹m téi gi¸n ®iÖp ®­îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 80 Bé luËt nµy nÕu chØ míi nhËn lµm gi¸n ®iÖp, nh­ng kh«ng thùc hiÖn nhiÖm vô ®­îc giao vµ tù thó, thµnh khÈn khai b¸o víi c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn th× ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. §iÒu...: MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ph¹m téi ®­a hèi lé (míi) Ng­êi ph¹m téi ®­a hèi lé ®­îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 289 Bé luËt nµy mÆc dï kh«ng bÞ Ðp buéc, nh­ng ®· chñ ®éng khai b¸o tr­íc khi bÞ ph¸t gi¸c, th× cã thÓ ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ ®­îc tr¶ l¹i mét phÇn hoÆc toµn bé cña ®· dïng ®Ó ®­a hèi lé. §iÒu...: MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ph¹m téi lµm m«i giíi hèi lé (míi) Ng­êi ph¹m téi lµm m«i giíi hèi lé ®­îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 290 Bé luËt nµy, nh­ng ®· chñ ®éng khai b¸o tr­íc khi bÞ ph¸t gi¸c, th× cã thÓ ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. §iÒu...: MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ph¹m téi kh«ng tè gi¸c téi ph¹m (míi) Ng­êi ph¹m téi kh«ng tè gi¸c téi ph¹m ®­îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 314 Bé luËt nµy, nh­ng ®· cã hµnh ®éng can ng¨n ng­êi ph¹m téi hoÆc h¹n chÕ t¸c h¹i cña téi ph¹m, th× cã thÓ ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. §iÒu...: MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù do sù hßa ho·n gi÷a ng­êi bÞ h¹i vµ ng­êi ph¹m téi (míi) NÕu ng­êi lÇn ®Çu ph¹m téi Ýt nghiªm träng hoÆc ph¹m téi nghiªm träng do v« ý vµ thuéc tr­êng hîp Ýt nghiªm träng, nh­ng nÕu ng­êi ®ã ®· hßa ho·n ®­îc víi ng­êi bÞ h¹i vµ tù nguyÖn båi th­êng thiÖt h¹i ®· g©y ra, th× cã thÓ ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. §iÒu... MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ph¹m téi lµ phô n÷ cã thai cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt khã kh¨n (míi) NÕu ng­êi lÇn ®Çu ph¹m téi Ýt nghiªm träng hoÆc ph¹m téi nghiªm träng do v« ý vµ thuéc tr­êng hîp Ýt nghiªm träng nh­ng lµ phô n÷ cã thai vµ cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt khã kh¨n, th× cã thÓ ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. §iÒu...: MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ph¹m téi lµ ng­êi giµ (míi) NÕu ng­êi lÇn ®Çu ph¹m téi Ýt nghiªm träng hoÆc ph¹m téi nghiªm träng do v« ý mµ thuéc tr­êng hîp Ýt nghiªm träng, nh­ng ng­êi ®ã lµ ng­êi giµ - phô n÷ trªn 65 tuæi hoÆc nam giíi trªn 70 tuæi, th× cã thÓ ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. §iÒu...: MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng­êi ph¹m téi bÞ cè tËt nÆng vµ ®ang m¾c bÖnh hiÓm nghÌo (míi) NÕu ng­êi lÇn ®Çu ph¹m téi Ýt nghiªm träng hoÆc ph¹m téi nghiªm träng do v« ý vµ thuéc tr­êng hîp Ýt nghiªm träng, nh­ng ng­êi ®ã bÞ cè tËt nÆng vµ ®ang m¾c bÖnh hiÓm nghÌo, th× cã thÓ ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Nguån: [13; tr. 233-238].

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • docMiễn trách nhiệm hình sự trong luật hình sự việt nam hiện hành.doc
Luận văn liên quan