MỤC LỤC
MỤC LỤC 2
LỜI MỞ ĐẦU 5
CHƯƠNG I: ĐẶC ĐIỂM KHU VỰC 6
I. Vị trí địa lý – điều kiện tự nhiên 6
II. Lịch sử tìm kiếm thăm dò- thẩm lượng 7
II.1. Lịch sử tìm kiếm thăm dò 7
II.2. Thẩm lượng cấu tạo B 10
CHƯƠNG II: CẤU TRÚC ĐỊA CHẤT 11
I. Đặc điểm cấu trúc địa chất và bề mặt bất chỉnh hợp 11
1. Cấu trúc địa chất 11
1.1. Cấu trúc địa chất khu vực 11
1.2. Cấu trúc địa chất cấu tạo B 14
2. Bề mặt bất chỉnh hợp 15
II. Lịch sử tiến hóa kiến tạo 17
II.1. Toàn cảnh kiến tạo bồn trũng 17
II.2. Khung cảnh kiến tạo lô 11.1 20
III. Địa tầng trầm tích 22
III.1. Địa tầng bồn trũng Nam Côn Sơn 22
III.2. Địa tầng trầm tích lô 11.1 30
IV. Hệ thống dầu khí 35
IV.1. Hệ thống dầu khí khu vực 35
IV.2. Hệ thống dầu khí lô 11.1 39
CHƯƠNG III: CƠ SỞ TÀI LIỆU GIẾNG KHOAN
VÀ PHƯƠNG PHÁP 43
A. Phương Pháp 43
I. Khái niệm cơ bản 43
I.1. Độ rỗng 43
I.2. Hệ số thành hệ F 46
I.3. Điện trở suất và độ dẫn điện 47
I.4. Độ bão hòa 48
II. Các phương pháp điện 49
1. Phương pháp điện trường tự nhiên 49
2. Phương pháp điện trở suất 51
III. Các phương pháp phóng xạ 55
1. Phương pháp Gamma ray tự nhiên 55
2. Phương pháp Neutron 58
3. Phương pháp Gamma Gamma ( Density) 61
IV. Phương pháp sóng siêu âm (Sonic log - DT) 65
B. Cơ Sở Tài Liệu Giếng Khoan 68
1. Tài liệu địa chấn 68
2. Tài liệu giếng khoan 69
CHƯƠNG IV: CƠ SỞ TÍNH TOÁN ĐỊA VẬT LÝ GIẾNG KHOAN VÀ ĐỀ XUẤT KHOẢNG THỬ VỈA 72
I. Cơ Sở Tính Toán Địa Vật Lý Giếng Khoan 72
1. Tính Vsh 72
2. Tính độ rỗng (density, neutron,sonic) 74
3. Tính nhiệt độ vỉa và nhiệt độ giếng khoan 78
4. Biện luận giá trị a,m,n 80
5. Tính độ bão hòa nước 80
6. Biện luận các giá trị cutt-off 82
II. Đề Xuất Khoảng Thử Vỉa 85
CHƯƠNG V: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 87
TÀI LIỆU THAM KHẢO 88
PHỤ LỤC 89
Lời Mở Đầu
Dầu khí là một nguồn tài nguyên thiên nhiên vô giá và quan trọng của đất nước. Dầu khí không chỉ có ý nghĩa to lớn về mặt kinh tế, quốc phòng mà còn có giá trị về mặt ý nghĩa chính trị xã hội, tạo ra một lượng vật chất to lớn giúp con người thoát khỏi khủng hoảng, góp phần xoay chuyển và khởi sắc nền kinh tế của một đất nước. Ngành Dầu Khí đang và sẽ giữ vai trò vô cùng quan trọng góp phần cho nhiều ngành kinh tế kỹ thuật khác ra đời và phát triển. Với một nền kinh tế đang phát triển như nước chúng ta ngành dầu khí đóng góp rất lớn vào sự tăng trưởng kinh tế tạo điều kiện hòa nhập với các nước bạn.
Trong công tác tìm kiếm thăm dò và khai thác dầu khí, tài liệu địa vật lý giếng khoan đã mang một lượng thông tin rất lớn giúp ta định hướng khoanh vùng có triển vọng, đánh giá các tiềm năng chứa chắn thông qua các tham số vật lý như độ rỗng, độ thấm, độ bão hòa, .; xác định thành phần thạch học, môi trường cổ địa chất của tất cả các đối tượng nằm dọc theo lát cắt giếng khoan bao gồm các tầng sinh, các tầng chứa, các tầng chắn.
Với tầm quan trọng ấy nên tôi đã chọn đề tài: “MINH GIẢI TÀI LIỆU ĐỊA VẬT LÝ GIẾNG KHOAN ĐỂ TÍNH TOÁN THÔNG SỐ VỈA VÀ ĐỀ XUẤT KHOẢNG THỬ VỈA GIẾNG A-1X, CẤU TẠO B, BLOCK 11.1, BỂ NAM CÔN SƠN”. Đề tài hướng đến nghiên cứu, tìm hiểu các phương pháp địa vật lý giếng khoan phổ biến hiện nay, áp dụng quy trình minh giải các đường cong log để tính toán các thông số vỉa cho giếng A-1X để làm tài liệu cho đề xuất khoảng thử vỉa và tính toán trữ lượng, lập phương án khai thác về sau.
Để thực hiện được đề tài này, em đã nhận được sự hướng dẫn nhiệt tình của các anh chị trong tổng công ty thăm dò và khai thác dầu khí Việt Nam đặc biệt là sự hướng dẫn tận tâm của Thạc sĩ Nguyễn Anh Đức và Kĩ Sư Lê Quốc Thịnh. Bên cạnh đó là sự quan tâm chỉ bảo của các thầy cô bộ môn Dầu khí cùng các bạn sinh viên khác. Vì vậy em xin chân thành cảm ơn!
Do thời gian thực hiện hạn chế, nguồn tài liệu thu thập chưa đầy đủ cùng với sự hiểu biết hạn hẹp nên đề tài khó tránh khỏi thiếu sót về mặt nội dung lẫn hình thức trình bày. Kính mong được sự cảm thông và đóng góp ý kiến của Quý Thầy Cô cùng các bạn.
Cuối cùng em xin chân thành cảm ơn!
92 trang |
Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 3667 | Lượt tải: 2
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Minh giải tài liệu địa vật lý giếng khoan để tính toán thông số vỉa và đề xuất khoảng thử vỉa giếng a-1x, cấu tạo b, block 11.1, bể Nam Côn Sơn, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
eän theàm noâng, traàm tích Miocene giöõa bieán ñoåi trung bình, caùt boät keát gaén keát bôûi xi maêng vaø canxit taùi keát tinh.
Taàng Miocene treân: traàm tích Miocene treân ñöôïc thaønh taïo chuû yeáu trong ñieàu kieän bieån noâng, thaønh phaàn laø caùt boät ñaõ gaén keát töø trung bình ñeán toát, traàm tích Miocene treân noùi chung naèm trong giai ñoaïn taïo ñaù. Ñoä roãng töø 13 – 14%.
Ñaù chöùa cacbonat: ñaù chöùa cacbonat ôû beå Nam Coân Sôn phaân boá chuû yeáu ôû phía Ñoâng cuûa beå trong caùc traàm tích Miocene giöõa (heä taàng Thoâng Maõng Caàu) vaø Miocene treân (heä taàng Nam Coân Sôn). Ñaù chöùa cacbonat Miocene giöõa phaùt trieån khaù roäng raõi trong phaïm vi caùc loâ 04, 05, 06… phía Ñoâng cuûa beå, taïi caùc gieáng khoan Döøa, Lan Taây, Lan Ñoû, Ñaïi Huøng, 04-1X gaëp ñaù voâi sinh vaät ñoàng nhaát daïng khoái maøu traéng söõa, ñoä roãng khoaûng 20 – 38%. Kieåu ñoä roãng chuû yeáu laø ñoä roãng giöõa haït do quaù trình dolomite hoùa vaø ñoä roãng hang hoùc do hoøa tan.
Ñaëc ñieåm taàng chaén.
Döïa vaøo ñaëc ñieåm thaïch hoïc, caáu taïo, beà daøy caùc dieän tích phaân boá cuûa caùc taäp seùt trong maët caét traàm tích beå Nam Coân Sôn, ta coù theå phaân ra moät taàng chaén khu vöïc vaø caùc taàng chaén ñòa phöông:
Taàng chaén khu vöïc laø traàm tích haït mòn coù tuoåi Pliocene sôùm coù beà daøy töø vaøi chuïc ñeán haøng traêm meùt ñöôïc hình thaønh trong moâi tröôøng bieån, phaân boá roäng khaép beå.
Taàng chaén ñòa phöông laø caùc taäp traàm tích haït mòn bao goàm seùt boät, seùt than vaø seùt voâi cuûa traàm tích Oligocene vaø Miocene naèm xen keõ vôùi caùc traàm tích haït thoâ. Chieàu daøy cuûa caùc taäp chaén ñòa phöông thay ñoåi töø vaøi meùt ñeán vaøi chuïc meùt, chuû yeáu phaân boá trong caùc ñòa haøo vaø baùn ñòa haøo, ñaëc bieät ôû truõng phía Ñoâng cuûa beå, chuùng ñöôïc hình thaønh trong moâi tröôøng ñaàm laày, vuõng vònh vaø bieån noâng. Thaønh phaàn thaïch hoïc cuûa seùt coù haøm löôïng kaolinit töø 60% - 70% vaø ilit töø 30% - 40%, phaûn aùnh chaát löôïng chaén töø trung bình ñeán toát.
Ngoaøi ra coøn coù maøn chaén kieán taïo, vai troø cuûa caùc maët tröôït ñöùt gaõy trong khaû naêng chaén cuõng ñaõ coù moät vò trí quan troïng ñoái vôùi caùc moû (Ñaïi Huøng, Roàng Ñoâi – Roàng Ñoâi Taây).
Söï di cö vaø naïp baãy.
Keát quaû phaân tích ñòa hoùa cho thaáy ñaù meï Miocene coù haøm löôïng vaät chaát höõu cô khoâng cao, haàu heát ñang ôû traïng thaùi chöa tröôûng thaønh neân khaû naêng sinh hydrocacbon haïn cheá, vì vaäy saûn phaåm daàu khí coù maët trong laùt caét Miocene – Pliocene döôùi chuû yeáu ñöôïc di cö töø ñaù meï naèm ôû ñoä saâu lôùn hôn. Keát quaû phaân tích daàu thoâ trong Oligocene ôû moû Ñaïi Huøng cho thaáy hydrocacbon no chieám tyû leä lôùn (töø 80% - 90%), ñieàu naøy chöùng toû daàu ôû ñaây khoâng phaûi taïi sinh maø laø di cö tôùi. Söï taêng daàn cuûa hydrocacbon no theo chieàu saâu ôû moû Ñaïi Huøng theå hieän quaù trình dòch chuyeån vaø naïp daàu khí vaøo baãy theo phöông cheùo ngang töø ñaù meï naèm saâu hôn.
Hydrocacbon sinh ra töø ñaù meï tuoåi Oligocene baét ñaàu di cö caùch ñaây 18.2 trieäu naêm, coøn ñaù meï tuoåi Miocene sôùm 2.8 trieäu naêm.
Nhö vaäy, caùc kieåu baãy coù thôøi gian thaønh taïo vaø ñöôïc hoaøn thieän tröôùc Miocene giöõa ñeàu coù khaû naêng ñoùn nhaän saûn phaåm daàu khí. Ñaëc bieät caùc baãy caáu taïo vaø hoãn hôïp phaùt trieån keá thöøa treân caùc ñaù moùng nhoâ cao. Song, do hoaït ñoäng kieán taïo ôû beå Nam Coân Sôn xaûy ra raát maïnh keå töø Oligocene cho ñeán cuoái Pliocene sôùm vôùi nhieàu pha khaùc nhau, neân nhieàu tích tuï daàu khí ñaõ khoâng ñöôïc baûo toàn. Daàu khí ñaõ bò thoaùt ra khoûi baãy vaø dòch chuyeån theo caùc ñöùt gaõy. Daáu veát daàu naëng gaëp trong ñaù moùng nöùt neû ôû moät soá gieáng khoan (loâ 10, 12, 28, 29) ñaõ chöùng minh cho nhaän xeùt treân.
IV.2. Heä thoáng daàu khí loâ 11.1
Ñaù sinh vaø ñoä tröôûng thaønh
Töø keát quaû nghieân cöùu ñòa hoùa bôûi VPI cho thaáy ñaù sinh loâ 11.1 chuû yeáu goàm boät seùt, seùt than vaø than ôû Oligocene, Miocene giöõa vaø döôùi. Vaät lieäu höõu cô Oligocene coù nguoàn goác traàm tích töø moâi tröôøng ñaàm hoà vaø moâi tröôøng luïc ñòa vôùi Kerogen loaïi I/ II/III. Beân caïnh ñoù vaät lieäu höõu cô Miocene coù nguoàn goác chuû yeáu thöïc vaät baäc cao.
Baûng toùm taét veà tieàm naêng ñaù meï loâ 11.1:
Heä taàng
Loaïi ñaù sinh
TOC(%wt)
S2
HI
Oligiocene
Seùt
1.17
3.05
272
Seùt than
11.48
223.25
323
Than
70.14
1.98
332
Miocene döôùi
Seùt
0.92
1.98
170
Seùt than
17.19
70
343
Than
51.32
192
340
Miocene giöõa
Seùt
0.67
2.2
222
Seùt than
10.42
49.28
473
Than
48.49
142
282
Tyû troïng daàu ôû loâ 11.1 ñöôïc ñaùnh giaù laø töø nheï tôùi trung bình vôùi tyû troïng API töø 35 tôùi 39o, haøm löôïng Paraphin >10%, haøm löôïng Sulphur <0.1%. Nhìn chung daàu trong boàn Nam Coân Sôn coù tyû leä Pristane/Phytan cao. Qua keát quaû thöû væa baèng phöông phaùp RFT gieáng 10-PM-1X, gieáng A-1X cho thaáy ñaù meï sinh daàu chuû yeáu laø seùt vaø than. Phaân tích ñòa hoùa gieáng khoan 11.1-CH-1X cho thaáy khu vöïc theàm coù tieàm naêng ñaù meï. Chaát löôïng toát vaø ñaù meï tröôûng thaønh ñöôïc theå hieän ôû vuøng coù tieàm naêng nhö phía Taây Baéc vaø phaàn döôùi saâu cuûa caáu taïo tieàm naêng Gaáu Chuùa.
Ngöôõng sinh daàu ôû khu vöïc thuoäc boàn ñöôïc ñaùnh giaù ôû ñoä saâu 3900 tôùi 4200m trong khi ñoù ôû khu vöïc theàm ôû ñoä saâu 2900-3900m.
Nhìn chung taát caû bieåu hieän daàu coù nguoàn goác chuû yeáu lieân quan tôùi nguoàn goác luïc ñòa ( Kerogen loaïi III). Nguoàn thöïc vaät coù yù nghóa sinh daàu laø thöïc vaät haït kín vaø thöïc vaät haït traàn. Sinh khoái taïo daàu loâ 11.1 gioáng vôùi loâ 05, 04, 11, 12… ôû phía Nam cuûa boàn Nam Coân Sôn. Tuy nhieân, moãi gieáng laïi coù nhöõng bieäu hieän daàu khí khaùc nhau do tính chaát moâi tröôøng traàm tích khaùc nhau.
Hình 10: Baûn ñoà theå hieän ñôùi tröôûng thaønh loâ 10 vaø 11.1
Keát quaû phaân tích ñòa hoùa taàng Miocene giöõa vaø döôùi cuûa gieáng A-1X:
Taàng
Miocene giöõa
Miocene döôùi
Min
Max
Min
Max
Ñoäâ saâu(MD)
1691
3472
3472
4248
TOC(%)
0.2
2.06
0.08
14.15
S1
0.06
0.35
0.03
1.52
S2
0.11
3.05
0.02
65.69
S1+S2
0.18
3.37
0.05
67.21
PI
0.09
0.38
0.01
0.25
HI(mg/g)
47
234
13
464
OI(mg/g)
71
1246
7
2213
Tmax(degC)
419
452
370
451
%Ro
0.52
0.56
0.64
Ñaëc ñieåm taàng chöùa
Söï phaùt hieän daàu - khí vaø söï maát dung dòch trong khi khoan cuûa gieáng GC-1X ñaõ chöùng toû khaû naêng chöùa cuûa ñaù moùng nöùt neû. Töø keát quaû nghieân cöùu ñaù moùng do Con Sôn JOC vaø Schlumberger ñaõ xaùc nhaän söï toàn taïi cuûa nhieàu heä thoáng nöùt neû môû ôû ñaù moùng Gaáu Chuùa, ñaù moùng ôû ñaây coù ñoä môû nöùt neû cao (ñöôïc xaùc nhaän baèng keát quaû phaân tích thaïch hoïc) vaø goùc nghieâng cuûa caùc khe nöùt cao (>500) vôùi phöông chuû yeáu theo höôùng BÑB- TNN (20-2000). Söï bieåu hieän hydrocacbon trong gieáng 10-GO-1X vaø CPD -1X cuøng vôùi söï phaùt hieän daàu, gaàn ñaây laø trong caáu taïo Gaáu Chuùa thì ñaù moùng nöùt neû ñöôïc xem laø moät muïc tieâu tieàm naêng cho söï tích luõy daàu vaø khí trong loâ 11.1.
Nhieàu gieáng cho tôùi naøy ñaõ phaùt hieän hydrocacbon ôû nhöõng væa chöùa maûnh vuïn trong taàng Miocene döôùi trong boàn truõng Nam Coân Sôn nhö laø Phi Maõ (10-PM-1X), A-1X, Ngöïa Bay (04.2- NB-1X), Ñaïi Huøng, Thanh Long (05.1-TL-1X), … Taàng Miocene döôùi ñöôïc xem laø moät trong nhöõng taàng chöùa chính cuûa loâ 11.1.
Hydrocacbon ñöôïc phaùt hieän trong væa cacbonat vaø maûnh vuïn Miocene giöõa baèng gieáng khoan nhö laø: Maõng Caàu- Thieân ÖÙng (04.3-MC-2X, 04.3-TU-1X, 04.3-TU-2X), Thanh Long (05.1-TL-1X), Ñaïi Huøng (DH-1X, 2X, 10X), Haûi Thaïch (05.2-HT-1X), …
Taàng chöùa trong caáu taïo B chuû yeáu laø caùt keát Miocene giöõa vaø döôùi ôû döôùi taàng phaûn xaï maøu Vaøng (ñoä saâu 3612mMD). Töø keát quaû phaân tích taøi lieäu ñòa vaät lyù gieáng khoan cho thaáy caùt keát ôû ñaây coù nguoàn goác chuû yeáu töø luïc ñòa vôùi haït ñoä töø toát tôùi trung bình, ñoä maøi troøn töø goùc caïnh tôùi troøn caïnh vaø ñoä roãng töø keùm ñeán toát.
CHÖÔNG III: CÔ SÔÛ TAØI LIEÄU GIEÁNG KHOAN VAØ PHÖÔNG PHAÙP
PHÖÔNG PHAÙP
KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛN
Ñoä roãng.
Ñònh nghóa
Ñoä roãng laø tæ soá giöõa theå tích khoâng gian roãng vaø theå tích cuûa toaøn boä khoái ñaát ñaù vaø tính theo ñôn vò %. Kyù hieäu ñoä roãng: F.
Coâng thöùc tính ñoä roãng:
F =
(Toång theå tích ñaát ñaù – Theå tích haït) x 100
Toång theå tích
F =
Theå tích roãng x 100
Toång theå tích
Theo A. Perodon, ñoái vôùi ñaù chöùa thoâng thöôøng, ñoä roãng ñöôïc ñaùnh giaù theo khaû naêng chöùa cuûa noù:
F (%)
Khaû naêng chöùa
0 – 5
Chöùa khoâng ñaùng keå
5 – 10
Chöùa keùm
10 – 15
Chöùa trung bình
15 – 20
Chöùa toát
> 20
Chöùa raát toát
Phaân loaïi
Trong ñaù, ñoä roãng coù kích thöôùc khaùc nhau, tuyø thuoäc vaøo nguyeân nhaân thaønh taïo vaø muïc ñích nghieân cöùu vaät lyù væa maø coù theå coù caùc loaïi ñoä roãng khaùc nhau.
Theo nguoàn goác hình thaønh
Ñoä roãng nguyeân sinh: xuaát hieän khi ñaát ñaù ñöôïc hình thaønh vaø bò thay ñoåi veà ñoä lôùn, hình daùng do quaù trình neùn eùp cuûa caùc lôùp ñaát ñaù beân treân, quaù trình xi maêng hoaù vaø söï bieán chaát cuûa ñaát ñaù.
Ñoä roãng thöù sinh: ñöôïc hình thaønh do caùc quaù trình bieán ñoåi muoän hôn ôû caùc ñaù ñaõ thaønh taïo tröôùc, caùc hang hoác, khe nöùt vaø loã roãng trong ñaát ñaù ñöôïc thaønh taïo do quaù trình hoaø tan, do söï co ruùt theå tích, do quaù trình keát tinh vaø taùi keát tinh, do chuyeån ñoäng kieán taïo cuûa voû traùi ñaát, do quaù trình phong hoaù, do quaù trình dolomite hoaù ñaù voâi vaø hoaù sinh.
Theo moái quan heä thuyû ñoäng löïc giöõa caùc loã hoång
Ñoä roãng kín: laø ñoä roãng cuûa caùc loã hoång maø khoâng coù moái lieân thoâng vôùi nhau.
Ñoä roãng môû: laø ñoä roãng caùc loã hoång coù moái lieân thoâng vôùi nhau.
Ñoä roãng chung: laø toång cuûa ñoä roãng kín vaø ñoä roãng môû.
Ñoä roãng hieäu duïng: laø nhöõng khoaûng troáng trong ñaát ñaù ñöôïc laáp ñaày bôûi nöôùc, daàu, khí maø coù theå thu hoài. Caùc loã hoång naøy phaûi thoâng vôùi nhau, ñuû ñeå daàu, khí hoaëc nöôùc dòch chuyeån ñi qua noù khi ta khai thaùc.
Ñoä roãng hieäu duïng laø tæ soá theå tích giöõa caùc loã hoång ñöôïc noái vôùi nhau baèng caùc keânh coù kích thöôùc khaùc nhau vaø theå tích cuûa ñaù.
Ñoä roãng hieäu duïng cuûa ñaù thay ñoåi vaø phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá khaùc nhau. Ñeå xaùc ñònh ñöôïc ñoä roãng hieäu duïng cuûa ñaù, ngöôøi ta tieâm nhöïa bakelit vaøo caùc loã hoång cuûa ñaù ñaõ ñöôïc huùt heát khoâng khí. Sau ñoù töø maãu ñaù naøy tieán haønh maøi caùc laùt moûng, treân dieän tích caùc laùt moûng naøy tính dieän tích caùc loã hoång ñaõ ñöôïc nhöïa bakelit laáp ñaày, tæ soá giöõa dieän tích laáp ñaày nhöïa vaø dieän tích chung cuûa laùt moûng ñöôïc coi laø ñoä roãng hieäu duïng cuûa ñaù.
Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán ñoä roãng
Kích thöôùc haït
Kích thöôùc haït caøng nhoû thì ñoä roãng cuûa caùc ñaù caøng lôùn. Nhöng neáu khoâng keå ñeán söï ñoàng nhaát caùc haït thì kích thöôùc haït khoâng aûnh höôûng ñeán ñoä roãng. Ta lyù töôûng hoùa caùc haït naøy laø ñoàng nhaát vaø coù daïng caàu gioáng nhau thì ñoä roãng cuûa ñaù lyù töôûng chæ phuï thuoäc vaøo ñoä saép xeáp caùc haït. Söï saép xeáp cuûa haït khoâng chaët khoâng beàn vöõng thì ñoä roãng taêng.
Ñoä löïa choïn
Taäp hôïp ngaãu nhieân caùc quaû caàu coù kích thöôùc khaùc nhau troän laãn vôùi nhau thì caùc kích thöôùc töông ñoái cuûa quaû caàu coù aûnh höôûng ñeán ñoä roãng cuûa ñaù. Ñoä roãng cuûa ñaù seõ giaûm ñi khi ñoä cheânh leäch kích thöôùc lôùn vì moät boä phaän khoâng gian troáng bò caùc haït coù kích thöôùc nhoû xen vaøo.
à Ñaù coù ñoä choïn loïc haït toát thì coù ñoä roãng lôùn.
Hình daïng haït
Trong caùt keát thì hình daïng loã roãng phuï thuoäc nhieàu vaøo hình daïng haït. Ñaù traàm tích hình thaønh töø caùc haït lyù töôûng thì coù ñoä roãng nhoû. Nhöõng haït caøng gaàn vôùi hình caàu thì coù xu höôùng saép xeáp khoâng gian troáng nhoû nhaát.
à Noùi caùch khaùc, ñoä roãng lôùn thöôøng tìm thaáy ôû caùc ñaù coù caùc haït goùc caïnh hoaëc nöûa goùc caïnh maø coù ñoä löïa choïn toát.
Ñoä neùn
Moät loaïi ñaù khi bò choân vuøi xuoáng saâu seõ chòu löïc neùn cuûa caùc ñaù naèm treân daãn ñeán ñoä roãng giaûm. Ñoä roãng cuûa taát caû caùc traàm tích vuïn ñeàu giaûm ñi theo chieàu saâu choân vuøi.
à Giaûm ñoä roãng cô baûn laø theo chieàu saâu nhöng toác ñoä chaäm daàn ôû ñoä saâu caøng lôùn.
I.2. Heä soá thaønh heä F
Khi nghieân cöùu söï phuï thuoäc cuûa ñieän trôû töø ñoä roãng (loaïi tröø aûnh höôûng cuûa ñoä khoaùng hoaù nöôùc væa) thoâng thöôøng ngöôøi ta söû duïng giaù trò töông ñoái cuûa ñieän trôû. Khi nhöõng loã hoång cuûa ñaát ñaù ñöôïc baõo hoøa 100% nöôùc væa ta coù:
Rt - Ñieän trôû cuûa væa (ñaõ baõo hoøa 100% nöôùc væa)
Rw- Ñieän trôû cuûa nöôùc væa
F - Thoâng soá cuûa ñoä roãng hay heä soá thaønh heä (Formation factor).
Baèng thöïc nghieäm ngöôøi ta ñaõ ñöa ra söï töông quan giöõa F vaønhö sau:
a - Heä soá thoâng cuûa ñaát ñaù (möùc ñoä thoâng ñöôïc ñònh nghóa nhö ñoä phöùc taïp cuûa caùc ñöôøng thoâng noái giöõa caùc loã roãng cuûa thaønh heä roãng thaám. Ñöôøng daãn caøng quanh co, heä soá caøng lôùn). Giaù trò cuûa a thay ñoåi töø 0.62 vôùi caùt chöa coá keát, ñeán 0.81 cho caùt coá keát, 1.0 cho ñaù cacbonat.
m- Heä soá keát dính, laø moät haøm cuûa côõ haït, phaân boá côõ haït vaø ñoä quanh co, phuï thuoäc vaøo thaønh phaàn xi maêng coù trong ñaát ñaù. Giaù trò thay ñoåi trong khoaûng 1.4 ñeán 3.8.
ÔÛ moãi vuøng ñeàu coù giaù trò a, m khaùc nhau phuï thuoäc vaøo thaønh phaàn, tính chaát cuûa ñaát ñaù ôû vuøng ñoù. a, m ñöôïc xaùc ñònh trong phoøng thí nghieäm. Thoâng thöôøng ñöôïc laøm troøn: a =1 vaø m = 2.
I.3. Ñieän trôû suaát vaø ñoä daãn ñieän
Ñieän trôû suaát ñaëc tröng cho tính daãn ñieän cuûa ñaát ñaù. Ñieän trôû suaát phuï thuoäc vaøo thaønh phaàn thaïch hoïc, ñoä roãng, ñoä baõo hoøa cuûa caùc chaát löu trong ñaát ñaù vaø phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä, aùp suaát.
Taïi beå Nam Coân Sôn, ñieän trôû suaát cuûa ñaù traàm tích chöùa nöôùc taêng daàn theo chieàu saâu töø Pliocene ñeán Oligocene. Ñoái vôùi seùt, giaù trò ñieän trôû suaát khoaûng 1 Wm ôû chieàu saâu 1000m, taêng leân ñeán 6 Wm ôû heä taàng Döøa vaø ñeán 10 – 15 Wm ôû heä taàng Cau. Caùt keát chöùa nöôùc coù giaù trò ñieän trôû suaát baèng 3 Wm trong Miocene vaø taêng leân ñeán 5 – 7 Wm trong Oligocene. Ñieän trôû suaát cuûa caùt thaáp hôn seùt khoaûng 3 – 5 Wm, ñoái vôùi cacbonat thì ñieän trôû suaát phuï thuoäc vaøo ñoä roãng, möùc ñoä nöùt neû hang hoác vaø chaát löu trong væa. Cacbonat chöùa nöôùc thì ñieän trôû suaát töø 1 – 10 Wm, coøn chöùa daàu thì ñieän trôû suaát ñaït 200 – 300 Wm.
I.4. Ñoä baõo hoøa
Ñònh nghóa
Ñoä baõo hoøa laø tæ soá giöõa theå tích cuûa töøng löu theå chieám choã vôùi toång theå tích khoâng gian loã troáng
Goïi Sg laø ñoä baõo hoøa khí
So laø ñoä baõo hoøa daàu
Sw laø ñoä baõo hoaø nöôùc
Thì ta coù coâng thöùc : Sg + So + Sw = 1
Coâng thöùc tính ñoä baõo hoøa
AÙp duïng coâng thöùc Archie duøng cho væa caùt saïch:
Ñoä baõo hoøa nöôùc:
Swn=
a * Rw
RT * Fm
S0 + Sg = 1 – Sw
Ñoä baõo hoaø Hydrocacbon:
Ñoái vôùi ñaù traàm tích luïc nguyeân thì caùc giaù trò a = 1, n = 2
Vôùi a : heä soá thoâng cuûa ñaát ñaù
m: heä soá keát dính phuï thuoäc vaø thaønh phaàn xi maêng coù trong ñaát ñaù
n : heä soá baõo hoøa.
CAÙC PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÄN
Phöông phaùp ñieän tröôøng töï nhieân (Spontaneous Potential – SP):
Trong caùc phöông phaùp ñòa vaät lyù gieáng khoan thì phöông phaùp ñieän tröôøng töï nhieân (SP) laø ñôn giaûn hôn caû. Nguoàn goác xuaát hieän ñieän tröôøng trong loã khoan laø:
Söï khueách taùn muoái töø nöôùc trong væa ra dung dòch khoan hoaëc töø dung dòch khoan vaøo væa, vaø söï haáp phuï caùc ion cuûa chuùng bôûi beà maët cuûa caùc haït taïo thaønh ñaù.
Söï ngaám loïc cuûa nöôùc væa hoaëc nöôùc cuûa dung dòch khoan.
Caùc phaûn öùng oxy hoùa – khöû xaûy ra öu tieân treân caùc maët tieáp xuùc giöõa ñaù vaø moâi tröôøng xung quanh (vôùi caùc ñaù khaùc hoaëc vôùi dung dòch khoan)
Ñoái vôùi moâi tröôøng trong loã khoan, quaù trình khueách taùn haáp phuï laø quaù trình chính taïo neân tröôøng ñieän töï nhieân, sau ñoù laø quaù trình ngaám loïc.
Vieäc ño theá cuûa tröôøng ñieän töï nhieân ñöôïc tieán haønh nhôø hai ñieän cöïc thu laøm baèng chì vaø coù theå duøng phöông phaùp ño theá vaø ño gradient. Thoâng thöôøng ngöôøi ta tieán haønh phöông phaùp ño theá, nghóa laø ñaët moät cöïc thu treân mieäng gieáng khoan, coøn ñieän cöïc thu thöù hai ñöôïc dòch chuyeån trong gieáng khoan. Trong moät soá tröôøng hôïp khi coù nhieãu lôùn, coù theå duøng phöông phaùp ño gradient, khi ñoù caû hai ñieän cöïc thu ñeàu ñöôïc dòch chuyeån trong gieáng khoan vaø khoaûng caùch giöõa chuùng laø khoâng ñoåi (khoaûng 1 – 2m). Keát quaû thu ñöôïc laø caùc ñoà thò bieåu dieãn söï thay ñoåi theá ñieän töï nhieân theo chieàu saâu doïc gieáng khoan.
Doøng ñieän coù nguoàn goác chuû yeáu töø caùc yeáu toá ñieän hoùa trong loã khoan, taïo neân hieäu öùng SP. Ñaëc tröng cuûa caùc yeáu toá ñieän hoùa naøy laø söï khaùc nhau veà haøm löôïng khoaùng hoùa giöõa dung dòch khoan vaø nöôùc væa trong taàng thaám. Do ñoù, dung dòch cuûa chaát daãn ñieän laø caàn thieát trong loã khoan ñeå cho phöông phaùp SP hoaït ñoäng, khoâng neân söû duïng caùc loaïi dung dòch khoan caùch ñieän (nhö dung dòch khoan goác daàu).
Caùc yeáu toá aûnh höôûng leân log ñieän tröôøng töï nhieân (SP):
Beà daøy cuûa lôùp.
Ñieän trôû suaát cuûa lôùp.
Haøm löôïng seùt (söï hieän dieän cuûa seùt trong taàng thaám seõ laøm giaûm ñoä leäch cuûa SP).
Caùc öùng duïng cuûa phöông phaùp ñieän tröôøng töï nhieân (SP):
Phaùt hieän ra caùc taàng thaám (taàng thaám laø taàng coù ñöôøng cong SP leäch ra khoûi ñöôøng seùt cô sôû).
Tìm ra ranh giôùi giöõa caùc lôùp thaám.
Xaùc ñònh ñieän trôû suaát cuûa nöôùc væa.
Ñaùnh giaù haøm löôïng seùt trong taàng thaám. Theâm vaøo ñoù söû duïng ñöôøng cong SP ñeå phaùt hieän ra væa hydrocacbon.
Lieân keát væa
Phöông phaùp ñieän trôû suaát cuûa ñaát ñaù:
Phöông phaùp naøy nghieân cöùu ñieän trôû suaát cuûa ñaát ñaù xung quanh thaønh gieáng khoan. Ñieän trôû suaát cuûa ñaát ñaù phuï thuoäc vaøo thaønh phaàn ñaù vaø caùc chaát löu chöùa beân trong loã roãng cuûa ñaát ñaù.
Caùc khoaùng vaät taïo ñaù phoå bieán coù ñieän trôû suaát raát lôùn hoaëc khoâng daãn ñieän neân haàu nhö khaû naêng daãn ñieän cuûa ñaát ñaù laø hoaøn toaøn do nöôùc loã roãng, ñoä daãn ñieän cuûa nöôùc laïi phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä vaø ñoä khoaùng hoùa. Hydrocacbon cuõng khoâng daãn ñieän, vì theá maø ñoä baõo hoøa cuûa hydrocacbon caøng cao thì ñieän trôû suaát cuûa ñaát ñaù cuõng taêng leân.
Trong quaù trình khoan, dung dòch khoan seõ xaâm nhaäp vaøo trong thaønh heä qua thaønh gieáng khoan (vì aùp suaát cuûa coät dung dòch khoan lôùn hôn hoaëc baèng aùp suaát cuûa thaønh heä) vaø treân lyù thuyeát seõ hình thaønh ba ñôùi tính töø gieáng khoan vaøo trong thaønh heä laø: ñôùi thaám nhieãm hoaøn toaøn, ñôùi chuyeån tieáp, vaø ñôùi nguyeân. Trong quaù trình thaám, nöôùc cuûa dung dòch khoan vaøo trong væa, seùt cuûa dung dòch khoan bò giöõ laïi ôû thaønh gieáng khoan taïo thaønh lôùp voû seùt (mud cake). Vì vaäy, ñoái vôùi nhöõng væa thaám toát, ta thöôøng quan saùt thaáy hieän töôïng ñöôøng kính gieáng khoan nhoû hôn ñöôøng kính choaøng khoan (hình 11).
.
Hình 11: Moâi tröôøng xung quanh thaønh gieáng khoan
Ñôùi thaám hoaøn toaøn: dung dòch khoan seõ chieám toaøn boä phaàn khoâng gian roãng trong ñôùi naøy.
Ñôùi chuyeån tieáp: dung dòch khoan cuøng vôùi moät löôïng chaát löu væa toàn taïi trong khoâng gian roãng.
Ñôùi nguyeân: do dung dòch khoan khoâng thaám saâu vaøo ñöôïc, neân chaát löu væa chieám toaøn boä khoâng gian roãng.
Hieän nay, haàu heát caùc coâng ty daàu khí ñeàu söû duïng toå hôïp caùc phöông phaùp ño söôøn (Laterolog), maø chuû yeáu laø phöông phaùp ño söôøn keùp (Dual Latero Log – DLL) vaø vi heä cöïc hoäi tuï caàu (Micro Spherically Focused Log – MSFL).
Phöông phaùp ño söôøn (Latero Log):
Phöông phaùp naøy hoaït ñoäng döïa vaøo nguyeân taéc: doøng ñieän khaûo saùt khoâng ñoåi ñöôïc hoäi tuï vaøo trong thaønh heä nhôø caùc ñieän cöïc chaén. Baèng caùch quan saùt hieäu ñieän theá caàn thieát ñeå baûo toaøn cho doøng ñieän khaûo saùt khoâng ñoåi, töø ñoù coù theå ño ñöôïc ñieän trôû suaát cuûa ñaát ñaù.
Ngaøy nay, ngöôøi ta thöôøng söû duïng log ño söôøn keùp, phöông phaùp naøy ño ñoàng thôøi ñieän trôû suaát cuûa ñôùi nguyeân (Rt) vaø ñieän trôû suaát cuûa ñôùi chuyeån tieáp (Ri). Thieát bò ño söôøn keùp goàm coù hai phaàn: thieát bò ño söôøn saâu (RLLD) xaùc ñònh giaù trò Rt vaø thieát bò ño söôøn noâng (RLLS) xaùc ñònh giaù trò Ri.
Phöông phaùp vi heä cöïc hoäi tuï caàu (Micro Spherically Focused Log):
Thieát bò vi heä cöïc hoäi tuï caàu coù daïng laø moät taám ñeäm, coù caùc ñieän cöïc ñöôïc eùp saùt vaøo thaønh loã khoan. Phöông phaùp naøy coù ñoä saâu xaâm nhaäp vaøo söôøn loã khoan raát noâng, vaø ño ñieän trôû suaát cuûa ñôùi thaám hoaøn toaøn (Rxo).
Thoâng thöôøng caùc thieát bò MSFL coù 5 ñieän cöïc vôùi khoaûng caùch raát gaàn nhau laøm nhieäm vuï hoäi tuï doøng vaøo ñôùi thaám nhieãm hoaøn toaøn nhöng chæ vöôït qua rìa cuûa lôùp voû seùt (mud cake). Vì theá thieát bò naøy cho thoâng tin raát toát veà ñieän trôû suaát cuûa ñôùi thaám nhieãm hoaøn toaøn (Rxo).
Hieän nay, ngöôøi ta keát hôïp caû hai phöông phaùp (ño söôøn keùp vaø vi heä cöïc hoäi tuï caàu) treân cuøng moät thieát bò ño. Khi ñoù, keát quaû ño ñöôïc bieåu dieãn treân moät track theå hieän ba ñöôøng cong ñieän trôû suaát (RLLD – RLLS – MSFL) cung caáp thoâng tin veà ñaëc tính cuûa ñaát ñaù vuøng nghieân cöùu (hình 12).
Hình 12: Ví duï moät ñoaïn log ñieän trôû suaát
ÔÛ taàng khoâng thaám (seùt chaúng haïn) seõ khoâng hình thaønh lôùp voû seùt (mud cake), ba ñöôøng log ñieän trôû suaát (RLLD – RLLS – MSFL) choàng chaäp leân nhau vaø coù giaù trò gaàn nhö töông ñöông nhau. Ñoái vôùi taàng thaám toát seõ hình thaønh lôùp voû seùt (mud cake) vaø ta quan saùt thaáy coù söï taùch bieät cuûa ba ñöôøng cong log ñieän trôû suaát vì ñieän trôû suaát cuûa ba ñôùi laø hoaøn toaøn khaùc nhau (ñôùi thaám nhieãm hoaøn toaøn, ñôùi chuyeån tieáp, ñôùi nguyeân).
ÖÙng duïng phöông phaùp ñieän trôû suaát:
Lieân keát caùc gieáng khoan döïa treân söï gioáng nhau töông ñoái veà hình daïng ñöôøng cong ñieän trôû suaát trong cuøng moät phaïm vi, cuøng moät caáu taïo ñòa chaát.
Phaân bieät giöõa caùc vuøng chöùa daàu vaø nöôùc.
Chæ ra caùc ñôùi thaám.
Xaùc ñònh ñoä roãng.
Xaùc ñònh ñoä baõo hoøa nöôùc (hoaëc ñoä baõo hoøa hydrocacbon).
III. Caùc phöông phaùp phoùng xaï:
Phöông phaùp Gramma Ray töï nhieân:
Log phoùng xaï töï nhieân (GR) nghieân cöùu tröôøng phoùng xaï töï nhieân do caùc böùc xaï gamma töï nhieân cuûa ñaát ñaù xung quanh thaønh gieáng khoan gaây ra. Keát quaû thu ñöôïc bieåu dieãn döôùi daïng ñöôøng cong cöôøng ñoä böùc xaï γ theo chieàu saâu. Bôûi vì tia phoùng xaï coù khaû naêng xuyeân qua oáng choáng baèng theùp neân pheùp ño log naøy coù theå hoaït ñoäng trong gieáng thaân traàn laãn gieáng ñaõ hoaøn thieän.
Ñaát ñaù coù tính phoùng xaï khaùc nhau tuøy thuoäc vaøo haøm löôïng caùc nguyeân toá phoùng xaï Uran, Thori vaø Kali trong thaønh phaàn cuûa chuùng (hình 13). Caùc nguyeân toá phoùng xaï thöôøng taäp trung trong ñaù seùt, GR seõ taêng khi haøm löôïng seùt gia taêng. Ngoaøi ra, phoùng xaï töï nhieân cuõng lieân quan ñeán söï coù maët cuûa caùc nguyeân toá phoùng xaï, muoái phoùng xaï hoøa tan trong nöôùc, hoaëc khí phoùng xaï beân trong loã roãng cuûa ñaát ñaù.
Hình 13: Ví duï moät ñoaïn log GR
Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán giaù trò GR:
Vò trí ñaët cuûa thieát bò ño.
Ñöôøng kính gieáng khoan.
Tyû troïng muøn khoan.
Söï phaân boá vaø tyû troïng cuûa ñaát ñaù. Vì coù voâ soá toå hôïp cuûa kích thöôùc gieáng, tyû troïng muøn khoan, vò trí duïng cuï ño … Neân tuøy thuoäc vaøo ñieàu kieän thöïc teá maø caùc coâng ty dòch vuï, caùc haõng cheá taïo duïng cuï ño phaûi coâng boá caùc taøi lieäu hieäu chænh keát quaû cuûa döõ lieäu ño veà daïng tieâu chuaån.
ÖÙng duïng phöông phaùp ño gamma töï nhieân ñeå tính haøm löôïng seùt trong ñaù:
Do cöôøng ñoä phoùng xaï caøng cao khi haøm löôïng seùt trong ñaù caøng nhieàu neân ñöôøng cong GR cho daáu hieäu toát ñeå phaân bieät caùc lôùp ñaù seùt (taàng sinh, taàng chaén) vaø ñaù chöùa ít seùt hoaëc khoâng chöùa seùt (taàng thaám chöùa daàu khí), phaùt hieän caùc væa than trong taäp ñaù acgilit than.
Nhìn chung, caùc pheùp ño gamma trong gieáng khoan khoâng bò aûnh höôûng bôûi ñoä khoaùng hoaù vaø pheùp ño coù theå thöïc hieän ñöôïc trong dung dòch goác daàu. Vì tia gamma coù khaû naêng ñaâm xuyeân cao, thaäm chí coù theå ñi qua thaønh oáng choáng baèng theùp coù chieàu daøy 15mm, neân phöông phaùp GR coù theå ño trong caùc gieáng khoan ñaõ choáng oáng. Ñaây laø öu ñieåm noåi troäi nhaát cuûa phöông phaùp gamma so vôùi caùc phöông phaùp ño Ñòa vaät lyù gieáng khoan khaùc.
Cöôøng ñoä böùc xaï gamma cuûa caùc ñaù chöùa luïc nguyeân vaø cacbonat, khoâng chöùa khoaùng vaät phoùng xaï, tyû leä vôùi haøm löôïng khoaùng vaät seùt trong ñaù laø cô sôû ñeå ta xaùc ñònh haøm löôïng seùt trong ñaù chöùa theo keát quaû ño GR. Haøm löôïng seùt Vsh tính theo theå tích trong ñaù chöùa coù quan heä haøm soá vôùi tham soá ΔJ khaù chaët cheõ:
Trong ñoù:
GR laø giaù trò cöôøng ñoä böùc xaï gamma ño ñöôïc taïi ñieåm quan saùt.
GRmax, GRmin laàn löôït laø cöôøng ñoä böùc xaï gamma taïi væa seùt vaø væa caùt saïch.
Trong tröôøng hôïp laùt caét khoâng coù væa ñaù caùt saïch, coù theå söû duïng caùc giaù trò GRmax, GRmin laø caùc giaù trò ño ñöôïc ôû hai væa ñaù coù ñoä seùt bieát tröôùc. Khi ñoù phöông phaùp xaùc ñònh ñoä seùt goïi laø phöông phaùp hai væa (taàng) chuaån.
Quan heä haøm soá giöõa tham soá ΔJ vaø ñoä seùt Vsh thöôøng ñöôïc xaùc ñònh baèng thöïc nghieäm. Thoâng thöôøng phoå bieán phöông trình thöïc nghieäm daïng tuyeán tính. Tuy nhieân, vì söï coù maët cuûa caùc khoaùng vaät seùt laø moät chæ thò cuûa moâi tröôøng traàm tích neân quan heä haøm soá ΔJ = f(Vsh) laø raát phöùc taïp vaø khaùc nhau giöõa vuøng naøy vaø vuøng khaùc. Caùch ñuùng ñaén nhaát vaãn laø thay vieäc söû duïng caùc coâng thöùc thöïc nghieäm coù saün baèng vieäc xaây döïng quan heä thöïc nghieäm giöõa caùc tham soá ñoù cho töøng vuøng cuï theå, thaäm chí cho töøng phaân vò ñòa taàng khaùc nhau.
Phöông phaùp Neutron:
Phöông phaùp Neutron laø phöông phaùp ghi nhaän lieân tuïc söï phaûn öùng cuûa thaønh heä ñaát ñaù xung quanh thaønh gieáng khoan ñoái vôùi söï baén phaù cuûa caùc haït Neutron nhanh. Söï phaûn öùng naøy lieân quan vôùi “chæ soá hydro” cuûa væa – moät thoâng soá xaùc ñònh söï phong phuù hydro cuûa væa.
Nguyeân lyù chung:
Haït Neutron laø nhöõng haït khoâng tích ñieän, khoâng bò ion hoùa bôûi moâi tröôøng xung quanh. Khoái löôïng cuûa Neutron gaàn baèng khoái löôïng cuûa Proton (1,66.10-24 g), kyù hieäu 01 n, khoái löôïng baèng 1 ñôn vò vaø ñieän tích baèng khoâng. Do khoâng tích ñieän neân Neutron khoâng bò maát naêng löôïng khi töông taùc vôùi caùc electron tích ñieän vaø haït nhaân, bôûi vaäy 01 n coù khaû naêng ñaâm xuyeân cao. Naêng löôïng cuûa Neutron ño ôû MeV. Naêng löôïng cuûa Neutron bieåu hieän ôû vaän toác chuyeån ñoäng V.
Theo naêng löôïng cuûa Neutron, ngöôøi ta chia laøm 4 loaïi:
Neutron nhanh : 1 – 15 MeV
Neutron trung bình : 10 eV – 1 MeV
Neutron chaäm (nhieät): 0,1 – 10 eV
Neutron treân nhieät : 0,025 eV
Hình 14 : Sô ñoà minh hoaï log Neutron
Khi caùc haït Neutron töông taùc vôùi caùc haït nhaân nguyeân töû thì xaûy ra hieän töôïng taùn xaï Neutron hoaëc bò baét giöõ bôûi haït nhaân. Söï taùn xaï Neutron daãn ñeán caùc haït Neutron thay ñoåi höôùng chuyeån ñoäng. Coù hai loaïi taùn xaï Neutron:
Taùn xaï Neutron ñaøn hoài: Khi Neutron coù naêng löôïng töø vaøi MeV ñeán 0.1eV.
Taùn xaï Neutron khoâng ñaøn hoài: Dieãn ra ñoái vôùi caùc Neutron nhanh.
Trong ñaát ñaù khi caùc haït Neutron töông taùc vôùi vaät chaát chöùa nhieàu nguyeân toá H2 thì seõ laøm chaäm caùc haït Neutron. Neáu trong ñaát ñaù toàn taïi moät löôïng nhoû nöôùc hay daàu (chöùa nhieàu H2), söï chaäm caùc haït Neutron chuû yeáu xaûy ra ôû nguyeân töû H2.
Khi nghieân cöùu maët caét gieáng khoan baèng phöông phaùp Neutron, ngöôøi ta phoùng vaøo ñaát ñaù nhöõng haït Neutron nhanh vaø ghi böùc xaï γ (xaûy ra khi Neutron bò baét giöõ: 11H + 01 n = 12H + γ). Tia Neutron nhanh (khoaûng 5 Mev) lieân tuïc ñöôïc phaùt ra bôûi nguoàn Neutron vaø di chuyeån theo nhieàu höôùng vaøo thaønh heä ñaát ñaù. Khi di chuyeån, chuùng trôû neân chaäm hoaëc giaûm bôùt naêng löôïng do va chaïm vôùi caùc haït nhaân treân ñöôøng ñi. Khi naêng löôïng giaûm tôùi moät möùc raát thaáp (khoaûng 0,025 ev) (hoaëc goïi laø naêng löôïng nhieät), chuùng coù daïng khuyeách taùn theo caùc höôùng cho ñeán khi chuùng bò haáp thuï hoaëc bò baét giöõ bôûi söï hieän dieän cuûa haït nhaân.
AÛnh höôûng cuûa hydrocacbon treân ñoä roãng Neutron: quy taéc ñieàu chænh moái quan heä giöõa ñoä roãng neutron vaø ñoä roãng thöïc trong caùc væa saïch coù khí hoaëc laø nöôùc hoaëc laø daàu laáp vaøo caùc loã roãng ( hai chaát löu naøy thöïc chaát coù cuøng chæ soá hydro). Tuy nhieân, khí coù maät ñoä raát thaáp, coù chæ soá hydro raát thaáp so vôùi nöôùc. Söï hieän dieän cuûa khí laøm cho log Neutron ñöa ra giaù trò ñoä roãng thaáp. Khi keát hôïp phöông phaùp Neutron vaø phöông phaùp Density thì seõ laøm cho khí noåi baät raát roõ.
Tuøy theo caùch ghi, ngöôøi ta phaân laøm 3 phöông phaùp sau:
Phöông phaùp Neutron Gamma.
Phöông phaùp Neutron Neutron nhieät.
Phöông phaùp Neutron Neutron treân nhieät.
Caùc yeáu toá aûnh höôûng tôùi keát quaû ño:
Ñoä beàn cuûa nguoàn
Khoaûng caùch giöõa nguoàn vaø maùy thu
Beà daøy oáng choáng
Beà daøy lôùp ximaêng
Söï hieän dieän cuûa khí
Thôøi gian ño
Thaønh phaàn thaïch hoïc cuûa ñaát ñaù
ÖÙng duïng cuûa phöông phaùp neutron:
Phöông phaùp Neutron khi ñöôïc keát hôïp vôùi caùc phöông phaùp khaùc duøng ñeå :
Ñaùnh giaù ñoä roãng cuûa væa
Xaùc ñònh ranh giôùi daàu khí
Xaùc ñònh thaønh phaàn thaïch hoïc cuûa ñaát ñaù.
Phöông phaùp Density:
Log maät ñoä laø moät phöông phaùp quan troïng trong ñòa vaät lyù gieáng khoan. Ñaïi löôïng maät ñoä khoái cuûa ñaát ñaù ñöôïc söû duïng laøm ñaïi löôïng chæ thò ñoä roãng. Phöông phaùp naøy ñöôïc söû duïng cuøng vôùi caùc phöông phaùp khaùc ñeå xaùc ñònh thaønh phaàn thaïch hoïc vaø tính chaát cuûa chaát löu trong væa, ngoaøi ra coøn ñöôïc söû duïng trong vieäc phaân tích vaän toác truyeàn soùng trong minh giaûi ñòa chaán.
Baûn chaát cuûa phöông phaùp:
Log maät ñoä laø phöông phaùp ñoä roãng, thoâng qua vieäc ño maät ñoä electron trong ñaát ñaù. Duïng cuï ño maät ñoä bao goàm nguoàn phaùt ra tia gamma sao cho caùc tia gamma ñi vaøo beân trong ñaát ñaù. Caùc tia gamma va chaïm vôùi caùc electron trong ñaát ñaù, keát quaû laø moät soá tia gamma bò maát naêng löôïng. Caùc tia gamma taùn xaï ñi ñeán caùc maùy thu ñöôïc ñaët coá ñònh caùch nguoàn phaùt tia gamma vaø ñöôïc ñeám nhö laø chæ soá maät ñoä cuûa ñaát ñaù. Soá löôïng taùn xaï phuï thuoäc tröïc tieáp vaøo soá löôïng electron trong ñaát ñaù (electron maät ñoä). Cuoái cuøng ta coøn thaáy laø maät ñoä electron lieân quan ñeán maät ñoä khoái cuûa ñaát ñaù (ñôn vò laø gam/cm3).
Trong töï nhieân, tuøy theo möùc naêng löôïng cuûa tia gamma maø böùc xaï gamma seõ töông taùc vôùi vaät chaát theo caùc hieäu öùng sau (hình 14).
Taùn xaï Compton: xaûy ra khi tia gamma coù naêng löôïng khoaûng 100KeV – 10MeV va chaïm vôùi electron cuûa nguyeân töû laøm cho electron bò leäch ra khoûi quyõ ñaïo, nguyeân töû phaùt xaï photon vaø naêng löôïng tia gamma bò suy giaûm daàn sau moãi laàn va chaïm.
Hieäu öùng taïo caëp: xaûy ra khi tia gamma coù möùc naêng löôïng lôùn (>1.02 MeV) va chaïm vôùi haït nhaân nguyeân töû. Keát quaû laø taïo thaønh moät electron e- vaø moät positon mang e+.
Hieäu öùng quang ñieän: khi tia gamma va chaïm vôùi caùc electron trong ñaát ñaù, luùc naøy naêng löôïng cuûa tia gamma khoâng ñuû ñeå gaây ra hieäu öùng Compton (<100KeV) neân noù seõ truyeàn toaøn boä naêng löôïng cho electron. Caùc electron naøy sau khi nhaän ñöôïc naêng löôïng seõ bò baén ra khoûi quyõ ñaïo vôùi ñoäng naêng electron (ek).
Hình 14: Caùc kieåu hieäu öùng
Trong quaù trình ño, thieát bò ñöôïc ñieàu chænh sao cho möùc naêng löôïng gaây ra chuû yeáu theo hieäu öùng taùn xaï compton vì ôû möùc naêng löôïng naøy heä soá haáp phuï khoái coi nhö laø haèng soá. Nhö vaäy, cöôøng ñoä tia gamma ño ñöôïc chæ phuï thuoäc vaøo maät ñoä cuûa electron coù trong ñaát ñaù.
Ñöôøng cong maät ñoä:
Thoâng thöôøng treân baêng carota, ñöôøng cong maät ñoä ñöôïc bieåu dieãn treân moät thöôùc ño thay ñoåi töø 1.95 – 2.95 g/cc. Maät ñoä tieâu chuaån thay ñoåi töø 2.0 – 2.7 g/cc khi ñoä roãng thay ñoåi töø 0 – 40 %. Ñöôøng cong hieäu chænh thay ñoåi töø -0.25 ñeán 0.25. Ñöôøng hieäu chænh nhaèm xaùc ñònh tính öùng duïng cuûa ñöôøng maät ñoä; noù khoâng coù nghóa laø coäng vaøo hoaëc tröø ñi giaù trò maø cho thaáy tính chính xaùc cuûa , noù chæ ra möùc ñoä tin caäy cuûa giaù trò maät ñoä ñaát ñaù ño ñöôïc.
Khi phaân tích moät ñöôøng Density, ñaàu tieân ta neân quan saùt giaù trò treân ñöôøng buø , vì ñöôøng cong naøy laø ñöôøng cong kieåm soaùt chaát löôïng. Trong gieáng trôn nhaün giaù trò gaàn vôùi giaù trò khoâng. Khi gaëp phaûi lôùp voû seùt hoaëc beà maët gieáng goà gheà thì giaù trò hieäu chænh seõ taêng. Mieãn laø thaáp hôn 0.15 g/cc hieäu chænh laø thích hôïp vaø ñöôøng coù theå tin töôûng. Neáu treân 0.15 g/cc hieäu chænh laø khoâng thích hôïp vaø ñöôøng ñaõ bò loãi.
Ñoä roãng ñaát ñaù lieân heä vôùi maät ñoä nhö sau:
ρmat - Maät ñoä ñaát ñaù khung
ρlog - Maät ñoä ñaát ñaù töï nhieân
ρfluid - Maät ñoä chaát löu chöùa trong ñaát ñaù
Maät ñoä cuûa moät soá loaïi ñaù tieâu bieåu:
Caùt : ρmat = 2.65 - 2.68 g/cm3
Ñaù voâi : ρmat = 2.70 - 2.72 g/cm3
Dolomit : ρmat = 2.85 g/cm3
Anhydrit : ρmat = 2.98 g/cm3
Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán keát quaû ño:
Phöông phaùp log maät ñoä coù chieàu saâu ño khoâng lôùn. Thöôøng nhoû hôn 10 inches, coù nghóa laø phöông phaùp log maät ñoä chæ ño trong phaïm vi töø lôùp muøn seùt (mud cake) ñeán ñôùi thaám.
Ñoái vôùi lôùp muøn seùt (mud cake), möùc ñoä daøy moûng khaùc nhau seõ aûnh höôûng khaùc nhau.
AÛnh höôûng cuûa beà maët thaønh gieáng khoan ñoái vôùi log maät ñoä phuï thuoäc vaøo möùc ñoä xaáu cuûa thaønh gieáng khoan. Neáu thaønh gieáng khoan goà gheà, duïng cuï ño seõ bò aûnh höôûng bôûi löu chaát trong væa gioáng nhö moät lôùp muøn seùt moûng. Ta thaáy treân bieåu ñoà log maät ñoä giaù trò Δρ ñöôïc söû duïng ñeå kieåm soaùt möùc ñoä chính xaùc khi ño.
ÖÙng duïng cuûa phöông phaùp maät ñoä:
Xaùc ñònh caùc khoaùng vaät laéng ñoïng töø söï boác hôi cuûa caùc dung dòch.
Keát hôïp vôùi log Neutron ñeå xaùc ñònh caùc væa khí.
Ñaùnh giaù haøm löôïng seùt trong ñaù vaø moät soá ñaëc ñieåm thaïch hoïc.
Xaùc ñònh ñoä roãng cuûa ñaát ñaù.
Phöông phaùp soùng sieâu aâm (Sonic)
Phöông phaùp soùng sieâu aâm döïa treân cô sôû soùng ñaøn hoài truyeàn qua caùc lôùp ñaát ñaù, ñöôïc duøng ñeå ño thôøi gian truyeàn soùng ñaøn hoài DT cuûa ñaát ñaù doïc thaønh loã khoan. Caùc lôùp ñaát ñaù khaùc nhau thì toác ñoä truyeàn soùng khaùc nhau coù nghóa laø thôøi gian truyeàn soùng seõ khaùc nhau. Caùc giaù trò cuûa ñöôøng cong DT seõ ñöôïc duøng trong vieäc tính ñoä roãng cuûa ñaát ñaù.
Baûn chaát cuûa phöông phaùp:
Log soùng aâm döïa vaøo söï lan truyeàn cuûa soùng cô hoïc ñaøn hoài trong moâi tröôøng. Söï lan truyeàn cuûa soùng laøm caùc phaàn töû vaät chaát trong moâi tröôøng dao ñoäng. Naêng löôïng cuûa soùng seõ laøm di chuyeån caùc phaàn töû vaät chaát theo höôùng song song hay vuoâng goùc vôùi höôùng lan truyeàn cuûa soùng öùng vôùi hai loaïi soùng di chuyeån trong ñaát ñaù.
Soùng doïc (compressional wave – soùng P) coù phöông dao ñoäng truøng vôùi phöông truyeàn soùng.
Soùng ngang (shear wave – soùng S) coù phöông dao ñoäng vuoâng goùc vôùi phöông truyeàn soùng.
Phöông phaùp soùng sieâu aâm laø moät trong nhöõng phöông phaùp log ñeå tính ñoä roãng, duøng ñeå ño khoaûng thôøi gian (DT) cuûa soùng doïc khi ñi qua moät ñôn vò chieàu daøi (thöôøng laø foot).
Khoaûng thôøi gian truyeàn soùng (DT) phuï thuoäc vaøo thaønh phaàn thaïch hoïc, ñoä roãng, ñoä baõo hoøa chaát löu (daàu, khí, nöôùc) trong ñaát ñaù. Ví duï khi ñoä roãng cuûa ñaát ñaù cao hay ñoä baõo hoøa cuûa chaát löu cao thì laøm cho vaän toác truyeàn soùng seõ thaáp coù nghóa laø thôøi gian truyeàn soùng seõ cao.
Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán keát quaû ño log sieâu aâm:
Vì ñoä saâu nghieân cöùu cuûa duïng cuï log sieâu aâm nhoû hôn 30 inch, neân keát quaû ño chòu aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá sau:
Khí trong dung dòch khoan: caùc boït khí trong dung dòch khoan seõ laøm phaân taùn vaø haáp thuï naêng löôïng soùng aâm, söï suy yeáu tín hieäu ñoâi khi laøm maùy thu khoâng nhaän ñöôïc hoaëc nhaän khoâng ñaùng keå gaây neân nhaàm laãn ñeán keát quaû ño.
Gieáng khoan coù ñöôøng kính lôùn: trong caùc gieáng khoan coù ñöôøng kính ñuû lôùn, khoaûng thôøi gian ñeå soùng doïc hoaëc soùng ngang ñi töø maùy phaùt – lôùp seùt (mud cake) – thaønh heä – lôùp seùt (mud cake) – maùy thu seõ vöôït qua khoaûng thôøi gian truyeàn tröïc tieáp töø maùy phaùt – lôùp seùt (mud cake) – maùy thu cuûa soùng doïc. Neáu ñieàu naøy xaûy ra nghóa laø ta khoâng coù ñöôïc döõ lieäu ño chính xaùc.
Söï bieán ñoåi trong ñôùi thaám: quaù trình khoan vaø söï xaâm nhaäp trong ñôùi thaám nhieãm cuûa dung dòch khoan coù theå laøm bieán ñoåi ñaát ñaù xung quanh thaønh gieáng khoan. Coù moät soá khoaùng vaät seùt (monmorillonit chaúng haïn) khi gaëp nöôùc seõ tröông nôû, vì theá laøm aûnh höôûng ñeán keát quaû ño.
ÖÙng duïng cuûa phöông phaùp sieâu aâm:
Xaùc ñònh ñoä roãng cuûa ñaát ñaù
Xaùc ñònh thaønh phaàn thaønh hoïc cuûa ñaát ñaù khi keát hôïp vôùi phöông phaùp Neutron (NPHI) vaø maät ñoä (RHOB) baèng caùch xaây döïng caùc bieåu ñoà tröïc giao nhö: bieåu ñoà M - N, bieåu ñoà khung ñaù MID (matrix identification).
CÔ SÔÛ TAØI LIEÄU
Taøi lieäu ñòa chaán
Döõ lieäu ñòa chaán 3D vôùi 230km2 ñöôïc ghi naêm 1995 bôûi PGS- Orienr Explorer treân toaøn boä caáu taïo B , Gaáu Ngöïa , Gaáu Chuùa (hình 15). Sau ñoù döõ lieäu ñöôïc xöû lyù laïi moät caùch chi tieát baèng phöông phaùp PSTM vaø hoaøn thaønh naêm 2002 bôûi Coân Sôn JOC.
Hình 15: Döõ lieäu ñòa chaán toaøn boä caáu taïo B
A-1X
A-1X
Hình 16: Maët caét ngang ñòa chaán gieáng A-1X
à Nhìn chung taøi lieäu ñòa chaán ñöôïc ñaùnh giaù laø toát treân caáu taïo B.
Taøi lieäu gieáng khoan
Gieáng khoan A-1X thuoäc caáu taïo B – loâ 11.1 boàn truõng Nam Coân Sôn ñöôïc khoan ngaøy 19 thaùng 10 naêm 1994 vaø hoaøn thaønh ngaøy 26 thaùng 2 naêm 1995.
Phaân tích maãu loõi vaø maãu söôøn:
Gieáng A-1X khoâng coù maãu loõi tuy nhieân coù 187 maãu söôøn ñöôïc laáy trong ba gieáng A-1X, GC-1X, GC-1XST. Sau ñaây laø baûng toùm taét keát quaû phaân tích maãu söôøn cuûa gieáng A-1X:
Maãu
Ñôùi
Ñoä roãng
Tyû
troïng
haït
ñoä
Ñoä thaám
Keát luaän
stt
Ñoä saâu
Kair
Kwater
mD
mD
1
3447.6
Gas
15.4
2.67
45.1
36.2
2
3470.1
Oil
14
2.67
34.1
18.1
3
3522.1
Gas/Oil
12.9
2.68
8.64
Maãu raát ngaén
4
3558.3
Oil
12.8
2.7
4.56
Maãu raát ngaén
5
3600.1
Oil
10.6
2.73
16.7
1.71
6
4001
?
10.3
2.68
14.8
0.07
7
4087.1
?
8.6
2.69
5.4
8
4127.1
?
10.2
2.69
14.5
0.05
9
4159.1
?
12
2.69
Maãu bò vôõ
Baûng keát quaû phaân tích maãu söôøn gieáng A-1X
Taøi lieäu ñòa vaät lyù gieáng khoan
Gieáng khoan A-1X
Caùc ñöôøng cong ñòa vaät lyù gieáng khoan
Töø ñoä saâu 1570.06m tôùi 4280.04m
Gramma ray (GR), Calliper (HCAL).
Neutron Gamma (NPHI), Gamma Gamma (RHOZ), Sonic ( DT).
Ñöôøng ñieän trôû thöïc (RT)
Ñaùnh giaù chaát löôïng taøi lieäu ñòa vaät lyù gieáng khoan
Nhìn chung chaát löôïng taøi lieäu ñòa vaät lyù gieáng khoan laø toát nhö log chuaån trong haàu heát caùc ñôn vò caùt keát. Tuy nhieân, döõ lieäu ôû moät soá caùc ñôn vò caùt keát vaø seùt keát ñaõ aûnh höôûng bôûi dung dòch buøn khoan neân ñöôïc ñaùnh giaù laø trung bình.
CHÖÔNG IV: CÔ SÔÛ TÍNH TOAÙN ÑÒA VAÄT LYÙ GIEÁNG KHOAN VAØ ÑEÀ XUAÁT KHOAÛNG THÖÛ VÆA
Cô Sôû Tính Toaùn Ñòa Vaät Lyù Gieáng Khoan
Tính Vsh
Phaân væa
Xaây döïng ñöôøng seùt chuaån (GRcut-off): döïa vaøo ñöôøng GR xaùc ñònh giaù trò GRmax vaø GRmin
Choïn væa seùt saïch vaø chuaån nhaát treân bieåu ñoà log (coù beà daøy töông ñoái, >=2m) => ñoïc giaù trò GRmax.
Choïn væa caùt saïch vaø chuaån nhaát treân bieåu ñoà log (coù beà daøy töông ñoái, >=2m) => ñoïc giaù trò GRmin.
Xaùc ñònh giaù trò GRcut-off baèng coâng thöùc:
Vsh cut-off =
GRcut-off-GRmin
GRmax- GRmin
Vôùi Vshcut-off = 50%
Döïa vaøo söï thay ñoåi bieán thieân cuûa giaù trò GR treân ñöôøng cong GR, ta chia thaønh 3 taäp lôùn vôùi:
Ñoä saâu
GRmax
GRmin
GR cut-off
1585m-2228m
60
150
105
2228m- 3782m
100
170
135
3782m – 4280m
70
160
Caên cöù vaøo ñöôøng Grcut-off vöøa xaùc ñònh ñeå phaân væa
Ñoàng thôøi phaûi döïa vaøo caùc ñöôøng log nhö RT, RHOB, NPHI, DT ñeå so saùnh vaø xaùc ñònh ñöôïc chính xaùc ranh giôùi væa cho phuø hôïp
Taát caû caùc væa coù giaù trò GR GRcut-off laø nhöõng væa seùt.
Trong moät soá tröôøng hôïp, ôû trong moät væa, giaù trò GR bieán ñoåi khaù nhieàu, chuùng ta coù theå chia chuùng thaønh nhieàu væa nhoû ñoàng thôøi döïa vaøo caùc ñöôøng log khaùc ñeå coù söï chính xaùc cao.
Tính Vsh töøng væa
Ñeå tính toaùn haøm löôïng seùt trong væa, thoâng thöôøng söû duïng ñöôøng cong ño haøm löôïng phoùng xaï töï nhieân trong ñaát ñaù (GR).
Theo coâng thöùc:
Vsh =
GRlog-GRmin
GRmax- GRmin
Keát quaû xem taïi baûng 1 phaàn phuï luïc.
Hình 17: Moät ví duï veà giaù trò max, min cuûa ñöôøng cong GR
Tính ñoä roãng (density, neutron, sonic)
Ñoä roãng hieäu duïng theo ñöôøng cong maät ñoä( Density).
Döïa vaøo coâng thöùc:
Fhd =
(rmatrix _rlog )-Vsh (rmatrix _rsh )
rmatrix - rfluid
Vôùi: rmatrix = 2.65 (g/cm3)
r fluid = 1 (g/cm3)
r log ñoïc ñöôïc töø log
rsh ñoïc ñöôïc töø log (væa seùt saïch), rsh = 1.65(g/cm3)
Xaùc ñònh ñöôïc FÂhd theo ñöôøng Density cho töøng væa
Ñoä roãng hieäu duïng theo ñöôøng cong sieâu aâm (Sonic).
Fhd =
(DTlog- DTmatrix)-Vsh ( DTsh –DTmatrix)
DTfluid- DTmatrix
Vôùi: DTmatrix = 55.5 (µs/ft),
DTfluid = 189 (µs/ft)
DTlog ñoïc ñöôïc töø log
DTsh ñoïc theo log (væa seùt saïch ), DTsh =74 (µs/ft)
Xaùc ñònh ñöôïc Fhd theo ñöôøng Sonic cho töøng væa
Ñoä roãng hieäu duïng theo ñöôøng cong Neutron
Fhd =
(NPHI log - NPHImatrix)-Vsh ( NPHIsh _ NPHImatrix )
NPHIfluid - NPHImatrix
Vôùi: NPHI log – ñoïc töø log
NPHIsh –ñoïc töø log (væa seùt saïch), NPHIsh =0.19 (m3/ m3)
NPHImatrix =0.04(m3/ m3)
NPHIfluid = 1(m3/ m3)
Xaùc ñònh ñöôïc Fhd theo ñöôøng Sonic cho töøng væa
Ñoä roãng hieäu duïng toång
Fhd =
Fhdr + FhdDT +FhdNPHI
3
Keát quaû tính toaùn xem taïi baûng 2 phaàn phuï luïc.
Rt =29 29
r = 2.34
DT = 78
NPHI = 0.18
Hình 18: Caùc giaù trò (Density, Neutron, Sonic) treân log
Tính nhieät ñoä væa vaø nhieät ñoä gieáng khoan
Hình 19: Moái lieân quan giöõa nhieät ñoä theo ñoä saâu loâ 11.1
Tính toaùn nhieät ñoä væa
Nhieät ñoä beà maët T = 250C ôû 0 (m)
Gradient ñòa nhieät 2.7 0C/100m
Tvæa = Gradient ñòa nhieät x Ñoä saâu væa + Nhieät ñoä beà maët
Laäp phöông trình tuyeán tính coù daïng y = ax + b, bieåu dieãn moái quan heä giöõa nhieät ñoä væa vaø ñoä saâu væa nhö sau:
Tvæa = Gradient ñòa nhieät x Ñoä saâu væa + Nhieät ñoä beà maët
Tvæa = 0.027 x H (m) + 25oC
Tính toaùn nhieät ñoä gieáng khoan
Nhieät ñoä beà maët T = 250 C ôû 0 (m)
Nhieät ñoä ñaùy gieáng khoan T = 115 0C ôû ñoä saâu 4261(m)
Ta laäp ñöôïc phöông trình tuyeán tính coù daïng y = ax + b, bieåu dieãn söï thay ñoåi nhieät ñoä gieáng khoan theo ñoä saâu væa nhö sau:
Tgk=
Tñaùy gieáng –Tbeà maët
* Ñoä saâu væa + Tbeà maët
Ñoä saâu gieáng khoan
Tgk =
115 oC - 25oC
* H (m) + 25oC
4261
Tgk= 0.0211* H (m) + 25o
Keát quaû tính toaùn xem taïi baûng 3 phaàn phuï luïc.
Bieän luaän giaù trò a, m, n.
Caùc giaù trò a, m, n laø caùc tham soá thöïc nghieäm phaûn aùnh caáu truùc vaø ñoä gaén keát xi maêng cuûa ñaù. Caùc giaù trò naøy ñöôïc xaùc ñònh döïa treân phaân tích maãu loõi.
Taïi caáu taïo B, do khoâng coù maãu loõi neân caùc giaù trò naøy ñöôïc laáy taïi khu vöïc laân caän:
Thoâng soá
A-1X
a
1
m
1.86
n
1.91
Tính toaùn baõo hoøa nöôùc.
Xaùc ñònh theo phöông trình Archie:
Swn=
a * Rw
RT * Fm
Trong ñoù: Sw: ñoä baõo hoøa nöôùc
n: soá muõ baõo hoøa
Rw: ñieän trôû suaát cuûa nöôùc thaønh heä taïi nhieät ñoä cuûa væa
Rt: ñieän trôû suaát thöïc cuûa thaønh heä ñoïc treân ñöôøng cong Rt
a: tham soá lieân quan ñeán caáu truùc cuûa ñaù.
FÂ: ñoä roãng
m: heä soá gaén keát xi maêng
Xaùc ñònh giaù trò Rw
Taïi væa chöùa coù ñoä baõo hoøa nöôùc 100%, Rw ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc:
Rw = Rt*FÂm
Choïn væa caùt saïch taïi ñoä saâu 3029-3039 mMD, ñoïc treân baêng log ñöôïc giaù trò Rt, coù
Hình 20: Giaù trò ñieän trôû thöïc væa nöôùc
Rt = 1.41(Ohmm)
M =1.86
Rw = 0.08@ 100 deg.C
Sau ñoù xaùc ñònh Rw taïi caùc ñoä saâu væa khaùc nhau, coù söï hieäu chænh veà nhieät ñoä theo coâng thöùc sau:
Trong ñoù: R1: giaù trò Rw caàn xaùc ñònh taïi ñoä saâu væa coù vôùi nhieät ñoä T1
R2: giaù trò Rw taïi nhieät ñoä T2 =100 deg.C
Sau khi tính giaù trò Sw ta suy ra ñoä baõo hoøa hydrocacbon : SH = 1 - Sw
Keát quaû tính toaùn xem taïi baûng 4 phaàn phuï luïc.
3216m
Taàng saûn phaåm
3234m
3253m
Taàng saûn phaåm
3274m
Hình 21 : Moät soá taàng saûn phaåm gieâáng A-1X
Bieän luaän caùc giaù trò cut-off.
Ñoä roãng tôùi haïn.
Döïa treân taøi lieäu maãu loõi phaân tích ñoä roãng vaø ñoä thaám, ta seõ xaây döïng ñöôïc moät bieåu ñoà theå hieän söï töông quan giöõa ñoä roãng vaø ñoä thaám. Thöïc nghieäm cho thaáy, khi ñoä thaám ñaït giaù trò lôùn hôn hoaëc baèng 1mD, daàu coù theå di chuyeån qua loã roãng vaø khi ñoä thaám coù giaù trò lôùn hôn hoaëc baèng 0.1mD, khí coù theå di chuyeån qua loã roãng.
Töø giaù trò tôùi haïn cuûa ñoä thaám, döïa vaøo bieåu ñoà töông quan giöõa ñoä roãng vaø ñoä thaám, ta coù theå xaùc ñònh ñöôïc giaù trò tôùi haïn cho ñoä roãng.
Taïi caáu taïo B, do chöa coù taøi lieäu veà maãu loõi neân giaù trò cut-off ñoä roãng vaø ñoä thaám ñöôïc xaùc ñònh theo vuøng laân caän, cuï theå laø taïi loâ 12.
Hình 22: Moái quan heä giöõa ñoä roãng vaø ñoä thaám loâ 12
(bieåu ñoà theo taøi lieäu cuûa PVEP)
Ñoái vôùi daàu:Ñoä thaám tôùi haïn: 1 mD à Ñoä roãng tôùi haïn: FÂcut-off=10%
Ñoái vôùi khí: Ñoä thaám tôùi haïn: 0.1 mD à Ñoä roãng tôùi haïn: FÂcut-off=7%
Ñoä seùt tôùi haïn Vshcut-off.
Giaù trò tôùi haïn ñoä seùt taïi caáu taïo B cuõng ñöôïc laáy döïa theo caáu taïo Döøa laø 50%.
Giaù trò giôùi haïn ñoä baõo hoøa nöôùc Sw.
Giaù trò tôùi haïn ñoä baõo hoøa nöôùc taïi caáu taïo B döïa theo caáu taïo Döøa laø 70%.
è Döïa vaøo söï bieän luaän caùc giaù trò cut-off coù theå loaïi boû caùc væa coù ñoä roãng nhoû hôn 10% ta coù chieàu daøy væa chöùa. Sau khi loaïi tröø caùc væa coù ñoä baõo hoøa nöôùc lôùn hôn 70% ta xaùc ñònh chieàu daøy væa hieäu duïng.
Keát quaû tính toaùn ñöôïc trình baøy chi tieát ôû baûng toång hôïp phaàn phuï luïc.
ÑEÀ XUAÁT KHOAÛNG THÖÛ VÆA.
Töø keát quaû minh giaûi taøi lieäu ñòa vaät lyù gieáng khoan cuûa gieáng A-1X ñaõ xaùc ñònh ñöôïc 55 væa chöùa hydrocacbon. Trong 55 væa chöùa cho thaáy taïi taàng coù ñoä saâu 3500-3524mMD (3473-3497 mTVDSS) coù caùc giaù trò toát nhaát vôùi beà daøy hieäu duïng h = 24 m, Vsh = 3%, ñoä roãng trung bình Fhd = 10%, ñoä baõo hoøa nöôùc Sw = 36.67% vaø ñoä baõo hoøa hydrocacbon SH = 63.33%.
Keát hôïp vôùi keát quaû minh giaûi MDT cuûa væa chöùa töø ñoä saâu 3473 tôùi 3497 mTVDSS (hình 23) vaø keát quaû phaân tích maãu söôøn, phaân tích ñòa hoùa… cho thaáy taàng chöùa naøy coù bieåu hieän daàu khí toát nhaát trong caùc væa coøn laïi.
F
Sw
Net HC
N/G
Loaïi chaát löu
13.7%
35.12%
24 m
1
Oil
Depth:
3524
CC-13
Hình 23: Keát quaû minh giaûi MDT væa chöùa ñoä saâu 3500-3524mMD
Töø keát quaû phaân tích taøi lieäu treân taùc giaû ñeà nghò thöû DST taàng Miocene döôùi ñoä saâu 3500-3524mMD (3473-3497 mTVDSS).
3524mMD
3500mMD
Hình 24 : Taàng saûn phaåm ñöôïc ñeà nghò thöû væa DST
CHÖÔNG V: KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ
Gieáng khoan thaúng ñöùng A-1X thuoäc caáu taïo B naèm trong loâ 11.1 boàn truõng Nam Coân Sôn ñöôïc khoan vaøo thaùng 10 naêm 1994. Keát quaû khoan cho thaáy bieåu hieän daàu khí ôû taàng Miocene giöõa vaø Miocene döôùi ( töø 3100mMD tôùi 3680mMD).
Quaù trình nghieân cöùu vaØ xöû lyù laïi taøi lieäu ñòa chaát vaø ñòa vaät lyù bôûi Total ñöôïc tieáp tuïc. Sau ñoù thu noå theâm ñòa chaán 3D ñeå chính xaùc hoùa caáu taïo vaø tìm höôùng phaùt trieån loâ. Keát quaû cho thaáy caáu taïo B coù caáu truùc phöùc taïp.
Keát quaû phaân tích ñòa hoùa, phaân tích maãu… cho thaáy taàng Miocene giöõa vaø Miocene döôùi laø taàng chöùa toát.
Treân cô sôû minh giaûi taøi lieäu ñòa vaät lyù gieáng khoan A-1X vaø keát quaû minh giaûi MDT cuøng vôùi bieåu hieän khí toát neân ñeà nghò thöû væa taïi taàng Miocene döôùi ñoä saâu 3500-3524mMD (3473-3497 mTVDSS) ñeå tính toaùn tröõ löôïng tìm höôùng phaùt trieån caáu taïo coù tính thöông maïi.
Do trong quaù trình khoan seõ aûnh höôûng bôûi nhieàu yeáu toá nhö moâi tröôøng hay thieát bò khoan laøm cho keát quaû ño ñoâi khi khoâng coù ñoä chính xaùc cao. Vì vaäy ñeå chính xaùc hôn neân so saùnh vaø keát hôïp vôùi nhieàu phöông phaùp khaùc. Caàn khoan theâm nhöõng gieáng khaùc ñeå so saùnh, keát hôïp vaø ñeå ñaùnh giaù thaåm löôïng caáu taïo, phaùt trieån khu vöïc.
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
Nguyeãn Hieäp, Ñòa Chaát Vaø Taøi Nguyeân Vieät Nam.
T.S Nguyeãn Quoác Quaân, Baøi Giaûng Ñòa Vaät Lyù Gieáng Khoan, Tröôøng Ñaïi Hoïc Khoa Hoïc Töï Nhieân, Tp. Hoà Chí Minh.
Coân Sôn IOC, Hiip And Reserves Assessment Report Block 11.1 Offshore VietNam.
SCHLUMBERGER, Log Interpretation Principles/Applications, 1989.
Nguyeãn Vaên Phôn – Hoaøng Vaên Quyù, 2004. “ Ñòa Vaät Lyù Gieáng Khoan– Phaàn Thöù Nhaát – Caùc Phöông Phaùp Ñòa Vaät Lyù Nghieân Cöùu Gieáng Khoan”.