Mô hình dynamo meter ứng dụng card pcl-818l

haáy ñieàu ñoù qua coâng thöùc (3.5). Ñaëc tính tónh cuûa ñoäng cô kích töø ñoäc laäp vaø kích töø noái tieáp khi ñieàu khieån töø thoâng ñöôïc bieåu dieãn laàn löôït treân hình 3.4 (a) vaø (b) baèng caùc ñöôøng neùt ñöùt. Löu yù laø ñoä cöùng ñaëc tính cô giaûm nhanh khi giaûm töø thoâng. Toác ñoä cao cuûa ñoäng cô ñaït ñöôïc khi giaûm töø thoâng bò haïn cheá bôûi: Söï khoâng oån ñònh cuûa ñoäng cô gaây ra bôûi aûnh höôûng cuûa phaûn öùng phaàn öùng Giôùi haïn veà maët cô khí cuûa ñoäng cô: caùc ñoäng cô thoâng thöôøng cho pheùp toác ñoä ñaït ñeán 1,5 – 2 laàn toác ñoä ñònh möùc. Moät soá ñoäng cô cheá taïo ñaëc bieät cho pheùp toác ñoä cao nhaát ñaït tôùi 6 laàn ñònh möùc. Ñoái vôùi ñoäng cô DC kích töø ñoäc laäp vaø song song, coâng suaát cöïc ñaïi cho pheùp cuûa ñoäng cô gaàn nhö khoâng ñoåi vôùi moïi toác ñoä khi ñieàu khieån töø thoâng (xem hình 3.5 ). Coù theå thaáy ñieàu naøy neáu giaû thieát laø doøng cöïc ñaïi cho pheùp cuûa ñoäng cô khoâng thay ñoåi khi ñieàu chænh töø thoâng vaø ñieän aùp cung caáp cho phaàn öùng, V laø ñònh möùc. Khi ñoù, söùc ñieän ñoäng cuûa ñoäng cô, E = V – RI laø haèng soá. Vì vaäy coâng suaát ñieän töø cöïc ñaïi cho pheùp cuûa ñoäng cô laø EI, seõ laø haèng soá, vaø momen cöïc ñaïi cho pheùp cuûa ñoäng cô seõ bieán thieân tæ leä nghòch vôùi toác ñoä. Löu yù laø trong thöïc teá, giaû thieát doøng phaàn öùng cöïc ñaïi cho pheùp khoâng thay ñoåi khi giaûm töø thoâng chæ laø gaàn ñuùng. Taùc ñoäng cuûa phaûn öùng phaàn öùng caøng lôùn khi töø thoâng caøng giaûm, do ñoù, doøng phaàn öùng cöïc ñaïi cho pheùp caàn giaûm xuoáng ñeå khoâng sinh ra tia löûa ñieän quaù möùc treân coå goùp. Ñieàu naøy daãn ñeán vieäc giaù trò thöïc teá cuûa I seõ giaûm xuoáng khi toác ñoä taêng cao. Vôùi ñoäng cô DC kích töø ñoäc laäp, vieäc ñieàu khieån kích töø ñöôïc thöïc hieän baèng caùch thay ñoåi ñieän aùp kích töø vôùi boä chænh löu coù ñieàu khieån hoaëc boä chopper, tuyø theo nguoàn cung caáp ñöôïc söû duïng laø AC hoaëc DC. Vôùi ñoäng cô coâng suaát nhoû, cuõng coù theå noái tieáp bieán trôû vaøo maïch kích töø ñeå ñieàu khieån töø thoâng. Vôùi ñoäng cô DC kích töø noái tieáp, vieäc ñieàu khieån töø thoâng ñöôïc thöïc hieän baèng caùch thay ñoåi ñieän trôû song song vôùi cuoän kích töø. Moät soá ñoäng cô kích töø noái tieáp coù cuoän kích töø nhieàu ñaàu ra, vaø do ñoù coù theå thay ñoåi töø thoâng baèng caùch thay ñoåi soá voøng daây cuoän kích töø. Ñieàu khieån hoãn hôïp ñieän aùp phaàn öùng vaø töø thoâng kích töø Phöông phaùp naøy ñöôïc söû duïng khi caàn thieát ñieàu chænh toác ñoä ñoäng cô trong moät daûi roäng treân vaø döôùi toác ñoä ñònh möùc. Toác ñoä döôùi toác ñoä ñònh möùc ñöôïc ñieàu khieån baèng caùch thay ñoåi ñieän aùp phaàn öùng trong khi giöõ kích töø ôû giaù trò ñònh möùc. Toác ñoä treân ñònh möùc ñöôïc ñieàu khieån baèng caùch thay ñoåi ñieän aùp kích töø. Giôùi haïn cuûa momen vaø coâng suaát ra khi ñieàu khieån hoãn hôïp ñieän aùp phaàn öùng vaø töø thoâng kích töø ñöôïc veõ treân hình 3.5. Iö P M Mmax wñm M Ñieàu khieån Ñieän aùp Phaàn öùng Ñieàu khieån Töø thoâng Hình 3.5 : Giôùi haïn momen vaø toác ñoä khi ñieàu chænh hoãn hôïp ñieän aùp phaàn öùng vaø töø thoâng Ñieàu khieån ñieän trôû phaàn öùng Hình 3.6 bieåu dieãn ñaëc tính cô cuûa ñoäng cô DC kích töø ñoäc laäp vaø noái tieáp khi ñieàu khieån toác ñoä baèng caùch theâm ñieän trôû phuï vaøo phaàn öùng. Khuyeát ñieåm chính cuûa phöông phaùp naøy laø coù hieäu suaát cuûa heä thoáng raát keùm vaø ñoä cöùng ñaëc tính cô thaáp, nhaát laø khi hoaït ñoäng ôû toác ñoä thaáp. Do ñoù, phöông phaùp naøy hieän nay ít ñöôïc söû duïng ñeå ñieàu khieån toác ñoä ñoäng cô, tröø caùc tröôøng hôïp: Khôûi ñoäng ñoäng cô Thay ñoåi toác ñoä ñoäng cô trong moät thôøi gian ngaén trong cheá ñoä ngaén haïn hoaëc cheá ñoä ngaén haïn laëp laïi. Ñaëc tính cô töï nhieân Taêng Rphuï (a)Ñoäng cô kích töø ñoäc laäp M w wo Ñaëc tính cô töï nhieân Taêng Rphuï (b)Ñoäng cô kích töø noái tieáp M w wo Hình 3.6 :Ñaëc tính ñoäng cô DC khi theâm ñieän trôû phuï vaøo phaàn öùng Khôûi ñoäng Doøng phaàn öùng cuûa ñoäng cô DC trong quaù trình quaù ñoä, nhö cheá ñoä khôûi ñoäng, caàn ñöôïc giôùi haïn ñeå traùnh phaùt sinh tia löûa ñieän quaù möùc treân coå goùp ñoäng cô. Thoâng thöôøng, vôùi ñoäng cô khoâng coù cuoän buø, doøng naøy giôùi haïn ôû möùc hai laàn doøng ñònh möùc. Vôùi ñoäng cô coù cuoän buø hoaëc thieát keá ñaëc bieät, doøng naøy cho pheùp leân ñeán 3.5 laàn doøng ñònh möùc. Khi caáp ñieän aùp ñònh möùc tröïc tieáp trong cheá ñoä khôûi ñoäng, doøng phaàn öùng ñoäng cô DC coù theå leân ñeán 20 laàn doøng ñònh möùc. Doøng khôûi ñoäng naøy gaây ra phaùt sinh tia löûa ñieän quaù möùc treân coå goùp vaø phaùt nhieät trong cuoän daây phaàn öùng. Doøng khôûi ñoäng ñoäng cô, do ñoù, caàn ñöôïc haïn cheá baèng caùch giaûm ñieän aùp ñaët leân phaàn öùng. Trong thöïc teá, caùc boä bieán ñoåi duøng ñeå ñieàu khieån toác ñoä ñoäng cô cuõng ñöôïc söû duïng ñeå haïn cheá doøng ñoäng cô khi khôûi ñoäng. Caùc boä bieán ñoåi naøy thöôøng coù khaû naêng haïn cheá doøng ñieän trong quaù trình quaù ñoä. Trong caùc öùng duïng khoâng söû duïng caùc boä bieán ñoåi, moät boä ñieän trôû khôûi ñoäng ñöôïc theâm vaøo maïch phaàn öùng ñoäng cô khi khôûi ñoäng ñeå haïn cheá doøng. Caùc ñieän trôû trong boä ñieän trôû khôûi ñoäng laàn löôït ñöôïc caét ra(hoaëc noái taét) trong quaù trình khôûi ñoäng, vaø ñöôïc tính choïn sao cho doøng qua ñoäng cô ñöôïc haïn cheá ôû möùc cho pheùp, trong khi vaãn ñaûm baûo momen ñoäng cô sinh ra ñuû ñeå gia toác ñoäng cô. Caùc traïng thaùi haõm Trong cheá ñoä haõm, ñoäng cô hoaït ñoäng ôû cheá ñoä maùy phaùt: nhaän naêng löôïng taûi vaø bieán thaønh ñieän naêng. Tuøy theo caùch tieâu taùn naêng löôïng naøy, ta coù phöông phaùp haõm khaùc nhau: Haõm taùi sinh Haõm ñoäng naêng Haõm ngöôïc Haõm taùi sinh (regenerative braking) Trong cheá ñoä haõm taùi sinh, ñoäng cô nhaän naêng löôïng töø taûi, bieán thaønh ñieän naêng vaø traû veà löôùi. Ñaây laø phöông phaùp haõm coù hieäu suaát cao nhaát. Ñoäng cô DC kích töø ñoäc laäp: Maïch töông ñöông vaø ñaëc tính cô cuûa ñoäng cô DC kích töø ñoäc laäp trrong cheá ñoä haõm taùi sinh ñöôïc bieåu dieãn treân hình 3.7 ú|E| > |V| V + - + - E Iö (a)Maïch töông ñöông I II Giaûm V f = const Giaûm f V = const (b) Ñaëc tính cô Hình 3.7 :Haõm taùi sinh ñoäng cô kích töø ñoäc laäp Rö Trong cheá ñoä haõm taùi sinh, suaát ñieän ñoäng E caàn phaûi lôùn hôn nguoàn cung caáp V vaø doøng qua ñoäng cô chaûy theo höôùng ngöôïc laïi so vôùi cheá ñoä ñoäng cô. Khi söû duïng cheá ñoä bieán ñoåi baùn daãn, caàn löu yù laø ôû cheá ñoä haõm taùi sinh, heä thoáng Boä bieán ñoåi(BBÑ)–Ñoäng cô phaûi coù khaû naêng taûi doøng theo caû hai chieàu hoaëc phaûi ñaûo chieàu ñöôïc ñieän aùp ra. Ñeå thöïc hieän ñöôïc ñieàu naøy, BBÑ phaûi coù caáu hình vaø quy luaät ñieàu khieån thích hôïp. Baèng caùch ñieàu khieån ñieän aùp phaàn öùng, doøng phaàn öùng vaø töông öùng laø momen haõm coù theå ñöôïc ñieàu khieån theo yeâu caàu truyeàn ñoäng. Ñoäng cô DC kích töø noái tieáp: Ñoäng cô kích töø noái tieáp khoâng theå duøng ôû cheá ñoä haõm taùi sinh baèng caùch noái maïch ñôn giaûn nhö ñoäng cô DC kích töø ñoäc laäp. Phöông phaùp thöôøng söû duïng cho ñoäng cô kích töø noái tieáp trong cheá ñoä haõm taùi sinh laø noái ñoäng cô nhö moät ñoäng cô kích töø song song. Cuoän kích töø naøy ñöôïc noái tieáp vôùi ñieän trôû phuï haïn cheá doøng kích töø trong moät phaïm vi an toaøn. Moät phöông phaùp khaùc laø söû duïng boä bieán ñoåi chopper vôùi caáu hình thích hôïp vaø ñaáu noái laïi cuoän kích töø ñeå ñoäng cô hoaït ñoäng töông töï nhö moät ñoäng cô kích töø ñoäc laäp. Haõm ñoäng naêng (Dynamic braking) Vieäc haõm ñoäng naêng vôùi ñoäng cô DC ñöôïc thöïc hieän baèng caùch ngaét nguoàn cung caáp ra khoûi ñoäng cô vaø noái phaàn öùng ñoäng cô qua moät ñieän trôû thích hôïp. Ñoäng cô luùc naøy hoaït ñoäng nhö moät maùy phaùt taïo ra momen haõm. Sô ñoà ñaáu daây cuûa ñoäng cô DC khi haõm ñoäng naêng trình baøy ôû hình 3.8 cho ñoäng cô kích töø ñoäc laäp vaø hình 3.9 cho ñoäng cô kích töø noái tieáp. Ikt F1 F2 + - E A1 A2 (b) : Haõm ñoäng naêng kích töø ñoäc laäp Iö + - Ikt F1 F2 + - - + V E A1 A2 (a) : Cheá ñoä ñoäng cô Iö A1 Ikt F1 Iö (c) : Haõm ñoäng naêng töï kích töø A2 + E - F2 Hình 3.8 : Sô ñoà ñaáu daây khi haõm ñoäng naêng ñoäng cô kích töø ñoäc laäp Trong tröôøng hôïp haõm ñoäng naêng kích töø ñoäc laäp, ñaëc tính cô cuûa ñoäng cô khi haõm coù theå tính toaùn baèng coâng thöùc (3.5 ) vôùi V=0 vaø giaù trò thích hôïp cuûa Rö (keå ñeán ñieän trôû haõm trong maïch phaàn öùng). E A1 A2 + - S1 S2 Iö + - (a) : Cheá ñoä ñoäng cô Rh S1 S2 A1 A2 + - (b) : Cheá ñoä haõm ñoäng naêng töï kích töø E Hình 3.9 : Sô ñoà ñaáu daây khi haõm ñoäng naêng ñoäng cô kích töø noái tieáp V Trong tröôøng hôïp haõm ñoäng naêng töï kích töø, vieäc tính toaùn ñaëc tính cô caàn keå ñeán ñaëc tính töø hoaù cuûa ñoäng cô vì ñoaïn baõo hoøa cuûa ñaëc tính töø hoùa coù aûnh höôûng ñeán ñaëc tính cô khi haõm. Hình 3.10(a) bieåu dieãn ñaëc tính cô cuûa ñoäng cô kích töø ñoâïc laäp khi haõm ñoäng naêng vôùi caùc giaù trò ñieän trôû haõm khaùc nhau. Löu yù laø trong tröôøng hôïp giaûm ñoäng naêng töï kích töø, öùng vôùi moät giaù trò cuûa ñieän trôû haõm seõ coù moät giaù trò tôùi haïn (critical) cuûa toác ñoä wth , vôùi toác ñoä thaáp hôn giaù trò tôùi haïn naøy cheá ñoä maùy phaùt ñieän cuûa ñoäng cô seõ khoâng xaûy ra vì ñieàu kieän töï kích khoâng thoûa (wth1 , wth2 treân hình 3.10). Do ñoù, vôùi toác ñoä nhoû hôn toác ñoä giôùi haïn ñaõ noùi, momen haõm baèng zero vaø naêng löôïng chæ ñöôïc tieâu hao baèng ma saùt trong heä truyeàn ñoäng. Vôùi ñoäng cô kích töø noái tieáp, khi haõm ñoäng naêng caàn ñaûo chieàu cuoän kích töø hoaëc phaàn öùng ñeå traùnh vieäc doøng qua ñoäng cô ñaûo chieàu gaây khöû töø ñoäng cô. Sô ñoà ñaáu daây nhö hình 3.9. Ñaëc tính ñoäng cô khi haõm ñoäng naêng bieåu dieãn treân hình 3.10 (b). Ñaëc tính naøy coù theå tính toaùn töø coâng thöùc (3.4) vaø (3.5) baèng caùch thay giaù trò V=0 vaø Rö laø toång cuûa ñieän trôû phaàn öùng vaø ñieän trôû haõm, ñoàng thôøi coù tính ñeán ñaëc tính töø hoùa cuûa ñoäng cô. Theo coâng thöùc (3.10), trong vuøng tuyeán tính cuûa ñaëc tính töø hoùa, toác ñoä trôû neân ñoäc laäp vôùi momen ñoäng cô vaø cho bôûi coâng thöùc: (3.11) Ñaây cuõng laø toác ñoä tôùi haïn treân ñaëc tính haõm cuûa ñoäng cô, döôùi toác ñoä naøy momen haõm baèng zero. w wth1 wth2 M Rh1 Rh2 Rh1>Rh2 (a) : Ñoäng cô kích töø ñoäc laäp :Kích töø ñoäc laäp :Töï kích töø w wth1 wth2 M Rh1 Rh2 Rh1>Rh2 (b) : Ñoäng cô kích töø noái tieáp Hình 3.10: Ñaëc tính cô cuûa ñoäng cô DC khi haõm ñoäng naêng Haõm ngöôïc Ñoái vôùi ñoäng cô DC kích töø ñoäc laäp (hoaëc kích töø song song), cheá ñoä haõm ngöôïc xaûy ra khi cöïc tính nguoàn hoaëc phaàn öùng ñoäng cô ñoåi chieàu khi ñoäng cô ñang hoaït ñoäng. Doøng qua ñoäng cô seõ coù chieàu ngöôïc vôùi chieàu cuûa doøng ñieän ôû cheá ñoä ñoäng cô vaø sinh ra momen haõm ngöôïc nhö hình 3.11(a). Ñoái vôùi ñoäng cô kích töø noái tieáp, vieäc haõm ngöôïc thöïc hieän baèng caùch ñaûo cöïc tính phaàn öùng hoaëc cuoän kích töø nhö hình 3.11(b). E Rh + - Iö A1 A2 F1 F2 + - (a) : Ñoäng cô DC kích töø ñoäc laäp + - S1 S2 A2 A1 + - V Iö (b) : Ñoäng cô DC kích töø noái tieáp Hình 3.11 : Haõm ngöôïc ñoäng cô DC E + - Thoâng thöôøng, caàn theâm ñieän trôû vaøo maïch phaàn öùng ñeå haïn cheá doøng haõm ôû giaù trò cho pheùp. Ñaëc tính cô cuûa ñoäng cô kích töø ñoäc laäp vaø kích töø noái tieáp khi haõm ngöôïc bieåu dieãn treân hình 3.12. Caùc ñaëc tính cô naøy nhaän ñöôïc baèng caùch thay V baèng –V trong caùc coâng thöùc (3.5) hoaëc (3.10). Momen haõm ¹ zero khi toác ñoä laø zero. Khi haõm ngöôïc ñöôïc duøng ñeå haõm döøng ñoäng cô, caàn ngaét nguoàn cung caáp khi toác ñoä gaàn baèng zero, neáu khoâng ñoäng cô seõ gia toác theo chieàu ngöôïc laïi. Haõm ngöôïc laø phöông phaùp cho hieäu suaát thaáp, vì naêng löôïng cuûa taûi vaø nguoàn ñeàu tieâu hao heát treân ñieän trôû phaàn öùng vaø ñieän trôû haõm. M w Kích töø Ñoäc laäp Kích töø Noái tieáp Hình 3.12 : Ñaëc tính cô ñoäng cô DC khi haõm ngöôïc Heä truyeàn ñoäng ñoäng cô DC kích töø ñoäc laäp coù haõm Phaàn lôùn caùc heä truyeàn ñoäng coù haõm (multiquarant drive) vôùi caùc boä bieán ñoåi baùn daãn thöôøng söû duïng cheá ñoä haõm taùi sinh. Hình 3.13 cho thaáy cöïc tính cuûa nguoàn V, söùc ñieän ñoäng cô E vaø chieàu doøng phaàn öùng Iö trong caùc phaàn tö laøm vieäc khaùc nhau. Caùc ñaïi löôïng V, E vaø Iö ñöôïc xem laø döông khi ñoäng cô hoaït ñoäng trong phaàn tö I (cheá ñoä ñoäng cô). Khaûo saùt treân cho thaáy raèng ñeå heä thoáng hoaït ñoäng ñöôïc ôû cheá ñoä ñoäng cô vaø haõm taùi sinh theo chieàu thuaän (phaàn tö I vaø II), boä bieán ñoåi caàn cung caáp ñieän aùp döông vaø coù khaû naêng daãn doøng theo caû hai chieàu. Ñeå heä thoáng hoaït ñoäng ñöôïc ôû cheá ñoä ñoäng cô theo chieàu thuaän vaø haõm taùi sinh theo chieàu ngöôïc (phaàn tö I vaø III), boä bieán ñoåi caàn coù khaû naêng cung caáp ñieän aùp theo caû hai chieàu maø khoâng caàn khaû naêng ñaûo chieàu doøng. Ñeå heä thoáng hoaït ñoäng ñöôïc ôû caû 4 phaàn tö, boä bieán ñoåi caàn coù khaû naêng ñaûo chieàu doøng vaø aùp. + - E V>E + - V Iö Cheá ñoä ñoäng cô theo chieàu thuaän + - E V<E + - V Iö Cheá ñoä haõm theo chieàu thuaän + - E |V|<|E| + - V Cheá ñoä haõm theo chieàu ngöôïc + - E |V|>|E| + - V Cheá ñoä ñoäng cô theo chieàu ngöôïc Momen Toác ñoä Hình 3.13 : Daáu cuûa V ,E vaø chieàu Iö trong caùc cheá ñoä laøm vieäc khaùc nhau Rö Rö Rö Rö Ñieàu khieån ñoäng cô DC duøng boä bieán ñoåi ñieän aùp DC Nhö ta ñaõ bieát, BBÑ aùp DC coù theå duøng ñeå ñieàu khieån ñoäng cô DC trong caùc tröôøng hôïp sau: Söû duïng trong caùc truyeàn ñoäng ñoäng cô chaáp haønh khi khai thaùc caùc öu ñieåm sau cuûa BBÑ aùp DC: taùc ñoäng nhanh nhôø söû duïng taàn soá ñieàu roäng xung lôùn (vôùi ngaét ñieän transistor), sô ñoà laøm vieäc 4 phaàn tö ñôn giaûn vaø reû tieàn hôn chænh löu ñieàu khieån pha. Khi duøng cho coâng suaát lôùn (vaøi traêm kW), caùc öu ñieåm naøy khoâng coøn vì caùc ngaét ñieän thyristor laøm vieäc ôû taàn soá thaáp hôn vaø yeâu caàu maïch ngaét phöùc taïp. Ngaøy nay, truyeàn ñoäng DC cho ñoäng cô chaáp haønh daàn bò thay theá baèng caùc heä thoáng truyeàn ñoäng duøng ñoäng cô AC vôùi chaát löôïng ngaøy caøng cao. Nguoàn ñieän moät chieàu coù saün nhö tröôøng hôïp caùc heä thoáng vaän taûi coâng coäng ôû caùc nöôùc hay caùc heä thoáng duøng accu. Ngay caû ôû tröôøng hôïp naøy, caùc heä thoáng söû duïng ñoäng cô AC cuõng toû ra öu theá khi giaù thaønh caùc boä nghòch löu coâng suaát lôùn ñang giaûm nhanh. Vieäc thieát keá BBÑ coù caùc ñaëc ñieåm caàn löu yù sau: Moät caùch toång quaùt, sô ñoà khoái HT khoâng thay ñoåi so vôùi boä nguoàn hay chænh löu ñieàu khieån pha. Ñeå haïn cheá doøng ñieän, beân caïnh vieäc söû duïng voøng ñieàu khieån doøng ñieän, ngöôøi ta coù theå tích hôïp vaøo maïch laùi boä phaän haïn doøng töùc thôøi, khoùa transistor ngay khi doøng ñieän vöôït qua giaù trò cho pheùp. Maïch haïn doøng naøy coù theå thay theá voøng doøng ñieän neáu taûi khoâng caàn haïn cheá momen (nhö ôû caùc heä thoáng ñieàu khieån vò trí caàn taùc ñoäng nhanh hay coâng suaát beù). Vieäc choïn sô ñoà ñoäng löïc vaø ñieàu khieån caàn ñeå yù ñeán khaû naêng haõm cuûa BBÑ. Caùc sô ñoà ñoäng löïc vaø thuaät toaùn ñieàu khieån (a) (b) (c) Hình3.14: BBÑ laøm 1 phaàn tö maët phaúng taûi (a), 2 phaàn tö I vaø II (b), I vaø IV (b1) vaø 4 phaàn tö (c) Ñeå doøng ñieän trong 2 sô ñoà (b) vaø (c) lieân tuïc, ñaûm baûo söï di chuyeån nhanh choùng cuûa ñieåm laøm vieäc töø phaàn tö thou I qua II, ta caàn coù söï ñoùng ngaét ngöôïc pha giöõa hai ngaét ñieän noái tieáp nhau: S1, S2 hay S3, S4. Thaät vaäy haõy xem sô ñoà (b), khi S1 ñoùng, S2 ngaét vaø ngöôïc laïi: doøng taûi coù theå ñaûo chieàu maø aùp ra khoâng ñoåi. Ví duï nhö khi S1 ñoùng, aùp ra seõ baèng V vaø khi S2 ñoùng aùp ra baèng 0 baát chaáp chieàu doøng ñieän i0. (b1) Do ñoù sô ñoà (b) coù theå laøm vieäc trong cheá ñoä giaûm aùp (phaàn tö I) hay taêng aùp (phaàn tö II) phuï thuoäc töông quan giöõa trung bình aùp ra V0 vaø söùc phaûn ñieän E cuûa ñoäng cô. Khi ñang keùo ôû toác ñoä cao: V0 > E vaø I0 > 0, ta giaûm V0. Do ñoäng naêng phaàn quay, E khoâng thay ñoåi töùc thôøi vaø > V0 : I0 ñaûo chieàu vaø ta coù cheá ñoä haõm cho ñeán khi V0 > E trôû laïi. Baûng 3.1: Baûng toùm taét caùc phöông phaùp ñieàu khieån sô ñoà caàu (hình c) Caùch ñieàu khieån Phaàn tö laøm vieäc Ñaëc ñieåm S1 = S2 = S4 = S3 4 phaàn tö lieân tuïc Chaát löôïng ñoäng hoïc toát nhaát, löu yù truøng daãn, nhaáp nhoâ doøng cao laøm taêng toån haûo Ñieàu roäng S1, S4 khi quay thuaän, ñieàu roäng S2, S3 khi quay nghich I cho quay thuaän III quay ngöôïc Muoán haõm hay ñaûo chieàu caàn thay ñoåi luaät ñieàu khieån, ñieàu khieån ñôn giaûn, ít toån hao, khoâng theå truøng daãn S1 = S2 cho ñieàu khieån toác ñoä S4 = S3 ñeå choïn chieàu quay I, II quay thuaän III, IV quay ngöôïc Haõm döøng toát, ñaûo chieàu caàn thay ñoåi luaät ñieàu khieån, ít toån hao, löu yù truøng daãn S1 = S2, S4 = S3 S1 = S4(t - ) leäch nhau goùc 4 phaàn tö lieân tuïc Chaát löôïng ñoäng hoïc toát nhaát, nhaáp nhoâ doøng thaáp vaø sô ñoà phöùc taïp nhaát, löu yù truøng daãn Sô ñoà (b1) laø tröôøng hôïp cuûa sô ñoà (c) khi ta ñoùng ngaét S1, S4 (S2 vaø S3 luoân ngaét) ñeå cung caáp doøng > 0 cho taûi vaø ñoùng ngaét S2, S3 ñeå cung caáp doøng delay -> ñoùng xung S2, S3 ôû aùp ra thích hôïp traùnh vieäc quaù doøng. Khi haõm döøng, ta coù theå noái taét phaàn öùng ñoäng cô baèng moät ñieän trôû nhoû ñeå haõm ñoäng naêng. Söï ñoùng ngaét ngöôïc pha giöõa hai ngaét ñieän noái tieáp nhau (S1, S2 hay S3, S4) trong BBÑ aùp DC coù moät nhöôïc ñieåm laø coù khaû naêng xaûy ra truøng daãn hai ngaét ñieän noái tieáp : S1 chöa khoùa khi ta ñoùng S2, laøm ngaén maïch nguoàn. Ñieàu naøy coù theå loaïi boû baèng moät khoaûng thôøi gian nhoû (vaøi microsec) khoâng coù ngaét ñieän laøm vieäc giöõa hai khoaûng daün cuûa S1, S2 thöïc hieän chuû ñoäng baèng maïch phaùt xung hay moät maïch treã trong khoái laùi transistor. CHÖÔNG 4 LAÄP TRÌNH CÔ SÔÛ DÖÕ LIEÄU VÔÙI VISUAL BASIC 6.0 Cô sôû döõ lieäu Khaùi nieäm cô sôû döõ lieäu Cô sôû döõ lieäu laø moät kho chöùa thoâng tin. Coù nhieàu loaïi cô sôû döõ lieäu, nhöng trong phaïm vi luaän vaên chæ ñeà caäp ñeán cô sôû döõ lieäu quan heä, laø heä cô sôû döõ lieäu phoå bieán nhaát hieän nay. Moät cô sôû döõ lieäu quan heä : Chöùa döõ lieäu trong caùc baûng, ñöôïc caáu taïo bôûi caùc doøng coøn goïi laø caùc maåu tin, vaø caùc coät ñöôïc goïi laø caùc tröôøng. Cho pheùp laáy veà (hay truy vaán) caùc taäp hôïp döõ lieäu con töø caùc baûng. Cho pheùp noái caùc baûng vôùi nhau cho muïc ñích truy vaán caùc maåu tin lieân quan vôùi nhau chöùa trong caùc baûng khaùc nhau. Chöùc naêng cô baûn cuûa moät cô sôû döõ lieäu ñöôïc cung caáp bôûi moät boä maùy cô sôû döõ lieäu, laø heä thoáng chöông trình quaûn lyù caùch thöùc chöùa vaø traû veà döõ lieäu. Microsoft Jet laø moät boä maùy cô sôû döõ lieäu ñöôïc öùng duïng nhieàu trong caùc öùng duïng cuûa Microsoft, caùc öùng duïng chaïy treân heä ñieàu haønh Windows, vôùi phieân baûn môùi nhaát laø Jet 4.0 ñi keøm vôùi Visual Basic vaø Microsoft Access. Ngoaøi Jet coøn coù nhieàu boä maùy cô sôû döõ lieäu khaùc, song Microsoft coù theå hoã trôï caùc boä maùy cô sôû döõ lieäu khaùc. Baûng vaø Tröôøng Caùc cô sôû döõ lieäu ñöôïc caáu taïo töø caùc baûng duøng ñeå theå hieän caùc phaân nhoùm döõ lieäu. Ví duï neáu ta taïo moät cô sôû döõ lieäu ñeå quaûn lyù caùc taøi khoaûn trong coâng vieäc kinh doanh, ta phaûi taïo moät baûng cho khaùch haøng, moät baûng cho hoaù ñôn vaø moät baûng cho nhaân vieân. Baûng coù caáu truùc ñònh nghóa saün vaø chöùa döõ lieäu phuø hôïp vôùi caáu truùc naøy. Baûng : chöùa caùc maåu tin laø caùc maåu döõ lieäu rieâng leû beân trong phaân nhoùm döõ lieäu. Maåu tin : chöùa caùc tröôøng. Moãi tröôøng theå hieän moät boä phaän döõ lieäu trong moät maåu tin. Ví duï nhö moãi maåu tin theå hieän moät muïc trong danh baï ñòa chæ chöùa caùc tröôøng teân vaø hoï, ñòa chæ, thaønh phoá vaø soá ñieän thoaïi. Ta coù theå duøng chöông trình Visual Basic ñeå tham chieáu vaø thao taùc vôùi cô sôû döõ lieäu, baûng, maåu tin vaø caùc tröôøng. RECORDSET Thao taùc treân caùc baûng lieân quan ñeán vieäc nhaäp vaø laáy veà döõ lieäu töø caùc baûng khaùc cuõng nhö vieäc kieåm tra vaø söûa ñoåi caáu truùc baûng. Ñeå thao taùc vôùi caáu truùc baûng, ta duøng caùc caâu leänh ñònh nghóa döõ lieäu (truy vaán) hoaëc duøng moät ñoái töôïng truy caäp TableDef. Ñeå thao taùc döõ lieäu trong moät baûng ta duøng Recordset. Moät Recordset laø moät caáu truùc döõ lieäu theå hieän moät taäp hôïp con caùc maåu tin laáy veà töø cô sôû döõ lieäu. Caùc Recordset ñöôïc theå hieän nhö laø caùc ñoái töôïng, veà khaùi nieäm töông töï nhö laø caùc ñoái töôïng giao dieän ngöôøi söû duïng (nhö caùc nuùt leänh vaø hoäp vaên baûn) thöôøng thaáy trong Visual Basic. Ta coù theå laäp trình ñeå taïo vaø söû duïng caùc Recordset theo moät trong ba thö vieän truy caäp döõ lieäu – Caùc ñoái töôïng truy caäp döõ lieäu (DAO) – caùc ñoái töôïng truy caäp döõ lieäu töø xa (RDO) vaø caùc ñoái töôïng döõ lieäu ActiveX (ADO). Caùc kieåu döõ lieäu Cô sôû döõ lieäu noäi taïi cuûa Visual Basic, Jet cung caáp 21 kieåu döõ lieäu khaùc nhau. Kieåu döõ lieäu Giaûi thích Binary Duøng ñeå chöùa caùc khoái döõ lieäu lôùn nhö laø ñoà hoaï vaø caùc taäp tin aâm thanh soá hoaù Boolean Giaù trò ñuùng hoaëc sai Byte Giaù trò soá nguyeân moät byte töø 0 ñeán 255 Currency Tröôøng soá coù thuoäc tính ñaëc bieät ñeå chöùa caùc giaù trò tieàn teä chính xaùc Date/Time Giaù trò 8 byte theå hieän giaù trò ngaøy hoaëc giôø töø 1/1/100 ñeán 31/12/9999 Double Kieåu döõ lieäu soá ,daáu phaåy ñoäng GUID Laø moät soá 128 byte ,cuõng ñöôïc goïi laø ñònh danh toaøn theå duy nhaát. Ta duøng soá naøy ñeå nhaän daïng duy nhaát caùc maåu tin Integer Soá 2 byte ñaày ñuû töø –32,768 ñeán 32,767 Long Soá 4 byte ñaày ñuû töø –2,147,483,648 ñeán 2,147,483,647 Long Binary Tröôøng giaù trò lôùn coù theå chöùa caùc caáu truùc döõ lieäu nhò phaân nhö laø hình aûnh hay taäp tin OLE Object Kieåu OLE Object coù theå nhuùng trong cô sôû döõ lieäu coù leân tôùi 1 Gbyte Meno Tröôøng giaù trò lôùn coù theå chöùa ñeán 65,535 kyù töï .Ta khoâng caàn thieát phaûi khai baùo tröôùc chieàu daøi cuûa tröôøng naøy Single type Döõ lieäu soá 4 byte ,daáu phaåy ñôn Text Kieåu döõ lieäu coù chieàu daøi coá ñònh, ñoøi hoûi phaûi khai baùo chieàu daøi cuûa tröôøng khi ta khai baùo döõ lieäu VarBinary Maåu döõ lieäu nhò phaân bieán ñoåi (duøng vôùi ODBCDirect) Caùc moái quan heä Moái quan heä laø moät caùch ñònh nghóa chính thöùc hai baûng lieân heä vôùi nhau nhö theá naøo. Khi ta ñònh nghóa moät moái quan heä, ta ñaõ thoâng baùo vôùi boä maùy cô sôû döõ lieäu raèng hai tröôøng trong hai baûng lieân quan ñöôïc noái vôùi nhau. Ngoaøi vieäc gheùp caùc maåu tin lieân quan trong caùc baûng rieâng bieät, ta coøn ñònh nghóa moái quan heä ñeå taän duïng theá maïnh cuûa tính toaøn veïn tham chieáu, moät thuoäc tính cuûa boä maùy cô sôû döõ lieäu duy trì caùc döõ lieäu trong moät cô sôû döõ lieäu nhieàu baûng luoân luoân nhaát quaùn. Khi tính toaøn veïn tham chieáu toàn taïi trong moät cô sôû döõ lieäu, boä maùy cô sôû döõ lieäu seõ ngaên caûn ta xoùa moät maåu tin khi coù caùc maåu tin khaùc tham chieáu ñeán noù trong cô sôû döõ lieäu. Chuaån hoùùa laø moät khaùi nieäm lieân quan ñeán moái quan heä. Veà cô baûn, nguyeân taéc cuûa chuaån hoùa phaùt bieåu raèng caùc baûng cô sôû döõ lieäu seõ loaïi tröø tính khoâng nhaát quaùn vaø giaûm thieåu söï keùm hieäu quaû. Caùc cô sôû döõ lieäu chuaån hoùa cho pheùp ta tham chieáu ñeán moät maåu thoâng tin trong moät baûng baát kyø chæ baèng khoaù chính cuûa thoâng tin ñoù. Quan heä Moät- Moät Laø loaïi quan heä deã hieåu vaø deã thöïc hieän nhaát, bôûi vì trong nhöõng moái quan heä nhö vaäy, moät baûng seõ laáy vò trí cuûa moät tröôøng trong moät baûng khaùc, tröôøng lieân quan cuõng deã nhaän daïng. Tuy nhieân, quan heä moät – moät khoâng phaûi laø moái quan heä thoâng duïng nhaát trong öùng duïng cô sôû döõ lieäu. Quan heä Moät- Nhieàu Phoå bieán hôn quan heä moät – moät, trong ñoù, moãi maåu tin trong moät baûng naøy khoâng coù, hoaëc coù moät hoaëc nhieàu maåu tin trong moät baûng lieân heä. Ví duï, ta gaùn töøng khaùch haøng cho moät ngöôøi baùn haøng. Ñeå thöïc hieän ñieàu naøy, ta caàn moät baûng coù ngöôøi baùn haøng. Bôûi vì moãi ngöôøi baøn haøng coù traùch nhieäm vôùi nhieàu khaùch haøng ta coù theå noùi ñaõ coù moái quan heä moät - nhieàu giöõa ngöôøi baùn haøng vaø khaùch haøng. Ñeå thöïc hieän moái quan heä naøy trong thieát keá cô sôû döõ lieäu, ta phaûi copy khoaù chính cuûa phía “Moät “ ñeán baûng chöùa phía “Nhieàu” trong quan heä. Visual Basic vaø phöông tieän xöû lyù cô sôû döõ lieäu DAO Jet Phöông tieän xöû lyù cô sôû döõ lieäu DAO JET laø gì? DAO laø vieát taét cuûa Data Access Object (ñoái töôïng truy caäp CSDL). yù töôûng aån sau DAO Jet laø baïn coù theå söû duïng moät giao dieän ñeå truy caäp ñeán nhieàu kieåu döõ lieäu khaùc nhau. Microsoft ñaõ thieát keá DAO Jet ñeå giôùi thieäu moät giao dieän nhaát quaùn cho ngöôøi duøng khoâng caàn quan taâm ñeán kieåu döõ lieäu maø hoï dang laøm vieäc. Do ñoù, baïn coù theå söû duïng caùc chöùc naêng cuûa Microsoft Jet ñeå truy caäp file vaên baûn maõ ASCII hay baûng tính Excel ñeå thöïc hieän caùc thao taùc döõ lieäu trong cô sôû döõ lieäu Microsoft Access. Phöông tieän xöû lyù cô sôû döõ lieäu DAO Jet khoâng phaûi laø moät chöông trình ñôn leû; noù laø moät taäp hôïp caùc thöôøng trình thuû tuïc cuøng laøm vieäc vôùi nhau. Phöông tieän xöû lyù DAO Jet giao tieáp vôùi moät taäp caùc thöôøng trình thuû tuïc dòch. Caùc thöông trình naøy chuyeån yeâu caàu cuûa baïn thaønh moät ñònh daïng cô sôû döõ lieäu ñích coù theå hieåu ñöôïc. Caùc thöông trình dòch toàn taïi vôùi caùc cô sôû döõ lieäu Microsoft Access vaø caùc file ISAM khoâng phaûi laø Microsoft Access, chaúng haïn nhö dBase, Foxpro, Paradox vaø caùc file khaùc. Moät taäp hôïp dòch thaäm chí coøn toàn taïi ñeå xöû lyù caùc nguoàn döõ lieäu ODBC baèng caùch duøng giao dieän Microsoft Jet. Veà maët lyù thuyeát, baïn coù theå truy caäp baát kyø ñònh daïng file döõ lieäu naøo thoâng qua phöông tieän xöû lyù DAO Jet, mieãn laø moät soá taäp hôïp caùc thöôøng trình dòch ñöôïc taïo saün ñeå duøng cho phöông tieän xöû lyù. Moät trong caùc khía caïnh duy nhaát cuûa dòch vuï döõ lieäu DAO Jet laø coù caû phöông tieän xöû lyù query cuûa chính noù. Ñieàu naøy coù nghóa raèng baïn coù theå söû duïng caùc caâu leänh SQL chuaån ñeå tìm kieám, saép xeáp vaø loïc döõ lieäu maø khoâng caàn coù moät database server lôùn vaø phöùc taïp. Taát caû nhöõng gì baïn caàn laø caùc thaønh phaàn DAO Jet vaø caùc file döõ lieäu töông thích. Trong luaän vaên söû duïng phöông tieän xöû lyù DAO Jet ñeå taïo caùc table môùi trong moät file MDB, roài löu caùc soá lieäu thu thaäp ñöôïc töø moâ hình vaøo trong caùc table vöøa taïo ra. Caùc thuaän lôïi vaø baát lôïi cuûa DAO Jet Neáu coù theå, baïn neân söû duïng ñoái töôïng ñieàu khieån döõ lieäu ñeå quaûn lyù döõ lieäu cuûa mình. Noù deã söû duïng hôn, bôûi vì caùc chöùc naêng quaûn trò ñöôïc vaän duïng cho baïn. Baïn coù theå luoân luoân them DAO vaøo maõ leänh cuûa baïn ñeå laøm vieäc vôùi ñoái töôïng ñieàu khieån döõ lieäu. Nhö ñaõ ñeà caäp, thuaän lôïi chính khaùc cuûa DAO Jet laø noù bao goàm caû phöông tieän xöû lyù query cuûa rieâng noù. Ñieàu naøy coù nghóa laø caùc chöông trình söû duïng DAO Jet seõ khoâng caàn söï hoã trôï cuûa caû moät heä thoáng cô sôû döõ lieäu döïa vaøo töø xa hoaëc server nhö SQL Server hay Oracle ñeå hoaøn thaønh caùc yeâu caàu veà döõ lieäu. Neáu öùng duïng cuûa baïn caàn hoaït ñoäng trong moät moâi tröôøng ñoäc laäp (khoâng keát noái vôùi moät maïng cuïc boä hoaëc Internet), thì dòch vuï döõ lieâu DAO Jet laø moät löïa choïn toát nhaát. Dó nhieân ôû ñieåm cuoái naøy –DAO Jet keå caû phöông tieän xöû lyù query ñoäc laäp – cuõng coù theå coù ñieåm yeáu lôùn nhaát. Bôûi vì dòch vuï query chaïy treân maïng cuïc boä, baát kyø yeâu naøo naøo veà döõ lieäu töø xa coù nghóa laø taát caû döõ lieäu phaûi ñöôïc truyeàn taûi leân traïm laøm vieäc cuïc boä tröôùc khi vieäc söû lyù coù theå baét ñaàu. Ñieàu naøy coù theå laø moät baát lôïi neáu baïn ñang laøm vieäc vôùi moät löôïng döõ lieäu lôùn thoâng qua moät keát noái coù toác ñoä thaáp. Coù caùc böôùc baïn coù theå laøm ñeå caûi thieän hieäu naêng cuûa DAO khi keát noái caùc dòch vuï döõ lieäu phaàn cuoái (back-end) chaúng haïn nhö SQL Server. Tuy nhieân, neáu taát caû döõ lieäu laøm vieäc cuûa baïn döïa vaøo caùc maùy phuïc vuï cô sôû döõ lieäu töø xa trong caùc keát noái maïng, thì baïn phaûi tìm moâ hình RDO (Remote Data Object) thích hôïp hôn vôùi nhu caàu cuûa baïn. Baát lôïi khaùc cuûa DAO Jet laø noù khoâng hoã trôï Internet. Dòch vuï DAO Jet ñöôïc phaùt trieån cho caùc maùy ñôn hay cho maïng cuïc boä (LAN). Ñieàu naøy laøm cho DAO Jet khoâng phaûi laø moät söï löïa choïn thích hôïp ñoái vôùi caùc öùng duïng treân maïng Internet hay maïng Intranet. Neáu ñoái töôïng cô sôû döõ lieäu cuûa baïn caàn töông taùc vôùi ngöôøi duøng ñöôïc keát noái qua caùc dòch vuï Web, baïn söû duïng moâ hình ADO cho vieäc laäp trình döõ lieäu cuûa baïn. Toùm taét moâ hình ñoái töôïng döõ lieäu Microsoft DAO Jet Microsfot DAO Jet ñöôïc toå chöùc thaønh moät taäp hôïp caùc ñoái töôïng truy caäp döõ lieäu. Moãi ñoái töôïng coù caùc söu taäp, caùc thuoäc tính vaø caùc phöông phaùp. Collections (caùc söu taäp). Caùc ñoái töôïng truy caäp döõ lieäu chöùa cuøng kieåu ñoái töôïng. Properties (caùc thuoäc tính). Döõ lieäu ñöôïc chöùa beân trong moät ñoái töôïng (nuùt ñieàu khieån, form…) ñeå ñònh nghóa ñaëc tính cuûa ñoái töôïng. Baïn thieát laäp ñaëc tính cuûa moät ñoái töôïng. Methods (caùc phöông phaùp). Caùc thuû tuïc coù theå ñöôïc thöïc hieän treân moät ñoái töôïng. Baïn goïi thöïc hieän moät phöông phaùp. Caùc ñoái töôïng truy caäp döõ lieäu Microsoft Jet toàn taïi theo moät heä thoáng phaân caáp, nghóa laø moät moái quan heä töø treân xuoáng toàn taïi giöõa caùc ñoái töôïng. Khi caøng ñi saâu hôn vaøo trong heä thoáng phaân caáp ñoái töôïng thì caøng di chuyeån gaàn hôn caùc ñoái töôïng döõ lieäu cuï theå. Hình4.1: Trình baøy toùm taét moät moâ hình ñoái töôïng DAO Jet Taïo caùc chöông trình cô sôû döõ lieäu vôùi trình Data Environment Designer Giôùi thieàu veà trình data environment designer (DED) Coâng cuï DED laø moät giao dieän tröïc quan raát maïnh ñeå xaây döïng caùc form raøng buoäc döõ lieäu. DED cho pheùp baïn duyeät qua moät ít ñoái thoaïi ñeå taïo caùc keát noái ñeán nguoàn döõ lieäu (cô sôû döõ lieäu) vaø caùc nguoàn record (dataset hay recordset). Quaù trình naøy thuaän lôïi hôn nhieàu so vôùi caùch söû duïng caùc ñieàu khieån ADO chuaån. Tuy vaäy, noù cuõng phöùc taïp hôn moät chuùt. Bôûi vì DED ñöôïc thieát keá ñeå truy caäp phoå bieán ñeán haàu heát caùc nguoàn döõ lieäu (caùc file MDB, SQL Server, Oracle, Excel, AS/400 vaø caùc cô sôû döõ lieäu khaùc), neân baïn coù nhieàu ñieàu kieän choïn löïa hôn ñeå hoaøn taát caùc keát noái döõ lieäu cuûa baïn. Tuy nhieân sau khi baïn ñaõ laøm vieäc xuyeân suoát quaù trình xaây döïng moät keát noái döõ lieäu DED, baïn cuõng coù nhieàu tuøy choïn hôn ñeå söû duïng caùc keát noái trong chöông trình cuûa baïn. Trong luaän vaên söû duïng DED ñeå trình baøy baûng soá lieäu vöøa thu thaäp ñöôïc töø quaù trình kieåm tra. Caáu truùc chi tieát cuûa DED Khoâng gioáng nhö ñieàu khieån döõ lieäu DAO chuaån hay caùc ñieàu khieån khaùch haøng ñeå bieåu thò hoaëc laø moät cuûa soå thuoäc tính ñôn giaûn hoaëc laø hoä trôï moät ñoái thoaïi thuoäc tính khaùch haøng, DED laø moät loaïi ñoái töôïng giao dieän ñaëc bieät. Thöïc teá, DED chæ söû duïng moät lôùp caùc ñoái töôïng Visual Basic goïi laø ActiveX Designers. ActiveX Designer ñöôïc naïp vaøo Visual Basic IDE cuõng nhö caùc muïc khaùc, chaúng haïn nhö form, module, class, v.v… tuy nhieân chuùng coù moät giao dieän vôùi ngöôøi duøng chuû ñoäng thay cho moät giao dieän thuï ñoäng. Ví duï, thay vì chæ ñieån vaøo caùc ñoái thoaïi hay thaû caùc ñieàu khieån vaøo moät form, baïn söû duïng caùc menu khaùch haøng cuûa DED ñeå xaây döïng moät taäp hoaøn chænh caùc keát noái vaø caùc leänh döõ lieäu ñeå söû duïng trong chöông trình cuûa baïn. Moät trong caùc tính naêng maïnh cuûa DED laø cho pheùp baïn taïo caùc form nhaäp döõ lieäu raèng buoäc khoâng caàn vieát maõ leänh Visual Basic. Thöïc teá, DED ñuû maïnh ñeå cho pheùp baïn chæ ñôn giaûn laø drag (keùo) moät taäp caùc field töø ñoái töôïng leänh döõ lieäu trong DED vaøo moät form chuaån cuûa Windows vaø thaû noù taïi moät nôi naøo ñoù. Tuy nhieân, baïn seõ khoâng thaáy baát kyø moät ñieàu khieån ñieàu höôùng record naøo (ñaàu, tröôùc, sau, cuoái) hay caùc nuùt haønh ñoäng (caäp nhaät, xoùa, theâm). Baïn caàn töï boå sung noù. Moät ñieàu toát laønh laø DED cuõng laøm ñieàu naøy raát deã daøng. Caùc thuaän lôïi cuûa DED Moät lôïi theá quan troïng cuûa DED laø noù ñuû maïnh ñeå taïo caùc form raøng buoäc döõ lieäu cho baïn. Ñieàu naøy laøm giaûm ñaùng keå thôøi gian ñeå theâm töøng ñieàu khieån vaø raøng buoäc caùc ñieàu khieån naøy vôùi nguoàn döõ lieäu. Coù moät lôïi theá khaùc, ít thaáy hôn khi söû duïng DED ñeå xaây döïng caùc form döõ lieäu raøng buoäc. Moät trong soá ñoù laø DED söû duïng moâ hình ADO (ñoái töôïng döõ lieäu hoaït ñoäng) ñeå truy caäp döõ lieäu. Moâ hình döõ lieäu môùi naøy goïn gaøng vaø ñöôïc toå chöùc hôïp lyù hôn moâ hình DAO (ñoái töôïng truy caäp döõ lieäu) truyeàn thoáng ñöôïc duøng trong caùc ñieàu khieån döõ lieäu chuaån. Moâ hình ADO cuõng linh hoaït hôn moâ hình RDO (ñoái töôïng döõ lieäu töø xa) ñöôïc söû duïng ñeå keát noái vôùi SQL Server vaø caùc nguoàn döõ lieäu RDBMS phaàn cuoái khaùc. Microsoft tuyeân boá raèng toaøn boä vieäc phaùt trieån caùc dòch vuï döõ lieäu trong töông lai seõ höôùng veà vieäc môû roäng vaø caûi tieán caùc moâ hình ñoái töôïng ADO/OLE DB. Maëc duø caùc moâ hình DAO vaø RDO vaãn coøn maïnh vaø coù ích, nhöng baát kyø söï tieán boä naøo trong töông lai veà truy caäp döõ lieäu cuõng seõ keát thuùc vieäc söû duïng ADO. Bôûi vì DED ñöôïc thieát keá ñeå naém laáy nhöõng lôïi theá maïnh cuûa ADO vaø OLE DB, baát cöù chöông trình naøo söû duïng DED seõ coù theå naém laáy nhöõng lôïi theá trong ADO vaø OLE DB moät caùch deã daøng hôn caùc chöông trình xaây döïng baèng caùch söû duïng DAO hay RDO. CHÖÔNG 5 THIEÁT KEÁ VAØ THI COÂNG ÑEÀ TAØI Moâ hình: Hình 5.1: Moâ hình maùy kieåm tra tính naêng chòu keùo cuûa vaät lieäu ñaøn hoài Trong boä truyeàn ñoäng coù 2 bu li gaén treân 2 thanh ren. Khi ñoäng cô quay, chuyeån ñoäng quay cuûa ñoäng cô seõ truyeàn cho 2 bu li nay quay theo baèng 2 daây ñai. Hai thanh ren ñöôïc giöõ coá ñònh neân khi 2 bu li quay thi caû ñoäng cô, boä truyeàn ñoäng vaø loadcell seõ di chuyeån leân hoaëc xuoáng doïc theo 2 thanh ren. Hai ñaàu keïp xaùc ñònh ñoä bieán daïng cuûa vaät maãu ñöôïc keïp vaøo khoaûng maåu toâ treân vaät maãu ( khoaûng maàu nay laø khoaûng caàn khaûo saùt trong quaù trình kieåm tra). Khi vaät maãu giaõn ra thì 2 ñaàu keïp nay ñöôïc keùo leân theo. Hai ñaàu keïp naøy ñöôïc moùc vaøo moät baùnh xe vaø moät loø xo (hình 4.2). Loø xo luoân luoân giaõn trong quaù trình kieåm tra. Khi ñaàu keïp di chuyeån leân thì loø xo seõ keùo laïi laøm cho sôïi day luoân caêng vaø laøm cho baùnh xe quay. Baùnh xe ñöôïc noái vôùi moät bieán trôû. Khi baùnh xe quay seõ laøm thay ñoåi giaù trò cuûa bieán trôû naøy. Bieán trôû ñöôïc laép trong moät caàu ño, khi bieán trôû thay ñoåi giaù trò thì ñieän aùp ra cuûa caàu ño thay ñoåi vaø ta coù ñöôïc ñoä bieán daïng cuûa vaät maãu. Loadcell duøng trong moâ hình naøy laø loaïi loadcell hình chöõ S. Hình 5.2: Nguyeân lyù xaùc ñònh ñoä bieán daïng cuûa vaät maãu Caùc maïch ñieän töû Maïch ñoäng löïc ñieàu khieån motor DC Ñeå motor DC ñoåi chieàu quay ta chæ caàn thay cöïc tính cuûa nguoàn caáp cho motor. Ñeå laøm ñieàu naøy ta söû duïng maïch caàu H. Khi nhaän ñöôïc tín hieäu UP (möùc 1) töø card PCL-818L, 2 opto U2 vaø U3 cuøng daãn laøm hai Zener D2 vaø D3 bò phaân cöïc nghòch, aùp ra cuûa hai Zener naøy oån ñinh ôû möùc 7,5 V. Ñieän aùp aâm ñaët vaøo cöïc G vaø S cuûa IRF9540 laøm mosfet naøy daãn baõo hoøa, töông töï IRF549 cuõng daãn baõo hoøa do VGS > 0. Hai mosfet naøy daãn laøm doøng ñi töø nguoàn qua ñoäng cô xuoáng mass, ñoäng cô hoaït ñoäng. Motor seõ ñoåi chieàu quay khi coù tín hieäu DOWN (möùc 1) vaø khoâng coù tín hieäu UP. Moät löu yù quan troïng khi söû duïng maïch caàu H laø hieän töôïng truøng daãn. Moãi mosfet ñeàu caàn coù moät thôøi gian ñeå ngöng daãn hoaøn toaøn, do ñoù neáu trong thôøi gian naøy maïch ñoäng löïc nhaän ñöôïc tín hieäu ñaûo chieàu ñoäng cô thì seõ laøm caû hai mosfet ôû nöûa caàu H cuøng daãn. Ñieàu naøy laøm nguoàn cung caáp bò ngaén maïch, doøng ñieän qua hai mosfet taêng voït. Do ñoù ñeå traùnh xaûy ra tình traïng naøy, tröôùc khi ñaûo chieàu ñoäng cô caàn coù moät khoaûng thôøi gian delay nhoû ñeå caùc mosfet ngöng daãn hoaøn toaøn. Maïch ñieàu khieån toác ñoä motor DC Ñieàu khieån toác ñoä motor DC söû duïng phöông phaùp ñieàu roäng xung. Thay vì cung caáp cho motor moät ñieän aùp khoâng ñoåi thì ta cung caáp moät chuoái xung vuoâng coù duty cycle thay ñoåi ñöôïc. Luùc naøy ñieän aùp cung caáp cho motor chính laø giaù trò trung bình cuûa chuoãi xung nay. Ñeå thay ñoåi giaù trò ñieän aùp caáp cho motor ta chæ vieäc thay ñoåi duty cycle cuûa chuoãi xung naøy. Xung CK laø xung töø card PCL-818L, chuoãi xung ra cuûa LM555 ñöôïc kích cho moät IRF9540 (mosfet naøy duøng ñeå caùch nguoàn khoûi maïch caàu H). Maïch gia coâng tín hieäu töø loadcell Tín hieäu Sig+ vaø Sig- töø loadcell ñöôïc noái vaøo chaân soá 2 vaø soá 1 cuûa IC INA110. Tín hieäu ngoõ ra ñöôïc khueách ñaïi 100 laàn. Tín hieäu ôû chaân soá 9 ñöôïc noái vaøo 1 keânh analog cuûa PCL-818L ñeå löu soá lieäu vaøo maùy tính. Maïch nguoàn Nguoàn caáp cho loadcell Maïch caàu VCC ñöôïc laáy töø nguoàn +5V cuûa card PCL-818L. Khi bieán trôû thay ñoåi giaù trò thì VAB seõ thay ñoåi giaù trò. VAB ñöôïc noái vôùi ngoõ vaøo analog cuûa card PCL-818L ñeå thu thaäp. Ta seõ tính toaùn ñeå chuyeån töø giaù trò aùp VAB sang chieàu daøi l laø ñoä bieán daïng cuûa vaät maãu. Ta coù: VAB = (5.1) Bieán trôû duøng trong luaän vaên laø loaïi bieán trôû 30KΩ vaø xoay ñöôïc 5 voøng. Vôùi chieàu daøi l thì giaù trò ñieän trôû seõ laø (5.2) vôùi d laø ñöôùng kính cuûa baùnh xe laép vaøo truïc cuûa bieán trôû. Theá (5.2) vaøo (5.1) ta coù: (5.3) Thuaät toaùn ñeå xaùc ñònh ñoä bieán daïng cuûa vaät maãu : luùc ñaàu ñoïc moät giaù trò ra cuûa maïch caàu goïi laø V1, ñeå xaùc ñinh ñoä bieán daïng töùc thôøi cuûa vaät maãu ta ñoïc giaù trò töùc thôøi töø maïch caàu goïi laø V2 , giaù trò Vab trong coâng thöùc (5.3) ñöôïc tính V2 – V1. Vôùi caùch tính naøy seõ giaûm ñöôïc sai soá ôû caùc ñieän trôû khaùc trong maïch caàu. Maïch nhaän tín hieäu töø coâng taéc haønh trình Trong moâ hình coù 2 coâng taéc haønh trình ñeå giôùi haïn chuyeån ñoäng cuûa boä truyeàn ñoäng. Coâng taéc haønh trinh treân ñöôïc noái vaøo J1 vaø coâng taéc haønh trình döôùi noái vaøo J2. hai coâng taéc haønh trình ñeàu dung tieáp ñieåm NC. Bình thöôøng tieáp ñieåm NC ñoùng neân CK1 vaø CK2 ñeàu laø ôû möùc thaáp. Khi boä truyeàn ñoäng chaïm vaøo moät trong hai coâng taéc haønh trình thì CK1 hoaëc CK2 leân möùc 1. Tín hieäu nay ñöôïc ñöa vaøo ngoõ ñoïc tín hieäu digital cuûa card PCL-818L vaø ñieàu khieån cho motor döøng laïi. Phaàn meàm giao tieáp vôùi card PCL-818L Form Login: duøng ñeå xaùc ñònh ngöôøi söû duïng, teân ngöôøi söû duïng seõ ñöôïc duøng ñeå taïo ra moät table löu döõ lieäu. Form Main: ñaây laø form chính cuûa chöông trình. Form coù moät menu vôùi 3 chöùc naêng: Exit (thoaùt khoûi chöông trình), TestMachine (phaàn kieåm tra), Help (thoâng tin veà phaàn meàm). Neáu choïn thoaùt khoûi chöông trình seõ coù moät thoâng baùo nhö sau: Choïn OK ñeå thoaùt khoûi chöông trình hay Cancel ñeå vaøo laïi chöông trình. Form TestMachine: Phaàn kieåm tra Tröôùc tieân phaûi thöïc hieän Calibration Sau khi Calibration thì choïn cheá ñoä cho quaù trình kieåm tra. Neáu kieåm tra laø keùo ñöùt thì choïn cheá ñoä Auto. Neáu kieåm tra khoâng phaûi laø keùo ñöùt thì choïn cheá ñoä Manual. Form PrintChart Sau khi quaù trình kieåm hoaøn taát ta coù theå xem bieåu ñoà quan heä giöõa löïc vaø ñoä bieán daïng cuûa vaät maãu. Form Table Sau khi xem vaø löu ñoà thò, ta cung coù theå xem keát quaû kieåm tra döôùi daïng baûng baèng caùch choïn menu table ôû form PrintChart. Neáu caàn ta coù theå in baûn keát quaû kieåm tra hoaëc löu thaønh file HTML. Löu yù: trong chöông trình coù söû duïng phaàn meàm hoã trôï veõ ñoà thò cuûa haõng IOCOM neân caàn caøi ñaët phaàn meàm naøy tröôùc khi chaïy chöông trình (phaàn meàm naøy coù trong ñóa CD noäp cuøng luaän vaên toát nghieäp). CHÖÔNG 6 ÑAÙNH GIAÙ KEÁT QUAÛ VAØ HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN ÑEÀ TAØI Ñaùnh giaù keát quaû Nhöõng keát quaû ñaõ ñaït ñöôïc Söû duïng thaønh thaïo caùc haøm cô baûn ñeå giao tieáp vôùi card PCL-818L. Caùc maïch ñieàu khieån motor DC hoaït ñoäng oån ñònh. Thu ñöôïc soá lieäu veà löïc vaø ñoä bieán daïng, caùc keát quaû ñöôïc theå hieän döôùi daïng ñoà thò vaø baûng soá lieäu. Nhöõng haïn cheá Caùc soá lieäu thu thaäp veà chöa coù ñoä chính xaùc cao. Maïch gia coâng tín hieäu töø loadcell coøn bò nhieãu. Toác ñoä motor vaãn coøn nhanh. Nhöõng chöùc naêng ñaëc bieät cuûa card PCL-818L vaãn chöa söû duïng toát daãn ñeán khoâng theå söû duïng trong luaän vaên naøy. Vaø coù leõ coøn nhieàu haïn cheá khaùc nöõa. Höôùng phaùt trieån Khaéc phuïc nhöõng haïn cheá coøn toàn taïi. Coù theå theâm chöùc naêng kieåm tra ñoä nhôùt cho moâ hình Dynamo Meter. Taøi lieäu tham khaûo Phan Quoác Phoâ, Giaùo trình caûm bieán, Nhaø xuaát baûn Khoa Hoïc vaø Kyõ Thuaät, Haø Noäi, 2001. Leâ Tieán Thöôøng, Giaùo trình maïch ñieän töû 2, Nhaø xuaát baûn Ñaïi Hoïc Quoác Gia Tp Hoà Chí Minh. Huyønh Vaên Kieåm, Daøn baøi ñieän töû coâng suaát IIA, chöông 3. Phaïm Höõu Khang, Kyõ xaûo laäp trình VB6, Nhaø xuaát baûn Lao Ñoäng Xaõ Hoäi. Nguyeãn Ñình Teâ, Töï hoïc laäp trình cô sôû döõ lieäu vôùi Visual Basic 6, Nhaø xuaát baûn Giaùo Duïc, 2001. Saùch höôùng daãn söû duïng card PCL-818L cuûa haõng Advantech. Vaø moät soá trang web: www.electronics-lab.com www.measurespec.com www.bongshin.com www.massload.com www.iocomport.com PHUÏ LUÏC IRF9540 IRF9540 laø mosfet coâng suaát keânh p, cöïc coång (Gate) ñöôïc laøm töø phieán sillic loaïi N, cöïc maùng (Drain) vaø cöïc nguoàn (Soucrce) ñöôïc laøm töø phieán silic loaïi P. Khi ñöôïc phaân cöïc, neáu ñieän aùp cöïc G döông hôn so vôùi ñieän aùp cöïc S (hoaëc VGS lôùn hôn ngöôõng daãn), baùn daãn P-N bò phaân cöïc nghòch neân thaét laïi, ngaên khoâng cho doøng ñieän töø cöïc D sang cöïc S. Ngöôïc laïi neáu ñieän aùp cöïc G aâm hôn so vôùi cöïc S, baùn daãn P-N ñöôïc phaân cöïc thuaän, tuøy vaøo möùc ñoä phaân cöïc thuaän cuûa 2 cöïc S-G (tuøy thuoäc vaøo ñoä lôùn cuûa ñieän aùp aâm ñaët vaøo cöïc G) maø doøng ñieän iGS lôùn hay nhoû. Thoâng thöôøng, vôùi VGS < -8V thì IRF9540 coi nhö baõo hoøa. IRF9540 coù caùc ñaëc tính quan troïng sau: Idmax= 23 A RDS = 0.117 Ω VGSmax = ± 20 V VGS(ngöôõng) = - 2 V Thôøi gian ñeå ngöng daãn hoaøn toaøn: 51 ns Coâng suaát: 140 W Ñieän aùp ñaùnh thuûng VDSmax = 100 V IRF540 IRF540 laø mosfet coâng suaát keânh n, cöïc coång G caáu taûo bôûi phieán silic loaïi p, cöïc maùng D vaø cöïc nguoàn S cuøng caáu taïo bôûi 2 phieán silic loaïi n. Do ñoù, khi ñieän aùp VGS döông, baùn daãn P-N ñöôïc phaân cöïc thuaän, cho pheùp doøng ñieän iDS chaïy qua. Tuøy thuoäc vaøo möùc ñoä phaân cöïc thuaän cuûa VGS maø iGS lôùn hay nhoû, thoâng thöôøng thì vôùi VGS> 8V thì coi nhö IRF540 bò baõo hoøa. Ngöôïc laïi, khi VGS aâm (hoaëc nhoû hôn ngöôõng daãn) baùn daãn P-N bò phaân cöïc ngöôïc ngaên khoâng cho doøng iGS chaïy qua. IRF9540 coù caùc ñaëc tính quan troïng sau: Idmax = 33 A RDS = 0.044 Ω VGSmax = ± 20 V VGS(ngöôõng) = 2 V Thôøi gian ñeå ngöng daãn hoaøn toaøn: 39 ns Coâng suaát: 130W Ñieän aùp ñaùnh thuûng VDSmax = 100V INA110 INA110 laø moät hoï IC coù nhieàu tính naêng trong vieäc khuyeách ñaïi tín hieäu töø caùc thieát bò ño ñaïc. INA110 söû duïng ñieän trôû noäi coù ñoä chính xaùc cao ñeå taïo thaønh maïch khueách ñaïi coù caùc möùc nhaân 1 , 10 , 100 , 200 vaø 500. INA110 coù trôû khaùng vaøo cao vaø doøng vaøo thaáp neân noù phuø hôïp cho caùc öùng duïng loïc ñaàu vaøo vaø baûo veä ñaàu vaøo. INA110 coù caùc ñaëc tính quan troïng nhö sau; Nguoàn caáp : ±6V ñeán ±18V Ñieän aùp ra Vmin = ± 10 V Möùc offset ñaàu vaøo: ± (100 + 1000/G) vôùi G = 1, 10, 100, 200, 500. Optocoupler Optocoupler bao goàm 1 diode phaùt quang (LED) vaø 1 transistor quang (phototransistor) ñöôïc gheùp chung trong moät voû. Moâi tröôøng naèm giöõa hai linh kieän naøy laø moâi tröôøng truyeàn aùnh saùng. Khi coù doøng ñieän chaïy qua diode phaùt quang, diode naøy seõ phaùt saùng vaø aùnh saùng truyeàn qua moâi tröôøng vaø taùc duïng leân transistor quang, khieán transistor naøy daãn. Öu ñieåm noåi baät cuûa optocoupler laø söï caùch lyù tuyeät ñoái veà phöông dieän ñieän giöõa ngoõ vaøo vaø ngoõ ra. Ngoaøi ra, söï truyeàn tín hieäu töø ngoõ vaøo tôùi ngoõ ra thoâng qua aùnh saùng do ñoù haàu nhö töùc thôøi khoâng coù treã pha. Nguyeân lyù vaø sô ñoà chaân cuûa opto Caùc thoâng soá caàn löu yù khi söû duïng optp: Doøng vaøo (qua LED): 5 ñeán 10 mA Suït aùp treân LED: 1.1 ñeán 1.4 V Ñieän aùp baõo hoøa treân transistor: 0.3 V Ñieän trôû caùch ly giöõa ngoõ vaøo vaø ngoõ ra: 1011 Ω Doøng ra (qua transistor): icmax = 30 mA LM555 LM555 laø moät IC ñònh thôøi, cho moät xung ôû ngoõ ra khi coù moät xung kích ôû ngoõ vaøo. Thôøi gian xung ra coù theå xaùc ñònh tröôùc bôûi thôøi haèng RC cuûa maïch. LM555 coù theå hoaït ñoäng nhö moät maïch ñôn oån, cung coù theå hoaït ñoäng nhö moät maïch phi oån töùc laø dao ñoäng taïo soùng vuoâng coù chu kyø. Moät soá öùng duïng cuûa LM555: Ñònh giôø töông ñoái chính xaùc Phaùt xung Ñieàu roäng xung Taïo xung coù daïng haøm doác Caùc ñaëc tính cuûa LM555: Ñieän aùp cung caáp: 4.5 ñeán 18 V Doøng cung caáp: 3 ñeán 12 mA Ñieän aùp ngöôõng: 0.667 V Ñieän aùp kích: 1.45 ñeán 1.9 V Ñieän aùp ra: 2.9 ñeán 3.8 V Sô ñoà chaân vaø caùch maéc ñeå LM555 hoaït ñoäng nhö moät maïch phi oån Nguyeân lyù hoaït ñoäng: khi caáp nguoàn VCC = 5 V, ñieän theá cuûa tuï C laø 0 V, töùc ôû döôùi möùc theàm döôùi (1/3 VCC). Möùc ñieän aùp naøy ôû chaân 2 laøm kích ôû ngoõ ra (chaân 3) ôû möùc cao (côõ chöøng 3.5 V), ñoàng thôøi vôùi quaù trình nay tuï naïp daàn qua 2 ñieän trôû R1 vaø R2. Khi hieäu ñieän theá cuûa tuï ñaït ñeán theàm treân (2/3 VCC) thì ngoõ ra xuoáng thaáp (xaáp xæ 0 V), ñoàng thôøi tuï xaû ñieän qua R2 vaøo chaân 7. Khi ñieän aùp tuï baét ñaàu thaáp hôn möùc theàm döôùi thì ngoõ ra laïi ñöôïc kích leân cao. Quaù trình cöù laëp ñi laëp laïi nhö vaäy, keát quaû laø ta coù xung vuoâng ôû ngoõ ra vôùi chu kyø vaø duty cycle phuï thuoäc vaøo giaù trò cuûa R1, R2 vaø C. Thôøi gian naïp tuï (ngoõ ra ôû möùc cao): t1 = (R1 + R2).C.ln2 Thôøi gian xaû tuï (ngoõ ra ôû möùc thaáp): t2 = R2.C.ln2 Vaäy chu kyø cuûa xung vuoâng: T = t1 + t2 = (R1 + 2.R2).C.ln2 Taàn soá xung vuoâng ngoõ ra LM555: Kieåm tra caùc tính chaát vaät lyù cuûa cao su 6.1 Ñoä cöùng Ñoä cöùng cuûa cao su ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû module ñaøn hoài döôùi aùp löïc beù. Phöông phaùp thoâng duïng nhaát laø ño ñoä luùn cuûa moät muûi ño coù daïng nhoïn hay coân troøn kích thöôùc ñöôïc xaùc ñònh tröôùc döôùi moät taûi troïng khoâng ñoåi. 6.2 Thöû ñoäng Nhôø vaøo moät maùy thöû söùc khaùng keùo, ngöôøi ta keùo moät maãu thöû ñöôïc chuaån hoùa trong caùc ñieàu kieän ñöôïc xaùc ñònh roõ nhö vaän toác keùo, nhieät ñoä vaø ñoä aåm. Maëc duø coù theå söû duïng caùc loaïi maùy thöû söùc khaùng keùo kieåu treo ñeå xaùc ñònh caùc chæ tieâu naøy baèng caùch ñoïc trò soá treân moãi maët troøn coù kim quay gaén lieàn vôùi heä thoáng truyeàn löïc ñoái vôùi löïc khaùng keùo ôû moät ñoä giaõn daøi quy ñònh, hoaëc löïc khaùng keùo ñöùt cuûa maãu thöû, hieän nay ngöôøi ta thích söû duïng caùc maùy ñieån töû, noù veõ luoân ñöôøng bieåu dieãn löïc keùo vaø ñoä giaõn daøi. Treân ñöôøng bieåu dieãn naøy ngöôøi ta coù theå xaùc ñònh: Löïc keùo ñöùt ñöôïc tính baèng kg/cm2 vaø ñoä giaõn daøi khi ñöùt tính baèng %. Cöôøng löïc keùo maãu ñeán moät ñoä daøi quy ñònh ñöôïc goïi laø cöôøng löïc ñònh giaõn hay laø suaát (S100, S300 ñöôïc tính baèng kg/cm2. 6.3 Bieán daïng neùn Ñoä bieán daïng neùn laø ñoä bieán daïng coøn duy trì sau khi laáy aùp löïc neùn ñi treân moãi maãu thöû coù kích thöôùc xaùc ñònh sau moät thôøi gian quy ñinh vaø ôû moät nhieät ñoä quy ñònh. 6.4 Ñoä naåy Ñoä naåy cuûa baát kyø vaât lieäu naøo vaø cuûa cao su löu hoùa theo ñònh nghóa laø tæ soá giöõa naêng löôïng traû laïi cuûa vaät lieäu so vôùi naêng löôïng laøm cho vaät lieäu bieán daïng. Ngöôøi ta coù theå xaùc ñònh ñoä naåy R cuûa moät maãu cao su löu hoùa hoaëc laø ñoä bieán daïng treã theo coâng thöùc H = 1 – R baèng caùc chu kyø keùo vaø thaû lieân tieáp nhau cuûa moät maãu thöû nhôø moät maùy khaùng keùo. 6.5 Ñoä khaùng moøn Nguyeân taéc toång quaùt ñeå kieåm tra ñoä khaùng moøn cuûa caùc phöông phaùp raát khaùc nhau veà caùch tieán haønh vaø noùi chung ít bieåu hieän ñöôïc caùc taùc ñoäng thöïc teá xaûy ra ñoái vôùi saûn phaåm. Thí duï thí nghieäm ñoä khaùng moøn cuûa loáp xe treân ñöôøng chæ thí nghieäm ñoä khaùng moøn cuûa moät maãu treân moät vaät maøi. Trong luùc ñoù taùc ñoäng maøi moøn loáp xe treân ñöôøng bao goàm caùc taùc ñoäng xeù raùch, keùo ñöùt, chaø xaùt, boác xeù, bieán meàm do nhieät ñoä, moûi meät do uoán daäp v.v…