Mối quan hệ giữa đại biểu quốc hội với cử tri theo pháp luật hiện hành

I. ĐẶT VẤN ĐỀ Qua những bản hiến pháp của nước ta cho thấy rõ nhà nước ta một nhà nước "của dân, do dân, vì dân" và "dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra". Bước trên những chặng đường lịch sử dân tộc đã đi qua thì tất cả những điều trên ngày càng được củng cố, hoàn thiện. Tất cả quyền lực đều thuộc về nhân dân. Thấm thía điều đó mà nhà nước ta quy định rõ trong hiến pháp về quyền làm chủ của nhân dân. Tuy nhiên, nhân dân không thể tự mình trực tiếp thực hiện những quyền ấy được mà phải bầu ra người đại diện thực thi quyền lực nhà nước. Người đó là đại biểu quốc hội và đại biểu hội đồng nhân dân các cấp. Chính vì vậy khi đề cập đến mối quan hệ giữa đại biểu quốc hội với cử tri, trước hết phải xác định đây là mối quan hệ gắn bó mật thiết, tác động qua lại với nhau. Và người đại diện quyền lực nhân dân, thay mặt nhân dân làm chủ quyền lực nhà nước là đại biểu quốc hội. Thế nên chúng ta hãy đi làm rõ mối quan hệ giữa đại biểu quốc hội với cử tri để làm sáng tỏ hơn quyền lực nhà nước thuộc về tay nhân dân. II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Định nghĩa, nghiax a. Đại biểu quốc hội Đại biểu quốc hội là người đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân, không chỉ đại diện cho nhân dân ở đơn vị bầu cử ra mình mà còn đại diện cho nhân dân cả nước, là người thay mặt nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước trong quốc hội (Điều 35 - Luật tổ chức quốc hội). b. Cử tri Cử tri là những người công dân của nước Việt Nam có đủ những điều kiện tham gia vào các cuộc bầu cử ở nước ta. 2. Mối quan hệ giữa đại biểu quốc hội với cử tri. Mối quan hệ giữa đại biểu quốc hội với cử tri là tất yếu. Mối quan hệ này không chỉ dừng lại đơn thuần là sẽ tiếp xúc cử tri trước và sau mỗi kỳ họp, Mà đó là mối quan hệ được xây dựng dựa trên những cơ sở pháp lý quan trọng được ghi nhận những điều luật của hiến pháp và trong các điều luật của luật tổ chức quốc hội. Điều đầu tiên chúng ta sẽ đi tìm hiểu về cơ sở pháp lý hình thành nên mối quan hệ này,. a. Cơ sở pháp lý. Điều 38 Luật tổ chức quốc hội năm 1992 quy định về mối quan hệ giữa đại biểu quốc hội với cử tri như sau "Đại biểu quốc hội chịu trách nhiệm trước cử tri, đồng thời chịu trách nhiệm trước quốc hội về việc thực hiện nhiệm vụ đại biểu của mình" và điều 97 của hiến pháp đã quy định "...Đại biểu quốc hội phải liên hệ chặt chẽ với cử tri, chịu sự giám sát của cử tri, thu thập và phản ánh trung thực ý kiến và nguyện vọng của cử tri với quốc hội và các cơ quan nhà nước hữu quan, thực hiện chế độ tiếp xúc và báo cáo với cử tri về hoạt động của mình và của Quốc hội, trả lời những yêu cầu và kiến nghị của cử tri, xem xét, đôn đốc, theo dõi việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân và hướng dẫn, giúp đỡ công dân thực hiện các quyền đó". Như vậy, luật tổ chức quốc hội đã phát triển mối quan hệ giữa đại biểu với cử tri là phải liên hệ chặt chẽ với cử tri nhưng cũng phải thường xuyên tiếp xúc với cử tri. Ngoài ra ít nhất mỗi năm một lần đại biểu quốc hội phải báo cáo trước cử tri về việc thực hiện nhiệm vụ của quốc hội. Điều 12 của quy chế hoạt động của đại biểu quốc hội và đoàn đại biểu quốc hội quy định "đại biểu quốc hội có trách nhiệm tiếp xúc cử tri theo chương trình tiếp xúc cử tri của đoàn đại biểu quốc hội. Trong trường hợp không thể tham gia tiếp xúc cử tri thì đại biểu quốc hội báo cáo với trưởng đoàn đại biểu quốc hội. Đoàn đại biểu quốc hội có thể tiếp xúc cử tri nơi cư trú, nơi làm việc". Để hoạt động tiếp xúc cử tri trở thành hoạt động thường xuyên, đi vào thực chất và đa dạng các hình thức tiếp xúc, ngày 10/9/2004, uỷ ban thường vụ quốc hội phối hợp với đoàn chủ tịch ủy ban trung ương mặt trận tổ quốc Việt Nam có nghị quyết liên tịch số 06/2004/NQLT, UBTVQH 11 - ĐCT UBTWMTTQ Việt Nam ban hành hướng dẫn về việc đại biểu quốc hội tiếp xúc cử tri, trong đó quy định ngoài những đợt tiếp xúc cử tri theo định kỳ trước và sau kỳ họp quốc hội, đại biểu quốc hội cần tiếp xúc cử tri theo chuyên đề lĩnh vực mà đại biểu quan tâm hoặc trực tiếp gặp gỡ, tiếp xúc với cử tri. Như vậy các quy định của hiến pháp và các văn bản liên quan đến mối quan hệ giữa đại biểu quốc hội với cử tri là hoạt động tiếp xúc cử tri của đại biểu quốc hội. Hoạt động tiếp xúc cử tri của đại biểu quốc hội là một trong những hoạt động rất quan trọng không thể thiếu được của đại biểu quốc hội, nó là cầu nối thông tin để đại biểu quốc hội có thể thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình. b. Mối quan hệ của cử tri thông qua hình thức tiếp xúc và thông qua các cơ quan đại diện. Trong những năm vừa qua, việc tiếp xúc cử tri của đại biểu quốc hội luôn được quan tâm, cải tiến và bước đầu khắc phục được tính hình thức, góp phần nâng cao chất lượng hiệu quả các hoạt động chung của quốc hội được nhân dân ghi nhận. Và cứ mỗi kỳ họp thì đại biểu quốc hội thu nhận được rất nhiều ý kiến, kiến nghị của cử tri tập hợp lại để báo cáo tại mỗi kỳ họp. Và chính từ những ý kiến, kiến nghị đó mà đại biểu quốc hội báo cáo với quốc hội, đây là cơ sở để quốc hội thảo luận, đánh giá tình hình kinh tế - xã hội của đất nước, cũng như là thực hiện việc giám sát, đánh giá về những hoạt động chung của Chính phủ và các cơ quan tư pháp trong việc thực hiện các nghị quyết của quốc hội. Mối quan hệ giữa đại biểu quốc hội với cử tri trước tiên thể hiện qua hình thức tiếp xúc của đại biểu với cử tri. Vì đây là mối quan hệ máu thịt nên chúng có mối liên hệ chặt chẽ, thống nhất với nhau, tác động qua lại lẫn nhau. Để chứng minh cho mối quan hệ này chúng ta sẽ đi xem xét đầu tiên ở hình thức tiếp xúc của đại biểu quốc hội với cử tri. Hiện nay có hai hình thức chủ yếu là hội nghị tiếp xúc cử tri và gặp gỡ, tiếp xúc cá nhân hoặc nhóm cử tri tại nơi làm việc. Hình thức phổ biến nhất là hội nghị tiếp xúc cử tri. Hình thức này có ưu điểm đó là những người đại diện cho cử tri sẽ có sự chuẩn bị trước trong việc cần kiến nghị với đại biểu quốc hội những điều gì, phân loại thành từng từng nhóm lĩnh vực... Tuy nhiên hình thức này sẽ có hạn chế đó là ý kiến của cử tri phải thông qua người đại diện cho mình nghĩa là đại diện cử tri. Thế nên ý kiến của cử tri đôi khi không được truyền tải hết đến đại biểu quốc hội. Còn về hình thức gặp gỡ, tiếp xúc cử tri tại nơi làm việc mang lại hiệu quả hơn so với hình thức đã nói ở trên. Vì theo hình thức này thì cử tri cảm thấy thoải mái phát biểu ý kiến của mình không bị áp đặt bởi ai. Các cơ quan, tổ chức trong bộ máy nhà nước ta cũng góp phần không nhỏ làm thắt chặt hơn nữa mối quan hệ giữa đại biểu quốc hội với cử tri. Như nghị quyết liên tịch giữa uỷ ban thường vụ quốc hội và đoàn chủ tịch ban thường vụ quốc hội khẳng định "đoàn đại biểu quốc hội, thường trực hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân, ban thường trực ủy ban mặt trận tổ quốc các cấp và cơ quan, đơn vị, tổ chức hữu quan trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm phối hợp chuẩn bị và tổ chức chu đáo các hội nghị tiếp xúc cử tri của đại biểu quốc hội". Qua thực tiễn tiếp xúc cử tri trong thời gian qua, có thể nói vai trò của đoàn đại biểu quốc hội và văn phòng đoàn đại biểu quốc hội là rất quan trọng. Điều đó được thể hiện trong việc xây dựng kế hoạch tiếp xúc cử tri, tổ chức thực hiện kế hoạch tiếp xúc cử tri của đoàn đại biểu quốc hội, việc phân công các đại biểu quốc hội trong đoàn tiếp xúc cử tri các đơn vị bầu cử ở địa phương, việc phối hợp với các cơ quan tuyên truyền ở địa phương để thông báo trên các phương tiện thông tin đại chúng về nội dung, thời gian, địa điểm các cuộc tiếp xúc giữa đại biểu với cử tri.Như vậy những cuộc tiếp xúc của đại biểu quốc hội với cử tri diễn ra hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, nhắc đến vai trò của các cơ quan trong việc thúc đẩy mối quan hệ giữa đại biểu quốc hội với cử tri thì không thể không nhắc đến uỷ ban mặt trận tổ quốc các cấp. Phát huy vai trò là cơ sở chính trị của Chính quyền nhân dân, nơi thể hiện ý chí, nguyện vọng, tâp hợp khối đại đoàn kết toàn dân, nơi hiệp thương và thống nhất tổ chức thành viên, ủy ban mặt trận tổ quốc các cấp đã phối hợp chặt chẽ với đại biểu quốc hội, uỷ ban nhân dân và văn phòng đoàn đại biểu quốc hội trong việc xây dựng chương trình, tổ chức chương trình, chủ trì các cuộc tiếp xúc và tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri. Ngoài ra, mặt trận tổ quốc còn vận động nhân dân tham gia quản lý nhà nước, giám sát các hoạt động của đại biểu quốc hội do chính mình bầu ra, để đại biểu quốc hội thực sự là đại biểu của dân. Kinh nghiệm của các nhiệm kỳ quốc hội vừa qua cho thấy, việc tổ chức đoàn đại biểu quốc hội ở địa phương là cần thiết, đã phát huy tác dụng tích cực trong thực tế. Nhằm tạo điều kiện cho đoàn đại biểu quốc hội ở địa phương hoạt động, luật tổ chức quốc hội đã quy định về tổ chức và hoạt động của tổ chức này (điều 48) theo đó các đại biểu quốc hội được bầu trong một tỉnh hoặc thành phố trực thuộc trung ương hợp thành đoàn đại biểu quốc hội. Điểm mới so với luật tổ chức quốc hội và hội đồng nhà nước 1981 là mỗi đoàn đại biểu quốc hội có thể có một đến hai đại biểu làm việc theo chế độ chuyên trách. Đoàn đại biểu quốc hội ở địa phương có văn phòng để làm việc, cử tri có thể đến kiến nghị trình bày hoặc gửi đơn thư khiếu nại, tố cáo. Như vậy, hoạt động của đoàn đại biểu quốc hội góp phần mở rộng mối quan hệ giữa đại biểu quốc hội với các cử tri, đồng thời tạo điều kiện để các đại biểu quốc hội tại địa phương hỗ trợ lẫn nhau. Hiện nay có nhiều đại biểu làm việc theo chế độ chuyên trách và đại biểu theo chế độ không chuyên trách. Việc kết hợp hai chế độ làm việc của đại biểu quốc hội tạo điều kiện để các đại biểu bổ sung cho nhau. Nếu chỉ có đại biểu làm việc chuyên trách thì quốc hội sẽ thoát ly, xa rời thực tế phong phú của đời sống kinh tế - xã hội. Điều quan trọng nhất bảo đảm hiệu quả hoạt động của quốc hội và của mỗi đại biểu quốc hội là mối quan hệ giữa đại biểu quốc hội với cử tri, với ngành, lĩnh vực mà đại biểu đó công tác để thông qua đó, người đại biểu có những thông tin cần thiết về các mặt của đời sống xã hội, để đại biểu kịp thời phản ánh với quốc hội và tổ chức thực hiện, phổ biến luật, nghị quyết của quốc hội. Cuộc sống là muôn màu, muôn vẻ. Nên việc xảy ra những điều bất cập trong cuộc sống là không thể tránh khỏi. Mối quan hệ giữa cử tri với đại biểu quốc hội cũng vậy. Thế nên trong hiến pháp đã quy định. Nhân dân có quyền nêu ý kiến, kiến nghị của mình với người đại diện thay mặt thực hiện quyền lực nhà nước... "các kiến nghị chính đáng của cử tri là hình thức phản ánh bản chất của quyền làm chủ trực tiếp và gián tiếp của nhân dân đối với công việc của nhà nước, đại biểu quốc hội mới có khả năng hoà cùng hơi thở và nhịp đập của cuộc sống đem được tiếng nói của nhân dân vào các kiến nghị, các đạo luật và giám sát có hiệu quả việc thực hiện các nghị quyết các đạo luật đó. Nếu không giữa mối quan hệ với cử tri và đại biểu quốc hội sẽ xa rời thực tiễn trở nên quan liêu không thể đại diện cho ý chí nguyện vọng của nhân dân" - TS. Lê Thanh Vân. Đối với các cơ quan hữu quan, việc tổ chức để đại biểu quốc hội tiếp xúc cử tri có ý nghĩa quan trọng: Thông qua các cuộc tiếp xúc ấy, cử tri đóng góp nhiều ý kiến bổ sung từ thực tiễn, tổ chức, hoạt động của từng cơ quan và từng cá nhân có trách nhiệm. Tiếp thu và giải quyết những ý kiến đóng góp chính cá nhân có trách nhiệm. Tiếp thu và giải quyết nhữngg ý kiến đóng góp chính đáng của cử tri, là góp phần quan trọng vào việc thúc đẩy quyền làm chủ trực tiếp và gián tiếp của nhân dân. Tuy nhiên mối quan hệ giữa đại biểu với cử tri còn gặp phải những hạn chế nhất định. Như là chưa có sự chủ động của cử tri trong những cuộc gặp gỡ tiếp xúc với đại biểu quốc hội. Nghĩa là chỉ đến lúc nào đại biểu có nhu cầu thì mới thực hiện tiếp xúc cử tri để lấy ý kiến và kiến nghị. Như vậy ta thấy được rằng nhân dân có thái độ trông chờ vào đại biểu mà họ bầu ra. Họ học cách chấp nhận những điều đáng lẽ ra không nên chấp nhận, và qua đây cho thấy công tác tổ chức các hình thức tiếp xúc còn yếu: một là nhân dân cảm thấy khó khăn trong những quá trình, trình tự khi đi kiến nghị bởi nhiều thủ tục lằng nhằng, hai là những ý kiến, kiến nghị của họ chưa chưa được quan tâm thoả đáng. Còn một hiện tượng nữa có lẽ phổ biến trong xã hội đó là cử tri còn cảm thấy dè dặt với đại biểu quốc hội. Dường như họ thấy sợ đối với người do mình bầu ra. Sợ ở đây nghĩa là sợ quyền lực, sự ảnh hưởng của đại biểu đó. Đôi khi những vấn đề nhạy cảm mà họ "mắt thấy, tai nghe" mà không dám đưa ra ý kiến. Đây là điều không phải hiếm. Ngoài ra các cơ quan dân cử chưa thực sự làm hết trách nhiệm của mình. Các hình thức làm việc chỉ làm cho hết nhiệm vụ, còn về phía trách nhiệm thì chưa hoàn toàn thực hiện hết. Từ trước đến nay, khi nói đến mối liên hệ với cử tri, đại biểu quốc hội thường chỉ nghĩ đến bốn kỳ họp tiếp xúc cử tri trong một năm. Một, hai lần tham gia tiếp dân một thoáng tại trụ sở tiếp dân theo luật định. Trong khi đó, liên hệ với cử tri là liên hệ thường xuyên chứ không phải sau hay trước mỗi kỳ họp. Nhiều hình thức tiếp xúc với cử tri phù hợp với quy định của pháp luật. Nhưng chưa được áp dụng như thành lập các website, blog, email... hay giả định mở những hòm thư đóng góp ý kiến... nhằm phục vụ cho những cử tri ngại tiếp xúc với cử tri... Từ những điều đã nói ở trên đó chúng ta thấy mối quan hệ giữa đại biểu và cử tri ngày càng được xác định rõ ràng và thể hiện qua nhiều hình thức, cơ quan khác nhau. Tuy còn gặp phải một số điều bất cập nhưng trong tương lai hẳn những điều bất cập này sẽ dần được xoá bỏ. 3. Một số giải pháp nhằm tăng cường mối quan hệ giữa đại biểu quốc hội với cử tri. Nâng cao ý thức của người dân trong việc tiếp xúc với đại biểu quốc hội, tức là lúc nào chuẩn bị đi tiếp xúc với đại biểu quốc hội thì cần có sự chuẩn bị kỹ về mặt nội dung khi kiến nghị. Như vậy sẽ làm cho cuộc tiếp xúc diễn ra có hiệu quả hơn. Đa dạng hoá các hình thức tiếp xúc cử tri. Nhằm tạo điều kiện tốt nhất cho cử tri tham gia vào công việc của nhà nước. Thực hiện tốt các quy định về các hình thức tiếp xúc cử tri để khắc phục tính hình thức trong việc tiếp xúc cử tri. Tổ chức tiếp xúc cử tri phù hợp với từng đối tượng cử tri để lắng nghe được nhiều ý kiến, kiến nghị của cử tri. Nâng cao chất lượng đại biểu quốc hội, đồng thời, tăng cường đại biểu quốc hội chuyên trách. Đây chính là yêu cầu quan trọng nhất để đổi mới, nâng cao hiệu lực và hiệu quả hoạt động của quốc hội nói chung cũng như mối quan hệ giữa đại biểu quốc hội với cử tri nói riêng. Ngoài ra, hoạt động tiếp xúc cử tri, tăng cường mối quan hệ với cử tri là hoạt động thường xuyên và không thể thiếu của đại biểu quốc hội. Các vị đại biểu quốc hội cần chủ động sắp xếp thời gian và chủ động trong công tác này và yêu cầu mọi cơ quan khác giúp đỡ trong những cuộc tiếp xúc. Cần đẩy mạnh công tác giải quyết các ý kiến, kiến nghị của cử tri. Đây là việc làm khó vì liên quan đến thẩm quyền giải quyết của nhiều cấp, nhiều ngành ở trung ương đến địa phương. Nhưng không bởi vì khó mà không làm, vì đây là liên quan đến những quyền của cử tri. Khi những ý kiến, kiến nghị của cử tri được giải quyết thì niềm tin của cử tri đối với đại biểu quốc hội sẽ được nâng lên cao, mối quan hệ giữa đại biểu quốc hội với cử tri sẽ trở nên gần gũi và gắn kết hơn. 4. Liên hệ với thực tế "Có thực mới vực được đạo"đó là câu mà ta thường được nghe người đời nhắc đến. Mối quan hệ giữa đại biểu quốc hội và cử tri cũng vậy. Từ những xem xét ở trên, bây giờ chúng ta sẽ đi tìm hiểu thực tế ở một địa phương, xem công tác thực hiện mối quan hệ giữa người do dân cử ra thay mặt thực hiện quyền lực nhà nước với cử tri như thế nào? Theo thời sự địa phương cho biết, ngày 5 - 10 - 2010 đại biểu quốc hội tỉnh Nghệ An tiếp xúc cử tri tại xã Châu Cường, huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An. Thay mặt đoàn đại biểu, bà Vi Thị Tuyết, đại biểu khoá 12 đã báo cáo với cử tri dự kiến chương trình kỳ họp thứ 8 - Quốc hội khoá 12 sẽ khai mạc vào tháng 10 - 2010. Kỳ họp này, quốc hội sẽ góp ý kiến vào các dự thảo văn kiện của Ban chấp hành trung ương Đảng khoá X trình đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng. Cử tri xã Châu Cường đã tiếp xúc với đại biểu quốc hội bằng hình thức gặp gỡ tiếp xúc tại nơi làm việc của đại biểu quốc hội. Và nêu lên những đề nghị đến quốc hội, chính quyền các cấp tiếp tục hỗ trợ kịp thời giống cây trông và vật nuôi cho nhân dân, tiếp tục hỗ trợ đầu tư xây dựng, nâng cấp hạ tầng cơ sở như điện nông thôn, trường học, bồi dưỡng kiến thức cho đội ngũ y tế thôn bản, đầu tư trang thiết bị cho trạm y tế xã, xây dựng nhà sinh hoạt công cộng; cần kéo dài thời gian thực hiện chương trình 135 nhằm xoá đói giảm nghèo bền vững cho đồng bào vùng cao. Vấn đề phân chia ranh giới đất đai ở một số xã vùng cao với các nông lâm trường cần được giải quyết dứt điểm để nhân dân yên tâm sản xuất, việc quản lý bảo vệ một số diện tích rừng tái sinh, rừng trồng được tốt, cần phải kiểm tra và chấn chỉnh. Cần đầu tư xây dựng cầu cống, đường liên thôn, liên bản để tạo điều kiện cho giao lưu phát triển kinh tế - xã hội vùng cao.Tăng cường giám sát công tác phòng chống tham nhũng, xử lý kịp thời những đối tượng vi phạm. Tỉnh cần có cơ chế chính sách thu hút cán bộ làm công tác dân vận, công tác đoàn thể và các hội ở các vùng sâu, vùng cao. Đó là tất cả những ý kiến, kiến nghị của cử tri nhận thấy trong cuộc sống của họ nêu lên với đại biểu quốc hội nhằm mang đại biểu quốc hội sẽ tổng hợp, phân loại trình lên cho quốc hội xem xét. Từ những dự thảo mà đại biểu quốc hội trình lên cho quốc hội. Quốc hội sẽ ban hành các lệnh, các đạo luật cho các cơ quan cấp dưới thực hiện. Chính vì vậy mà mối quan hệ giữa cử tri với đại biểu quốc hội sẽ được thắt chặt hơn vì đã đáp ứng được nhu cầu của người cử tri. Qua những kiến nghị của đại biểu quốc hội lên quốc hội. Quốc hội sẽ xem xét đó là những cơ sở thực tiễn giúp họ hoàn thành những đạo luật mà cuộc sống thực tế cần phải có. Và những ý kiến của cử tri xã Châu Cường sẽ được đại biểu quốc hội tỉnh tập hợp và trình quốc hội xem xét. III. KẾT LUẬN Mục đích quan trọng nhất của việc giữ mối liên hệ với cử tri là san bằng khoảng cách vô hình giữa đại biểu và người dân, đồng thời là phương tiện cầu nối cho cử tri với công quyền. Từ những lý do nêu trên, thế nên chúng ta cần hoàn thiện hơn nữa các khâu hình thức tiếp xúc, cách thức thực hiện và các quy định làm thắt chặt quan hệ giữa đại biểu với cử tri. Nhà nước của chúng ta sẽ là nhà nước "do dân, của dân, vì dân". Khi ý kiến, tâm tư nguyện vọng của nhân dân đang được lắng nghe tôn trọng bởi những lãnh đạo cấp trên. Không một ai trong chúng ta không ước mơ sống trong sự tự do - bình đẳng - công bằng - văn minh. Nhưng để thực hiện được điều này thì cần xây dựng một xã hội tiến bộ, nhà nước dân chủ. Mà nút thắt để thực hiện được điều này là mối quan hệ giữa đại biểu với cử tri. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Trường Đại học Luật Hà Nội - Giáo trình Luật hiến pháp - Nhà xuất bản Công an nhân dân Hà Nội - 2007. 2. Nguyễn Thị Nguyệt - Ngô Đức Mạnh - Nguyễn Đức Giao - Tìm hiểu luật tổ chức quốc hội - Nhà xuất bản Sự thật - Hà Nội - 1992. 3. TS Lê Thanh Vân - Một số vấn đề đổi mới tổ chức, hoạt động của Quốc hội. 4. Website: 60 năm quốc hội nước Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam. 5. Website: Nghệ An television 6.Hiến pháp nước cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1992. MỤC LỤC