Một số biện pháp chỉ đạo hoạt động vui chơi cho học sinh tiểu học của hiệu trưởng trường tiểu học Hồ Tùng Mậu tp. Nam định

Công trình dự thi Sinh viên nghiên cứu khoa học Năm 2010 MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHỈ ĐẠO HOẠT ĐỘNG VUI CHƠI CHO HỌC SINH TIỂU HỌC CỦA HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC HỒ TÙNG MẬU TP. NAM ĐỊNH Nhóm ngành: Khoa học giáo dục HÀ NỘI-2010 Tóm tắt đề tài nghiên cứu khoa học Đề tài nghiên cứu về “ Biện pháp chỉ đạo hoạt động vui chơi cho học sinh của hiệu trưởng trường tiểu học Hồ Tùng Mậu – Thành phố Nam Định ” được thực hiện dựa trên nhu cầu thực tiễn. Nhóm nghiên cứu chúng tôi đã tìm hiểu, phân tích vấn đề từ nền tảng cơ sở khoa học giáo dục, đi sâu vào điều tra thực trạng nhận thức của giáo viên và nhu cầu vui chơi của học sinh cũng như các biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng đang được thực hiện tại trường tiểu học Hồ Tùng Mậu. Từ quá trình nghiên cứu chúng tôi đã rút ra được những kết quả nhất định về thực trạng: học sinh tiểu học Hồ Tùng Mậu có nhu cầu vui chơi là rất lớn đồng thời theo nhận định của các giáo viên thì hoạt động vui chơi là cần thiết đối với học sinh và nó cũng những ảnh hưởng tích cực tới sự phát triển của trẻ. Quan trọng hơn, kết quả cho thấy rằng hiệu trưởng nhà trường đã sử dụng những biện pháp chỉ đạo hoạt động vui chơi nhất định trong công tác quản lý và kết quả đạt được khá hiệu quả. Tuy nhiên trong công tác đó vẫn còn gặp phải những khó khăn và hạn chế. Dựa trên thực trạng đó chúng tôi có kiến nghị một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả của việc chỉ đạo hoạt động vui chơi dành cho học sinh tiểu học. Các biện pháp là sự tích hợp các nguyên tắc cần thiết và đặt trong mối quan hệ nhằm thúc đẩy sự phát triển toàn diện về thể chất cũng như tâm lý của các em. Hoạt động vui chơi được chỉ đạo hợp lý là một bước tạo nên bầu không khí trong nhà trường vui vẻ, an toàn tiến đến xây dựng môi trường trường học thân thiện, học sinh tích cực theo sự phát động phong trào của BGD-ĐT. DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Đánh giá chung nhận thức của giáo viên về vai trò của hoạt động vui chơi đối với học sinh………………………………………….. Bảng 2.2. Lực lượng tham gia tổ chức hoạt động vui chơi cho học sinh tiểu học……............................................................................................... Bảng 2.3. Ảnh hưởng của các biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng tới tổ chức hoạt động vui chơi cho học sinh………………………................. Bảng 2.4. Mức độ thực hiện các biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng ………………………………………………………………………………. Bảng 2.5. Tương quan giữa mức độ ảnh hưởng và mức độ thực hiện các biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng…………………………….............. Bảng 2.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng……………………………………………………………………….. DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 1. Đối tượng của các biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng trường tiểu học……………………………………………………......................... Biểu đồ 2. Ảnh hưởng của các biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng tới tổ chức hoạt động vui chơi cho học sinh tiểu học…………………………. Biểu đồ 3. Mức độ thực hiện các biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng đối với tổ chức hoạt động vui chơi cho học sinh tiểu học………………………. MỤC LỤC Đặt vấn đề Đối tượng nghiên cứu................................................................9 Lý do chọn đề tài........................................................................9 2.1. Về mặt lý luận...........................................................................9 2.2. Về mặt thực tiễn.....................................................................10 Giải quyết vấn đề Mục tiêu....................................................................................11 Phương pháp nghiên cứu........................................................12 2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận……. ………………….. 2.3. Nhóm phương pháp toán thống kê……………………………… 2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn…………………...... Nội dung nghiên cứu.................................................................... Chương 1: Cơ sở lý luận biện pháo chỉ đạo hoạt động vui chơi cho học sinh tiểu học của hiệu trưởng. 1.1. Chỉ đạo………………………………………………………….12 1.2. Biện pháp, biện pháp chỉ đạo…………………………………..13 1.3. Vui chơi, hoạt động vui chơi……………………………………14 1.4. Biện pháp chỉ đạo hoạt động vui chơi của hiệu trưởng trường tiểu học………………………………………………………………..15 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG BIỆN PHÁP CHỈ ĐẠO HOẠT ĐỘNG VUI CHƠI CHO HỌC SINH CỦA HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC HỒ TÙNG MẬU, TP. NAM ĐỊNH 2.1. Vài nét về địa bàn và khách thể nghiên cứu…………………17 2.2. Thực trạng nhận thức của giáo viên và nhu cầu vui chơi của học sinh trường tiểu học Hồ Tùng Mậu, thành phố Nam Định…..18 2.3. Thực trạng các biện pháp chỉ đạo hoạt động vui chơi cho học sinh của hiệu trưởng trường tiểu học Hồ Tùng Mậu, thành phố Nam Định………………………………………………………………21 2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng với tổ chức hoạt động vui chơi cho học sinh tiểu học…………….32 2.5. Đánh giá về thực trạng biện pháp chỉ đạo hoạt động vui chơi cho học sinh của hiệu trưởng……………………………………….34 IV Kết quả đạt được.........................................................................35 Kiến nghị mốt số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả của vấn đề nghiên cứu....................................................................................36 1.3. Biện pháp 1 ........................................................................36 1.4. Biện pháp 2.........................................................................37 1.5. Biện pháp 3.........................................................................38 1.6. Biện pháp 4.........................................................................39 Kết luận...............................................................................40 Kết luận........................................................................................41 Kiến nghị......................................................................................43 ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Đối tượng nghiên cứu. Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các biện pháp chỉ đạo hoạt động vui chơi cho học sinh tiểu học của hiệu trưởng. Khách thể khảo sát là công tác chỉ đạo hoạt động vui chơi của hiêu trưởng 2. Lý do chọn đề tài. 2.1. Về mặt lý luận Chỉ đạo là một chức năng quan trọng trong quản lí, có tác dụng hướng dẫn mọi người thực hiện theo một phương thức nhất định nhằm đạt hiệu quả của tổ chức. Trong nhà trường cũng vậy, biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng tới các hoạt động trong nhà trường có ý nghĩa định hướng cho cán bộ, giáo viên thực hiện các mục tiêu giáo dục nhất định, hướng tới phát triển nhân cách người học. Vui chơi là một nhu cầu thiết yếu không chỉ với người lớn mà còn đăc biệt quan trọng với trẻ em, nhất là lứa tuổi tiểu học. Theo công ước của Liên hợp quốc cũng như trong Luật bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em của Việt Nam(1991) có viết “Trẻ em có quyền vui chơi, giải trí lành mạnh, được hoạt động văn hoá, văn nghệ, thể dục, thể thao, du lịch phù hợp với lứa tuổi. Nhà nước khuyến khích và bảo trợ việc xây dựng, bảo vệ sử dụng tốt những cơ sở vật chất, kĩ thuật và phương tiện phục vụ trẻ em học tập, sinh hoạt và vui chơi. Nghiêm cấm việc sử dụng những cơ sở vật chất, phương tiện công cộng dành cho việc học tập, vui chơi của trẻ em vào mục đích khác”. Thông qua vui chơi trẻ được phát triển về mặt thể chất cũng như tâm lý, được hiểu hơn về những mối quan hệ xung quanh cuộc sống, có những trải nghịêm thực tế. Bên cạnh đó chất lượng vui chơi của hoc sinh phụ thuộc vào sự chỉ đạo của hiệu trưởng. Nếu hiệu trưởng chỉ đạo tốt thì hoạt động vui chơi được tổ chức thường xuyên và hiệu quả. Ngược lại, sự chỉ đạo yếu và không sát sao thì hoạt động vui chơi của học sinh ít được quan tâm. 2.2. Về mặt thực tiễn Trên thực tế, tại các trường học của Việt Nam, đồ chơi, sân chơi, thiết bị vận động, và kể cả việc tổ chức vui chơi cho trẻ là rất thiếu và yếu. Hoạt động vui chơi của trẻ bị hạn chế về thời gian, và chỉ bó hẹp ở những trò chơi trong nhà, chơi thụ động. Sức nặng từ bài vở học tập đã đánh mất tuổi thơ của các em; không gian sống bị đô thị hoá không có chỗ cho trẻ em vui chơi… Theo kết quả nghiên cứu toàn cầu từ chương trình “ Hãy để trẻ tự do vui chơi” của Bộ GD-ĐT kết hợp với quỹ Unilever Việt Nam tổ chức thì trẻ em trong độ tuổi từ 6-12 tại Việt Nam cũng như 10 quốc gia khác trên thế giới đang chịu sức ép rất lớn. Đến 91% bà mẹ được phỏng vấn cho biết hoạt động vui choi chủ yếu của con họ là xem tivi (trong khi tỉ lệ này với các bà mẹ trên thế giới là 71%). Chỉ có 4% bà mẹ Việt Nam cho biết con mình thường xuyên tham gia các trò chơi vận động ( trong khi tỉ lệ này với các bà mẹ trên toàn thế giới là 22%). 80% bà mẹ Việt Nam cũng chia sẻ: khi thiếu các hoạt động thể chất, vui chơi, trẻ sẽ khó lòng thấy hạnh phúc, vui tươi với nhịp sống của mình. Trong nghiên cứu quản lí nhà trường, nhiều đề tài tập trung nghiên cứu quản lí dạy học mà ít chú trọng vào công tác quản lí hoạt động vui chơi cho học sinh. Hơn nữa, thực tế việc chỉ đạo vui chơi của hiệu trưởng còn nhiều bất cập và vấp phải một vài khó khăn như vấn đề tài chính, thời gian, kế hoạch cụ thể...Từ những nhu cầu thực tiễn đó đặt ra yêu cấu đối với người hiệu trưởng là phải tìm ra các biện pháp hữu hiệu chỉ đạo hoạt động vui chơi cho trẻ nhằm giúp trẻ phát triển một cánh toàn diện. Chính vì thế mà đề tài đi sâu vào việc tìm hiểu biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng trong tổ chức hoạt động vui chơi cho học sinh tiểu học. Giải quyết vấn đề 1. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng hoạt động vui chơi hiện nay của học sinh tiểu học cũng như các biện pháp chỉ đạo mà hiệu trưởng đã sử dụng để từ đó đề xuất những kiến nghị, biện pháp hữu hiệu giúp cho việc chỉ đạo của hiệu trưởng thoả mãn hoạt động vui chơi của trẻ trong bối cảnh sức ép học hành đang làm mất đi thời gian và quyền được vui chơi của các em. Đề tài nghiên cứu nhằm: Hệ thống hoá những vấn đề lý luận của đề tài: chỉ đạo, biện pháp chỉ đạo, vui chơi, biện pháp chỉ đạo hoạt động vui chơi của hiệu trưởng tiểu học. Tìm hiểu thực trạng biện pháp chỉ đạo hoạt động vui chơi cho học sinh tiểu học của hiệu trưởng và các yếu tố ảnh hưởng đến biện pháp chỉ đạo đó. Đề xuất các kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả của các biện pháp chỉ đạo trên. 2. Phương pháp nghiên cứu Đề tài sử dụng 3 nhóm phương pháp nghiên cứu cơ bản 2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Phương pháp nghiên cứu, phân tích, tổng hợp tài liệu 2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Phương pháp điều tra viết Phương pháp quan sát Phương pháp phỏng vấn 2.3. Nhóm phương pháp toán thống kê Đề tài sử dụng các công thức toán thống kê như tính điểm trung bình chung, hệ số tương quan spearman…để sử lý kết quả nghiên cứu Nội dung nghiên cứu CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BIỆN PHÁP CHỈ ĐẠO HOẠT ĐỘNG VUI CHƠI CHO HỌC SINH CỦA HIỆU TRƯỜNG TRƯỜNG TIỂU HỌC 1.1. Chỉ đạo Có nhiều quan điểm khác nhau về chỉ đạo Theo từ điến Tiếng Việt “ Chỉ đạo là dẫn dắt, lôi cuốn người khác làm việc theo ý muốn của nhà lãnh đạo, là sự dẫn đường chỉ lối” Ở góc độ quản lý thì có thể hiểu: Chỉ đạo là quá trình tác động và ảnh hưởng đến những hoạt động có liên quan đến công việc, nhiệm vụ của một nhóm thành viên. Ta có thể hiểu khái niệm như sau: Chỉ đạo là một chức năng của quản lí, là quá trình tác động đến con người bằng mệnh lệnh làm những người đó phục tùng và làm việc theo đúng kế hoạch, đúng với nhiệm vụ được phân công. Trên thực tế, chỉ đạo là tổ chức một cách có khoa học cho lao động,hoạt động của một tập thể cũng như của từng người. Biện pháp chỉ đạo là cách thực hiện trên các nội dung cụ thể của kế hoạch đề ra. Đó là cách sử dụng những phương tiện, nguồn lực vật chất và tinh thần để tạo ra các tác động hướng đích nhằm đạt mục tiêu. Chỉ đạo trong quản lí giáo dục là quá trình tác động đến các thành viên, các phân hệ trong hệ thống bao gồm các hoạt động phân công, hướng dẫn, đôn đốc, động viên, thúc đẩy làm cho họ nhiệt tình, tự giác, nỗ lực phấn đấu đạt mục tiêu của nhà trường. Nhiệm vụ của người quản lí khi thực hiện chức năng chỉ đạo là ra các mệnh lệnh, thông báo truyền đạt mệnh lệnh, hướng dẫn động viên, giúp đỡ cấp dưới thực hiện mệnh lệnh, hướng dẫn điều chỉnh những lệch lạc, sai sót xuất hiện trong quá trình thực hiện huấn luyện cán bộ và nhân viên dưới quyền. 1.2. Biện pháp, biện pháp chỉ đạo Phương pháp chỉ đạo là cách thức nhà lãnh đạo tác động vào đối tượng lãnh đạo nhằm đạt mục tiêu nhất định. Như vậy phương pháp chỉ đạo là cách thức, con đường thực hiện các mục tiêu lãnh đạo. Hiệu quả của việc lãnh đạo phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố lãnh đạo. Vấn đề đặt ra là cần có phương pháp lãnh đạo phù hợp với đối tượng và tình huống lãnh đạo, từ đó việc lãnh đạo mới đạt hiệu quả. Theo từ điển Tiếng Việt : “Biện pháp là cách làm, cách giải quyết một vấn đề cụ thể”. Như vậy, biện pháp là cách làm cụ thể được chủ thể sử dụng trên cơ sở các phương pháp đã xác định. Tính hiệu quả của lãnh đạo phụ thuộc phần lớn vào việc lựa chọn đúng biện pháp chỉ đạo. Như vậy, biện pháp chỉ đạo là những cách thức tác động cụ thể của nhà lãnh đạo vào đối tượng lãnh đạo nhằm mục tiêu nhất định. 1.3. Vui chơi, hoạt động vui chơi Theo nhà tâm lí học Đức Karin Eden Hamman Christina Wakhend thì:“ Cũng như cuộc sống và tình yêu, vui chơi là một khái niệm không thể định nghĩa được vì nó là một quá trình, mà đã là quá trình thì nó luôn sống động, luôn luôn đổi thay và phát triển”. Tuy nhiên, người ta có thể miêu tả vui chơi là những gì trẻ em làm và là cái trẻ em thích chơi. Tác giả Huizinga lại miêu tả như sau: “ Vui chơi là một chức năng văn hoá, là một trong những nền tàng của nền văn minh có tính chất toàn cầu và hoà nhập cho cuộc sống của con ngưòi cũng như loài vật. Vì vậy vui chơi là trọng tâm không những cho trẻ em mà còn cho người lớn và cho cả xã hội ta đang sống”. Theo tác giả Hà Nhật Thăng và Nguyễn Dục Quang thì tuy không thể đưa ra một định nghĩa hoàn thiện nhưng chúng ta có thể thừa nhận rằng "Vui chơi là một dạng hoạt động nhằm thoả mãn sở thích, hứng thú và nhu cầu phát triển thể chất, trí tuệ, ý chí, tình cảm của cá nhân. Cùng với các hoạt động khác như lao động, học tập… vui chơi là một dạng hoạt động giải trí, giao lưu xã hội, đặc biệt là để phát triển tính cộng đồng, trách nhiệm chung, tình yêu thương đồng loại, qua đó có thể rèn luyện các kĩ năng giao tiếp và hoạt động, phát triển tình cảm, niềm tin đạo đức, xúc cảm thẩm mĩ của cá nhân”. Đây cũng có thể xem như một cách nhìn hợp lý và quan niệm phù hợp về khái niệm “vui chơi”. Vui chơi hợp lý, khoa học sẽ góp phần hỗ trợ, nâng cao chất lượng học tập cho các giờ học chính khóa trên lớp. Như vậy có thể hiểu vui chơi là dạng hoạt động để con người có thể thoả mãn được hứng thú, nhu cầu phát triển và sở thích của cá nhân; nó là một dạng giải trí nhưng đồng thời thông qua vui chơi hợp lý cũng giúp con người thiết lập được cho mình rất nhiều mối quan hệ và góp phần pháp triển các chức năng trí tuệ cũng như hoàn thiện về mặt nhân cách. Chơi là nhu cầu không thể thiếu của trẻ em. Hoạt động vui chơi chính là hình thức thể hiện thái độ tích cực của trẻ em với môi trường xung quanh; đó là loại hoạt động có ý thức, phù hợp với tâm sinh lý của trẻ em và đáp ứng được nhu cầu tích cực hoạt động của chúng. Trò chơi còn tạo điều kiện để trẻ em biểu hiện xúc cảm tinh tế, tự nhiên trong cuộc sống. Vui chơi góp phần phát triển trí tuệ cho học sinh giúp các em khám phá và hiểu biết hơn về thế giới xung quanh hình thành khả năng phân tích phát hiện và cảm nhận về thế giới. Nó sẽ giúp các em cân bằng trạng thái tâm lý và phát triển trí tuệ cũng như thể lực. Hơn nữa vui chơi giúp học sinh hình thành và phát triển các kĩ năng hoạt động như kĩ năng tổ chức, kĩ năng đánh giá, kĩ năng giao tiếp ứng xử, hợp tác… Như vậy vui chơi có ảnh hưởng tích cực tới học sinh tiểu học. Do đó nếu hiệu trưởng không chỉ đạo và tổ chức một cách sát sao và hợp lý hoạt động vui chơi cho học sinh thì sẽ không tận dụng đựơc ưu thế mà quá trình vui chơi đem lại. 1.4. Biện pháp chỉ đạo hoạt động vui chơi của hiệu trưởng trường tiểu học. Chỉ đạo hoạt động vui chơi là quá trình mà hiệu trưởng sử dụng quyền lực quản lí tác động đến mọi người, các nguồn lực một cách hợp quy luật để tạo ra động lực, nỗ lực, hướng dẫn và hỗ trợ họ tiến hành đúng đắn các hoạt động vui chơi cho học sinh theo những hình thức và nội dung phù hợp. Biện pháp chỉ đạo là những cách thức tác động cụ thể của nhà lãnh đạo vào đối tượng lãnh đạo nhằm mục tiêu nhất định. Biện pháp chỉ đạo hoạt động vui chơi cho học sinh của hiệu trưởng tiểu học là những cách thức tác động cụ thể của người hiệu trưởng vào giáo viên nhằm hướng dẫn và hỗ trợ họ tiến hành đúng đắn các hoạt động vui chơi cho học sinh theo những hình thức và nội dung phù hợp. Kết luận chương 1 Trên cơ sở phân tích các tài liệu lý luận đề tài đã xác định và sử dụng các khái niệm cơ bản: chỉ đạo, biện pháp chỉ đạo, hoạt động vui chơi, biện pháp chỉ đạo hoạt động vui chơi. Vui chơi có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của trẻ và biện pháp chỉ đạo dối với hoạt động trên của hiệu trưởng có ý nghĩa nâng cao hiệu quả tích cực. Tất cả những điều trên sẽ giúp chúng ta hiểu về biện pháp chỉ đạo hoạt động vui chơi cho học sinh của hiệu trưởng tiểu học một cách đúng đắn và vai trò của các biện pháp chỉ đạo đó CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG BIỆN PHÁP CHỈ ĐẠO HOẠT ĐỘNG VUI CHƠI CHO HỌC SINH CỦA HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC HỒ TÙNG MẬU, TP. NAM ĐỊNH 2.1. Vài nét về địa bàn và khách thể nghiên cứu 2.1.1. Địa bàn nghiên cứu Trường tiểu học Hồ Tùng Mậu, TP Nam Định là ngôi trường nằm ở vị trí giao thông đi lại, là trường tiểu học phục vụ chủ yếu cho con em các gia đình nằm trên địa bàn phường Năng Tĩnh. Trường đã đạt được nhiều danh hiệu như là trường tiên tiến xuất sắc, tham gia các cuộc thi học sinh giỏi - giáo viên dạy giỏi và đạt được thành tích cao. Trường có tổng diện tích cả 2 khu A và B là 4851 m2 với số lượng học sinh là khoảng 1294 chia đều ở 5 khối lớp; có tổng 49 giáo viên; trường có 30 lớp; mỗi lớp có khoảng 43 học sinh 2.1.2. Khách thể khảo sát 38 giáo viên tiểu học 30 học sinh từ lớp 1 đến lớp 5 2.2. Thực trạng nhận thức của giáo viên và nhu cầu vui chơi của học sinh trường tiểu học Hồ Tùng Mậu, thành phố Nam Định Bằng phương pháp phỏng vấn 30 học sinh tiểu học và phương pháp điều tra bằng phiếu đối với giáo viên, chúng tôi đã tìm hiểu về thực trạng nhận thức của giáo viên và nhu cầu vui chơi của học sinh. 2.2.1 Thực trạng nhận thức của giáo viên về vai trò của hoạt động vui chơi đối với học sinh. Nhận thức có vai trò rất lớn trong việc thực hiện những hoạt động để biến mục tiêu thành hiện thực. Chỉ đạo hoạt động vui chơi cho học sinh tiểu học có hiệu quả hay không trước hết phụ thuộc vào những đối tượng chịu tác động của công tác chỉ đạo như các giáo viên. Có 82,85% giáo viên cho rằng vui chơi có vai trò cần thiết đối với sự phát triển của học sinh. Xong, bên cạnh đó 17,15% giáo viên lại cho rằng hoạt động vui chơi có hay không cũng được. Từ số liệu trên cho thấy vẫn còn một số lượng đáng kể giáo viên chưa quan tâm sâu sắc đến hoạt động ngoài giờ của học sinh mà chỉ để ý đến mặt học tập, chất lượng dạy và học. Quan niệm của giáo viên về tầm ảnh hưởng của hoạt động vui chơi đối với sự phát triển của học sinh. Bảng 2.1. Đánh giá chung nhận thức của giáo viên về vai trò của hoạt động vui chơi đối với học sinh. Tác dụng của vui chơi % Hỗ trợ học sinh học tập 22,95 Phát triển nhân cách, trí tuệ 22,95 Giúp trẻ tăng cường sức khỏe, thể lực 27 Tạo không khí hòa đồng tập thể 21,3 Làm mất thời gian học tập 0 Gây mất trật tự, ồn ào 2,45 Gây mệt mỏi cho học sinh 3,27 Hoạt động vui chơi đem lại rất nhiều những tác động cụ thể trong đó giúp trẻ tăng cường sức khỏe, thể lực được giáo viên cho là ảnh hưởng nhiều nhất chiếm 27% sau đó là hỗ trợ học sinh học tập và phát triển trí tuệ nhân cách chiếm 22,95% tiếp đến vui chơi nhằm tạo không khí hòa đồng tập thể chiếm 21,3%. Đây là nhóm yếu tố tích cực phần lớn được các giáo viên cho rằng ảnh hưởng nhiều đến sự phát triển của học sinh tiểu học Mặt khác phần ít giáo viên cho rằng vui chơi gây mất trật tự, ồn ào (2,45% ) và gây mệt mỏi cho học sinh ( 3,27% ) đặc biêt không giáo viên nào đánh giá vui chơi làm mất thời gian học tập, làm việc của học sinh. Từ đó cho thấy vui chơi còn một vài hạn chế cơ bản cần khắc phục. Sở dĩ có ảnh hưởng này là do biện pháp chỉ đạo hoạt động vui chơi còn chưa phù hợp và trò chơi được lựa chọn chưa phù hợp với độ tuổi của các em Trên thực tế học sinh trường tiểu học Hồ Tùng Mậu thường thích chơi những trò chơi vận động nhất ( chiếm 25,25% ) sau đó là các trò chơi ngoài trời (23,23%); các trò chơi dân gian theo quan điểm của thầy cô thu hút khoảng 22,22%; trò chơi trí tuệ cũng xấp xỉ 21,21%; cuối cùng các trò chơi trong nhà cung thu hút sự yêu thích của các em (chiếm 8,08%). Hiện nay học sinh có thiên hướng yêu thích những trò chơi dân gian, các trò chơi dân gian cũng đang được khôi phục dần trong các trường tiểu học. 2.2.2 Thực trạng về nhu cầu vui chơi của HS trường TH Hồ Tùng Mậu Dựa vào số liệu điều tra cho thấy học sinh trường tiểu học Hồ Tùng Mậu có nhu cầu vui chơi với mức độ cao đạt 98,24%. Con số khẳng định, tuy không phải ở mức độ tuyệt đối cao nhưng nó đã cho thấy bên cạnh việc học tập giữ vai trò chủ đạo ở lứa tuổi này thì các em vẫn cần và coi vui chơi là hoạt động không thể thiếu. Trên thực tế, lúc nào học sinh cũng nói rằng “ em rất thích chơi, em mong muốn được chơi nhiều hơn thế nữa…”( em Lương Thúy Mai lớp 1A4 ) Tất cả những điều đó đều thể hiện mong muốn được vui chơi của các em. Kết quả phỏng vấn cho thấy những em có nhu cầu vui chơi ở mức bình thường, biểu hiện cụ thể như : giờ ra chơi các em hay ngồi trong lớp để chép lại bài, ngồi 1 chỗ để nghe các bạn nói chuyện mà không ra ngoài… Sở dĩ có trường hợp này là do thời gian cũng như chương trình học tác động làm các em không có thời gian chơi hoặc không gian chơi phù hợp. Nhu cầu vui chơi là có ý thức và không thể phủ nhận ở trẻ cho dù những trò chơi mà học sinh đóng vai trò là chủ thể hay chơi với đồ vật đã đi qua khi các em qua tuổi mẫu giáo. Sẽ thật nhẫn tâm khi những người lớn luôn đặt gánh nặng học tập lên vai các em trong thời điểm này. Nhu cầu vui chơi của trẻ thể hiện ở cả ba mặt như nhận thức, thái độ và hành vi. Cụ thể các biểu hiện như sau: em các thấy hoạt động vui chơi là rất thích “ em thích chơi lắm nhất là trò chơi đuổi bắt hay mèo đuổi chuột….” Khi bước vào mỗi trò chơi thái độ của các em là rất hứng thú tích cực và tuân thủ theo luật chơi đã được thống nhất từ trước, hành vi là những trò chơi được yêu thích các em thường rủ nhau chơi trong mỗi giờ ra chơi. Học sinh tiểu học trường Hồ Tùng Mậu thường chơi các trò như: hoa sen hoa súng, mèo đuổi chuột, đu quay, cầu trượt, nhảy cước, nhảy ba bước….Ở những trò chơi liên quan đến đồ vật như búp bê đồ hàng không còn xuất hiện ở bậc học này nữa. Nhảy hiphop cũng được các học sinh lớp 5 luyện tập trong giờ giải lao. Như vậy có thể khẳng định học sinh tiểu học coi vui chơi là nhu cầu, là hoạt động thiết thực chẳng kém gì học tập dù nó không biểu hiện và bộc lộ mạnh mẽ như ở lứa tuổi khác. Chính vui chơi là một hình thức hấp dẫn và có sức lôi kéo, ảnh hưởng rất lớn tới kết quả học tập của học sinh tiểu học. Từ đó nó có thể hình thành những hành vi tốt xấu khác nhau. Do đó vui chơi và nhu cầu vui chơi của học sinh tiểu học cần được quan tâm để ý không kém gì học tập và các hoạt động khác của trẻ. 2.3. Thực trạng các biện pháp chỉ đạo hoạt động vui chơi cho học sinh của hiệu trưởng trường tiểu học Hồ Tùng Mậu, thành phố Nam Định 2.3.1. Đối tượng của các biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng. Thông qua việc tìm hiểu các lực lượng tham gia tổ chức hoạt động vui chơi cho học sinh tiểu học chúng ta có thể xác định được đối tượng tác động mà các biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng hướng tới. Bảng 2.2. Lực lượng tham gia tổ chức hoạt động vui chơi cho học sinh tiểu học Đối tượng Tỉ lệ % Giáo viên chủ nhiệm 36.5 Giáo viên bộ môn 17.5 Đội Thiếu niên TP HCM 23.8 Đoàn TNCS Hồ Chí Minh 22.2 Qua bảng số liệu trên ta thấy có nhiều lực lượng tham gia vào tổ chức vui chơi cho trẻ nhưng vai trò của các lực lượng này lại khác nhau. Các thầy cô giáo chủ nhiệm là những tổ chức vui chơi cho học sinh nhiều nhất (36.5%), tiếp đó là bộ phận Đội TNTP HCM (23.8%), Đoàn TNCS HCM (22.2%), các thầy cô giáo bộ môn có tỉ lệ tham gia ít nhất (17.5%). Ở các trường tiểu học, vai trò của giáo viên chủ nhiệm rất quan trọng bởi họ chính là những người thường xuyên tiếp xúc với các em, theo dõi hoạt động tập thể lớp cũng như của cá nhân một cách sát sao, chân thực nhất. Do đó, các thầy cô thấu hiểu được nhu cầu vui chơi của các em và từ đó có biện pháp tổ chức phù hợp để thoả mãn nhu cầu vui chơi của các em cũng như mục đích giáo dục của nhà trường. Đội TNTP HCM cũng là bộ phận quan trọng trong tổ chức hoạt động vui chơi cho các em học sinh bởi Đội chính là môi trường cho các em phát triển, hướng dẫn các em học tập, rèn luyện. Ngoài ra, các nhân tố phụ trách Đoàn trường, các thầy cô bộ môn cũng đóng vai trò tích cực trong tổ chức hoạt động vui chơi cho học sinh. Việc phân công một cách rõ ràng, hợp lí các lực lượng tham gia tổ chức vui chơi cho học sinh có ý nghĩa quan trọng để nâng cao hiệu quả chỉ đạo của hiệu trưởng. Xác định đúng đối tượng thì các biện pháp chỉ đạo mới đạt hiệu quả cao. Như vậy, xác định đối tượng là nhiệm vụ quan trọng trong chỉ đạo của hiệu trưởng vừa nhằm thoả mãn nhu cầu vui chơi cho trẻ trong hoạt động, vừa nâng cao tính hiệu quả của các biện pháp chỉ đạo cụ thể. Biểu đồ 1. Đối tượng của các biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng trường tiểu học 2.3.2. Mức độ ảnh hưởng của các biện pháp chỉ đạo tới tổ chức hoạt động vui chơi cho học sinh tiểu học. Bảng 2.3. Ảnh hưởng của các biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng tới tổ chức hoạt động vui chơi cho học sinh. STT Các biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng Thứ bậc 1 Quán triệt vai trò của hđ vui chơi với học sinh cho cán bộ, giáo viên 93 2.7 4 2 Hướng dẫn lập kế hoạch tổ chức hoạt động 90 2.6 7 3 Có văn bản hướng dẫn về thời gian, loại hình tổ chức 85 2.4 10 4 Sắp xếp thời gian biểu cho tổ chức hoạt động vui chơi 93 2.7 4 5 Quy định về tiêu chuẩn tổ chức các hoạt động vui chơi 91 2.6 6 6 Bồi dưỡng chuyên môn, kĩ năng tổ chức vui chơi cho giáo viên 90 2.57 8 7 Đầu tư CSVC cho tổ chức hoạt động vui chơi 102 2.91 1 8 Chỉ đạo việc sắp xếp tạo không gian vui chơi cho học sinh ( sân trường, phòng chức năng...) 87 2.48 9 9 Hướng dẫn tổ chức không gian chơi trong lớp cho hs 76 2.17 11 10 Kêu gọi đầu tư từ phụ huynh, các tổ chức xã hội... 97 2.77 2 11 Kiểm tra, đánh giá việc tổ chức hoạt động 95 2.71 3 =2.6 Qua bảng số trên ta nhận thấy ý kiến của giáo viên đánh giá về các biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng ảnh hưởng ở mức độ cao tới tổ chức hoạt động vui chơi cho học sinh tiểu học với = 2.6 ( min=1 và max= 3). Có 7/11 biện pháp chiếm 63.6 % có giá trị > 2.6 và 4/11 biện pháp chiếm 36.4% có giá trị < 2.6. Các biện pháp trên ảnh hưởng không chênh lệch nhiều lắm, trong đó biện pháp "đầu tư CSVC cho hoạt động vui chơi " là ảnh hưởng nhiều nhất (=2.91), tiếp đến là các biện pháp " Kêu gọi đầu tư từ phụ huynh, xã hội" ( =2.77) và " kiểm tra, đánh giá việc tổ chức hoạt động" (=2.41). Các biện pháp chỉ đạo về vai trò của vui chơi, hướng dẫn lập kế hoạch, bồi dưỡng cho giáo viên... ảnh hưởng ở mức trung bình. Biện pháp chỉ đạo ảnh hưởng ít nhất là biện pháp " Hướng dẫn tổ chức không gian chơi trong lớp cho học sinh" (=2.17, xếp hạng 11/11). Trên thực tế có nhiều biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng ảnh hưởng tới việc tổ chức hoạt động vui chơi cho học sinh. Nhiều giáo viên cho rằng, biện pháp chỉ đạo đầu tư CSVC có ảnh hưởng lớn tới tổ chức hoạt động vui chơi (=2.91). Lý giải sự ảnh hưởng trên ta nhận thấy sự hợp lý của nó trong thực tế. Học sinh có nhu cầu vui chơi và giáo viên nhận thức rõ vai trò tích cực của vui chơi, nhưng nếu thiếu điều kiện CSVC thì hoạt động vui chơi sẽ không được tổ chức một cách hiệu quả theo mong muốn. Do đó, nếu đáp ứng được điều kiện cho vui chơi thì hoạt động đó mới đảm bảo tính hiệu quả và phù hợp. Để hoàn thiện CSVC cho vui chơi trong nhà trường thì không chỉ trông đợi vào ngân sách Nhà nước mà hiệu trưởng cần phải có biện pháp kêu gọi đầu tư từ nhiều nguồn nhân lực để nâng cao hệ thống cơ sở cho vui chơi. Do đó, nhận thức về biện pháp kêu gọi đầu tư được đánh giá cao và có ảnh hưởng lớn ( =2.77, xếp hạng 2/11). Ngoài ra, sự hướng dẫn của hiệu trưởng trong lập kế hoạch cũng như sắp xếp thời gian biểu có ảnh hưởng quan trọng tới tổ chức vui chơi cho học sinh, vừa đảm bảo nhu cầu của các em, vừa đáp ứng mục tiêu dạy học, giáo dục trong nhà trường. Sự đánh giá mức độ ảnh hưởng của biện pháp " Hướng dẫn tổ chức không gian chơi trong lớp cho học sinh" còn ở mức độ thấp (=2.17, xếp hạng 11/11 ), vì điều kiện cụ thể của trường lớp học sinh chủ yếu muốn chơi ở ngoài trời với các trò vận động cộng với không gian trong lớp học còn hạn chế nên biện pháp chỉ đạo này ảnh hưởng không nhiều tới tổ chức vui chơi cho học sinh. Biểu đồ 2. Ảnh hưởng của các biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng tới tổ chức hoạt động vui chơi cho học sinh tiểu học. 2.3.3. Mức độ thực hiện các biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng với tổ chức hoạt động vui chơi cho học sinh tiểu học. Bảng 2.4. Mức độ thực hiện các biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng STT Biện pháp Thứ bậc 1 Quán triệt vai trò của hđ vui chơi với học sinh cho cán bộ, giáo viên 82 2.34 1 2 Hướng dẫn lập kế hoạch tổ chức hoạt động 75 2.14 4 3 Có văn bản hướng dẫn về thời gian, loại hình tổ chức 73 2.09 8 4 Sắp xếp thời gian biểu cho tổ chức hoạt động vui chơi 78 2.23 2 5 Quy định về tiêu chuẩn tổ chức các hoạt động vui chơi 76 2.17 3 6 Bồi dưỡng chuyên môn, kĩ năng tổ chức vui chơi cho giáo viên 75 2.14 4 7 Đầu tư CSVC cho tổ chức hoạt động vui chơi 68 1.94 10 8 Chỉ đạo việc sắp xếp tạo không gian vui chơi cho hs ( sân trường, phòng chức năng...) 72 2.05 9 9 Hướng dẫn tổ chức không gian chơi trong lớp cho hs 63 1.80 11 10 Kêu gọi đầu tư từ nguồn lực XH 74 2.11 7 11 Kiểm tra,đánh giá việc TC hoạt động 75 2.14 4 =2.1 Qua bảng số liệu trên các giáo viên của trường đánh giá mức độ thực hiện các biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng trong tổ chức hoạt động vui chơi ở mức độ trung bình với điểm trung bình chung = 2.1 ( min=1 và max=3), trong đó có 8/11 biện pháp chiếm 72.7% có mức > 2.1 và 3/11 biện pháp chiếm 27.3% có mức < 2.1. Các biện pháp trên có mức điểm trung bình chênh lệch không nhiều chứng tỏ hiệu trưởng đã quan tâm chỉ đạo nhiều biện pháp để tăng cường hoạt động vui chơi nhưng mức độ và tính chất thường xuyên còn chưa cao. Nhóm các biện pháp chỉ đạo thực hiện tốt nhất bao gồm việc " Quán triệt vai trò của hoạt động vui chơi với học sinh" (=2.34, xếp hạng 1/11 ) , việc " Sắp xếp thời gian biểu cho tổ chức hoạt động " ( =2.23. xếp hạng 2/11 ) và biện pháp " Quy định về tiêu chuẩn tổ chức hoạt động vui chơi "( =2.17, xếp hạng 3/11). Nhóm biện pháp thực hiện ở mức độ trung bình bao gồm việc hướng dẫn lập kế hoạch tổ chức ( =2.14 ) , bồi dưỡng nghiệp vụ tổ chức ( =2.14), chỉ đạo kiểm tra đánh giá việc tổ chức vui chơi (=2.14). Nhóm biện pháp có mức độ thực hiện thấp là các biện pháp về đầu tư xây dựng CSVC (=1.94), kêu gọi đầu tư từ các nguồn lực (=2.11), hướng dẫn thời gian, loại hình tổ chức (=2.09), . Biện pháp có mức độ thực hiện thấp nhất là chỉ đạo sắp xếp không gian chơi trong lớp học ( =1.8, xếp hạng 11/11). Hiệu trưởng đã chỉ đạo các nhóm biện pháp tác động đến nhận thức của cán bộ, giáo viên và sắp xếp thời gian biểu cho tổ chức hoạt động vui chơi là tốt hơn cả. Điều đó chứng tỏ nhận thức đúng đắn và hợp lí của người hiệu trưởng về vai trò tích cực của hoạt động vui chơi với học sinh. Nếu hiệu trưởng quán triệt tốt nhận thức đó tới cán bộ giáo viên thì sẽ góp phần nâng cao trách nhiệm của mọi tập thể, cá nhân; từ đó nâng cao hiệu quả, tác động của vui chơi với học sinh. Việc bố trí, sắp xếp thời gian biểu hợp lý tạo ra khoảng thời gian cần thiết cho việc tổ chức thường xuyên hoạt động vui chơi cho học sinh cũng như việc đưa ra tiêu chuẩn tổ chức nhằm đảm bảo tính phù hợp với nhu cầu vui chơi của các em cũng như tính mục tiêu giáo dục của nhà trường. Nhóm biện pháp chỉ đạo về đầu tư CSVC cũng như sắp xếp không gian sân chơi cho trẻ là nhóm biện pháp thực hiện ở mức độ thấp. Trường TH Hồ Tùng Mậu có sân chơi khá rộng tuy nhiên việc bố trí, sắp xếp để các em có thể vui chơi hiệu quả lại chưa cao, một số phương tiện đã cũ và chưa được bổ sung thay mới. Chỉ đạo về đầu tư CSVC còn ở mức khiêm tốn do chưa kêu gọi được đầu tư từ nhiều nguồn lực trong xã hội. Biện pháp chỉ đạo tác động đến hướng dẫn không gian chơi trong lớp cho trẻ thực hiện ở mức độ thấp nhất xuất phát từ điều kiện cụ thể của lớp học: lớp học không quá chật nhưng số lượng học sinh còn khá lớn, học sinh ở bán trú nên không bố trí được hợp lý khoảng không gian chơi trong lớp cho trẻ, hơn nữa nhu cầu vui chơi của trẻ thường có xu hướng chơi vận động ngoài trời, vì vậy biện pháp còn thực hiện ở mức độ thấp. Biểu đồ 3. Mức độ thực hiện các biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng đối với tổ chức hoạt động vui chơi cho học sinh tiểu học 2.3.4. Tương quan giữa mức độ ảnh hưởng và mức độ thực hiện các biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng với tổ chức hoạt động vui chơi cho học sinh Để tính hệ số tương quan giữa 2 mức độ trên, chúng tôi sử dụng hệ số tương quan Spearman r=1 – Bảng 2.5. Tương quan giữa mức độ ảnh hưởng và mức độ thực hiện các biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng. Biện pháp Thứ hạng ảnh hưởng Thứ hạng thực hiện D2 BP1 4 1 9 BP2 7 4 9 BP3 10 8 4 BP4 4 2 4 BP5 6 3 9 BP6 8 4 16 BP7 1 10 81 BP8 9 9 0 BP9 11 11 0 BP10 2 7 25 BP11 3 4 1 Tổng điểm 158 Ta có: r=+0.28 Với r=+0.28 cho phép ta rút ra kết luận giữa mức độ ảnh hưởng và mức độ thực hiện của các biện pháp chỉ đạo mà hiệu trưởng trường TH Hồ Tùng Mậu áp dụng có tương quan thuận nhưng không chặt chẽ. Điều này có nghĩa là mức độ phù hợp giữa nhận thức vai trò của các biện pháp và mức độ thực hiện các biệ pháp chỉ đạo không cao, thể hiện: hiệu trưởng nhận thức được rất rõ vai trò của đầu tư CSVC nhưng mức độ thực hiện chưa hiệu quả ( xếp thứ 10/11 ), các biện pháp khác tương quan ở mức độ trung bình. 2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng với tổ chức hoạt động vui chơi cho học sinh tiểu học. Bảng 2.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng STT Các yếu tố ảnh hưởng Thứ bậc 1 Sự chỉ đạo hướng dẫn của lãnh đạo cấp trên 75 2.14 6 2 Chương trình học trong nhà trường 98 2.80 2 3 Điều kiện CSVC của nhà trường 99 2.82 1 4 Nhận thức của xã hội với hoạt động vui chơi của HS 85 2.43 4 5 Sự phối hợp giữa các lực lượng trong tổ chức vui chơi cho HS 79 2.26 5 6 Đầu tư của các nguồn lực xã hội với việc vui chơi của HS 92 2.63 3 =2.5 Các yếu tố trên được đánh giá là có ảnh hưởng ở mức độ cao đến các biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng với điểm trung bình chung là =2.5 (min=1 và max=3), có 3/6 yếu tố chiếm 50% có giá trị >2.5 và 3/6 yếu tố chiếm 50% có giá trị <2.5. Trong đó, yếu tố có ảnh hưởng nhiều nhất là điều kiện CSVC của nhà trường, có = 2.82, xếp thứ bậc 1/6 ; tiếp đó là do chương trình học hiện nay ( =2.80, xếp thứ bậc 2/6). Sự đầu tư của xã hội với hoạt động vui chơi của trẻ, sự nhận thức của xã hội với việc vui chơi cũng như sự phối hợp giữa các lực lượng trong và ngoài nhà trưởng có ảnh hưởng không nhỏ đến chỉ đạo của hiệu trưởng. Qua đánh giá trên của giáo viên, ta thấy sự chỉ đạo hướng dẫn của lãnh đạo cấp trên ảnh hưởng ít nhất đến chỉ đạo của hiệu trưởng ( =2.14, xếp thứ bậc 6/6). Trên thực tế điều kiện CSVC có ảnh hưởng nhiều nhất đến biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng. Nếu điều kiện CSVC không đảm bảo thì các biện pháp của hiệu trưởng có đúng đắn và phù hợp đến đâu cũng không thể đem lại hiệu quả cao trong tổ chức vui chơi cho trẻ. Ngoài ra, chương trình học trong nhà trường cũng ảnh hưởng nhiều thứ hai sau điều kiện CSVC. Đánh giá một cách khách quan thì nội dung chương trình học hiện nay vẫn còn khá nặng, do đó việc bố trí thời gian vừa đảm bảo chương trình học vừa tổ chức vui chơi cho các em gặp nhiều khó khăn. Theo đánh giá của giáo viên thì sự chỉ đạo của cấp trên có ảnh hưởng ít nhất đến biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng. Việc hướng dẫn lập kế hoạch vui chơi, sắp xếp thời gian biểu hay đưa ra các tiêu chuẩn đánh giá hoàn toàn do chỉ đạo hướng dẫn của hiệu trưởng, ít có sự ảnh hưởng, can thiệp của cấp trên. 2.5. Đánh giá về thực trạng biện pháp chỉ đạo hoạt động vui chơi cho học sinh của hiệu trưởng. 2.5.1. Đánh giá về thực trạng các điều kiện thuận lợi và khó khăn trong công tác chỉ đạo của hiệu trưởng. 2.5.1.1. Thuận lợi - Hiệu trưởng có kế hoạch cụ thể, luôn vạch ra phương hướng, cách thức thực hiện rõ rằng cho giáo viên; có trình độ chuyên môn tốt, có năng lực và kinh nghiệm quản lý lâu năm - Sự đồng tình, ủng hộ của các cán bộ quản lý, tập thể giáo viên trong trường và phụ huynh học sinh - Một số giáo viên tích cực tìm tòi, sưu tầm các trò chơi thích hợp với sự phát triển và nhận thức của học sinh; chủ động, sáng tạo kết hợp các trò chơi vào nội dung môn học mà mình phụ trách. 2.5.1.2. Khó khăn: - Kinh phí đầu tư cho hoạt động vui chơi của học sinh tiểu học không nhiều. - Không gian chơi của học sinh còn bị hạn chế. Sân trường chưa đủ rộng để có thể tổ chức các trò chơi tập thể - Thời gian vui chơi của học sinh quá ít. 2.5.2. Đánh giá kết quả các biện pháp chỉ đạo hoạt động vui chơi của hiệu trưởng cho học sinh tiểu học. 2.5.2.1. Những kết quả đã đạt được Trường nhận được giấy khen, bằng khen của thành đoàn, tỉnh đoàn về các công tác hoạt động ngoài giờ. Năm nào trường cũng tham gia vào Hội khoẻ Phù Đổng do tỉnh tổ chức và đạt được nhiều thành tích cao. Năm học 2007-2008 trường có 1 em đạt giải khuyến khích môn bóng bàn; năm học 2008-2009, có 1 em đạt giải nhất cờ vua toàn tỉnh…. 2.5.2.2. Những tồn tại và hạn chế - Hiệu trưởng, giáo viên cũng như các bậc phụ huynh học sinh quá coi trọng thành tích học tập, đặt học tập lên làm nhiệm vụ hàng đầu nên có phần xem nhẹ hoạt động vui chơi của học sinh - Giáo viên chỉ chú trọng vào nội dung bài học, truyền thụ kiến thức sách vở cho học sinh mà quên đi chuyện hướng dẫn, tổ chức vui chơi cho các em. - Việc triển khai thực hiện các biện pháp chỉ đạo còn chậm, thiếu chủ động và sáng tạo. IV. KẾT QUẢ Đề xuất một số biện pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả chỉ đạo hoạt động vui chơi cho HS của hiệu trưởng trường TH Hồ Tùng Mậu 1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp 1.1. Tính khả thi. Trước mắt phải có các biện pháp giúp hiệu trưởng chỉ đạo hoạt động vui chơi cho học sinh tiểu học nhằm đáp ứng nhu cầu vui chơi của các em. Các biện pháp phải có tính khả thi phù hợp với các điều kiện của trường và được sự ủng hộ của những người thực hiện, nhằm mục đích nâng cao hiệu quả chỉ đạo và quản lí thực hiện hoạt động vui chơi cho học sinh tiểu học. 1.2. Các biện pháp phải có tính đồng bộ và tính hệ thống. Đảm bảo nhất quán từ việc điều tra, đánh giá thực trạng đến việc đề xuất các biện pháp chỉ đạo hoạt động vui chơi cho học sinh của hiệu trưởng trường tiểu học. - Các biện pháp được đưa ra dựa trên các mục tiêu, nhiêm vụ, các chiến lược của ngành, của trường. - Các biện pháp phải thực tế phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của hiệu trưởng trường tiểu học. - Các biện pháp chỉ đạo đề xuất phải bổ sung, hoàn thiện được các biện pháp mà hiệu trưởng đã triển khai trong thực tế, tiếp tục phát huy những điểm mạnh và khắc phục những mặt còn tồn tại của các biện pháp đã và đang thực hiện của hiệu trưởng. 2. Đề xuất các biện pháp chỉ đạo, hướng dẫn cụ thể của hiệu trưởng trường tiểu học 2.1. Biện pháp 1 : Có văn bản, chỉ thị triển khai cụ thể đến giáo viên về thực hiện tổ chức hoạt động vui chơi cho học sinh Ý nghĩa của biện pháp là nhằm thông báo cho toàn thể giáo viên biết về việc triển khai hoạt động này. Khi có văn bản cụ thể thì các giáo viên trong trường đều có trách nhiệm thực hiện quyết định chỉ đạo của hiệu trưởng. Các quyết định của hiệu trưởng được cụ thể hóa bằng văn bản sẽ là cơ sở cho giáo viên thực hiện. Hiệu trưởng ra quyết định cần căn cứ vào các văn bản và chủ trương của Bộ giáo dục, của nhà nước về giáo dục và mục tiêu giáo dục hiện nay cũng như các văn bản của địa phương (quận, thành phố...), thông báo các quyết định trong cuộc họp và có văn bản quyết định cụ thể cho toàn thể giáo viên được biết. 2.2. Biện pháp 2: Tăng cường cơ sở vật chất cho nhà trường trong tổ chức hoạt động vui chơi cho học sinh. Xuất phát từ nhận thức và thực tế ảnh hưởng của yếu tố CSVC đến chỉ đạo của hiệu trưởng, cần tăng cường yếu tố CSVC để nâng cao hiệu quả các chỉ đạo trên. Yếu tố CSVC là cơ sở để học sinh vui chơi có hiệu quả và bổ ích hơn, tạo thêm hứng thú cho các em trong hoạt động vui chơi. Đầu tư CSVC đòi hỏi sự phối hợp của nhiều lực lượng trong nhà trường và ngoài xã hội, do đó hiệu trưởng cần kêu gọi đầu tư từ nhiều nguồn lực khác nhau như từ phía các tổ chức, cơ quan quan tâm đến giáo dục và các tổ chức ở địa phương để đầu tư cho hoạt động vui chơi của con em mình, nâng cao hiệu quả mục tiêu phát triển toàn diện về tinh thần và thể chất cho trẻ. Có nội dung kế hoạch tổ chức hoạt động vui chơi cụ thể cho phụ huynh và các tổ chức xem xét thông qua, để từ đó có những ủng hộ cho trường. Đây là biện pháp cần thiết và phải thực hiện lâu dài. 2.3. Biện pháp 3: Chỉ đạo bồi dưỡng, tập huấn kĩ năng tổ chức trò chơi cho học sinh đối với giáo viên tiểu học. Trong thực tế giáo dục, biện pháp này chưa được hiệu trưởng các trường triển khai thực hiện, nếu có cũng chỉ là hình thức rất đơn giản chưa có chương trình, kế hoạch chỉ đạo cụ thể từ phía hiệu trưởng nên cũng chưa có điều kiện thực hiện rộng rãi. Vì vậy chúng tôi xin đề xuất biện pháp này mong góp phần nâng cao hiệu quả các biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng và hiệu quả của hoạt động vui chơi cho học sinh. Ý nghĩa thiết thực của biện pháp này là giúp giáo viên bồi dưỡng, rèn luyện các kĩ năng tổ chức hoạt động vui chơi cho hoc sinh tiểu học, học tập kết hợp với vui chơi nhằm mục tiêu phát triển toàn diện cho học sinh. Hiệu trưởng cần: - Xây dựng kế hoạch, nội dung chương trình tập huấn về hoạt động vui chơi cho học sinh tiểu học, trong đó tập trung vào bồi dưỡng, rèn luyện kĩ năng tổ chức trò chơi cho giáo viên. - Tổ chức bồi dưỡng, tập huấn vào dịp hè hay đầu năm học, khuyến khích giáo viên có những sáng kiến kinh nghiệm trong lồng ghép vui chơi vào hoạt động học tập. Nội dung tập huấn, bồi dưỡng về tổ chức trò chơi cho giáo viên: Mục đích, ý nghĩa của hoạt động vui chơi Các hình thức của hoạt động vui chơi: vui chơi ngoài trời, vui chơi trong nhà, vui chơi xen kẽ các tiết học hoặc có vui chơi trí tuệ, vui chơi vận động… Song mỗi hoạt động cần được tổ chức vào những thời gian phù hợp trong năm học. Cách thức tổ chức các hoạt động. Xác định tiến trình diễn ra hoạt động, người phụ trách, người điều hành, các điều kiện đảm bảo... Môi trường và quá trình tổ chức học tập : tạo ra không khí hòa đồng, thoải mái để các thầy cô có thể hoạt động hiệu quả nhất. Tổ chức thực hành các trò chơi cho học viên tham dự, sau đó rút kinh nghiệm. Cuối cùng bồi dưỡng cho những học viên làm bài thu hoạch, lấy đó làm tiêu chí đánh giá, xếp loại, khen thưởng, động viên kịp thời. Tăng cường tổ chức các hoạt động vui chơi và kiểm tra đánh giá việc tổ chức, tham gia các hoạt động vui chơi cho học sinh 2.4. Biện pháp 4 : Chỉ đạo hoạt động kiểm tra, đánh giá để thúc đẩy thực hiện hoạt động tổ chức vui chơi cho học sinh tiểu học có hiệu quả cao. Biện pháp này hầu như chưa được quan tâm chú ý ở các trường tiểu học, bởi các trường chủ yếu tập trung vào kiểm tra, đánh giá hoạt động học tập của học sinh. Ý nghĩa của biện pháp nhằm: - Thúc đẩy giáo viên thực hiện hoạt động có hiệu quả. - Kiểm tra, đánh giá để từ đó rút ra những kinh nghiệm, những hạn chế và khó khăn gặp phải trong quá trình thực hiện hoạt động để có những biện pháp cụ thể, thiết thực nhằm giải quyết và nâng cao hiệu quả thực hiện hoạt động vui chơi cho hoc sinh. . Nội dung thực hiện biện pháp bao gồm: - Có thông báo hoạt động kiểm tra, đánh giá cho toàn thể giáo viên. - Có quy định rõ ràng, thống nhất về các tiêu chí kiểm tra, cũng như các tiêu chuẩn trong tổ chức hoạt động vui chơi làm cơ sở cho giáo viên và cán bộ Đoàn đội thực hiện. - Sau khi kiểm tra, đánh giá cần thông báo cho toàn thể giáo viên cùng biết kết quả đánh giá, để từ đó có kế hoạch bồi dưỡng hoặc phát huy hơn nữa quá trình tổ chức hoạt động của bản thân nhằm nâng cao hiệu quả chung của trường. Kết luận chương 3 - Dựa vào cơ sở lí luận và thực tiễn đã được phân tích ở chương 1 và chương 2, nhóm tác giả đã đề xuất hệ thống gồm 4 biện pháp về chỉ đạo và tổ chức hoạt động vui chơi cho học sinh tại trường tiểu học Hồ Tùng Mậu, thành phố Nam Định, dựa trên môi trường chỉ đạo, quản lí chung toàn trường và định hướng vào các nhiệm vụ thực hiện tổ chức hoạt động vui chơi cho học sinh. - Các biện pháp đã được kiểm tra tính khả thi và cần thiết bằng cách đưa vào hệ thống câu hỏi phiếu điều tra để xin ý kiến từ phía các thầy cô giáo về sự cần thiết và mức độ thực hiện các biện pháp chỉ đạo trên của hiệu trưởng trường tiểu học. Từ kết quả điều tra trên, chúng tôi đã dựa trên những biện pháp chỉ đạo mà hiệu trưởng trường tiểu học Hồ Tùng Mậu, thành phố Nam Định đã chỉ đạo thực hiện, những biện pháp nào đã được thực hiện tốt thì tiếp tục phát huy, nâng cao hiệu quả, biện pháp nào chưa thực hiện tốt thì đề xuất thêm cách khắc phục, cách thực hiện mới để biện pháp chỉ đạo đó có thể thực hiện tốt nhất. KẾT LUẬN Từ những lý luận nghiên cứu, kết hợp với kết quả thu được thông tin điều tra, phỏng vấn và quan sát, chúng tôi có thể kết luận những vấn đề chính như sau: 1. Về thực trạng hoạt động vui chơi của học sinh tiểu học Các em học sinh trường Hồ Tùng Mậu có nhu cầu vui chơi cao. Dù là học sinh lớp 1 hay lớp 5 thì các em đều có chung một mong muốn là được vui chơi nhiều hơn nữa và muốn được thầy cô tổ chức cho nhiều trò chơi hơn nữa. 2. Về thực trạng các biện pháp chỉ đạo hoạt động vui chơi cho học sinh của hiệu trưởng Hiệu trưởng đã nhận thức đúng đắn và hợp lí về vai trò tích cực của hoạt động vui chơi với học sinh. Hiệu trưởng đã chỉ đạo các nhóm biện pháp tác động đến nhận thức của cán bộ, giáo viên và sắp xếp thời gian biểu cho tổ chức hoạt động vui chơi là tốt hơn cả. Tuy nhiên một số biện pháp chưa được hiệu trưởng quan tâm chú trọng và thực hiện còn ở mức độ thấp như các biện pháp chỉ đạo về đầu tư CSVC cũng như sắp xếp không gian sân chơi cho trẻ. Trong các yếu tố nhà trường, không gian vui chơi cùng với các phương tiện vui chơi chính là điều mà các em thiếu nhất. Ở trường có không gian chơi nhưng để phục vụ được cho vui chơi thì không có các điều kiện như sân bãi dài rộng, sân cỏ hay bãi cát…Việc tổ chức hoạt động vui chơi trường lớp cũng rất hạn chế, các em ít được dạy những trò chơi bổ ích mà hầu như đều chơi một cách tự phát. Đề suất các biện pháp: có văn bản, chỉ thị triển khai cụ thể đén giáo viên về thực hiện hoạt động tổ chức hoạt động vui chơi; Tăng cường CSVC cho nhà trường; Chỉ đạo bồi dưỡng tập huấn kĩ năng tổ chức trò chơi cho giáo viên; Chỉ đạo kiểm tra đánh giá để đạt hiệu quả cao. KIẾN NGHỊ Từ những kết quả nghiên cứu thực tế, chúng tôi đề xuất một số kiến nghị chính như sau: - Hiệu trưởng phải có văn bản, chỉ thị triển khai cụ thể đến giáo viên về thực hiện tổ chức hoạt động vui chơi cho học sinh tiểu học; tổ chức nhiều cuộc hội thảo, tập huấn nhận thức cho các thầy cô giáo về vai trò, lợi ích của hoạt động vui chơi đối với học sinh - Cần có các biện pháp kêu gọi sự hỗ trợ về kinh phí để đầu tư cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động vui chơi của học sinh; trang bị đồ chơi và thiết bị vận động tại sân chơi của trường. - Nên có giáo viên phụ trách vui chơi dạy cho các em những trò chơi dân gian và trò chơi thể thao lành mạnh. Phát động giáo viên sưu tầm các trò chơi dân gian và dạy cho học sinh. - Thường xuyên đi dự giờ, đóng góp ý kiến cho giáo viên về cách thiết kế, tổ chức hoạt động học và chơi cho học sinh theo yêu cầu đổi mới; khuyến khích, phát động giáo viên tích hợp những trò chơi hữu ích vào nội dung các môn học phù hợp làm giảm sự căng thẳng đối với học sinh trong giờ học. TÀI LIỆU THAM KHẢO VÀ PHỤ LỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Lê Thị Thuý Bích (2008), Nhu cầu vui chơi của học sinh lớp 5 trường tiểu học Vân Cơ - Thành phố Việt Trì, Luận văn Thạc sĩ khoa học Tâm lý. ĐHSP Hà Nội 2. Bùi Minh Hiền - chủ biên (2009), Quản lý giáo dục, NXB Đại học Sư phạm, Hà Nội. 3. Đặng Vũ Hoạt - chủ biên (2005), Giáo trình giáo dục tiểu học, NXB Đại học Sư phạm, Hà Nội. 4. Trần Kiểm (2008), Những vấn đề cơ bản của Khoa học Quản lý giáo dục, NXB Đại học Sư phạm, Hà Nội. 5. Hà Nhật Thăng - chủ biên (2001), Tổ chức hoạt động vui chơi ở tiểu học nhằm phát triển tâm lý, trí tuệ và thể lực cho học sinh, NXB Giáo dục, Hà Nội. 6. Nguyễn Xuân Thức (1997), Nghiên cứu tính tích cực giao tiếp của trẻ em mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong hoạt động vui chơi, Luận án PTS. 7. Các trang báo điện tử tham khảo: - vietnamnet.vn - tuoitre.com.vn - dantri.com.vn - haydetretudo.com.vn